MALA-MASUSING BANGHAY-ARALIN SA FILIPINO 9

Ni: Carlyn T. General

I – LAYUNIN
Nailalahad ang sariling pananaw sa kapangyarihan ng pag-ibig sa magulang, sa
kasintahan, sa kapwa at sa bayan (F9PB-IVd-58).

II – PAKSANG-ARALIN
Paksa: ANG MGA ALAALA (Noli Me Tangere, Kabanata 6-10)
Sanggunian: Internet (www.wattpad.com/NoliMeTangere:Buod)
Kagamitan: Powerpoint, Speaker, cabbage paper

III- PAMAMARAAN
A. Paghahanda
1. Pagbabaybay
Panuto: Baybayin ang mga sumusunod na salita:
1. ngumanganga
2. maulinigan
3. binabagtas
4. pakikipagmabutihan
5. natatanaw

B. Pagganyak
Ipaawit sa mga mag-aaral ang awit na “Alaala Mo”. Ito’y awit ng pag-ibig.
Gabay na mga tanong:
 Tungkol saan ang awitin?
 Ano ang iyong nararamdaman matapos awitin ang kanta?

C. Paglalahad
SCRAMBLED WORDS
- Papangkatin ang mga mag-aaral sa dalawang pangkat. Bawat pangkat ay
bibigyan ng mga ginulong salita. Aayusin ito upang mabuo ang isang
salita. (ALAALA)

D. Pagtatalakay
Mungkahing Estratehiya: “CABBAGE RELAY”
- Ipapanood sa mga mag-aaral ang video clip ng kabanata 6 hanggang
kabanata 10 ng Noli Me Tangere. May inihandang mga katanungan ang
guro sa ginawang “Cabbage” habang tumutugtog ang musika, ipapasa ito
ng mag-aaral sa kanyang katabi. Kapag huminto ang musika, kung
sinuman ang matatapatan ng “Cabbage” ay bubunot ng isang
katanungan mula sa cabbage at sasagutin ito.

Gabay na mga tanong:

1. Ilarawan ang pag-iibigan nina Ibarra at Maria Clara.

2. Bakit tutol si Padre Damaso sa pagmamahalan nina Maria Clara
at Ibarra.
3. Kung ikaw si Maria Clara, paano mo ipaglaban ang iyong pag-ibig
sa taong iyong minamahal ng lubusan?

4. Ilahad ang iyong pananaw tungkol sa kapangyarihan ng pag-ibig

sa magulang, sa kasintahan at sa bayan.
E. Paglalahat
- Malaya ang mag-aaral na sumahin ang leksiyon na kanyang natutunan.
Gabay na tanong:

Anong paksang-diwa ang ipinapahiwatig ng mga kabanata?

F. Paggamit/Aplikasyon
Pangkatang Gawain

Pangkat Huwaran: I Feel You

Gumawa ng isang maikling dula-dulaan na naglalarawan sa

kaugalian ni Maria Clara.

Pangkat Mahinhin: Let’s Face It!

Talakayin ang isyu ng lipunan noon at lipunang isyu sa

kasalukuyan.

Pangkat Masinop: Sing-Galing!

Gumawa ng dalawang saknong na awit tungkol sa

pagmamahal sa bayan.

Paglalahad ng Pamantayan sa Pagmamarka:

Nilalaman ng Presentasyon 40pts

Kasiningan ng Paglalahad 20pts
Kooperasyon 20pts
Kaangkupan sa Paksa 20pts
Kabuuan 100pts

G. Ebalwasyon
Sa isang-kapat na papel (1/4)
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga katanungan. Piliin ang titik ng
tamang sagot at isulat ito sa sagutang papel.

1. Mga tauhan ang kumakatawan sa kanyang kapatid na si Paciano na madalas niyang

hingan ng payo?
a.Don Rafael Ibarra
b.Kapitan Tiyago
c.Pilosopo Tasyo
d.Tinyente Guevarra

2. Ang iyong amang si Don Rafael Ibarra ay inakusahang erehe at pilibustero,”ang

kwento ni Tinyente Guevarra kay Crisostomo.Alin ang kahulugan ng salitang “erehe”?
a.isang taong hindi marunong sumunod sa mga batas ng pamahalaan
b.isang taong lumalabag sa batas ng simbahan
c.isang taong hindi nagsisimba at nangungumpisal
d.isang taong nag-aalsa laban sa pamahalaan

3. Mga taong kinikilalang makapangyarihan o casique sa bayan ng San Diego.

a. Don Rafael Ibarra at Kapitan Tiyago
b. Pilosopo Tasyo at Don Filipo
c. Gobernadorcillo at Kapitan ng bayan
d. Kuraparoko at Alperes
 4. Sila ang mga tauhan ng Noli Me Tangere na nagpapakita ng Kaisipang Kolonyal
(Colonial
Mentality).
a. Maria Clara, Crisostomo Ibarra, Elias
b. Don Filipo, Don Saturnino, Don Rafael
c. Donya Consolacion, Donya Victorina, Kapitan Tiyago
d. Sisa, Crispin, Basilio
5. Ang paring nag-utos kay Kapitan Tiyago na sirain ang nakatakdang pakikipag-isang
dibdib ni Maria Clara kay Ibarra.
a. Padre Damaso
b. Padre Martin
c. Padre Sibyla
d. Padre Salvi

6. Bakit nag usap ang magkasintahan sa may asotea(Maria clara at Ibarra)?

a. Upang pag usapan ng tungkol sa gagawingpaghihimagsik.

b. Upang pag usapana ang kanilang hinaharap kung saan sila ay magpapakasal.
c. Upang pag usapan ang kanilang mga nakaraan kung saan ay ang kanilang mga ala-
ala noong kabataan na naging sandigan ng kanilang pag-iibigan
d. Upang ikuwento ni Ibarra ang sinapit niya sa Europa.
7. Alin sa mga sumusunod ang hindi naglalarawan sa katangian ni Kapitan Tiyago?

a. Mas batang tingan kaysa tunay na edad.

b. Pandak, mataba at kayumangging kulay
c. Maliliit ang mat at kulot ang buhokd.
d. Matangkad at palabati sa mga Pilipino

8. Ano ang naging damdamin ni Basilio nangnalaman niyang umuwi ang kanyang amang
mahilig magsugal?

a. Masaya dahil bihira lamang umuwi ang ama.

b. Masaya dahil dinalaw ng kanayang ama angkanilang ina.
c. Malungkot dahil hindi niya naabutan ang kanilang ama sa bahay.
d. Nagagalit dahil ang kanilang ama ay isang lalaking mahilig sa sugal at
pinagbubuhatanng kamay ang kanilang ina

9. Alin sa mga sumusunod ang nag-akyat ng limpak-limpak na salapi sa kamay ni

Kapitan Tiyago?a.
a. Pagsusugal ng sabong
b. Pagtutulak ng opyo.
c. Pagbebenta ng lupa
d. Lahat ng ito.

10. Bakit nabaliw si Sisa?

a. dahil nawala ang dalawa niyang anak.
b. dahil sa pang-aabuso ng kanyang asawa.
c. dahil binugbog siya ng mga guwardiya sibil.
d. dahil nalipasan ng gutom.

Susi ng Pagwawasto: 1. C 2. C 3. D 4. C 5. A 6. C 7. B 8. D 9. B 10. A

IV- TAKDANG-ARALIN
 MALA-MASUSING BANGHAY-ARALIN SA FILIPINO 9
Ni: Carlyn T. General

I – LAYUNIN
Nagagamit ang tamang pang-uri sa pagbibigay- katangian F9WG-IVc-59

II – PAKSANG-ARALIN
Paksa: ANG MGA MAKAPANGYARIHAN (Noli Me Tangere, Kabanata 11-13)
Sanggunian: Internet (www.wattpad.com/NoliMeTangere:Buod)
Kagamitan: Powerpoint, Mga larawan, hand-outs

III- PAMAMARAAN
A. Paghahanda
1. Pagbabaybay
Panuto: Baybayin ang mga sumusunod na salita:
1. libingan
2. sepulturero
3. dumudugo
4. hinuhukay
5. kapangyarihan

B. Pagganyak
Magpakita ng larawan sa mga mag-aaral.

Gabay na Tanong:
1. Ilarawan ang dalawang tao na nasa larawan.
2. Anong katangian mayroon sila?
3. Ano kaya sa palagay mo ang hanapbuhay ng dalawang tao
batay sa iyong nakita sa larawan?

C. Paglalahad
- Ilahad ang paksang tatalakayin.

D. Pagtatalakay

Ipabasa sa mga mag-aaral ang buod ng bawat kabanata. Pagkatapos,

salungguhitan ang mga pang-uri at tukuyin kung ito ba ay pang-uring
pamilang, panlarawan at pantangi.

KABANATA 11

Bagamat si Don Rafael ang pinakayaman sa San Diego at binibigyan siya ng respeto ng lahat, hindi siya
ang pinakamakapangyarihan sa bayan.

Hindi rin ito si Kapitan Tiago kahit na siya ay binabati ng orkestra tuwing siya ay dumadating. Sa totoo
lang, siya ay madalas pinagtatawanan at tinatawag na “Sakristang Tiago” sa likod ng kanyang likuran.
Hindi rin ang kapitan ng bayan ang pinakamakapangyarihan dahil sa katotohanang siya ay isang
simpleng tauhan lamang na maaaring sumailalim sa galit ng Alkalde Mayor.
Ang kura sa San Diego ay may kapangyarihang katulad ng Papa sa Vatican, at ang Alperes ng guwardiya
sibil ay parang hari ng Italya. Madalas na nagkakaroon ng hindi pagkakasunduan ang dalawang may
kapangyarihan dahil sa kanilang paglalaban sa poder.

Si Padre Bernardo Salvi ang kahalili ni Padre Damaso nang siya ay tinanggal sa San Diego. Siya ay isang
batang lalaki, payat, at madalas magkasakit. Hindi siya marahas tulad ni Padre Damaso. Mas gusto niya
ang pangingilin (abstinensya) at pag-aayuno.

Ang Alperes ay kilala rin, subalit malas dahil sa kanyang asawa na si Donya Consolacion. Lubos ang
pagsisisi ng Alperes kaya para makabawi, madalas siyang naglalasing, pinapahirapan ang kanyang mga
sundalo sa init ng araw, at palagi niyang sinasaktan ang kanyang asawa.
Tuwing makikita ni Padre Salvi na papasok ng simbahan ang Alperes, palihim niyang iniuutos sa
sakristan na isara ang pinto ng simbahan at mag-uumpisa siya ng isang mahabang sermon. Para
makaganti, ang Alperes naman ay magpapahuli sa sakristan.

Subalit kahit ganito ang relasyon ng kura at ng Alperes, magka-kamay sila at magalang na nag-uusap
tuwing nagkikita sila.

Sa kabilang banda, ang tanging pagkakataon lang na makakasilip si Donya Consolacion sa bintana ay
kapag natutulog ng mahimbing ang Alperes dahil sa kanyang kalasingan o kapagod. Lalakad siya patungo
sa bintana nang nakasuot ng bughaw na pranela at may sumisindeng tabako sa bibig. Tititigan niya ang
mga batang hindi niya gusto at kukutyain ang mga dalagang dumaan, na hindi inaalintana ang hitsura
niya.

KABANATA 12

Sa Kabanata 12 ng Noli Me Tangere, pinapakita ang kadiliman ng gabi sa sementeryo ng San

Diego. Ito ay isang makasaysayang lugar na napapalibutan ng kawayan at lumang pader, at sa
gitna nito ay matatagpuan ang malaking krus. Ang daan patungo sa sementeryo ay masukal at
makipot, at ang lugar ay maputik kapag tag-ulan at maalikabok naman sa tag-init.

Sa kabila ng malakas na ulan, dalawang tao ang abalang humuhukay sa sementeryo. Ang isa ay
isang beteranong sepulturero habang ang isa naman ay baguhan sa ganitong gawain. Ang
kanilang ginagawa ay ang paghuhukay ng isang bangkay na dalawampung araw pa lamang
naililibing.

Ang utos na paghukay at paglipat ng bangkay sa libingan ng mga Intsik ay mula kay Padre
Garrote, na siya ring si Padre Damaso, ang kura paroko ng panahong iyon.

KABANATA 13

Nagtungo si Crisostomo Ibarra sa sementaryo ng San Diego upang dalawin ang puntod ng kanyang
yumaong ama, si Don Rafael. Sinamahan siya ng kanilang matandang katiwala na nagtanim ng mga
bulaklak ng adelpa at sampaga bilang alay sa libingan ng kanyang ama.

Ngunit habang naghahanap, nakasalubong nila ang sepulturero at doon ay nalaman ni Ibarra ang
kalunos-lunos na kapalaran ng bangkay ng kanyang ama. Itinapon pala ito sa lawa dahil sa kabigatan
nito at hindi na nailibing sa libingan ng mga Intsik. Ayon sa sepulturero, ang utos ay galing sa kura
paroko.
Ang mga pang-uri o adjectives sa wikang Ingles ay salitang
nagbibigay turing o naglalarawan sa isang pangngalan
o panghalip. Ito ay nagsasaad ng uri o katangian
ng tao, bagay, hayop, pook, o pangyayari.
 Gabay na mga tanong:
1. Anong damdamin ang nangingibaw kay Ibarra ng nalaman
niyang walang katarungan ang pagkamatay ng kanyang
amang si Don Rafael?
2. Anong katangian ng mga prayle ang makikita pa rin sa
kasalukuyang pamumuno sa pamahalaan?
3. Paano pinapahalagahan ng bawat tauhan sa ang kanilang
posisyon at katayuan sa lipunan?

E. Paglalahat
- Malaya ang mag-aaral na sumahin ang leksiyon na kanyang natutunan.
Gabay na tanong:

Anong mensahe ang ipinapahiwatig ng bawat kabanata?

F. Paggamit/Aplikasyon
Bawat pangkat ay bibigyan ng Gawain.

UNANG PANGKAT

Gumawa ng awit tungkol sa katangian ng isang

mabuting pinuno ng pamahalaan.
 PANGALAWANG PANGKAT

Gumawa ng apat na saknong na tula tungkol

sa katangian ng isang tao na dapat mong
tularan.

IV - EBALWASYON

Panuto: Isulat ang mga titik PL kung ang pang-uri na may salungguhit ay pang-
uring panlarawan. PM kung ito ay pang-uring Pamilang. At PT kung ito ay pang-uring
pantangi.

______________1. Si Ibarra ang nag-iisang anak ni Don Rafael.

______________2. Pandak at mataba si Kapitan Tiyago.
______________3. Mula sa gusaling ito ay panglima ang bahay naming.
______________4. Ang basura ay mabaho.
______________5. Isa sa kanyang mga paboritong pagkain ang empanadang Ilocos.
______________6. Hinaplos niya ang malambot na balahibo ng Lhasa Apso.
______________7. Maraming alam tungkol sa lutuing Pilipino ang tita ani Emily.
______________8. Kumain na tayo habang mainit pa ang pagkain.
______________9. Biyaheng Cebu ang malaking barko na iyon.
______________10. Narinig mo ba ang malakas na tunog ng sirena ng ambulansya?

Susi ng Pagwawasto: 1. PM 2. PL 3. PM 4. PL 5. PT 6. PL 7. PT 8. PL 9. PT 10. PL

V. TAKDANG-ARALIN
 MALA-MASUSING BANGHAY-ARALIN SA FILIPINO 9
Ni: Carlyn T. General

I – LAYUNIN
Naibabahagi ang sariling damdamin sa tinalakay na mga pangyayaring naganap sa buhay
ng tauhan (F9PN-IVd-58).

II – PAKSANG-ARALIN
Paksa: MGA KALULUWANG NAGHIHIRAP (Noli Me Tangere, Kabanata 14-18)
Sanggunian: Internet (www.wattpad.com/NoliMeTangere:Buod)
Kagamitan: Powerpoint, Speaker, hand-outs, Manila Paper

III- PAMAMARAAN
A. Paghahanda
1. Pagbabaybay “Baybayin Mo Ako”
- Papangkatin ng guro ang mga mag-aaral sa dalawang pangkat. Paunahan ang
dalawang pangkat sa pagbabaybay ng mga salitang ibibigay ng guro. Ang
makapagbabaybay ng tamang sagot ang siyang bibigyan ng puntos.
1. pinagbintangan
2. dumadaloy
3. makapagnakaw
4. pinagtitipunan
5. tatakasan

B. Pagganyak
- Magpapakita ang guro ng video clip tungkol sa isang pamilya na naghihirap.
Gabay na mga tanong:
 Ano ang iyong nararamdaman pagkatapos makita ang video?
 Ano kaya ang dahilan ng kanilang paghihirap?

C. Paglalahad
- Ilahad ng guro sa mga mag-aaral ang paksang tatalakayin.

D. Pagtatalakay
Ipapanood sa mga mag-aaral ang video clip ng kabanata 14-18.

1. Anong mga paghihirap ang dinanas ng mga tauhan sa bawat

kabanata?
2. Kung ikaw si Sisa, ano ang iyong gagawin upang
maipagtanggol mo ang iyong mga anak laban sa mga mang-
aapi?
3. Anong damdamin ang nangingibabaw sa bawat tauhan? Paano
nila ito nalagpasan?
4. Paano mo ihambing ang sistema ng edukasyon noon sa
kasalukuyan?
5. Anong katangian ang dapat mong taglayin sa panahon na ika’y
aapihin o aalipustahin?

E. Paglalahat
Panuto: Punan ang sumusunod na talahanayan. Isulat sa kwaderno
ang kasagutan.

ANO ANG IYONG MGA NATUTUNAN? GAANO ITO KAHALAGA?

F. Paggamit/Aplikasyon
Isulat sa Manila ang mga hinihinging pahayag. Iulat ito sa klase.

ISYU NG LIPUNAN REAKSIYON(Gumamit SOLUSYON

ng Emoji)
1. Panghuhusga sa
kapwa

2. Maruming politika
3. Pagtaas ng bilihin
4. Kakulangan sa
trabaho
5. Kahirapan
6. Sistema ng
Edukasyon
7. Hindi pagkapantay-
pantay sa pagkamit
ng hustiya
8. Paglaganap ng
Droga
9. Krimen
10.Korupsiyon

G. Ebalwasyon
Sa isang-kapat na papel (1/4)
Panuto: Basahin at unawaing mabuti ang mga katanungan. Piliin ang titik ng
tamang sagot.

1. Sa Kabanata 14, anong katangian ang ipinapakita ng mga mag-aaral sa pagtayo

ng Akademya ng Wikang Kastila?
a. Marupok
b. Mapangahas
c. Madaling mabuyo sa mga tukso
d. Ipinapakita nila ang determinasyon at pagkakaisa

2. Bakit pinarangatan si Crispin na magnanakaw?

a. Dahil di umano’y kinuha niya ang peseta ng pari.
b. Dahil siya lamang ang pinagkakatiwalaan ng pari.
c. Dahil mahirap lamang sila.
d. Wala sa nabanggit.

3. Anong katangian mayroon ang mga guwardiya sibil?

a. Matapang
b. Duwag
c. Malupit
d. Wala sa nabanggit.

4. Ano ang sinisimbolo ng magkapatid na Crispin at Basilio sa kalagayan ng mga

Pilipino noon sa kamay ng mga Kastila?
a. Sumisimbolo sa mga inosenteng kabataan na pinagkaitan ng katarungan.
b. Sumisimbolo ng karuwagan dahil hindi maipagtanggol ang sarili.
c. Sumisimbolo sa tagumpay ng mga kastila.
d. Sumisimbolo sa paglabag sa batas ng mga kastila.
 5. Ano ang sinisimbolo ni Sisa sa kababaihan noon at ngayon?
a. Ipinapakita ang pagsasakripisyo at pagmamahal sa pamilya.
b. Ipinapakita ang pagiging matapang sa kabila ng mga pang-aapi.
c. Ipinapakita ang kahinaan at kalakasan ng pagiging ina.
d. Lahat ng nabanggit.

6. Anong katangian mayroon si Pedro, ang asawa ni Sisa?

a. Malupit
b. Marahas
c. Mapang-api
d. Lahat ng nabanggit

7. Anong katangian ang ipinapakita ni Basilio sa kabila ng paghihirap nito?

a. Determinasyon
b. karuwagan
c. karahasan
d. wala sa nabanggit

8. Anong isyu ang kinakaharap ng mga Pilipino noon sa pamamahala ng mga

kastila?
a. Pang-aabuso ng kapangyarihan sa simbahan.
b. Pagkawatak- watak ng pamilya.
c. Lubusang paghihirap.
d. Lahat ng nabanggit.

9. Ano ang nararamdaman ni Basilio nang nakita niyang pinapahirapan ang

kanyang kapatid na si Crispin?
a. Pagkatakot
b. Pagkamuhi
c. Awa
d. Wala sa nabanggit

10.Ano ang naging Sistema ng edukasyon sa lipunan noon?

a. A n g m g a g u r o s a t r i b o a y p i n a l i t a n n g m i s y o n a r y o n g Kastila
b. Pormal at Kontrolado.
c. N a k a p a s o k l a m a n g a n g m g a P i l i p i n o s a m g a
paaralang hawak ng mga Kastila sa kaduluhan ngi k a -
1 9 n a s i g l o . L i m i t a d o a n g p a g k u h a n g m g a estudyante sapagkat
ang mga kinukuha lamang ayang mga mayayamang Ilustrado noong 1863
d. Lahat ng nabanggit.

Susi ng Pagwawasto: 1. D 2. A 3. C 4. A. 5. D 6. D 7. A 8. D 9. C 10. D