‫واحد کار سوم‬

‫توانایی ساخت و به کارگیری انواع شابلون در کابینت چوبی‬

‫هدف کلی‬
‫کسب مهارت ساخت و به کارگیری انواع شابلون‬

‫هدف‌های رفتاری‪ :‬فراگیرنده پس از پایان این فصل قادر خواهد بود‪:‬‬

‫‪1‬ــکاربرد انواع شابلون را توضیح دهد‪.‬‬

‫‪2‬ــشابلون‌های کنترل‌کننده‌ را به‌کار گیرد‪.‬‬
‫‪3‬ــشابلون‌های تسریع‌کننده را به‌کار گیرد‪.‬‬
‫‪4‬ــشابلون‌های حفاظتی را به‌کار گیرد‪.‬‬
‫‪5‬ــشابلون‌های کنترل‌کننده را بسازد‪.‬‬
‫‪6‬ــشابلون‌های تسریع‌کننده را بسازد‪.‬‬
‫‪7‬ــشابلون‌های حفاظتی را بسازد‪.‬‬
‫‪8‬ــ شابلون‌های کنترل کننده را بسازد‪.‬‬
‫‪9‬ــ شابلون‌های مونتاژ یا فیکسچر را به‌کار گیرد‪.‬‬
‫‪10‬ــ اهمیت و لزوم استفاده از انواع شابلون‌ها را بیان کند‪.‬‬

‫ساعت آموزش‬

‫جمع‬ ‫عملی‬ ‫نظری‬

‫‪٢٠‬‬ ‫‪١٦‬‬ ‫‪٤‬‬

‫‪80‬‬
 ‫پیش آزمون (‪)٣‬‬

‫‪1‬ــ شابلون چیست؟‬

‫‪2‬ــ الگو چیست؟‬
‫‪3‬ــ کاربرد وسیل ٔه حفاظتی در شکل (‪1‬ــ‪ )3‬را توضیح دهید‪.‬‬

‫شکل ‪1‬ــ‪3‬‬

‫‪4‬ــ هدف از به‌کارگیری شابلون در شکل (‪2‬ــ‪ )3‬را بیان‬

‫کنید‪.‬‬
‫‪ 5‬ــ چند نوع شابلون‌ خط‌کشی را می‌شناسید؟ آن‌ها را نام‬
‫ببرید‪.‬‬
‫‪ 6‬ــ چنان‌چه بخواهید قطر یک دوبل (میخ چوبی) را‬
‫اندازه‌گیری کنید از چه وسیله‌ای استفاده می‌کنید؟‬

‫شکل ‪2‬ــ‪3‬‬

‫‪7‬ــ برای کشیدن خطوط منحنی از چه وسیله‌ای در‬

‫نقشه‌کشی استفاده می‌کنید؟ (شکل ‪3‬ــ‪)3‬‬

‫شکل ‪3‬ــ‪3‬‬
‫‪81‬‬
 ‫‪ 8‬ــ اگر بخواهید یک پای ٔه میز سم‌آهویی را ترسیم کنید از چه وسیله‌ای استفاده می‌کنید؟‬
‫‪9‬ــ برای تهی ٔه الگوی خط‌کشی یا شابلون از چه موادی استفاده می‌کنند؟‬
‫اره نواری برش دهید‪ ،‬بدون این‌که دست خودرا (برای رعایت مسائل حفاظتی)‬ ‫‪10‬ــ اگر بخواهید چوب نازکی را با ماشین ٔ‬
‫به اره نزدیک کنید‪ ،‬از چه وسیله‌ای استفاده می‌کنید؟ شکل آن را با دست آزاد روی کاغذ ترسیم کنید‪.‬‬
‫‪11‬ــ آیا برای رنده کردن با ماشین رنده‪ ‌،‬شابلون یا وسیل ٔه حفاظتی خاصی وجود دارد؟‬
‫‪12‬ــ کاربرد وسیله‌های حفاظتی نشان داده شده در شکل چیست؟ (شکل‌های ‪ 4‬ــ‪ 3‬و ‪5‬ــ‪)3‬‬

‫شکل ‪ 5‬ــ‪3‬‬
‫شکل ‪4‬ــ‪3‬‬

‫‪82‬‬
 ‫‪3‬ــ توانایی ساخت و به‌کارگیری انواع شابلون‬

‫‪1‬ــ‪1‬ــ‪3‬ــ شابلون‌های تسریع‌کننده‬
‫این نوع شابلون‪ ،‬مانند شابلون‌های خط‌کشی‪ ،‬جهت تسریع‬
‫کار استفاده می‌شوند و باعث سهولت در کارهای سری‌سازی‬
‫(تولید انبوه) می‌گردند‪.‬‬
‫برای ساخت شابلون‌های مذکور‪ ،‬که ترکیبی از اشکال‬
‫هندسی هستند‪ ،‬از کاغذ شطرنجی یا میلی‌متری (با بزرگ کردن‬
‫خانه‌های شطرنجی به مقیاس برابر) می‌توانید شابلون‌ قطعات‬
‫قوس‌دار را تهیه نمایید (شکل ‪8‬ــ‪.)3‬‬
‫اقدام به هر کاری در صنایع چوب رعایت اصولی را‬
‫می‌طلبد که برای شخص جنب ٔه حفاظتی و ایمنی دارد‪ ،‬یا از ایجاد‬
‫خسارت به تولید جلوگیری می‌نماید و سرعت عمل و کیفیت و‬
‫راندمان را بیش‌تر می‌کند‪.‬‬
‫شابلون‌ها از جمله وسایل حفاظتی و تسریع‌کننده در‬
‫کار هستند که الزم است‪ ،‬ضمن شناخت و به‌کار‌گیری‪ ،‬ضریب‬
‫اطمینان آن‌ها را‪ ،‬در کار باال ببرید (شکل ‪6‬ــ‪.)3‬‬

‫خط‌کش ‪T‬‬

‫شکل ‪6‬ــ‪3‬‬

‫‪1‬ــ‪3‬ــ آشنایی با کاربرد انواع شابلون‌‬

‫در صنایع چوب‪ ،‬به‌دلیل تنوع محصوالت و طرح‌ها و‬
‫نقشه‌های ساخت در زمین ٔه مبلمان‪ ،‬دکوراسیون‪ ،‬کابینت و در و‬
‫جدول شطرنجی‬ ‫پنجره و غیره به استفاده از انواع شابلون‪ ،‬که متنوع و متعدد نیز‬
‫شکل ‪ 8‬ــ‪3‬‬ ‫هستند‪ ،‬نیازمندیم (شکل ‪7‬ــ‪.)3‬‬

‫ابتدا با خط‌کش ‪ T‬خانه‌های شطرنجی را رسم نمایید‪.‬‬

‫سپس‪ ،‬با توجه به نقش ٔه کار مورد نظر طرح را به صفح ٔه شطرنجی‬
‫انتقال دهید‪ .‬انتقال طرح با ابعاد خانه‌های شطرنجی متناسب‬
‫است‪ .‬خان ٔه شطرنجی را روی نقشه کار اصلی رسم نمایید‪.‬‬
‫اگر نقشه با مقیاس یک دهم رسم شده است خانه‌ها را‬
‫در کاغذ شطرنجی ده برابر خانه‌های طرح اصلی رسم کنید تا به‬
‫اندازه واقعی برسد‪ .‬به این ترتیب طرح روی‬
‫ٔ‬ ‫مقیاس ‪ ،1/1‬یعنی‬
‫کاغذ شطرنجی انتقال می‌یابد (شکل ‪9‬ــ‪.)3‬‬ ‫شکل ‪7‬ــ‪3‬‬

‫‪83‬‬
 ‫شکل ‪11‬ــ‪3‬‬

‫شکل ‪9‬ــ‪3‬‬

‫به‌صورت نقطه یابی موقعیت‌ها را عالمت بگذارید و به‌کمک‬

‫پیستوله (شکل ‪10‬ــ‪ )3‬نقاط را به یکدیگر وصل کنید‪.‬‬

‫شکل ‪1٢‬ــ‪3‬‬

‫در قطعات قوس‌دار‪ ،‬برای به‌دست آوردن قوس‌های‬

‫یکسان و مشابه‪ ،‬نظیر پشتی صندلی (شکل ‪13‬ــ‪ )3‬اقدام منحصر‬
‫به فرد ساخت شابلون است‪ .‬و بدون شابلون این‌کار غیر ممکن‬ ‫شکل ‪10‬ــ‪3‬‬
‫نیست‪.‬‬
‫پس از تهی ٔه شابلون کاغذی‪ ،‬آن را روی صفحات مصنوعی‬
‫مانند فیبر یا سه‌الیی بچسبانید و فرم اصلی آن را برش بزنید‪ .‬با‬
‫به‌کارگیری پیستوله‪ ،‬شکل ترسیم شده ‌یکنواخت و دقیق خواهد‬
‫بود (شکل ‪11‬ــ‪.)3‬‬
‫با به‌کارگیری شابلون‪ ،‬قطعات مشابه یکدیگر و یک اندازه‬
‫به‌دست خواهد آمد‪ .‬مث ًال برای ساخت تاج در کابینت (قید باالیی)‬
‫مطابق شکل (‪12‬ــ‪ ،)3‬ابتدا شابلون پالستیکی تهیه می‌شود‪.‬‬
‫شکل ‪1٣‬ــ‪3‬‬ ‫سپس از روی آن نمون ٔه چوبی را می‌سازند‪.‬‬
‫‪84‬‬
‫ابتکار عمل و خالقیت‪ ،‬الزم ٔه ساخت شابلون برای فعالیت‬
‫کارگاهی است‪ .‬در ماشین‌های صنایع چوب تعدادی حفاظ روی‬
‫دستگاه‌ها نصب شده است که خطرات را کاهش می‌دهد‪ ،‬اما کافی‬
‫نیست و نیاز است که از شابلون‌های کمکی و حفاظتی جهت‬
‫عبور دادن چوب از کنار تیغه در ماشین اره مجموعه‌ای شکل‬
‫(‪15‬ــ‪ )3‬استفاده شود‪.‬‬
‫در شکل (‪16‬ــ‪ )3‬حفاظ اره روی تیغه‌ای را پوشانده ولی‬
‫به‌دلیل باریک بودن قطعات برش خورده نیاز است که از شابلون‬
‫کمکی‪ ،‬نشان داده شده در شکل‪ ،‬استفاده نمایید‪.‬‬
‫شکل ‪16‬ــ‪ 3‬شابلون حفاظتی هدایت چوب از کناره اره گرد‬
‫این نوع شابلون ها به منظور حفاظت کارگر از صدمات احتمالی‬
‫اندازه و ابعاد شابلون کمکی در شکل نشان داده شده است‪.‬‬
‫در ماشین اره گرد مجموعه‌ای خطر پس زدن چوب وجود‬
‫دارد‪.‬‬
‫لذا با استفاده از شابلون‌های حفاظتی (نشان داده شده در‬
‫شکل ‪17‬ــ‪ )3‬می‌توانید ضمن مهار قطعه چوب بریده شده‪ ،‬ایمنی‬
‫الزم را جهت برش قطعات به‌دست آورید‪ .‬این شابلون‌ حفاظتی‬
‫شکل ‪17‬ــ‪ 3‬گیره‌های مغناطیسی جهت جلوگیری از پس زدن قطعه کار‬
‫‪85‬‬
‫از آن‌جایی که شابلون‌های خط‌کشی برای تولید انبوه‬
‫به‌کار می‌روند‪ ،‬لذا الزم است در ساخت شابلون دقت الزم را‬
‫به‌کار گرفت تا خطای احتمالی در مونتاژ تولیدات صورت نگیرد‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬جزیی‌ترین خطاها قابل چشم‌پوشی نیست‪.‬‬
‫در شکل (‪14‬ــ‪ )3‬شابلون اتصال دوبل در کارهای‬
‫صفحه‌ای را می‌بینید که یکی از اساسی‌ترین شابلون‌ها در‬
‫کابینت‌سازی است‪.‬‬
‫شکل ‪1٤‬ــ‪3‬‬
‫‪2‬ــ‪1‬ــ‪3‬ــ شابلون های حفاظتی‬
‫ناشی از برخورد انگشتان دست با تیغ ٔه ماشین‌ها به‌کار می‌رود‪.‬‬
‫نوع شابلون‌های حفاظتی با توجه به نوع فعالیت کارگاهی‬
‫و نوع ماشینی که مورد استفاده قرار می‌گیرد‪ ،‬متفاوت است‪.‬‬
‫شکل ‪15‬ــ‪ 3‬شابلون‌های حفاظتی در اره گرد‬
‫تخته‌هایی که از کناره‌ها گونیایی نیستند برای برش طولی‬ ‫گیره مغناطیسی است که به گونیای فلزی دستگاه‬
‫در واقع یک ٔ‬
‫آن‌ها باید از شابلون‌ کشویی (مطابق شکل ‪20‬ــ‪ )3‬استفاده‬ ‫‌یا روی صفح ٔه ماشین می‌چسبد و به سهولت قابل نصب و جدا‬
‫نمود‪.‬‬ ‫شدن است‪.‬‬
‫شکل (‪18‬ــ‪ ،)3‬کاربرد شابلون هدایت قطعه چوب را از‬
‫روی اره گرد‪ ،‬جهت ایجاد شیار نیم‌گرد گلویی‪ ،‬نشان می‌دهد‪.‬‬
‫قسمت انتهایی شابلون به حالت پله‌ای است و مانع از عقب رفتن‬
‫قطع ٔه کار می‌گردد‪.‬‬

‫شکل ‪20‬ــ‪ 3‬نمونۀ چوبی شابلون کمکی اره گرد و کف رند‬

‫در این شابلون قسمت عرضی تخته (سر چوب) که صاف‬

‫بریده شده است‪ ،‬به قسمت گوه‌ای شکل شابلون تکیه داده می‌شود‬
‫و این شابلون با حرکت کشویی موازی با تیغ ٔه اره‪ ،‬برش طولی از‬
‫کنار ٔ‌ه تخته را امکان‌پذیر می‌سازد‪.‬‬
‫برای برش وتری (مقطع مثلثی) می‌توان از شابلون‌ نشان‬
‫داده شده در شکل (‪21‬ــ‪ )3‬استفاده نمود‪.‬‬ ‫شکل ‪18‬ــ‪ 3‬شابلون کمکی برای هدایت قطعه چوب روی اره گرد‬

‫در شکل (‪19‬ــ‪ ،)3‬نمون ٔه چوبی شابلون را می‌بینید که ابعاد‬

‫اندازه آن نیز داده شده است‪ .‬این نمونه را در کارگاه بسازید و‬
‫ٔ‬ ‫و‬
‫مجاور دستگاه اره گرد و کف رنده قرار دهید تا در موقع لزوم‬
‫به‌کار گرفته شود‪.‬‬

‫شکل‪21‬ــ‪ 3‬شابلون برش وتری چوب با اره گرد‬

‫این برش با چوب‌های چهار تراش شده (مقطع مربع) و با‬

‫اره گرد میزی صورت می‌گیرد‪.‬‬
‫ٔ‬
‫در این شابلون‪ ،‬که شیار ناودانی با مقطع ‪ v‬شکل است‪،‬‬
‫قطع ٔه چوب به‌صورت وتری برش می‌خورد‪ .‬این شابلون روی میز‬
‫شکل ‪19‬ــ‪ 3‬نمونۀ چوبی شابلون کمکی اره گرد و کف رند‬
‫ثابت می‌شود و اره از وسط آن باال می‌آید تا از پس زدن و بلند‬

‫‪86‬‬
 ‫کردن قطع ٔه چوب توسط شانه‌های کمکی‪ ،‬جلوگیری کند و از‬
‫‪2‬ــ‪3‬ــ دستورالعمل کارگاهی ساخت شابلون‬ ‫قسمت باال قطع ٔه چوب را مهار نماید‪.‬‬
‫زمان ‪ 6‬ساعت‬ ‫ ‬ ‫حفاظتی‬ ‫برای فاق و زبانه کردن قطعات چوبی در کارگاه‪ ،‬می‌توان‬
‫از ماشین اره‌ گرد استفاده نمود‪.‬‬
‫وسایل مورد نیاز‪:‬‬ ‫ولی بدون قطع ٔه کمکی توصیه نمی‌شود‪ .‬زیرا این‌کار‬
‫‪1‬ــ تخت ٔه چوب راش به ابعاد‬ ‫عالوه بر داشتن خطرات احتمالی قطعات را دقیق و تمیز برش‬
‫‪ 1‬عدد‬ ‫‪ 350×120×125‬میلی‌متر ‬ ‫نمی‌زند‪.‬‬
‫‪2‬ــ تخت ٔه چوب راش به ابعاد‬ ‫لذا مطابق شکل (‪22‬ــ‪ )3‬می‌توان از شابلون پیشنهادی‬
‫‪ 1‬عدد‬ ‫‪ 280×120×125‬میلی‌متر ‬ ‫استفاده نمود‪.‬‬
‫‪ 1‬دستگاه‬ ‫اره عمود بر دستی برقی ‬ ‫‪3‬ــ ٔ‬
‫‪ 2‬برگ‬ ‫‪4‬ــ کاغذ شطرنجی ‬
‫‪ 1‬عدد‬ ‫‪5‬ــ مداد ‬
‫‪ 1‬عدد‬ ‫‪6‬ــ خط‌کش فلزی مدرج ‬
‫‪7‬ــ ماشین‌های اره نواری‪ ،‬کف رنده‪ ،‬گندگی و غیر آن‌ها‬
‫‪ 1‬عدد‬ ‫‪8‬ــ پیچ دستی به طور ‪ 30‬سانتی‌متر‬
‫‪9‬ــ چوب‌سای و سوهان‬
‫مراحل انجام کار‪:‬‬ ‫شکل‪22‬ــ‪ 3‬شابلون جهت ایجاد فاق در سر چوب‬
‫اقدامات زیر را به‌ترتیب انجام دهید‪:‬‬
‫‪1‬ــ شابلون کمکی برای ماشین کف رنده مطابق شکل‬ ‫در شکل (‪23‬ــ‪ )3‬شابلونی جهت برش قطعات گوه‌ای‌شکل‬
‫(‪24‬ــ‪ )3‬مورد نظر است‪ .‬اندازه‌های داده شده را یادداشت نمایید‪.‬‬ ‫پیشنهاد شده است و با آن می‌توانید گوه‌های تند یا کند را ایجاد‬
‫نمایید‪.‬‬

‫شکل ‪24‬ــ‪ 3‬شابلون کشی ماشین کف رند‬

‫‪2‬ــ تخته چوب راش ‪ 350×120×125‬میلی‌متر را مطابق‬

‫شکل انجام داده و سپس دو راهه بزنید‪ .‬ابتدا با خط‌کش تیره‌دار‬ ‫شکل ‪23‬ــ‪ 3‬شابلون برش قطعات گوه‌ای شکل‬

‫خط‌کشی الزم را انجام دهید‪.‬‬

‫‪87‬‬
‫اغلب در کارگاه کابینت از ماشین اره گرد و ماشین فرز‬
‫یا اورفرز دستی استفاده می‌شود‪ .‬در این حالت چند نمونه از‬
‫شابلون‌های کمکی حفاظتی برای ماشین فرز نشان داده می‌شود‪.‬‬
‫شکل‌های (‪27‬ــ‪ )3‬و (‪28‬ــ‪ )3‬دو حالت فرز زدن افقی و‬
‫عمودی صفح ٔه چوبی را نشان می‌دهند که برای پیش‌گیری از پس‬
‫زدن احتمالی قطعه‌ کار از شانه‌های کمکی استفاده می‌شود‪.‬‬
‫اره دستی برش دو راهه را انجام‬
‫‪3‬ــ با ماشین اره نواری یا ٔ‬
‫دهید‪.‬‬
‫‪4‬ــ قطع ٔه چوب ‪ 280×120×125‬میلی‌متر را برای‬
‫ساخت دست ٔه شابلون تهیه نمایید و شکل مورد نظر را روی کاغذ‬
‫شطرنجی ترسیم کنید‪ .‬سپس‪ ،‬آن را روی قطع ٔه چوب انتقال دهید‬
‫تا شکل (‪25‬ــ‪ )3‬ساخته شود‪.‬‬

‫شکل ‪27‬ــ‪ 3‬شانه‌های حفاظتی به صورت افقی‬ ‫شکل ‪25‬ــ‪ 3‬دسته شابلون‬

‫‪5‬ــ به‌ کمک چوب‌سای و سوهان سطوح آن را پرداخت‬

‫نمایید‪.‬‬
‫‪6‬ــ دست ٔه ساخته‌ شده را روی صفح ٔه شابلون بچسبانید و‬
‫با پیچ دستی محکم کنید‪.‬‬
‫شابلون ساخته شده‪ ،‬شما را در رندیدن قطعات نازک‬
‫کمک خواهد کرد‪ .‬شابلون را مطابق آن‌چه در شکل (‪26‬ــ‪)3‬‬
‫نشان داده شده است به‌کار بگیرید‪.‬‬

‫شکل ‪28‬ــ‪ 3‬شانه‌های حفاظتی به صورت عمودی‬

‫شانه‌های کمکی به‌دلیل این‌که به صورت زاویه‌دار بسته‬

‫می‌شوند‪ ،‬مانع پس زدن قطع ٔه کار به سمت عقب یا باال می‌‌گردند‪.‬‬ ‫تخته پیش‌دهنده قطعات کوتاه‬
‫از دستگاه اورفرز اغلب جهت کنشکاف کردن یا ایجاد‬
‫افزارهای مناسب روی سطح کابینت استفاده می‌شود‪ .‬شکل‬ ‫طریقه رندیدن قطعات کوتاه بوسیله تخته پیش‌دهنده‬

‫(‪29‬ــ‪ )3‬نمون ٔه یک شابلون برای فرزکاری با دستگاه اورفرز‬ ‫شکل ‪26‬ــ‪3‬‬

‫دستی را نشان می‌دهد‪.‬‬

‫‪88‬‬
 ‫شکل ‪29‬ــ‪ 3‬شابلون تسریع کننده و حفاظتی اورفرز‬

‫در شکل (‪30‬ــ‪ )3‬با دوقطعه چوب ساده می‌توان از پس‬

‫زدن چوب به‌هنگام فرز زدن جلوگیری کرد‪.‬‬

‫شکل ‪30‬ــ‪ 3‬شابلون کمکی و حفاظتی جهت فرزکردن قطعات کوچک‬

‫‪3‬ــ‪1‬ــ‪3‬ــ شابلون‌های کنترل‌کننده‬

‫این دسته از شابلون‌ها بیش‌تر در مواردی به کار گرفته‬
‫شکل ‪31‬ــ‪ 3‬شابلون کنترل ابعاد خراطی همراه با نمونۀ خراطی شده‬ ‫می‌شوند که اندازه‌های قطع ٔه کار آن‌ها باید کنترل شود‪ .‬در کارهای‬
‫خراطی شده جهت کنترل صحت ابعاد‪ ،‬الزم است از شابلون‬
‫از این شابلون جهت تنظیم عمق سوراخ در دریل‌هایی که‬ ‫کمکی جهت کنترل اندازه استفاده کرد‪ .‬وقتی یک طرح جهت‬
‫میل ٔه تنظیم عمق سوراخ ندارند استفاده می‌شود‪.‬‬ ‫اندازه‬
‫ٔ‬ ‫خراطی ترسیم می‌شود‪ ،‬در واقع حاشی ٔه طرح شابلون کنترل‬
‫در شکل (‪32‬ــ‪ )3‬اگر طول مته ‪ 9‬سانتی‌متر باشد برای‬ ‫آن است (شکل ‪31‬ــ‪.)3‬‬
‫دست‌یابی به عمق سوراخ ‪ 2‬سانتی‌متر کافی است از تکه چوبی به‬ ‫یکی دیگر از شابلون‌های کنترل اندازه که در کارگاه‬
‫طول ‪ 7‬سانتی‌متر استفاده کنید‪ ،‬به‌طوری که در جهت طولی چوب‬ ‫کوچک کابینت‌سازی استفاده می‌شود‪ ،‬به‌کارگیری از یک قطعه‬
‫را سوراخ نموده تا ‪ 2‬سانتی‌متر از طول مته بیرون باشد‪.‬‬ ‫چوب و قرار دادن آن در سرمت ٔه دریل دستی برقی است‪.‬‬

‫‪89‬‬
 ‫شکل ‪33‬ــ‪ 3‬فیکسچر جهت مونتاژ قاب به حالت افقی‬

‫در شکل (‪34‬ــ‪ ،)3‬نمون ٔه فیکسچر جهت گونیای قطعات‬

‫به حالت عمودی نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪32‬ــ‪ 3‬سوراخ دریل قطعۀ کنترل اندازۀ عمق‬

‫برای کنترل دویدگی کابینت یا کشو (جعبه) و غیره‪ ،‬الزم‬

‫اندازه گوشه تا گوش ٔه مقابل کار را بگیریم و جای‬
‫ٔ‬ ‫است با متر‬
‫پیچ‌دستی‌ها را در مرحل ٔه مونتاژ به اندازه‌ای جابه‌جا کنیم تا‬
‫دویدگی کار (ناگونیایی) گرفته شود‪.‬‬
‫اندازه گوشه‬
‫ٔ‬ ‫برای راحتی کار می‌توان یک تکه چوب به‬
‫تا گوش ٔه کار (وتر) تهیه نمود و موقع مونتاژ در موقعیت وتر قرار‬
‫داد‪ .‬اگر فاصله کم و زیاد باشد فاصله را باید با جابجایی فک‬
‫گیره‌ها اصالح نمود‪.‬‬
‫شکل ‪34‬ــ‪ 3‬فیکسچر جهت مونتاژ قاب به حالت عمودی‬
‫‪4‬ــ‪1‬ــ‪3‬ــ شابلون‌های مونتاژ یا فیکسچر‬
‫در مرحل ٔه مونتاژ‪ ،‬عالوه بر گیره‌های دستی و تنگ‌دستی‪،‬‬
‫برای مونتاژ کردن قاب می‌توانید با ساخت یک کالف که‬ ‫اغلب موارد به تجهیزاتی نیاز دارید که قطعات کار را برای مدتی‬
‫قاب را در بر بگیرد و با به‌کارگیری گیره‌های فنری (نشان داده‬ ‫ثابت نگه دارد تا بتوانید عملیاتی بر روی آن صورت دهید‪.‬‬
‫شده در شکل ‪35‬ــ‪ )3‬عمل مونتاژ را با دقت و سهولت انجام‬ ‫در شکل (‪33‬ــ‪ )3‬نمون ٔه فیکسچر جهت گونیا نگه‌داشتن‬
‫دهید‪.‬‬ ‫افقی قطعات یک قاب نشان داده شده است‪ .‬در قاب‌سازی لزوم‬
‫به‌کارگیری این ابزار بسیار محسوس است‪.‬‬

‫‪90‬‬
 ‫‪۲‬ــ ﺧﻂﮐﺶ و ﻣﺪاد‬
‫‪۳‬ــ ﭼﮑﺶ ﻓﻠﺰی ‪ ۱‬ﻋﺪد و ﻣﻴﺦ ‪ ۳‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮی‬
‫‪ ۳‬ﻋﺪد‬ ‫ﺑﻪ ﺗﻌﺪاد‬
‫‪ ۲‬ﻋﺪد‬ ‫‪۴‬ــ ﭘﻴﭻ دﺳﺘﯽ ‪ ۳۰‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮی‬
‫‪ ۵‬ــ ﻟﻘﻤﻪ زﻳﺮﺳﺮی )‪ MDF‬ﺿﺎﻳﻌﺎﺗﯽ ﺑﺮای زﻳﺮ ﮔﻮﻧﻴﺎ(‬
‫‪۶‬ــ ﮔﻮﻧﻴﺎی ﺑﺮراﺳﺘﯽ از ﺻﻔﺤ ٔﻪ )‪(MDF‬‬
‫‪ ۱‬ﻋﺪد‬ ‫ﺑﻪ اﺑﻌﺎد ‪ ۹۰۰×۱۶۰×۱۶‬ﻣﻴﻠﯽﻣﺘﺮ‬
‫ﻣﺮاﺣﻞ ﮐﺎر‪:‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٥‬ــ‪ ٣‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﻗﺎب‬
‫اﻗﺪاﻣﺎت زﻳﺮ را ﺑﻪ ﺗﺮﺗﻴﺐ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ اﺑﺘﺪا ﻳﮏ ﻧﻤﻮﻧﻪ ﺷﺎﺑﻠﻮن ﮐﺎر‪ ،‬ﮐﻪ اﺑﻌﺎد آن ﮐﺎﻣ ًﻼ دﻗﻴﻖ‬
‫ﺑﺎﺷﺪ‪ ،‬ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ )‪۳۷‬ــ‪ (۳‬ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬ ‫ﺑﺮای ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﭘﺎﻧﻞﻫﺎی ﻋﻤﻮدی ﮐﻪ ﺑﺎ زاوﻳ ٔﻪ ﭘﺦ ‪ ۴۵‬درﺟﻪ در‬
‫ﮐﻨﺞ ﮐﺎر ﺑﻪﮐﺎر ﮔﺮﻓﺘﻪ ﻣﯽﺷﻮﻧﺪ ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ از ﻧﻤﻮﻧ ٔﻪ ﺷﮑﻞ )‪۳۶‬ــ‪(۳‬‬
‫اﺳﺘﻔﺎده ﮐﻨﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣٧‬ــ‪ ٣‬ﺛﺎﺑﺖ ﮐﺮدن ﺷﺎﺑﻠﻮن روی ﺻﻔﺤﻪ‬

‫‪۲‬ــ ﺻﻔﺤﻪ ای از )‪ (MDF‬ﺑﺎ ﻣﻘﻄﻊ ﻣﺮﺑﻊ ﺑﻪ ﺿﻠﻊ ‪۱۵‬‬

‫ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ ﺗﻬﻴﻪ ﮐﻨﻴﺪ‪ .‬ﺷﺎﺑﻠﻮن را ﺑﺎ ‪ ۲‬ﻋﺪد ﻣﻴﺦ روی آن ﺛﺎﺑﺖ‬
‫ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ‪.‬‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٣٦‬ــ‪ ٣‬ﻣﻮﻧﺘﺎژ ﭘﺎﻧﻞﻫﺎی ﻋﻤﻮدی‬
‫‪۳‬ــ ﺑﺎ ﻣﺎﺷﻴﻦ اره ﮔﺮد و ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ﻳﮏ ﺷﺎﺑﻠﻮن ﺑﺴﻴﺎر ﺳﺎده‪،‬‬
‫اﻳﻦﮐﺎر را ﻣﯽﺗﻮاﻧﻴﺪ اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬
‫اﻧﺪازه ﺿﺨﺎﻣﺖ ﺻﻔﺤ ٔﻪ )‪(MDF‬‬ ‫ٔ‬ ‫اﺑﺘﺪا ارﺗﻔﺎع ﺗﻴﻐ ٔﻪ اره را ﺑﻪ‬ ‫‪۳‬ــ‪۳‬ــ دﺳﺘﻮراﻟﻌﻤﻞ ﮐﺎرﮔﺎﻫﯽ ﺳﺎﺧﺖ ﺷﺎﺑﻠﻮن‬
‫ﺑﺎﻻ ﺑﻴﺎورﻳﺪ )ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪ ،(۳‬ﺳﭙﺲ‪ ،‬ﺑﻪ ﮐﻤﮏ ‪ ۲‬ﻗﻄﻌﻪ‬ ‫زﻣﺎن ‪ ۶‬ﺳﺎﻋﺖ‬ ‫ﭼﻨﺪ ﺿﻠﻌﯽ‬
‫)‪ (MDF‬ﺑﻪ ﺿﺨﺎﻣﺖ )‪(MDF‬ﻫﺎی اﺻﻠﯽ اﻧﺘﺨﺎب ﮐﻨﻴﺪ و در دو‬
‫ﺳﺮ دﺳﺘﮕﺎه ﻗﺮار دﻫﻴﺪ‪ ،‬ﺑﻪﻃﻮری ﮐﻪ ﺻﻔﺤ ٔﻪ )‪ (MDF‬ﺑﺎ ﻋﺮض‬ ‫وﺳﺎﻳﻞ ﻣﻮرد ﻧﻴﺎز‪:‬‬
‫ﻣﻨﺎﺳﺐ روی آن دو ﻗﻄﻌﻪ ﻗﺮار ﮔﻴﺮد و ﻟﺒ ٔﻪ ﺻﻔﺤﻪ را ﻣﻤﺎس ﺑﺎ ﺗﻴﻐ ٔﻪ‬ ‫‪۱‬ــ ﺻﻔﺤ ٔﻪ )‪ (MDF‬ﺑﻪ اﺑﻌﺎد‬
‫اره ﺗﻨﻈﻴﻢ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۸‬ــ‪.(۳‬‬ ‫‪ ۲‬ﻋﺪد‬ ‫‪ ۱۵۰×۱۵۰×۱۶‬ﻣﻴﻠﯽﻣﺘﺮ‬
‫‪۹۱‬‬
‫پس از برش‌های الزم می‌توان میخ را جدا کرد و شابلون‬
‫را روی صفح ٔه )‪ (MDF‬بعدی محکم نمود (شکل‌های ‪41‬ــ‪ 3‬و‬
‫‪42‬ــ‪.)3‬‬

‫شکل ‪38‬ــ‪ 3‬تنظیم ارتفاع تیغۀ اره‬

‫در این صورت زیر صفح ٔه )‪ (MDF‬خالی است و شما‬

‫می‌توانید با مماس کردن شابلون با لب ٔه )‪ (MDF‬شابلون و قطعه کار‬
‫شکل ‪41‬ــ‪ 3‬شابلون و قطع ‌ه کار برش خورده‬
‫را از کنار اره گرد عبور دهید (شکل ‪39‬ــ‪)3‬‬

‫شکل ‪42‬ــ‪ 3‬جداکردن شابلون از قطعۀ کار‬ ‫شکل ‪39‬ــ‪ 3‬قراردادن دوعدد زیرسری برای ساخت گونیا‬

‫‪ 5‬ــ پس از پایان کار ابزار وسایل را به انبار تحویل‬ ‫‪4‬ــ با پنج حرکت ساده و سریع برش‌های دقیق و صاف‬
‫دهید‪.‬‬ ‫را به‌دست آورید‪ .‬شکل (‪40‬ــ‪ )3‬نمون ٔه برش خورده را نشان‬
‫‪6‬ــ محل کار را نظافت کنید‪.‬‬ ‫می‌دهد‪.‬‬

‫شکل ‪40‬ــ‪ 3‬مماس کردن به گونیا و انجام دادن برش‬

‫‪92‬‬
 ‫آزمون پایانی ( ‪) 3‬‬

‫‪1‬ــ شابلون چیست؟ انواع آن را نام ببرید‪.‬‬

‫‌کننده کار چیست؟ دو نمونه را مثال بزنید‪.‬‬
‫‪2‬ــ منظور از شابلون‌های تسریع ٔ‬
‫اره گرد را شرح دهید‪.‬‬
‫‪3‬ــ کاربرد دو نمونه از شابلون‌های حفاظتی ماشین ٔ‬
‫‪4‬ــ شابلون‌های حفاظتی چیست؟ دو نمونه مثال بزنید‪.‬‬
‫‪5‬ــ منظور از شابلون‌های کنترل‌کننده‌ چیست؟ مثالی بزنید‪.‬‬
‫‪6‬ــ هدف از به‌کارگیری شابلون‌های مونتاژ یا فیکسچر چیست؟‬
‫‪7‬ــ دو عدد شابلون در شکل‌های (‪43‬ــ‪ 3‬و ‪44‬ــ‪ )3‬نشان داده شده است؛ به‌نظر شما کاربرد آن‌ها در صنایع چوب چیست؟‬

‫شکل ‪44‬ــ‪3‬‬ ‫شکل ‪43‬ــ‪3‬‬

‫استفاده از آن را بنویسد‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫‪8‬ــ در شکل (‪45‬ــ‪ )3‬از چه شابلونی استفاده شده و محاسن‬
‫‪9‬ــ برای عمل رندیدن ضخامت یک لنگه در به‌وسیل ٔه ماشین رنده در شکل (‪46‬ــ‪ )3‬از چه نوع فیکسچری استفاده شده‬
‫است؟ کاربرد و محاسن استفاده از آن را بنویسید‪.‬‬

‫شکل ‪46‬ــ‪3‬‬ ‫شکل ‪45‬ــ‪3‬‬

‫‪93‬‬
 ‫واحد کار چهارم‬

‫توانایی ساخت اتصال های ثابت در کابینت چوبی‬

‫هدف کلی‬
‫ساخت اتصال های ثابت در کابینت چوبی‬

‫هدف‌های رفتاری‪ :‬فراگیرنده پس از پایان این فصل قادر خواهد بود‪:‬‬

‫‪1‬ــ خط‌کشی اتصال‌های گوشه‌ای یک سطحی را انجام دهد‪.‬‬

‫‪2‬ــاتصال گوشه‌ای یک سطحی را بسازد‪.‬‬
‫‪3‬ــ انواع اتصال گوشه‌ای فاق و زبانه (ساده‪ ،‬یک روفارسی‪ ،‬دورو فارسی) را بسازد‪.‬‬
‫‪4‬ــانواع اتصال گوشه‌ای فارسی قلیف با زبان ٔه سرخود و جدا را بسازد‪.‬‬
‫‪5‬ــاتصال گوشه‌ای فارسی با دوبل را بسازد‪.‬‬
‫‪6‬ــانواع اتصال گوشه‌ای کم و زبانه (ساده‪ ،‬دوزبانه‌ای‪ ،‬کوله) را بسازد‪.‬‬
‫‪7‬ــاتصال‌های گوشه‌ای یک سطحی را بسازد‪.‬‬
‫‪8‬ــاتصال‌های گوشه‌ای دو سطحی را بسازد‪.‬‬
‫‪9‬ــاتصال گوشه‌ای انگشتی را بسازد‪.‬‬
‫‪10‬ــ اصول اتصال گوشه‌ای دم‌چلچله (ساده‪ ،‬یک رو مخفی) را بیان کند‪.‬‬
‫‪11‬ــ اصول انواع اتصال گوشه‌ای قلیف (ساده‪ ،‬زبانه بلند و فارسی زبانه بلند) را بیان کند‪.‬‬
‫‪12‬ــ اصول اتصال‌های قطعات چوبی با پیچ‌های مخصوص را بیان کند‪.‬‬

‫ساعت آموزش‬

‫جمع‬ ‫عملی‬ ‫نظری‬

‫‪48‬‬ ‫‪40‬‬ ‫‪8‬‬

‫‪94‬‬
 ‫پیش آزمون (‪) 4‬‬

‫‪1‬ــ به ‌نظر شما اتصال دم چلچله با تخته‌ خرده‌ چوب محکم‌تر است یا با چوب ماسیو؟ چرا؟‬
‫‪2‬ــ در کدام‌یک از اتصاالت زیر دوبل به کار برده نمی‌شود؟‬
‫الف) اتصال بدنه به سقف‬
‫ب) اتصال کام به زبانه‬
‫ج) اتصال پاسنگ‬
‫د) اتصال فارسی‬
‫‪3‬ــ چرا در اتصال گوشه‌ای (‪ ،)MDF‬باید از پیچ مخصوص آن استفاده نمود؟‬
‫‪4‬ــ اتصال نیم‌نیم را تعریف کنید‪.‬‬
‫‪5‬ــ پنج نوع اتصال را نام ببرید‪.‬‬
‫‪6‬ــ برای ساخت جعبه قوی‌ترین نوع اتصال کدام است؟ انواع آن را نام ببرید‪.‬‬

‫‪95‬‬
 ‫‪ 4‬ــ توانایی ساخت اتصاالت ثابت در کابینت ساده‬

‫آشنایی با اتصاالت مختلف چوبی و هم‌چنین طریق ٔه ساخت ‪1‬ــ‪4‬ــ آشنایی با اصول خط‌کشی و ساخت‬
‫آن‌ها به منظور ایجاد استحکام و ارتقای کیفیت کار ساخته شده اتصاالت گوشه‌ای یک سطحی‬
‫به‌طور کلی برای مونتاژ قطعات کار به همدیگر‪ ،‬از اتصاالت‬ ‫امری ضروری است‪ .‬به‌همین منظور الزم است متداول‌ترین آن‌ها‬
‫گوشه‌ای‪ ،‬تحت زاوی ٔه مورد نظر استفاده می‌شود‪ .‬که این کار‬ ‫مورد توجه و بررسی قرار گیرد‪.‬‬
‫اتصال هر قطعه‌ای در گوش ٔه اتصال قطع ٔه دیگر را ممکن می‌نماید‪.‬‬ ‫در شکل (‪1‬ــ‪ )4‬یک‌سری از این اتصال‌ها را مشاهده‬
‫اتصاالت گوشه‌ای معمو ًال دو نوع هستند‪:‬‬ ‫می‌کنید‪.‬‬
‫الف) اتصاالت گوشه‌ای یک سطحی‬
‫ب) اتصاالت گوشه‌ای دو سطحی‬
‫در اتصاالت گوشه‌ای یک سطحی دوقطعه ای که به هم‬
‫متصل می‌شوند یک سطح را به‌وجود می‌آورند‪ ،‬مانند گوش ٔه‬
‫قاب‌ها و در اتصاالت گوشه‌ای دوسطحی دو تخته‌ای که به هم‬
‫متصل می‌شوند دو سطح را به وجود می‌آورند‪ ،‬مانند اتصال بدنه‬
‫به سقف و کف در کابینت و اتصال جلوی کشو به بدنه‪ .‬اینک به‬
‫شرح اتصاالت گوشه‌ای یک سطحی پرداخته می‌شود‪.‬‬
‫‪1‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای نیم‌نیم ساده‬
‫شکل ‪2‬ــ‪ 4‬اتصال گوشه‌ای نیم‌نیم ساده را نشان می‌دهد‪،‬‬ ‫شکل ‪1‬ــ‪ 4‬اتصاالت مختلف در صنایع چوب‬

‫اندازه نصف‬
‫ٔ‬ ‫به‌طوری که مشخص است دو سر قطعه چوب به‬
‫ضخامت آن و به ارتفاع عرض چوب بریده می‌شود و دو قطعه‬ ‫اولین مرحله برای ساخت اتصاالت اقدام به خط‌کشی‬
‫چوب تحت زاوی ٔه ‪ 90‬درجه از دو سر به یکدیگر متصل می‌شوند‬ ‫است‪ .‬هم‌چنین‪ ،‬در مواردی که به ساخت تعداد زیادی نمونه‬
‫و جهت گوشه‌های کالف‌ها یا قاب‌ها مورد استفاده قرار می‌گیرد‬ ‫جهت اتصال نیاز داشته باشیم می‌توان شابلون‪ ،‬از جنس سه‌الیی‪،‬‬
‫(شکل ‪2‬ــ‪.)4‬‬ ‫طلق و غیر آن‌ها تهیه نمود‪ .‬در این صورت عمل خط‌کشی سرعت‬
‫می‌گیرد و دیگر به خط‌کشی جداگان ٔه هر قطعه با وسایل اندازه‌گیری‬
‫نیازی نیست‪ .‬ذکر این نکته ضروری است که تعدادی از اتصاالت‬
‫مختص چوب ماسیو است‪ .‬بنابراین‪ ،‬چنا‌ن‌چه کابینت‌هایی از‬
‫جنس فرآورده‌های مرکب‪ ،‬شامل (‪ )MDF‬و تخته‌ خرده چوب‬
‫ساخته شود اتصاالت محدودتری خواهند داشت‪ .‬در این بخش‬
‫به‌طور کلی مهم‌ترین اتصاالت مورد استفاده در کابینت‌سازی‬
‫بررسی و تشریح می‌گردد‪.‬‬

‫شکل ‪2‬ــ‪4‬‬

‫‪96‬‬
 ‫‪2‬ــ‪4‬ــ دستورالعمل کارگاهی ساخت اتصال‬
‫زمان ‪ 1/5‬ساعت‬ ‫نیم‌نیم ساده‬
‫ ‬

‫ابزار و مواد الزم‬

‫‪1‬ــ گونیا‬
‫شکل ‪٤‬ــ‪4‬‬ ‫‪2‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫‪3‬ــ متر‬
‫اندازه نصف ضخامت چوب‬
‫ٔ‬ ‫‪5‬ــ فک خط‌کش تیره‌دار به‬ ‫‪4‬ــ مداد‬
‫تنظیم کنید و آن را بر روی یک سطح قطعه چوب تکیه دهید‪.‬‬ ‫اره ظریف‌بر‬
‫‪5‬ــ ٔ‬
‫سپس‪ ،‬خط‌کشی را از پای خط عرضی‪ ،‬که بر روی ضخامت‬ ‫‪6‬ــ میز کار‬
‫مشخص شده است‪ ،‬آغاز کنید‪ .‬خط‌کشی را بر روی سر چوب و‬ ‫‪7‬ــ دو قطعه چوب ‪ 30×6×3‬سانتی‌متر‬
‫طرف مقابل ضخامت چوب ادامه دهید (شکل ‪5‬ــ‪.)4‬‬ ‫برای ساخت این اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫‪1‬ــ لباس کار مناسب را بپوشید‪.‬‬
‫‪2‬ــ برای ساخت این اتصال به دو قطعه چوب‪ ،‬که دارای‬
‫ضخامت و عرض کام ًال مساوی هستند‪ ،‬نیاز دارید‪ ،‬یا این‌که یک‬
‫قطعه چوب را‪ ،‬که طولش زیاد است به دو قسمت مساوی تقسیم‬
‫کنید و مراحل بعدی را انجام دهید‪( .‬شکل ‪3‬ــ‪)4‬‬

‫شکل ‪ ٥‬ــ‪4‬‬

‫‪6‬ــ این عملیات خط‌کشی را عین ًا بر روی قطعه چوب‬

‫دیگری انجام دهید (شکل ‪6‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪3‬ــ‪4‬‬

‫‪3‬ــ گونیایی بودن دو سر قطعه چوبی را که برای اتصال‬

‫نیم‌نیم در نظر گرفته‌اید‪ ،‬با گونیا کنترل نمایید‪.‬‬
‫اندازه عرض چوب پایین‬
‫ٔ‬ ‫‪4‬ــ از لب ٔه قطعات گونیایی شده به‬
‫اندازه‬
‫ٔ‬ ‫بیایید و به‌وسیل ٔه گونیای ‪ 90‬درجه خط عرضی را بکشید و‬
‫مذکور را دور تا دور چوب امتداد دهید (شکل ‪4‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪ ٦‬ــ‪4‬‬

‫‪97‬‬
‫‪10‬ــ عین ًا عملیات برش را بر روی سر قطعه چوب‬
‫دیگری تکرار کنید‪ .‬به‌منظور جلوگیری از اشتباه توصیه می‌شود‬
‫قسمت‌هایی را که قرار است بریده شوند با هاشور مشخص کنید‬
‫تا عملیات برش به دقت انجام گیرد‪.‬‬
‫‪11‬ــ پس از اتمام برش‪ ،‬قطعات نیم‌نیم‌شده را (دو قسمت‬
‫برش خورده) روی هم قرار دهید و هم‌رو بودن آن‌ها را کنترل‬
‫نمایید و در صورت نیاز‪ ،‬از چوب‌سای برای صاف کردن دو‬
‫سطح نیم‌نیم شده استفاده کنید تا سطح چوب متصل شده هم‌رو‬
‫شود‪ .‬هم‌چنین درز بین اتصال را هم کنترل و در صورت لزوم‬
‫اره‌کشی کنید تا زاوی ٔه ‪ 90‬درجه به‌طور کامل حاصل گردد (شکل‬
‫‪9‬ــ‪.)4‬‬
‫‪7‬ــ قطعه چوب را به گیره ببندید و بریدن آن را به کمک‬
‫اره ظریف‌بر از روی قسمت ابتدای چوب و از روی خط‪ ،‬شروع‬ ‫ٔ‬
‫کنید‪ .‬اره را کمی زاویه‌دار روی سر چوب قرار دهید و به کمک‬
‫پشت انگشت شصت یا انگشتان دست خود هدایت اره را کنترل‬
‫کنید تا به وسیله‌ی اره شیار الزم ایجاد شود‪ .‬برش باید به‌گونه‌ای‬
‫باشد که خوراک اره از طرفی که باید قسمت اضافی آن خالی‬
‫شود‪ ،‬منظور گردد‪.‬‬
‫‪ 8‬ــ برش را تا پای خط عرضی‪ ،‬که بر روی ضخامت‬
‫چوب مشخص شده است‪ ،‬ادامه دهید (شکل ‪7‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪٧‬ــ‪4‬‬

‫‪9‬ــ سپس‪ ،‬قطعه چوب را به‌صورت افقی به گیره ببندید‪،‬‬

‫شکل ‪٩‬ــ‪4‬‬ ‫به‌طوری که قسمت اضافی که باید بریده شود‪ ،‬باال قرار گیرد و‬
‫برش عرضی را از روی خط عرضی انجام دهید تا قسمت اضافی‬
‫‪2‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای فاق و زبانۀ ساده‬ ‫جدا گردد‪ .‬برای این‌که اتصال بهتر انجام شود الزم است کمی‬
‫این اتصال بیش‌ترین کاربرد را در ساخت سازه‌های چوبی‬ ‫اره را به سمت داخل (حدود ًا ‪ 5‬درجه) زاویه‌دار بگیرید تا برش‬
‫دارد شکل (‪10‬ــ‪ )4‬اتصال فاق و زبانه را نشان می‌دهد‪.‬‬ ‫نیز کمی زاویه‌دار گردد (شکل ‪8‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪10‬ــ‪4‬‬ ‫شکل ‪ ٨‬ــ‪4‬‬

‫‪98‬‬
‫ترتیب طول زبانه (ارتفاع آن) و عمق فاق مشخص خواهد شد‬
‫(شکل ‪12‬ــ‪.)4‬‬ ‫‪٣‬ــ‪4‬ــ دس�تورالعمل س�اخت اتص�ال فاق و‬
‫مدت زمان ‪ 1/5‬ساعت‬ ‫زبانه ساده‬

‫تجهیزات و مواد و ابزار الزم‪:‬‬

‫شکل ‪ ١٢‬ــ‪4‬‬
‫‪1‬ــ ابتدا به لباس کار مناسب و وسایل ایمنی مجهز‬
‫اندازه یک سوم ضخامت‬
‫ٔ‬ ‫‪3‬ــ فک خط‌کش تیره‌دار را به‬
‫تخته تنظیم و آن را روی سطح چوب‪ ،‬که خط‌کشیده شده قرار‬
‫دهید و بر روی ضخامت چوب از ابتدای خط عرضی تا انتهای‬
‫خط عرضی ضلع مقابل امتداد دهید (شکل ‪13‬ــ‪)4‬‬
‫‪1‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫‪2‬ــ متر‬
‫‪3‬ــ گونیا‬
‫‪4‬ــ ا ّر ٔه ظریف‌بر‬
‫‪ 5‬ــ دو قطعه چوب ‪ 30×6×3‬سانتی‌متر‬
‫برای ساخت این اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫شوید‪.‬‬
‫‪2‬ــ دو روی (سطح) قطعات چوبی را که می‌خواهید اتصال‬
‫فاق و زبانه کنید خط (عجم‪ )١‬بکشید به‌طوری که بعد از ساخت‬
‫اتصال این سطوح مقابل هم قرار بگیرد (شکل ‪11‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ ١١‬ــ‪4‬‬
‫شکل ‪ ١٣‬ــ‪4‬‬

‫از آن‌جایی که معمو ًال دو قطعه چوبی که دو سر آن فاق و‬

‫اندازه دو سوم ضخامت‬
‫ٔ‬ ‫با تنظیم فک خط‌کش تیره‌دار (به‬
‫چوب) و تکیه‌دادن آن بر روی سطح چوب مشخص شده‪ ،‬عین‬
‫ٔ‬
‫عملیات باال را تکرار نمایید (شکل ‪14‬ــ‪ )4‬و به این ترتیب‬
‫ضخامت چوب به سه قسمت مساوی تقسیم می‌گردد‪.‬‬
‫زبانه خواهند شد عرض و ضخامت یکسان دارند الزم است از‬
‫اندازه‬
‫سر (لبه) هر یک از قطعات چوب که فاق و زبانه می‌شوند به‬
‫عرض قطعات جدا کنید و عالمت‌گذاری نمایید‪ .‬آن‌گاه به کمک‬
‫گونیای ‪ 90‬درجه دورتادور چوب را خط‌کشی نمایید‪ .‬به این‬

‫‪١‬ــ در اصطالح نجاران‪ ،‬به خطی که برای نشان دادن روی کار کشیده می‌شود‪ ،‬عجم گفته می‌شود‪.‬‬

‫‪99‬‬
 ‫شکل ‪16‬ــ‪4‬‬
‫شکل ‪14‬ــ‪4‬‬

‫عملیات خط‌کشی مذکور را عین ًا بر روی قطعه چوب دیگر‬

‫انجام دهید‪.‬‬
‫نکته‪ :‬با استفاده از خط‌کش تیره‌دار دو نیش (دو سوزنه)‬
‫می‌توان در یک مرحله ضخامت چوب را به سه قسمت مساوی‬
‫تقسیم نمود‪ .‬برای این منظور کافی است فاصل ٔه بین دو سوزن و‬
‫اندازه یک سوم ضخامت چوب تنظیم‬ ‫ٔ‬ ‫فک خط‌کش تیره دار را به‬
‫شکل ‪17‬ــ‪4‬‬ ‫کنید (شکل ‪15‬ــ‪.)4‬‬

‫‪5‬ــ سپس قطعه چوب زبانه را از ضخامت (به‌صورت‬

‫افقی) به گیره ببندید و ِبر زبانه را برش دهید‪ .‬بهتر است ِبر زبانه‬
‫را کمی زاویه‌دار (حدود پنج درجه) به سمت داخل ببرید (شکل‬
‫‪18‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪15‬ــ‪4‬‬

‫برای مشخص کردن محل فاق و زبانه‌ بهتر است برای زبانه‬
‫و بخش فاق را هاشور زد آن‌گاه توسط اره برش زده شود (شکل‬
‫‪16‬ــ‪.)4‬‬
‫اره ظریف‌بر طول‬
‫‪4‬ــ قطعه چوب زبانه را به گیره ببندید و با ٔ‬
‫آن را برش دهید (شکل ‪17‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪18‬ــ‪4‬‬

‫‪100‬‬
‫‪3‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای فاق و زبانۀ یک‌رو فارسی‬
‫اصول خط‌کشی این اتصال همانند اتصال فاق و زبان ٔه‬
‫ساده است؛ با این تفاوت که یک ِبر زبانه و فاق آن تحت زاوی ٔه‬
‫‪ 45‬درجه خط‌کشی می‌شود و ِبر دیگر آن همان ‪ 90‬درجه است‬
‫(شکل ‪21‬ــ‪.)4‬‬
‫‪6‬ــ قطعه چوب فاق را به گیره ببندید و دو برش طولی آن‬
‫را تا خط عرضی بر روی ضخامت به‌طوری که خوراک اره از‬
‫داخل فاق باشد‪ ،‬انجام دهید (شکل ‪19‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪19‬ــ‪4‬‬
‫شکل ‪21‬ــ‪4‬‬

‫بنابراین‪ ،‬یک روی چوب فاق و زبانه را به وسیل ٔه گونیا‬
‫به‌صورت ‪ 45‬درجه (مطابق شکل) خط‌کشی نمایید‪ .‬ضمن ًا با‬
‫خط‌کش تیره‌دار فقط یک طرف ضخامت چوب و سر آن را به‬
‫اندازه یک‌سوم ضخامت چوب خط‌کشی کنید (شکل ‪22‬ــ‪.)4‬‬
‫‪7‬ــ قطعه‌ چوب فاق را بر روی میز کار قرار دهید و با پیچ‬
‫دست آن را محکم نمایید‪ .‬آن‌گاه جهت خالی کردن آن (فاق) توسط‬
‫اسکنه یا مغار‪ ،‬با عرضی متناسب با عرض فاق‪ ،‬اقدام نمایید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫نکته‪ :‬در هنگام خالی کردن محل فاق باید توجه داشت‬
‫که این عمل از دو طرف فاق صورت پذیرد تا از الشه‌شدن لبه یا‬
‫انتهای شکاف فاق جلوگیری شود‪ .‬فاق و زبان ٔه ساخته شده را‬
‫داخل هم قرار دهید و با چکش پالستیکی (چوبی) آن‌ها را جفت‬
‫نمایید (شکل ‪20‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪22‬ــ‪4‬‬

‫‪4‬ــ‪4‬ــ دس�تورالعمل س�اخت اتصال فاق و‬

‫زمان ‪ 1/5‬ساعت‬ ‫زبانۀیک‌رو فارسی‬
‫ ‬
‫شکل ‪20‬ــ‪4‬‬
‫مواد و ابزار الزم‬
‫اره ظریف‌بر‬
‫‪1‬ــ ٔ‬ ‫‪ 8‬ــ محل کار و وسایل را تمیز کنید؛ سپس ابزار را به‬
‫‪2‬ــ گونیا‬ ‫انبار تحویل دهید‪.‬‬
‫‪101‬‬
 ‫زاوی ٔه ‪ 45‬درجه برش دهید‪.‬‬ ‫‪3‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫‪4‬ــ فاق و زبانه را داخل یکدیگر قرار دهید و درز بین ‪45‬‬ ‫‪4‬ــ متر‬
‫درجه را کنترل نمایید‪( .‬شکل ‪25‬ــ‪)4‬‬ ‫‪5‬ــ دو قطعه چوب ‪ 30×6×3‬سانتی‌متر‬
‫‪6‬ــ چکش‌ چوبی‬
‫‪1‬ــ قطعه چوب زبانه را به گیره ببندید‪ .‬دقت کنید ضخامت‬
‫چوب که به سه قسمت مساوی تقسیم شده است‪ ،‬طرف شما باشد‪.‬‬
‫اره ظریف‌بر یک ِبر زبانه را که کامل است تا خط‬
‫آن‌گاه با ٔ‬
‫اندازه عرض چوب) برش دهید و ِبر دیگر آن را که ‪45‬‬
‫ٔ‬ ‫پایین (به‬
‫درجه است با همان درجه برش دهید (شکل ‪23‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪25‬ــ‪4‬‬

‫‪5‬ــ پس از پایان کار‪ ،‬وسایل را به انبار تحویل دهید‪.‬‬ ‫شکل ‪23‬ــ‪4‬‬

‫‪6‬ــ محیط کار خود را نظافت کنید‪ .‬‬

‫از این اتصال برای جاهایی که یک طرف آن (مثل درهای‬ ‫‪2‬ــ سپس چوب را به‌صورت افقی به گیره بسته و مطابق‬
‫قاب و تنک ٔه کابینت) در معرض دید است استفاده می‌شود‪.‬‬ ‫شکل‪ ،‬بر ‪ 45‬درجه را از روی خط برش دهید و بر دیگر آن را‬
‫‪4‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای فاق و زبانه دو رو فارسی‬ ‫به‌صورت ‪ 90‬درجه برش بزنید (شکل ‪24‬ــ‪.)4‬‬
‫این اتصال دقیق ًا مطابق اتصال فاق و زبانه یک رو فارسی‬
‫است و از هر دو طرف برهای فاق و زبانه به‌صورت ‪ 45‬درجه‬
‫بریده می‌شود‪.‬‬

‫‪5‬ــ‪4‬ــ دس�تورالعمل س�اخت اتصال فاق و‬

‫زمان ‪ 1/5‬ساعت‬ ‫زبانه دو رو فارسی‬
‫ ‬
‫شکل ‪24‬ــ‪4‬‬
‫مواد و ابزار الزم‪:‬‬
‫اره ظریف‌بر‬
‫‪1‬ــ ٔ‬ ‫‪3‬ــ قطعه چوب فاق را (مطابق روش گفته شده در ساخت‬
‫‪2‬ــ گونیا‬ ‫فاق ساده) انجام دهید و فاق آن را توسط مغار یا اسکنه خارج‬
‫‪3‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬ ‫کنید‪ .‬یک روی چوب را‪ ،‬که قب ًال مشخص شده است‪ ،‬تحت‬
‫‪102‬‬
‫‪۴‬ــ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﻓﺎق را ﺑﻪ ﮔﻴﺮه ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﻫﻤﺎﻧﻨﺪ ﻋﻤﻠﻴﺎت‬
‫ﺳﺎﺧﺖ ﻓﺎق ﺳﺎده آن را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ و ﻓﺎق را در آورﻳﺪ‪ .‬ﺳﭙﺲ‬
‫دو ﻃﺮف ﻓﺎق را )ﻟﺒﻪ ﻫﺎی ﻓﺎق( ﮐﻪ ﺑﻪﺻﻮرت ‪ ۴۵‬درﺟﻪ ﺧﻂﮐﺸﯽ‬
‫ﺷﺪه اﺳﺖ ﺑﺒﺮﻳﺪ ﺗﺎ ﻓﺎق دو ﻃﺮف ﻓﺎرﺳﯽ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﻮد )ﺷﮑﻞ‬
‫‪۲۹‬ــ‪.(۴‬‬
‫‪۴‬ــ ﻣﺘﺮ‬
‫‪۵‬ــ دو ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ‪ ۳۰×۶×۳‬ﺳﺎﻧﺘﯽﻣﺘﺮ‬
‫‪۶‬ــ ﭼﮑﺶ ﭼﻮﺑﯽ‬
‫ﺑﺮای ﺳﺎﺧﺖ اﻳﻦ اﺗﺼﺎل ﻣﺮاﺣﻞ زﻳﺮ را اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪:‬‬
‫‪۱‬ــ ﻫﺮ دو روی ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب ﻓﺎق و زﺑﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﺻﻮرت ‪۴۵‬‬
‫درﺟﻪ ﺧﻂﮐﺸﯽ ﮐﻨﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۲۶‬ــ‪.(۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢٦‬ــ‪٤‬‬

‫‪۲‬ــ ﻗﻄﻌﻪ ﭼﻮب زﺑﺎﻧﻪ را ﺑﻪ ﮔﻴﺮه ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺷﮑﻞ‬

‫اره ﻇﺮﻳﻒﺑﺮ ﺑﺮش ﻋﻤﻮدی را ﺑﻪﺻﻮرت ﻣﺎﻳﻞ )‪۴۵‬‬ ‫)‪۲۷‬ــ‪ (۴‬ﺑﺎ ٔ‬
‫درﺟﻪ( اﻧﺠﺎم دﻫﻴﺪ‪.‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٢٩‬ــ‪٤‬‬

‫ﻓﺎق و زﺑﺎﻧ ٔﻪ دو ﻃﺮف ﻓﺎرﺳﯽ را داﺧﻞ ﻫﻢ ﻗﺮار دﻫﻴﺪ و ﺑﺎ‬

‫دﺳﺖ ﻳﺎ ﭼﮑﺶ ﭼﻮﺑﯽ ﻣﺤﮑﻢ ﮐﻨﻴﺪ و درز ‪ ۴۵‬درﺟ ٔﻪ ﺑﻴﻦ آﻧﻬﺎ و‬
‫ﺷﮑﻞ ‪٢٧‬ــ‪٤‬‬
‫ﮔﻮﻧﻴﺎﻳﯽ ﺑﻮدن آنﻫﺎ را ﮐﻨﺘﺮل ﮐﻨﻴﺪ و در ﺻﻮرت ﻧﻴﺎز ﺑﺎ ارهﮐﺸﯽ درز‬
‫ﺑﻴﻦ آﻧﺎن را ﺟﻔﺖ ﻧﻤﺎﻳﻴﺪ )ﺷﮑﻞ ‪۳۰‬ــ‪.(۴‬‬
‫‪٣‬ــ ﺳﭙﺲ‪ ،‬آن را ﺑﻪﺻﻮرت اﻓﻘﯽ در ﮔﻴﺮه ﺑﺒﻨﺪﻳﺪ و َﺑﺮﻫﺎی‬
‫زﺑﺎﻧﻪ را ﺑﻪﺻﻮرت ﻓﺎرﺳﯽ )‪ ۴۵‬درﺟﻪ( ﻣﻄﺎﺑﻖ ﺧﻂﮐﺸﯽ ﺑﺒﺮﻳﺪ‬
‫)ﺷﮑﻞ ‪۲۸‬ــ‪.(۴‬‬

‫ﺷﮑﻞ ‪٣٠‬ــ‪٤‬‬ ‫ﺷﮑﻞ ‪٢٨‬ــ‪٤‬‬

‫‪۱۰۳‬‬
 ‫‪ 5‬ــ پس از پایان کار وسایل را به انبار تحویل دهید‪.‬‬
‫‪6‬ــ محیط کار خود را تمیز کنید‪.‬‬
‫‪ 5‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای فارسی قلیف با زبانۀ‬
‫جداگانه‬
‫این اتصال بیش‌تر برای گوش ٔه قاب‌های کابینت کاربرد دارد‬
‫و مانند اتصال فاق و زبان ٔه دو طرف فارسی است‪ ،‬که به جای زبان ٔه‬
‫سر خود زبانه‌ای جداگانه از جنس چوب یا تخته چندال در آن قرار‬
‫می‌گیرد‪ .‬بنابراین‪ ،‬هر دو قطعه چوب به‌صورت فاق ‪ 45‬درجه دو طرف‬
‫فارسی در می‌آید و در محل فاق‪ ،‬زبانه جداگانه جاسازی می‌شود‪.‬‬
‫شکل ‪31‬ــ‪4‬‬

‫‪ ٦‬ــ‪4‬ــ دستورالعمل ساخت اتصال فارسی‬

‫زمان ‪ 2‬ساعت‬ ‫قلیف با زبانۀ جداگانه‬

‫مواد و ابزار الزم‬

‫‪1‬ــ دستگاه اره‌ گرد فارسی بر‬
‫اره مجموعه‌ای‬‫‪2‬ــ ٔ‬
‫اره ظریف‌بر‬
‫‪3‬ــ ٔ‬
‫‪4‬ــ دو قطعه چوب‬
‫شکل ‪32‬ــ‪4‬‬
‫برای ساخت این اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫‪1‬ــ یک قطعه چوب را‪ ،‬که چهار طرف آن رندیده و گندگی‬
‫گیره تثبیت کننده قطعه چوب را بر روی سطح تخت ٔه مزبور‬ ‫اره گرد فارسی‌بر تحت زاوی ٔه ‪45‬‬
‫شده است‪ ،‬با استفاده از دستگاه ٔ‬
‫ٔ‬
‫پیچ کنید (شکل ‪33‬ــ‪.)4‬‬ ‫درجه برش دهید‪.‬‬
‫به این ترتیب دو قطعه چوب که دو سر آن فارسی شده‬
‫است به‌دست می‌آید‪ .‬هم‌چنین‪ ،‬می‌توانید ابتدای سر دو قطعه‬
‫چوب را جداگانه با دستگاه مذکور تحت زاوی ٔه ‪ 45‬درجه برش‬
‫بزنید (شکل  ‪31‬ــ‪.)4‬‬
‫اره گرد مجموعه‌ای قطع ٔه‬
‫‪2‬ــ شابلون هدایت از کنار تیغ ٔه ٔ‬
‫چوبی را‪ ،‬که قرار است در آن فاق درآورده شود‪ ،‬به شرح زیر‬
‫تهیه نمایید‪:‬‬
‫یک قطعه تخته‌ چندال (تخته خرده چوب یا ‪ )MDF‬به‬
‫اندازه ‪ 50×40‬سانتی‌متر را آماده کنید و قطعه چوبی به ابعاد‬ ‫ٔ‬
‫‪ 30×2×2‬سانتی‌متر را روی سطح آن‪ ،‬تحت زاوی ٔه ‪ 45‬درجه‬
‫شکل ‪33‬ــ‪4‬‬
‫بچسبانید (پیچ کنید) (شکل ‪32‬ــ‪.)4‬‬
‫‪104‬‬
‫‪7‬ــ با توجه به عمق شیار‪ ،‬برای هر دو قطعه که ‪ 30‬میلی‌متر‬ ‫گیره معمولی برای‬ ‫گیره مزبور می‌توان از ٔ‬‫در صورت نبود ٔ‬
‫است‪ ،‬از صفح ٔه چند‌الیی یا چوب (راه‌پود) با اره مجموعه‌ای‬ ‫تثبیت قطعه چوب روی شابلون استفاده کرد‪.‬‬
‫بریده و آماده نمایید‪.‬‬ ‫‪3‬ــ ابتدای سر قطعه‌ چوب را‪ ،‬که تحت زاوی ٔه ‪ 45‬درجه‬
‫البته توجه داشته باشید که عرض قلیف باید حدود ‪2‬‬ ‫بریده شده است و می‌خواهید درآن فاق ایجاد کنید‪ ،‬به‌گونه‌ای بر‬
‫میلی‌متر از مجموع عمق شیار در دو طرف قطعات کم‌تر باشد‪.‬‬ ‫روی شابلون قرار دهید که طول آن بر روی چوب ‪ 45‬درج ٔه شابلون‬
‫این قلیف همان زبان ٔه جداگانه است و طول آن کمی بیش‌تر از طول‬ ‫بچسبد و ابتدای سر چوب با لب ٔه پایین شابلون کام ًال مماس گردد‬
‫شیار (فاق) در نظر گرفته می‌شود تا پس از انجام اتصال بتوانید‬ ‫گیره تثبیت را بر روی قطعه چوب‬ ‫‌دارنده ٔ‬
‫ٔ‬ ‫(شکل ‪33‬ــ‪ )4‬و فک نگه‬
‫اضاف ٔه آن را برش دهید‪.‬‬ ‫محکم نمایید (می‌توانید از پیچ دستی معمولی نیز استفاده کنید)‪.‬‬
‫‪8‬ــ داخل شیارها را چسب بزنید و زبان ٔه جداگانه را داخل‬ ‫اره مجموعه‌ای کم‬ ‫‪4‬ــ از آن‌جایی که ارتفاع گونیای ٔ‬
‫شیار بگذارید و آن‌ها را داخل هم قرار داده و با چکش پالستیکی‬ ‫است یک قطعه تخته خرده چوب یا ام دی اف )‪ (MDF‬را به‬
‫محکم نمایید‪.‬‬ ‫سطح گونیای فوق تکیه دهید‪ .‬آن‌گاه فاصل ٔه گونیا تا تیغ ٔه اره را‬
‫‪9‬ــ درز ‪ 45‬درج ٔه بین دو قطعه چوب را کنترل و در‬ ‫اره مجموعه‌ای دقیق ًا در‬ ‫به‌گونه‌ای تنظیم کنید که ضخامت تیغ ٔه ٔ‬
‫اره ظریف‌بر نسبت به اصالح آن اقدام نمایید (شکل‬‫صورت نیاز با ٔ‬ ‫وسط ضخامت چوبی که فاق می‌شود قرار گیرد‪.‬‬
‫‪35‬ــ‪.)4‬‬ ‫اره گرد را متناسب با عمق قلیف (حدود‬ ‫‪5‬ــ ارتفاع تیغ ٔه ٔ‬
‫‪ 1/5‬سانتی‌متر) تنظیم نمایید‪.‬‬
‫شابلون یا فیکسچر تهیه شده را که قطعه چوب مورد اتصال‬
‫در آن با گیره بسته شده‪ ،‬با تکیه بر گونیای دستگاه‪ ،‬از روی تیغ ٔه‬
‫اره گرد عبور دهید تا شیاری در وسط ضخامت کله چوب که ‪45‬‬ ‫ٔ‬
‫درجه شده است به‌ وجود آید (شکل ‪34‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪35‬ــ‪4‬‬

‫‪10‬ــ وسایل را به انبار تحویل دهید و محیط کار خود را‬

‫تمیز نمایید‪.‬‬
‫‪6‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای ُکم و زبانۀ ساده‬
‫این اتصال همانند اتصال فاق و زبان ٔه گوشه‌ای است با این‬
‫تفاوت که در ضخامت و در راستای عرض چوب به‌جای فاق‪ُ ،‬کم‬
‫(حفره) ایجاد می‌گردد‪.‬‬
‫شکل ‪34‬ــ‪4‬‬
‫ُکم و زبانه‌ انواع مختلف دارد و به‌صورت‌های مخفی‬
‫(یک‌طرفه) و ساده (دوطرفه) ساخته می‌شوند (شکل‌های ‪36‬ــ‪4‬‬
‫و ‪37‬ــ‪.)4‬‬ ‫‪6‬ــ عین ًا عملیات فوق را (در آوردن فاق یا شیار به‌وسیل ٔه‬
‫اره مجموعه‌ای) برای قطع ٔه دیگر که ‪ 45‬درجه شده انجام دهید‪.‬‬
‫ٔ‬
‫‪105‬‬
 ‫برای ساخت این اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫‪1‬ــ دو قطعه چوبی را که قرار است متصل شوند باید‬
‫دارای ضخامت و در صورت نیاز عرض یکسان باشند‪ .‬در این‬
‫صورت دو روی چوب را با عالمت ضربدر مشخص کنید‪.‬‬
‫‪2‬ــ آن‌گاه طول ُکم را بر روی ضخامت چوبی که قرار است‬
‫ُکم شود تعیین نمایید‪ .‬این مقدار به ٔ‬
‫‌اندازه عرض زبانه است‪.‬‬
‫اندازه طول کم‪ ،‬قطع ٔه چوبی را که قرار است‬
‫ٔ‬ ‫می‌توان برای‬
‫شکل ‪36‬ــ‪ 4‬اتصال ُکم و زبانۀ مخفی (یک طرفه)‬
‫زبانه شود به‌طور عمودی بر روی ِنر قطع ٔه چوب دیگر قرار دهید و‬
‫پس از هم‌رو کردن‪ ،‬خط عرضی باال و پایین آن را بکشید تا طول‬
‫اندازه عرض‬
‫ٔ‬ ‫کم مشخص شود یا این‌که به‌وسیل ٔه گونیا می‌توان به‬
‫زبانه بر روی ِنر چوب دیگر آن را مشخص کرد (شکل ‪38‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪37‬ــ‪ 4‬اتصال ْکم و زبانۀ ساده (دو طرفه)‬

‫‪7‬ــ ‪4‬ــ دس�تورالعمل س�اخت ُک�م و زبان�ۀ‬

‫شکل ‪38‬ــ‪4‬‬ ‫زمان ‪ 2‬ساعت‬ ‫ساده‬

‫اندازه یک‌سوم‬
‫ٔ‬ ‫‪3‬ــ از آن‌جایی که ضخامت زبانه به‬ ‫مواد و ابزار الزم‬
‫ضخامت چوب است پس به‌کمک خط‌کش تیره‌دار‪ ،‬طول‬ ‫‪1‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫شده کم بر روی نر چوب را به سه قسمت مساوی‬ ‫مشخص ٔ‬ ‫‪2‬ــ متر‬
‫تقسیم کنید به این ترتیب محل ُکم که باید درآورده شود مشخص‬ ‫‪3‬ــ گونیا‬
‫می‌گردد (شکل ‪39‬ــ‪.)4‬‬ ‫‪4‬ــ دریل دستی‬
‫‪4‬ــ در خط‌کشی زبانه‪ ،‬عین ًا همان مراحل زبان ٔه ساده تکرار‬ ‫‪5‬ــ مغار‬
‫می‌شود‪ ،‬با این تفاوت که چنان‌چه بخواهیم کم یک‌طرفه داشته‬ ‫‪6‬ــ دریل ستونی‬
‫باشیم طول زبانه (ارتفاع زبانه)‪ ،‬با توجه به عرض چوب‪ ،‬یک‬ ‫اره ظریف بر‬
‫‪7‬ــ ٔ‬
‫سانتی‌متر کوتاه‌تر در نظر گرفته می‌شود‪.‬‬ ‫‪8‬ــ سوهان‬
‫برای مثال اگر عرض چوب ُکم ‪ 50‬میلی‌متر باشد در آن‬ ‫اره گرد مجموعه‌ای‬ ‫‪9‬ــ ٔ‬
‫صورت در ُکم یک‌طرفه عمق ُکم ‪ 40‬میلی‌متر و طول زبانه هم ‪40‬‬ ‫‪10‬ــ دستگاه فرز‬
‫میلی‌متر خواهد بود‪.‬‬ ‫‪11‬ــ دو قطعه چوب ‪ 30×6×3‬سانتی‌متر‬
‫‪106‬‬
‫در شکل (‪42‬ــ‪ )4‬قطعات ُکم و زبان ٔه خط‌کشی شده و‬
‫خط‌کش تیره‌دار و گونیا و متر نشان داده شده است‪.‬‬

‫شکل ‪42‬ــ‪4‬‬ ‫شکل ‪39‬ــ‪4‬‬

‫‪5‬ــ برای درآوردن ُکم می‌توانید از اسکنه‪ ،‬دریل دستی یا‬ ‫در شکل‌های (‪40‬ــ‪ )4‬و (‪41‬ــ‪ )4‬روش خط‌کشی زبانه‬
‫دستگاه کم‌کنی و هم‌چنین از کم‌کن زنجیری استفاده نمایید‪.‬‬ ‫نشان داده شده است‪.‬‬
‫چنان‌چه بخواهید از دریل دستی استفاده کنید‪ ،‬پس از‬
‫انتخاب مت ٔه مناسب با ضخامت (عرض) کم‪ ،‬مته را باید کام ًال‬
‫عمود بر قطعه چوب قرار دهید و چندین سوراخ متوالی در طول‬
‫کم تعبیه کنید (شکل ‪43‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪40‬ــ‪ 4‬خط‌کشی طول زبانه‬

‫شکل ‪43‬ــ‪4‬‬

‫دیواره ُکم را پرداخت نمایید (شکل‬

‫ٔ‬ ‫سپس به کمک مغار‬
‫‪44‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪41‬ــ‪ 4‬تقسیم ضخامت به سه قسمت مساوی‬

‫‪107‬‬
 ‫شکل ‪46‬ــ‪4‬‬

‫توجه کنید‬
‫مواظب باش��ید که میزان نف��وذ مته به داخل چوب‬
‫با عمق ُکم متناس��ب بوده و آن را تنظیم نمایید‪ .‬این‌کار به‬ ‫شکل ‪44‬ــ‪4‬‬

‫کمک پیچ تنظیم دریل ستونی امکان‌پذیر است‪.‬‬

‫‪6‬ــ با استفاده از دستگاه دریل ستونی نیز می‌توان ُکم را‬
‫‪7‬ــ برای درآوردن ُکم با دستگاه کم کنی‪ ،‬پس از این‌که‬ ‫درآورد‪ ،‬همان‌طوری که در شکل (‪45‬ــ‪ )4‬مشخص شده است‪.‬‬
‫چوب را به‌طور خوابیده بر روی صفح ٔه میز دستگاه گذاشتید‪،‬‬
‫محل ُکم را که در ضخامت چوب مشخص شده است‪ ،‬به سمت‬
‫مت ٔه کم کنی قرار دهید‪.‬‬
‫ارتفاع میز را تنظیم کنید تا مته دقیق ًا در محل عرض ُکم‬
‫واقع شود‪ ،‬نه باالتر و نه پایین‌تر‪ .‬میزان نفوذ مت ٔه داخل چوب را‪،‬‬
‫که با عمق کم مناسب است تنظیم کنید‪ .‬آن گاه با سوراخ‌های‬
‫متوالی در طول ُکم و نهایت ًا با حرکت مته در طول آن‪ُ ،‬کم را ایجاد‬
‫نمایید (شکل ‪47‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪45‬ــ‪4‬‬

‫پس از بستن مت ٔه مناسب در سه‌نظام دستگاه‪ ،‬قطعه‌ چوب‬

‫را روی صفح ٔه دستگاه بگذارید و به گونیای آن تکیه دهید‪،‬‬
‫به‌طوری که با پایین آمدن مته بر روی ضخامت کار‪ ،‬در طی چند‬
‫مرحله دقیق ًا محل ُکم را سوراخ نماید‪ .‬آن‌گاه گوش ٔه کار را می‌توان‬
‫با مغار پرداخت نمود (شکل ‪46‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪47‬ــ‪4‬‬
‫‪108‬‬
 ‫‪ 8‬ــ زبانه را در سر تخت ٔه دیگر‪ ،‬مطابق با اصولی که در‬
‫اتصال فاق و زبانه گفته شده است‪ ،‬درست کنید‪.‬‬

‫توجه کنید‬
‫ان��دازه عمق ُکم منهای ‪ 2‬میلی‌متر‬
‫ٔ‬ ‫طول زبانه را به‬
‫(جهت چسب‌خوری مناسب) در نظر بگیرید‪ .‬ضمن ًا تهی ٔه‬
‫اره گ��رد و هم‌چنین با‬
‫اره ن��واری یا ٔ‬
‫اره دس��تی‪ٔ ،‬‬ ‫زبان��ه با ٔ‬
‫دستگاه فرز امکان‌پذیر است‪.‬‬

‫‪9‬ــ از آن‌جایی که لب ٔه زبانه دارای زوایای قائم است و‬

‫شکل ‪49‬ــ‪4‬‬
‫حفره ُکم نیز در ابتدا و انتهای طول خود نیم‌گرد است‪ ،‬الزم است‬
‫ٔ‬
‫به وسیل ٔه چوب‌سای لبه‌های آن را نیم‌گرد کنید تا هدایت زبانه به‬
‫داخل ُکم امکان‌پذیر شود (شکل ‪48‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪48‬ــ‪4‬‬

‫توجه کنید‬
‫نوعی مته وجود دارد که ش��بیه تیغه فرز انگش��تی‬
‫بوده و مطابق (ش��کل ‪49‬ــ‪ )4‬می‌تواند گوش��ه‌های کار را‬
‫چهارگوش در آورد‪.‬‬

‫شکل ‪ 50‬ــ‪4‬‬ ‫‪10‬ــ چنان‌چه بخواهیم ابتدا و انتهای کم (پس از جاسازی‬

‫زبانه در داخل کم) اص ًال مشاهده نگردد کافی است عرض زبانه از‬
‫ضمن ًا‪ ،‬طول کم نیز الزم است متناسب با آن در نظر گرفته‬ ‫یک طرف یا دو طرف باال و پایین ‪ 0/5‬تا ‪ 1‬سانتی‌متر کوتاه شود‬
‫شود (شکل ‪ 51‬ــ‪.)4‬‬ ‫(شکل ‪ 50‬ــ‪.)4‬‬
‫‪109‬‬
 ‫‪  ٨‬ــ ‪ ٤‬ــ دس�تورالعمل س�اخت اتصال کام و‬
‫زمان ‪ 2‬ساعت‬ ‫زبانه با کوله ‬

‫مواد و ابزار الزم‬

‫ ابزارآالت و مواد گفته شده در اتصال ُکم و زبان ٔه ساده‬
‫‪1‬ــ مطابق شکل‪ ،‬دو قطعه چوبی را که باید اتصال گوشه‌ای‬
‫کام و زبانه با کوله شوند پس از گونیا کردن‪ ،‬که دارای ضخامت و‬
‫عرض یکسانی هستند دو روی آن را عالمت‌گذاری نمایید (شکل‬
‫‪ 54‬ــ‪.)4‬‬
‫شکل ‪ 51‬ــ‪4‬‬
‫‪11‬ــ لبه‌های زبانه را با چوب‌سای گرد کنید و آن را در‬
‫داخل ُکم جاسازی نمایید (شکل ‪52‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 52‬ــ‪4‬‬

‫‪12‬ــ پس از پایان کار وسایل را به انبار تحویل دهید و‬

‫محیط کار خود را تمیز کنید‪.‬‬
‫شکل ‪ 54‬ــ‪4‬‬ ‫‪7‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای کام و زبانه با کوله‬
‫این اتصال همانند اتصال کام و زبان ٔه ساده است‪ ،‬با این‬
‫از آن‌جایی که اتصال کام و زبانه یک‌طرفه صورت می‌گیرد‪،‬‬ ‫تفاوت که زبان ٔه آن به‌صورت کوله‌دار است‪ .‬بنابراین قرین ٔه زبانه‪،‬‬
‫باید عمق ُکم از عرض چوب یک‌سانتی‌متر کم‌تر باشد‪ .‬ارتفاع‬ ‫حفره کم نیز به‌صورت پله‌ای (کوله‌دار) می‌باشد‪.‬‬
‫ٔ‬
‫(طول) زبانه هم به همان اندازه خواهد بود (البته بسته به عرض‬ ‫شکل (‪ 53‬ــ‪ )4‬اتصال کام و زبان ٔه کوله را نشان می‌دهد‪.‬‬
‫چوب‪ ،‬عمق ُکم و طول زبانه می‌تواند کم‌تر هم باشد)‪.‬‬
‫اصول خط‌کشی زبانه دقیق ًا مطابق با زبان ٔه معمولی است‪.‬‬
‫بنابراین‪ ،‬پس از این‌که ضخامت چوب را به خط‌کش تیره‌دار به سه‬
‫قسمت مساوی تقسیم کردید از باالی مقطع چوب زبانه (ضخامت‬
‫اندازه ‪ 1‬تا ‪ 1/5‬سانتی‌متر پایین‌تر‬
‫ٔ‬ ‫چوب که باال نیز قرار می‌گیرد) به‬
‫بیاید و خط افقی را در مقطع آن بکشید تا خط کوله زبانه مشخص‬
‫شود (شکل ‪ 55‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 53‬ــ‪4‬‬
‫‪110‬‬
‫اندازه ‪ 10‬تا ‪ 15‬میلی متر باال‬
‫ٔ‬ ‫سپس از انتهای زبانه به‬
‫بیایید و خطی در جهت عرض زبانه بکشید تا خط طولی را قطع‬
‫نماید (شکل ‪ 57‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 55‬ــ‪4‬‬

‫شکل ‪ 57‬ــ‪4‬‬
‫‪2‬ــ عملیات ُبرش‌کاری زبانه را انجام دهید تا زبانه درست‬
‫شود‪.‬‬
‫به این ترتیب کول ٔه زبانه نیز به‌دست می‌آید‪ .‬دقت نمایید‬ ‫آن‌گاه خط عرضی را که بر روی مقطع زبانه (خط کول ٔه‬
‫اندازه جای کوله که در محل ُکم خط کشیده‌اید‬‫ٔ‬ ‫اندازه مذکور با‬
‫ٔ‬ ‫زبانه) کشیده‌اید بر روی طول زبانه و تا انتها ادامه دهید‪ .‬این عمل‬
‫متناسب باشد‪.‬‬ ‫را از جهت دیگر زبانه نیز انجام دهید (شکل ‪ 56‬ــ‪.)4‬‬
‫‪3‬ــ قطعه چوب را به گیره ببندید و از روی خط باالی زبانه‬
‫شروع به بریدن کنید تا به خط عرضی برسد‪ .‬آن‌گاه خط عرضی را‬ ‫‪10-15 mm‬‬

‫بریده تا زبان ٔه کوله‌دار ساخته شود (شکل ‪ 58‬ــ‪.)4‬‬

‫‪15-20 mm‬‬

‫شکل ‪ 5٨‬ــ‪4‬‬ ‫شکل ‪ 56‬ــ‪4‬‬

‫‪111‬‬
 ‫‪4‬ــ در آوردن ُکم کوله‌دار نیز شبیه ُکم معمولی است‪ ،‬با‬
‫اندازه عرض کول ٔه زبانه‬
‫ٔ‬ ‫این تفاوت که ابتدای ُکم (از کل ٔه چوب) به‬
‫اندازه طول زبانه‬
‫ٔ‬ ‫(‪ 10‬تا ‪ 15‬میلی‌متر) عمق دارد و بقی ٔه ُکم نیز به‬
‫(یک‌سانتی‌متر کم‌تر از عرض چوب) است‪( .‬شکل ‪ 59‬ــ‪)4‬‬

‫شکل ‪ 61‬ــ‪4‬‬

‫‪ 5‬ــ عملیات کم‌کنی را می‌توانید به‌وسیل ٔه مته و با دستگاه‬

‫دریل و یا ُکم کنی انجام دهید‪( .‬شکل ‪ 62‬ــ‪)4‬‬
‫در این صورت کافی است لب ٔه بیرونی ُکم (از مقطع چوب)‬
‫اندازه طول کوله (‪ 1‬تا ‪ 1/5‬سانتی‌متر) خالی نمایید‪.‬‬
‫ٔ‬ ‫را به‬

‫شکل ‪ 59‬ــ‪4‬‬

‫درآوردن ُکم را می‌توان با اسکنه یا ٔ‬

‫اره دستی‪ ،‬ظریف‬
‫(شکل ‪60‬ــ‪ .)4‬اگر کم‌کنی را با اسکنه انجام دادید‪ .‬جهت‬
‫درآوردن جای کوله در ُکم می‌توان‪ ،‬مطابق شکل (‪ 61‬ــ‪،)4‬‬
‫نسبت به شیار زدن آن اقدام کنید و برای درآوردن کامل آن از‬
‫اسکنه کمک بگیرید‪.‬‬

‫شکل ‪ 62‬ــ‪4‬‬

‫‪6‬ــ پس از آماده‌سازی ُکم و زبان ٔه کوله‌دار آن‌ها را‬

‫داخل یکدیگر قرار دهید و درز بین آن‌ها را کنترل کنید‬
‫(شکل‪ 63‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 60‬ــ‪4‬‬

‫‪112‬‬
 ‫‪8‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال ُکم و زبانه با دو زبانه‬
‫از این اتصال در مواقعی که ضخامت چوب‌ها زیاد باشد‬
‫و بخواهیم سطح اتصال افزایش یابد و در نتیجه استحکام اتصال‬
‫بیش‌تر شود استفاده می‌گردد‪ ،‬همان‌طور که در شکل (‪ 65‬ــ‪)4‬‬
‫مشخص است در ضخامت چوب دوزبانه و دو ُکم وجود دارد‪.‬‬

‫شکل ‪ 63‬ــ‪4‬‬

‫شکل ‪ 65‬ــ‪4‬‬
‫یادآوری می‌شود کوله (در ُکم و زبان ٔه کوله‌دار) می تواند‬
‫‪ 45‬درجه یا شیب‌دار به‌صورت قرینه باشد‪ .‬کافی است که با مغار‬
‫‪ ٩‬ــ ‪٤‬ــ دس�تورالعمل س�اخت ُکم و زبانه با‬ ‫نسبت به درآوردن ُکم به‌صورت شیب‌دار اقدام کنید و کوله را در‬
‫دوزبانه‬ ‫زبانه نیز ‪ 45‬درجه ببرید (شکل ‪ 64‬ــ‪.)4‬‬

‫مواد و ابزارآالت الزم‬

‫اره ظریف‌بر‬
‫‪1‬ــ ٔ‬
‫‪2‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫‪3‬ــ متر‬
‫‪4‬ــ گونیا‬
‫‪5‬ــ مغار‬
‫‪6‬ــ دستگاه کم‌کنی‬
‫‪7‬ــ دو قطعه چوب‬
‫اره گرد و فرز‬
‫‪ 8‬ــ دستگاه‌های ٔ‬
‫برای ساخت این اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬ ‫شکل ‪ 64‬ــ‪4‬‬
‫‪1‬ــ بعد از انتخاب کردن دو روی چوب و عالمت‌گذاری‬
‫آن‪ ،‬از آن‌جایی که قرار است ُکم و زبانه یک‌طرفه باشد طول زبانه‬ ‫ساخت کم و زبان ٔه کوله‌دار را به‌صورت شیب‌دار تمرین‬
‫اندازه یک سانتی‌متر کوتاه‌تر از عرض چوب ُکم در نظر‬ ‫ٔ‬ ‫را به‬ ‫کنید‪.‬‬
‫بگیرید‪ .‬مث ًال اگر عرض چوب ُکم ‪ 5‬سانتی‌متر باشد طول زبانه ‪4‬‬ ‫‪7‬ــ وسایل را به انبار تحویل دهید و محیط کار خود را‬
‫سانتی‌متر منظور شود‪ .‬بنابراین‪ ،‬از ابتدای سر چوب گونیا شده به‬ ‫تمیز کنید‪.‬‬
‫‪113‬‬
‫‪2‬ــ چوب زبانه را به گیره ببندید‪ .‬قسمت اول و پنجم ِبر‬ ‫اندازه ‪ 4‬سانتی‌متر پایین بیایید و به‌وسیل ٔه گونیا خط را دور تا دور‬
‫ٔ‬
‫زبانه و قسمت سوم فاق آن خواهد بود‪ .‬سپس با اره‌ شیارهای‬ ‫چوب انتقال دهید (شکل ‪66‬ــ‪.)4‬‬
‫طولی را بر روی خط اول و چهارم (تا خط عرضی پای کار)‬
‫ایجاد کنید‪ .‬توجه داشته باشید که خوراک اره در قسمت بیرون‬
‫در نظر گرفته شود (شکل ‪68‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 66‬ــ‪4‬‬

‫در زبان ٔه ساده ضخامت چوب را به سه قسمت مساوی‬

‫تقسیم می‌کردیم ولی در زبان ٔه دوتایی ضخامت آن را باید به ‪5‬‬
‫قسمت مساوی تقسیم نمود و این ‪ 5‬قسمت مساوی را از پای‬
‫خط عرضی در ضخامت و ابتدای سر چوب و طرف مقابل‬
‫شکل ‪ 68‬ــ‪4‬‬ ‫ضخامت ادامه داد‪ .‬این‌کار را می‌توان با خط‌کش تیره‌دار انجام‬
‫داد‪ ،‬به‌طوری که فاصل ٔه فک خط‌کش تیره‌دار تا لبه میخ را‪ ،‬ابتدا‬
‫‪3‬ــ آنگاه در قسمت سوم‪ ،‬که فاق است‪ ،‬دو شیار طولی‬ ‫ـــ ضخامت جدا کرد و خط را تا طرف مقابل آن ادامه‬ ‫اندازه     ‪١‬‬
‫ٔ‬ ‫به‬
‫    ‬ ‫    ‬ ‫    ‬ ‫  ‪٥‬‬
‫ایجاد کنید‪ ،‬به‌طوری که خوراک اره را از داخل فاق منظور‬ ‫ـــ تنظیم کنیدو خط را‬ ‫ـــ و نهایت ًا ‪٤‬‬
‫ـــ ‪٣ ،‬‬‫اندازه ‪٢‬‬ ‫داد‪ ،‬سپس به‬
‫ٔ‬
‫کنید‪.‬‬ ‫  ‪٥‬‬ ‫  ‪٥   ٥‬‬
‫انتقال دهید‪ .‬به این ترتیب ضخامت به ‪ 5‬قسمت مساوی تقسیم‬
‫‪4‬ــ قطعه چوب را به‌صورت افقی و از ضخامت به گیره‬
‫می‌شود (شکل ‪ 66‬ــ‪.)4‬‬
‫ببندید و ِبر زبانه از دو طرف را ببرید (شکل ‪ 6٩‬ــ‪.)4‬‬
‫برای خط‌کش ُکم‪ ،‬پس از مشخص کردن آن روی ضخامت‬
‫اندازه عرض چوب زبانه است‪،‬‬
‫ٔ‬ ‫چوب مورد نظر‪ ،‬که طول آن به‬
‫دقیق ًا مطابق با دستور باال‪ ،‬آن را با خط‌کش تیره‌دار به ‪ 5‬قسمت‬
‫مساوی تقسیم کنید (شکل ‪ 67‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 69‬ــ‪4‬‬

‫‪5‬ــ سپس‪ ،‬قطعه چوب را از عرض آن روی سطح میز کار‬

‫قرار دهید و آن را به گیره میز کار بسته و مطابق شکل ثابت نمایید‬ ‫شکل ‪ 67‬ــ‪4‬‬

‫‪114‬‬
 ‫و عملیات درآوردن زبانه را (طبق اصولی که قب ًال گفته شد‪ ).‬انجام‬
‫دهید (شکل ‪70‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪72‬ــ‪4‬‬

‫‪8‬ــ در صورت نیاز‪ ،‬نسبت به گرد کردن گوشه‌های زبانه‬

‫یا پرداخت آن اقدام کنید و در داخل کم جاسازی نمایید (شکل‬
‫شکل ‪70‬ــ‪4‬‬
‫‪73‬ــ‪.)4‬‬
‫‪6‬ــ قطعه چوب ُکم را بر روی میز دستگاه کم‌کنی قرار‬
‫دهید و (مطابق با اصول گفته شده در اتصال ُکم و زبان ٔه ساده و‬
‫تنظیم عمق نفوذ مته) نسبت به کم کندن قسمت دوم و چهارم اقدام‬
‫نمایید (شکل ‪71‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪ 73‬ــ‪4‬‬ ‫شکل ‪71‬ــ‪4‬‬

‫‪9‬ــ پس از پایان کار وسایل را به انبار تحویل دهید و‬
‫محیط کار خود را تمیز کنید‪.‬‬
‫‪ 9‬ــ‪1‬ــ‪4‬ــ اتصال گوشه‌ای دوبل ساده‬
‫در این اتصال دو قطعه چوب با کمک میخ چوبی با‬
‫‪115‬‬
‫توجه‪ :‬ضخامت مته باید با عرض ُکم متناسب باشد‪.‬‬
‫‪7‬ــ هم‌چنین عملیات کم‌کنی با مغار مناسب نیز امکان‌پذیر‬
‫است (شکل ‪72‬ــ‪.)4‬‬
 ‫یکدیگر متصل می‌شوند‪( .‬شکل ‪74‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪75‬ــ‪4‬‬

‫‪3‬ــ کل ٔه چوبی را‪ ،‬که به‌صورت عمودی و ضخامت چوبی‬

‫را که به‌صورت افقی قرار گرفته‌اند‪ ،‬به کمک خط‌کش تیره‌دار یا‬
‫با خط‌کش به دو قسمت مساوی تقسیم کنید‪.‬‬ ‫شکل ‪74‬ــ‪4‬‬

‫به این ترتیب مرکز سوراخ دوبل روی این خطوط قرار‬
‫می‌گیرد (شکل ‪76‬ــ‪.)4‬‬
‫‪10‬ــ ‪٤‬ــ دس�تورالعمل ساخت اتصال دوبل‬
‫زمان ‪ 1/5‬ساعت‬ ‫ ‬ ‫ساده‬

‫مواد و ابزار الزم‪:‬‬

‫‪1‬ــ گونیا‬
‫‪2‬ــ متر‬
‫‪3‬ــ خط‌کش تیره‌دار‬
‫‪4‬ــ دریل‬
‫‪5‬ــ چکش‬
‫شکل ‪76‬ــ‪4‬‬ ‫‪6‬ــ سنبه‬
‫‪7‬ــ دو قطعه چوب‬
‫‪4‬ــ تعداد دوبل‌ها (سوراخ‌ها) به عرض قطعه‌ چوب بستگی‬ ‫‪8‬ــ دوبل (میخ چوبی)‬
‫دارد و معمو ًال سوراخ اول و آخر نسبت به لب ٔه کار ‪ 15‬میلی‌متر‬ ‫برای ساخت اتصال مراحل زیر را انجام دهید‪:‬‬
‫فاصله دارد‪ .‬لذا باید از لب ٔه باال و پایینی کل ٔه چوب ‪ 15‬میلی‌متر‬ ‫‪1‬ــ ابتدا دو سر دو قطعه چوب را کام ًال گونیا می‌کنید‪.‬‬
‫پایین بیایید و بر خطی که ضخامت را به دو قسمت مساوی تقسیم‬ ‫‪2‬ــ سپس یک قطعه چوب را به‌صورت افقی‪ ،‬به‌طوری که‬
‫کرده است یک خط عمود بکشید (این‌کار را می‌توان با گونیا یا‬ ‫ِنر کار باال باشد‪ ،‬به گیره ببندید و کل ٔه قطعه چوب دیگر را روی آن‬
‫خط‌کش تیره‌دار انجام داد)‪ .‬به این ترتیب مرکز سوراخ‌های دوبل‬ ‫قرار دهید به‌صورتی که از طرفین کام ًال هم‌رو باشد و خط عرضی‬
‫مشخص می‌شود‪.‬‬ ‫را بر روی نر آن بکشید (شکل ‪75‬ــ‪.)4‬‬

‫‪116‬‬
‫‪7‬ــ آن‌گاه به کمک دستگاه ُکم کنی یا دریل دستی‪ ،‬که‬ ‫‪5‬ــ عین ًا خط‌کش فوق را بر روی ضخامت (نر) قطعه چوب‬
‫مت ٔه مناسب به آن وصل شده باشد‪ ،‬سوراخی به عمق ‪ 2‬سانتی‌متر‬ ‫دیگر قرار دهید تا مرکز سوراخ‌های دوبل بر روی آن مشخص‬
‫اعمال نمایید (برای هر دو قطعه چوب)‪.‬‬ ‫شود (شکل ‪77‬ــ‪.)4‬‬
‫اندازه یک سوم ضخامت‬ ‫ٔ‬ ‫ضمن ًا قطر سوراخ (قطر مته) به‬
‫چوب در نظر گرفته شود و عملیات سوراخ‌کاری به‌گونه‌ای باشد‬
‫که نیش مته در مرکز نشانه‌گذاری شده به‌وسیل ٔه سنبه‪ ،‬قرار گیرد‬
‫(شکل ‪79‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪77‬ــ‪4‬‬

‫‪6‬ــ به‌وسیل ٔه سنبه مرکز سوراخ‌های دوبل را نشانه‌گذاری‬

‫نمایید (شکل ‪78‬ــ‪.)4‬‬

‫شکل ‪79‬ــ‪4‬‬

‫توجه کنید‬
‫مراکز س��وراخ‌ها (روی خط طولی کش��یده ش��ده‬
‫در وس��ط نر چ��وب) را می‌توانی��د با پ��رگار اندازه‌گیر نیز‬
‫عالمت‌گذاری نمایید‪.‬‬

‫‪8‬ــ قطعات میخ چوبی را متناسب با قطر سوراخ و به‌طول‬

‫‪ 2‬میلی‌متر کوتاه‌تر از عمق سوراخ (‪ 18‬میلی‌متر برای هر سوراخ‬
‫و ‪ 36‬میلی‌متر برای تمام طول دوبل)‪ ،‬آماده نمایید‪.‬‬
‫دو انتهای میخ‌های چوبی آماده شده را به کمک چوب‌سای‬
‫پخ بزنید (شکل ‪80‬ــ‪.)4‬‬
‫ضمن ًا لبه‌های دوبل را می‌توان به‌وسیل ٔه مت ٔه مخصوص پخ زد‪.‬‬
‫شکل ‪78‬ــ‪4‬‬
‫‪117‬‬