Benguet State University -Secondary

Laboratory School Baitang at Seksiyon Baitang 11

Paaralan (11-1; 11-2; 11-3)

Jenny Ata Wika at Komunikasyon sa Kulturang

MASUSING BANGHAY- Mga Guro Alonda Bacdayan Asignatura Filipino
ARALIN Ika-6 ng Nobyembre, 2023 Ikalawang
Petsa at Oras ng Pagtuturo (7:30-8:30; 8:30-9:30 AM; 1:00-2:00 PM) Markahan Markahan

I. MGA LAYUNIN
A. Pamantayang Nauunawaan nang may masusing pagsasaalang-alang ang mga lingguwistiko at kultural na katangian at pagkakaiba-iba sa lipunang Pilipino at mga
Pangnilalaman sitwasyon ng paggamit ng wika dito.
B. Pamantayan sa Pagganap Nakagagawa ng mga pag-aaral ukol sa iba’t ibang sitwasyon ng paggamit ng wikang Filipino sa loob ng kultura at lipunang Pilipino.
C. Mga Kasanayan sa Natutukoy ang mga angkop na salita, pangungusap ayon sa konteksto ng paksang napakinggan sa mga balita sa radyo at telebisyon. (F11PN – IId –
Pampagkatuto 89)

Napipili ang angkop na mga salita at paraan ng paggamit nito sa mga usapan o talakayan batay sa kausap, pinag-uusapan, lugar, panahon, layunin, at
grupong kinabibilangan. (F11PS –IIe – 90)

D. Mga Tiyak na Layunin Pagkatapos ng aralin, ang mga mag-aaral ay inaasahang:

a. Natutukoy ang wastong salita ng katagang gagamitin upang mabuo ang diwa ng mga pangungusap sa pamamagitan ng Guessing Game.
ayon sa gamit nito sa pamamagitan ng Guessing Game.
b. Nakalalahok nang masigla sa talakayan sa pamamagitan ng pagbabahagi ng mga halimbawa ng aralin sa tulong ng estratehiyang
“PopCorn” at “Halo-Halo”.
c. Nakasusulat ng sanaysay tungkol sa mga karanasan gamit ang wastong bahagi ng pananalita.

II. NILALAMAN
III. MGA KAGAMITAN
A. Sanggunian
1. Mga Pahina sa Gabay ng Guro
2. Mga Pahina sa Kagamitang
Pangmag-aaral
3. Mga Pahina sa Teksbuk
4. Mga Karagdagang Materyal
(online, atbp.)
IV. PAMAMARAAN
A. Pagbabalik-aral o
Pagpapakilala ng Bagong
Aralin
d. Nababanggit ang bahagi ng pananalita kung saan nabibilang ang mga salita gamit ang “Popcorn”.
Kakayahang Lingguwistiko
Komunikasyon at Pananaliksik sa Wika at Kulturang Filipino: Ikalawang Markahan -Modyul 9: Kakayahang Lingguwistiko. Pahina 7-14.
Traditional Instructional Materials (manila paper, piraso ng papel, pandikit, marker, kopya ng aralin)
Technology Aided Instructions (Slide Presentation, projector, laptop)
Malinao, X. 2012. SPEAKING by Dell Hymes (Tagalog). https://prezi.com/lcyu5n0vf5nl/speaking-by-dell-hymes-tagalog/.
Hinango noong Nobyembre 6, 2023.
Sarah, E. 2018. Kakayahang Lingguwistiko. https://www.slideshare.net/emmasarah790/kakayahang-
lingguwistiko?fbclid=IwAR1mPXtNH27wYg8UdWCY4vi2fIZZnIdan7eKiDzAgkPlCxgu5UURbiQYCRI. Hinango noong
Nobyembre 2, 2023.
GAWAIN NG GURO GAWAIN NG MAG-AARAL
Ihahanda ng mga guro ang mga mag-aaral sa paraan ng:
○ Titingnan ng guro kung nasa tamang ayos ang mga upuan. ○ Aayusin ang mga upuan.
○ Ipapapulot ng guro ang anumang kalat na nasa silid.
○ Itatala ng guro ang mga lumiban sa klase. ○ Pupulutin ang mga kalat.
○ Sasabihin ang mga lumiban na kaklase at ipapapirma ng
○ Pagbati sa mga mag-aaral. kalihim ng klase ang kanilang attendance.

B. Paglalahad sa mga Layunin ng
Aralin
○ Ipapatago ang mga smartphones o anumang bagay na ginagawa na walang ○ Tatayo at babatiin pabalik ang mga guro.
kinalaman sa klase. ○ Itatago ang mga smartphones at mga kagamitang
nakalagay sa ibabaw ng mesa.
○ Magbabahagi ng mga karanasan sa klase.
Kukumustahin ng guro ang mga mag-aaral tungkol sa kanilang mga naging
karanasan noong araw ng botohan, Undas at ang kanilang pananatili sa bahay o
kaya’y bakasyon.
 Maraming salamat sa pagbabahagi. Ngayon naman ay aalamin natin kung ano
ang mga layunin na kailangan nating makamit sa oras na ito.
Ilalahad ng guro ang mga layunin sa pamamagitan ng mga pirasong papel na ididikit
sa pisara.
 Maaari bang pakibasa ang ating mga layunin. Sabay-sabay na babasahin ang mga layunin.
Natutukoy ang wastong salita ng katagang
gagamitin upang mabuo ang diwa ng mga
pangungusap sa pamamagitan ng Guessing
Game.
Nakalalahok nang masigla sa talakayan sa
pamamagitan ng pagbabahagi ng mga
halimbawa ng mga bahagi ng pananalita sa
tulong ng estratehiyang “PopCorn” at “Halo-
Halo”.
Nakasusulat ng mga pangungusap gamit ang mga angkop
na bahagi ng pananalita.
Nababanggit ang bahagi ng pananalita kung saan
nabibilang ang mga salita gamit ang “Popcorn”.
  Ayan, kaya makinig sa ating talakayan. Inaasahan ko na ang ating layunin ay  Opo, ma’am
makakamit nating lahat, maliwanag?
C. Motibasyon  Sa inyong nabasa sa ating layunin, ano ang ating lalaruin?  Guessing game po.
 Oo, tama. Sino na ang nakakaalam sa guessing word?  (Magtataas ng kamay ang mga nakakaalam.)

 Mukhang marami-rami ang nakakaalam. Sa mga hindi pa nakakaalam, narito

ang panuto.
 Ang “Guessing Game” ay kung saan tutukuyin ninyo ang wastong mga salita ng
katagang gagamitin upang mabuo ang diwa ng mga pangungusap. Kapag ang
sagot ninyo ay sa letrang A, kayo ay tatayo. Kapag naman letrang B, kayo ay
tatayo at papalakpak ng tatlong beses at kapag letrang C, itataas ninyo ang
inyong dalawang kamay at iwawagayway.

Mga pangungusap na ipapakita ng guro. Mga inaasahang sagot:

 Wala ang kaniyang kaibigan kaya lumakad siyang _________.  A. mag-isa

A. mag-isa
B. Magisa
C. mag isa
 Napaka-traffic kaya ang mga sasakyan ay parang pagong _________.  C. umusad
A. gumapang
B. tumakbo
C. umusad
  Maraming kasama sa field trip pati guwardiya ay kasama _____ .
A. raw  B. rin
B. rin
C. din
 _____ tatay at kuya ang gumawa ng nasirang silya sa kusina.
A. Kami  B. Sina
B. Sina
C. Sila
 Ang saranggola ay _____ paibaba.
A. bumulusok  A. bumulusok
B. lumipad
C. pumaimbulog
D. Pagtalakay sa Bagong Aralin Tatalakayin ng guro ang mga sumusunod: Makikinig ang mga mag-aaral at bibigyang tuon ang aralin.
 Introduksiyon sa Kakayahang Komunikatibo
 Kahulugan ng Kakayahang Lingguwistiko
 Mga Bahagi ng Pananalita sa Makabagong Gramatika

Gagawing interaktibo ang talakayan sa pamamagitan ng estratehiyang “PopCorn” at

“Halo-Halo” kung saan kapag sinabi ng guro ang salitang “Pop” ay tatayo ang mga
mag-aaral. Kapag sinabi namang “Corn” ay sasabihin din nila ang salitang “corn”.
Kapag sinabing “Popcorn”, sila ay uupo at kapag sinabing “PopPop Corn” ay
papalakpak sila ng tatlong beses. Kapag naman sinabi ng guro na “Halo”, itataas ng
mga mag-aaral ang kanilang kanang kamay at kapag sinabing “Halo-Halo” ay itataas
ang dalawang kamay.
 KAKAYAHANG KOMUNIKATIBO

 Abilidad sa angkop na paggamit ng mga pangungusap batay sa hinihingi ng

isang interaksyong sosyal (Hymes 1972).

S.P.E.A.K.I.N.G (Dell Hymes) - Ito ay isang modelo sa pagsusuri ng diskurso bilang

isang serye ng sitwasyon at akto ng pagsasalita sa loob ng isang kontekstong kultural.
 S- Setting/ Scene - tumutukoy sa panahon, lugar, o pisikal na kaganapan
 P- Participants - maaaring ang ispiker o audience; maaaring mga
tagatanggap ng mensahe o tagapakinig lamang.
 E- Ends - mga layunin, hangarin at kalalabasan ng pangyayari
 A- Act Sequence - ang anyo, pagkakasunod-sunod at istruktura ng mga
pangyayari
 K- Keys - palatandaang lumilinang sa tono, gawi o malay ng akto ng
pagsasalita
 I- Instrumentalities - anyo at estilo ng pagsasalita
 N- Norms - tuntuning panlipunang namamahala sa kaganapan, kilos at
reaksiyon ng mga participant
 G- Genre - uri ng akto ng pagsasalita o kaganapan

 TANONG: Bakit mahalaga ang komunikasyon?

 Inaasahang sagot:

 Tumutukoy ang kakayahang lingguwistiko sa abilidad ng isang tao na  Mahalaga ito dahil sa pamamagitan ng komunikasyon

makabuo at makaunawa ng maayos ng makabuluhang pangungusap. Sa ay nauunawaan natin ang ating mga kausap.

pananaw ni Noam Chomsky, ang kakayahang lingguwistiko ay isang ideyal

na sistema ng di-malay o likas na kaalaman ng tao hinggil sa gramatika na
nagbibigay sa kanya ng kapasidad na gumamit at makaunawa ng wika
(kaalaman ng tao na pag-ugnayin ang mga tunog at kahulugan nito).

A. Mga Salitang Pangnilalaman:

1. Mga nominal
a. Pangngalan – nagsasaad ng pangalan ng tao, hayop, bagay, pook,
katangian, pangyayari, at iba pa.
 TANONG: Magbigay ng mga pangngalan.

b. Panghalip – pamalit o panghalili sa pangngalan

 Panao o personal
 Pamatlig o demonstratibo
diyan, doon
 Pananong o interogatibo
 Panaklaw o indefinite
man, gaano man
ako, ikaw, tayo, sila, kayo, siya
ito, iyon, iyon, niyan, noon, dito,
Mga inaasahang sagot: doktor, Ana, aso, ospital, paaralan
sino, kanino, ano, saan, ilan
sino man, alin man, paano man, ano

2. Pandiwa – nagsasaad ng kilos o nagbibigay-buhay sa pangkat ng mga salita

 3 Aspekto
1. Perpektibo o tapos na

2. Imperpektibo o ginaganap pa

3. Kontemplatibo o gaganapin pa lamang

 TANONG: Magbigay ng halimbawa ng pandiwa.

3. Mga panuring
a. Pang-uri – nagbibigay-turing o naglalarawan sa pangngalan at panghalip
 Lantay
 Pahambing
 Pasukdol

b. Pang-abay – nagbibigay-turing o naglalarawan sa pandiwa,pang-uri, at kapuwa

pang-abay  Naglalaba, kumakain, nagsusulat, nagbabasa
 Pamanahon
 Panlunan
 Pamamaraan

B. Mga Salitang Pangkayarian:

1. Mga Pang-ugnay
a. Pangatnig – nag-uugnay ng dalawang salita, parirala, osugnay (halimbawa:at,
pati, ni, subalit, ngunit )
b. Pang-angkop– katagang nag-uugnay sa panuring at salitang tinuturingan
(halimbawa:na, -ng)
c. Pang-ukol– nag-uugnay sa isang pangngalan sa iba pang salita (halimbawa:
sa, ng)
2. Mga Pananda
a. Pantukoy – salitang laging nangunguna sa pangngalan opanghalip (halimbawa:
si, ang, ang mga)
b. Pangawing o Pangawil– salitang nagkakawing ng paksa o simuno at panaguri
(halimbawa: ay)

1. Paglalapi- tumutukoy sa paggamit ng panlapi upang makabuo ng bagong salita.

a. Pag-uunlapi- nagtapos
b. Panggigitlapi- tinapos
c. Paghuhulapi- tapusin
d. Paglalaping kabilaan – nagpuntahan
e. Paglalaping laguhan- nagsumigawan

2. Pag-uulit- tumutukoy sa pag-uulit sa salita o bahagi ng salita.

a. Pag-uulit na Di-ganap- sasayaw, uuwi, tatakbo
b. Pag-uulit na Ganap- bahay-bahayan
c. Haluang Pag-uulit- sasayaw-sayaw

3. Pagtatambal- tumutukoy sa pagbubuo ng bagong salita mula sa dalawang

 magkaibang salita
Halimbawa: patay-gutom, bahaghari
E. Paglinang sa Kabihasaan  Para mataya natin kung may naintindihan kayo sa ating talakayan ay inaasahan Itatago ng mga mag-aaral ang kanilang mga kopya.
kong masasagutan ninyo ang aking mga katanungan. Okay, pakitago lahat ng
inyong mga kopya. May mga piraso ng papel dito kung saan nakasulat ang
inyong mga pangalan. Kung sino ang mabubunot ay siya ang sasagot. Sagot:
1. Kaninong modelo ang SPEAKING?(Bubunot kung sino ang sasagot) 1. Ma’am si Dell Hymes po.
 Tama, si Dell Hyme ang may modelo sa SPEAKING kung saan ito ay pagsusuri
sa diskurso ng mga serye ng sitwasyon.
2. Ito ang abilidad na makabuo at makaunawa ng pangungusap? (Bubunot ng
pangalan) 2. Kakayahang Linggwistiko po ma’am.
 Tama ang kakayahang linggwistiko ay ang abilidad na makabuo ng
pangungusap.
3. Ano-ano ang mga salitang pangkayarian?
 Ang salitang pangkayarian ay ang pag-ugnay kung saan nakapaloob dito ang 3. Ito po ang pang-ugnay at pananda.
pangatnig, pang-angkop at pang-ukol. Habang sa pananda naman ay ang
pantukoy at pangawil.
4. Magbigay ng limang halimbawa ng pandiwa.
4. Nagwawalis, nag-aaral, naglalaro, nagbabasa, at
 Natalakay natin kanina na ang pandiwa ay ang nagsasaad ng kilos at lahat ng naglalakad.
iyong binigay na halimbawa ay tama.
5. Gamit ang pangatnig na “ngunit”, gawan mo ito ng pangungusap.
 Maraming salamat sa inyong mga kasagutan. Ang mga ito ay mga bahagi ng 5. Ang sasakyan ay mabilis ngunit nakakatakot sakyan.
pananalita.
F. Paglalapat ng mga Konsepto sa
Pang-araw-araw na Buhay
G. Paglalahat at Abstraksiyon
Batay sa mga halimbawa na nabanggit ay magtatawag ang guro ng mga mag-aaral na
sasagot sa katanungang, “Paano nakatutulong ang kakayahang lingguwistiko sa iyong
pakikipagkomunikasyon?”.
Gamit ang mga natutunan sa talakayan,magtatanong ang guro tungkol sa mga
halimbawang nabanggit at babanggitin ng mga mag-aaral ang bahagi ng pananalita
kung saan nabibilang ang mga ito. Gamit ang “Popcorn” ay pipili siya ng mga
sasagot sa mga katanungan.
1. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang telescope at doktor?
2. Sa anong bahagi ng pananalita nabibilang ang mga salitang ako, tayo , at
magkano?
3. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang tumakbo, at
kumakanta?
4. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang mas matangkad, at
pinakamatangkad?
5. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang daw, raw, kaya, at
yata?
6. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang ngunit, at subalit?
7. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang Na, ng, at g?
Magbabahagi sa klase.
Mga inaasahang kasagutan:
1. Makakatulong ito upang makabuo at makaunawa ng
maayos at magkaroon ng makabuluhang pangungusap o
pakikipagtalastasan sa ibang tao.
2. Sa pakikipagkomunikasyon, maganda na may alam tayo
sa kakayahang linggwistiko dahil mas nauunawaan tayo
ng ating kausap at mas nagiging epektibo ang usapan.
Batay sa mga katanungan ay magbabahagi ang klase.
Ang mga inaasahang sagot ay:
*Mag-aaral 1: Ito ay ginagamit sa pantukoy ng pangngalan.
*Mag-aaral 2: Ito ay ginagamit bilang pangtukoy sa
panghalip.
*Mag-aaral 3: Ito ay ginagamit bilang pantukoy sa pandiwa.
*Mag-aaral 4: Ito ay ginagamit bilang pantukoy sa pang-uri.
*Mag-aaral 5: Ito ay ginagamit bilang pantukoy sa pang-
abay.
*Mag-aaral 6: Ito ay ginagamit bilang pantukoy pangatnig.
*Mag-aaral 7: Ito ay ginagamit bilang pantukoy pang-
angkop.
*Mag-aaral 8: Ito ay ginagamit bilang pantukoy pang-ukol.

H. Pagtataya ng Pagkatuto
I. Takdang-Aralin
J. Karagdagang Gawain para sa
Aplikasyon o Remediation
V. MGA TALA
8. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang ayon sa, at ukol sa? *Mag-aaral 9: Ito ay ginagamit bilang pantukoy pantukoy.
9. Sa anong bahagi ng pananalita nagagamit ang mga salitang ang, at mga? *Mag-aaral 10: Ito ay ginagamit bilang pantukoy pangawing
10. Sa anong bahagi ng salita nagagamit ang salitang ay? o pangawil.
Sumulat ng sanaysay gamit ang mga wastong bahagi ng pananalita tungkol sa Isusulat ng mga mag-aaral ang panuto.
karanasan sa mga naging gawain ng paaralan noong Buwan ng Wika. Isusulat ito sa
isang buong papel at limitado sa tatlong hanggang apat (3-4) na talata lamang.
PAMANTAYAN SA PAGPUPUNTOS
Nilalaman 10
Kaangkupan sa paggamit ng mga bahagi ng 10
pananalita
Organisasyon/Pagkakasunod-sunod 5
Kabuuang Puntos 25
Saliksikin ang tungkol sa kakayahang sosyolinggwistiko bilang paghahanda sa Isusulat sa papel ang panuto.
susunod na talakayan.
Magtala ng isang halimbawang pangungusap sa bawat bahagi ng pananalita.
 Ang mga layunin ay nakamit hanggang sa hulihan ng aralin.
 Naging aktibo ang talakayan dahil sa estratehiyang “Pop Corn” at “Halo-Halo”.
 Nakapagbigay ng sariling halimbawa at kasagutan ang mga mag-aaral na natawag.
VI. PAGNINILAY  Sa susunod ay magbibigay ng maraming mga halimbawa upang hindi lamang nakapokus sa naibigay na halimbawa sa kanilang hand outs.
 Gagamit ng ibang estratehiya ngunit panatilihing interaktibo.
Inihanda nina: Iniwasto at binigyang-pansin ni: MARLO S. ACLIS
JENNY ATA
ALONDA BACDAYAN