GÖRSEL SANATLAR EĞİTİMİ

@ONURHOCAMOABT

 MUHAMMET ONUR ATİLA

Sanat eğitimi nedir?
 MEB’e (2013) göre sanat eğitimi nedir?: “Sanat
etkinlikleri, çocuğun yaratıcılığını ve hayal gücünü
kullanarak problem çözmesine, eleştirel ve çözüm
odaklı düşünmesine olanak tanıyan etkinliklerdir.
Sanat etkinlikleri aynı zamanda çocukların kendilerini
ifade ederek iletişim becerilerini geliştirmesine
yardımcı olur. Bunlara ek olarak sanat etkinlikleri
çocuğun kendini, içinde bulunduğu kültürü ve diğer
kültürleri daha iyi anlamasına olanak tanıyarak
farklılıklara saygı duymasına da yardımcı olur.

@ONURHOCAMAOBT
 Sanat etkinlikleri küçük grup çalışması olarak
planlanan, çocukların ilgi ve gereksinimlerine yönelik
olarak bireysel olarak da uygulanabilen etkinliklerdir.
Sanat etkinlikleri bir öğrenme merkezinde
yapılabileceği gibi gün içinde ayrı bir etkinlik olarak da
yer alabilir.
 Süreç tek bir ürün ortaya çıkarmak amaçlı planlanmaz.
Grubun sayısına ve özelliğine göre çeşitli etkinlikler ve
etkinliklerle ilgili materyaller hazırlanmalı, çocuğa
seçme fırsatı tanınmalıdır.”

@ONURHOCAMAOBT
 Okul öncesi eğitim kurumlarında okul öncesi eğitimi
programının önemli bir parçası sanat etkinlikleridir.
Çocukların estetik değerlere sahip olması ve kendilerini
özgün biçimlerde anlatabilmeleri okul öncesinin temel
hedeflerindendir.
 Görsel sanatlar eğitimi kişiye estetik kişilik kazandırmayı
amaçlayan, bunu yaparken de tüm sanatların teknik ve
yasalarını kullanan bir eğitim dalıdır.
 -Sanat eserlerinin resimle sınırlandırılmaması; heykel,
grafik, fotoğraf, mimari yapılar ve klasik müzik gibi diğer
sanat eserlerinin de öğrenme süreçlerinde kullanılması
önerilmektedir.

@ONURHOCAMAOBT
 Okul öncesi sanat eğitimi çocuğa;
 -Görsel olgunluğa ulaşmayı, farklılıkların ve benzerliklerin
farkına varmayı,
 -Renkleri, biçimleri, dokuları tanımayı, görsel belleği
geliştirmeyi,
 -Oranları düşünmeyi ve anlamayı, oranlar arasında ilişki
kurmayı,
 -Öğrendiklerinden gerçek hayata bağlantı kurmayı, el-göz
koordinasyonunungelişmesini,
 -Alet kullanmayı öğrenmeyi, malzemeyi nasıl ve neden
kullanacağını denemeyi,
 -Yaptıklarıyla düşünsel boyutta kendini ifade etmeyi
geliştirmeyi,
 -Dikkat süresinin uzamasını, muhakeme etmeyi, seçmeyi,
karar vermeyi denemeyi, kazandırır

@ONURHOCAMAOBT
 Kazım Artut’a (2002) göre, okul öncesi eğitimcilerinin
taşıması gereken özellikleri şunlardır:
 -Başka resimlerden, fotoğraflardan kopya
yaptırılmamalıdır.
 -Boyama kitaplarına ilişkin eğilimleri kontrol altına
alınmalıdır.
 -Grup çalışmalarında iki ve üç boyutlu çalışmaları
ayrı ayrı yaptırmakta yarar vardır. Örneğin, bir gün
Kilden tablet çalışılıyorsa diğer gün materyaller kullanarak
kolaj yaptırılabilir
 -Alanında yetkin, sabırlı, dikkatli, aktif ve yaratıcı olmalıdır.
 -Pratik düşünceli, espritüel ve anında karar verebilecek
güce sahip olabilmelidir.
 -Mesleğinin önemimin mutlaka farkında olmalıdır.
 -Kendisinin eksikliklerini, yeterliliklerinin bilincinde olup
benlik kavramı gelişmiş düzeyde olmalıdır.
@ONURHOCAMAOBT
 -Çocukların düzeylerine uygun sanatsal, özgün, yaratıcı
etkinlikleri üretecek, oluşturabilecek birikim ve yetkinliğe
sahip olabilmelidir.
 -Çocukların resimsel gelişim özellikleri, düzeyleri ve
bireysel ayrılıkları konusunda bilgili olmalıdırlar.
 -Çocuk etkinliklerinin sergilenmesinde seçici olunmamalı,
asla ayrım yapılmamalı, başkalarında farklı olan yetenek ve
bireysel özelliklerin ortaya çıkarılması ve buna bağlı olarak
da çocukta güven duygusunu geliştirmelidir.
 -Çocuk etkinliklerinin sergilenmesinde seçici olunmamalı
asla ayırım yapılmamalı, başkalarında farklı olan yetenek ve
bireysel özelliklerin ortaya çıkarılması ve buna bağlı olarak
da çocukta güven duygusu geliştirilmelidir

@ONURHOCAMAOBT
Çocuğun çalışmaları hakkında nasıl konuşulmalıdır?
 -Eğitimcilerin çocuklarla yaptıkları çalışmalar ve elde
ettikleri ürünler hakkında uzun uzun konuşmalar yapmak,
çocuklarda çalışmalara önem verildiği hissini oluşturarak
ve onları yeni çalışmalar yapmak için
yönlendirebilmektedir. Bu sebeple çocuklarla sadece
yaptığı ürünler ile ilgili değil bu ürünleri elde etme süreci
ile ilgili de konuşulması gerekir.

@ONURHOCAMAOBT
 Öğretmen karalama gibi görünse de çocukla, yaptığı resmi
hakkında konuşulduğunda enteresan hikâyeler
çıkabilmektedir. Böylelikle başta çocuğun yaptığı resme
bakıp “güzel olmuş” gibi tek bir cümleyle geçiştirmek
yerine resmiyle ilgili onunla daha çok konuşarak ve belki de
resmi ile ilgili enteresan bir hikâye ortaya çıkması
sağlanabilecektir
 -Sanat etkinlikleri değerlendirilirken, yapılan çalışma ne
kadar olumsuz olursa olsun çocuğa yansıtılmamalı ve
hevesini artıracak tarzda yaklaşılmalıdır. Unutulmamalıdır
ki her çocuk yaptığının beğenilmesini ve de onaylanmasını
ister.

@ONURHOCAMAOBT
 Yapılan çalışmalarda gerçeğe uygunluk beklenmemeli,
unutulmamalıdır ki çocuk gördüğünü değil
düşündüğünü yapmaya çalışır. Çocukların hepsinin
çalışması ayrım yapılmadan sergilenmelidir. Çocuklara
resimlerini anlatma fırsatı tanınmalıdır.
 Öğretmen sanat etkinliği süresince çocukları çok iyi
gözlemeli, konuyu verip bir kenara çekilmemeli,
çizecekleri şeyleri “şöyle çizin, böyle çizin” diye
müdahale etmemeli ve çocukların resimlerini kendisi
yapmamalıdır. Müdahale etmemeli rehberlik yapmalıdır.

@ONURHOCAMAOBT
 @ONURHOCAMAOBT

@ONURHOCAMAOBT
 @ONURHOCAMAOBT

@ONURHOCAMAOBT
 @ONURHOCAMAOBT

@ONURHOCAMAOBT
 SANAT ELEŞTİRİSİ NEDİR?
 Görme konuşmadan önce gelir. Çocuk konuşmaya
başlamadan önce bakıp tanımayı öğrenir (Berger, 1986).
Sanat öğretiminde öğrenci sanatsal araç ve gereci beceri ile
kullanırken görmeyi öğrenir. Estetiksel değerler içeren
sanatsal bir ürün üretildiğinde, başkalarının üretmiş
olduğu sanatsal bir üründe, orijinal ya da röprodüksiyon bir
sanat yapıtında görmeyi öğrenir . Görmeyi öğrenmenin ön
koşullarından birisi “eleştirel düşünme” dir (Özen, 2004:
80).
 Feldman (1970) sanat eleştiri davranışlarının belli bir sistem
içersinde ele alındığı zaman öğretilebileceğini ön görmüş ve
okullarda kullanılabilecek bir yöntem önermiştir. Bu
yöntem betimleme, çözümleme, yorum ve yargı evrelerini
içermekte ve estetik tarihindeki konularla ortaklık
göstermektedir (Gökay, 1998: 56) @ONURHOCAMAOBT
 Genelde kabul görmüş sanat eleştirisi yöntemleri dört bölümden oluşur

 1.Betimleme (Tanımlama)
 “Betimlemede ilk koşul, yapıta uzun süre ve dikkatli bakmaktır.
Yapıt daha önce görülmüş olsa bile bu bakış ilk kez
görüyormuşçasına dikkatli olmalıdır.
 - Daha sonra öğrenci “Ne görüyorsun, anlatır mısın?”, “Yapıt
hakkında genel izlenim nedir? sorularına yanıtlar verme
yönünde uyarılır. Öğrenciler önce yapıtı betimlerler.
 -Bu yapıtta ilk göze çarpan ev, ağaç, kuş, insan ya da soyut
biçimlerdir. Bunların sayıları, duruş ve oturuşları, giyimleri vs.
bu tür konu açıklaması içinde yer alır.

@ONURHOCAMAOBT
 - Daha sonra yapıtın tasarım elemanlarının betimlenmesine
sıra gelir. Burada sanatın kendine özgü diline gerek vardır.
Renk, çizgi, doku, form gibi elemanların resimdeki
dağılımları yoğunluk dereceleri ve özellikleri bu dille
açıklanır.
 Sanatın özel dilinin yanında kimi betimleme sözcükleri
sıfat olarak kullanılır. Bunlar, akıcı, kitlesel, ince, zengin,
zarif, coşkun, engin, hareketli... gibi sözcüklerdir. Bu
sıfatlarla birlikte yapıtın gerçekleri yanında niteliksel
durumlarına da girilir. Örneğin, “insanlar rahat, sakin ama
uyanık görülmektedirler gibi”

@ONURHOCAMAOBT
 Betimleme soruları nasıl olmalıdır?
 1. Eserin teması, konusu nedir? Resimde neler oluyor?
 2. Bu çalışma hangi sanat formundadır? (resim, heykel, özgün baskı,
seramik, fotoğraf veya mimari bir form mudur?)
 3. Bu eserde kullanılan malzeme nelerdir? (boya, taş, ağaç, kurşun
kalem, alçı, vb.).
 4. Eserde kullanılan malzemeler, sanatçının görüşlerini, duyguları
aktarmada ne gibi rol oynamaktadır?
 5. Eserde değişik malzemeler kullanılırsa, sanatçının fikirlerinde
değişmeler olur mu?
 6. Sanat eserinde neler görüyorsunuz?
 7. Hangi çizgiler sanat eserinde etkin görünüyor? (düz, eğri,
diğerleri...)
 8. Sanat eserinin dokusunu bulunuz.
 9. Sanat eserinde hangi renkleri görüyorsunuz?
 10. Hangi şekiller sanat eserinde etkin görünüyor?

@ONURHOCAMAOBT
 2.Çözümleme (Analiz) Evresi (Biçimsel, formal boyut):
 -Çözümleme betimlemenin bir devamı gibi eleştiride yer alır.
Burada renk, çizgi, form, doku... gibi biçimsel elemanların
birbirleriyle ilişkisi gözlemlenir.
 Bu elemanların hangi estetik ilkelere göre düzenlenmiş oldukları
araştırılır. Bu konuda görüş bildirilir. Bunlar: tekrarlar ve ritm,
denge, hareketin yönü, çeşitlilik ve renk uyumu... vb. gibi
durumlarla ilgili görüşlerdir.
 -İkinci aşamada da eserle ilgili verileri toplamaya devam ederiz.
Bununla beraber, sanat eleman ve ilkelerine dikkat ederiz. Bu
aşamada eserin nasıl düzenlendiğini keşfederiz. Sanatçının,
mesajını ve fikirlerini burada yaratır, saklar ve bu arka yapıyı
sanat eleman ve ilkelerini kullanarak yaratır. Sanatçı, biçim,
renk, doku, leke, espas, vb. elemanları ritm, hareket, denge,
oran, orantı, değişiklik, vurgu ve birlik gibi ilkelere göre kullanır.
@ONURHOCAMAOBT
 Çözümleme soruları nasıl olmalıdır?
 1. Eserin ortaya çıkış sürecinde, sanatçının eser üzerinde kişisel üslubunun
etkisi olmuş mudur? (Bunlar, teknik açıdan olabilir, örneğin fırçayı kullanma
yöntemi olarak, vb.).
 2. Sanatçının çalışmasını sanatçıyla aynı dönemde yaşayan diğer sanatçılarla
karşılaştırın. Sanatçının eseri tek ve kişisel mi, yoksa diğer sanatçıların
etkisinde mi kalmış?
 3. Sanatçının bu eserini, diğer eserleriyle karşılaştırın. Bu eser, sanatçının bir
dizi eserleriyle örtüşüyor mu? Yoksa yeni bir yaklaşımın sonucu mudur?
 4. Şekiller nasıl düzenlenmiş? Simetrik, üçgen, dikey, dairesel, kesişen şekiller
olarak inceleyin. Saydam kağıt kullanarak resimdeki ana yön akışını bulun.
 5. Çizgiye, renge, biçime, dokuya, mekâna dikkat ediniz, bunlar nasıl
dengelenmiş, ritmleşmiş, armoni oluşturmuş, birliktelik sağlanmış,
oranlanmış, tekrarlanmış, kontrastlık durumuna, benzerliklere ve bunların
önemine dikkat ediniz.
 6. Sanat eserinde gözünüze takılan ilk şey nedir? Neden öyle görüyorsunuz?
 7. Renkler nasıl düzenlenmiş, sıcak, soğuk renklerden hangisi daha baskın
görünüyor?

@ONURHOCAMAOBT
 Çözümleme soruları nasıl olmalıdır?
 8. Sanatçı sanat eserinde dengeyi nasıl oluşturmuş olabilir?
 9. Fırça darbeleri nasıl kullanılmış? (geniş veya dar pasajlar)
 10. Renklerin gözünüzün algısı üzerinde nasıl hareket hissi
veriyor?
 11. Bu eserde yüzeyin büyük çoğunluğunu kaplayan plastik öğe
sizce nedir, neden?
 12. Sanatçı mekânı nasıl oluşturmuş, renkle mi, biçimle mi?
 13. Açık-koyu değerler nasıldır? Gölgeleme yok, hafif gölgeleme,
koyu ve açık renk değerleri ile derinliğin sağlanması, fazla zıtlık
gibi değerleri ile derinliğin sağlanması, fazla zıtlık gibi değerler
açısından inceleyin.
 14. Yapıt bir yontu ise, hafif yoksa ağır bir görünümü mü var? Boş
alanları var mı? İç bükey ya da dış bükey yüzeyleri var mı? Ya da
her ikisi de var mı?
@ONURHOCAMAOBT
 3. Yorumlama (Sanatçı Ne Söylüyor?):
 -Bu aşamada sanatçı bize, ne söylemek istiyor? Sorusunu
cevaplamaya çalışırız.
 -Yorum aşamasında eserin anlamını ya da psikolojik ortamını
izah etmeye ya da söylemeye çalışırız. Ancak bu aşamada
tahminde bulunabiliriz.
 - Yorum eleştiri işleminin en zor basamağıdır. Ayrıca en
yaratıcı ve en zevkli basamaktır (tatmin edici).
 - Zekânızı, hayal gücünüzü ve cesaretinizi kullanmalısınız.
Başkasından farklı bir yorum yapmaktan korkmamalısınız. Her
şeyden evvel başkasından farklısınız. Sizin yorumunuzu kendi
hayat deneyimlerinize dayanacaktır ve farklı olacaktır.
Yorumunuz, daha önceki iki basamakta topladığınız gerçeklere
ve ipuçlarına dayanmalıdır. Yorumunuz duygularınıza, fakat
duygularınızda eserde bulduğumuz ipuçlarından hareket
etmelidir
@ONURHOCAMAOBT
 Yorum soruları nasıl olmalıdır?
 1. Sanat eseri sizde hangi duyguları uyandırıyor, neden?
 2. Sanat eserindeki ana fikir nedir?
 3. Sanatçı eseri ile nasıl bir iletişim içerisindedir?
 4. Sanat eseri karşısında kendinizi mutlu, üzüntülü ya da başka etki
altında mı hissediyorsunuz?
 5. Bu şekilde hissetmenizin nedeni nedir, renkler mi, formlar mı,
dokular mı?
 6. Eser yeni bir gelenek veya kültürle sizi karşılaştırıyor mu?
 7. Sanatçı yer, zaman, inanış, kültürel ve sosyal farklılıklar hususunda
neler söylüyor, size nasıl bir mesaj ulaştırıyor?
 8. Sanatçı eserinde bir öykü veya mitolojik bir konuyu dramatize
ederek mi anlatmış, nereden anlıyoruz?
 9. Sanatçı eserinde, sizce hangi formları ve görüşleri abartmış?
 10. Sanatçı eserine, neden bazı şeyleri çizerken, bazılarını almamış?
 11. Bu sanat eserinin toplumda nasıl bir fonksiyonu vardır?
 12. Farklı sanat izleyicileri, bu eseri nasıl yorumlar?

@ONURHOCAMAOBT
 Yorum soruları nasıl olmalıdır?
 13. Resimdeki insanların yaşadıklarını düşündüğünüzde, onlar ne yapıyorlar,
ne söylüyorlar, kıyafetleri ve benzeri özellikler size ipucu veriyor mu?
 14. Sanat eserinin adı çalışmayı anlatıyor mu, siz çalışmanın içeriğine göre
kendiniz bir isim verdiniz mi?
 15. Sanat eserini bir hareketle, kokuyla, tadla veya dokunmayla ifade etmek
isteseydiniz, o ne olurdu?
 16. Dokunduğunuz zaman eserin yüzeyinden neye benzer bir his alırdınız?
 17. Sanat eserine bir şiir yazınız, bir müziksel ses, ritm veya hareket bulunuz.
 18. Sanat eserinden yola çıkarak, sanatçının neleri sevdiğini
düşünüyorsunuz?
 19. Sanat eseri hakkında bir oyun veya skeç oluşturunuz.
 20. Sanat eseri hakkında bir rüya görseydiniz, neye benzerdi?
 21. Eğer siz bir sanat tarihçisi veya eleştirmeni olsaydınız, sanatçı ve eseri
hakkında ne söyler, ne yazardınız?
 22. Sanat eserinin evrensel bir mesajı var mı?
 23. Sanat eseri, ne gibi bir ses veriyor?
 24. Sanat eseri, ne gibi bir tad veriyor?
 25. Sanat eseri nasıl kokuyor?
@ONURHOCAMAOBT
 4.. Yargı (Bu eser başarılı bir eser midir?)
 -"Bu aşamada eserin başarılı olup olmadığına karar
vereceksiniz. Yargıda eserin artistik değerine karar
verirsiniz.
 Burada artık kişisel fikirlerinizi kullanabilirsiniz.
 Neyi sevip, neyi sevmediğinizi size artık kimse söyleyemez.
Siz kendiniz karar vermelisiniz.
 Doğru bir yargıda bulunmak için samimi ve dürüst
olmalısınız.”

@ONURHOCAMAOBT
 @ONURHOCAMAOBT

@ONURHOCAMAOBT
 Yargı aşamasında sorular nasıl olmalı?
 1. Bu sanat eseri konusunda ne düşünüyorsunuz?
 2. Sizce iyi sanat nedir, neyin iyi olduğu konusunda kimler karar
verir?
 3. Sanatçı ünlü olunca, eseri daha mı güzel olur, ne
düşünüyorsunuz?
 4. Bu sanat eseriyle bilginiz arttı mı, (gelişti mi?)
 5. Bu eser ne kadar eskidir?
 6. Bu eserin sizce değeri ne kadardır?
 7. Bu sanat eserine bakınca yabancılık hissediyor musunuz?
 8. Bu sanat eserini sevdiniz mi, bu eseri nasıl değerlendirir ve
ona nasıl bir değer biçersiniz?
 9. Bu sanat eserine bakınca yabancılık hissediyor musunuz?
 10. Bu esere sahip olmak bir durum simgesi veya üst düzey
göstergesi midir?

@ONURHOCAMAOBT
 OKUL ÖNCESİ DÖNEMDE ÇOCUK RESMİNİN GELİŞİM EVRELERİ
 -1948 ve 1981 yılları arasında yüzbinlerce çocuk resimleri
üzerinde yaptığı araştırmalarla tanınan Psikolog Dr.Rhoda
Kellogg (1910-1987), özellikle farklı ülkelerdeki çocuklar
tarafından yapılmış binlerce resmin koleksiyonunu
oluşturmuştur
 -Çocuk resimlerini sistemleştiren Kellogg, okul öncesi
çocuğun çizgisel gelişimine en ilginç açıklamayı getirmiştir.
Kellogg, çizgilerin doğal bir süreç içinde birbirinden
etkilenerek geliştiğini söyler. Bu gelişmede çocuk bir düzen
ve bir uyum aramaktadır

@ONURHOCAMAOBT
@ONURHOCAMAOBT
 Kellogg (1970) çocukların resimsel gelişim evrelerini
çocukların çizgilerindeki özelliklere göre analiz
etmektedir. Bu çizgisel özelliklere göre çizgilerin
sınıflandırılması aşamasında dört evre vardır.
 Bu dört evre çocuğun karalama yapmaya başladığı ilk
aşamadan ortalama 5 yaşına kadar olan dönemi
kapsamaktadır.
 Kellogg dört evreyi Karalama Evresi, Şekil Evresi, Tasarım
Evresi, Resimsel Evre olarak açıklar.
 -Kellogg (1970), çocuğun resimden aldığı zevki “motor”
ve “görsel” zevk olmak üzere ikiye ayırmıştır.

@ONURHOCAMAOBT
 -İnsan figürü çizme; insan çizen çocuk yuvarlak bir baş
içinde yuvarlak gözler; hatta yuvarlak göz bebeği,
yuvarlak bir burun, düz yatay bir çizgi ile ya da kavisli
bir çizgi ile ağzı, başın altında çıkan dikey düz çizgi ile
bedeni yine düz çizgileri kolları, kolların ucunda
yuvarlak çizgilerden elleri çizebilir. Bedene çubuk
ayak, el ve ayakların eklenmesi dört yaşındadır.

@ONURHOCAMAOBT
 Kellogg’un teorisine göre her çocuğun algılarını sembolize
etmeye ilişkin çizgisel gelişimi aynı yolu izler.İlk önce belirgin
bir şekilde temel formlar görülmeye başlanır. Çizgiler, çapraz
çizgiler, diyagonal çapraz çizgiler, daire, dikdörtgenler gibi.
Daha sonra bu temel formlar bir araya getirilerek bir takım
semboller oluşturulur. Bu semboller “mandala” ve “agregat”
olarak adlandırılmaktadır.
 Mandala, bir dairenin çizgiler ile çeyrek parçaya bölünmesi ile
oluşur (Resim 1). Agregat ise üç ya da daha fazla şeklin yeni bir
birimi oluşturmak için bir araya getirilmesi ile oluşan yeni
şekilleri ifade eder. Resimlerde agregatların ortaya çıkması ile
birlikte çocukların resimsel karakteristiği de belli olmaya
başlar. (Resim 2).
@ONURHOCAMAOBT
 İlk baş çizimi; Kellogg elips ve yuvarlakların içine
yerleştirilmiş iki çizgiden meydana gelen şekle
‘’Mandala’’ demektedir

@ONURHOCAMAOBT
@ONURHOCAMAOBT
 Lowenfeld’e göre çocuk resimlerinin gelişim
evreleri şu şekilde sıralanmaktadır:
 • Karalama evresi (2-4 yaş, kişisel ifadenin başlangıcı)
 • Şema öncesi evre (4-7 yaş, ilk sembolik girişimler)
 • Şematik evre (7-9 yaş, sembolleştirme kavramının
başarısı)
 • Ergenlik öncesi evre (9-12 yaş, resimde gerçekliğin ortaya
çıkışı)
 • Mantık çağı (11-13 yaş, olayların sebeplerini sorgulama
dönemi)
 • Ergenlik krizi (13 yaş ve sonrası, olaylara ilişkin karar
verme dönemi)
@ONURHOCAMAOBT
 1-Karalama evresi(2-4 yaş):
 -Bu dönemde resimler daha çok oyun amaçlıdır.
 -Bu dönemde henüz el-göz koordinasyonu oluşmadığından dolayı
çizgilerin rastgele olduğu, bir amaca yönelik olmadığı dönemdir.
 -Kâğıt üzerinde kalemle yaptığı iz çocuğun ilk başarısıdır.
 -Kağıt üzerine gelişigüzel çizgiler, ilk olarak 10-12. ayda, daha sağlıklı
olarak ise 18. ayda kendisini göstermeye başlar. Bu ilk işaret çocuğun
gelişimi açısından önemli bir adım sayılır.
 -Bu karalamalar çocuğun hem motor gelişimi (küçük motor hem de
kendini ifade etme arzusunu yansıtması açısından çok önemlidir.
 -Karalama evresinden önce çocuk, bir eşyanın üzerine ıslak parmağı ile
çizdiği çizgilerle, kum üzerinde arkasından sopa çekerek yürüdüğünde
meydana gelen çizgileri tren ya da yay olarak isimlendirir.
 -Bu kağıt üzerinde yaptığı karalamaları ise tren ya da yol olarak
isimlendirir.

@ONURHOCAMAOBT
 -Karalama döneminde tüm çocuklar, ellerine geçen her
türlü iz bırakıcı ve çizici araçla (tebeşir, kalem, kömür,
pastel ve ruj gibi) bilinçsizce duvar, kapı, yer, masa,örtü gibi
her yere bir şeyler çizmeye çalışırlar. Çocuk kalemle
rastlantısal olarak bulduğu ilk çizgiyi çizmeyi başarmasıyla
bu eylemi tam bir beceriye dönüştürene kadar
tekrarlamaktan büyük zevk alır. Çocuklar durmaksızın
heryeri boyuyorsa ailelerin veya öğretmenin tepkileri ne
olmalıdır?
 -Mekan algısı; Bu yaştaki çocuklar nesneleri kâğıt
üzerinde özgürce çizerler, fakat bu nesneler bir boşluğun
içerisindeymiş gibi durduğundan dolayı mekânı veremezler
 -Kullandığı renkler; Çocuk resminin görülmesini ister, bu
yüzden parlak ve canlı renkler seçerler.
@ONURHOCAMAOBT
 Karalama evresindeki gelişimsel karalama aşamaları:
 1. İsimsiz karalamalar (Discorderly scribbling): Çizgiler
gelişigüzeldir. Geniş kol hareketleri ile çizim yaparlar.
 2. Kontrollü karalamalar (Controlled scribbling): Kontrollü
çizgiler çocuklarda motor koordinasyonunun gelişmesiyle
gerçekleşir. Yani çocuklar, kol hareketi ile çizgiler (en, boy,
diyagonal, dairesel) arasındaki ilişkiyi fark ederler.
 3. İsimlendirilen karalamalar (Naming of scribbling):
Çocuklar, yaptıkları karalamaları bir nesne ya da obje olarak
adlandırmaya başlarlar (Aslında bu çizgiler hiçbir nesne veya
objeye benzemez, onlar hala bir karalamadır). Çocukların bu
şekildeki davranışları önemli bir gelişmedir. Bu, onların şekiller
ile ilgili düşünmeye başladıklarına işaret eder. Çevrelerindeki
yaşam ile ilişki kurarlar, şekillerin yapılarını algılarlar. Bazı
geometrik formları bir nesne veya bir insan figürü olarak
isimlendirirler.
@ONURHOCAMAOBT
 Şema öncesi aşama (4-7 yaş):
 -4 yaş çocukları çöp adam evresine geçmiştir.
 -Bu dönemdeki çocuklara çizdirilen resimler incelendiğinde
resimlerin çoğunda mekânı sınır ve yer çizgileriyle verdikleri
görülmüştür.
 -Çocuk derinliği verememekte, perspektifi kuramamaktadır.
 -Çocuğun bu dönemde çizdiği şemalarla, karalama dönemindeki
gibi soyut değildir, şema okunabilir durumdadır.
 -Daha çok ana renk ve ara renkler kullanır, ana renklerin adlarını
bu yaşta öğrenir ve söylerler
 -Çocuk resim çizmekten haz alan çocuk bol miktarda insan
figürü çizip ayrıntılarını verir, resim kâğıdını doldurma endişesi
de yaşar
 -Bu çocuklar resim çizerken nesneleri genelde aynı boyda
çizerler. Örneğin bir çiçek ile bir insan figürünü aynı boyda
çizmektedir

@ONURHOCAMAOBT
 ŞEMA ÖNCESİ DÖNEM(4-7)YAŞ:
 -Bu dönemde insan figürü en sevdikleri resim çalışmasıdır
denilebilir. Artık çocuklar tanımlanabilecek resimler çizme
sürecine girerler.
 -Bu dönemde genelde insan figürleri önden çizilir, profil
çizmeye geçiş gerçekleşmemiştir.
 -5 yaşından itibaren artık çocuk, resme başlamadan önce
neyin resmini yapacağını bilir. 6 yaş itibarıyla gerçekçi
resimler oluşur.
 -Cisimler kağıda gelişigüzel serpiştirilmez, belli bir merkez
etrafında konumlandırılır, yer çizgisi resimlerde kendini
göstermeye başlar.
 -Renk kullanımı çok bireyseldir. Mesela bazı çocuklar
kağıdın tüm yüzünü tek bir renge boyamaktan hoşlanırlar.
@ONURHOCAMAOBT
 DÜZLEME ÖZELLİĞİ
 Resmi, yapılan eşyaya göre düzenlemektir. Nesneye bir çeşit
plan görüşünü verir. Her şey düzlenir. Masanın 4 ayağı da düz
bir şekilde gösterilir (Çelek, 2003). 5-6 yaş döneminde
görülen bu özellikte çocuk, resmini yaptığı yüzeye
uydurmaya çalışır (Artut, 2001: 213). Çocuk bilinçsiz olarak
“Resim yaptığım kâğıt düzdür, düz bir yüzeye herhangi bir
nesnenin resmini ancak düz olarak yapabilirim.” diye
düşünür (Sezer, 2001: 22). Örneğin; bir arabanın dört
tekerleğinin, bir masanın dört ayağının gösterilmesi,
figürlerin sağa ve sola yatık olarak çizilmesi gibi.

@ONURHOCAMAOBT
 DÜZLEME ÖZELLİĞİ
 -2-12 yaş grubunun ilk evrelerinde çocuklar bilinçsiz
olarak “Resim yaptığım kağıt düzdür,düz bir yüzeye
herhangi bir nesnenin resmini ancak düz olarak
yapabilirim.”diye düşünür.Yapılan bu yüzeye göre
eşyanın uydurulması düşüncesinden kaynaklanan bir
anlatım biçimidir

@ONURHOCAMAOBT
 2-Tamamlama Özelliği
 Çocuklar, belirli dönemlerde doğaya dıştan değil, içten,
merkezden bakar ve görmeye çalışırlar. Her olayı kendi iç
görüşleri açısından değerlendirip yorumlama çabası
gösterirler (Sezer, 2001: 21). Her konuyu kendi görüş
açılarıyla değerlendirirler, varlıkla göründükleri gibi değil,
bildikleri ya da düşündükleri gibi çizerler (Artut, 2001: 213).

@ONURHOCAMAOBT
 TAMAMLAMA ÖZELLİĞİ
Ayrıca yalnız gördüğü kısımlan değil, zihninde eksiklikleri
tamamlayarak görmediği kısımları da gösterirler. Örneğin;
insan, hayvan v.b varlıkların resimlerinde gördüklerinden çok
izlenimlerini, eşya ile ilgili bildiklerini anımsayarak resimlerine
ilave ederler. Yandan bir insan resmi yaptıklarında iki gözü
birden yaparlar. Örneğin bir futbol sahasını ya da masa
etrafında oturan insanları kuşbaşı görür bir biçimde çizebilirler
(Hunvıtz ve Day, 1995: 80).

@ONURHOCAMAOBT
 3-Saydamlık Özelliği
 Röntgen resimde denilen saydamlık; aynı anda bir evin içinin
ve dışının gösterilmesidir. Kimi araştırmacılar buna
öyküleştirme adını verirler (Kırışoğlu, 2002: 85). 2-7 yaş
gurubundaki çocuklar doğadaki tüm olayları kendi anladığı
gibi resmetmek, objenin nesnel görüş alanındaki bölümlerini
de ilave etmek isterler. Bu özelliklere sahip çocuk
resimlerinde ana tema bütünlük endişesidir (Bayraktar, 1982:
24).

@ONURHOCAMAOBT
3-SAYDAMLIK ÖZELLİĞİ
-Bu özelliklere sahip çocuk resimlerinde ana tema,bütünlük
endişesidir. Çocuk insanı bir bütünlük içinde anlatmak ister.
Portresel anlatımdan çok figürsel anlatıma ağırlık verirler.Aile
konusunu ele alan bir çocuk resmi incelendiğinde, çocuğun aile
bireylerini tam bir bütünlük içinde vermeye çalıştığı görülür.Çocuk
resminde,ailesini ilgilendirilen tüm unsurları ele almaya çalışır.
-Örneğin;ev kompozisyonunda evin çatısı,duvarları,oda ve
bölümleri,buradaki aile bireyleri ve öteki tüm eşyalar (duvardaki
saat,takvim,ayna,tablolar,yerdeki halı,koltuklar, soba,odaların
elektrik kabloları.)ayrı ayrı çocuk resminde göstermeye çalışır.
Evinin içinin ve dışının tümüyle gösterilmiş olması,resme bir
saydamlık niteliği kazandırır.

@ONURHOCAMAOBT
 3-SAYDAMLIK ÖZELLİĞİ
 -Bu çocuklar, objelerin içinde veya arkasında bulunan ve
görünmeyen şeyleri sanki görünüyormuş gibi çizerler. Bir evi
çizerken, aynı zamanda evin içindeki eşyaları ve insanları ya
da insan çizerken, kıyafetini saydam bir biçimde insanın
vücudunu görünüyormuş gibi ya da annenin karnındaki
bebeği röntgen ışınlarıyla görünüyor gibi çizebilirler
(Hurvvıtz ve Day, 1995: 79; Mann ve Lehman, 2002: 41).

@ONURHOCAMAOBT
 4 – Boy Hiyerarşisi Özelliği
 -Çocuklar yaptığı resimlerde onlar için önemli olan nesneleri
büyük, önemsiz olanları ise küçük gösterirler. Kendi
dünyalarının Kahramanları daima büyük olarak kâğıtta yer
alır. Buna karşın çizmek zorunda kaldığı fakat istemediği,
hoşlanmadığı bir figürü resim kâğıdının köşesinde belli
belirsiz, silik, küçük olarak yapar (Artut, 2001: 214; Çelek,
2003).
 -Bu çocuğun psikolojik durumunu ve iç dünyasını anlamak
bakımından önemlidir (Sezer, 2001: 23). Örneğin; aile resmi
yapan bir çocuk, kendisi için önemli bulduğu aile ferdini
diğerlerine göre daha büyük veya kâğıdın tam ortasına
çizebilmektedir.

@ONURHOCAMAOBT
@ONURHOCAMAOBT
 -Şematik aşama (7-9 yaş)
 -Yaklaşık 7 yaş civarında başlayan bu dönem «sadeleştirme-
basitleştirme» dönemi olarak da belirtilmektedir.
 -Çocuk 7 yaş civarında insan figürü çiziminde belirli
sembolleri kullanmaya başlar ve vücudun kısımlarını kendi
bilgisi dahilinde resmeder. Bir 7 yaş çocuğunun insan figürü
çiziminde baş, gövde, kollar ve bacakların yanında göz, ağız,
burun gibi organların da yer alması ve bunların birbirinden
farklı resmedilmiş olması beklenir. Bunun yanında boyun ve
saçların da resimde bulunması istenir.
 -Bu dönem çocuk resimlerinde dikey ve kuşbakışı çizimler
görülebilir. Çocuk, normal şartlarda resimde yatay olarak
görünmesi gereken objeleri, onları vurgulamak için kuşbakışı
çizebilir. Resmin tamamı da kuşbakışı çizilmiş olabilir.
@ONURHOCAMAOBT
 ŞEMATİK DÖNEM
 -Bu dönemin en önemli özelliklerinden biri artık “yer çizgisi”ni
kullanmaya başlamasıdır.Bu çocuğun kendisiyle çevresi arasındaki
ilişkiyi anladığına işarettir. Bununla beraber yavaş yavaş kağıdın
üst kısımına gök çizgisi de çizilmeye başlanır. Tüm bu yer ve gök
çizgileri, çocuğun obje ve kendi imajıyla, yer ve gök arasındaki
bağlantıyı kavrayacak zihinsel olgunlukta olduğunu gösterir.
Ayrıca kuşbakışı resim cizimleri ağırlıktadır.
 -Bu dönemde çocuk artık yalnızca kendisiyle ilişkili durumları
değil, başkalarının birbirleriyle olan mantıksal ilişkilerini de
göstermeye başlar. Benmerkezcilik döneminin ortadan kalkmaya
başlamasıyla beraber, çocuk artık daha objektif olarak kendisinin
farkına varır ve kendisini dünyanın merkezi olarak görmez,
çevresindeki her şeyin daha çok farkına varır, bu da çizimlerine bu
şekilde yansır. Bununla beraber çok hareketli ve aktif çocuklar,
resimlerindeki figürlere daha fazla hareket vermektedirler.
@ONURHOCAMAOBT
@ONURHOCAMAOBT
 -GERÇEKÇİLİK DÖNEMİ (9-12)YAŞLAR ARASI
 Bu dönemde resimlerde daha ayrıntılı çizimler ve gerçekçi bir
yaklaşım görülür. Resim konularında kızlar ve erkekler
arasında farklılıklar gözlemlenir. Kız çocukları daha çok
bebek resmi,portreler,elbiseler...erkek çocukları ise
araba,gemi,uçak...çizerler. Resimleri beğenmeme , aşırı
hassasiyet ve kendini ifade güçlüğü görülür.
 5-DOĞALCILIK DÖNEMİ(12-14)YAŞLAR ARASI
 -Nesneler orantılıdır. Resimler perspektiftir. Yakın çevrede
gördüğü objelerin orantılarını,boyutlarını ve derinliklerini
çizgileriyle yansıtmaya çalışır. Renkleri ise en iyi şekilde
yansıtmaya çalışırlar.

@ONURHOCAMAOBT
 ÇOCUK RESİMLERİNDE KİŞİLİK ÖZELLİKLERİNE GÖRE TİPLER
 -Çocuk resimlerinde kişilik ve karakteristik özellikler
doğrultusunda da bir farklılık söz konusudur. Çocuklar
resimlerindeki kişilik özelliklerine göre görücü, yapıcı ve karışık
tip olarak farklı eğilimler ile sanatsal etkinlikler
gerçekleştirmektedirler.
 -Görücü tipte olan çocukların görsel algılama güçleri yüksektir.
Resimlerini kısa sürede bitirirler. Anlatımlarında konuları
bütün olarak ele alırlar.

@ONURHOCAMAOBT
 Yapıcı tip çocukların resimlerinde ise parçadan bütüne doğru
bir ayrıntı söz konusudur. Konuları parça parça ve bildikleri gibi
resim yüzeyine yansıtırlar. Çocukların genelinde ise hem yapıcı
hem görücü tip özellikleri taşıyan karışık tip özelliği görülür.
Resimlerde bütünden parçaya giden bir ayrıntıcılık söz konusudur.
 Görücü tipteki çocukların resimlerinde insan vücuduna ait
ayrıntılar (kol, bacaklar, baş, vücut gibi) yoktur. Anlatımlarındaki
figür ve mekanlar bir bütün olarak sunulur. İki boyutlu
çalışmalarda oldukça başarılıdırlar
 -Yapıcı tipteki çocuklar gördüklerinin yanı sıra konuya ilişkin
bildikleri ve düşündüklerini de çizmek isterler. Parçaları
birleştirerek bütüne giderler. Bu nedenle üç boyutlu
çalışmalara daha çok ilgi gösterebilirler
 -Hem yapıcı hem görücü yani karışık tipte olan çocuklar, hem
gördüklerini hem de düşündüklerini inceleyerek ve yorumlayarak
yansıtırlar
@ONURHOCAMAOBT