Plan wydarzeń

1. Jak wygląda Grenlandia?

2. Życie na Grenlandii latem i zimą.
3. Polowania i zabawy wszystkich mieszkańców.
4. Polowanie Anaruka i jego przyjaciela Omialika na fokę.
5. Przygotowania do zimy.
6. Opowieści Eskimosów: o starej kobiecie i jej niedźwiedziu, o tym, dlaczego ptaki
mają różne kolory, o strzelbie Tugto (ojca Anaruka).
7. Atak niedźwiedzia na Tugto i uratowanie przez Anaruka życia ojca.
8. Uczta pożegnalna dla polarnika.

Anaruk to dwunastoletni, eskimoski chłopiec, żyjący na Grenlandii. Polarnik zaprzyjaźnił

się z Anarukiem i ludźmi z jego osady. Chłopcy często przychodzili do polarnika, oglądali
jego ekwipunek, żelazne noże, ubrania. Dzieci, widząc to, bardzo się dziwiły, bo ich
własne ubrania były uszyte ze skór zwierząt. Nawet niemowlęta były zawijane w skóry.

Grenlandia to kraj liczący dwa miliony kilometrów kwadratowych, a więc jest siedem razy
większa od Polski. Lato trwa tam trzy miesiące. Latem rodzina Anaruka mieszkała nad
brzegiem morza w namiotach zrobionych ze skór fok i renów. Całe lato Eskimosi polują
na zwierzęta morskie, aby przygotować zapas mięsa na całą zimę. Wypływają na morze
kajakami zrobionymi z kości i skór zwierząt. Eskimosi są mistrzami w pływaniu takimi
kajakami. Na foki polują za pomocą harpuna.

Cała wioska wychodzi na powitanie wracających z łupami myśliwych. Mężczyźni nożami

ćwiartują zdobycz i rozdzielają między siebie. Nie kłócą się, w razie sprzeczki stają
naprzeciwko siebie i wymyślają żartobliwe piosenki. Zwycięzcą zostaje ten, którego
piosenki są dowcipniejsze. Złodziejstwo również nie jest tu znane. Każdemu wolno coś
pożyczyć, nie zdarza się, aby ktoś nie oddał pożyczonej rzeczy.

Zmarznięty i głodny wędrowiec, który przybywa do osady, jest przyjęty serdecznie,

dostaje pożywienie i miejsce do spania. Kiedy zdarzy się, że ktoś skrzywdzi innych, wtedy
zbiera się sąd i winowajca musi przyznać się do winy. To już jest dostateczna kara. Jeżeli
swoim postępowaniem ktoś oburzy wszystkich członków osady, wsiada do kajaka,
zabiera ze sobą trochę żywności, broñ i opuszcza osadę.

Latem Eskimosi polują także na reny. W polowaniu bierze udział cała gromada. Budują
szlak z kamieni. Kobiety, dzieci i starcy w milczeniu okrążają stado, a potem krzykiem
naganiają reny do szlaku. Mężczyźni za pomocą łuków i dzid atakują reny.

1
Po kilkunastu minutach polowanie się kończy. Mężczyźni ściągają skóry, a kobiety kroją
mięso na cienkie paski. Potem suszą je na słońcu i wietrze. Wysuszone mięso ukrywają
pod ciężkimi kamieniami.

Największą przyjemnością po polowaniu jest gotowanie zupy, a także organizowanie

zabawy. W wielkim kotle gotuje się kopyta, kości i czaszki renów. Kopyta są
nieoczyszczone, a kości poobgryzane przez psy, ale Eskimosom i tak to bardzo smakuje.
Mieszkańcy Grenlandii najczęściej jedzą surowe mięso, bo nie ma tu warunków do
gotowania potraw. Zimą w płomieniu lampy topią wodę do picia i bardzo rzadko
przygotowują trochę ogrzanego mięsa.

Zima zbliżała się bardzo szybko i w osadzie trwały przygotowania do niej. Mężczyźni
wyruszali na dalekie wyprawy, a kobiety szyły i naprawiały zimową odzież. Od ilości
zgromadzonego mięsa zależy, czy osada nie będzie cierpiała głodu. Anaruk chciał pomóc,
namówił swojego przyjaciela Omialika i razem postanowili upolować jakieś zwierzę.
Długo szli, i kiedy się zmęczyli, postanowili zawrócić. Wtedy Omialik spostrzegł stadko
pardw. Pobiegł, aby na nie zapolować i Anaruk został sam. Usłyszał wtedy chlupnięcie
wody, jakby foka wypływała do otworu oddechowego. Rzucił harpunem na oślep i nie
mógł uwierzyć własnemu szczęściu: trafił w fokę. Chłopiec bardzo się natrudził, zanim
wydobył ją na powierzchnię, był tak zajęty, że nie widział, co się dookoła niego dzieje.

Tymczasem świeży lód, którym pokryty był ocean, pękł i Anaruk znalazł się na dryfującej
krze. Omialik pobiegł do osady po pomoc i wkrótce ojciec Anaruka, Tugto, narażając
własne życie, uratował chłopca. Matka i ojciec byli dumni z Anaruka. Cieszyli się, że
samodzielnie upolował zwierzę. Upomnieli go również, gdyż naraził życie swoje i ojca.

Gdy spadł pierwszy śnieg, Eskimosi zwinęli letni obóz i przenieśli się w głąb wyspy. Zimą
przez całe cztery miesiące słońce w ogóle nie wschodzi - trwa noc polarna. Jest mróz,
szaleją wiatr i zamieć, dlatego mieszkańcy Grenlandii muszą przygotować dla siebie
odpowiednie schronienie. Szerokimi nożami wycinają wielkie bloki stwardniałego śniegu
i ustawiają z nich igloo. W środku takiego domku jest bardzo ciepło.

Eskimosi spędzają długie zimowe miesiące w ciasnych igloo, naprawiając odzież i robiąc
broń z kości zwierząt, a także szyjąc nową odzież. Pracę urozmaicają sobie śpiewem i
opowiadaniem ciekawych historii. Oto jedna z nich:

Była sobie samotna, stara kobieta. Ludzie z osady przynosili jej mięso, by nie umarła z
głodu. Pewnego razu przynieśli jej zamarzniętego niedźwiadka. Myśleli, że jest nieżywy.
Kiedy w chacie niedźwiadek się rozgrzał, zaczął się ruszać. Kobieta nakarmiła i napoiła
niedźwiadka i zwierzątko zostało u niej. Nie czuła się samotna, bo mówiła do
niedźwiadka, a on szybko nauczył się rozumieć jej mowę.

2
Niedźwiadek bawił się z dziećmi, a kiedy stał się dorosłym niedźwiedziem chodził z
myśliwymi na polowania. Potrafił wspaniale tropić zwierzynę i nigdy mieszkańcom osady
nie brakowało mięsa. Staruszka uszyła niedźwiedziowi kolorowy kołnierz, aby Eskimosi z
innych osad nie strzelali do niego. Jego samego prosiła, by nie robił krzywdy żadnemu
człowiekowi. Niedźwiedź przytakiwał jej cichym mruknięciem. Jeden z myśliwych z
Północy odgrażał się jednak, że zapoluje na niedźwiedzia dla jego pięknego futra
(niedźwiedź miał futro niezwykle piękne, śnieżnobiałe).

Pewnego razu zwierzę długo nie wracało z polowania, a kiedy wróciło wlokło za sobą
człowieka. Był to myśliwy z Północy. Pewnie zamierzał zrealizować swój zamiar, ale to
niedźwiedź zwyciężył w pojedynku. Niedźwiedź, który nigdy wcześniej nie zaatakował
człowieka, po raz pierwszy zabił go. Kobieta rozpaczała. Wiedziała, że przyjaciele
myśliwego przyjdą, aby go pomścić, i zabiją niedźwiedzia. Musiał uciekać z osady. Kobieta
zdjęła mu kolorowy kołnierz, ale żegnając go, dotknęła jego futra ręką umazaną w sadzy.
I jeszcze przez wiele lat mężczyźni opowiadali, że widzieli niedźwiedzia z czarną plamą na
boku, który nigdy nie napadał na ludzi.

Tugto opowiadał taką wesołą historię:

Dawno temu wszystkie ptaki były takiego samego koloru. Spotkały się kiedyś kruk i gęś,
a ponieważ znudziło im się jednostajne upierzenie, postanowiły je zmienić. Kruk
pomalował gęś w prosty czarny deseń na białym tle. Gęsi się to bardzo podobało, więc
pomalowała kruka tak samo. Kruk się zdenerwował i krzyczał, że taki deseń jest dobry dla
gęsi, ale nie dla niego. Gąska się obraziła i wylała resztę farby na kruka. Od tamtej pory
kruk jest cały czarny.

Tugto opowiadał również smutne historie:

Gdy był młody, pragnął mieć strzelbę. Miał nadzieję, że gdyby zaczął polować, w osadzie
nigdy nie zabrakłoby mięsa. Wiedział, że broń można kupić u białych ludzi polujących na
ogromnych statkach. Trzeba jednak dać za nią dużo skór z białych i niebieskich lisów.
Dwie zimy w śniegu i czasem o głodzie polował na lisy, a pomagali mu również inni
myśliwi.

Wiosną wybrali najpiękniejsze skórki i pojechali do białych marynarzy. Długo się

targowali. W końcu udało im się wymienić je za strzelbę. Tugto był bardzo szczęśliwy.

W drodze powrotnej do osady myśliwi spotkali morsa. Postanowili wypróbować strzelbę,

ale ona nie wystrzeliła. Przyjaciele Tugto, jeden po drugim, próbowali strzelać, jednak nie
udawało im się to. Dopiero następnej wiosny inny myśliwy z Południa powiedział im, że
strzelba, którą kupili, jest zepsuta i tak stara, iż nie można już do niej dokupić nabojów.

Zima trwała i pewnego dnia Tugto i Anaruk wybrali się na brzeg morza po ukryte mięso
morsa. Anaruk poprawiał uprząż i usłyszał przenikliwy krzyk.
3
To Tugto został zaatakowany przez niedźwiedzia. Chłopiec zamarł, gdy zobaczył białego
olbrzyma i leżącego na lodzie ojca. Przemógł się jednak i powoli podszedł do napastnika.
Niedźwiedź poruszył się niespokojnie. Anaruk bał się rzucić oszczepem, gdyż stał za
daleko. Kiedy jednak napastnik stanął na dwóch łapach, chłopiec podbiegł i wbił ostrze w
pierś zwierzęcia, a drugi koniec oszczepu wparł w śnieg tak, jak go uczył ojciec. Anaruk
wystraszył się, myślał, że zaraz zginie pod pazurami drapieżnika. Kiedy otworzył oczy,
niedźwiedź stał wciąż pochylony. Ostrze oszczepu przebiło mu serce na wylot.

Tugto jęczał, z jego nogi płynęła strużka krwi. Anaruk pomógł ojcu położyć się na saniach.
Obaj szczęśliwie dojechali do osady. W igloo wszyscy bardzo troskliwie zajęli się rannym.
Tugto był bardzo dumny z syna i każdemu opowiadał, w jaki sposób Anaruk ocalił mu
życie.

Zima minęła. W maju przyszła wiosna i dzień polarny. Słońce nie zachodziło.

Na wiosnę Eskimosi wyszukują chętnie ptasie gniazda i wybierają z nich jaja. Szczególnie
cenią sobie dzikie kaczki, zwane edredonami. Ich mięso jest bardzo smaczne, a ze skór,
ściąganych razem z puchem, Eskimosi szyją coś w rodzaju bielizny.

Wiosną pojawiają się również wieloryby. Polarnik miał okazję przyglądać się polowaniu
na tego ogromnego morskiego ssaka. Zabite zwierzę wyglądało jak góra mięsa. Wysoka,
może dwa lub trzy razy większa od najwyższego człowieka, długa jak cztery autobusy
postawione jeden za drugim. W paszczy nie było zębów, a język ważył około trzech ton.

Dwa dni później odbyła się wielka uczta, na którą przybyli goście z sąsiednich osad.
Trwała cztery dni bez przerwy. Ciągnęłaby się dłużej, gdyby nie przypłynął statek
wielorybniczy. Kapitan zaproponował myśliwym pracę na statku w roli harpunników, ale
żaden z nich się nie zgodził. Ponieważ statek płynął na Spitsbergen, polarnik postanowił
opuścić wioskę Eskimosów. Rodzina Anaruka wyprawiła z tej okazji przyjęcie. Chłopiec
podarował polarnikowi swój amulet, w zamian za to gość również zostawił podarki.
Tugto dostał broń i amunicję, a Anaruk namiot, śpiwór, kuchenkę, stalowe łopatki i
toporki.

Polarnik polubił Anaruka i jego rodzinę. Tugto serdecznie żegnał podróżnika.

4
Charakterystyka bohaterów

Polarnik - jest narratorem opowiadania, podróżnikiem, można wywnioskować, że był w

wielu miejscach. Jest ciekaw świata, interesuje go, jak żyją inne narody. Zaprzyjaźnia się z
rodziną Anaruka.

Anaruk - dwunastoletni eskimoski chłopiec, mieszka z rodziną na Grenlandii. Pomaga

ojcu polować, ucząc się jednocześnie wszystkiego, co będzie mu potrzebne w dorosłym
życiu. Jest jeszcze momentami lekkomyślny, na przykład podczas polowania na fokę
razem z przyjacielem. Nie brak mu jednak odwagi - ratuje życie ojcu, kiedy zaatakował go
wielki niedźwiedź polarny, i nie boi się niebezpiecznego zwierzęcia. Jest także
odpowiedzialny - potrafi zatroszczyć się o ojca, który zostaje ranny w tej walce, i zawieźć
go z powrotem do wioski. Ojciec jest z niego bardzo dumny.

Tugto - ojciec Anaruka, uczy chłopca wszystkiego, co będzie musiał umieć jako dorosły
mężczyzna. Bardzo kocha syna i jest z niego dumny. W dzieciństwie marzył o tym, aby
kupić sobie strzelbę, ale gdy uzbierał na nią pieniądze ze sprzedaży skór lisów, okazało
się, że został oszukany i kupcy sprzedali mu strzelbę starą i bezwartościową, do której nie
można było już nawet kupić amunicji, gdyż nie była produkowana.

5
Jeśli przeczytałeś lekturę, nie będziesz miał problemu z odpowiedzią na pytania. Powodzenia!
1. Jak miał na imię ojciec Anaruka?
a) Nukuna
b) Tugto
c) Omialik

2. Podarunek jaki Anaruk otrzymał przy poznaniu od autora książki to:

a) broń
b) nóż stalowy
c) ręcznik

3. Z czego robi się w Grenlandii namioty?

a) ze skór fok i renów
b) ze skór wielorybów
c) z płótna

4. Grubość pokrywy lodowej w środku wyspy dochodzi:

a) do trzech kilometrów
b) do trzystu metrów
c) do trzynastu centymetrów

5. Do czego Eskimosi wykorzystują żebra wielorybów?

a) do robienia noży
b) do produkcji nici
c) do budowy namiotu

6. Jakie narzędzia zabierają Eskimosi na polowanie?

a) harpuny, dzidy, strzały
b) pistolety, kusze, szable
c) wędki, kilofy, szpadle

6
7. Ulubiony przysmak z foki eskimoskich dzieci, to:
a) chrupiąca płetwa
b) słodki tłuszcz
c) surowa wątroba

8. Co robią Eskimosi w razie zaistniałej sprzeczki?

a) wyznaczają pojedynek
b) awanturują się, kłócą
c) układają jeden na drugiego złośliwe piosenki

9. Jakimi cechami charakteryzują się Eskimosi?

a) łatwowierność i gościnność
b) gburowatość i kłótliwość
c) zarozumiałość i pewność siebie

10. Myśliwy z Grenlandii jest? (wymień jego charakterystyczne cechy)

a) leniwy i skąpy
b) sprytny i zarozumiały
c) skromny i odważny

11. Jaka kara może spotkać myśliwego, który popełni jakiś czyn krzywdzący innych?
a) musi opuścić osadę
b) musi upolować niedźwiedzia
c) musi zatańczyć

12. Na jakie zwierzęta polują Eskimosi?

a) psy, wilki i jelenie
b) reny, morsy i niedźwiedzie
c) zające, sarny i pingwiny

7
13. Do jakich zwierząt zamieszkujących Polskę podobne są reny?
a) do żubrów
b) do koni
c) do jeleni

14. Z czego Eskimosi robią nici?

a) z suszonych jelit zwierzęcych
b) z łodyg roślin
c) z ości ryb

15. Jakiej broni używają Eskimosi do polowania na zwierzęta lądowe?

a) harpunów
b) łuków i dzid
c) noży

16. Największy przysmak z renów dla Eskimosów, to:

a) pieczone udka
b) zupa z kości, kopyt i czaszki
c) surowe mięso

17. Z czego Eskimosi wykonują lampę do oświetlenia?

a) z kamienia, zwierzęcego tłuszczu i zeschłych traw
b) z brył lodu
c) z kości zwierząt

18. Ulubiona zabawa Eskimosów?

a) w dwa ognie
b) podrzucanie do góry na zeszytych skórach
c) skoki do wody

8
19. Z czego Eskimosi robią piłkę?
a) z czaszki morsa
b) z kopyta rena
c) z brzucha foki

20. Jakie szczególne zdolności cechują Eskimosów?

a) łatwo zapamiętują przebytą drogę i ładnie śpiewają
b) szybko liczą
c) wspaniale pływają w morzu

21. Przez ile miesięcy trwa w Grenlandii noc polarna?

a) przez całe dwa miesiące
b) przez całe sześć miesięcy
c) przez całe cztery miesiące

22. Dwadzieścia po eskimosku, to

a) pierwszy palec drugiej ręki
b) cały człowiek
c) dwie ręce

23. Jakimi umiejętnościami odznaczał się Anaruk?

a) celnie rzucał harpunem
b) świetnie pływał w morzu
c) płynnie czytał

24. Co to jest amulet?

a) przedmiot, który przynosi pecha
b) przedmiot, który zapewnia szczęście
c) zabawka

9
25. Anaruk uratował swojego ojca przed:
a) lisem
b) foką
c) niedźwiedziem

26. Grenlandia to: (wymień elementy krajobrazu)

a) kraina lodów i śniegu
b) bezludna wyspa
c) pustynia

27. Eskimosi zajmują się:

a) rybołówstwem i rolnictwem
b) rybołówstwem i myślistwem
c) polowaniem i rolnictwem

28. Jak wygląda pocałunek po grenlandzku?

a) dotknięcie się nosami
b) potarcie się czołami
c) wzajemne pogłaskanie się po głowie

10
Odpowiedzi: 1.b ; 2.b ; 3.a ; 4.a ; 5.c ; 6.a ; 7.b ; 8.c ; 9.a ; 10.c ; 11.a ; 12.b ; 13.c ; 14.a ; 15.b ; 16.b ;
17.a ; 18.b ; 19.a ; 20.a ; 21.c ; 22.b ; 23.a ; 24.b ; 25.c ; 26.a ; 27.b; 28.a

11