1η άσκηση

Διάγνωση λοιμώξεων ανώτερου

αναπνευστικού

Ιωσήφ Παπαπαρασκευάς
Βιοπαθολόγος, Αν. Καθηγητής Πανεπιστημίου Αθηνών
Εργαστήριο Μικροβιολογίας, Ιατρική Σχολή Αθηνών
ipapapar@med.uoa.gr
 1o περιστατικό

 Γυναίκα 36 ετών με πυρετό έως 38ο C, ωταλγία, εμβοές

και έκπτωση της ακοής, από 24ώρου.
 Ωτοσκόπηση: Προπέτεια τυμπανικού υμένα
 Κλινικό δείγμα για εξέταση: ωτικό έκκριμα
 Αποτέλεσμα Gram χρώσης (2h): Gram-αρνητικά
κοκκοβακτηριδια σε σωρούς
 Αποτέλεσμα κ/ας (24 ώρες): Haemophillus influenzae
 Αποτέλεσμα αντιβιογράμματος (48 ώρες): Eυαίσθητο στην
ερυθρομυκίνη και την αμπικιλλίνη
Haemophilus influenzae Gram χρώση
 Στάδια διαγνωστικής στην
Κλινική Μικροβιολογία

 Πιθανή λοίμωξη → Λήψη κλινικού υλικού

 Άμεση αναζήτηση του μικροοργανισμού με μικροσκόπηση νωπών

ή κεχρωσμένων παρασκευασμάτων

 Αναζήτηση του μικροοργανισμού με καλλιέργεια του δείγματος →

Απομόνωση, ταυτοποίηση και έλεγχος ευαισθησίας

 Αναζήτηση αντιγόνου του μικροοργανισμού ή αντισώματος κατά

του μικροοργανισμού → Ανοσολογικός (ορολογικός) έλεγχος

 Αναζήτηση γενετικού υλικού του μικροοργανισμού → Τεχνικές

μοριακής μικροβιολογίας
 2o περιστατικό

 Ασθενής 10 ετών με πυρετό έως 38ο C από 7ημέρου και

ήπιο βήχα, μη παραγωγικό.
 Φυσική εξέταση: Εξέρυθρα παρίσθμια, μικρά έλκη
βλεννογόνου, λευκωπό επίχρισμα φάρυγγα σαν μεμβράνη,
επιχώρια λεμφαδενίτιδα.
 Κλινικό δείγμα για κ/α: φαρυγγικό επίχρισμα
 Αποτέλεσμα (72h): Corynobacterium diphtheriae
 Αντιβιόγραμμα (επιπλέον 72h): ευαίσθητο στην πενικιλλίνη
και την ερυθρομυκίνη
 Gram (+) βακτηρίδιο
 Το ένα άκρο παχύτερο από το άλλο
 Corynebacterium diphtheriae
 3o περιστατικό

 Ασθενής 10 ετών με πυρετό έως 38ο C από 10ημέρου και

παροξυσμικό βήχα, μη παραγωγικό, προοδευτικά
επιδεινούμενο
 Φυσική εξέταση: Εξέρυθρα παρίσθμια.
 Κλινικό δείγμα για κ/α: ρίνο-φαρυγγικό επίχρισμα
 Αποτέλεσμα (48h): Bordetella pertusis
 Αντιβιόγραμμα (72h): ευαίσθητο στην πενικιλλίνη και την
ερυθρομυκίνη
 Αμυντικοί μηχανισμοί

 Ανώτερο αναπνευστικό → μεικτή αερόβια και αναερόβια

χλωρίδα
 Κατώτερο αναπνευστικό → στείρο μικροβίων

 Αμυντικοί μηχανισμοί κατώτερου αναπνευστικού συστήματος

 Τρίχες, κροσσοί και βλέννη
 Αντανακλαστικά βήχα, πταρμού και κατάποσης
 Εκκριτική IgA και μη ειδικά ένζυμα (π.χ. λυσοζύμη)
 Μακροφάγα βρογχιολίων (φαγοκυττάρωση μικροοργανισμών)
 Παθογενετικοί μηχανισμοί

 Προσκολλητικότητα
 Streptococcus pyogenes → λιποτειχοϊκά οξέα
 Haemophillus influenzae → ινίδια
 Παραγωγή εξωτοξίνης (Corynebacterium diphtheriae)
 Ανάπτυξη στους ιστούς και πρόκληση μη ελεγχόμενης
ανοσολογικής απάντησης (Streptococcus pneumoniae)
 Αποφυγή αμυντικών μηχανισμών του ξενιστή
 H. influeanzae, N. miningitidis → εξωκυττάριοι, ελυτροφόροι
 C. trachomatis, P. carinii, M. tuberculosis → ενδοκυττάριοι
 Λοιμώξεις ανώτερου αναπνευστικού

 Φαρυγγίτιδα - αμυγδαλίτιδα
 Στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα → S. pyogenes
 Μη στρεπτοκοκκική φαρυγγίτιδα (ιοί, Corynebacterium spp.,
Fusobacterium necrophorum)
 Επιγλωτίτιδα (H. influenzae οροομάδας Β)
 Οξεία μέση πυώδης ωτίτιδα (S. pneumoniae, H. influenzae, ιοί)
 Ιγμορίτιδα, παραρρινοκολπίτιδα (S. pneumoniae, H. influenzae,
αναερόβια, ιοί)
 Οξεία λαρυγγίτιδα (ιοί, H. influenzae)
 Κοινό κρυολόγημα (ιοί)
 Άμεσα παρασκευάσματα, απλές χρώσεις
Νωπά παρασκευάσματα
 Νωπό παρασκεύασμα
(φυσιολογικό ορό)
 Κόπρανα, κολπικό, ούρα
 Νωπό παρασκεύασμα (10%
KOH)
 Υλικό για μύκητες
Απλές χρώσεις
 Νωπό παρασκεύασμα με χρώση
σινικής μελάνης
 ΕΝΥ (κρυπτόκοκκο)
 Απλή χρώση ιωδίου (Lugol)
 Κόπρανα (παρασιτολογική)
 Απλή χρώση μπλε του
μεθυλενίου
 Κόπρανα (πυοσφαίρια)
 Σύνθετες χρώσεις

 Gram χρώση
 Βακτήρια, μύκητες
 Οξεάντοχη χρώση (Ziehl-Neelsen, Kinyoun)
 Μυκοβακτηρίδια, νοκάρδιες, παράσιτα
 Wright-Giemsa χρώση
 Παράσιτα, ιογενή και παρασιτικά έγκλειστα,
τοξόπλασμα.
 Άλλες χρώσεις (PAS, μπλέ τολουιδίνης, φθορισμού)
 Gram χρώση

 Η κυριότερη διαφοροδιαγνωστική χρώση της

μικροβιολογίας
 Ανακαλύφθηκε από τον Δανό Hans Gram πριν από
>100 χρόνια
 Όλα τα βακτήρια διαχωρίζονται σε αρνητικά και
θετικά κατά Gram
 Φυσιολογικές χλωρίδες ανθρώπινου σώματος

 Παχύ έντερο >1012 – 1014 βακτήρια/ml

 Στοματοφάρυγγας 1010 – 1012 βακτήρια/ml
 Δέρμα, μηροβουβωνικές πτυχές, μασχάλη, έξω ούς,
νύχια, τριχωτό κεφαλής, μεσοδακτύλιες πτυχές 1010 –
1012 βακτήρια/ml
 Έξω γεννητικό σύστημα (ουρήθρα – κόλπος) 108 – 109
βακτήρια/ml
 Φυσιολογική χλωρίδα
Στοματική κοιλότητα

Άνω των 200 διαφορετικών ειδών (~ 100 γνωστά)

Συγκεντρώσεις: 108 cfu/ml (επιφάνεια γλώσσας) → 1012
cfu/ml οδοντικές σχισμές

Νεογνά και νήπια

Streptococcus spp.
Neisseria, Veillonella, Lactobacillus, Candida
Παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας (οδοντοφυΐα) και ενήλικες
Prevotella, Actinomyces, Bacteroides, Capnocytophaga
Viridans Group Streptococci
Streptococcus mutans → οδοντική πλάκα
 Φυσιολογική χλωρίδα
Στοματική κοιλότητα

Διαφορετικά οικοσυστήματα
Οδοντικές σχισμές → αναερόβια
Οδοντική πλάκα → αναερόβια, S. mutans
Επιφάνεια της γλώσσας → Viridans Streptococci
Χείλη → CoNS
Αμυγδαλές → αναερόβια
 Ανώτερο αναπνευστικό σύστημα

Τα κυριότερα προς μικροβιολογική εξέταση

δείγματα του ανωτέρου αναπνευστικού είναι:
▪ To ρινικό έκκριμα - επίχρισμα
▪ Το φαρυγγικό επίχρισμα
▪ Το ρινοφαρυγγικό επίχρισμα
▪ Υλικό παραρίνιων κόλπων
▪ Το λαρυγγικό επίχρισμα
▪ Το οφθαλμικό επίχρισμα
▪ Το στοματικό επίχρισμα
▪ Το ωτικό έκκριμα
 Ρινικό επίχρισμα

 Ύγρανση στειλεού με φυσ. ορό

 Είσοδος αυτού στις ρινικές χοάνες (2cm για 2´)

 Περιστροφή στον ρινικό βλεννογόνο

 Τοποθέτηση σε υλικό μεταφοράς και αποστολή στο εργαστήριο

 Σε υγιείς φορείς, γίνεται εξέταση του ρινικού επιχρίσματος για

έλεγχο φορείας (σταφυλόκοκκο)
 Φαρυγγικό επίχρισμα

 Πίεση γλώσσας με γλωσσοπίεστρο.

 Δείγμα από τις αμυγδαλές και τον οπίσθιο φάρυγγα σε 1-2

στειλεούς με βαμβάκι η αλγινισμένο ασβέστιο.

 Εισαγωγή σε υλικό μεταφοράς και αποστολή στο εργαστήριο

 Ρινοφαρυγγικό έκκριμα

 Λαμβάνεται με υπερέκταση της κεφαλής και χρήση στειλεού με

βαμβάκι, αλγινισμένο ασβέστιο ή Dacron

 Είσοδος στην ρινοφαρυγγική κοιλότητα, περιστροφή και

τοποθέτηση σε υλικό μεταφοράς

 Μεταφορά στο εργαστήριο

 Υλικό παραρίνιων κόλπων

 Παρακέντηση ιγμόριου άντρου ενδορρινικώς με βελόνη, κάτω

από την μέση ρινική κόγχη, μετά από αντισηψία

 Η παρακέντηση του μετωπιαίου κόλπου γίνεται από το έσω

τοίχωμα του οφθαλμικού κόγχου

 Αναερόβια και αερόβια καλλιέργεια δειγμάτων

 Ωτικό έκκριμα

 Παρακέντηση τυμπανικού υμένα

 Σε ρήξη τυμπανικού υμένα λιγότερο αξιόπιστο το δείγμα

λόγω επιμόλυνσης από την χλωρίδα του έξω ωτός

 Αναερόβια και αερόβια καλλιέργεια δειγμάτων

Ευχαριστώ για
την προσοχή σας