Grupa A Klasa .................... Liczba punktów ...... / 56 p.

Imię ..................................................................................

3. Lądy i oceany
1 Na rysunku cyframi od 1 do 7 oznaczono ważne punkty oraz wybrane elementy siatki geograficznej. ( ... / 3 p.)
Rozpoznaj je na podstawie opisu. Wpisz do tabeli odpowiednie nazwy oraz cyfry, którymi te elementy
zostały oznaczone na rysunku.

2 Skreśl niepasujące wyrazy tak, aby podane informacje były prawdziwe. ( ... / 2 p.)
Południki to linie łączące bieguny Ziemi /oś ziemską z biegunem. W miarę oddalania się od równika
długość równoleżników maleje / rośnie. Południki i równoleżniki na mapie tworzą siatkę geograficzną /
kartograficzną.
3 ( ... / 2 p.)
Na rysunku strzałkami oznaczono przemieszczające się
punkty A i B. Wybierz właściwe spośród podanych nazw
kierunków głównych i wpisz je w odpowiednie miejsca.
◻ północ ◻ południe ◻ wschód ◻ zachód
A. Punkt A przemieszcza się na
................................................................................
B. Punkt B przemieszcza się na
................................................................................

4 Zapisz na podstawie mapy nazwy trzech kontynentów, które przecina południk zerowy (0°). ( ... / 2 p.)

Grupa A | strona 1 z 7
5 Podaj nazwy opisanych kontynentów i oceanów. Skorzystaj z zamieszczonej mapy. ( ... / 2 p.)

A. Kontynent o najmniejszej powierzchni. Leży wyłącznie na półkuli południowej (S) i półkuli wschodniej
(E).
...............................................................................................................
B. Drugi pod względem powierzchni kontynent na Ziemi. Leży na półkulach: południowej (S), północnej
(N), wschodniej (E) i zachodniej (W).
........................................................................................................
C. Ocean o najmniejszej powierzchni. Leży na nim jeden z biegunów. ................................
D. Ocean, który oddziela Amerykę Południową od Afryki. ....................................
6 Przyjrzyj się ilustracjom i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
1. 2. 3. 4.

Oś ziemską zaznaczono poprawnie na ilustracji numer

A. 1. B. 2. C. 3 D. 4
7 Przyjrzyj się ilustracji i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Na poniższej ilustracji znakiem X oznaczono

A. zwrotnik Koziorożca.
B. zwrotnik Raka.
C. koło podbiegunowe północne.
D. koło podbiegunowe południowe.

Grupa A | strona 2 z 7
8 Przyjrzyj się ilustracji, a następnie wybierz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 2 p.)

Powyższa ilustracja przedstawia

linie biegną z północy na południe i łączą bieguny kuli
A. równoleżniki, 1.
ponieważ ziemskiej.
B. południki, 2. linie mają różną długość i biegną w kierunku wschód–zachód.

9 Zaznacz dwie cechy południków. ( ... / 2 p.)

A. Biegną z północy na południe.
B. Są różnej długości.
C. Wyznaczają kierunek wschód–zachód.
D. Najdłuższy z nich przebiega w połowie odległości między biegunami.
E. Wszystkie mają taką samą długość.
10 ( ... / 4 p.)

Na podstawie mapy wykonaj polecenie.

Zapisz numery, którymi oznaczono na
mapie obiekty geograficzne wymienione
poniżej.
Ocean Indyjski – ..............................
Azja – ...............................................
Ameryka Północna – .......................
Ocean Atlantycki – ..........................

Grupa A | strona 3 z 7
11 Wpisz we właściwych miejscach na mapie cyfry odpowiadające wymienionym kontynentom i ( ... / 5 p.)
oceanom.
1– Afryka, 2 – Ameryka Północna, 3 – Azja, 4 – Ocean Arktyczny, 5 – Ocean Indyjski

12 Wyjaśnij, czym różni się siatka geograficzna od siatki kartograficznej. ( ... / 1 p.)

Grupa A | strona 4 z 7
13 Dopasuj do przedstawionych na mapach tras wypraw geograficznych nazwiska odkrywców oraz ( ... / 6 p.)
obiekty geograficzne. Wybierz nazwy spośród podanych.
Odkrywcy: ◻Ferdynand Magellan ◻ Marco Polo ◻ James Cook
Obiekty geograficzne: ◻ Nowa Zelandia ◻ południowe krańce Ameryki Południowej ◻ góry Pamir

A. Odkrywca: …………………… B. Odkrywca: ……………………

Obiekt geograficzny: …………… Obiekt geograficzny: …………………

C. Odkrywca: …………………………….
Obiekt geograficzny: ………………………
14 Podaj imiona i nazwiska podróżników, których dokonania opisano poniżej. ( ... / 4 p.)
A. Amerykański badacz polarny, który zdobył biegun północny. ……………
B. Trzykrotnie opłynął Ziemię. Poniósł śmierć z rąk tubylców na Hawajach. ……………….
C. Udowodnił, że ląd odkryty przez Krzysztofa Kolumba jest odrębnym kontynentem. …………….
D. Brytyjczyk, który odkrył wodospady Wiktorii. ……………………..
15 Oceń prawdziwość informacji. Wybierz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. ( ... / 3 p.)

Pierwszym wielkim podróżnikiem i odkrywcą dalekiego wnętrza Azji był

1. P F
James Cook.
2. Krzysztof Kolumb był pierwszym podróżnikiem, który dotarł do Ameryki. P F
Trwająca trzy lata wyprawa Ferdynanda Magellana była pierwszą ekspedycją,
3. P F
której uczestnicy opłynęli Ziemię.

Grupa A | strona 5 z 7
16 Przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Powyższa mapa przedstawia trasę wyprawy

A. Vasco da Gamy.
B. Marca Polo.
C. Krzysztofa Kolumba.
D. Ferdynanda Magellana.
17 Przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Powyższa mapa przedstawia trasę wyprawy

A. Jamesa Cooka.
B. Roalda Amundsena.
C. Krzysztofa Kolumba.
D. Ferdynanda Magellana.

Grupa A | strona 6 z 7
18 ( ... / 3 p.)

Przyjrzyj się mapie, a następnie podaj nazwy

oceanów, przez które płynęła wyprawa
dowodzona przez Ferdynanda Magellana.
Wpisz właściwe nazwy obok liter A–C.
A. ..................................................
B. ..................................................
C. ..................................................

19 Skreśl w poniższych zdaniach błędne informacje. ( ... / 4 p.)

W XIX wieku jednym z badaczy wnętrza Afryki był David Livingstone / Roald Amundsen. Zbadał on
między innymi okolice jeziora Tanganika na Wyżynie Irańskiej / Wyżynie Wschodnioafrykańskiej. Z
kolei Vasco da Gama / Marco Polo zasłynął z wyprawy w głąb Azji, która trwała aż 24 lata. W tym czasie
dotarł on między innymi do Australii / Chin.
20 Przyporządkuj poniższym wielkim odkryciom geograficznym właściwe imiona i nazwiska ( ... / 4 p.)
podróżników.
Krzysztof Kolumb, Vasco da Gama, David Livingstone, Edmund Hillary, Robert Peary, Tenzing Norgay
A. Przybycie do zachodnich wybrzeży Indii w 1489 roku.
………………………………………..
B. Odkrycie Kuby, Haiti i Bahamów w 1492 roku.
………………………………………..
C. Odkrycie wodospadów Wiktorii.
………………………………………………
D. Zdobycie najwyższego szczytu Ziemi.
………………………………… i …………………………
21 Oceń prawdziwość informacji. Wybierz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. ( ... / 3 p.)

Jednym z pierwszych wielkich podróżników i odkrywców

1. P F
był wenecki kupiec Marco Polo.
2. W morską podróż do Azji jako pierwsi wyruszyli Portugalczycy. P F
3. Większość odkrywczych wypraw odbywała się drogą lądową. P F

Grupa A | strona 7 z 7
Grupa B Klasa .................... Liczba punktów ...... / 56 p.
Imię ..................................................................................

3. Lądy i oceany
1 Na rysunku cyframi od 1 do 7 oznaczono ważne punkty oraz wybrane elementy siatki geograficznej. ( ... / 3 p.)
Rozpoznaj je na podstawie opisu. Wpisz do tabeli odpowiednie nazwy oraz cyfry, którymi te elementy
zostały oznaczone na rysunku.

2 Skreśl niepasujące wyrazy tak, aby podane informacje były prawdziwe. ( ... / 2 p.)
Południki to linie łączące oś ziemską z biegunem / bieguny Ziemi. Południki i równoleżniki na globusie
przecinają się pod kątem prostym / ostrym. Półkulę wschodnią i półkulę zachodnią oddzielają od siebie
południki 0° oraz 90° / 180°.
3 ( ... / 2 p.)
Na rysunku strzałkami oznaczono przemieszczające się
punkty A i B. Wybierz właściwe spośród podanych nazw
kierunków głównych i wpisz je w odpowiednie miejsca.
◻ północ ◻ południe ◻ wschód ◻ zachód
A. Punkt A przemieszcza się na
................................................................................
B. Punkt B przemieszcza się na
................................................................................

4 Zapisz na podstawie mapy nazwy trzech kontynentów, które przecina południk równik. ( ... / 2 p.)

Grupa B | strona 1 z 7
5 Podaj nazwy opisanych kontynentów i oceanów. Skorzystaj z zamieszczonej mapy. ( ... / 2 p.)

A. Kontynent, który leży w całości na półkuli północnej (N) i półkuli zachodniej (W). Jest trzecim pod
względem wielkości kontynentem na Ziemi.
........................................................................................................
B. Kontynent, który w całości leży na półkuli południowej (S), a także na półkuli wschodniej (E) i półkuli
zachodniej (W). Jest otoczony wodami tylko jednego oceanu.
................................................................................................................
C. Ocean, który ma największą powierzchnię. Nazwę nadał mu Ferdynand
Magellan................................................................................................................................
D. Ocean, który oddziela Afrykę od Australii. Jest trzecim pod względem wielkości oceanem na Ziemi.
.............................................................
6 Przyjrzyj się ilustracjom i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)
1. 2. 3. 4.

Oś ziemską zaznaczono poprawnie na ilustracji numer

A. 1. B. 2. C. 3 D. 4
7 Przyjrzyj się ilustracji i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Na poniższej ilustracji znakiem X oznaczono

A. zwrotnik Koziorożca.
B. zwrotnik Raka.
C. koło podbiegunowe północne.
D. koło podbiegunowe południowe.

Grupa B | strona 2 z 7
8 Przyjrzyj się ilustracji, a następnie wybierz odpowiedź A albo B oraz jej uzasadnienie 1 lub 2. ( ... / 2 p.)

Powyższa ilustracja przedstawia

linie biegną z północy na południe i łączą bieguny kuli
A. równoleżniki, 1.
ponieważ ziemskiej.
B. południki, 2. linie mają różną długość i biegną w kierunku wschód–zachód.

9 Podkreśl dwie cechy równoleżników. ( ... / 2 p.)

A. Łączą bieguny Ziemi.
B. Są różnej długości.
C. Biegną z północy na południe.
D. Wszystkie mają taką samą długość.
E. Najdłuższy z nich przebiega w połowie odległości między biegunami.
10 ( ... / 4 p.)

Na podstawie mapy wykonaj polecenie.

Zapisz numery, którymi oznaczono na
mapie obiekty geograficzne wymienione
poniżej.
Ocean Spokojny – ............................
Azja – ...............................................
Ameryka Południowa – ....................
Ocean Indyjski – .............................

Grupa B | strona 3 z 7
11 Wpisz we właściwych miejscach na mapie cyfry odpowiadające wymienionym kontynentom i ( ... / 5 p.)
oceanom.
1–Azja, 2 – Ameryka Północna, 3 – Afryka, 4 – Ocean Indyjski, 5 – Ocean Arktyczny

12 Wyjaśnij, czym różni się siatka geograficzna od siatki kartograficznej. ( ... / 1 p.)

Grupa B | strona 4 z 7
13 Dopasuj do przedstawionych na mapach tras wypraw geograficznych nazwiska odkrywców oraz ( ... / 6 p.)
obiekty geograficzne. Wybierz nazwy spośród podanych.
Odkrywcy: ◻Krzysztof Kolumb ◻ Dawid Livingstone ◻ Vasco da Gama
Obiekty geograficzne: ◻ Kuba ◻ Wodospady Wiktorii ◻ Przylądek Igielny

A. Odkrywca: …………………… B. Odkrywca: ……………………

Obiekt geograficzny: …………… Obiekt geograficzny: …………………

C. Odkrywca: …………………………….
Obiekt geograficzny: ………………………
14 Podaj imiona i nazwiska podróżników, których dokonania opisano poniżej. ( ... / 4 p.)
A.Wenecki kupiec, który w XIII wieku dotarł do Chin, na wyspę Jawę oraz do Indii. ………..
B. Portugalczyk, który opłynął Przylądek Igielny, a następnie dotarł do Indii. ……………….
C. Norweski polarnik, który zdobył biegun południowy. …………………
D. Brytyjczyk, który odkrył źródła Nilu. ………………….
15 Oceń prawdziwość informacji. Wybierz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. ( ... / 3 p.)

1. Wikingowie byli pierwszymi Europejczykami, którzy dotarli do Ameryki. P F

2. Wyprawa Ferdynanda Magellana jako pierwsza opłynęła kulę ziemską. P F
Do poznania wybrzeży Oceanu Spokojnego oraz wielu leżących na nim wysp
3. P F
przyczynił się Roald Amundsen.

Grupa B | strona 5 z 7
16 Przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Powyższa mapa przedstawia trasę wyprawy

A. Vasco da Gamy.
B. Marca Polo.
C. Krzysztofa Kolumba.
D. Ferdynanda Magellana.
17 Przyjrzyj się mapie i zaznacz poprawne dokończenie zdania. ( ... / 1 p.)

Powyższa mapa przedstawia trasę wyprawy

A. Jamesa Cooka.
B. Roalda Amundsena.
C. Krzysztofa Kolumba.
D. Ferdynanda Magellana.

Grupa B | strona 6 z 7
18 ( ... / 3 p.)

Przyjrzyj się mapie, a następnie podaj nazwy

oceanów, przez które płynęła wyprawa
dowodzona przez Jamesa Cooka.
Wpisz właściwe nazwy obok liter A–C.
A. ..................................................
B. ..................................................
C. ..................................................

19 Skreśl w poniższych zdaniach błędne informacje. ( ... / 4 p.)

W morską podróż do Azji jako pierwsi wyruszyli Portugalczycy. Jeden z nich, Vasco da Gama / Krzysztof
Kolumb, dotarł do najdalej na południe wysuniętego punktu Afryki – Przylądka Magellana / Przylądka
Igielnego. Następnie przepłynął Ocean Indyjski / Ocean Spokojny i w 1489 roku przybił do zachodniego
wybrzeża Chin / Indii.
20 Przyporządkuj poniższym wielkim odkryciom geograficznym właściwe imiona i nazwiska ( ... / 4 p.)
podróżników.
Marco Polo, Henry Stanley, James Cook, Roald Amundsen, David Livingstone

A. Zdobycie bieguna południowego w 1911 roku.

………………………………………………..
B. Przejście gór Pamir w drodze do Chin.
………………………………………………...
C. Dotarcie do źródeł Nilu.
…………………………………………………
D. Odkrycie Hawajów.
……………………………………………
21 Oceń prawdziwość informacji. Wybierz P, jeśli informacja jest prawdziwa, lub F, jeśli jest fałszywa. ( ... / 3 p.)

Marco Polo zasłynął z wyprawy w głąb Azji, która odbyła się u schyłku XIII
1. P F
wieku.
2. W XIX wieku jednym z badaczy wnętrza Ameryki był David Livingstone. P F
Do poznania wybrzeży Oceanu Spokojnego oraz wielu leżących na nim wysp
3. P F
przyczynił się James Cook.

Grupa B | strona 7 z 7