HOME STUDIO

Μέσα στις κατηγορίες των στούντιο που αναφέραμε, ανήκει και το home studio,
που θεωρείται “οικιακής χρήσεως”. Παρόλο που μπορεί να φαίνεται απλό, πολλές
φορές δίνεται αρκετή προσοχή, ώστε να φτάσουμε στο επιθυμητό αποτέλεσμα.
Αυτά που πρέπει να προσέξουμε είναι: ο χώρος,η συμμετρία, η τοποθέτηση των
ηχείων, η ακουστική βελτίωση, ο εξαερισμός, τα παράθυρα και οι πόρτες, όπου θα
αναλύσουμε παρακάτω.

Δωμάτια-Χώρος

Οι περισσότεροι άνθρωποι,στην κατασκευή ενός στούντιο στο σπίτι, δεν

κατασκευάζουν ένα δωμάτιο απο το 0 για να το χρησιμοποιήσουν ως studio. Οι
περισσότεροι απο εμάς πιθανότατα να έχουμε χρησιμοποιήσει ή να πρόκειται να
χρησιμοποιήσουμε ένα βοηθητικό δωμάτιο, μια αποθήκη ή ένα γκαράζ, για την
κατασεκυή ενός home studio. Η μεγαλύτερη δυσκολία, είναι πως μπορεί κάποιος
να αξιοποιήσει τον χώρο, που έχει στην διάθεση του. Ακόμη σημαντικός
παράγοντας είναι η τοποθέτηση του γραφείου και των ηχείων. Σε πολλές ταινίες και
βίντεο κλιπς, θα δούμε το στούντιο χωρισμένα, με διπλό τζάμι κλπ. Αυτό όμως
πολλές φορές, δεν είναι απαραίτητο και πόσο μάλλον σε στούντιο, με χαμηλό
budget(όπως το home studio). Εκεί λοιπόν ένας μεγάλος ενιαίος χώρος, θα είναι
αρκετός και η επικοινωνία μπορεί να γίνεται με ακουστικά. Επιπλέον “αφαιρείται” ένα
πολύ μεγάλο κόστος, για την μόνο δύο ξεχωριστών χώρων. Ακόμη μπορεί να
δημιουργηθεί δεύτερος χώρος, χωρίς όμως να επικοινωνεί με το τζάμι και η επαφή
του control και του live room, να γίνεται με οθόνες και ακουστικά.

Συμμετρία

Για την καλύτερη δυνατή στερεοφωνική εικόνα, το γραφείο και η θέση ακρόασης θα
πρέπει να είναι στο κέντρο μεταξύ των δύο τοίχων(δεξιά και αριστερά). Πρέπει να
υπάρχει ίση απόσταση μεταξύ του αριστερού ηχείου και του αριστερού τοίχου και
του δεξιού τοιχού. Εαν η εικόνα δεν ισορροπηθεί σωστά απο την αρχή, υπάρχει
περίπτωση στον δικό μας χώρο, ένα κομμάτι να ακούγεται σωστά, αλλά σε εναν
άλλον χώρο, να υπάρχει σημαντική απόκλιση στην στερεοφωνία.
Τοποθέτηση Ηχείων

Αν το γραφείο είναι τοποθετημένο στο κέντρο μεταξύ των πλευρικών τοίχων σε ένα
συμμετρικό δωμάτιο, ένα μεγάλο μέρος της τοποθέτησης έχει λύθει. Ένας άλλος
όμως πολύ σημαντικός παράγοντας, είναι το πόσο μακριά είναι τα ήχεια απο τον
μπροστινό τοίχο ή στο πίσω μέρος των ηχείων. Τα ηχεία δεν πρέπει κανονικά να
έχουν την ίδια απόσταση μεταξύ του πλευρικού τοίχοι και του μπροστινού ή του
πίσω τοίχου. Αυτό είναι πολύ σημαντικό καθώς τα ηχεία δεν “εκπέμπουν” ήχο, προς
μια μόνο κατέυθυνση. Φανταστείτε λοιπόν, την “επαναφορά” συχνοτήτων προς τα
ήχεια, κατ'επανάληψη.

Ηχομόνωση

Ηχομόνωση ονομάζεται η εργασία που εκτελείται για την εμπόδιση μετάδοσης του
θορύβου απο τον χώρο ή το σημείο που παράγεται, σε έναν άλλο. Η στάθμη
θορύβου περιβάλλοντος σε ένα στούντιο ηχογραφήσεων πρέπει να διατηρείται υπό
έλεγχο και να είναι πολύ χαμηλή. Τα είδη του θορύβου θα μπορούσαμε να πούμε οτι
είναι δύο: Α. Οι θόρυβοι που προέρχονται απο το δωμάτιο(ανεμιστήρε, Η/Υ, κλπ) και
Β. Οι θόρυβοι που προέρχονται απο το εξωτερικό περιβάλλον. Ακόμη
ανεπιθύμητος είναι και ο ο έλεγχος του παραγόμενου ήχου μέσα απο τα δωμάτια
που διαφέυγει έξω απο αυτά. Φυσικά, υπάρχουν και τρόπο, προς αποφυγή-
ελάττωση του θορύβου, όπου αναλύονται παρακάτω:

1. Τοποθέτηση του δωματίου σε μη-κεντρικό μέρος, όπου υπάρχει ησυχία

2. Σχεδιασμός για ελάττωση της ενέργειας του θορύβου μέσα στο δωμάτιο.
3. Ελάττωση της εξόδου θορύβου της ενοχλητικής πηγής.
4. Ενδιάμεση τοποθέτηση μονωτικού φράγματος μεταξύ θορύβου και δωματίου.

Η ηχομόνωση αφορά την συνολική ικανότητα μιας κατασκευής να μην επιτρέπει την
μετάδοση του ήχου απο τον έναν χώρο σε γειτονικούς και δεν πρέπει να
“συγκρίνεται” με την ηχοαπορρόφηση που είναι ιδιότητα των υλικών να
απορροφούν την ηχητική ενέργεια, με αποτέλεσμα τν μείωση της στάθμης του ήχου
και περιορισμό της αντήχησης μέσα στον συγκεκριμένο χώρο που εφαρμόζονται.
Παρακάτω γίνεται αναφορά στις πιο διαδεδομένες “μορφές” θορύβου:

• Θόρυβος απο αερά: Οι πόρτες στα επαγγελματικά στούντιο, σφραγίζουν

κυριολεκτικά αεροστεγώς. Ακόμη και μια χαραμάδα κάτω απο την πόρτα ή
μια χαλαρή πρίζα μπορεί να χαλάσει τις μονωτικές ιδιότητες της κατασκευής.

• Ανεπιθύμητοι ήχοι μπορούν να εισέλθουν και να εξέλθουν με μηχανική

μετάδοση απο στερέες ατασκευές απο ξύλο, ατσάλι, τσιμέντρο και
αεραγωγούς κλιματισιτκών όπως και σωλήνες νερού. Φυσικά στο εμπόριο,
υπάρχουν και ειδικοί αγωγοί για τα προαναφερθέντα.

• Ενδογενείς θόρυβοι: Αναφέρονται όλοι οι θόρυβοι που προέρχονται απο

παράγοντες, όπως ανεμιστήρες, τροφοδοτικά κλπ. Απο εξοπλισμό δηλαδή
που υπάρχει μέσα στον χώρο. Η αντιμετώπιση γίνεται συνήθως με ειδικές
συσκευές όπου εσωκλέιουν τις συσκευές αυτές που σε μερικές περιπτώσεις
μπορεί να φτάσει και μέγεθος δωματίου(machine room).

Συμπεράσματα:

1. Όσο υψηλότερη είναι η συχνότητα τόσο μεγαλύτερη είναι η απώλεια

μετάδοσης.
2. Κάτω απο τα 5.000 hZ ο τοίχος είναι λιγότερο αποτελεσματικός.
3. Συμπερασματικά μπορούμε να πούμε για τους τοίχους οτι οι απώλειες
μετάδοσης βασίζονται στην μάζα του υλικού και όχι στο είδος του και επίσης
ένα περισσότερο ομογενές υλικό είναι αποτελεσματικότερο(π.χ: ατσάλι,
τσιμέντρο) απο ένα με άλλη δομή(τοίχος απο τούβλα και λάσπη).
4. Τα πορώδη υλικά απορροφούν εξαιρετικά τον ήχο και είναι καλοί μονωτές της
θερμότητας αλλά έχουν περιορισμένη ηχομωτική αξία. Η απώλεια μετάδοσης
στα πορώδη υλικά είναι ανάλογη με το πάχος που διαπερνάται απο τον ήχο.
Βαθμονόμηση Ηχομόνωσης

Αμερικάνικη εταιρεία δοκιμασίας υλικών όρισε την βαθμονόμηση STC (Sound

Transmission Class). Ο βαθμός ηχομόνωσης ενός διαχωριστικού υλικού όπως οι
κινητοί τοίχοι, πόρτες κ.α προκύπτει απο δοκιμές σε “συνθήκες εργαστηρίου”,
δηλαδή σε αίθουσες όπου οι περιμετρικές κατασκευές είναι απο τέτοια υλικά και
διαστάσεις που εξασφαλίζουν οτι δεν θα υπάρχει καθόλου διαρροή ήχου μέσα απο
αυτές και οτι ο μόνος ήχος που μεταδίδεται απο τον έναν χώρο στον άλλον είναι
αυτός που διαπερνά το υπο δοκιμή υλικό. Τα πρότυπα δοκιμών δεν είναι ίδια σε όλες
τις χώρες. Στις ΗΠΑ ισχύουν άλλα πρότυπα και η ηχομόνωση των διαχωριστικών για
αερόφερτο ήχο εκφράζεται ως STC και η μονάδα μέτρησης είναι το dB.

Εξαερισμός

• Ένας αποτελεσματικός τρόπος για την μείωση του θορύβου της ροής του
αέρα είναι να μικρύνουμε το μέγεθος των αγωγών έτσι ώστε να μειώσουμε
την ταχύτητα του αέρα.

• Γωνίες 90 μοιρών όπως πεταλούδες κ.α δημιουργούν στροβιλισμό του αέρα

που συνεπάγεται με θόρυβο. Αυτό μπορεί να αποφευχθεί με την τοποθέτηση
των εξαρτημάτων 5 με 10 διαμέτρους πριν απο την έξοδο.

• Τα κουτιά είναι μια πολύ καλή και έξυπνη λύση για την μείωση θορύβου στα
στούντιο. Η χρήση κυρίως παρατηρείται για την εξασθένηση θορύβου σε
εξόδους ανεμιστήρων.
Κατασκευή Τοίχων

Η συμπεριφορά ενός τοίχου με τσιμεντένια τούβλα πάχους 4 ιντσών λειτουργεί ως

φράγμα ήχου. Καλύτερη απόδοση μπορεί να επιτευχθεί αν διπλασιάσουμε το
πάχος των τσιμεντένιων τούβλων. Η πιο αποδοτική φυσικά επέμβαση στον χώρο,
είναι το “room in a room”, όπως έχουμε αναφέρει.

Διπλά Παράθυρα

Μεταξύ του δωματίου ελέγχου και του studio χρειάζεται το πολύ ένα παράθυρο, του
οποίου η απώλεια μετάδοσης ήχου πρέπει να είναι ίδια με την απώλεια του ίδιου
τοίχου. Φυσικά αναφερόμαστε σε διπλά τζάμια, με σχετικά μεγάλο πάχος. Βέβαια,
με τριπλό τζάμι, θα έχουμε σαφώς καλύτερα αποτελέσματα. Ακόμη μια πηγή
σύζευξης είναι το πλαίσιο του παραθύρου, και μια άλλη η ποιότητα του αέρα μεταξύ
των υαλοπινάκων. Όσο πιο βαρύς είναι ο γυαλοπίνακας(τζάμι) τόσο πιο μεγάλη
απόδοση.

Ηχομονωτικές Πόρτες

Η απώλεια της ακουστικής μιας πόρτας καθορίζεται απο την μάζα, την πυκνότητα
του υλικού(ακαμψία) και το πόσο αεροστεγής είναι. Μια συνηθισμένη
πόρτα(οικιακή) φανταστείτε, οτι μπορεί να “κόψει” μέχρι 20 μόνο dB! Αν αυξηθεί το
βάρος και και υπάρξουν ενισχύσεις στα σφραγίσματα ίσως προστεθούν ακόμη 10
dB, αλλά για να πετύχουμε μείωση στα 50dB, χρειάζεται μεγάλη φροντίδα στην
σχεδίαση, στην κατασκευή και την συντήρηση. Αξίζει να αναφέρουμε οτι στο
πλήθος των στούντιο(95%) χρησιμοποιούνται διπλές πόρτες, με κενό ανάμεσα
τους(ηχοφράκτες).
Ηχεία(Studio Monitors)

Τα ηχεία του στούντιο αποτελούν ένα απο τα πιο σημαντικά στοιχεία του στούντιο
μας. Με σωστή χρήση και τοποθέτηση μπορούμε να πετύχουμε το καλύτερο δυνατό
αποτέλεσμα. Ως μέσο, είναι το μόνο που μπορεί να αναπαράξει σωστά το
αποτέλεσμα της παραγωγής. Ακόμη πολύ σημαντικό ρόλο παίζει και η τοποθέτηση
των ηχείων στο στούντιο, όσον αφορά το αποτέλεσμα της μίξης αφού η λάθος
τοποθέτηση θα μας δώσει διαφορετικό ήχο σε άλλο χώρο. Τα ηχεία είναι
μετατροπέας ηλεκτρικού σήματος σε ήχο. Στην ουσία, λειτουργεί αντίστροφα απο
ένα μικρόφωνο. Τα είδη των ηχείων που υπάρχουν πλέον, είναι τρία: Α.
Ηλεκτροδυναμικά, Β. Ταινίας & Γ. Ηλεκτροστατικά. Τα ηλεκτροδυναμικά
αποτελούνται απο ένα ή περισσότερα μεγάφωνα, με σταθερό μαγνήτη και πηνίο. Το
ηλεκτρικό ρεύμα περνάει μέσα απο το πηνίο και τον μαγνήτη και δημιουργεί
ηλεκτρομαγνητικές δυνάμεις οι οποίες οδηγούν την παραγωγή του ήχου. Πάνω στο
πηνίο υπάρχει στερεωμένος ένας κώνος. Βέβαια υπάρχουν όρια συχνοτήτων όπου
μπορεί το ηχείο να αποδώσει. Συνοπτικά η “ανατομία” και οι κατηγορίες είναι:

• Tweeter (υψηλές συχνότητες: 2kHz-20kHz)

• Mid Range (μεσαίες συχνότητες: 500hZ-6kHz)
• Woofers (χαμηλές συχνότητες: 500hZ και κάτω)
• Subwoofers (πολύ χαμηλές συχνότητες: 20hZ-300hZ)
• Full Rage (όλο το εύρος συχνοτήτων)

Στα βασικά χαρακτηριστικά ενός ήχειου, είναι: Α. Ισχύς: Είναι η μέγιστη ηλεκτρική
ενέργεια που μπορεί να τροφοδοτήσει τα μεγάφωνα του ηχείου (χωρίς όμως να
καταστρέφονται) και Β. Απόδοση-Ευαισθησία: Είναι η ακουστική ένταση σε dB που
παράγεται απο ένα ηχείο σε απόσταση ενός μέτρου, με τροφοδοσία 1w.
Κονσόλα Ήχου (Mixing Desk)

“Παραδοσιακά” θα μπορούσαμε να αναφέρουμε οτι η κονσόλα, είναι ο εγκέφαλος

του στούντιο(πλέον όμως υπάρχει η αντικατάσταση της απο κάρτες ήχου). Η
κονσόλα μπ[ορεί να λάβει δύο ή περισσότερα ηχητικά σήματα, όπως μικρόφωνα,
γραμμές εισόδου κ.α. Ουσιαστικά θα λέγαμε οτι συλλέγει σειρά σημάτων στην
είσοδο της, και προσιορίζει (για το κάθε κανάλι ξεχωριστά) τη στάθμη και την
πανοραμική θέση, στην μείξη-έξοδο. Ακόμη παρέχει στον ηχολήπτη πλήθος
δυνατοτήτων επεξεργασίας και δρομολόγησης(routing). Υπάρχουν δύο είδη: Α. Οι
αναλογικές και Β. Οι ψηφιακές. Οι λειτουργίες δεν έχουν τεράστια διαφορά, αλλά οι
ψηφιακές θα λέγαμε οτι παρουσιάζουν κάποιες ευκολίες στην χρήση, σε σχέση με
τις αναλογικές, όπως για παράδειγμα αποθήκευση ρυθμίσεων κλπ. Μέσα απο τα
ποτενσιόμετρα, και τα fader, μας δίνεται μεγαλύτερη ευκολία στον χειρισμό. Τα
σημαντικότερα μέρη της κονσόλας όπως γνωρίζουμε, είναι τα εξής:

Α. Ποτενσιόμετρο του Gain: Καθορίζουμε την ευαισθησία του κάθε καναλιού. Ο

ήχος πρέπει να κυμαίνεται σε φυσιολογικά πλαίσια, χωρίς να είναι πολύ χαμηλός,
αλλά και χωρίς να παραμορφώνεται. Συνήθως υπάρχει κόκκινη ένδειξη, που μας
δείχνει το peak της στάθμης.

Β. Ποτενσιόμετρα Ισοσταθμιστών: Ελέγχουμε το συχνοτικό φάσμα του καναλιού.

Συνήθως ο αριθμός τους, είναι 3 ή 4 όπου μπορούμε να ενισχύσουμε ή να
αποκόψουμε συχνότητες. Οι περιοχές είναι συνήθως οι εξής: Υψηλές-Μεσαίες-
Χαμήλες.
Γ. AUX (Auxiliary): Πρόκειται για “βοηθητικά” κανάλια. Μπορούμε να πάρουμε
μέρος του ήχου του καναλιού. Τα auxs θα τα χρησιμοποιήσουμε κυρίως για την
χρήση εφφέ. Αφου σταλεί το σήμα στο εφφέ, ξαναγυρνάει πίσω στην κονσόλα,
όπου μιξάρεται με τον αρχικό ήχο.

Δ. Pan Pot: Όπως ξέρουμε προέρχεται απο τις λέξεις πανοραμικό ποτενσιόμετρο,
και η λειτουργία καθορίζει την στερεοφωνά του καναλιού-πανοραμικής ακρόασης.

Ε. Mute Button: Μας δίνει την δυνατότητα να απενεργοποιήσουμε το συγκεκριμένο

κανάλι, αν δεν θέλουμε να το ακούσουμε μαζί με τα υπόλοιπα κανάλια. Επίσης θα
δούμε και το κουμπί Solo, όπου κάνει ακριβώς το αντίθετο.

ΣΤ. Fader: Συρόμενο ποτενσιόμετρο, όπου μπορούμε να καθορίσουμε την ένταση

του καναλιού.

Τέλος, όλα τα κανάλια οδηγούνται σε μια τελική έξοδο (master out). Εκεί ρυθμίζουμε
την τελική ένταση απο το fader.