PROJEKT

Tema: Rritja e tulipanit

Lënda: Kopshtari
Punoi: Flavia Mata
Klasa: XII-C
Pranoi: Lejla Çollaku
TULIPANI
Loji është bimë shumëvjeçare me qepujka. Qepuikat janë shpesh të mbuluara osa shtresa letrore
e me push. Tulipanët variojnë nga lloje të shkurtra në ato të gjata, duke u rritur kështu nga 10-70
cm. Janë bimë që durojnë të ftohtin dhe dëborën. Bima ka zakonisht 2 deri në 6 gjethe por ka
tulipanë që kanë deri në 12 gjethe. Gjethet janë të mbuluara me dyll e kanë ngjyrë të gjelbër të
hapët në të mesme, dhe janë të gjata e pothuajse mishtore. Lulet janë të mëdha. Zakonisht kanë
nga një lule për kërcell por ka lloje tulipani që kanë edhe deri në katër lule. Lulet janë në formë
kupe dhe kanë tri petale e tri nënpetla. Çdo lule bën tri fruta, që janë kapsulta të mbuluara nga
një mbulesë mishtore në formë të zgjatur, që përmbajnë farna të shumta në formë petash të vogla.

Për t’i mbjellë siç duhet këto lule të bukura, së pari duhet të dimë se si të zgjedhim dhe trajtojmë
llambën. Kur blini një të tillë, është mirë të siguroheni që prekja e tij të jetë paksa e fortë dhe e
qëndrueshme. Përveç kësaj, ajo duhet të ketë një lëkurë të hollë, të ngjashme me atë të qepës. Në
rast se vërejmë diçka të butë ose të rrudhosur, ka shumë të ngjarë që ajo të mos jetë në gjendje të
mirë, kështu që ne mund ta përjashtojmë atë. Duhet të dimë gjithashtu se ky lloj llambë nuk e
mban shumë mirë të qenit jashtë tokës për një kohë të gjatë. Prandaj, më e mira që mund të
bëjmë është ta mbjellim atë në të njëjtën javë që e blejmë.

Duhet të theksohet se është më e dobishme të blini llamba tulipani që janë rritur në zonën tonë të
banimit, ose të paktën në të njëjtin vend. Kur importohet nga vende të tjera, klimat atje mund të
jenë të ndryshme, kështu që bima do të kishte edhe cikle të ndryshme. Prandaj, ajo nuk do të jetë
në gjendje të rritet mirë ose të lulëzojë. Në mënyrë që llamba e tulipanëve të zhvillohen siç
duhet, keni nevojë për tokë të ftohtë.

Prandaj, koha më e mirë për t’i mbjellë

ato është vjeshta, kur temperatura e tokës
është pak a shumë e qëndrueshme dhe
është nën pesëmbëdhjetë gradë.
Si të mbillni tulipanët në vazo hap pas hapi?
Është e vërtetë që tulipanët mund të rriten në vazo, por për këtë u duhen kushte mjaft specifike.
Tani do të shpjegojmë se si të mbillni tulipanët në vazo hap pas hapi. Por së pari do të na duhen
një sërë gjërash:
 Tenxhere me një thellësi prej 38 deri në 45 centimetra në mënyrë që tulipanët të rriten
mirë.
 Llamba tulipani, nëse është e mundur të rritura në zonën tonë.
 Nënshtresa.
 Rrjetë fleksibël për vazo plastike ose teli.

Kur t’i kemi të gjitha, është koha për të filluar punën:
1. Vendosja e dheut në tenxhere, pa i mbushur deri në majë.
2. Vendosni të gjitha llamba së bashku duke formuar një rreth dhe duke prekur njëri-tjetrin.
Është e rëndësishme që ato të mos zhyten shumë thellë në tokë, vetëm deri në dyfishin e
madhësisë së tyre. Më pas i mbulojmë me tokë.
3. Vendosni një rrjetë në tokë për të mbrojtur llamba nga dëmtuesit. Nëse nuk kemi një
rrjetë fleksibël plastike, mund ta krijojmë vetë duke përdorur tel për vazo. Zakonisht
mbulohet me plastikë të gjelbër. Për këtë duhet të presim katër pjesë, madhësia e të cilave
korrespondon me tenxheren. Më pas i bashkojmë të gjitha për të formuar një rreth. Pasi e
kemi gati këtë, duhet të presim disa copa teli dhe t’i vidhosim rreth rrethit derisa të duket
si një lloj rrjete dhe kaq. Mos harroni se nuk duhet të jetë perfekt.
4. Uji pas përfundimit të mbjelljes. Por duhet të kemi kujdes, sepse llambat zakonisht nuk
kërkojnë shumë ujë. Nuk do t’i ujitim më derisa të fillojë pranvera.
5. Vendosni enët me llamba në një vend të errët. Është e rëndësishme që të mos ketë ngrohje
dhe që temperatura të mos bjerë nën zero gradë. Në vende shumë të nxehta mund të jetë e
vështirë të rriten tulipanët, përveç nëse kemi një serë.
6. Kontrolloni enët dhe ujitini ato pak javë para se të fillojë pranvera.
7. Lëvizni enët në një vend të lehtë kur llambat fillojnë të mbijnë. Ata do të përfundojnë
duke lulëzuar ashtu si të mbillen direkt në tokë.
SEMUNDJET

Botrytis tulipae është një sëmundje e madhe kërpudhore që prek tulipanët, duke shkaktuar
vdekjen e qelizave që çon në bimë të kalbura.[6] Patogjenë të tjerë përfshijnë Anthracnose,
kalbjen e butë bakteriale, plagën e shkaktuar nga Sclerotium rolfsii, nematodat e llambave,
kalbjet e tjera duke përfshirë mykun blu, mykun e zi dhe kalbëzimin e mykur.
Varietetet historikisht të larmishme të admiruara gjatë tulipomanisë holandeze fituan modelet e
tyre me pendë delikate nga një infeksion me potyvirusin Tulip Breaking, virusi i mozaikut që u
bart nga afidet e gjelbërta të pjeshkës, Myzus persicae. Persicae ishin të zakonshme në kopshtet
evropiane të shekullit të shtatëmbëdhjetë. Ndërsa virusi prodhon lule fantastike shumëngjyrëshe,
ai gjithashtu shkaktoi bimë të dobësuara që vdiqën ngadalë. Sot virusi pothuajse është zhdukur
nga fushat e kultivuesve të tulipanëve. Ata Tulipanë të prekur nga virusi i mozaikut quhen
“Tulipanët e thyer”; herë pas here ato do të kthehen në një ngjyrë të thjeshtë ose të fortë, por
gjithsesi mbeten të infektuara me virusin.
Disa kultivarë historikë kanë pasur një lule me vija, “me pendë”, “flakë” ose të larmishme.
Ndërsa disa varietete moderne shfaqin gjithashtu modele shumëngjyrësh, kjo rezulton nga një
ndryshim natyror në shtresat e sipërme dhe të poshtme të pigmentit në lulen e tulipanit.

Tulipani i Zi është titulli i një romance historike nga Alexandre Dumas, pèreb(1850), në të cilën
qyteti i Haarlem ka një shpërblim për kultivuesin e parë që mund të prodhojë një tulipan të vërtet
SIMBOLIKA

Si një nga lulet më të njohura në botë, tulipani mund të giendet në cdo shtëpi dhe kopsht. Lulja e
tulipanit bart shumë simbolika, kjo për shkak se ka udhëtuar në shumë faza, deri tek ajo e
magjepsjes që ka sot. Shumica e njerëzve mendojnë se tulipanët e kanë origjinën nga Holanda
sepse sot aty janë shumë popullorë, por në fakt ato vijnë nga Azia Qendrore ku ishin një lule e
egër. U kultivua për herë të parë në Turqi rreth vitit 1000 pas Krishtit dhe emri i tulipanit vjen
nga fjala turke që do të thotë “çallmë” për pamjet e tyre të ngjashme. Në disa vende simbolika
më e fuqishme është rilindja: Duke qenë se tulipanët lulëzojnë në fillim të pranverës, ata kanë
gjithashtu kuptimin e ringjalljes. Nëse njihni dikë që po kalon ndryshime në jetë, apo po krijon
një familje të re, një buqetë e bukur me tulipanë do të ishte një dhuratë e mrekullueshme. Që nga
epoka viktoriane, tulipanët kanë qenë një simbol i bamirësisë. Shumë organizata bamirëse sot
përdorin ende lulen e dashur të tulipanit për t’i përfaqësuar ato. Kryesisht në kulturën aziatike
tulipani simbolizon dashurinë dhe bukurinë, konsiderohet si simbol i një çifti të sapomartuar. Po
ashtu përfaqëson pasuri dhe begati, për shkak se ka veti të riprodhohet masivisht në zhardhokë.
Japonezët i dhuronin një vazo pasuri me tulipanë familjes me të cilën krijonin një lidhje të re. Por
ngjyrat e tyre kanë edhe simbolika të ndryshme: Tulipanët e bardhë nënkuptojnë faljen,
respektin, pastërtinë dhe nderin. Nëse doni t’i kërkoni falje dikujt ose do të festoni një moment
historik fetar, si pagëzimi, tulipanët janë idealë! Sipas besëtytnive, nëse ëndërroni për tulipanët e
bardhë, kjo mund të nënkuptojë se jeni gati të nisni një udhëtim të ri dhe një fillim të ri në jetë,
pra dikush pret ardhjen e një fëmije.