Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 15

Fizyka.

Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Rodzaj dokumentu: Zasady oceniania rozwiązań zadań


Egzamin: Egzamin maturalny
Przedmiot: Fizyka
Poziom: Poziom rozszerzony
Uwagi:
Akceptowane są wszystkie rozwiązania merytorycznie poprawne i spełniające warunki zadania.

Wymagania egzaminacyjne 2023 i 2024:


https://www.gov.pl/web/edukacja-i-nauka/wymagania-egzaminacyjne-obowiazujace-na-egzaminie-
maturalnym-w-roku-2023-i-2024 (dostęp: 27.09.2022).

Zadanie 1.1. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów II.1) opisuje ruch względem różnych ukła-
w otaczającej rzeczywistości. dów odniesienia.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź błędna

Poprawne rozwiązanie
C

Zadanie 1.2. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem Zdający:
praw i zależności fizycznych. II.1) opisuje ruch względem różnych ukła-
dów odniesienia;
II.3) opisuje ruchy postępowe, posługując się
wielkościami wektorowymi: przemieszczeniem,
prędkością i przyspieszeniem wraz z ich jednost-
kami;
II.4) opisuje ruchy prostoliniowe jednostajne
i jednostajnie zmienne, posługując się zależno-
ściami położenia, wartości prędkości i przyspie-
szenia oraz drogi od czasu.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie twierdzenia Pitagorasa
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

w w w. o p e r o n . p l 1
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Poprawne rozwiązanie
  
v AB = v A - vB –vB vB
  
v AB = v A2 + vB2
 vA – vB vA
km m
v AB = 93,7 = 26
h s

Zadanie 1.3. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzy- Zdający:
staniem praw i zależności fizycznych. II.1) opisuje ruch względem różnych układów odniesie-
nia;
II.2) rozróżnia pojęcia położenie, tor i droga;
II.3) opisuje ruchy postępowe, posługując się wielko-
ściami wektorowymi: przemieszczeniem, prędkością
i przyspieszeniem wraz z ich jednostkami;
II.4) opisuje ruchy prostoliniowe jednostajne i jedno-
stajnie zmienne, posługując się zależnościami poło-
żenia, wartości prędkości i przyspieszenia oraz drogi
od czasu.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – poprawna lokalizacja pojazdów
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
km km
v A = 72 = 1,2
h min
km km
vB = 60 =1
h min
O godzinie 15.29 autobus znajduje się 2,4 km na południe od skrzyżowania, natomiast beczkowóz jest
1 km przed skrzyżowaniem (czyli na zachód od niego). Odległość między pojazdami, obliczona z twier-
dzenia Pitagorasa, wynosi 2,6 km.

Zadanie 1.4. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycz- Zdający:
nych do opisu zjawisk oraz wskazywanie II.1) opisuje ruch względem różnych układów odniesie-
ich przykładów w otaczającej rzeczywisto- nia;
ści. II.3) opisuje ruchy postępowe, posługując się wielko-
ściami wektorowymi: przemieszczeniem, prędkością
i przyspieszeniem wraz z ich jednostkami.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź błędna

Poprawne rozwiązanie
A2

w w w. o p e r o n . p l 2
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 2.1. (0–3)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzysta- Zdający:
niem praw i zależności fizycznych. I.7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów lub
wykresów, rysunków schematycznych lub blo-
kowych informacje kluczowe dla opisywanego
zjawiska bądź problemu; przedstawia te informacje
w różnych postaciach;
II.5) sporządza i interpretuje wykresy zależności
parametrów ruchu od czasu;
II.8) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługu-
jąc się pojęciami: okresu, częstotliwości, prędkości
liniowej oraz przemieszczenia kątowego, prędko-
ści kątowej i przyspieszenia dośrodkowego wraz
z ich jednostkami;
III.4) stosuje zasady dynamiki dla ruchu obrotowe-
go; posługuje się pojęciami przyspieszenia kąto-
wego oraz momentu bezwładności jako wielkości
zależnej od rozkładu mas, wraz z ich jednostkami.

Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – narysowanie wykresu z poprawnymi danymi, ale z usterkami technicznymi: brak oznaczeń osi,
nieoptymalne wykorzystanie obszaru rysowania itd.
1 pkt – obliczenie prawidłowych wartości prędkości
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
rad rad m
e1 = 2,5 , w (0) = 0 , w (6) = et = 15 , v (6) = w (6)× r = 5,25
s2 s s
Przez kolejne 14 s prędkość roweru jest stała, a przez ostatnie 5 s, jak łatwo policzyć, spada liniowo do
0. Prawidłowy wykres wygląda następująco:
V [m/s]
6

0 5 10 15 20 25 t [s]

w w w. o p e r o n . p l 3
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 2.2. (0–3)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzysta- Zdający:
niem praw i zależności fizycznych. II.8) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługu-
jąc się pojęciami: okresu, częstotliwości, prędkości
liniowej oraz przemieszczenia kątowego, prędko-
ści kątowej i przyspieszenia dośrodkowego wraz
z ich jednostkami.

Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – obliczenie prawidłowego kąta całkowitego, ale w jednostkach innych niż obroty
1 pkt – zastosowanie prawidłowych wzorów na obliczenie kątów cząstkowych
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
1
Pierwsze 6 s: a1 = et 2 = 45 rad
2
Następne 14 s: a2 = w (6)× t = 210 rad
1
Ostatnie 5 s: a3 = w (6)× t = 37,5 rad
2
a = a1 + a2 + a3 = 292,5 rad = 46,55 obr
Zadanie można również rozwiązać innym sposobem, korzystając z wykresu narysowanego w poprzed-
nim zadaniu. Należy policzyć całkowitą drogę przejechaną przez rower, a następnie podzielić wynik
przez obwód koła.

Zadanie 2.3. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych Zdający:
do opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przy- II.8) opisuje ruch jednostajny po okręgu, posługu-
kładów w otaczającej rzeczywistości. jąc się pojęciami: okresu, częstotliwości, prędkości
liniowej oraz przemieszczenia kątowego, prędko-
ści kątowej i przyspieszenia dośrodkowego wraz
z ich jednostkami;
II.17) opisuje opory ruchu (opory ośrodka, tarcie
statyczne, tarcie kinetyczne); rozróżnia współczyn-
niki tarcia kinetycznego oraz tarcia statycznego;
omawia rolę tarcia na wybranych przykładach;
II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicznej,
mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej
wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania
energii mechanicznej do obliczeń.

Zasady oceniania
1 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
1. P, 2. F, 3. F

w w w. o p e r o n . p l 4
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 3. (0–3)
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzysta- Zdający:
niem praw i zależności fizycznych. II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicznej,
mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej
wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania
energii mechanicznej do obliczeń;
V.1) opisuje proporcjonalność siły sprężystości do
wydłużenia; posługuje się pojęciem współczynnika
sprężystości i jego jednostką;
V.6) oblicza energię potencjalną sprężystości
i uwzględnia ją w analizie przemian energii.

Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – prawidłowe sformułowanie zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Dane:
N
k = 50
m
m = 0,12 kg
x = 0,1 m
m
g » 10 2
s
Energia potencjalna ściśniętej sprężyny zamienia się w przyrost energii potencjalnej przedmiotu oraz
jego energię kinetyczną.
1 2 1
kx = mgx + mv2
2 2
kx 2 m
v= - 2 gx = 1,47
m s

Zadanie 4.1. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzysta- Zdający:
niem praw i zależności fizycznych. II.17) opisuje opory ruchu (opory ośrodka, tarcie
statyczne, tarcie kinetyczne); rozróżnia współczyn-
niki tarcia kinetycznego oraz tarcia statycznego;
omawia rolę tarcia na wybranych przykładach;
II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicznej,
mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej
wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania
energii mechanicznej do obliczeń.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie poprawnej metody
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

w w w. o p e r o n . p l 5
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Poprawne rozwiązanie
Praca sił tarcia jest równa zmianie energii kinetycznej krążka.
1 v2
m mgs = mv2 Þ m = = 0,003
2 2 gs

Zadanie 4.2. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matema- Zdający:
tycznych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw II.17) opisuje opory ruchu (opory ośrodka, tarcie
i zależności fizycznych. statyczne, tarcie kinetyczne); rozróżnia współczyn-
niki tarcia kinetycznego oraz tarcia statycznego;
omawia rolę tarcia na wybranych przykładach;
II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicznej,
mocy, energii kinetycznej, energii potencjalnej
wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę zachowania
energii mechanicznej do obliczeń.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna

Poprawne rozwiązanie
Masa krążka się skraca, zarówno siła tarcia, jak i energia kinetyczna krążka są proporcjonalne do masy
krążka.

Zadanie 5.1. (0–3)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matema- Zdający:
tycznych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw IV.7) oblicza zmiany energii potencjalnej grawi-
i zależności fizycznych. tacji i stosuje zasadę zachowania energii do ruchu
orbitalnego; posługuje się pojęciem drugiej pręd-
kości kosmicznej (prędkości ucieczki).

Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – zastosowanie poprawnej wersji zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Z uwagi na znaczną dysproporcję między masami kamienia i ziarenka piasku, kamień traktujemy jako
„planetę”. Początkowa odległość ziarenka od kamienia wielokrotnie przekracza rozmiary samego ka-
mienia, dlatego należy zastosować wzory na zasadę zachowania energii w centralnym polu grawitacyj-
nym.
Dane:
M = 1 kg
m = 10 –6 kg
r1 = 2 m
r2 = 0,045 m

w w w. o p e r o n . p l 6
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

mv2 æ1 1ö
= GMmçç - ÷÷÷
2 çè r2 r1 ø÷
æ1 1ö m
v = 2GM çç - ÷÷÷ = 5, 38 × 10-5
çè r2 r1 ø÷ s

Zadanie 5.2. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów IV.1) posługuje się prawem powszechnego cią-
w otaczającej rzeczywistości. żenia do opisu oddziaływania grawitacyjnego;
wskazuje siłę grawitacji jako przyczynę spada-
nia ciał.

Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.

Poprawne rozwiązanie
Ruch ziarenka piasku względem kamienia będzie niejednostajnie zmienny, ponieważ w miarę zbliża-
nia się ziarenka do kamienia wzrasta siła oddziaływania grawitacyjnego między kamieniem a ziaren-
kiem.

Zadanie 5.3. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem Zdający:
praw i zależności fizycznych. IV.4) wskazuje siłę grawitacji jako siłę dośrodko-
wą w ruchu po orbicie kołowej, oblicza wartość
prędkości na orbicie kołowej o dowolnym pro-
mieniu; omawia ruch satelitów wokół Ziemi.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – zastosowanie prawidłowego wzoru
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Z formalnego punktu widzenia takie ziarenko jest satelitą kamienia i jego prędkość obliczamy ze wzoru
na prędkość orbitalną.
GM ìm
v= = 5,77
r1 s
Nawiasem mówiąc, okres obiegu ziarenka wokół kamienia wyniósłby około 25 dni. Jest to więc niejako
miniatura układu Ziemia – Księżyc.

w w w. o p e r o n . p l 7
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 6.1. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów V.5) stosuje do obliczeń zależność okresu małych
w otaczającej rzeczywistości. drgań wahadła matematycznego i ciężarka na
sprężynie od ich parametrów.

Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.

Poprawne rozwiązanie
Aby wyregulować zegar, ciężarek wahadła należy podnieść, ponieważ skrócenie wahadła powoduje
skrócenie jego okresu drgań i przyspieszenie chodu zegara.

Zadanie 6.2. (0–4)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matematycz- Zdający:
nych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw i zależ- V.5) stosuje do obliczeń zależność okresu małych
ności fizycznych. drgań wahadła matematycznego i ciężarka na
sprężynie od ich parametrów.

Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
2 pkt – ustalenie związku między okresami przed regulacją i po regulacji
1 pkt – wyrażenie długości wahadeł przed regulacją i po regulacji przez odpowiednie okresy
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Dane:
T = 1,2 s
Dt = 4 min = 240 s
m
g = 9,81 (musimy użyć wartości dokładnej, bo mówimy o precyzyjnym zegarze)
s2
Aktualną długość wahadła zegara (spóźniającego się) obliczymy ze wzoru na okres drgań:
Oznaczmy przez T’ okres drgań wahadła idealnego. Jego długość będzie wynosiła:
gT '2
l' =
4p 2
Spóźniającemu się zegarowi wykonanie n drgań zajmie dobę + 4 min:
nT = 1 doba + 4 min = 86640 s
Po wyregulowaniu wykonanie tej samej ilości drgań zajmie dokładnie dobę:
nT ' = 86400 s
T ' 86400 8640
= Þ T'= T
T 86640 8664
gT 2 éê æç 8640 ö÷ ùú
2
g
Dl = l - l ' =
4p 2
(T 2
- T ' 2
) = 1 - ç ÷
4 p 2 êê çè 8664 ÷ø úú
= 2 mm
ë û

w w w. o p e r o n . p l 8
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 6.3. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matematycz- Zdający:
nych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw i zależ- V.5) stosuje do obliczeń zależność okresu małych
ności fizycznych. drgań wahadła matematycznego i ciężarka na
sprężynie od ich parametrów;
V.7) doświadczalnie:
a) demonstruje niezależność okresu drgań waha-
dła od amplitudy,
b) bada zależność okresu drgań od długości wa-
hadła,
c) bada zależność okresu drgań ciężarka od jego
masy i od współczynnika sprężystości sprężyny,
d) wyznacza wartość przyspieszenia ziemskiego
za pomocą wahadła matematycznego.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnych odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedzi niepoprawne

Poprawne rozwiązanie
1. P, 2. P, 3. F

Zadanie 7. (0–1)
Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów I.7) wyodrębnia z tekstów, tabel, diagramów
w otaczającej rzeczywistości. lub wykresów, rysunków schematycznych lub
blokowych informacje kluczowe dla opisywanego
zjawiska bądź problemu; przedstawia te informa-
cje w różnych postaciach;
VII.2) oblicza wartość siły wzajemnego odziały-
wania ładunków, stosując prawo Coulomba.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna

Poprawne rozwiązanie
B

w w w. o p e r o n . p l 9
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 8.1. (0–3)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem Zdający:
praw i zależności fizycznych. II.20) posługuje się pojęciami pracy mechanicz-
nej, mocy, energii kinetycznej, energii poten-
cjalnej wraz z ich jednostkami; stosuje zasadę
zachowania energii mechanicznej do obliczeń;
VII.5) analizuje ruch cząstek naładowanych
w polu elektrycznym;
VII.6) analizuje pracę jako zmianę energii
potencjalnej podczas przemieszczenia ładunku
w polu elektrycznym.

Zasady oceniania
3 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
2 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
1 pkt – poprawne sformułowanie zasady zachowania energii
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Dane:
r1 = 0,5 m
r2 = 1 m
m = 4 × 10-4 kg
q1 = q2 = q = 7 × 10-7 C
Zmiana energii potencjalnej oddziaływania między kulkami równa jest przyrostowi energii kinetycz-
nych obu kulek, mierzonych względem środka masy układu kulek.
æ1 1ö 1
kq2 çç - ÷÷÷ = 2 mv2 = mv2
çè r2 r1 ø÷ 2
kq2 æç 1 1 ö÷ m
v= ç - ÷÷÷ = 2, 35
ç
m è r2 r1 ø s

Zadanie 8.2. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów VII.5) analizuje ruch cząstek naładowanych
w otaczającej rzeczywistości. w polu elektrycznym;
VII.6) analizuje pracę jako zmianę energii
potencjalnej podczas przemieszczenia ładunku
w polu elektrycznym.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna

Poprawne rozwiązanie
B3

w w w. o p e r o n . p l 10
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zadanie 9.1. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji Zdający:
oraz doświadczeń i wnioskowanie na podstawie VII.9) doświadczalnie: ilustruje pole elektryczne
ich wyników. oraz układ linii pola wokół przewodnika.

Zasady oceniania
2 pkt – wskazanie wszystkich rzeczy potrzebnych i ani jednej zbędnej
1 pkt – popełnienie jednego błędu
0 pkt – popełnienie więcej niż jednego błędu

Poprawne rozwiązanie
C, D, E, H, K, L

Zadanie 9.2. (0–3)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji Zdający:
oraz doświadczeń i wnioskowanie na podstawie VII.9) doświadczalnie: ilustruje pole elektryczne
ich wyników. oraz układ linii pola wokół przewodnika.

Zasady oceniania
3 pkt – wymienienie wszystkich czynności we właściwej kolejności
2 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności jednej czynności
1 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności dwóch czynności
0 pkt – pominięcie lub zapisanie w niewłaściwej kolejności więcej niż dwóch czynności

Poprawne rozwiązanie
1. Pocięcie bibuły na cienkie paski.
2. Naklejenie końców pasków na jedną z płyt za pomocą taśmy klejącej.
3. Podłączenie przewodami z krokodylkami płyt do przeciwnych biegunów maszyny elektrostatycznej.
4. Ustawienie płyt równolegle do siebie w odległości nieco większej niż długość pasków bibuły.
5. Zakręcenie korbą maszyny elektrostatycznej i obserwacja zachowania pasków bibuły.

Zadanie 10. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
III. Planowanie i przeprowadzanie obserwacji Zdający:
oraz doświadczeń i wnioskowanie na podstawie VIII.12) posługuje się pojęciem oporu zastęp-
ich wyników. czego; oblicza opór zastępczy układu oporników
połączonych szeregowo lub równolegle.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – poprawne rozwiązanie jednego z przypadków
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Największy opór zastępczy uzyskamy, łącząc wszystkie oporniki szeregowo.

R1 R2 R3 R4

R = R1 + R2 + R3 + R4 , R = 100 W
w w w. o p e r o n . p l 11
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Najmniejszy opór zastępczy wystąpi przy połączeniu równoległym wszystkich oporników.


R1

R2

R3

R4

1 1 1 1 1 1 25 1
= + + + , =
R R1 R2 R3 R4 R 120 W
R = 4,8 W

Zadanie 11. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów IX.6) analizuje siłę oddziaływania dwóch dłu-
w otaczającej rzeczywistości. gich przewodników prostoliniowych; posługuje
się definicją ampera.

Zasady oceniania
2 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i jej poprawne uzasadnienie
1 pkt – podkreślenie właściwej odpowiedzi i brak poprawnego uzasadnienia
0 pkt – nieudzielenie poprawnej odpowiedzi
Uwaga: Nie należy przyznać punktów za uzasadnienie, jeśli podkreślono niewłaściwą odpowiedź.

Poprawne rozwiązanie
W dwóch równoległych przewodnikach płyną prądy o natężeniach I1 i I2 . Jeśli podwoimy natężenie
każdego z prądów i jednocześnie podwoimy odległość między przewodnikami, to siła oddziaływania
między nimi podwoi się, ponieważ siła oddziaływania między przewodnikami jest proporcjonalna do
iloczynu natężeń prądów (licznik zwiększy się o czynnik 4) i odwrotnie proporcjonalna do odległości
między przewodnikami (mianownik zwiększy się o czynnik 2).

Zadanie 12. (0–4)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
IV. Posługiwanie się informacjami pochodzą- Zdający:
cymi z analizy materiałów źródłowych, w tym VI.1) opisuje zjawisko rozszerzalności cieplnej:
tekstów popularnonaukowych. liniowej ciał stałych oraz objętościowej gazów
i cieczy;
VI.5) wykorzystuje pojęcie ciepła właściwego
oraz ciepła przemiany fazowej w analizie bilan-
su cieplnego.

Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – wyprowadzenie wzoru końcowego
2 pkt – wyprowadzenie wzoru na długość początkową drutu oraz na przyrost temperatury
1 pkt – wyprowadzenie wzoru na długość początkową drutu albo na przyrost temperatury
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

w w w. o p e r o n . p l 12
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Poprawne rozwiązanie
Dane:
1
l = 0,44 × 10-6
K
kg
r = 8125
m3
J
c = 510
kg × K
m = 3 kg,
S = 1,5 × 10-6 m 2
Q = 2,4 × 104 J
Objętość i długość początkowa drutu:
m m m
r= = Þ l=
V lS rS
Przyrost temperatury drutu:
Q
Q = cmDT Þ DT =
cm
Przyrost długości drutu:
m Q lQ
Dl = l lDT = l = = 1,7 mm
r S cm r cS
Długość początkowa drutu (jak można wyliczyć z wyprowadzonego wzoru) wynosi 246 m, więc jest to
bardzo niewiele. Zauważmy też, że masa się skróciła. Z jednej strony długość początkowa drutu jest
proporcjonalna do masy, ale z drugiej – przyrost temperatury jest odwrotnie proporcjonalny do masy

Zadanie 13.1. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
I. Wykorzystanie pojęć i wielkości fizycznych do Zdający:
opisu zjawisk oraz wskazywanie ich przykładów VI.7) stosuje pierwszą zasadę termodynamiki do
w otaczającej rzeczywistości. analizy przemian gazowych; rozróżnia przemia-
ny: izotermiczną, izobaryczną, izochoryczną
i adiabatyczną gazów;
VI.10) analizuje wykresy przemian gazu dosko-
nałego.

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne nazwanie obu przemian
1 pkt – poprawne nazwanie jednej przemiany
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
AB: izochoryczna, CA: izobaryczna

Zadanie 13.2. (0–4)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
II. Rozwiązywanie problemów z wykorzystaniem Zdający:
praw i zależności fizycznych. VI.14) analizuje przedstawione cykle termody-
namiczne, oblicza sprawność silników cieplnych.

w w w. o p e r o n . p l 13
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zasady oceniania
4 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
3 pkt – obliczenie (podanie szczegółowego wzoru) ciepła pobranego w jednym cyklu
2 pkt – obliczenie (podanie szczegółowego wzoru) zmiany energii wewnętrznej między punktami A i C
1 pkt – ustalenie temperatury w punkcie C
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
Porównajmy temperatury gazu w punktach A, B i C.
pBVB p V p V 5
= A A Þ TB = TA B B = TA
TB TA p AV A 3
pC VC p V pC VC 7
= A A Þ TC = TA = TA
TC TA p AV A 4
Najwyższa temperatura panuje w punkcie C. Ciepło jest pobierane w przemianach A ® B i B ® C.
Ciepło to powoduje przyrost energii wewnętrznej i umożliwia wykonanie pracy przez gaz:
Q = DU + W
Zmianę energii wewnętrznej obliczymy, korzystając z faktu, że energia wewnętrzna jest funkcją stanu:
3
DU = nCV DT = nCV (TC - TA ) = nCV × TA
4
Temperaturę TA obliczymy z równania Clapeyrona:
p V
p AV A = nRTA Þ TA = A A
nR
3
Ponadto dla gazu jednoatomowego CV = R, więc:
2
3 3 p AV A 9
DU = n × R × = p AV A = 1350 J
2 4 nR 8
Praca wykonana w przemianach A ® B ® C:
p + pC
W= B (VC - VB ) = 1200 J
2
Ciepło pobrane w jednym cyklu:
Q = DU + W = 2550 J
Praca netto wykonana w jednym cyklu, obliczona jako pole trójkąta na wykresie:
( pB - p A )(VC - V A )
Wn = = 300 J
2
Sprawność silnika:
W
h = n = 11,8%
Q

Zadanie 14. (0–2)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matematycz- Zdający:
nych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw i zależ- XI.1) opisuje dualizm korpuskularno-falowy
ności fizycznych. światła; stosuje pojęcie fotonu oraz jego energii;
XI.4) posługuje się pojęciem pędu fotonu; sto-
suje zasadę zachowania energii i zasadę zacho-
wania pędu do opisu emisji i absorpcji przez
swobodne atomy; opisuje odrzut atomu emitują-
cego kwant światła.

w w w. o p e r o n . p l 14
Fizyka. Poziom rozszerzony
Próbna Matura z OPERONEM dla szkół ponadpodstawowych

Zasady oceniania
2 pkt – poprawne rozwiązanie całego zadania
1 pkt – obliczenie energii fotonu
0 pkt – niespełnienie powyższych warunków

Poprawne rozwiązanie
hc æ1 1ö
E= = 13,6 eV × çç 2 - 2 ÷÷÷ = 3 × 10-19 J
l çè2 3 ø
h E m
p = = = 10-27 kg ×
l c s

Zadanie 15. (0–1)


Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe
V. Budowanie modeli fizycznych i matematycz- Zdający:
nych do opisu zjawisk oraz ilustracji praw i zależ- XI.2) rozróżnia widma emisyjne i absorpcyjne
ności fizycznych. gazów; interpretuje linie widmowe jako skutek
przejść między poziomami energetycznymi
w atomach z emisją lub absorpcją kwantu świa-
tła; rozróżnia stan podstawowy i stany wzbudzo-
ne atomu.

Zasady oceniania
1 pkt – udzielenie poprawnej odpowiedzi
0 pkt – brak odpowiedzi lub odpowiedź niepoprawna

Poprawne rozwiązanie
C1

You might also like