Professional Documents
Culture Documents
Fizyka Operon 2023 Marzec Rozwiazania
Fizyka Operon 2023 Marzec Rozwiazania
Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź błędna
Poprawne rozwiązanie
C
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie twierdzenia Pitagorasa
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
w w w. o p e r o n . p l 1
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Poprawne rozwiązanie
v AB = v A - vB –vB vB
v AB = v A2 + vB2
vA – vB vA
km m
v AB = 93,7 = 26
h s
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – poprawna lokalizacja pojazdów
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
km km
v A = 72 = 1,2
h min
km km
vB = 60 =1
h min
O godzinie 15.29 autobus znajduje się 2,4 km na południe od skrzyżowania, natomiast beczkowóz jest
1 km przed skrzyżowaniem (czyli na zachód od niego). Odległość między pojazdami, obliczona z twier-
dzenia Pitagorasa, wynosi 2,6 km.
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź błędna
Poprawne rozwiązanie
A2
w w w. o p e r o n . p l 2
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – narysowanie wykresu z poprawnymi danymi, ale z usterkami technicznymi: brak oznaczeń osi,
nieoptymalne wykorzystanie obszaru rysowania itd.
1 pkt – obliczenie prawidłowych wartości prędkości
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
rad rad m
e1 = 2,5 , w (0) = 0 , w (6) = et = 15 , v (6) = w (6)× r = 5,25
s2 s s
Przez kolejne 14 s prędkość roweru jest stała, a przez ostatnie 5 s, jak łatwo policzyć, spada liniowo do
0. Prawidłowy wykres wygląda następująco:
V [m/s]
6
0 5 10 15 20 25 t [s]
w w w. o p e r o n . p l 3
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – obliczenie prawidłowego kąta całkowitego, ale w jednostkach innych niż obroty
1 pkt – zastosowanie prawidłowych wzorów na obliczenie kątów cząstkowych
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
1
Pierwsze 6 s: a1 = et 2 = 45 rad
2
Następne 14 s: a2 = w (6)× t = 210 rad
1
Ostatnie 5 s: a3 = w (6)× t = 37,5 rad
2
a = a1 + a2 + a3 = 292,5 rad = 46,55 obr
Zadanie można również rozwiązać innym sposobem, korzystając z wykresu narysowanego w poprzed-
nim zadaniu. Należy policzyć całkowitą drogę przejechaną przez rower, a następnie podzielić wynik
przez obwód koła.
Zasady oceniania
1 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
1. P, 2. F, 3. F
w w w. o p e r o n . p l 4
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zadanie 3. (0–3)
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzysta- Zdający:
niem praw i zależności fizycznych. II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicznej,
mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej
wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania
energii mechanicznej do obliczeń;
V.1) opisuje proporcjonalność siły sprężystości do
wydłużenia; posługuje się pojęciem współczynnika
sprężystości i jego jednostką;
V.6) oblicza energię potencjalną sprężystości
i uwzględnia ją w analizie przemian energii.
Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – prawidłowe sformułowanie zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Dane:
N
k = 50
m
m = 0,12 kg
x = 0,1 m
m
g » 10 2
s
Energia potencjalna ściśniętej sprężyny zamienia się w przyrost energii potencjalnej przedmiotu oraz
jego energię kinetyczną.
1 2 1
kx = mgx + mv2
2 2
kx 2 m
v= - 2 gx = 1,47
m s
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie poprawnej metody
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
w w w. o p e r o n . p l 5
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Poprawne rozwiązanie
Praca sił tarcia jest równa zmianie energii kinetycznej krążka.
1 v2
m mgs = mv2 Þ m = = 0,003
2 2 gs
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Poprawne rozwiązanie
Masa krążka się skraca, zarówno siła tarcia, jak i energia kinetyczna krążka są proporcjonalne do masy
krążka.
Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – zastosowanie poprawnej wersji zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Z uwagi na znaczną dysproporcję między masami kamienia i ziarenka piasku, kamień traktujemy jako
„planetę”. Początkowa odległość ziarenka od kamienia wielokrotnie przekracza rozmiary samego ka-
mienia, dlatego należy zastosować wzory na zasadę zachowania energii w centralnym polu grawitacyj-
nym.
Dane:
M = 1 kg
m = 10 –6 kg
r1 = 2 m
r2 = 0,045 m
w w w. o p e r o n . p l 6
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
mv2 æ1 1ö
= GMmçç - ÷÷÷
2 çè r2 r1 ø÷
æ1 1ö m
v = 2GM çç - ÷÷÷ = 5, 38 × 10-5
çè r2 r1 ø÷ s
Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.
Poprawne rozwiązanie
Ruch ziarenka piasku względem kamienia będzie niejednostajnie zmienny, ponieważ w miarę zbliża-
nia się ziarenka do kamienia wzrasta siła oddziaływania grawitacyjnego między kamieniem a ziaren-
kiem.
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie prawidłowego wzoru
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Z formalnego punktu widzenia takie ziarenko jest satelitą kamienia i jego prędkość obliczamy ze wzoru
na prędkość orbitalną.
GM ìm
v= = 5,77
r1 s
Nawiasem mówiąc, okres obiegu ziarenka wokół kamienia wyniósłby około 25 dni. Jest to więc niejako
miniatura układu Ziemia – Księżyc.
w w w. o p e r o n . p l 7
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.
Poprawne rozwiązanie
Aby wyregulować zegar, ciężarek wahadła należy podnieść, ponieważ skrócenie wahadła powoduje
skrócenie jego okresu drgań i przyspieszenie chodu zegara.
Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
2 pkt – ustalenie związku między okresami przed regulacją i po regulacji
1 pkt – wyrażenie długości wahadeł przed regulacją i po regulacji przez odpowiednie okresy
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Dane:
T = 1,2 s
Dt = 4 min = 240 s
m
g = 9,81 (musimy użyć wartości dokładnej, bo mówimy o precyzyjnym zegarze)
s2
Aktualną długość wahadła zegara (spóźniającego się) obliczymy ze wzoru na okres drgań:
Oznaczmy przez T’ okres drgań wahadła idealnego. Jego długość będzie wynosiła:
gT '2
l' =
4p 2
Spóźniającemu się zegarowi wykonanie n drgań zajmie dobę + 4 min:
nT = 1 doba + 4 min = 86640 s
Po wyregulowaniu wykonanie tej samej ilości drgań zajmie dokładnie dobę:
nT ' = 86400 s
T ' 86400 8640
= Þ T'= T
T 86640 8664
gT 2 éê æç 8640 ö÷ ùú
2
g
Dl = l - l ' =
4p 2
(T 2
- T ' 2
) = 1 - ç ÷
4 p 2 êê çè 8664 ÷ø úú
= 2 mm
ë û
w w w. o p e r o n . p l 8
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnych odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedzi niepoprawne
Poprawne rozwiązanie
1. P, 2. P, 3. F
Zadanie 7. (0–1)
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów I.7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów
w otaczającej rzeczywistości. lub wykresów, rysunków schematycznych lub
blokowych informacje kluczowe dla opisywanego
zjawiska bądź problemu; przedstawia te informa-
cje w różnych postaciach;
VII.2) oblicza wartość siły wzajemnego odziały-
wania ładunków, stosując prawo Coulomba.
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Poprawne rozwiązanie
B
w w w. o p e r o n . p l 9
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – poprawne sformułowanie zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Dane:
r1 = 0,5 m
r2 = 1 m
m = 4 × 10-4 kg
q1 = q2 = q = 7 × 10-7 C
Zmiana energii potencjalnej oddziaływania między kulkami równa jest przyrostowi energii kinetycz-
nych obu kulek, mierzonych względem środka masy układu kulek.
æ1 1ö 1
kq2 çç - ÷÷÷ = 2 mv2 = mv2
çè r2 r1 ø÷ 2
kq2 æç 1 1 ö÷ m
v= ç - ÷÷÷ = 2, 35
ç
m è r2 r1 ø s
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Poprawne rozwiązanie
B3
w w w. o p e r o n . p l 10
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
2 pkt – wskazanie wszystkich rzeczy potrzebnych i ani jednej zbędnej
1 pkt – popełnienie jednego błędu
0 pkt – popełnienie więcej niż jednego błędu
Poprawne rozwiązanie
C, D, E, H, K, L
Zasady oceniania
3 pkt – wymienienie wszystkich czynności we właściwej kolejności
2 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności jednej czynności
1 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności dwóch czynności
0 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności więcej niż dwóch czynności
Poprawne rozwiązanie
1. Pocięcie bibuły na cienkie paski.
2. Naklejenie końców pasków na jedną z płyt za pomocą taśmy klejącej.
3. Podłączenie przewodami z krokodylkami płyt do przeciwnych biegunów maszyny elektrostatycznej.
4. Ustawienie płyt równolegle do siebie w odległości nieco większej niż długość pasków bibuły.
5. Zakręcenie korbą maszyny elektrostatycznej i obserwacja zachowania pasków bibuły.
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – poprawne rozwiązanie jednego z przypadków
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Największy opór zastępczy uzyskamy, łącząc wszystkie oporniki szeregowo.
R1 R2 R3 R4
R = R1 + R2 + R3 + R4 , R = 100 W
w w w. o p e r o n . p l 11
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
R2
R3
R4
1 1 1 1 1 1 25 1
= + + + , =
R R1 R2 R3 R4 R 120 W
R = 4,8 W
Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – nieudzielenie poprawnej odpowiedzi
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.
Poprawne rozwiązanie
W dwóch równoległych przewodnikach płyną prądy o natężeniach I1 i I2 . Jeśli podwoimy natężenie
każdego z prądów i jednocześnie podwoimy odległość między przewodnikami, to siła oddziaływania
między nimi podwoi się, ponieważ siła oddziaływania między przewodnikami jest proporcjonalna do
iloczynu natężeń prądów (licznik zwiększy się o czynnik 4) i odwrotnie proporcjonalna do odległości
między przewodnikami (mianownik zwiększy się o czynnik 2).
Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
2 pkt – wyprowadzenie wzoru na długość początkową drutu oraz na przyrost temperatury
1 pkt – wyprowadzenie wzoru na długość początkową drutu albo na przyrost temperatury
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
w w w. o p e r o n . p l 12
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Poprawne rozwiązanie
Dane:
1
l = 0,44 × 10-6
K
kg
r = 8125
m3
J
c = 510
kg × K
m = 3 kg,
S = 1,5 × 10-6 m 2
Q = 2,4 × 104 J
Objętość i długość początkowa drutu:
m m m
r= = Þ l=
V lS rS
Przyrost temperatury drutu:
Q
Q = cmDT Þ DT =
cm
Przyrost długości drutu:
m Q lQ
Dl = l lDT = l = = 1,7 mm
r S cm r cS
Długość początkowa drutu (jak można wyliczyć z wyprowadzonego wzoru) wynosi 246 m, więc jest to
bardzo niewiele. Zauważmy też, że masa się skróciła. Z jednej strony długość początkowa drutu jest
proporcjonalna do masy, ale z drugiej – przyrost temperatury jest odwrotnie proporcjonalny do masy
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne nazwanie obu przemian
1 pkt – poprawne nazwanie jednej przemiany
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
AB: izochoryczna, CA: izobaryczna
w w w. o p e r o n . p l 13
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – obliczenie (podanie szczegółowego wzoru) ciepła pobranego w jednym cyklu
2 pkt – obliczenie (podanie szczegółowego wzoru) zmiany energii wewnętrznej między punktami A i C
1 pkt – ustalenie temperatury w punkcie C
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
Porównajmy temperatury gazu w punktach A, B i C.
pBVB p V p V 5
= A A Þ TB = TA B B = TA
TB TA p AV A 3
pC VC p V pC VC 7
= A A Þ TC = TA = TA
TC TA p AV A 4
Najwyższa temperatura panuje w punkcie C. Ciepło jest pobierane w przemianach A ® B i B ® C.
Ciepło to powoduje przyrost energii wewnętrznej i umożliwia wykonanie pracy przez gaz:
Q = DU + W
Zmianę energii wewnętrznej obliczymy, korzystając z faktu, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu:
3
DU = nCV DT = nCV (TC - TA ) = nCV × TA
4
Temperaturę TA obliczymy z równania Clapeyrona:
p V
p AV A = nRTA Þ TA = A A
nR
3
Ponadto dla gazu jednoatomowego CV = R, więc:
2
3 3 p AV A 9
DU = n × R × = p AV A = 1350 J
2 4 nR 8
Praca wykonana w przemianach A ® B ® C:
p + pC
W= B (VC - VB ) = 1200 J
2
Ciepło pobrane w jednym cyklu:
Q = DU + W = 2550 J
Praca netto wykonana w jednym cyklu, obliczona jako pole trójkąta na wykresie:
( pB - p A )(VC - V A )
Wn = = 300 J
2
Sprawność silnika:
W
h = n = 11,8%
Q
w w w. o p e r o n . p l 14
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych
Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – obliczenie energii fotonu
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Poprawne rozwiązanie
hc æ1 1ö
E= = 13,6 eV × çç 2 - 2 ÷÷÷ = 3 × 10-19 J
l çè2 3 ø
h E m
p = = = 10-27 kg ×
l c s
Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Poprawne rozwiązanie
C1