A ცხოვრება მოსესი

You might also like

Download as doc, pdf, or txt
Download as doc, pdf, or txt
You are on page 1of 140

1

êîÝÕàÔÑÐ ÛÝáÔáØ,

ÐÜã

áÐ×ÜÝÔÑØTØ áàãÚåÛÜØÚÔÑØá èÔáÐîÔÑ

(I nawili)1

ØáÔÕÔ, àÝÒÝàê rbola-ÛÐàãÚÐá ÛÝçÕÐàãÚÔÑØ, ÒÐÛÐàïÕÔÑØá


ìçãàÕØÚØ× ÐRÕáØÚÜØ, ÓÐãêîàÝÛÚÐÓ ÓÐðÙØßØÜÔÑÔÜ ÛÐ×ÒÐÜ àéÔãÚ
ÛÝÐáÞÐàÔÖÔÔÑá (àÝÛÚÔÑØê, ×ÐÕØá ÛîàØÕ, ÐàÐÜÐÙÚÔÑ ÔèãàÔÑØÐÜ
áØáìàÐäÔá), ÖÔÛÝÓÐÜ ×ÕÐÚá ÐÓÔÕÜÔÑÔÜ êîÔÜ×Ð sàÑÝÚÐá ÓÐ, àÝÒÝàê
×ÕÚØÐÜ, ÐÒãÚØÐÜÔÑÔÜ ÙØÓÔê ÛÐ× ãÛÙÕØàêîÚÔáØ ìØÜáìàÐäÕØáÙÔÜ,
×ÕØ×ÕÔ êîÔÜÔÑ×ÐÜ Ôà×ÐÓ ØéÝåÔÑÔÜ, ÛÐ×àÐîØá ÜÐêÕÚÐÓ ÙØ åÜÔÕÐ-
åÜÔÕØ× iwvdian îÔÚÔÑá ÓÐ ×ãÛêÐ ÛáÒÐÕáØ èÔëÐîØÚÔÑØ×Ð ÓÐ
ÛØÛÝàîÔÕÔÑØ× ÒÐÛÐàïÕÔÑÐá ÐàÐäÔàá ðÛÐâÔÑÔÜ,
ÛÝÐáÞÐàÔÖÔÔÑØáÐÓÛØ ÙÔ×ØÚÒÐÜìçÝÑÐáÐ ÓÐ ÛìÕÔÚ áØçÕÐàãÚá
êîÐÓÐÓ ìÐàÛÝÐéÔÜÔÜ, \ ÕäØåàÝÑ, ÐáÔÕÔ ÕØåêÔÕØ ÛÔê, ÛÔÒÝÑÐà×Ð
ÓÐ ëÛÐ×Ð èÝàØá ãÞÐâØÝáÜÔáÝ, àÝÓÔáÐê áÐ×ÜÝÔÑØá áÐàÑØÔÚÖÔ
áÐæÕ×Ý sàÑÝÚÐèØ èÔÜá æØàáÔãÚ ÐáÞÐàÔÖÝÑÐá ÐåÔÓÐÜ ÕÔîÛØÐÜÔÑØ
ÓÐ æÕ×ØÕéÔÜØÚØ áÐÖæÐãàØáÙÔÜ ÛáãÑãåØ ÓÐ ÓÐãêîàÝÛÔÚØ îÚÓÝÛØ×
ÛáìàÐäÕÔÚá ÙØÓÔÕ ãäàÝ ìØÜ ÒÐåÔÖÔÑ, ×ÐÜÐê ÛÝÛÔâÔÑãÚØ
áØáìàÐäØáÙÔÜ ÒÐÒãÚØÐÜÔÑ.
àÝÓÔáÐê ÐÛÒÕÐàÐÓ ÕØæìÕØ, ÐàÐ×ã ÞØàãâçÕãÚØ ram ìÐÓØÚØ× ÕÐà
ÐæâÙØÜÔÑãÚØ, ÐàÐÛÔÓ ÕÔáìàÐäÕØ ÛîÝÚÝÓ, àÝÛ èÔÒÔâÙÑÝ, àÝÒÝàê
éÔÛá áÐçÕÐàÔÚ èÕØÚá.
1
Zegli ramdenjermea gamocemuli. maTgan yvelaze mniSvnelovania ori,
romlebsac efuZneba winamdebare Targmani: (I) GreVgoire De Nysse, Vie de Moїse, ed.
par J. Danielou, (3-e edition) Paris 1968; (II) Gregorii Nysseni Opera, auxilio aliorum
virorum doctorum edenda curaverunt Wernerus Jaeger, Hermanus Langerbeck vol. VII,
pars I, Gregorii Nysseni De Vita Moysis, ed. Herbertus Musurillo, Leiden, 1964.
aRniSnuli naSromis Zveli qarTuli Targmani ekuTvnis wm. eqvTime mTawmindels.
2

ÔÞØáâÝÚÔèØ, ÐîÚÐîÐÜs rom ÒÐÛÝÛØÒÖÐÕÜÔ, Û×îÝÕÓØ, àÐØÛÔ


àéÔÕÐ ÛÝÛÔêÐ áàãÚåÛÜØÚØ êîÝÕàÔÑØá èÔáÐîÔÑ. ÐÛÒÕÐàØ áÐ×îÝÕÐàØ
ã×ãÝÓ çãàÐÓæÔÑØá æØàáØÐ.
èÔáÐëÚÝÐ, éÔÛØ áØâçÕÔÑØÓÐÜ Ðàê ÐàÐäÔàØ ÐæÛÝéÜÓÔá
áÐáÐàÒÔÑÚÝ èÔÜ×ÕØá, ÛÐÒàÐÛ ìØÜÐÛÓÔÑÐàÔ ÞÐáãîØ, ÕäØåàÝÑ,
ÛÝàéØÚÔÑØá ÜØÛãèÐÓ ÛÐØÜê ÒÐÛÝÒÐÓÒÔÑÐ. ×ãÙØ éÕÔÜ,
àÝÛÚÔÑØê, ÛÐÛÐ×Ð ìÔáØáÐÛÔÑà, ÐÛÓÔÜ áãÚá ÕãìØÜÐÛëæÕàÔÑ×,
Õ×ÕÚØ×, àÝÛ ÛÐà×ÚÐê èÔðäÔàØá éÕÔÜá íÐæÐàÐá çãàÐÓ ØæÝá ÒÝÜØÔàØ
ÐîÐÚÒÐÖàÓÝÑØá áÐ×îÝÕÐàØ, ÒÐêØÚÔÑØ× ãäàÝ áÐèãàØ ãÜÓÐ ØçÝá
èÔÜ×ÕØá, ÒÐÜÛâÙØêÓÔ ÓÐ ìÐàÔÛÐâÝ áØÛÓÐÑÚÔèØ ÓÐ èÔÜØ
áØíÐÑãÙÔ éÕÔÜÔÑà ÜÔÑÐçÝäÚÝÑØ× ÛÝàéØÚÔÑÐèØ ÒÐÛÝÐìà×Ý.
ÐÛØá èÔáÐîÔÑ Ôá ÕØÙÛÐàÝ×, ÐîÚÐ ÙØ ÓÐáÐîãÚ áÐåÛÔá èÔÕãÓÒÔ×
ÓÐ áØâçÕØá ìØÜÐÛëæÕàÐÓ æÛÔà×á ÕãîÛÝ×. Ø×îÝÕÔ éÕÔÜÒÐÜ,
ëÕØàäÐáÝ ÒÕÐÛÝ, áÐîÔÝÑàØÕÐÓ ìÐàÛÝÒØÓÒØÜÝ×, ×ã àÐ ÐàØá
áàãÚåÛÜØÚØ êîÝÕàÔÑÐ. ×ãÙØ éÔÛá áØâçÕÐèØ ÐæÛÝÐéÔÜ iÛÐá, àÐáÐê
ÔáìàÐäÕØ, êîÐÓØÐ, áãàÕØÚØê ÒÐÒØéÜÓÔÑÐ èÔÜØÕÔ êîÝÕàÔÑØ× áàãÚçÝ
áØâçÕÐèØ ÒÐêîÐÓÔÑãÚØ ÛÐÓÚØ. ×ÕØ× ÛÔ ÝàØÕÔ ÛîàØÕ ãëÚãàØ ÕÐà,
àÐÓÒÐÜ ar ëÐÚÛØëá aàê áàãÚåÛÜØÚÔÑØá áØâçÕØÔàØ èÔÛÝáÐÖæÕàÐ, aàê
áØâçÕØ× ÐæìÔàØÚØá êîÝÕàÔÑÐèØ ÐáàãÚÔÑÐ. ÐàÐ ÛÐàâÝ ÛÔ, ÐàÐÛÔÓ
ØáØÜØê ÙØ, àÝÛÚÔÑØê ÛÐÛÐ×Ð èÝàØá ÓØÓÔÑãÚÜØ ÓÐ áÐ×ÜÝÔÑØ×
ìÐàéØÜÔÑãÚÜØ ÐàØÐÜ, ÛØãìÕÓÝÛÚÐÓ ÐæØÐàÔÑÔÜ ÐÛÒÕÐà àÐÛÔá.
ÛÔÝàÔ ÛîàØÕ, Ðà ÛØÜÓÐ ØäØåàÝá ÕØÜÛÔÛ, ×Ø×åÝá ×ÐÜÐîÛÐÓ
ÛÔäáÐÚÛãÜØáÐ, <iq èÔÛØÞçàÝ èØèÛÐ, sadac Ðà ØçÝ èØèØ> (fs. 13.5).
ÐÛØâÝÛÐê èÔÕÔêÓÔÑØ ãêîÐÓÔáÐÓ ìÐàÛÝÒØÓÒØÜÝ éÔÛØ áÐäØåàÐÚØ.
áàãÚåÛÜØÚÔÑØá çÕÔÚÐ Øá áÐîÔ, àÐê ÙØ ÒàëÜÝÑÐÓ áÐÒÜÔÑèØ
ÕÚØÜÓÔÑÐ, èÔáÐÑÐÛØáØ áÐÖæÕàÔÑØ× ÐàØá èÔÛÝÖæãÓãÚØ; ÐáÔ×ØÐ,
×ãÜÓÐê, ÒÐÜÒàëÝÑÐÓØ ÓÐ ÖæÕàãÚØ àÐÝÓÔÜÝÑÐ. ×ã
ÓÐÕãÙÕØàÓÔÑØ×, ÕÜÐîÐÕ×, àÝÛ ×Ø×ÝÔãÚØ ìçà×Ð ÐÜÓÐ àØêîÕ×Ð
Ð×ÔãÚØ áÐÓæÐê ØìçÔÑÐ ÓÐ áÐÓæÐê ìçÓÔÑÐ; áìÝàÔÓ ÔáÐÐ ÛÐ×Ø
áØáàãÚÔ. àÐê èÔÔîÔÑÐ áÐ×ÜÝÔÑØáÔãÚ áàãÚåÛÜØÚÔÑÐá, ÛÝêØåãÚØá
3

×ÐÜÐîÛÐÓ, ÛÐá ÛîÝÚÝÓ Ôà×Ø áÐÖæÕÐàØ ÐåÕá: áÐÖæÕàØá ÐàåÝÜÐ2.


îáÔÜÔÑãÚØ áÐæÕ×Ý ÛÝêØåãÚØ, \ ÓØÐÓØ ÓÐ ÐÛÐæÚÔÑãÚØ, \ àÝÛÚØá
ÒÝÜÔÑÐê áÐ×ÜÝÔÑØá áÐàÑØÔÚÖÔ àÑÝÓÐ ÛÐàÐÓØá, ÐàÐáÝÓÔá
ÓÐÛêîàÐÚÐ <ìØÜ áìàÐäÕØáÒÐÜ> (äØÚØÞ. III, 13)3, àÐÓÒÐÜ áÐäà×îÔÓ
èÔÔàÐêîÐ ÛÐá áàÑÝÚØá èÔçÝÕÜÔÑÐ. àÐâÝÛ? ØÛØâÝÛ, àÝÛ çÝÕÔÚØ
ÙÔ×ØÚØ ×ÐÕØáØ ÑãÜÔÑØ× ãáÐÖæÕàÝÐ ÓÐ ÛîÝÚÝÓ ÛÐèØÜ ØÖæãÓÔÑÐ,
àÝêÐ Taviá×ÕØá ãêîÝá èÔÔéÔîÔÑÐ, àÝÒÝàê, ÛÐÒÐÚØ×ÐÓ, áÝêÝêîÚÔ
áØÙÕÓØÚá, îÝÚÝ ÜÐ×ÔÚØ ÑÜÔÚá. áÐÖÝÒÐÓÝÓ, çÝÕÔÚ ÙÔ×ØÚá Øá
ÐîèÝÑá, àÐê ÛÝìØÜÐÐæÛÓÔÒÔÐ ÛØáØ ÓÐ àÝÒÝàê áØêÝêîÚØá ÓÐáÐáàãÚØ
ÓÐáÐÑÐÛØ îÓÔÑÐ áØÙÕÓØÚØáÐ, ÐáÔÕÔ áÐ×ÜÝÔÑØ×Ø áàÑÝÚØá
èÔçÝÕÜÔÑÐ, ×ÐÕØá ÛîàØÕ, ÑÝàÝâØáÙÔÜ áìàÐäÕÐÓ ÒÐàÓÐØåÛÜÔÑÐ.
ÐåÔÓÐÜ êîÐÓØÐ, àÝÛ Øá, àÐê áÐÖæÕàÔÑØ× ØÖæãÓÔÑÐ, áÐ×ÜÝÔÑÐ Ðà
ÐàØá. áìÝàÔÓ ÐÛØâÝÛ, Ðà ÕâçãÝÓØ×, àÝÓÔáÐê ÕÐÛÑÝÑÓØ×:
èÔãëÚÔÑÔÚØÐ áÐ×ÜÝÔÑØáÔãÚØ áàãÚåÛÜØÚÔÑØá ÐÛÝÛìãàÐÕØ
ÒÐÜáÐÖæÕàÐ.
ÕäØåàÝÑ, êîÐÓÐÓ ãÜÓÐ ÒÐÜØÛÐàâÝá, ÐÒàÔ×ÕÔ ØáØê, ×ã àÐâÝÛ
ÐàØá áàãÚåÛÜØÚÔÑÐ ÛØãìÕÓÝÛÔÚØ ×ÕØ× áÐ×ÜÝ êîÝÕàÔÑØá ÒÖÐÖÔ.
ãÞØàÕÔÚÔáØ ÓÐ íÔèÛÐàØâØ ÙÔ×ØÚØ, àÝÛÚØá ÑãÜÔÑÐê áØÙÔ×ÔÐ,
Ô. Ø. ×ÐÕÐÓ æÛà×ÔÔÑÐ, ÐàØá Øá, àÐê ÛØá ÐàáÔÑÐá èÔÐÓÒÔÜá, ÓÐ ÐáÔê
ØìÝÓÔÑÐ. ÐÛÐá×ÐÜ, àÐÓÒÐÜ áÐ×ÜÝÔÑÐá, ÑÝàÝâÔÑØá ÒÐàÓÐ áîÕÐ
áÐÖæÕÐàØ Ðà ÒÐÐéÜØÐ, îÝÚÝ æÛà×ÔÔÑÐ ×ÐÕØá ÛîàØÕ, ÐàÐäÔàá
áÐìØÜÐÐæÛÓÔÒÝá Ðà èÔØìçÜÐàÔÑá, èÔáÐÑÐÛØáÐÓ, áÐæÕ×Ý ÑãÜÔÑÐ
ãáÐÖæÕàÝ ÓÐ ÓÐãáàãÚÔÑÔÚØ ãÜÓÐ ØçÝá. ÛÔÝàÔ ÛîàØÕ, ×ãÙØ

2
Sdr. wm. eqvTime mTawmindelis Targmani: <xolo saTnoebisaTYs erTi
sazRvari gYcnobies mociqulisagan, \ ese igi ars, viTarmed: ara aqus mas sazRvari> (|
108, 346r-v; qvemoT yvelgan aRniSnuli Targmani SemoklebiT miTiTebuli gvaqvs
rogorc: <eqvT. nos.>). Sdr. Gr: ¹Epiì de\ th=j a)reth=j eÀna para\ tou= ¹Aposto/lou
teleio/thtoj oÀron e)ma/qomen, to\ mh\ eÃxein au)th\n oÀron
3
Sdr. eqvT. nos.: <didi igi da maRali gonebiTa mociquli maradis saTnoebasa Sina
rbioda da araodes waRmarT-srbisagan dacxra> (| 108, 346v; Sdr. o( ga\r polu\j
e)keiÍnoj kaiì u(yhlo\j th\n dia/noian o( qeiÍoj ¹Apo/stoloj a)eiì dia\ th=j a)reth=j tre/xwn
ou)de/pote toiÍj eÃmprosqen e)pekteino/menoj eÃlhcen)
4

ÜÐÛÓÕØÚØ áÐ×ÜÝ êîÝÕàÔÑÐ ØÒØÕÔÐ, àÐê ÖØÐàÔÑÐ æÛÔà××ÐÜ


(àÐÓÒÐÜ áìÝàÔÓ æÛÔà×ØÐ áàãÚØ áÐ×ÜÝÔÑÐ), ÓÐ ×ãÙØ èÔêÜÝÑØá
çÕÔÚÐ ÛáãàÕÔÚØ íÔèÛÐàØâÐÓ ÙÔ×ØÚ×ÐÜ ÖØÐàÔÑÐá ÔáìàÐäÕØá, îÝÚÝ
ÐÛ ãÙÐÜÐáÙÜÔÚá áÐÖæÕÐàØ Ðà ÐåÕá, ÛÐèØÜ áÐÔíÕÝ ÐæÐà ãÜÓÐ ØçÝá,
àÝÛ ÛÖØÐàÔÑÔÚ×Ð ìØÜáìàÐäÕÐê, ãáÐáàãÚÝs mimarT4
TanaÒÐÜÕàêÝÑÐÓØ, ÐàÐáÝÓÔá äÔàîÓÔÑÐ5.
ÐÛÒÕÐàÐÓ, áØáàãÚÔ ÛÐà×ÚÐê, çÕÔÚÐáÐ×ÕØá ÛØãìÕÓÝÛÔÚØ éÐÜá,
àÐÓÒÐÜ áàãÚåÛÜØÚÔÑÐ áÐÖæÕàÔÑØ× Ðà ØÖæuÓÔÑÐ ÐÜã, àÝÒÝàê
Ø×åÕÐ, áÐ×ÜÝÔÑØá áÐÖæÕÐàØ ÛîÝÚÝÓ ãáÐÖæÕàÝÔÑÐÐ6. ÐÜÙØ àÐ
ÒÖØ× ÛØÕÐæìÔÕ× áÐëØÔÑÔÚ ÖæÕÐàá, ×ã Ôá ÖæÕÐàØ ÐàáÐÓ
ÐæÛÝéÜÓÔÑÐ?
miuxedavad imisa, rom éÕÔÜÛÐ ÛáïÔÚÝÑÐÛ áàãÚØÐÓ ÛØãìÕÓÝÛÚÐÓ
ìÐàÛÝáÐîÐ áìàÐäÕØá áÐÒÐÜØ, ÐÛØá ÒÐÛÝ ãäÚØá ÛêÜÔÑÐá Üã
ãÒãÚÔÑÔÚÕçÝä×, àÝÛÔÚØê ÒÕÐãìçÔÑá: <ØçÐÕØ× áàãÚÜØ, ØáÔÕÔ
àÝÒÝàê áàãÚØÐ ×åÕÔÜØ ÖÔêØãàØ ÛÐÛÐ> (ÛT. 5.48).
ÛÐà×ÐÚØÐ, ÑãÜÔÑØ× ÙÔ×ØÚá Û×ÔÚØ áØáÐÕáØ× ÕÔàÐáÝÓÔá
ÕÔÖØÐàÔÑØ×, ÛÐÒàÐÛ ÛÐá×ÐÜ ÜÐìØÚÝÑàØÕØ ÖØÐàÔÑÐê
ÒÝÜØÔà×Ð×ÕØá ÓØÓÐÓ áÐáÐàÒÔÑÚÝÐ.
çÝÕÔÚÛîàØÕ ÕÔêÐÓÝ×, ×ÕØ× ÐÛ áàãÚåÛÜØÚÔÑØá ÜÐìØÚáÐê Ðà
ÛÝÕìçÓÔ× ÓÐ ØÛÓÔÜÐÓ ÛÝÕØîÕÔíÝ× ØÒØ, àÐÛÓÔÜØá èÔìçÜÐàÔÑÐê
ëÐÚÒÕØëá.
àÝÒÝàê éÐÜá, is, rom maradis metad da metad gvsurdes ÐÓÐÛØÐÜãàØ
ÑãÜÔÑØá×ÕØá áàãÚåÛÜØÚÔÑÐ, \ ÔáÐÐ ÛÐàÐÓØãÚÐÓ ÛÔâØ ÓÐ ÛÔâØ
ÖØÐàÔÑÐ ÙÔ×ØÚ×ÐÜ7.

4
e. i. RvTis mimarT
5
Sdr. eqvT. nos.: <...survili igi misda ziarqmnulisaA usazRvrosa mas
TanagangrZeldebis da dadgromasa ver hpovbs> ((| 108, 346v; Sdr. kaiì h( tou=
mete/xontoj e)piqumi¿a t%½ a)ori¿st% sumparatei¿nousa sta/sin ou)k eÃxei)
6
Sdr. eqvT. nos.: <saTnoebisa erTi ars sazRvari \ usazRvroebaA> ((| 108, 347;
Sdr. th=j de\ a)reth=j eiâj oÀroj e)stiì to\ a)o/riston)
5

ÕäØåàÝÑ, ÙÐàÒØ ØåÜÔÑÐ, ×ã àéÔÕØá×ÕØá ìÛinda ìÔàØÚá


ÛØÕÛÐà×ÐÕ×. áÐæÕ×Ý îÛÐ ÔáÐØÐ ìØÜÐáìÐàÛÔâçÕÔÚØá ÞØàØ×
ÒÕÐãìçÔÑá, <èÔîÔÓÔ ÐÑàÐÐÛá – ×åÕÔÜá ÛÐÛÐá, ÓÐ áÐàÐá – ×åÕÔÜá
ÛèÝÑÔÚá> (ÔáÐØÐ 51.2).
Ôá áØâçÕÔÑØ áÐ×ÜÝÔÑØáÒÐÜ ÒÐàÔÛØåêÔãÚ×Ð ÒÐáÐÒÝÜÐÓ
Ø×åÕÐ.
ØáÔÕÔ, àÝÒÝàê ÛÔÖæÕÐãàÔÑØ, àÝÛÚÔÑØê ÜÐÕáÐÓÒãàØáÙÔÜ
ÛØÛÐÕÐÚ áìÝà ÒÖÐá ÒÐÓÐãîÕÔÕÔÜ, èÔÛÓÔÒ ÙØ ÐÜ ÛÐæÚÐ
ÐÕÐàÓÜØÚ êÔêîÚá èÔÐÛéÜÔÕÔÜ, ÐÜ ÙØÓÔÕ àÝÛÔÚØÛÔ ÛìÕÔàÕÐÚØá
×ÐÕá ÛÝhÙàÐÕÔÜ ×ÕÐÚá ÓÐ amgvari êîÐÓØ áÐÜØèÜÔÔÑØá ÛØÔà
ê×ÝÛØÚÔÑÐá ×ÐÕá ÓÐÐæìÔÕÔÜ, \ ÛáÒÐÕáÐÓÕÔ, çÕÔÚÐ Øá, ÕØÜê
ãìØÜÐÛëæÕàÝ ÒÝÜÔÑØá ÒÐÛÝ êîÝÕàeÑØá ÖæÕÐèØ ÓÐØÙÐàÒÐ,
áÐàÐáÐ ÓÐ ÐÑàÐÐÛØá áÐîÔ×Ð ÒÐníÕàÔâØ× ÙÕÚÐÕÐê èÔëÚÔÑá áÐæÕ×Ý
ÜÔÑØá nÐÕáÐÓÒãàØáÙÔÜ ÒÖis gakvlevas.
ÐÛÐá×ÐÜ, àÐÓÒÐÜ ÐÓÐÛØÐÜãàØ ÑãÜÔÑÐ ÛÐÛÐÙÐêÐÓ ÓÐ
ÓÔÓÐÙÐêÐÓ ÒÐÜØçÝäeba, îÝÚÝ ÛÐ× Ýà×ÐÕÔá ×ÐÜÐáìÝàÐÓ ÛÝÔÚØ×
ÑÝàÝâØá ÐÜ ÙÔ×ØÚØá ÜÔÑÐçÝäÚÝÑØ×Ø ÐàéÔÕÐ, ÐÛØá ÒÐÛÝ áÐæÕ×Ý
îÛÐÛ ×Ø×ÝÔãÚ ÛÐ×ÒÐÜá áÐ×ÜÝÔÑØá èÔáÐÑÐÛØáØ ÜØÛãèØ ÒÐÜãéØÜÐ.
ÝàØÕÔ ÜÐìØÚØ ÛØá×ÕØá ÛÝÜÐ×ÔáÐÕÔá ÔèãàÔÑÐ, ÛÐÛÐÙÐêØ –
ÐÑàÐÐÛá, ÓÔÓÐÙÐêØ – áÐàÐá, ÓÐ Ôà×ØêÐ ÓÐ ÛÔÝàÔê ×ÕØáÝÑàØÕÐÓ
èÔáÐâçÕØáØ áÐîÔÔÑØá ÙÕÐÚobaÖÔ áÐ×ÜÝÔÑØ×Ø êîÝÕàÔÑØáÙÔÜ
ÛØÛÐÕÐÚ ÛÐà×ÐÚ ÒÖÐá ÐÓÒÔÑÐ.
ÐÛïÔàÐÓ, ÐÚÑÐ×, áÐÙÛÐàØáØ ØåÜÔÑÐ ÒÐÕØîáÔÜÝ× ×ãÜÓÐê Ôà×Ø
ÛÐ×ÒÐÜØ, àÝÛÔÚÛÐê ×ÐÕØáØ êîÝÕàÔÑØ× áÐîÔÚØ ÒÐØ×åÕÐ.
êÔêîÚÝÕÐÜ áÐÜØèÜÔÓ ÓÐÕáÐîÝ× ØÒØ, ×ÐÜÐê ÕÐéÕÔÜÝ×, ×ã àÐ ÒÖØ×
ëÐÚÒÕØëá áÐ×ÜÝÔÑØá ÛèÕØÓØ ÜÐÕáÐÓÒãàØáÙÔÜ ìÐàÕÛÐà×Ý× áãÚØ,

7
Sdr. eqvT. nos.: <ese iyos sisrule kacobrivisa bunebisaA, raATa maradis
keTilisa mimarT miviswrafdeT da mas zeda iyos nebaA Cueni yovliTurT> ((| 108,
347; Sdr. a)eiì e)qe/lein e)n t%½ kal%½ to\ ple/on eÃxein, h( th=j a)nqrwpi¿nhj
fu/sewj teleio/thj e)sti¿)
6

àÝÛ ÕÔàc êîÝÕàÔÑØá åÐàØèîÐÚÛÐ ÐÐæÔÚÕÝá ØÒØ ÓÐ ÕÔàê ÕÜÔÑÐ×Ð


ãìçÕÔâÛÐ âÐÚæÔÑÛÐ ÓÐÜ×åÐá ÑÝàÝâÔÑØá ãäáÙàãÚèØ.
ÕäØåàÝÑ, áìÝàÔÓ ÐÛØâÝÛ ÐæØìÔàÐ ÐáÔ ÓÐìÕàØÚÔÑØ×
ÐÛÐæÚÔÑãÚ ÙÐê×Ð ÛÝæÕÐìÔÝÑÐ, àÝÛ è×ÐÛÝÛÐÕÚÔÑÛÐê ÛÐ×
ÛØhÑÐëÝÜ ÓÐ ìÐàéØÜÔÑãÚ×Ð ÛáÒÐÕáÐÓ ØáØÜØê ÙÔ×ØÚØáÙÔÜ
ìÐàÔÛÐà×ÝÜ.
ØÙØ×îÐÕá ÕØÜÛÔ:
<×ãÙØ Ðàê åÐÚÓÔÕÔÚØ ÕÐà, àÝÒÝàê ÐÑàÐÐÛØ, Ðàc ÔÒÕØÞâØá
ÐáãÚá ÐæÕãÖàÓØÕÐà, àÝÒÝàê ÛÝáÔ, ×ãÙØ Ðàê áîÕÐ àÐÛ êîÝÕàÔÑØáÔãÚØ
ÜØèÜØ× ÕÔÛáÒÐÕáÔÑØ éÔÛá ìØÜÐÞàÔÑá, àÝÒÝàæÐ èÔÕëÚÔÑ éÔÛØ
×ÐÕØ ÛÐ×áÐÕÔ ÛìçÝÑàá èÔÕãÔà×Ý? ÛÐ×Ø çÝäÐ îÝÛ ØÛ ÖÝÛÐÛÓÔ ãêîÝÐ
éÔÛ×ÕØá, àÝÛ Ôà×ÛÐÜÔ×á ÐàÐäàØ× ÕÒÐÕÐà×!>.
ÞÐáãîÐÓ ÕØâçÕØ×:
åÐÚÓÔÕÔÚÝÑÐ, Ðàê ÑÝàÝâÔÑÐÓ ÛØÒÕÐéÜØÐ ÓÐ Ðàê áØÙÔ×ÔÓ;
ÐáÔÕÔ, ÕäØåàÝÑ×, Ðàê ÔÒÕØÞâÔèØ ÛÙÕØÓàÝÑÐ ÐÜÓÐ ÑÐÑØÚÝÜèØ
êîÝÕàÔÑÐ ìÐÐà×ÛÔÕá ÕØÜÛÔá áÐ×ÜÝÔÑÐá, Ðàê ÛîÝÚÝÓ ØãÓÔÐèØ
èÔØêÜÝÑÔÜ æÛÔà×á æØàáÔãÚÔÑØ; Ðàê áØÝÜØÐ, ÞØàÓÐÞØàØ ÐÖàØ×,
æÕ×Øá áÐÛçÝäÔÚØ.
ãäàÝ ÒÐÛíàØÐîØ ÒÝÜÔÑÐ ÓÐ ãäàÝ ÛÐîÕØÚØ ×ÕÐÚØ ØáâÝàØãÚ
×îàÝÑÐèØ ØÛÐá ÒÐÜíÕàÔâá, áØÜÐÛÓÕØÚÔèØ àÝÛÔÚ åÐÚÓÔÕÔÚáÐ ÓÐ
ÔÒÕØÞâÔÚá ãÜÓÐ ÒÐÜÕÔàØÓÝ× ÐÜ ÙØÓÔÕ ÑÐÑØÚÝÜÔÚ×Ð àÝÛÔÚØ
ÛÝÜÝÑØáÒÐÜ ãÜÓÐ ÓÐÕØîáÜÐ× ×ÐÕØ, àÝÛ ÛØÕÐæìØÝ× ÜÔâÐà
êîÝÕàÔÑÐá.
ÐÛÒÕÐàØ êîÝÕàÔÑØá ÜØÛãèÐÓ ÛÝáÔá ìÐàÛÝÒØÓÒÔÜ×. ïÔà
ÛÝÙÚÔÓ ÒÐÓÛÝÒêÔÛ× ÛØá çÝäÐá, àÝÒÝàê Ôá áÐæÕ×Ý ìÔàØÚØáÒÐÜ
ÕØáìÐÕÚÔ×, èÔÛÓÔÒ ÙØ ØáâÝàØãÚØ ×îàÝÑØá èÔáÐâçÕØá áãÚØÔà ÐÖàá
ÒÐÛÝÕØÙÕÚÔÕ× ÓÐ ÐÛ ÒÖØ× áÐ×ÜÝÔÑØá èÔáÐîÔÑÐê ÛÝÒêÔÛ×
àéÔÕÐá, ÐÒàÔ×ÕÔ ØÛØá èÔêÜÝÑÐáÐê ÕÔêÓÔÑØ×, ×ã àÐá ÒãÚØáîÛÝÑá
ÐÓÐÛØÐÜØá×ÕØá ÛØáÐìÕÓÝÛØ áàãÚåÛÜØÚØ êîÝÕàÔÑÐ.
7

***
ÒÐÓÛÝÒÕêÔÛÔÜ, àÝÛ ØÛ ÓàÝá, àÝÓÔáÐê ÛÝáÔ ØèÕÐ, âØàÐÜØá
ÑàëÐÜÔÑØ×, ÜÐèÝÑØ çàÛÔÑØá êÝêîÚÐÓ ÓÐâÝÕÔÑÐ ÐÙàëÐÚãÚØ ØçÝ.
ÐÛÑÝÑÔÜ, ÐÒàÔ×ÕÔ, àÝÛ ÛÝáÔá ÓÐÑÐÓÔÑØÓÐÜÕÔ ÛØÔÛÐÓÚÐ
çÕÔÚÐ Øá æØàáÔÑÐ, àÐÛÐê èÔÛÓÔÒèØ ØéØÜÐ ×ÐÕØ. àÝÓÔáÐê
ÛèÝÑÚÔÑÛÐ áÐîÕÔÕÔÑØ ÒÐîáÜÔá, ØáÔ×Ø ÜÐâØäØ éÕØÚØ ØîØÚÔá, àÝÛ
ÕÔæÐà ØãäÚÔá ÛØáØ ÛÝÙÕÚÐ. ÛÐà×ÐÚØÐ, âØàÐÜØá èØèØ× ÛÓØÜÐàÔá
ÛØáêÔá ÛÐ× ÐîÐÚèÝÑØÚØ, ÛÐÒàÐÛ èØèÕÚÐÓ ÙØ Ðà ÒÐÓÐÐÒÓÔá
ÜØÚÝáÝá âÐÚæÔÑèØ, ÐàÐÛÔÓ çã×èØ éÐáÕÔá, àÝÛÚØá áÐÛÐÒàÔÑØê
ÒãÓàÝÜØ×Ð ÓÐ äØáØ× ØçÝ èÔÛâÙØêÔÑãÚØ (ÐáÔ ÛÝÒÕØ×îàÝÑÔÜ
ØáØÜØ, àÝÛÚÔÑÛÐê ÓÐìÕàØÚÔÑØ× èÔØáìÐÕÚÔá ÛÝáÔá êîÝÕàÔÑÐ).
çã×Ø, àÝÛÔÚáÐê áÐæÕ×Ý ëÐÚÐ ÛÐà×ÐÕÓÐ, ÜÐÞØàØá ÓÐÛàÔê
ÙØÓÔá èÔÔçãÓàÐ, èÔÛÓÔÒ ÙØ ÛÓØÜÐàØá âÐÚæÔÑØ× ×ÐÕØá×ÐÕÐÓ
ÒÐàØçÐ îÛÔÚÔ×ÖÔ. áìÝàÔÓ ÐÛ ÓàÝá, áÐÜÐÞØàÝ ÑÐæèØ ÛÔäØá ÐáãÚØ
ØçÝ ÛØáãÚØ, àÝÛÔÚØê ØåÕÔ ÒÐÛÝàØçãÚ çã×á ìÐÐìçÓÐ ÓÐ
ÓÐÔÞÐâàÝÜÐ. çã×ØÓÐÜ éÕØÚØ ÛÝáÔ îÛÝÑÓÐ. àÝÓÔáÐê ÛÔäØá ÐáãÚÛÐ
ÛÐÓÚäÔÜØÚØ ÐîÐÚèÝÑØÚØ ØîØÚÐ, ÛÐèØÜÕÔ èÔØçÕÐàÐ ØÒØ ÓÐ
ØèÕØÚÐ ÙØÓÔê, ÛÐÒàÐÛ ÛÝáÔÛ Ðà Ø×ÕØáÐ ãêîÝ ëãëã; ÜÐ×ÔáÐÕÔÑØá
îÔÚèÔìçÝÑØ× ÛÐØÜê ÛèÝÑÚØá àëØ× ÒÐÛÝØÙÕÔÑÐ ØÒØ.
ÛÔäãàÐÓ ÐæÖàÓØÚØ çàÛÐ ÒÐàÔèÔ ÛÝëæÕàÔÑÐèØê ÒÐÜØáìÐÕÚÐ,
ÛÐÒàÐÛ èÔÛÓÔÒèØ ÐæÐà ØàéØÐ ÛÐÜ Ôá ÛÝëæÕàÔÑÐ, àÝÛÔÚáÐê ØáÔÕ
ÒÐàÔèÔÜØ ÐÓØÓÔÑÔÜ. ÒÐÜÛìÕØáÔÑãÚÛÐ8 ÛÝáÔÛ ÐæÐàê ÓÔÓÝÑØÚØ
ÛØØæÝ ÜÐÛÓÕØÚ ÓÔÓÐÓ. áØáîÚØ× ÜÐ×ÔáÐÕÔÑØáÙÔÜ ÒÐÔèãàÐ ØÒØ
ÓÐ ×ÐÕØáØ âÝÛØá îÐÚîèØ ÒÐÔàØÐ. àÝÓÔáÐê ÔÑàÐÔÚáÐ ÓÐ ÔÒÕØÞâÔÚá
èÝàØá ÑàëÝÚÐ ÒÐéÐæÓÐ, ÛÝáÔ ÜÐ×ÔáÐÕá ÛØÔÛîàÝ ÓÐ ÛÝÙÚÐ
ãêîÝ×ÔáÚØ, ÛÐÒàÐÛ àÝêÐ ÝàØ ÔÑàÐÔÚØ èÔÔíØÓÐ Ôà×ÛÐÜÔ×á, ÛÐ×
ÓÐìçÜÐàÔÑÐá èÔÔêÐÓÐ ÛÝáÔ ÓÐ ÐáÔ ãàéØÐ ÛÝåØèÞÔÔÑá:
ã×ÐÜîÛÝÔÑØá ÓàÝá ëÛÐ×Ð èÝàØá ÑãÜÔÑÐ ãÜÓÐ ØçÝá èãÐÛÓÒÝÛÔÚØ

8
e. i. gaWabukebulma, davaJkacebulma.
8

ÓÐ ÐàÐ ÒãÚØáìçàÝÛÐ. Ôà×ÛÐ ÛÐ×ÒÐÜÛÐ ÐÛØá ÒÐÛÝ ãáÐÛÐà×ÚÝÓ


ÒÐÜÓÔÕÜÐ ØÒØ, ÛÐÒàÐÛ ÒÐÜêÓØÚÛÐ ìçÔÜÐÛ ãÛïÝÑÔáØ
áØÑàëÜØáÙÔÜ ãìØÜÐÛëæÕàÐ ÛÝáÔá, àÐÓÒÐÜ ÐÛØÔàØÓÐÜ ÛàÐÕÐÚ×Ð
ÙàÔÑãÚá ÒÐÜÔàØÓÐ ØÒØ ÓÐ ÒÐÜÛÐàâÝÔÑØ× ÓÐÔÛÙÕØÓàÐ. áìÝàÔÓ
ÛÐèØÜ ÓÐãÛÝçÕàÓÐ ÛÝáÔ ÕØæÐê ãêîÝ×ÔáÚá, àÝÛÔÚáÐê èÔÔëÚÝ
àÝÒÝàê ãÙÔ×ãàØá ÒÐÜíÕàÔâÐ, ÐáÔÕÔ ÒÐàéÔÕÐ ÐÓÐÛØÐÜ×Ð
éÕÔãÚÔÑÔÑØáÐ ÓÐ ÛÐ×Ø çÝäÐ-êîÝÕàÔÑØáÐ. Ôá ÙÐêØ ÛîÝÚÝÓ Ôà×Ø
ÜÐÛÝåÛÔÓÐàØá ÒÖØ× éÐìÕÓÐ íÐÑãÙØá Û×ÔÚ áÐ×ÜÝÔÑÐá
(ÕÒãÚØáîÛÝÑ ÛìçÔÛáÔÑÖÔ ×ÐÕÓÐáîÛÐá), ÛØîÕÓÐ, àÝÛ ÛÝáÔÛ ×ÐÕØá
áÐáÐàÒÔÑÚÝÓ àÝÓØ ÓÐØêÕÐ áØÛÐà×ÚÔ, ×ÐÕØá×ÕØá àÝÓØ èÔÔÑàëÝÚÐ
ÛìçÔÛáÔÑá, àÝÛÚÔÑáÐê ÛØá ìØÜÐèÔ ÑàÐÚØ Ðà ÛØãëæÝÓÐ×, ÐàÐÛÔÓ
ÑãÜÔÑØ× ØçÝ ØÒØ áÐÛÐà×ÚØÐÜØ. ÒÐãÙÕØàÓÐ ãêîÝ ÙÐêá íÐÑãÙØá
ÐÛÒÕÐàØ ÛÝåÛÔÓÔÑÐ, ëÕØàäÐá ÒÐÜëÖÔ ãÞÐâØÝáÜÔáÐÓ èÔàÐêîÐ
ÒÐàÔÒÜãÚ áØÛìØàÔèØ ÓÐÛÐÚãÚØ áÐ×ÜÝÔÑÐ ÓÐ ×ÐÕØáØ ÐáãÚØ
ÛØÐ×îÝÕÐ ÛÐá, ×ÐÜÐê ÜÔÑÐ ÓÐà×Ý, ÛØá×ÕØá áÐáãàÕÔÚáÐ ÓÐ
áÐìÐÓÔÚ êîÝÕàÔÑÐá ÛØðçÝÚÝÓÐ.
ÐáÔ êîÝÕàÝÑÓÐ ÛÝáÔ Û×ÐèØ ÒÐÜÛÐàâÝÔÑØ×, ×ÐÕçàØÚÝÑÐ×Ð
ÛæÔÚÕÐàÔÑÐá ÒÐàØÓÔÑãÚØ ÓÐ ãÓÐÑãà ÒÐÜÓÔÒØÚÝÑÐèØ êîÕÐàÖÔ
ÛÖàãÜÕÔÚØ.
ÐÛÒÕÐà çÝäÐèØ ÒÐÕØÓÐ ÓàÝ. Ôà×îÔÚ, àÝÒÝàê ÒÕÐãìçÔÑá
ØáâÝàØÐ, áÐèØÜÔÚØ æÕ×ØáéØÜÔÑÐ ØîØÚÐ ÛÝáÔÛ. ÖãáâÐÓ èãÐÓæØ×
ÛÖØãà ÜÐ×ÔÚÖÔ ãÑàìçØÜÕÐÚÔáÛÐ èãåÛÐ ÒÐãÔÚÕÐ ×ÕÐÚÔÑèØ. ãêîÝ
áÐîØÚÕÔÚØ× ÒÐêÑãÜÔÑãÚÛÐ çàÛÐÛ Û×Ðá ÐîÔÓÐ ÓÐ ×ÕÐÚØ ðÙØÓÐ
êÔêîÚÝÕÐÜ Ñãéåá, àÝÛÚØáÒÐÜÐê ÐÚØ ÒÐÛÝÙà×ÔÑÝÓÐ. ÑãéåØá àâÝÔÑØ
êÔêîÚèØ ØáÔ çÕÐÝÓÐ, ×Ø×åÝá ÜÐÛØ× ØçÝ ÓÐêÕÐàãÚØ. ×ÐÕØá ×ÐÕá
ã×îàÐ ÛÝáÔÛ: ÛØÕÐÚ ÓÐ ÕÜÐîÐÕ ÐÛ ÓØÐÓ áÐÜÐîÐÝÑÐá! ÐÛØá ×åÛÐ
ØçÝ ÓÐ, êÔêîÚÝÕÐÜÛÐ áîØÕÔÑÛÐ ÐàÐ ÛÐàâÝ íÐÑãÙØá ×ÕÐÚÔÑØ
ÐÐÕáÔá áÐÙÕØàÕÔÚØ èãåØ×, ÐàÐÛÔÓ, àÐê çÕÔÚÐÖÔ ãéÕÔãÚÝÐ, ÛØáØ
çãàÔÑØê ÐÐÙÐÛÙÐÛÔá. ÝàØÕÔ ÒàëÜÝÑØá ÝàÒÐÜÝá ÒÐãÜÐìØÚÓÐ
áØÜÐ×ÚØá ÛÐÓÚØ, \ ×ÕÐÚÔÑØ áîØÕ×Ð êØÛêØÛÛÐ ÒÐÐÑàìçØÜÐ, çãàÔÑØ
9

ÙØ ãîàìÜÔÚÛÐ ÛÝëæÕàÔÑÐÛ ÒÐÐÜÐ×ÚÐ. îÛÐ ÒÐÛÝáêÐ áØÜÐ×ÚÔÛ ÓÐ


Û×ÐÖÔ ÐáÕÚÐ ÐãÙàëÐÚÐ ÛÝáÔá, àÐÓÒÐÜ ÐÛëØÛÔÑÓÐ ÛÐá ÛÙÕÓÐàØ
äÔîáÐêÛÔÚØ. ÛÝáÔÛÐê èÔØîáÜÐ ØáØÜØ ÓÐ ÛîÝÚÝÓ èÔÛÓÔÒ èÔÐîÝ äÔîØ
ØÛ ÛØìÐá, àÝÛÔÚáÐê áÐæÕ×Ý èãåØ ÐÜÐ×ÔÑÓÐ.
ÕäØåàÝÑ Ðà ÐàØá áÐíØàÝ ìÕàØÚÐÓ ÛÝÒØ×îàÝ× çÕÔÚÐäÔàØ,
àÐÓÒÐÜ ÐÛØ× éÕÔÜá ÛØÔà ÓÐáÐîãÚ ÛØÖÐÜá ÕèÝàÓÔÑØ×.
áÐæÕ×Ý ÒÐÛÝêîÐÓÔÑØá ÒÖØ× ÛÝáÔá ÔÑàëÐÜÐ, àÝÛ ÔÒÕØÞâÔÚ×Ð
ÛÝÜÝÑØÓÐÜ ÒÐÛÝÔîáÜÐ TaviáØ ÔàØ. ãÑàÐÚÝ êÓÐÛ ãÖÔÜÐÔáØ
ÑàëÐÜÔÑØáÐÓÛØ àìÛÔÜÐ èÔáëØÜÐ ÛÝáÔá ÓÐ ×ÐÜÐê ãÙÔ×
èÔÐêÜÝÑØÜÐ ×ÕØ× ÛÐáèØ éÐÜÔàÒØÚØ áÐæÕ×Ý ëÐÚÐ. êÓÐ ÙØ ÐáÔ×Ø
ØçÝ: àÝÓÔáÐê ÛÝáÔÛ ÙÕÔà×îØ ÒÐÐÒÓÝ îÔÚØÓÐÜ, îÔá áãÚØ éÐÔÓÒÐ
ÓÐ êîÝÕÔÚÐÓ ÒÐàÓÐØåÛÜÐ (ÒÕÔÚØ ØçÝ Ôá êîÝÕÔÚØ). èÔÛÓÔÒ,
àÝÓÔáÐê èÔØÞçàÝ ÛÐÜ ÒÕÔÚØ, êîÝÕÔÚØ ÙÕÚÐÕ ÙÕÔà×îÐÓ ØåêÐ.
ÙØÓÔÕ, àÝÓÔáÐê áØæàÛÔèØ èÔçÝäØÚØ îÔÚØ ÒÐÛÝØæÝ ÛÝáÔÛ, ÙÐÜØ
×ÝÕÚØÕØ× ÒÐ×Ô×àÓÐ, ÛÐÒàÐÛ àÝêÐ ãÙÐÜÕÔ èÔØçÝ, îÔÚá ØáÔÕ
ÓÐãÑàãÜÓÐ ÞØàÕÐÜÓÔÚØ äÔàØ.
ÐÛØá èÔÛÓÔÒ ÛÝáÔÛ ×ÐÜ ìÐØçÕÐÜÐ ãêîÝ âÝÛØá êÝÚØ, ÛÐá×ÐÜ
èÔëÔÜØÚØ èÕØÚÔÑØ ÓÐ ÔÒÕØÞâÔèØ éÐÕØÓÐ. àÝÒÝàê
ÒÐÓÛÝÒÕêÔÛÔÜ, áìÝàÔÓ ÛÐèØÜ èÔîÕÓÐ ÛÐ× ÐÜÒÔÚÝÖØ; áØÙÕÓØÚØ×
ÔÛãåàÔÑÝÓÐ ØÒØ ÛÝáÔá, ÛÐÒàÐÛ ÛÝáÔá êÝÚÛÐ ìØÜÐÓÐáêÕØ×Ð
×ÐÕØá ëÔá ÓÐ ÑÐÕèÕØá áØáîÚØ× ÐÜÒÔÚÝÖá ÒãÚØ ÛÝãÚÑÝ. èÔÛÓÔÒ
ÐÐàÝÜá èÔîÕÓÐ ÛÝáÔ, àÝÛÔÚáÐê, ÐáÔÕÔ, æÛÔà×Ø ãìØÜÐÛëæÕàÔÑÓÐ.
ÛÝáÔÛ ÓÐ ÐÐàÝÜÛÐ Ôà×ÐÓ èÔÙàØÑÔá ÔÒÕØÞâÔèØ ÛêîÝÕàÔÑØ
ÔÑàÐÔÚÔÑØ ÓÐ ÛëØÛÔ èàÝÛØ× ÒÐâÐÜïãÚÔÑá ÛÝÜÝÑØÓÐÜ
ÒÐ×ÐÕØáãäÚÔÑØá èÔáÐîÔÑ ÐÛêÜÔá. âØàÐÜ×ÐÜÐê ØáÐãÑàÔá ÛÐ×,
ÛÐÒàÐÛ ÐÛ ÐÛÑØá ÒÐÛÝ ÔÒÕØÞâØá ÛÔäÔ ÐÓàØÜÓÔÚÖÔ ãäàÝ
ÒÐÜãàØáîÓÐ ÔÑàÐÔÚÔÑá ÓÐ ÛÐ×Ø èàÝÛØá ÖÔÓÐÛîÔÓÕÔÚÔÑáÐê.
ÐÒãàØá áÐÛãèÐÝÔÑØ ÙØÓÔÕ ãäàÝ ÓÐÛëØÛÓÐ. ÒÐÛÝØêÐ ÒÐêØÚÔÑØ×
ÛÙÐêàØ ÙÐÜÝÜØ, àÝÛÔÚØê ×ØîØá ÖÔÚÐá×ÐÜ Ôà×ÐÓ éÐÚØáÐ ÓÐ
ÜÐÛïØá ÛÝÞÝÕÔÑÐáÐê ÐÙØáàÔÑÓÐ ÛÐ×.
10

ÛÝáÔÛ ÓÐ ÐÐàÝÜÛÐ æÕ×Øá èÔÛìÔÝÑØ× áÐáìÐãÚÔÑØ ÐæÐáàãÚÔá,


ÛÐÒàÐÛ ÔÒÕØÞâØá âØàÐÜÛÐ, àÝÛÔÚáÐê äÐàÐÝÜá ãìÝÓÔÑÓÜÔÜ,
ÛáÐîÕàÐÚ×Ð ÒàëÜÔãÚÔÑÐ ÓÐãÞØàØáÞØàÐ ÛÐ×: àÝÓÔáÐê ÛÝáÔÛ
ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØá ×ÕÐÚìØÜ ÙÕÔà×îØ êîÝÕÔÚÐÓ ÐåêØÐ, ÛÝéÕÔÜÔÑØ×Ø
ÒàëÜÔãÚÔÑØá ÒÖØ× ØÒØÕÔ áÐáìÐãÚØ ÐæáàãÚÓÐ ÛÝÒÕ×Ð
ÙÕÔà×îÔÑÖÔê, ÛÐÒàÐÛ ÛÐèØÜÕÔ ÒÐêîÐÓÓÐ ÛÐ×Ø áØçÐÚÑÔ, àÐÓÒÐÜ
ÒÕÔÚÐÓ åêÔãÚÛÐ ÛÝáÔá ÙÕÔà×îÛÐ ÒàëÜÔãÚ×Ð îÔÚïÝîÔÑØ (×Ø×åÝá
ÒÕÔÚÔÑØ) Ôà×ØÐÜÐÓ è×ÐÜ×åÐ. ÐÛØ× ÜÐ×ÔÚØ ÒÐîÓÐ, àÝÛ
ÛáÐîÕàÐÚ×Ð ÙÕÔà×îÔÑá Ðà ðåÝÜÓÐ× ÐàÐÕØ×ÐàØ ×ÐÕÓÐêÕØ×Ø ÓÐ
áÐáØêÝêîÚÝ ëÐÚÐ, ÒÐàÓÐ ÛÝéÕÔÜÔÑØ×ÝÑØáÐ, àØ×Ðê ÒàëÜÔãÚÔÑÐ
ÛîÝÚÝÓ ÒãÚãÑàçÕØÚÝÔÑá ×ã Ðê×ãÜÔÑÓÐ.
ÛØîÕÓÐ ÛÝáÔ, àÝÛ ãÙÚÔÑÚØÕ çÕÔÚÐ åÕÔèÔÕàÓÝÛØ
×ÐÜÐÛÖàÐîÕÔÚØ ØçÝ ÛÐ×Ø ÑÝàÝâØ ìØÜÐÛëæÕàØáÐ ÓÐ ÐÛØâÝÛ
ÔÒÕØÞâÔÚ îÐÚîá áÐÔà×Ý íØàØ ÛÝãÕÚØÜÐ; ÕÔàÐÕØÜ ÒÐÔåêÐ ÛÙÐêà
ÒÐÜáÐêÓÔÚá.
ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØá ìØÜÐÐæÛÓÔÒ ÑàëÝÚÐèØ, ÛÝàéØÚØ ÛîÔÓàÝÑØá
ÛáÒÐÕáÐÓ, ÛÝáÔá ÒÕÔàÓèØ ÔÓÒÐ çÕÔÚÒÐÜ îØÚãÚØ Ðàá×Ð
ÞØàÕÔÚáÐäãëÕÚÔÑØ: ÛØìÐ, ìçÐÚØ, ðÐÔàØ ÓÐ êÔêîÚØ, àÝÛÚÔÑØê ÙÐê×Ð
ÜÔÑØáÐÛÔÑà ØêÕÚØÓÜÔÜ áÐîÔs. áÐæÕ×Ý ëÐÚÐÛ ÛÐ×Ø ÒÖØ× Ôà×áÐ
ÓÐ ØÛÐÕÔ ÓàÝáÐ ÓÐ ÐÓÒØÚÖÔ ÓÐÛÜÐèÐÕÔÔÑØ ÓÐáÐïÐ, îÝÚÝ
ãêÝÓÕÔÚÜØ ãÕÜÔÑÚÐÓ ÓÐâÝÕÐ.
ÛÝáÔá ÑàëÐÜÔÑØ×, Û×ÔÚ ÔÒÕØÞâÔèØ ìçÐÚ×Ð ÑãÜÔÑÐ áØáîÚÐÓ
ØåêÐ, ØáÔ àÝÛ, ÒÐÛÙÕàØÕÔÑÔÚ ÓÐ ÒÐáåÔÚÔÑãÚ ìçÐÚèØ ×ÔÕÖÔÑØê
ÓÐìçÓÐ. ÛîÝÚÝÓ ÔÑàÐÔÚ×ÐÒÐÜ ÛÝÞÝÕÔÑãÚØ ìçÐÚØ Ðà ØçÝ áØáîÚØ,
ÛÐÒàÐÛ ÔÒÕØÞâÔÚÛÐ ÒàëÜÔãÚÔÑÛÐ ÛÐàïÕÔ ßÐÛØ ðÞÝÕÔá ÓÐ Ôá
ìçÐÚØê áØáîÚØá äÔàá ÛØÐÛáÒÐÕáÔá.
ÐÛØá èÔÛÓÔÒ ÔÒÕØÞâØá ÛØìÐá ÓÐãçÝÕÜÔÑÚØÕ ÛÝÔäØÜÐ
ÑÐçÐçÔÑØ, ÛÐÒàÐÛ ÛÐ×Ø ïØèØá ÐáÔ×Ø ÒÐÛàÐÕÚÔÑÐ ÑãÜÔÑàØÕØ
ìÔáØ× Ðà ÛÝÛîÓÐàÐ. ÑÐçÐç×Ð ÛÝÓÒÛØá ÐîÐÚØ áÐîÔÝÑØá ÓÐÑÐÓÔÑÐ
ØÛÐÕÔ áÐæÕ×Ý ÑàëÐÜÔÑÐÛ ÐæÐáàãÚÐ. êîÝÕÔÚÔÑÛÐ Û×ÔÚØ
11

ÔÒÕØÞâÔ áÐîÚÔÑèØ èÔÐÛìçÕÓØÔá ÓÐ ÐÛÝìçÕØâÔá, îÝÚÝ ÔÑàÐÔÚÔÑØ


ÙÕÚÐÕ ãÕÜÔÑÚÐÓ ÒÐÓÐàéÜÔÜ.
ÐáÔÕÔ, àÝÓÔáÐê ÔÒÕØÞâÔÚÔÑá ÓæÔ-æÐÛØá ÒÐàéÔÕÐ ÛÝÔáÞÝ×
ÓÐ ðÐÔàÛÐ ÛãÓÛØÕØ ìçÕÓØÐÓØ× ÛÝØêÕÐ ØáØÜØ, ÔÑàÐÔÚÔÑØá×ÕØá
ÛÐèØÜÐê ÐàÐäÔàØ èÔêÕÚØÚÐ.
ÛÝÛÓÔÕÜÝ áÐáìÐãÚÔÑÛÐê, \ áÔâçÕÐÛ ÓÐ êÔêîÚÛÐ, ÙÝæÝÔÑÛÐ ÓÐ
åØÜåÚÔÑÛÐ, ÛãÛÚÔÑÛÐ ÓÐ ÙÐÚØÔÑÛÐ ÛÐ×Ø ÑãÜÔÑØá èÔáÐäÔàØáÐÓ
ÐÕÜÔá ÔÒÕØÞâÔÚÔÑá; ÔÑàÐÔÚÔÑØ ×ÐÜÐÛêîÝÕàÔÑ×Ð ãÑÔÓãàÔÑÔÑØá
èÔáÐîÔÑ ÛîÝÚÝÓ ÛØ×åÛÐ-ÛÝ×åÛØ×Ð ÓÐ áîÕÐ×Ð ÒÐÓÛÝêÔÛØ×
ØÒÔÑÓÜÔÜ, ×ÕØ× ÛÐ× ÙØ ÐàÐäÔàØ ÒÐáíØàÕÔÑØÐ×.
ÞØàÛèÝ×Ð ÒÐìçÕÔâÐÛ ãäàÝ ÐèÙÐàÐÓ ÒÐÛÝÐàéØÐ
ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØáÒÐÜ ÔÑàÐÔÚÔÑØ. ×ã ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØ ãáÐçÕÐàÚÔáØ
èÕØÚÔÑØá ÐÛÝìçÕÔâÐá ÒÚÝÕÝÑÓÜÔÜ, ÔÑàÐÔÚÔÑØ ØáÔÕ ØáÔ
ÛèÕØÓÐÓ ÓÐ ãèäÝ×ÕÔÚÐÓ êîÝÕàÝÑÓÜÔÜ. áØáîÚØá ÞÙãàÔÑÐÛ ØîáÜÐ
ØáØÜØ, àÐÓÒÐÜ ÛÐ× áÐîÚÔÑÖÔ ÙÐàØá ìØà×îÚØ ÓÐ ÖÔÛÝ ÖæãÓÐàØ
áØáîÚØ× ØçÝ ÛÝÜØèÜãÚØ.
áìÝàÔÓ ØÛ ÓàÝá, àÝêÐ ÔÒÕØÞâÔÚÔÑá ÞØàÛèÝ×Ð ãÑÔÓãàÔÑÐÛ
×ÐÕÖÐàØ ÓÐáêÐ ÓÐ çÝÕÔÚØ ÛÐ×ÒÐÜØ ÒÐÜÛÐàâÝÔÑØ× ×ã áîÕÔÑ×ÐÜ
Ôà×ÐÓ áØÛìàØ× ÒÝÓÔÑÓÐ, ÛÝáÔ ÔÑàÐÔÚÔÑØá ÔÒÕØÞâØÓÐÜ
ÒÐÛÝáÕÚÐá ìÐàãëæÕÐ ìØÜ; ÐÓàÔÕÔ ÒÐÐäà×îØÚÐ ÛÐÜ çÕÔÚÐ
ÛÐ×ÒÐÜØ, àÝÛ ÓàÝÔÑØ×Ø áÐàÒÔÑÚÝÑØá áÐÑÐÑØ× ÔÒÕØÞâÔÚ×Ð
áØÛÓØÓàÔê ×ÐÜ ìÐÛÝÔæÝ×.
ØáâÝàØÐ ÛÝÒÕØ×îàÝÑá: áÐÛØ ÓæØá èÔÛÓÔÒ äÐàÐÝÜÛÐ ØÜÐÜÐ,
àÝÛ ÐæÐà ðçÐÕÓÐ ÛÝÜÝÑÐèØ ÔÑàÐÔÚÔÑØ. çÕÔÚÐ åÕÔèÔÕàÓÝÛØ
áÐÝÛàÐÓ ÐæíãàÕÐ ÛÐÜ ÓÐ êîÔÜÝáÐÜ×Ð ÛîÔÓàØÝÜØ× ãÙÐÜ ÒÐÛÝãÓÒÐ
ØáàÐÔÚá. ÔÑàÐÔÚÔÑá Ðàê ÝÛØ ÔÜÐîÐ× ÓÐ Ðàê ÑàëÝÚÔÑèØ ØçÕÜÔÜ
ÒÐÛÝìà×ÝÑØÚÜØ. ÐÛØâÝÛ, àÝêÐ ÐæíãàÕØÚØ êîÔÜÝáÜÔÑØ ØîØÚÔá,
×ÐÕÖÐàØ ÓÐÔêÐ× ÓÐ ÛÝáÔá ÐãïÐÜçÓÜÔÜ. ×ÕØ× ÛÝáÔá èÔáÐîÔÑ
ØáâÝàØÐ ÒÐÓÛÝÒÕêÔÛá, àÝÛ ÐáÔ× ÓàÝá ÝàÛÐÒØ ëÐÚÐ ÛÝØÙàØÑÐ
ÛÐÜ. Ôà×Ø ÛîàØÕ, áØâçÕØ×Ð ÓÐ èÔëÐîØÚÔÑØ× ÒÐÐÛîÜÔÕÐ
12

ØáàÐÔÚianÔÑØ ÓÐ ãÙÔ×ÔáØá ÛÝÚÝÓØÜØ è×ÐÐÒÝÜÐ Ôàá, ÛÔÝàÔ ÛîàØÕ


ÙØ èØÜÐÒÐÜÓ æÛÔà×á ÛØÐÞçàÝ ÒÝÜÔÑØá ×ÕÐÚØ ÓÐ
áÐáÝìÐàÙÕÔ×ØÚ×Ð èÔìçÐÚÔÑÐá ÔÕÔÓàÐ ÛÐá. ÖÔêØÓÐÜ ÔÛêÜÝ, ×ã àÐ
ÒÖØ× ÓÐÔëÚØÐ áÐäà×îÔ (àÝÒÝàê ØáâÝàØÐ ÐÛÑÝÑá, ×ÕØ× æÕ×Øá ãîÛÝ
ëÐîØÚá ØáÛÔÜÓÐ ÛÝáÔ). áÐæÕ×Ý ëÐÚÐÛ ØáàÐÔÚá æàãÑÔÚØ ÛÝãÕÚØÜÐ
ìØÜÐÛëæÕàÐÓ, àÝÛÔÚØê éÕÔãÚÔÑàØÕØ æàãÑÔÚØ àÝÓØ ØçÝ. ÜØáÚØ×
ÓÐ Ýà×åÚØ× Ðà èÔåÛÜØÚÐ ØÒØ (×ãÛêÐ æàãÑÔÚØ áìÝàÔÓ ÛÐèØÜ
éÜÓÔÑÐ, àÝêÐ ÜØáÚØá ÛáÒÐÕáÐÓ èÔáåÔÚÓÔÑÐ ÐÝà×åÚÔÑãÚØ ðÐÔàØ
ÓÐ åÐàÔÑØ Ôà×ÐÓ èÔÐÛÙÕàØÕÔÑá ÛÐá). ÐÓÐÛØÐÜØá ÒÝÜÔÑÐÖÔ
ÐæÛÐâÔÑãÚØÐ ÓÐ ÐÛÐæÚÔÑãÚØ ÛØáØ ÑãÜÔÑÐ.
áÐæÕ×Ý ìÔàØÚØ áìÐÛÔÑá, àÝÛ áÐÙÕØàÕÔÚÔÑÐá ÐîÓÔÜÓÐ Ôá
æàãÑÔÚØ: àÝÓÔáÐê ÛÖÔ ÓÐÐêîãÜÔÑÓÐ, ÖÔÛÝÓÐÜ äÐàÐÕÓÐ ØÒØ
ÔÑàÐÔÚÔÑá, éàÓØÚÐÕÓÐ ÛÐ× ÓÐ ìÕàØÚØ ÜÐÛØ× ðÐÔàØá áØÛîãàÕÐÚÔá
13

ÐÒàØÚÔÑÓÐ; æÐÛØ× êÔêîÚÐÓ ØåêÔÝÓÐ æàãÑÔÚØ ÓÐ Tavisi áØÜÐ×ÚiT


ÛìãîàØÓÐÜ êØáÙàÐÛÓÔ CiraRdnad win uZRoda ØáàÐÔÚianebs9.
áìÝàÔÓ ÐÛ æàãÑÔÚá íÕàÔâÓÐ ÛÝáÔ; áîÕÔÑáÐê ÛÝãìÝÓÔÑÓÐ, ãÙÐÜ
èÔsÓÒÝÛÝÓÜÔÜ éÕÔÜÔÑÐá. àÝÓÔáÐê ØáàÐÔÚØ ìØ×ÔÚ ÖæÕÐá
ÛØÐÓÒÐ, æàãÑÔÚØ ÙÕÚÐÕ ìØÜ ÒÐãëæÕÐ îÐÚîá. ÐÛ ÓàÝá
ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØá ÛîÔÓàÝÑÐ çÝÕÔÚ ÛîàØÕ ÒÐàá èÔÛÝÔàâçÐ
ÔÑàÐÔÚÔÑá. îáÜÐ ÐàáÐÓ éÐÜÓÐ. ÖæÕÐáÐ ÓÐ áÐÖÐàÔÚ ÛÔÑàëÝÚÔÑá
èÝàØá ÛÝÔåêÜÔÜ ØáiÜØ. ÛÐèØÜ çÝÕÚÐÓ ÓÐãïÔàÔÑÔÚØ àÐÛ ÐæÐáàãÚÐ

9
Sdr. a)f' e(spe/raj ei¹j oÃrqron t%½ i¹di¿% fwtiì toiÍj ¹Israhli¿taij d#douxou=san
to\ fe/ggoj. 1.30.11-12. d#do – iyo antikuri ÛØáâÔàØÔÑØá ÔÜØá
Ùã×ÕÜØÚÔÑÐ, áÐÓÐê ØÒØ ÜØèÜÐÕÓÐ ÛØáâÔàØulØ ÛáÕÚÔÚÝÑØá ßÐÛá
éØàÐæÓÜØ× ìØÜ ëæÝÚÐá, lamparTmpyrobelobas (an lamparpyrobilobas).
saeklesio msaxurebaSi xsenebuli âÔàÛØÜØ, mravali sxva winaqristianuli terminis
msgavsad, WeSmaritebis suliT gancxovelda da man saRvTo msaxurebis, maT Soris,
ÐæÓÒÝÛØá ÓæÔáÐáìÐãÚØá æÐÛÔãÚi msvlelobis, litaniobis sulieri brwyinvaleba
ganikuTvna. wm. grigol RvTismetyveli Tavis <kviracxovlobis (anu axalkviriakis)
sakiTxavSi> aRdgomis kviriakesac ixsenebs da ambobs: <gana is pirveli kviriake,
wminda Ramisa da lamparTmpyrobelobis Semdgom, ganaxleba ar iyo?> (PG.
36.612.29-30: Ou)x h( prw¯th Kuriakh\ to\ ¹Egkai¿nion hÅn, h( meta\ th\n i¸era\n nu/kta
kaiì d#douxi¿an;) sxvaTa Soris, aRniSnuli termini gvxvdeba makabelTa wignSi
(megalomerîj d ØpÕ toà >I£swnoj kaˆ tÁj pÒlewj ¢podecqeˆj met¦ dvdouc…aj kaˆ
boîn e„sedšcqh, e!q' oÛtwj e„j t¾n Foin…khn katestratopšdeusen, II Mac. 4.22), rac Zvel
qarTulad asea Targmnili: <თანა ლამპრებითა ბრწყინვალითა> (Sdr. <ხოლო
დიდშუენიერ იასონისაგან და ქალაქისა შეწყნარებული თანა ლამპრებითა
ბრწყინვალითა და ქებითა შევიდა და მიერითგან ფინიკიასა მჴედარნი
მიაქცივნა>; rogorc cnobilia, makabelTa wignebi qarTulad gvian iTargmna. zemore
Sesatyvisic gviandelia). egeve termini moZRvarTa mier araiSviaTad moixmoba
RvTisken swrafvis, sarwmunoebrivi moRvaweobis, suliwmindiT gabrwyinebulobis
gadmosacemad. wm. romanoz melodosi ase galobs: <rameTu qalwuleba aris sulis
siwminde, romliTac Zalmosilni xarT WvretdeT qristes didebas, misken
lamparpyrobilni da maradis mxmobelni: aleluia> (parqenei¿a ga/r e)sti yuxh=j a(gnei¿a,
di' hÂj eÃxete ble/pein th\n do/can Xristou= d#douxou=ntej au)t%½ kaiì bow½ntej
a)ei¿: ¹Allhlou/i+a, 53.26.3-5); Teodorite kvireli winaswarmetyvelebs da mociqulebs
saxeldebs <WeSmaritebis meCiraRdneebad anu lamparmpyroblebad> (Sdr.
a)posto/loij d#douxou=si pro\j th\n a)lh/qeian, 3.7.10; profh/taj d#douxou=ntaj pro\j
th\n a)lh/qeian, 8 13.23 -25). აღნიSნული სიტყვა უთარგმნელადაც არის
გადმოტანილი იოანე პეტრიწის მიერ: <აქა ესე ხედვანი ესთა
გჳდადუქიებენ ჩვენ და გჳნათლებენ> (petriwi, Sromebi, II, gv. 176.15); <ცასა
მიდრეკაჲ და ცხოველობაჲ სულისა მიერ. ხოლო კუალად გონებისა მიერ
აქუს გებაჲ მასვე და ერთსა წესსა ზედა და მორთულებასა დაბრწყინვაჲ, და
ელვათა დადუქიაჲ, ერთისა მიერ ერთ ქმნაჲ და შეერთებაჲ> (iqve, 184.27).
14

æÕ×ØÕ ëÐÚêÔÛãÚÛÐ ÛÝáÔÛ: ÜÐÞØàá ÛØãÐîÚÝÕÓÐ ØÒØ ÓÐ ÖæÕÐá


ÙÕÔà×îØ ÓÐáêÐ. ÒÐØàæÕÐ ìçÐÚØ ÓÐ àÝÒÝàê mina, àÝÛÔÚáÐê ×ãÙØ Ôà×
ÛîÐàÔá ÑÖÐàØ ÒÐãéÜÓÐ, ÛçØáÕÔ ÛÔÝàÔ ÙØÓÔÛÓÔ ÒÐØÞÝÑÐ ØÒØ, \
ÐáÔÕÔ, àÝêÐ ÙÕÔà×îØ× Ôà× ÛîÐàÔá ÒÐØÞÝ ÖæÕÐ, ÛÐèØÜÕÔ
ÛÝÞØàÓÐÞØàÔ ÜÐÞØàÐÛÓÔ ÒÐìÕÓÐ ÜÐÞàÐÚØ. Û×ÔÚ îÐÚî×ÐÜ Ôà×ÐÓ
éÐÕØÓÐ ÛÝáÔ áØæàÛÔèØ, Øå, áÐÓÐê ÖæÕÐ ÒÐØàæÕÐ. ÛÖØ×
ÒÐÛÝÛîÛÐàØ ÛØìÐ ÓÐîÕda× åÕÔÕØ×. äÔîØ× ÒÐÜÕÚÔá ÖæÕØá ÛèàÐÚØ
äáÙÔàØ ÔÑàÐÔÚÔÑÛÐ ÓÐ Ðà èÔãèØÜÓÜÔÜ ÖæãÓÔÔÑÐÓ ÒÐàáÛÝÛÓÒÐà
âÐÚæÔÑá; ÝàØÕÔ ÛîàØÓÐÜ ÙÔÓÚÔÑØÕØ× èÔÛÙÕàØÕÓÐ ÛÐ×ÖÔ ÖæÕØá
ìçÐÚØ; îÝÚÝ àÝÓÔáÐê äÐàÐÝÜØ ÓÐ ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØ éÐhçÕÜÔÜ
ÐîÚÐÓÒÐíàØÚ ÑØÚØÙá, ØáÔÕ èÔÔà×ÓÐ ìçÐÚØ; ëÕÔÚÔÑãàÐÓ ÐØâÐÚæÐ
ÖæÕÐ, ÛØáØ ÖÔÓÐÞØàØ ÓÐ áÐìØÔàØ ÙÕÚÐÕ ÒÐÛ×ÚØÐÜÓÐ. ÐÛ ÓàÝá
ÔÑàÐÔÚÔÑØ ãÙÕÔ ÛÔÝàÔ ÜÐÞØàÖÔ ØçÕÜÔÜ ÓÐ ÛëØÛÔ ÓÐ
îÐÜÒàëÚØÕØ ÛÒÖÐÕàÝÑØáÒÐÜ ØáÕÔÜÔÑÓÜÔÜ.
ÒÐÛÐàïÕÔÑØá áÐÓØÓÔÑÔÚØ ãÒÐÚÝÑÐ ÔàÛÐ ãäÐÚá, àÝÛÔÚÛÐê
áØáîÚÓÐãæÕàÔÚÐÓ ÛØhÛÐÓÚÐ ÛÐá ëÚÔÕÐ ÛâàØáÐ ÓÐ ÔÒÕØÞâÔÚÔÑØá
Û×ÔÚØ ÛîÔÓàÝÑÐ ÔâÚÔÑØ×Ð ÓÐ áÐíãàÕÔÚØ× ÓÐÜ×åÐ ìçÐÚèØ.
ÛÝáÔÛ ÒÐÜÐÒàëÝ ìØÜáÕÚÐ. áÐÛØ ÓæØá ãìçÚÝÓ ÛÒÖÐÕàÝÑØá
èÔÛÓÔÒ ëÚØÔà ÛÝáìçãàÓÐ× ÔÑàÐÔÚÔÑá; ÐæÐà ØêÝÓÐ ÛÝáÔÛ, àÐ
ÔæÝÜÐ. ÐÛÐáÝÑÐèØ âÑÐ ÜÐîÔá ÛÐ× ÓÐ âÑÐá×ÐÜÕÔ ÓÐÑÐÜÐÙÓÜÔÜ;
×ãÛêÐ Ôá ØçÝ ØÒØÕÔ ÖæÕØá ìçÐÚØ ÓÐ ÛÐáÖÔ ãÛìÐàÔáØê. ìçÚØá
áØÐîÚÝÕÔá ÛÔâØáÛâÐÓ ÒÐãÛëÐäàÓÐ× ÔÑàÐÔÚÔÑá ìçãàÕØÚØ. ÛÐèØÜ
æÕ×Øá îÛÐ ØáÛØÜÐ ÛÝáÔÛ, ØåÕÔ ÓÐÒÓÔÑãÚ ïÝîá ÓÐsìÕÓÐ ÓÐ âÑÐèØ
éÐðçÝ. ÛçØáÕÔ áÐáÛÔÚ ìçÚÐÓ ÒÐàÓÐØåÛÜÐ ØÒØ. ÐáÔ èÔêÕÐÚÐ îÔèØ
éÐÜÔàÒØÚÛÐ ëÐÚÐÛ ìçÚØá áØÛìÐàÔ áØâÙÑÝÔÑÐÓ.
æàãÑÔÚØ ÙÕÚÐÕ ìØÜ ÛØØìÔÕÓÐ. ÔÑàÐÔÚÔÑØê ãÙÐÜ
ÛØhçÕÔÑÝÓÜÔÜ ÛÔÒÖãàá. ÛîÝÚÝÓ ÛÐèØÜ éÐØÛãîÚÔÑÓÜÔÜ, àÝÓÔáÐê
æàãÑÔÚØ ×ÕØ× èÔÓÒÔÑÝÓÐ ÓÐ ÐÛØ× èÔáÕÔÜÔÑØá ÜØèÐÜá ÛØáêÔÛÓÐ
ÛÐ×; èÔÛÓÔÒ ÙÕÚÐÕ ìÐÛÝØèÚÔÑÝÓÜÔÜ ÓÐ áÐØ×Ðê æàãÑÔÚØ
ãìØÜÐÛëæÕàÔÑÓÐ, ØáØÜØê ØåÔ× ÒÐÔÛÐà×ÔÑÝÓÜÔÜ.
15

ÛÔÒÖãàá ÛØÓÔÕÜÔÑãÚÛÐ ØáàÐÔÚÛÐ ØáÔ× ÐÓÒØÚá ÛØÐæìØÐ,


áÐÓÐê áÐáÛÔÚØ ìçÐÚØ ÐÛÝéåÔäÓÐ: ×ÝàÛÔâØ ÛÓØÜÐàÔ ãèãàÕÔÚÐÓ
àìçÐÕÓÐ ÐÛ ÐÓÒØÚá, îÝÚÝ äØÜØÙÔÑØá îÔØÕÐÜØ ÒÐàèÔÛÝ éàÓØÚá
ðäÔÜÓÐ. ×ãÛêÐ áãÚ áÐÛÝêÓÐÐ×Ø äØÜØÙØ ØçÝ, ÛÐÒàÐÛ Ôá ÛêØàÔ
àÐÝÓÔÜÝÑÐê ÓØÓÐÓ ÐêÕØäàÔÑÓÐ ÛÐ× ÛîØÚÕÔÚÔÑá, àÐÓÒÐÜ
ÒÐÛÝØàéÔÝÓÜÔÜ ØáØÜØ áØÛÐæÚØ×Ð ÓÐ ÛèÕÔÜØÔàÔÑØ×.
èÔÛÓÔÒ ÛÔÒÖãàØ æàãÑÔÚØ ÙÕÚÐÕ ÐÛÝëàÐÕÓÐ ÓÐ ÐîÚÐ áîÕÐ
ÐÓÒØÚØáÙÔÜ ìÐàãëæÕÐ ØáàÐÔÚá. ãÓÐÑãàØ ØçÝ Ôá ÛîÐàÔ, ÛèàÐÚØ ÓÐ
ÒÐÛÝÛìÕÐàØ åÕØèØ× áÐÕáÔ. ÛêØàÔÓØ áØáÕÔÚÔê Ðà ÐÚÑÝÑÓÐ ÛØìÐá.
ØáÔÕ èÔÐìãîÐ ìçãàÕØÚÛÐ ÔÑàÐÔÚÔÑØ. ØåÕÔ ÐæÛÐà×ãÚ ÙÚÓÔá
ÙÕÔà×îØ ÓÐðÙàÐ ÛÝáÔÛ ÓÐ ÒÐÓÛÝáÙÓÐ áÐáÛÔÚÐÓ ÒÔÛàØÔÚØ
ìçÐÚØ, àÐÛÐê ÓÐÐàìçãÚÐ ÐÛÓÔÜØ îÐÚîØ.
ÐÛ ÓàÝá áÐíÛÔÚØê ÓÐÔÚØÐ× ÛÐ×, àÐê ÙØ ÔÒÕØÞâØÓÐÜ áÐÒÖÚÐÓ
×ÐÜ ìÐÛÝÔæÝ×. àÝÓÔáÐê èØÛèØÚÛÐ ÒÐâÐÜïÐ ÔàØ, ÙÕÚÐÕ ÐæáàãÚÓÐ
çÝÕÚÐÓ ÓÐãïÔàÔÑÔÚØ áÐáìÐãÚØ: ÐàÐ×ã ÛØìÐÛ ÐæÛÝãêÔÜÐ ÛÐ×
áÐÙÕÔÑØ, àÝÒÝàê Ôá áÐÔà×ÝÓ îÓÔÑÐ, ÐàÐÛÔÓ êÕÐàØÕØ×
ÒÐÓÛÝÔæÕÐàÐ× ØÒØ êØÓÐÜ. ÒÐÜ×ØÐÓØáÐá ÒÐÓÛÝÔáîãàÐ êÕÐàØ ÓÐ
áÐÖàÓÝÓ ÔÑÝëÐT ÓÐÛèÔãÚÔÑá. ×ãÛêÐ êÕÐàØ, éÕÔãÚÔÑàØÕ, ØÒØÕÔ
ìçÚØá ìÕÔ×ÔÑØÐ, ÛÐÒàÐÛ Øá, àÐê ÐÛßÐÛÐÓ êØ× ÛÝÔÕÚØÜÐT, áîÕÐ
àÐÛ ØçÝ, \ ÒÐÛíÕØàÕÐÚÔ, ÛáîÕØÚØ ÛÐàêÕÚÔÑØ, ÙÝàØÐÜÓàØá
×ÔáÚØÕØ× ÛàÒÕÐÚÜØ, àÝÛÚÔÑØê ÒÔÛÝ×Ø ×ÐäÚØá áØâÙÑÝÔÑÐá
ÛohÒÐÕÓÜÔÜ.
ÐÛ áÐáìÐãÚ×ÐÜ Ôà×ÐÓ áîÕÐê ØîØÚÐ ØáàÐÔÚÛÐ. áÐÖàÓÝá
èÔáÐÙàÔÑÐÓ ÒÐáãÚØ ÔÑàÐÔÚÔÑØ ×ãÛêÐ áîÕÐÓÐáîÕÐ ÐáÐÙØáÐ ÓÐ
èÔëÚÔÑØáÐÜØ ØçÕÜÔÜ, ÛÐÒàÐÛ Ðàê ÐàÐÕØá ÖÔÓÛÔâØ ÛÝãîÕÔíØÐ,
Ðàê ÐàÐÕØÜ ÓÐàéÔÜØÚÐ ÜÐÙÚãÚÐÓ. çÕÔÚÐá ìØÚØ, áÐíØàÝÔÑØá
ÛØîÔÓÕØ×, ÖãáâÐÓ ØçÝ ÒÐÜáÐÖæÕàãÚØ. Ðàê ëÚØÔàØ ØæÔÑÓÐ ÛÔâá,
Ðàê ãëÚãàØ ÐÙÚÓÔÑÝÓÐ ×ÐÕØá ulufas.
áîÕÐ áÐáìÐãÚáÐê ÛÝÒÕØ×îàÝÑá ØáâÝàØÐ: ÔÑàÐÔÚÔÑØ ÛîÝÚÝÓ
ÓæØãà áÐàéÝá ÐÒàÝÕÔÑÓÜÔÜ ÓÐ ÐàÐäÔàá ØÜÐîÐÕÓÜÔÜ ÛÝÛÓÔÕÜÝ
16

ÓæØá×ÕØá, îÝÚÝ ×ãÙØ ÕØÜÛÔ, ÖÔÓÛÔâÐÓ îÔÚÛÝíÔàØÚØ,


èÔÛÓÔÒØá×ÕØáÐê ÛÝØÛÐàÐÒÔÑÓÐ áÐÖàÓÝá ÜÐìØÚá, ÒÐÓÐÓÔÑãÚØ
áÐàéÝ ã×ãÝÓ ÒÐãäãíÓÔÑÝÓÐ ÓÐ ÛÐâÚÔÑØ× ÐÔÕáÔÑÝÓÐ.
ÖÔÛÝ×åÛãÚá ÙØÓÔÕ Ôà×Ø ãéÕÔãÚÝ ÐÛÑÐÕØ ãÜÓÐ ÓÐÔà×Ýá:
àÐæÐê áÐØÓãÛÚÝ ÒÐÜÖàÐîÕØ×, ÙÕØàØá èÕØÓÔãÚØÓÐÜ Ôà×Ø ãäÐÚÛÐ
ãåÛÔ ÓæÔÓ ÒÐÛÝÐàéØÐ, ÐÛÐá×ÐÜ, ×ãÛêÐ ãåÛÝÑØá ìØÜÐ ÓæÔá
ØÛÓÔÜØÕÔ áÐÖàÓÝ ØæÕàÔÑÝÓÐ êØÓÐÜ, àÐÛÓÔÜØê ÓÐÜÐàéÔÜ
ÓæÔÔÑèØ, ÓÐ èÔÛÙàÔÑ×a ÒãÚÛÝÓÒØÜÔÑÐê ÙÕÚÐÕ ØÒØÕÔ ØçÝ,
ÛÝÞÝÕÔÑãÚØ áÐàéÝ, ÛÐØÜê, éÕÔãÚÔÑàØÕ àÐÝÓÔÜÝÑÐá ÝàïÔà
ÐæÔÛÐâÔÑÝÓÐ; Ôá ÙØ ØÛØâÝÛ îÓÔÑÝÓÐ, àÝÛ ÔÑàÐÔÚÔÑá áÐàéÝá
ÜÐÙÚÔÑÝÑØá ÛØÖÔÖØ× ãåÛÝÑØá ÙÐÜÝÜØ Ðà ÓÐÔàæÕØÐ×. áÐæÕ×Ý
ëÚØÔàÔÑÐ áìÝàÔÓ Ðå ÒÐÛÝÕÚØÜÓÐ: ×ãÙØ áîÕÐ ÓæÔÔÑèØ ÖÔÓÛÔâØ
áÐàéÝ ÐãêØÚÔÑÚÐÓ äãíÓÔÑÝÓÐ, ãåÛÝÑØá, ÐÜã àÝÒÝàê ÛÐá ãìÝÓÔÑÔÜ,
èÐÑÐ×Øá ìØÜÐ ÓæÔá ÓÐÒàÝÕÔÑãÚØ ÛÐàÐÒØ ÙÕÚÐÕÐê ãêÕÚÔÚÐÓ
ØÜÐîÔÑÝÓÐ ÓÐ ÝÓÜÐÕÐÓÐê Ðà ÙÐàÒÐÕÓÐ ÞØàÕÐÜÓÔÚ áØÜÔÓÚÔá.
èÔÛÓÔÒ, ãêîÝ Ôà×ÐÜ ÑàëÝÚÐèØ éÐÔÑÐ ØáàÐÔÚØ. áÐæÕ×Ý ìÔàØÚØ
ÐÛÐÚÔÙá ãìÝÓÔÑá ÔÑàÐÔÚÔÑ×ÐÜ ÛÝàÙØÜÐÚ âÝÛá. ÛÐèØÜ
ÞØàÕÔÚÐÓ ÐæØíãàÕÐ áÐÝÛàÐÓ ØáàÐÔÚØ, ÛÐÒàÐÛ ÐàÐ Û×ÔÚØ îÐÚîØ,
ÐàÐÛÔÓ – ÛîÝÚÝÓ æØàáÔãÚÔÑØ. àéÔãÚØ ÛîÔÓàÝÑÐ ÛâÔàá èÔÔÒÔÑÐ
ÓÐ èÔÔÑàëÝÚÐ. ÛîÔÓÐà×Û×ÐÕàÝÑØá ÐîÐÚØ áÐîÔ ÐéÕÔÜÐ ÛÝáÔÛ:
àÝÓÔáÐê ØÔáÝ10, ÛÝáÔá èÔÛÓÔÒ ìØÜÐÛëæÕÐàØ ÔàØáÐ, ×ÐÕØáØ
ÛîÔÓàÝÑØ× ÐÛÐÚÔÙÔÑØáÙÔÜ ÓÐØëàÐ, ×ÐÕÐÓ ÛÝáÔÛ Ôà×Ø ÑÝàêÕØ
èÔÐàéØÐ áÐÛÔ×ÕÐÚçãàÔÝÓ ÓÐ êÐá ÛØÐÞçàÝ ÛÖÔàÐ. ÝàØ ÐîÚÝÑÔÚØ
ÐåÔ×-ØåØÓÐÜ ÒÕÔàÓèØ ÔÓÒÐ ÛÐá. ØáâÝàØØÓÐÜ ÒÕáÛÔÜØÐ, àÝÛ
ÐáÔ×Ø áÐáìÐãÚØ îÓÔÑÝÓÐ ÛÐèØÜ: àÝÓÔáÐê ÛÝáÔ ÛÐæÚÐ ÐáìÔÕÓÐ
îÔÚÔÑá, ëÚØÔàÓÔÑÝÓÜÔÜ ÔÑàÐÔÚÔÑØ, îÝÚÝ àÝÓÔáÐê ÓÐÑÚÐ
ÓÐîàØÓÐ, ÛâÔàØ ïÐÑÜØÓÐ ÛÐ×. ÛØîÕÓÜÔÜ ÐÛÐá ØåÕÔ ÛçÝäØ
ÐîÚÝÑÚÔÑØ ÓÐ åÕÔè èÔãÓÒÜÔÜ ÛÝáÔá ÛÙÚÐÕÔÑá, àÝÛÚÔÑØê àÐæÐê

10
wm. gàØÒÝÚ ÜÝáÔÚØ <Øáãá> ÜÐêÕÚÐÓ çÝÕÔÚ×ÕØá <ØÔáãá> ìÔàá
ÓÐ ÐÛØ× îÐÖá ãáÕÐÛá ØÛÐá, àÝÛ Øáã ÜÐÕÔ ìØÜÐáÐîÔÐ åàØáâÔáØ.
17

äÐàãÚØ ÛØÖÔÖØá ÒÐÛÝ ÓÐÛëØÛÔÑãÚØçÕÜÔÜ ÓÐ áÐëàÐÝÑÐ


ìÐà×ÛÔÝdÐ×. ÕÔæÐàê ÐîÚÝÑÚÔÑÛÐ ÖØÓÔá äÔîÖÔ ÛÓÒÐàØ ÛÝáÔ,
ÐÛØâÝÛ åÕÐ ÓÐãÓÔá ÛÐá áÐïÓÝÛÐÓ, ÛÙÚÐÕÔÑØ ÙÕÚÐÕ êØáÙÔÜ
ÐãÞçàÔá ÓÐ ÐáÔ èÔÐÛÐÒàÔá. ÐÛØá èÔÛÓÔÒ ØáàÐÔÚÛÐ ÓÐáëÚØÐ
ÛâÔàØ.
æàãÑÔÚØ, àÝÛÔÚØê ÐåÐÛÓÔ ÛÔÒÖãàÝÑÓÐ Ôàá, ìØÜ ÐæÐà ÓÐëàãÚÐ
ÓÐ àÐÓÒÐÜ ÔÑàÐÔÚÔÑá èÔÛÓÒÝÛØ ÛÒÖÐÕàÝÑØá×ÕØá ìØÜÐÛëæÝÚØ
ãÙÕÔ ÐæÐà çÐÕÓÐ×, ØáØÜØê æàãÑÔÚ×ÐÜ èÔéÔàÓÜÔÜ.
ÐáÔ ÛÝØÞÝÕÐ ØáàÐÔÚÛÐ ãèàÝÛÔÚØ ÓÐ ãÖàãÜÕÔÚØ êîÝÕàÔÑÐ:
ÖÔÛÝÓÐÜ ðÐÔàØ ÛÖÐ Þãàá ãìÕØÛÔÑÓÐ ÛÐá, åÕÔÛÝÓÐÜ ÙÚÓÔ
ÐæÛÝãêÔÜÔÑÓÐ áÐáÛÔÚá, îÝÚÝ æàãÑÔÚØ æØÐ êØá åÕÔè ØáÔÕ ØáÔ
äÐàÐÕÓÐ ÛÐ×, \ ÓæØá ÛîãàÕÐÚÔÑÐá ÙÔÓÚÐÓ ÔæÝÑÔÑÝÓÐ ØÒØ,
æÐÛØ× ÙØ êÔêîÚØáÔÑà ÑàìçØÜÐÕÓÐ ÓÐ ìçÕÓØÐÓá ãÜÐ×ÔÑÓÐ
ÔÑàÐÔÚÔÑá.
ÑÔÓÜØÔàÐÓ êîÝÕàÝÑÓÐ Û×Øá ëØàÐá ãÓÐÑÜÝèØ ÓÐÛÙÕØÓàÔÑãÚØ
ØáàÐÔÚØ. áìÝàÔÓ ÐáÔ× ÓàÝá udafarulesi ram mesaidumleobisken11
ãìØÜÐÛëæÕàÐ ÛÐá ÛÝáÔÛ, raJams ×ÐÕÐÓ áÐæÕ×Ý ëÐÚa sityvaze aRmatebul

11
<udafarulesi ram mesaidumleobisken> \ e. i. ufro Rrma sulieri wvdomisken,
dafarulTa ufro aRmatebuli idumalWvretisken (Sdr. tinoj a)porrhtote/raj muh/sewj). Sdr.
momdevno sqolio.
18

sakvirvelebaTa mier mRvdelmesaidumled gauxda12 ÔàáÐê ÓÐ ÔàØá


ìØÜÐÛëæÕÐàáÐê; ÔÜØ× ã×åÛÔÚØ áÐÙÕØàÕÔÚÔÑÔÑØ ÐRÐáàãÚÐ ÛÐÜ.

ÔÛêÜÝ xalxs, àÝÛ ÒÐÜáÞÔâÐÙÔÑãÚØçÝ ØÒØ mrgvlivsxurebaTa mier13


yvela im biwisgan, rac ki îÝàêsa da sulSi iCens Tavs, ÓÐ ÓÐìÔáÔÑãÚØ ram dReTa

12
<mRvdelmesaidumled gauxda> - e. i. mistagogad anu mesaidumloeTa
('mistTa>) maswavleblad, <mesaidumloeTmewinamZRvred> gauxda, mistagogoba
gauwia (Sdr. mustagwgou/shj). Zvel qarTulSi berZnul <mistagogias> (mustagwgiVa)
terminologiurad gadmoscemda <mesaidumloebaA>, xolo <mistagogs> \
<mesaidumloe>, romlis gverdiTac arsebobda imave Sinaarsis <mRdelmesaidumloe>
berZnuli <hieromistis> Sesatyvisad (Sdr. 'Cuenisa amis RmrTismetyuelebiTisa
mocemisa mRdelmesaidumloeni", areopagituli korp. efremis Targm. s. enuqaSvilis
gamoc. Tb. 1961, gv. 17, Sdr. οἱ τῆς καθ΄ ἡμᾶς θεολογικῆς παραδόσεως ἱερομύσται.
kidev: 'sxuaTa maT yovelTa mRdelmesaidumloeTa sZlevda", iqve, gv. 28; Sdr. πάντων
ἐκράτει ... τῶν ἄλλων ἱερομυστῶν, da sxv. aRvniSnavT, rom sakuTriv liturgikul
konteqstSi <mistagogiis> aRmniSvnelad ufro gamarTlebuli Cans swored
<mRvdelmesaidumleoba>, vinaidan calke <mesaidumleoba>, rasac Zveli qarTuli
tradiciis kvalobaze araiSviaTad viyenebT xsenebuli <mistagogiis> Sesatyvisad, ufro
farTo diapazonis terminia da naklebad Semoifargleba mxolod mRvdelmoqmedebiTi
saidumlos saeklesio SinaarsiT, maSin roca <mRvdelmesaidumleoba> srulad itevs
berZnuli <mistagogiis> sakuTriv liturgikul gagebas (Sesabamisad, winamdebare
TargmanSi <mesaidumleobas> movuxmobT ufro zogadi gagebis mu3hsij-is Sesatyvisad.
ix. wina sqolio). იხ. ქვემოთ. სქოლიოები 19, 21, 31; Sdr. filokalia, II, sqolioebi:
1525, 1658, 1819, 1899.
13
<mrgvlivsxurebaTa mier> \ Sdr. berZn. perirranthriVoij, rac Zvel aRTqmaSi
niSnavda garSemo sxurebas, sxurebiT ganbanvas, gadat. sulier ganwmendas (Sdr.
lev. 6.27, sadac gvxvdeba sinonimuri ™pirrantisqÍ. Sdr.: რომელსა ჰსხურეს
სისხლისა მისისაგანი სამოსელსა და დაბღალოს, გამოირცხენ იგი
ადგილსა წმიდასა (Sdr. berZn. srulad: ú ™¦n ™pirrantisqÍ ¢pÕ toà a†matoj aÙtÁj
™pˆ tÕ ƒm£tion, Ö ™¦n üantisqÍ ™p' aÙtÕ pluq»setai ™n tÒpJ ¡g…J). sakuTriv
perirrantiVzw Tavs iCens ricxv. 19.13-Si, rasac qarTulSi <pkureba> Seesabameba:
<შეიმუსროს სული იგი ისრაელისაგან, რამეთუ წყალი იგი პკურებისაჲ არა
ეპკურა მას; არაწმიდა იყოს, რამეთუ არაწმიდებაჲ მისი მის ზედა იყოს>
(mcxeTuri biblia da AK literebiT cnobili nusxebi; Sdr. gelaTuri: <მოისპოს სული იგი
ისრაელისაგან, რამეთუ წყალი პკურებისაჲ არა ეპკურა მის ზედა;
არაწმიდა არს მერმე, რამეთუ არაწმიდებაჲ მისი მის ზედა არს>; berZn.:
™ktrib»setai ¹ yuc¾ ™ke…nh ™x Israhl: Óti Ûdwr üantismoà oÙ perierrant…sqh
™p' aÙtÒn, ¢k£qartÒj ™stin, œti ¹ ¢kaqars…a aÙtoà ™n aÙtù ™stin. sagulisxmoa,
rom xazgasmuli sityvebi meordeba ricxv. 13.20-Si. zemoaRniSnuli mcxeTuri biblia aseT
teqsts Seicavs: <წყალი პკურებისაჲ არა დაეპკურა მას ზედა>; Sdr. gelaTuri:
19

ricxvis ganmavlobaSi TviT åÝàìØÜÔÑØáÒÐÜac ìÛØÜÓÐÓ ÓÐÔêÕÐ ×ÐÕØ,


radgan ÛîÝÚÝÓ is SeZlebda Û×ÐsTan miaxloebas mesaidumleobaSi
gansaswavlad14, vinc çÝÕÔÚÒÕÐà ÒàëÜÝÑÐÓáÐ da îÝàêØÔÚ ìÐÓØÚá
éÐÛÝØÑÐÜÓÐ ÓÐ ÕÜÔÑÔÑØáÒÐÜ ÒÐÜØìÛØÜÓÔÑÝÓÐ. îáÔÜÔÑãÚ
Û×Ðá áØÜÐá ãìÝÓÔÑÓÜÔÜ. ØÛ ÓàÝá mxolod moazrovneTaTvis15 iyo
nebadarTuli16 am mTaze asvla, ×ÐÜÐê moazrovne×ÐÒÐÜ ÛîÝÚÝÓ
ÛÐÛÐÙÐêTaTvis, ÛÐÛÐÙÐêebisÒÐÜ ÙØ – çÝÕÚÐÓ ÒÐÜìÛÔÜÓØÚTaTvis.
ÓØÓØ áØäà×îØÚØ× ØêÐÕÓÜÔÜ Û×Ðá çÕÔÚÐÜÐØàØ pirutyvisgan, ÛÐÒàÐÛ
×ãÙØ ØáÔ×Ø ram, àaê ÞØàãâçÕãÚØ ÑãÜÔÑØáÐ ØçÝ, ÛÐØÜê èÔÐÑØïÔÑÓÐ
ÛÐáÖÔ, xalxi åÕØ× éÐåÝÚÐÕÓÐ.
Semdeg, ðÐÔàÝÕÐÜØ èãåØá áØìÛØÜÓÔ ÓÐ ÒÐÛíÕØàÕÐÚÝÑÐ
ÐàÛãàØ× ÓÐØÑãàÐ ÓÐ ÒÐàÔÛÝÛêÕÔÚ ÜØáÚèØ áØÜÐá Û×Ðê
ÒÐãéØÜÐàÓÐ. ÐàÛãàØÓÐÜ ÒÐÛÝÛÙà×ÐÚÛÐ êÔêîÚÛÐ ÙØÓÔÕ ãäàÝ
áÐèØÜÔÚØ ÒÐîÐÓÐ áÐîØÚÕÔÚØ. êÔêîÚØ çÝÕÔÚÛîàØÕ ÛÝÔÓÝ Û×Ðá;
ÛØáÛÐ ìàØãÚÛÐ áàÑÝÚÐÛ ØàÒÕÚØÕ çÕÔÚÐäÔàØ ÐÐÙÕÐÛÚÐ ÓÐ ÐÚØ×
ÐæÐÒÖÜÝ.
ÐæÛÐ ÐãëæÕÐ ÛÝáÔ Ôàá, ×ãÛêÐ ×ÕØ×ÝÜÐê ÕÔà ØçÝ ÒãÚmagrad
saxilvelis winaSe da eldisgan suliT ÖÐàÓÐêÔÛãÚs SiSi uZrwolebda sxeuls. Ðà
ÓÐÔÛÐÚÐ× ÔÑàÐÔÚÔÑá ÛÝáÔá áãÚØÔàØ ÛæÔÚÕÐàÔÑÐ, ×ãÛêÐ ×ÕØ×ÕÔ
<წყალი პკურებისაჲ არა ესხურა ზედა>.). sagulisxmoa momdevno muxlic:
<რომელმან ასხუროს წყალი იგი პკურებისაჲ, განირცხას სამოსელი თჳსი,
და რომელი შეეხოს წყალსა მას პკურებისასა, არაწმიდა იყოს
მიმწუხრადმდე>, mcxeTuri; <რომელმან აპკუროს წყალი იგი პკურებისა,
განირცხეს სამოსელი თჳსი, და რომელი შეეხოს წყალსა მას
საპკურებელსა, არაწმიდა იყოს ვიდრე მწუხრადმდე>, AK;
<მასხურებელმან წყალსა უბიწოქმნისასა და შეხებულმან წყალსა
სხურებისასა განირცხას სამოსელი მისი და არაწმიდა იყოს მწუხრადმდე>,
gelaTuri; Sdr. berZn.: Ð perirra…nwn Ûdwr üantismoà plune‹ t¦ ƒm£tia aÙtoà, kaˆ Ð
¡ptÒmenoj toà Ûdatoj toà üantismoà ¢k£qartoj œstai ›wj ˜spšraj).
14
<mesaidumleobaSi gansaswavlad> \ e. i. sulieri moZRvrebis misaRebad,
saRvTo saidumloTa saWvretad (Sdr. muhqhso/menon)
15
e. i. adamianebisTvis (Sdr. oÁ mo/noij a)nei¿qh kata\ to\n kairo\n e)keiÍnon toiÍj
logikoiÍj ei¹j e)pi¿basin)
16
<iyo nebadarTuli> \ Sdr. a)nei¿qh (zmnidan a7niVhmi)
20

ÒÐãÛîØÚÐ ÛÐ×, àÝÛ èÔëàãÚØ ØçÝ áÐÜÐîÐÝÑØ× ÓÐ âÐÜèØê


ÐÖàØÐÚÔÑÓÐ17.
amgvari áÐîØÚÕÔÚØ ÛîÝÚÝÓ ×ÕÐÚÔÑá àÝÓØ ÐÙà×ÝÑÓÐ, áÛÔÜÐáÐê
ÛáíÕÐÚÐÕÓÐ ØÒØ. ÒÐÛÒÛØàÐÕØ îÛÐ ÖÔÛÝÓÐÜ ÐÖÐÜÖÐàÔÑÓÐ Û×ÔÚ
êØáåÕÔèÔ×á. îÛØá ÞØàÕÔÚØ âÐÚæÐ, \ ãÛëØÛÔáØ ÓÐ ÒÐãáÐëÚØáØ, \
×Ø×åÝá áÐçÕØà×Ð èÔëÐîØÚá ðÒÐÕÓÐ, ×ãÛêÐ áØëÚØÔàØ×Ð ÓÐ
ÒÐÛçØÕÐÜÝÑØ× ÖÔÐæÔÛÐâÔÑÝÓÐ çÝÕÔÚÒÕÐà áÐçÕØàá. àÐê ãäàÝ
ÐîÚÝÕÓÔÑÝÓÐ Ôá îÛÐ, ÛÔâÐÓ ÓÐ ÛÔâÐÓ xmovanebda ØÒØ, ÛÔâÐÓ ÓÐ
ÛÔâÐÓ áÐèØÜÔÚØ ÓÐ ×ÐÕÖÐàÓÐÛêÔÛØ îÓÔÑÝÓÐ ÛáÛÔÜÔÚ×Ð×ÕØá.

17
<âÐÜèØê ÐÖàØÐÚÔÑÓÐ> \ Sdr. mh\ a)tremeiÍn t%½ sw¯mati.
21

bgeradi18 ØçÝ Ôá îÛÐ. áÐæÕ×Ý ëÐÚØá èÔÛìÔÝÑØ×, áÐîÛÝ ØÝÒ×Ð ÒÐàÔèÔ


îÛÝÑÓÐ ðÐÔàØ, ×ÐÜÐê äãíÐÓ ÙØ Ðà ÛÔâçÕÔÚÔÑÓÐ àÐÛÔá, ÐàÐÛÔÓ
áÐæÕ×Ý ÛêÜÔÑÔÑá àïãÚÛÓÔÑÚÝÑÓÐ. ÙÕÚÐÕ ÓÐ ÙÕÚÐÕ
ÐîÚÝÕÓÔÑÝÓÐ ÓÐ ëÚØÔàÓÔÑÝÓÐ îÛÐ; ×ÐÕØá ×ÐÕáÐê ÙØ ÐÛÔâÔÑÓÐ
áÐæÕ×Ý áÐçÕØàØá îÛÝÕÐÜÔÑÐ; çÝÕÔÚ ìØÜÐÛÝàÑÔÓ ÑÒÔàÐá
ÒÐÛãÓÛÔÑØ× êÕÚØÓÐ ÛÐáÖÔ ãÛëÚÐÕàÔáØ.

18
Sdr. eÃnarqroj. aRniSnuli termini niSnavs xmovani danawevrebiT
warmoTqmuls, bgerads, artikulirebuls. igi orgzis aris damowmebuli nemesios
emeselis SromaSi <adamianis bunebis Sesaxeb>. petriwis Targmanebi aseTia:
<ნასხმანოანისა მიმართ და სრულისა კაცობრივისა ჴმისად სრულ იქმნეს>
(s. gorgaZis gamoc., Tb. 1914, gv. 10.5; Sdr. ei¹j th\n eÃnarqron kaiì telei¿an th\n
a)nqrw¯pou kate/lhce, T. 1; sagulisxmoa, rom petriwiseuli CanarTiT berZnuli
ganmartebulia rogorc <Zali nasxmoani>. Sdr.: ei¹ de\ le/goien kaqa/per oi¸ Stwi+koiì
tonikh/n tina eiånai ki¿nhsin..., 2.44-46 \ <ვითარ-იგი იტყჳან სტოელნი,
ტონებრივი ვინაჲვე, რომელ არს ძალი ნასხმანოანი, ვითარცა რაჲ
მიდრეკაჲ...>, dasax. gamoc. gv. 25.16-18); <კუალად უკუჱ ნაწევაროანი
მიმორქუმაჲ, შეეხო რაჲ გაგონებასა და გულისსიტყუასა, ქადაგადცა შეიქმნა
იგი გონებითთა მიმომიდრეკათაჲსა> (iqve, gv. 10.11; Sdr pa/lin de\ th\n
eÃnarqron dia/lekton e)ch=ye th=j dianoi¿aj kaiì tou= logismou=, e)ca/ggelon poih/saj
au)th\n tw½n kata\ nou=n kinhma/twn). amave terminiT sargeblobs wm. egnati antioqieli
magnesielTa mimarT epistoleSi: eiâj qeo/j e)stin o( pantokra/twr, o( fanerw¯saj e(auto\n
dia\ ¹Ihsou= Xristou= tou= ui¸ou= au)tou=, oÀj e)stin au)tou= lo/goj, ou) r(hto/j, a)ll'
ou)siw¯dhj: ou) ga/r e)stin lalia=j e)na/rqrou fw¯nhma, a)ll' e)nergei¿aj qei+kh=j
ou)si¿a gennhth/, e)n pa=sin eu)a/restoj t%½ u(posth/santi, 8.2.3-6; wm. giorgi
mთawmidlis თargmani aseTia: <erTi RmerTi ars yovlisa-mpyrobeli,, romelman
gamoacxada Tavi TYsi iesu qristes mier, Zisa TYsisa, romeli-igi ars sityuaA misi ara
warmoCenili (r(hto/j), aramed \ bunebiTi, rameTu araTu zraxvaA ars Sewyobili Tqumisa
mier da Kmisa, aramed \ ZlierebaA RmrTeebisaA da arsebaA daubadebeli, romeli-igi
yovliTkerZo saTno-eyo momavlinebelsa TYssa> (saq. ekl. kalend. Tb. 1988, gv. 550).
igive termini iCens Tavs wm. grigol noselis heqsemeronSi: h( e)n tv= kti¿sei
qewroume/nh sofi¿a, lo/goj e)stiì, kaÄn mh\ eÃnarqroj v (wm. giorgi mTawmidlis
Targmani nakleb terminologiuria: <dabadebulTa Soris xiluli sibrZne sityuave ars,
daRacaTu sityuad ara iTqumodis>, saq. ekl. kalend., Tb. 1989, gv. 208). amave termins
vxvdebiT grigol noselis anTropologiur SromaSic: eÃnarqroj tou/t% e)netupw¯qh fwnh\,
149.4-5(Sdr. giorgis Targmani: <mieca mas KmaA gamocxadebuli>, A 73, 141; Sdr.
Satberduli: <KmaA misgan Sezavebul metyuelebasa>). davimowmebT basili didis
heqsemeronsac: tv= u(phresi¿# tw½n fwnhtikw½n o)rga/nwn paradou\j ta\ nohqe/nta,
ouÀtw dia\ th=j tou= a)e/roj tupw¯sewj, kata\ th\n eÃnarqron th=j fwnh=j ki¿nhsin, e)n
t%½ krupt%½ no/hma safhni¿zei,3.213-16 (Sdr. giorgis Targmani: <msaxurebasa
mKmobareTa orRanoTasa miscems mogonebulsa mas da esreT-Ra haerisa mier
gamosaxviTa da gancxadebuliTa aRZrviTa KmisaATa dafarulsa mas gonebasa
warmoaCens da saanjmno-hyofs>, basili didi, equsTa dReTaA, m. kaxaZis gamoc. 1947,
22

ÔàØ ãëÚãàØ ØçÝ ÐÔâÐÜÐ îØÚãÚØ ÓÐ áÛÔÜØÚØ. ÐÛØâÝÛ, çÕÔÚÐÛ


Ôà×ÝÑÚØÕÐÓ sTîÝÕÐ ÛÝáÔá, ÔèãÐÛÓÒÝÛÚÐ æÛÔà×áÐ ÓÐ îÐÚîá èÝàØá,
àÝÛ ÛØá ÛØÔà ÛØÜØíÔÑÝÓÐ ØáàÐÔÚá àïãÚØ. Ðæ×åÛÐ ÓÐÓÔá
ÔÑàÐÔÚÔÑÛÐ, àÝÛ áÐæÕ×Ý áØâçÕÐÓ ØàìÛãÜÔbdnÔÜ çÕÔÚÐäÔàá, àÐáÐê
ki æÕ×ØÕáìÐÕÚãÚØ ÛÝáÔ ÐãìçÔÑÓÐ ÛÐ×. èÔÛÓÔÒ ØáÔÕ Û×Øá ëØàá
ÓÐãÑàãÜÓÐ çÕÔÚÐ, ÛÝáÔÛ ÙØ ÙÕÚÐÕ ãéÕÔãÚÝ àÐÛ ÐæÐáàãÚÐ:
ÒÐÜÛÐàâÝÔÑØ× ÓÐàéÐ ØÒØ Û×ÐÖÔ. ×ãÙØ ÐáÔ× ÓàÝá áîÕÔÑØ
ãà×ØÔà××ÐÜÐÓÒÝÛØ× ØÛîÜÔÕÔÑÓÜÔÜ ×ÐÕá, ÐîÚÝÑÚÔÑØáÒÐÜ
ÛÐàâÝÓ ÓÐàéÔÜØÚØ ÛÝáÔ ÛaTÖÔ ÒÐêØÚÔÑØ× ÒãÚÛâÙØêÔ ÐæÛÝéÜÓÐ.
êîÐÓØ ÒÐîÓÐ, àÝÛ ÛØá×ÕØá ãêîÝÐ èØèØá ÒÐÜêÓÐ, ìØÜÐÜÓÔÚØ
ÛæÔÚÕÐàÔÑÐ ÙØ áîÕÐ ÐàÐäÔàØ ãÜÓÐ çÝäØÚØçÝ, ×ã ÐàÐ ×ÐÜÐÚÛÝÑØá
áãàÕØÚØ ÖÐàÓÐêÔÛãÚØ ÔàØáÐÓÛØ.
àÝÓÔáÐê ÛÝáÔÛ âÕØà×ØÕØ× éÐÛÝØîáÜÐ áîÕÐ×Ð áØÛîÓÐÚÔ ÓÐ
×ÐÕØá ×ÐÕá ÓÐãÑàãÜÓÐ, ÛÐèØÜ ÐàÛãàáÐê èÔðÑÔÓÐ ÛÐÜ, èÔÕØÓÐ
ãîØÚÐÕ×Ð èØÒÜØ× ÓÐ ÒÐãéØÜÐàÓÐ. áÐæÕ×Ý mRvdelmesaidumleobis
èÔãÕÐÚ áØìÛØÜÓÔèØ èÔÐæìØÐ ÛÐÜ ÓÐ ×ÐÕÐÓ ãéØÜÐàåÛÜØÚØ iq
ãîØÚÐÕTan Tanamyofobda19. ÕäØåàÝÑ, ÐÛØ× Øá ÒÕÐáìÐÕÚÐ ÛÝáÔÛ, àÝÛ
æÛÔà××ÐÜ ×ÐÜÐÛçÝäÝÑØá ÛáãàÕÔÚØ ãÜÓÐ ÒÐèÝàÓÔá çÝÕÔÚÒÕÐà
îØÚãÚá, ãîØÚÐÕiáÐ ÓÐ ÛØãìÕÓÝÛÔÚØáÙÔÜ, àÝÒÝàê Û×Øá ìÕÔàØáÙÔÜ,
ÒÝÜÔÑØ× ãÜÓÐ ÐæØáìàÐäÝá ÓÐ ØàìÛãÜÝá, àÝÛ æÛà×ÔÔÑÐ áìÝàÔÓ Øå

gv. 28.18-20). termini a0rqron saxezea iobis wignSi (17.11). oSkurSi Sesatyvisia
<apkaA> ('განსთქდა აპკაჲ გულისა ჩემისაჲ>), xolo baqariseulSi \ <saKsarni>
('დაიპნეს საჴსარნი გულისა ჩემისა>). igive a0rqron gelaTur skolaSi, kerZod,
amonios ermisis SromaTa TargmanebSi, gadmotanilia rogorc <nawevari>, xolo
Sesityveba kaq>a0rqra \ <nawevaroanad> (ix. amonios ermisis Txzulebebi qarTul
mwerlobaSi, teqstebi gamosacemad moamzades n. keWaRmaZem da m. rafavam,
gamosca, leqsikoni da saZieblebi daurTo m. rafavam, Tb. 1983, gamocemaze darTuli
leqsikoni, gv. 207).
19
<áÐæÕ×Ý mRvdelmesaidumleobis èÔãÕÐÚ áØìÛØÓÔèØ èÔÐæìØÐ ÛÐÜ
ÓÐ ×ÐÕÐÓ ãéØÜÐàåÛÜØÚØ iq ãîØÚÐÕTan Tanamyofobda> \ Sdr. Pro\j ga\r to\
aÃduton th=j qei¿aj mustagwgi¿aj paraduei¿j, e)keiÍ t%½ a)ora/t% sunh=n mh\
o(rw¯menoj, 1.46.4-5. <idumalgandoba> esaa igive <mistagogia>, <saRvTo
mesaidumloeba>, <mesaidumloeTmewinamZRvreoba>,
<saidumloTganmswavleloba>, <idumalTa mecniereba>.
23

ØÛçÝäÔÑÐ, áÐÓÐê ÕÔà ìÕÓÔÑÐ èÔÛÔêÜÔÑÐ. ÕØÜê ÐÛÐá ÐæÐáàãÚÔÑá,


áÐæÕ×Ý ÛêÜÔÑÔÑá ÛØØæÔÑá ØÒØ ÐÜã, àÐê ØÒØÕÔÐ, áÐ×ÜÝÔÑÐèØ
ÒÐÜØáìÐÕÚÔÑÐ; ãÛ×ÐÕàÔáØ ÛêÜÔÑÐ, ÔáÐÐ æÕ×ØáÐÓÛØ
×ÐçÕÐÜØáêÔÛÐ ÓÐ áÐæÕ×Ý ÑãÜÔÑØá ïÔàÝÕÜÐÓ èÔêÜÝÑÐ ÐÜã
ÒÐÒÔÑÐ ØÛØáÐ, àÝÛ æÛÔà×Ø ÖÔÐæÔÛÐâÔÑÐ çÝÕÔÚÒÕÐà
èÔÛÛÔêÜÔÑÔÚ ÐÖàÝÕÜÔÑÐáÐ ÓÐ áÐîÔá; êÜÝÑÐÓ×ÐÒÐÜ ÐàÐäÔàØ
ÔÛáÒÐÕáÔÑÐ ÛÐá. æÛà×ÔÔÑØá ÒÐÜíÕàÔâØá ßÐÛá ãÜÓÐ ãÐàÕçÝ×
çovelive, àÐê áÐìÕÓÝÛØÐ ÒÝÜÔÑØá ÛØÔà, àÐÓÒÐÜ èÔêÜÝÑÐÓØ ÓÐ
ÐÖàØáÛØÔàØ çÝÕÚÐÓ ÖÔÐæÛÐâÔÑãÚ ÑãÜÔÑÐá ÕÔà ÔÛáÒÐÕáÔÑÐ.
ÛîÝÚÝÓ æÕ×Øá ÐàáÔÑÝÑØá àìÛÔÜÐÐ èÔáÐëÚÔÑÔÚØ, ÛÐÒàÐÛ
ÕÔàÐÕØÜ éÐìÕÓÔÑÐ, àÝÒÝà, àÐÛÓÔÜÐÓ, áÐØÓÐÜ ÐÜ àÐ áÐîØ×
ÐàáÔÑÝÑá ØÒØ.
áÐæÕ×Ý áØâçÕÐ ØÛÐáÐê ÒÕÐáìÐÕÚØá, àÐ ÒÖØ× áàãÚÕçÝ× éÕÔÜØ
ÑãÜÔÑÐ. ÖÝÒÐÓØ ÓÐ ÙÔàëÝ ÛêÜÔÑÔÑØ× ÒÕÛÝëæÕàÐÕá ØÒØ.
ÖÝÒÐÓØÐ ÛêÜÔÑÐ ØÛØá èÔáÐîÔÑ, àÝÛ ÒÕØçÕÐàÓÔá éÕÔÜØ ÛÝçÕÐáØ,
àØ×Ðê ØáÞÝÑÐ çÝÕÔÚÒÕÐàØ ãáÐÛÐà×ÚÝÑÐ. ×ãÙØ ÐÛ ÛêÜÔÑÐá
èÔÕØ×ÕØáÔÑ×, êîÐÓØÐ, ÐàÐáÝÓÔá êãÓá Ðà èÔÕÐÛ×îÕÔÕ× éÕÔÜá
ÐîÚÝÑÚÔÑá. àÐê èÔÔîÔÑÐ ÙÔàëÝ ÛêÜÔÑÔÑá, ÛÐ×ÒÐÜ Ôà×Ø
ÛèÝÑÚÔÑØá áØçÕÐàãÚá ÒÕØÑàëÐÜÔÑá, áîÕanØ ÙØ ÐÙàëÐÚãÚ êÝÓÕÔÑá
éÐÛÝÒÕØ×ÕÚØá.
ÕØÜê ÐÛ ÛêÜÔÑÐ×Ð ÛØîÔÓÕØ× ÒÐÜØìÛÔÓá20 ÒÝÜÔÑÐá, ãäàÝ
áàãÚØ mRvdelmesaidumleobisken21 ìÐàÔÛÐâÔÑÐ ØÒØ, erTbaSad
winadaesaxeba ra mas áÐæÕ×Ý ëÐÚØsgan ÖÔêØãài ÙÐàÐÕi.
áìÝàÔÓ Ôá ÙÐàÐÕØ ØîØÚÐ ÛÝáÔÛ, àÝÛÔÚØê ØÒØÕÔ âÐëÐàØ ØçÝ.
ÔÜØ× ã×åÛÔÚØ ÛàÐÕÐÚäÔàÝÕÜÔÑÐ ÐÛÙÝÑÓÐ ÛÐá: ìØÜÐÑíÔÔÑØ,
áÕÔâÔÑØ, äÐàÓÔÑØ, âàÐÞÔÖØ, áÐáÐÜ×ÚÔ, áÐÒãÜÓàãÙÔ, áÐÙãà×îÔÕÔÚØ,
20

21
<mRvdelmesaidumleobisken> \ e. i. <mistagogiisken>,
<mesaidumloebisken>, <idumalZRolisken>, <idumalganswavlisken>,
<mesaidumloeTmewinamZRvreobisken> (Sdr. Tou/toij de\ toiÍj no/moij oi¸oneiì
prokaqarqeiìj th\n dia/noian, e)piì th\n teleiote/ran mustagwgi¿an para/getai)
24

salxinebeli22, ÐÒàÔ×ÕÔ áØìÛØÜÓÔ×Ð èØÒÐ ÜÐìØÚØ, àÐê èÔãÕÐÚØÐ ÓÐ


èÔãæìÔÕÔÚØ. ØÛØá×ÕØá, àÝÛ ÓÐÕØìçÔÑÐá Ðà ÛØáêÔÛÝÓÐ ÙÐàÕØá
ÜÐìØÚ×Ð ãà×ØÔà×èÔìçÝÑØÚØ ÛèÕÔÜØÔàÔÑÐ ÓÐ àÝÛ áîÕÔÑáÐê
ÒÐêîÐÓÔÑÝÓÐ× æÕ×ØÕéÔÜØÚØ áÐÙÕØàÕÔÚÔÑÐ, ÐÛØá ÒÐÛÝ ÛÝáÔá
ÔÛêÜÝ, àÝÛ ÒÐàÓÐ ìÔàØÚÝÑØ×Ø ÐæìÔàØáÐ, ÜØÕ×ØÔàÐÓÐê ÐÔÒÝ
ãÜØÕ×Ý åÛÜØÚÔÑØá ÛáÒÐÕáØ ÙÐàÐÕØ ÓÐ áÐèÔÜ ÛÐáÐÚÐÓ çÕÔÚÐÖÔ
ãäàÝ ÜÐ×ÔÚØ ÓÐ ÛÑàìçØÜÐÕØ áÐÒÜÔÑØ èÔÔàéØÐ. êîÐÓÔÑãÚ ÜØÛãèèØ
íÐàÑÝÑÓÐ ÝåàÝ, àÝÛÔÚØê ìàØãÚÐÓ ÒÐàá ÔÕÚÔÑÝÓÐ áÕÔâÔÑá, ×ãÛêÐ
ÐÛÐÕÔ áÕÔâÔÑØá ×ÐÕÔÑáÐ ÓÐ áÐëØàÙÕÚÔÑá ÕÔàêîÚØ ÐÛÙÝÑÓÐ
22
<salxinebeli> \ Sdr. i¸lasth/rion (igivea, rac laT. propitiatorium, slav.
®÷èñòBëèùå, somx. „a‚x‚ik‚v, ingl. mercy-seat, fr. propitiatoire, germ. Gnadenstuhl).
termini <salxinebeli> damowmebulia wminda werilis ocdaor muxlSi (esenia: gam.
25.17.18.19.20.21.22; 31.7. 35.12; 38.5.7.8; lev. 16.2.13.14.15; ricxv. 7.89; ezek.
43.14.17.20; amos. 9.1; rom. 3.25; ebr. 9.5). uklebliv yvela SemTxvevaSi bibliis qarTuli
Targman-redaqciebi Sesatyvisad gviCvenebs <salxinebels> (erTaderTi gamonaklisia
amos. 9.1-is oSkuri redaqcia, sadac saxezea <sakurTxeveli>, Tumca uTuod saqme unda
gvqondes an gadamweris lafsusTan anda saTargmni dednis cTomilebasTan).
sagulisxmoa rom. 3.25-ze darTuli saeklesio komentari, rac eqvTime mTawmindelis mier
asea Targmnili: <mociqulisaA: @romeli winaAswar-ganmzada RmerTman salxinebelad
sarwmunoebiTa^ (rom. 3.25). Targmani: rameTu nebiTa da ganzraxviTa mamisaATa
saKsar iqmna codvaTa CuenTa da salxinebel ufali Cueni iesu qriste, raJams misca Tavi
TYsi sikudilad codvaTa CuenTaTYs. xolo @winaAswar-ganmzada^ amas moaswavebs,
viTarmed wina saukuneTave iyo wmidasa Soris samebasa ese ganzraxvaA. xolo eseca
SesZina, viTarmed @sarwmunoebiTao^, raATa gamoaCinos, viTarmed daRacaTu mis
mier ars lxinebaA Cueni da salxinebel SecodebulTa iqmna, aramed sarwmunoebiTa
CueniTa iqms lxinebasa Cuensa, xolo urwmunoni cariel iqmnebian mismierisa
lxinebisagan> (pavles epistoleTa ganmarteba, gamokrebuli iovane oqropirisa da sxva
wminda mamaTa Txzulebebidan, Targmnili efTvime mTawmidelis mier, teqsti
gamosacemad moamzada da gamokvleva daurTo eqvTime koWlamazaSvilma, Tb. 2003,
gv. 53; qvemoT es gamocema miTiTebuli gvaqvs rogorc: <eqvT.>; Sdr. imave Zeglis
efremiseuli Targmani: <... xolo @winaganmzadebad RmrTisa mier^ ityYs ganzraxvasa
mas winagansazRvrebulsa, saTnoyofiTa mamisaATa, salxinebelyofad SecodebaTa
CuenTaTYs, rameTu zogadi ars madli ese, raJams saTnoyofiTa mamisaATa Zeman
sisxli TYsi dasTxia saKsrad da salxinebelad Cuenda, romliTa ara litonad @viKsneniT^,
aramed @yovlad gamoviKsneniT^, rameTu @Ksna^ ewodebis, romelsa jereT aqundes-
Ra iWY kualad-damonebisaA, xolo @gamoKsna^ ese ars, raJams sruliad
ganTavisuflebul da uSiS iyos misisagan damonebisa>, samociqulos ganmarteba,
gamokrebuli iovane oqropirisa da sxva wminda mamaTa Txzulebebidan, Targmnili
efrem mciris [kariWis-Zis] mier, teqsti gamosacemad moamzada da winasityva daurTo
eqvTime koWlamazaSvilma, Tb. 2006, gv. 37; qvemoT es gamocema miTiTebuli gvaqvs
rogorc: <efr.>)
25

(äÔàèØ áîÕÐÝÑÐá, áÐäØåàÔÑÔÚØÐ, ãÙÔ× ãÜÓÐ ìÐàÛÝÔéØÜÐ ÝåàÝá


ÔÚÕÐàÔÑÐ). áÐÙã×àØÕ ÕÔàêîÚØá áÕÔâÔÑØ ×ÐÕsa ÓÐ ÑÝÚÝèØ
áÞØÚÔÜëØ× ØçÝ ÛÝîÕÔìØÚØ.
àÐê èÔÔîÔÑÐ äÐàÓÔÑá ÓÐ áÐäÐàÕÔlÔÑá, ÐÒàÔ×ÕÔ, âÐëàØá
ÒÐàáÐÛÝááÐ ÓÐ áÕÔâÔÑÖÔ ÒÐÓÐäÔÜØÚ ÙàÔâáÐÑÛÔÚá, ×Ø×ÝÔãÚØ
ÛÐ×ÒÐÜØ ÛØá×ÕØá èÔáÐäÔàØáØ ÛÐáÐÚØsgÐÜ ØçÝ îÔÚÝÕÜÔÑØ×
ÛÝåáÝÕØÚØ. ÖÝÒÐÜ íÐàÑÝÑÓÐ ØÐÙØÜ×ØáÐ ÓÐ ÞÝàäØàØá äÔàØ,
áØÜÒãàØáÔÑàØ ÓÐ êÔêîÚÝÕÐÜØ áØìØ×ÚÔ, ÑØáÝÜØá ×ÕØ×ÜÐÑÐÓØ
ÑãÜÔÑàØÕØ ÔÚÕÐàÔÑÐ, ÖÝÒÐÜ áÔÚØ ÛÝéÐÜÓÐ, ÖÝÒÐÜ ÙØ –
ÑÐÚÜØá åáÝÕØÚØ. ÐåÐ-Øå ÛÔìÐÛãÚØ äÔàØá âçÐÕÔÑØê ÐÛèÕÔÜÔÑÓÐ
ÙÐàÐÕá.
êîÐÓéÔÜØÚØ ÜØÛãèØá ÛØîÓÕØ× ÛîÝÚÝÓ Û×ØÓÐÜ éÐÛÝáÕÚØá
èÔÛÓÔÒ ÐÐÒÔÑØÜÐ ÛÝáÔÛ îãàÝÔÑá ÙÐàÐÕØ, ÛÐèØÜ ÙØ, îÔÚ×ãåÛÜÔÚ
âÐëÐàèØ ÛçÝäØ ØÛØá èÔáÐîÔÑ ØæÔÑÓÐ àïãÚÓÔÑÐá, àÐ áÐÛÙÐãÚÔÑØ×
ãÜÓÐ ÛÝà×ãÚØçÝ ÛæÕÓÔÚØ, àÝÓÔáÐê ØÒØ èÔãÕÐÚ×Ð èØÒÜØ×
èÔÕØÓÝÓÐ. áÐæÕ×Ý áØâçÕÐÛ ÓÐìÕàØÚÔÑØ× ÐÛêÜÝ ÛÐá èØÒÐ ÓÐ
ÒÐàÔ áÐÛÝáØá èÔáÐîÔÑ.
èÔáÐÛÝáÔÚ×Ð àØÒØ ØìçÔÑÝÓÐ ÐàÐ èØÒÜØÓÐÜ, ÐàÐÛÔÓ
ÒÐàÔÓÐÜ. ÜÐØàÒÕÐàØ ÓÐ ÛàÐÕÐÚäÔàÝÕÐÜØ áÐÛîàÔÔÑØ ØÛÐÕÔ
ëÐäÔÑØ× ØçÝ ÜÐåáÝÕØ, àØ×Ðê äÐàÓÔÑØ, ×ãÛêÐ ÐÛïÔàÐÓ åáÝÕØÚèØ
ÝåàÝá ëÐäØ íÐàÑÝÑÓÐ. ÙÐàèØÙÔÑØ23 ÝàØÕÔ ÛîÐàÔá ÙàÐÕÓÜÔÜ
áÐÛîàÔÔÑÖÔ ÛÝ×ÐÕáÔÑãÚ áÛÐàÐÒÓÔÑá24 ÓÐ ìàØãÚÐÓ ØçÕÜÔÜ
éÐáÛãÚÜØ. åÕÔÑá áÐÛÙÐãÚÐÓ ðåÝÜÓÐ× ÑãÜÔÑàØÕØ ÔÚÕÐàÔÑÐ:
ÛìÕÐÜÔ áîØÕÔÑá ÐÑàìçØÜÔÑÓÜÔÜ ØáØÜØ. îÔÚÝÕÜÔÑÐá, ×ÐÕØá ÛîàØÕ,
áÐÙÕØàÕÔÚÐÓ ÛÝÔéãåãà×ÛÔÑØÜÐ åÕÔÑØ, ×ãÛêÐ Ôá éãåãà×ÛÔÑØ
ÐàÐäàØ× ðÒÐÕÓÐ ÐÛÝÙÕÔ×ØÚ ÒÐÛÝáÐîãÚÔÑÔÑá. áÐÛÙÐãÚØ,
àÝÛÔÚØê îÔÚÝÕÜÔÑÐá ÛØÔêÐ ÛÐ××ÕØá, ÔåÕáØ ÞÐâàØÐàåØá áÐîÔÚØ

23
<ÙÐàèØÙØ> – èÔáÐÙàÐÕØ æØÚØ, ÑÐÚ×Ð.
24
<áÛÐàÐÒÓØ> – æØÐ ÛìÕÐÜÔ äÔàØá ëÕØàäÐáØ åÕÐ.
26

ØçÝ (×Ø×Ý åÕÐÖÔ ×Ø×Ý áÐîÔÚØ ØçÝ ÐÛÝâÕØäàãÚØ). åÕÔÑØá ÑãÓÔÔÑØ


áÐÛîàÔÔÑá ìØÜ ðåÝÜÓÐT ÛÝÙØduÚØ, ÑãÓÔÔÑØÓÐÜ ÙØ, ÙÐàèØÙÔÑØá
ÝàØÕÔ ÛîÐàÔá, åÕÔÕØ× ÔèÕÔÑÝÓÜÔÜ ãà×ØÔà×èÔ×îÖãÚØ ëÔìÙÕÔÑØ,
àÝÛÚÔÑØê åáÔÚØáÔÑà èÔìçÝÑØÚØ ÛÝÜÐêÕÚÔÝÑØ× éÐÛÝìÜãÚØçÕÜÔÜ.
ÕäØåàÝÑ, åÕÔÛÝ ÜÐìØÚ×Ð ÜÐ×ÔÑÐá ãäàÝ ÛÔâÐÓ ãÜÓÐ
ÒÐÔÑàìyØÜÔÑØÜÐ ÓÐìÜãÚ ëÔìÙÕ×Ð èÔÛÙãÚÝÑÐ.
ÝåàÝ×îÖãÚØ ÛèÕÔÜØÔàÔÑÐ, àaê ÛÙÔàÓá ÔäØÜÔÑÝÓÐ,
èÔÓÒÔÑÝÓÐ áîÕÐÓÐîÕÐ åÕØáÒÐÜ. ÛÐ×Ø àÐÝÓÔÜÝÑÐ ÞÐâàØÐàå×Ð
àØêîÕá ×ÐÜîÕÓÔÑÝÓÐ. Ôá åÕÔÑØ Ý×î ÛìÙàØÕÐÓ ØçÝ ÒÐìçÝÑØÚØ. ×Ø×Ý
ÛìÙàØÕØ áÐÛ åÕÐá èÔØêÐÕÓÐ. ÛÐ×ÖÔ ÐÛÝâÕØäàãÚØ ØçÝ âÝÛ×Ð
ÛÐÛÐÛ×ÐÕàÔÑØá áÐîÔÚÔÑØ.
áÐÛîàÔÔÑØá èØÒÐ ÞÔàÐÜÒØ, àÝÛÔÚØê ÙØáàØÓÐÜ äÔîá
ìÕÔàÔÑÐÛÓÔ ìÕÓÔÑÝÓÐ, éÐÛÝèÕÔÑãÚ äÝéÔÑá ÓÐÔÛèÕÔÜÔÑØÜÐ.
åÕÔÓÐ ÐàèØÐ ÛàÐÕÐÚäÔàÐÓ ØçÝ ÛÝåáÝÕØÚØ ÓÐ ÛÝà×ãÚØ.
ÝåàÝÕÐÜØ ÜÐÙØÓãàÔÑØê ÐÛÙÝÑÓÐ ÛÐá. Ôá ØçÝ ÝåàÝá ÔßÕÜÔÑØ ÓÐ
ÑàÝìÔãÚÔÑØ, àÝÛÚÔÑØê ÒÕÔàÓØÒÕÔàÓ ÒÐáÓÔÕÓÜÔÜ åÕÔÓÐ åÝÑÐá.
×ÐÕáÐÑãàØ ÛØâàÐ25 Û×ÚØÐÜÐÓ ØÐÙØÜ×ÝÕÐÜØ26 ØçÝ, îÝÚÝ saSuble
ÞÔâÐÚØ27, àÝÛÔÚÖÔê áÐØÓãÛÚÝ ÒÐÛÝáÐîãÚÔÑÐ ÐÛÝÔÙÕÔ×Ð×,
ÛîÝÚÝÓ ìÛØÜÓÐ ÝåàÝá èÔØêÐÕÓÐ. éÐÛÝèÚØÚ áÐÛÝáá áÐàâçÔÚØ
ÙàÐÕÓÐ.
áÐÛÝáÔÚØá çÕÔÚÐ Ôá áÐîÔ, ÓÐäÐàãÚ ÜÐìØÚ×Ð èÔÛÙãÚÝÑÐá×ÐÜ
Ôà×ÐÓ, ØÒÐÕãàÐÓ gangvswavlis áÐÛæÕÓÔÚÝ áÐ×ÜÝÔÑØá èÔáÐîÔÑ.

25
<ÛØâàÐ> – ÑÔàëÜãÚèØ èÔÔáÐâçÕØáÔÑÐ tainiVa. ×ÕØ× áØâçÕÐ
<ÛØâàÐê> ÑÔàëÜãÚØÐ ÓÐ ÜØèÜÐÕá ×ÐÕáÐîÕÔÕá (Øî. ÒÐÛÝáÚ. 28.37).
26
<ØÐÙØÜ×Ô> – ëÕØàäÐáØ åÕÐ, ØØáäÔàØ; ÑÔàëÜ. àH te auÅ th=j kefalh=j
taini¿a u(akinqi¿nh pa=sa.
27
<ÞÔâÐÚØ> – áÐèãÑÚÔ ×îÔÚØ äØàäØâÐ, àÝÛÔÚáÐê ÓÐÛêÕÔÚÝÑØ×Ø
ÓÐÜØèÜãÚÔÑÐ ðåÝÜÓÐ. (Sdr. ÑÔàëÜ. to\ prometwpi¿dion pe/talon e)c a)khra/tou
xrusi¿ou a)rrh/t% tiniì xarakth=ri kexaragme/non)
27

xolo mas Semdeg, rac amgvarad da egzom ganiswavla RvTis dafarul


moZRvrebaSi28 im uxilavi wyvdidiT garemoculi mose, sakuTar Tavze ukeTesi gaxda
igi saidumlo swavlebaTa SeZenis gziT 29 da am saxiT kvlav wyvdiadidan
amoRweuli30 ×ÐÕØá îÐÚî×ÐÜ éÐÛÝdis, àÝÛ áîÕÔÑØê aÖØÐàos
æÕ×ØáéØÜÔÑØá ßÐÛá ÛØá×ÕØá êîÐÓéÔÜØÚ áÐáìÐãÚÔÑ×ÐÜ, ×ÐÜÐê
àïãÚØ ÒÐÜuéØÜos ØáàÐÔÚá ÓÐ Û×ÐÖÔ éÕÔÜÔÑãÚØ ÜØÛãèØá ÛØîÔÓÕØ×
ÔàØá áÐ×ÐçÕÐÜÝ âÐëÐàØ ÓÐ áØìÛØÜÓÔ Ðagos. ìÛØÜÓÐ äØêàÔÑØ
ÛÝðåÝÜÓÐ ÛÐá îÔÚØ×. æÕ×ØÕèÔåÛÜØÚØ ØçÝ Ôá äØêàÔÑØ ÓÐ
æÕ×ØÕÑÝëÔÑãÚØ. ÐÓamØÐÜá Ðà ãèàÝÛØÐ ÛÐ××ÕØá. æÛÔà×á
èÔÔÜØÕ×ÔÑØÜÐ ØáØÜØ ÓÐ áØâçÕÔÑØê ÛÐáÕÔ ÐÛÝÔâÕØäàÐ. Ôá
áØâçÕÔÑØ ×ÐÕÐÓ àïãÚØ ØçÝ. ÛÐÒàÐÛ ÔàÛÐ ÓÐÐÑàÙÝÚÐ ÛÐÓÚØ.
rïãÚÛÓÔÑÚØá ÐàçÝäÜÐèØ ÛÔÙÔàÞÔÝÑÐá èÔãÓÒÐ ØÒØ.
àÝÓÔáÐê ÛÝáÔ im áÐæÕ×Ý mRvdelÛÔáÐØÓãÛÚeoÑØá31 ßÐÛá
îÐÜÒàëÚØÕÐÓ ÔzraxeÑÝÓÐ æÛÔà×á ÓÐ ÝàÛÝêØ ÓæÔ-æÐÛÔ ìçÕÓØÐÓØ×
ÛÝêãÚØ ãÙÕÓÐÕ êîÝÕàÔÑÐá ÔÖØÐàÔÑÝÓÐ (ÑãÜÔÑØá32 ÒÐàÔ×Ðê
ÒÐÕØÓÐ ØÒØ, àÐÓÒÐÜ ÐÛ ÓàÝØá ÛÐÜëØÚÖÔ ÛØáØ áîÔãÚØ ÐæÐà
Ø×îÝÕÓÐ áÐÖàÓÝá), áìÝàÔÓ ÛÐèØÜ ØáàÐÔÚØ, ÛáÒÐÕáÐÓ ØÛ
ÑÐÕèÕØáÐ, àÝÛÔÚáÐê ÐæÛÖàÓÔÚØá ×ÕÐÚØ ÛÝÐÙÚÓÐ, ÓÐãÝÙÔÑÔÚØ

28
<RvTis dafarul moZRvrebaSi> \ Sdr. e)n tv= a)porrh/t% tou= Qeou=
didaskali¿#.
29
<sakuTar Tavze ukeTesi gaxda igi saidumlo swavlebaTa SeZenis gziT> \
Sdr. mei¿zwn e(autou= katasta\j tv= prosqh/kv tw½n mustikw½n maqhma/twn.
30
<amoRweuli> \ Sdr. a)naduei/j
31
<saRvTo mRvdelmesaidumleobis> \ e. i. <saRvTo mistagogiis>, <saRvTo
idumalgandobis>, <saRvTo mesaidumloeTmewinamZRvreobis> (Sdr. th=j qei¿aj ...
mustagwgi¿aj). ix. zemoT, sqolio 12.
32
ÐÛ èÔÛ×îÕÔÕÐèØ <ÑãÜÔÑÐ> ÜØèÜÐÕá ÙÝÜÙàÔâãÚÐÓ ÐÓÐÛØÐÜØá
îÝàêØÔÚ ÐÒÔÑãÚÔÑÐá. ÐÛÒÕÐàØ èØÜÐÐàáØ× <ÑãÜÔÑÐ> noselis
èàÝÛÔÑèØ, àÝÒÝàê èÔÜØèÜÐÕá ß. ÓÐÜØÔÚã, ÛÔâÐÓ ØèÕØÐ×ØÐ.
ÒÐêØÚÔÑØ× îèØàÐÓ ÔÒÔÕÔ âÔàÛØÜØ ÜÝáÔÚ×ÐÜ ÐæÜØèÜÐÕá ÛÐÓÚØ×
áÐîÔêÕÚØÚ áîÔãÚá adamianisas (Øî. <moses cxovrebis> ÓÐáÐî. ÒÐÛÝê. Sources
Chre@tiennes-Si ÒÕ. 25).
28

ßØÜØ× ÛØÔêÐ ãìÔáàØÒÝÑÐá; ÐÐàÝÜØá ØàÒÕÚØÕ èÔÛÝÙàÑnÔÜ


ÔÑàÐÔÚÔÑØ ÓÐ ÐØëãÚÔá ÛæÕÓÔÚØ, ÙÔàÞ×ÐçÕÐÜØáÛêÔÛÚÝÑØáÙÔÜ
ÔìØÜÐÛëæÕàÐ ÛÐ××ÕØá, èÔÛÓÔÒ ÝåàÝáÐÒÐÜ ÙÔàÞØê èÔØåÛÜÐ (îÑÝ
ØçÝ Ôá ÙÔàÞØ) ÓÐ ØáàÐÔÚianÔÑÛÐê ÒÐÜØîÐàÔá ãæÕ×ÝÔÑÐèØ. àÝÓÔáÐê
ÛÝáÔÛ ÐÛ çÝäÐèØ ØîØÚÐ ØáØÜØ, ÛçØáÕÔ ÓÐÐÛáîÕàØÐ
æÕ×ØÕÑÝëÔÑãÚØ äØêàÔÑØ, àØ×Ðê ÖÔêØãàØ ÛÐÓÚØ ÛÝÐÙÚÝ
ÔÑàÐÔÚÔÑá ÓÐ èÔêÝÓÔÑØá ìØÚ ïÔàÝÕÐÜØ áÐáïÔÚØ ÛØÐÒÝ ÛÐ×.
ÚÔÕØâÔÚ×Ð èÔÛìÔÝÑØ× ÔàØá êÝÓÕÔÑØ ÔàØá áØáîÚØ×ÕÔ
ÒÐÜìÛØÜÓÐ ÛÝáÔÛ, ÛÝáÞÝ ÙÔàÞØ ÓÐ ÐÛ ÒÖ× êÝÓÕØÚ×Ð ÛØÛÐà×
æÕ×Øá ÛàØáîÐÜÔÑÐê ÓÐÐêîàÝ. èÔÛÓÔÒ, ØáÔÕ ÝàÛÝêØ ÓæÔ ÓÐðçÝ ÛÐÜ
Û×ÐÖÔ ÓÐ ÐîÚÐÓ ÛÝØÒÝ æÕ×ØÕÓÐìÔàØÚØ äØêàÔÑØ, ×ãÛêÐ äØêàÔÑØ
ÐÛïÔàÐÓ ÛÝáÔá îÔÚá èÔÔåÛÜÐ. ÐxlÐê, ÝàÛÝêØ ÓæØá ÛÐÜëØÚÖÔ,
ÙÕÚÐÕ ÒÐèÝàÔÑÝÓÐ ØÒØ ÐÓÐÛØÐÜãà ÑãÜÔÑÐá, àÐæÐê ãêîÝ ÓÐ
ãéÕÔãÚÝ ìÔáØ× êîÝÕàÝÑÓÐ ÓÐ ÛØáØ áîÔãÚØ áÐÖàÓÝÓ ÐàÐäÔàá
ØæÔÑÓÐ ØáÔ×á, àÐê áÐÖÝÒÐÓÝÓ éÕÔÜØ ÑãÜÔÑØá ãëÚãàÔÑÐá
áØÛâÙØêÔá ÐëÚÔÕá.
èÔÛÓÔÒ ÙÐàÐÕØê ÐæÛÐà×Ð ÛÝáÔÛ, ÙÐÜÝÜÔÑØ ÒÐÜÐéØÜÐ
ÔàØá×ÕØá ÓÐ æÕ×ØÕÑÝëÔÑãÚØ ÛÝëæÕàÔÑØá ÛØîÔÓÕØ× áØìÛØÜÓÔê
ÓÐãìÔáÐ ÛÐá. áìÝàeÓ áÐæÕ×Ý áìÐÕÚÔÑØá ÙÕÐÚÖÔ ÐÐÒÝ ÛÐÜ
ÜØÕ×ØÔàØ ÙÐàÐÕØ, ÛØáØ ìØÜÙÐàØ ÓÐ èØÒÐ ÜÐìØÚÔÑØ: áÐÒãÜÓàãÙÔ,
áÐÙãà×îÔÕÔÚØ, áÐáÐÜ×ÚÔ, äÐàÓÔÑØ, ÐÒàÔ×ÕÔ, èÔãÕÐÚ×Ð èØÒÜØ×
ÛÓÔÑÐàÔ salxinebÔÚØ. ÛÐÜÕÔ ïÔàÝÕÜÐÓ ÒÐÜÐìÔáÐ áØìÛØÜÓØá
Û×ÔÚØ èÔÛÙãÚÝÑÐ, ÛØàÝÜØ, èÔáÐìØàÐÕ ÛáîÕÔàÞÚ×Ð ÜÐØàÒÕÐàÝÑÐ:
ÛáîÕÔàÞÚØ ÒÐÜìÛÔÜÓØáÐ, áÐÛÐÓÚÝÑÔÚØáÐ, ÑÝàÝâ×Ð
ÒÐÜèÝàÔÑØáÐ, êÝÓÕÐ×Ð ÛØâÔÕÔÑØáÐ.
àÝÓÔáÐê çÝÕÔÚØÕÔ Ôá ÐæÐáàãÚÐ ÛÝáÔÛ, èãàØ ÐæÔëàÐ× ÛØá
ÐîÚÝÑÚÔÑá. Ôá áÔÜØ ØÛÓÔÜÐÓ ëØàÔãÚØÐ ÐÓÐÛØÐÜãàØ
ÑãÜÔÑØá×ÕØá, àÝÛ ×ÕØ× ÐÐàÝÜÛÐ, áØìÛØÜÓØá æØàáÔÑÐ×Ð ÛØÔà
ÞÐâØÕÓÔÑãÚÛÐ, ÐÒàÔ×ÕÔ, ÛÐàØÐÛÛÐ, ÛØáÛÐ ÓÐÛ, àÝÛÔÚáÐê
ìÛØÜÓÐ åÐÚãàØ èãàØ× èãàÓÐ ëÛÐÖÔ æÕ×ØÕÒÐÓÛÝáãÚØ ÓØÓÔÑÐ, \
29

áìÝàÔÓ maT, \ æÕÐàëÚØÐÜØ áØâçÕÔÑØ ÐÙÐÓàÔá ÛÝáÔá, àØá ÒÐÛÝê


æÛÔà×ÛÐ ÓÐáÐïÐ ØáØÜØ. ÐáÔ× ÓàÝá ãäàÝ ÛÔâØ áÐÙÕØàÕÔÚÔÑØá
æØàáÐÓ ÒÐÛÝéÜÓÐ ÛÝáÔ: áãÚÒàëÔÚÔÑØ× ÓÐØÝÙÐ ÛÐÜ ÛàØáîÐÜÔÑÐ
ÓÐ ÑãÜÔÑàØÕØ ÒàëÜÝÑØ× ÐæëàãÚÛÐ ×ÐÕØáØ ÓÐ èÔÐÕÔÓàÐ æÛÔà×á,
×ãÛêÐ ×ÐÕÐÓ æÛÔà×Ø ÛÝèãàÜÔ åÐÚØá ÓÐáïÐá ÒÐÜØÖàÐîÐÕÓÐ.
ÔàØá áØÛàÐÕÚÔ èÔÛÓÔÒèØ ÙÕÚÐÕ ÒÐÓÐêÓÐ ãìÔáàØÒÝÑØáÙÔÜ.
ÐîÐÚØ èÔêÝÓÔÑØá ÛØÖÔÖÐÓ ØåêÐ ÛãêÚØá áØÐÛÝÕÜÔÑÐ×Ð ãÖÝÛÝ
ÛÝ×îÝÕÜØÚÔÑÐ, àÐáÐê ÕÔà ÐÙÛÐçÝäØÚÔÑÓÐ ÕÔàê êØ× ÕÚÔÜØÚØ
áÐÖàÓÝ, ÕÔàê ÛØáÒÐÜ ÛÝÜØíÔÑãÚØ áØÛà×ÔÚÔ ÓÐ ãÖàãÜÕÔÚÝÑÐ.
îÝàêØáÐÓÛØ ÒãÚØá×åÛÐÛ, ÛØáØ íÐÛØá áãàÕØÚÛÐ ×ÕØ× ÔÒÕØÞâØá
ÛÝÜãàØ êîÝÕàÔÑÐê ÙØ ÐÛßÐÛØÜÓÔÚ ÙÔ×ØÚÓæÔÝÑÐÖÔ ãÛïÝÑÔáÐÓ
ìÐàÛÝãáÐîÐ ÛÐ×. ÐîÚÐÓ ×ÐÕÓÐâÔîØÚØ íØàØá èÔáÐîÔÑ ÛÝáÔ æÛÔà×á
ÔÕÔÓàÐ àéÔÕÐá. æÛÔà×ÛÐ ÓÐÛÝëæÕàÐ, àÝÛ áÐäà×îØá ÓÐáÐëÚÔÕÐÓ
ÔàØá ìÐÓØÚØá ÐæáàãÚÔÑÐ ØçÝ áÐíØàÝ. ÐÛØá èÔÛÓÔÒ æàãÑÔÚØÕØ×
ÛÝÔÓÝ ÑÐÜÐÙá ãàØêîÕ äàØÜÕÔÚ×Ð ÒãÜÓÔÑØ, àÝÛÚÔÑØê ÛØìÐá×ÐÜ
ÐîÚÝá ÓÐäàØÜÐÕÓÜÔÜ ÓÐ ÐÛØá ÒÐÛÝ ÐÓÕØÚÐÓ ØÜÐÓØàÔÑÓÐ ÛÐ×
ÙÐêØ. ÛÝçØàíÔÑÐÛÓÔ íÐÛÔá ÔÑàÐÔÚÔÑÛÐ îÝàêØ, ÛÐÒàÐÛ ãÖÝÛÝ
áØîÐàÑÔÛ ÛÐ×Ø áîÔãÚÔÑØá èÔà×ãÚÝÑÐ ÒÐîàìÜÐ ÓÐ ÒÐÐ×îÔÕÐÓÐ.
ÒÐãÛÐëæàÝÑÐÛ ÑÔÕàá ÛÝãâÐÜÐ ÐÕÐÓÛçÝäÝÑÐ ÓÐ áØÙÕÓØÚØ.
ÐÛÒÕÐàÛÐ èÔÛ×îÕÔÕÐÛ ÛÐ×Ðê ÐáìÐÕÚÐ íÙãÐ ÓÐ ÛÐ×Ø ãÑÔÓãàÔÑØá
ÛîØÚÕÔÚÔÑáÐê.
àÝÓÔáÐê ÔàØ ãÓÐÑÜÝèØ ÛØÓØÝÓÐ, ÙÕÚÐÕ èÔÛÝÐÙÚÓÐ×
ÔÑàÐÔÚÔÑá ìçÐÚØ. ÛÔîáØÔàÔÑÐê ÛÝÐÙÚÓÐ× ÛÐ× ÓÐ ÐÛØâÝÛÐê Ðà
ØàìÛãÜÔá, àÝÛ áÐæÕ×Ý ëÐÚa, àÝÛÔÚÛÐê mcirediT uwinares áÐáìÐãÚØ
ÛÝÐîÓØÜÐ ÙÚÓÔÖÔ, ÐÛïÔàÐÓÐê Ðà moãìçÕÔâÓÐ ÛÐ× êîÝÕàÔÑØá
áÐîáÐàá. ÙÕÚÐÕ ÒÐÜãÓÒÜÔÜ ØáØÜØ ÛÐêÝêîÚÔÑÔÚ áÐáÝÔÑÐá ÓÐ
çÕÔÓàÔÑØ× ÐÐÕáÔá æÛÔà×ØêÐ ÓÐ ÛÝáÔê. ÔàØá ãàìÛãÜÝÔÑÐÛ ×Ø×åÝá
ÛÝáÔê ÓÐØÛÝàéØÚÐ, ÛÐÒàÐÛ ÙÕÚÐÕ áÐáìÐãÚTÛÝåÛÔÓÐÓ ÒÐÛÝéÜÓÐ
ØÒØ ÓÐ êÐèØ ÐíàØÚØ ÙÚÓØÓÐÜ ÐÓàØÜÓÔÚØÕØ× ÒÐÓÛÝÐÓØÜÐ
ìçÐÚØ.
30

ÛãêÚØá áØÐÛÝÕÜÔÑÐ×Ð ÛÝÜÝÑÐÛ ØÛÓÔÜÐÓ ÒÐÐêîÝÕÔÚÐ


ÔÑàÐÔÚ×Ð áØîÐàÑÔ, àÝÛ ×ãÛêÐ êîÝÕàÔÑØá×ÕØá ÐàÐÕØá ÐàaäÔàØ
ÐÙÚÓÐ, ÛÐØÜê ÔÒÕØÞâØá ÛÐëæÐàØ çÝäÐ ÔÖÛÐÜÔÝÑÓÐ çÕÔÚÐá, ÛÐ×
èÝàØá, ×ÐÕÐìçÕÔâØÚ ÐîÐÚÒÐÖàÓÔÑáÐê. ÐáÔ×Ø ãÛÐÓãàÔÑØ
ãÛÙÐêàÔáÐÓ ÒÐÜØáìÐÕÚÔÜ, àÐÓÒÐÜ èîÐÛØÐÜÛÐ ÒÕÔÚÔÑÛÐ
áÐáØÙÕÓØÚÝÓ ÓÐÙÑØÜÔá ØáØÜØ. àÝÓÔáÐê ÖÔÓØÖÔÓ ÛÝÙÕÓÐ
ÑÔÕàØ, æÕ×Øá àéÔÕÐ ØáÛØÜÐ ÛÝáÔÛ, ÒÕÔÚØ éÐÛÝÐáîÐ
áÞØÚÔÜëØáÒÐÜ ÓÐ ØáÔ ÐÐÛÐæÚÐ ØÒØ, àÝÛ çÕÔÚÐá èÔsëÚÔÑÝÓÐ
ÛØáØ ÓÐÜÐîÕÐ. ÐÛ ÒÖØ× èÔÐéÔàÐ ÛÝáÔÛ ÔàØá áØÙÕÓØÐÚØÐÜÝÑÐ,
ÐÛ ÒÖØ× ØîáÜÐ ÛÐÜ ÔàØ daRupvisgan. ÕØÜê áÞØÚÔÜëØá ÒÕÔÚá
èÔîÔÓÐÕÓÐ, ÛØá×ÕØá áÐèØèØ ÐæÐà ØçÝ ÜÐÛÓÕØÚØ ÒÕÔÚØá
ÜÐÙÑÔÜØ, àÐÓÒÐÜ Ôá èÔîÔÓÕÐ àÐæÐê äÐàãÚØ ãÙãåÛÔÓÔÑØ×33
ãÕÜÔÑÔÚçÝäÓÐ èîÐÛá.
ÐáÔÕÔ, àÝÓÔáÐê ëÐÚÐãäÚÔÑØá ÛÝáÐÞÝÕÑÔÚÐÓ ÐãÛîÔÓàÓÐ ÔàØ
×ÐÕØá ìØÜÐÛëæÕÐàá ÓÐ ÖÝÒØÔà×ÔÑÛÐ áØìÛØÜÓØá ÛØâÐêÔÑÐê
ØëÐÚÔá, ÛÝáÔÛ ÙÕÚÐÕ æÛÔà×á èÔÐÕÔÓàÐ èÔêÝÓÔÑãÚÜØ. ÛÐÒàÐÛ
ÐÛïÔàÐÓ æÕ×Øá ÛØÔà ÒÐÜéØÜÔÑãÚÛÐ áÐÛÐà×ÐÚÛÐ ÓÐ×àÒãÜÐ ÛØáØ
×ÐÜÐÚÛÝÑÐ ÔàØáÐÓÛØ. áÐæÕ×Ý ÒÐÜÖàÐîÕØ× ÒÐØÞÝ ÛØìÐ ÓÐ
ÙÕÚÐÕ èÔÔà×ÓÐ ØÒØ, ÜÐÞàÐÚÛÐ ÙØ ×ÐÜ éÐØâÐÜÐ ÛÝáÔá
ÒÐÛÒÔÑÚÝÑØá ÛÝåØèÞÔÜØ. àÐê èÔÔîÔÑÐ imÐ×, àÝÛÚÔÑØê áØìÛØÜÓØá
ÛÝÞÝÕÔÑØá×ÕØá ÓàâÕØÜÐÕÓÜÔÜ, êÔêîÚèØ ÒÐÛÝØìÕÜÔÜ ØáØÜØ (áãÚ
ÝàÐá ÝàÛÝêÓÐÐ×Ø ÙÐêØ) Óa áÐÙã×ÐàØ ãÑÔÓãàÔÑØ× áîÕÔÑá íÙãÐ
ÐáìÐÕÚÔá.
ÛÝáÔá áãàÕØÚØ ØçÝ ãäàÝ ÛÔâÐÓ ÓÐÔàìÛãÜÔÑØÜÐ ÔàØ, àÝÛ
áØìÛØÜÓØá ÛÐÓÚØ ×ÐÕÐÓ æÕ×ØáÒÐÜ ÔÜØíÔÑÝÓÐ× æØàáÔãÚT. ÐÛ
ÛØÖÜØ× ×Ø×ÝÔãÚØ âÝÛØá àéÔãÚá ÙÕÔà×îØ ÛÝÐâÐÜØÜÐ ÛÐÜ, ÖÔÓ
çÕÔÚÐá ×ÐÕØáØ áÐîÔÚØ ÐÛÝÐÙÕÔ×ØÜÐ ÓÐ èÔÒàÝÕØÚØ ïÝîÔÑØ

33
áØâçÕ. – <àÐæÐê äÐàãÚØ ÐÜâØÞÐ×ØØ×>; âÔàÛØÜØ <ÐÜâØÞÐ×ØÐ>
ÜØèÜÐÕÓÐ <áÐìØÜÐÐæÛÓÔÒÝ ×ÕØáÔÑÔÑá>, <áÐìØÜÐÐæÛÓÔÒÝ
åÛÔÓÔÑÐá> (Øî. Sources ChreVtiennes-s ÓÐáÐî. ÒÐÛÝê. ÒÕ. 28).
31

Ôà×ÐÓ ÓÐÐìçÝ âÐëÐàèØ (ÛÐ× èÝàØá ØÓÝ ÐÐàÝÜØá ÙÕÔà×îØê). ÐÛ ÒÖØ×


ÛÝáÔÛ Û×ÔÚØ ÔàØá×ÕØá êîÐÓØ ÒÐîÐÓÐ, ×ã ÕØáØ îÕÔÓàØ ØçÝ æÕ×Øá
áØìÛØÜÓÔ. ×ÝàÛÔâØÓÐÜ ÛîÝÚÝÓ ÐÐàÝÜØá ÙÕÔà×îØ ÒÐiylortÐ;
ÜØÒÕÖØá ÜÐçÝäØ ÐRÛÝêÔÜÓÐ ÛØáÒÐÜ ÓÐ ÓÐÛìØäÓÐ. ÐÛ áÐáìÐãÚÛÐ
ãàìÛãÜÝnØê ÙØ ÓØÓÐÓ ÒÐÜÐêÕØäàÐ, àÐÓÒÐÜ ÒÐÛîÛÐàØ, ÒÐ×ÚØÚØ
ÓÐ ãäÔáÕÝ ïÝîØ ãÔêàÐÓ ëØàÒÐÓÒÛãÚ ÛêÔÜÐàÔáÐÕØ× ÒÐÜÔÚÓÐ.
áÐæÕ×Ý ëÐÚÐ ØçÝ ÛØáØ ÛØìÐê, åÔàåØê, áØ×îÔê ÓÐ ßÐÛØê.
àÝÓÔáÐê ãêîÝ âÝÛ×Ð èÝàØá ÛØÓØÝÓÜÔÜ ÔÑàÐÔÚÔÑØ,
ÓÐÛîÕÓãàÔÑá äØêØ× Ðæã×åÕÐ ÛÝáÔÛ, àÝÛ áÐÛÔãäÝ ÒÖÐá34
ÒÐhçÕÔÑÝÓÐ ÛØáØ îÐÚîØ ÓÐ ÐàÐÕØÜ ÒÐÓÐãîÕÔÕÓÐ Ðàê ÛÐàïÕÜØÕ,
Ðàê ÛÐàêîÜØÕ çÐÜÔÑØáÐ ÓÐ ÕÔÜÐîÔÑØáÙÔÜ. èäÝ×ØáÛÝçÕÐàÔ âÝÛØ
ÛÐØÜê Ðà ÓÐêîàÐ ÓÐ ìØÜ ÒÐÓÐãÓÒÐ ØáàÐÔÚá. ÛÐèØÜ ÑàëÝÚÐèØ
éÐÔÑÜÔÜ ÔÑàÐÔÚÔÑØ, ÛâÔàØ ÓÐÐÛÐàêîÔá ÓÐ ÒÐáÐáÕÚÔÚ ÒÖÐáÐê
×ÐÕÐÓ ÔãäÚÜÔÜ.
ØáàÐÔÚØá ÒÐÛÐàïÕÔÑÐÛ ×ÐÕÖÐàØ ÓÐáêÐ ÑÐÚÐÙá, àÝÛÔÚáÐê
ãäàÝ ÓØÓØ âÝÛØá ìØÜÐÛëæÕàÝÑÐ ÔÞçàÐ (ÛÐÓØÐÜÔÚÔÑá ãìÝÓÔÑÓÜÔÜ
ÛÐ×). ÐÛ âÝÛáÐê áãÚ ÛÐÚÔ ØÒØÕÔ ÛÝÔÚÝÓÐ ÔÑàÐÔÚÔÑØáÒÐÜ,
ÐÛØâÝÛ ÑÐÚÐÙÛÐ áÐíãàÕÔÚØáÐ ÓÐ ÛîÔÓàÔÑØá ÜÐêÕÚÐÓ
ÓÐáÐîÛÐàÔÑÚÐÓ ÛØÛÐà×Ð ÛÐÒØÐèØ ÒÐìÐäãÚ ÑÐÚÐÐÛá, àÝÛÔÚØê
äàØÜÕÔÚ×ÒàëÜÔãÚÔÑØá ÓÔÛÝÜãà îÔÚÝÕÜÔÑÐá äÚÝÑÓÐ. äãíØ ÛÐÒØØá
ÒÖØ× çÕÔÚÐá ÐèØÜÔÑÓÐ ÑÐÚÐÐÛØ, çÕÔÚÐá×ÕØá ãÑÔÓãàÔÑÐ
ÛÝðåÝÜÓÐ ÛÐá.
àÝÓÔáÐê ìÐàÒÖÐÕÜØÚÔÑá ÑÐÚÐÐÛØ ÛÔäÔá×ÐÜ ÛØðçÐÕÓÐ×,
ÕØàØá îÛÐ ÐÕÐÓ ÔÜØèÜÐ ÒàëÜÔãÚá. èÔÛÓÔÒ éÕÔÜÔÑÐê ØîØÚÐ ÛÐÜ
ÓÐ ØáØê ÔÛêÜÝ, ×ã àÐ ãÜÓÐ ÛÝÔÛÝåÛÔÓÐ. ÓÐàìÛãÜÓÐ ÑÐÚÐÐÛØ, àÝÛ
ÛØáØ ÑÝàÝâØ ÒàëÜÔãÚÔÑÐ æÕ×ØÕÓÐêãÚ Ôàá ÕÔàÐá ÐÕÜÔÑÓÐ.
ÓÔÛÝÜ×Ð ÖÔÛÝåÛÔÓÔÑØá ÜÐêÕÚÐÓ áÐæÕ×Ý ÛÝÑÔàÕÐÛ ÒÐÜÐæÕ×Ý

34
ÒÐÛÝ×åÛÐ <ÒÖÐ áÐÛÔãäÝ> (basilikh\ o(do/j) ÛÝÛÓØÜÐàÔÝÑá
<àØêîÕ×Ð> ìØÒÜØÓÐÜ: <ÐàÐ ÒÐÜÕØÓÔ× çÐÜÝÑØàáÐ èÔÜáÐ, ÐàêÐ
ÕÔÜÐKÔÑáÐ èÔÜáÐ... ÒÖÐA áÐÛÔãäÝA ÒÐÜÕÚÝ×> (àØêî. 20.17).
32

ØÒØ ÓÐ ÐÛØâÝÛÐê ÛØáÛÐ ÑÐÒÔÛ íÔèÛÐàØâÐÓ ØìØÜÐáìÐàÛÔâçÕÔÚÐ


áÐÛÝÛÐÕÚÝÓ ÐæáàãÚÔÑÐÓØ. àÝÓÔáÐê ÛáÐîÕàÐÚÝÑØá ãÙÔ×ãàØ
îÔÚÝÕÜÔÑÐ ÓÐÑàÙÝÚÓÐ ÓÐ ãåÛØ ÐæÛÝéÜÓÐ, ÛÐèØÜ èÔØÒàëÜÝ
ÑÐÚÐÐÛmÐ áÐæÕ×Ý ëÐÚÐ, áÐÑÝÚÝÝÓ ÒÐnèÝàÓÐ ØÒØ ÒàëÜÔãÚÔÑÐá
ÓÐ áÐæÕ×Ý ÒÐÜÖàÐîÕØá åÐÓÐÒÐÓ ØåêÐ.
ÐÛØá èÔÛÓÔÒ ØáàÐÔÚÛÐ ÓÐïÐÑÜÐ ãêîÝ×ÔáÚØ ÓÐ ÒÐÐÜÐÓÒãàÐ
ØÒØ, ÛÐÒàÐÛ ÔÑàÐÔÚÔÑØ ÓÐÛÝÜÔÑãÚ×Ð èÝàØá ÐæÕØàÐîáÜØÚÔÑÐá
ÛØÔêÜÔÜ ÓÐ ÓÐãëÚãàÓÜÔÜ. æÛÔà×Ø ÒÐÜãàØáîÓÐ ãìÛØÜÓãàÔÑá, îÝÚÝ
äØÜÔÖÛÐ Ôà×Ø ÓÐàâçÛØ× èÔÛãáàÐ ãÙÐÜÝÜÝ ÐæàÔÕØá ÒÖØ×
èÔÑØÚìãÚnØ ÓÐ ÓÐÐêîàÝ æÕ×Øá ìçàÝÛÐ. áìÝàÔÓ ÛÐèØÜ ØáàÐÔÚØá
àïãÚÛÓÔÑÔÚØ ÛÐæÚÐ Û×ÐÖÔ ÐÕØÓÐ ÓÐ èÝàØÓÐÜ ÒÐÜíÕàØâÐ Øá
åÕÔçÐÜÐ, àÝÛÔÚØê, ÛÐÛÐÛ×ÐÕàÔÑØáÐÓÛØ ÛØêÔÛãÚØ Ðæ×åÛØá
ÛØîÔÓÕØ×, æÛÔà×á ÔÑàÐÔÚÔÑØá×ÕØá ÓÐÔìØÜÓÐ. èÔÛÓÔÒ
ÐÓÐÛØÐÜãàØ êîÝÕàÔÑØáÒÐÜÐê ÒÐàÓÐØêÕÐÚÐ ØÒØ, ×ãÛêÐ
ÛØêÕÐÚÔÑãÚá Ðàê áÐÛÐàÔ ÓÐãâÝÕÔÑØÐ éÕÔÜ×ÕØá, Ðàê áîÕÐ àÐÛ
ÜØèÐÜØ ×ã ÛÝáÐîáÔÜÔÑÔÚØ.
ÓàÝÛ ÕÔà èÔêÕÐÚÐ ÛÝáÔá ÜÐÙÕ×ÙÔ×ØÚÝÑÐ. Ðàê ×ÕÐÚÔÑèØ
ÓÐèàÔâØÐ ÛÐá èãåØ, Ðàê ÛÐÓÚäÔÜØÚØ ÓÐ ÒÐÑàìçØÜÔÑãÚØ ÞØàØáÐîÔ
ÓÐsíÙÜÝÑØÐ. àÝÒÝàiê ØçÝ, Ømgvari ÓÐàéÐ ÑÝÚÝÛÓÔ. ÑãÜÔÑØá
ÛØÛÝåêÔÕÐèØ èÔãêÕÚÔÚÐÓ ÓÐØêÕÐ ÛÐÜ ÞØàÕÐÜÓÔÚØ
ÛèÕÔÜØÔàÔÑÐ.
çÝÕÔÚØÕÔ Ôá, àÐê ÛÝáÔá èÔáÐîÔÑ âàÐÓØêØãÚØ ÒÐÓÛÝêÔÛØáÒÐÜ
ÒÕØáìÐÕÚØÐ, ÛÝÙÚÔÓ ÒÐãìçÔ× èÔÜ (×ãÛêÐ ÖÝÒïÔà,
áÐíØàÝÔÑØáÐÛÔÑà, àÐÛÓÔÜÐÓÛÔ ÒÐÜÕÐÕàêÔ× ÙØÓÔê éÕÔÜØ
×îàÝÑÐ). ÐÛïÔàÐÓ, ÓàÝÐ éÕÔÜá ÓÐáÐîãÚ ÛØÖÐÜá èÔÕã×ÐÜîÛÝ×
ÖÔÛÝáîÔÜÔÑãÚØ êîÝÕàÔÑÐ ÓÐ áÐ×ÜÝÔÑØáÔãÚØ ÛÝæÕÐìÔÝÑØá
èÔáÐîÔÑÐê èÔÕØëØÜÝ× êÝâÐ àÐÛ.
ÐÛÒÕÐàÐÓ, ØáÔÕ ÛÝáÔá êîÝÕàÔÑØá ÓÐáÐÑÐÛá ÛØÕãÑàãÜÓÔ×35.

35
ÐåÔÓÐÜ ØìçÔÑÐ îáÔÜÔÑãÚØ ×îÖãÚÔÑØá ÛÔÝàÔ ÜÐìØÚØ, àÝÛÔÚØê
ÖÔÛÝìÐàÛÝÓÒÔÜØÚØ ØáâÝàØãÚØ ×îàÝÑØá ÛØáâØÙãà íÕàÔâÐá ÒÕÐìÕÓØá.
33

(II nawili)

rodesac brZanebs tiranuli rjuldeba mamrTa mospobas, maSin iSveba mose.


rogorRa vbaZoT, maS, Cveni arCevanisamebr am mamakacisadmi wilxvdomil
Sobas? marTlac, aranairad ar aris damokidebuli Cvenze, \ ityvis mavani, \ vinmem
Tavis SobiT am saxelganTqmul Sobas hbaZos. magram araferia saZnelo, swored
iqidan daviwyoT baZva, sadac ufro mZime Cans CvenTvis, radgan vin ar icis, rom
yovelive, rac cvalebadobaSi mdebarea, arasodes rCeba erTi da igive, aramed sxvisgan
mudamJams sxva xdeba igi, maradis waremarTeba ra cvalebadoba umjobesisken
anTu udaresisken? ase rom, gaazrebuli unda iqnes saxeobrivad, erTi mxriv, nivTieri
da vnebadi midrekileba, riskenac miiqceva qvedacurebuli kacobrivi buneba, rogorc
<mdedri> am cxovrebisa, romlis gamravlebac esaTnoeba tirans, xolo, meore mxriv,
saTnoebiseuli simkacre da medegoba \ rogorc mamrisebri Soba, tiranTan mebrZoli
da misi mTavrobis winaaRmdeg amboxSi eWvmitanili.
amrigad, is, rac cvalebadia, uTuod unda iSvebodes kidec maradis, radgan
saxecvlad bunebaSi veraras vnaxavT mudamJams marad igives, xolo mosesebr Soba
araTu ucxo ram aRZrulobis Sedegia, imaT msgavsad, sxeulebrivad rom warmoSoben,
SemTxvevisda kvalobaze, aramed arCevanisgan aRsruldeba amgvari Soba da Cveni
Tavis, raRac saxiT, varT mamebi, vSobT ra Cvens Tavs, rogoric gvwadda, da
sakuTari arCevanisgan, ra saxesac viwadebdiT, \ <mamrsa> Tu <mdedrs>, \
saTnoebis an borotebis TanaSezomviT swored imad SeviZerwebiT. uTuod Cvenc
gvmarTebs, Tumca ki tirans es ar surs da mwuxarea amis gamo, urCeulesi SobiT
miveaxloT sinaTles da netarebiT gamovuCndeT am mSvenieri naSobis <mSoblebs>
(xolo es <mSoblebi> azrebia, saTnoebis mamebad qmnilni), amasTan vinayofieroT,
Tundac rom ewinaaRmdegebodes es tiranis zraxvas.
amrigad, Tuki vinme Tavisi msjelobis wanamZRvrebs istoriidan 36 moipovebs da
ufro cxadad gaxsnis igavs, gamoCndeba, rom werilis sityva saTnoebiTi cxovrebis
dasabamad swored im Sobas ganaCinebs, rac mters mwuxarebaSi agdebs. vambob
36
e. i. wminda werilidan
34

37
mSobiarobis imgvar saxes, romlis tkivilebsac arCevani meaneobs , vinaidan
veravin SeZlebs daamwuxros moqiSpe, Tu Tavisi mxridan ar aCvenebs igi imgvar
niSnebs, rac mis daZlevas moaswavebda, xolo esaa swored zemore arCevanis
niSandeba, rom Svas man mamakacuri da saTnoebiTi naSobi da gamozardos kidec
igi Sesaferis sazrdoTa mier, amasTan winaganagos wyalTagan misi uvneblad dacva 38,
radgan isini, romlebic tirans uZRvnian Tavis naSobs, SiSvlad da winaganugeblad
agdeben Svils mdinareSi, xolo <mdinared> vambob amasofels, urTierTmodevnebul
vnebaTagan atalRebuls, romelTa mier wyalqveS STainTqmis da SeiSToba yovelive,
rac ki vardeba mdinareSi. meore mxriv, mrTelcnobieri 39 da winagangebiTi azrebi, \
mamakacuri Sobis mamebi, \ TavianT keTil naSobs, romelic, amasoflis iZulebiT,
cxovrebis talRebSi unda iqnes Semoyvanili, <kidobniT> ganumzadeben
usafrTxoebas, rom igi, maTgan talRebs gadacemuli, siRrmeSi ar CainTqes, xolo
mravalgvar ZelTagan SeWedili <kidobani> esaa mravalsaxovani swavlulebiT
<SeWedili> aRmzrdeloba, romelic Tavis mier nawinamZRvrebs 40 zeaRipyrobs
amasoflis talRebze ufro maRla da romlis ZaliTac wyalTa ryeva didad veRar
gadaacdens gzidan imas, vinc talRebis nakads gahyolia, aramed myar kbodeze, ese
igi, amasoflis ryevaTa miRma, aRmoCndeba igi, wyalTa dineba TavisTavad gariyavs
ra mas simyareze.
swored amas gvaswavlis gamocdileba, vxedavT ra, rom kacobrivi cTomilebebiT
vinc ar danTqmula, TviT am saqmeTa aramyari da mimoqcevadi moZraoba Tavisi
Tavisgan mas, rogorc ram tvirTs usargeblos, gare ganigdebs, radgan xsenebuli
moZraoba yovel maTgans, maTeul saTnoebisa gamo, Tavisve Semawuxeblad
37
e. i. simbolurad <bebiaqalobs>.
38
igulismeba moses Sesaxeb bibliuri uwyeba imis Sesaxeb, rom Cvilis dedam,
vidre igi, faraonis brZanebis kvalobaze, axalSobils mdinareSi Caagdebda, kupriT
Segozili kidobani Seumzada mas, rom mdinaris talRebs SigniT ver SeeRwiaT da bavSvi
gadarCeniliyo (gamosl. 2.2.3)
39
<mrTelcnobieri> \ rogorc Cvens sxva TargmanebSi, amjeradac berZnul
swfrosu/nh-s vTargmniT gelaTuri warmomavlobis terminiT <mrTelcnobiereba>, xolo
sw?frwn-s \ <mrTelcnobierad>, rac niSnavs <saRi, ubiwo cnobierebis mqones> (ix.
dawvrilebiT Jurn. <gza sameufo>, 1995 w. #1, gv. 6-7)
40
e. i. aRsazrdels
35

warmoisaxavs; meore mxriv, amgvarTagan41 vinc gaimijna, unda hbaZos moses da ar


dazogos arc cremlebi, Tundac rom usafrTxod iyos kidobanSi, radgan saTnoebiTad-
cxonebadTaTvis usafrTxo mcveli swored cremlia.
amasTan, Tuki faraonis uSvilo da berwma asulma, rac, vfiqrob, jerovnad
gaigeba gareSe filosofiad42, Tavisad ganikuTvna axalSobili da ixelovna kidec mis
dedad wodeba, amiT cxadi xdeba, rom werilis sityva im Jamamde racxs
nebadarTulad cru dedasTan siaxloves 43, vidre mavani Tavis TavSi asakobriv Cvilobas
xedavs, xolo vinc ukve simaRlemde aRswrafebula44, rogorc viswavleT moses
Sesaxeb, amgvari vinme sircxilad Seracxs bunebiT berwis Svilad wodebas, radgan
WeSmaritad uSviloa gareSe swavluleba, romelic niadag tkiviliT mSobiareobs,
magram Svils ki verasodes Sobs. marTlac, gamoiRo ki ram nayofi filosofiam
metismeti tkivilebisgan anki aCvena ram imgvari, risTvisac Rirda esodeni da egzomi
Sroma? gana yvela maTgani, gaunayofierebeli da umwifari, mkvdrad ar iSveba, vidre
SesZlebdes miaxlebas RvTismcodneobis sinaTlesTan? Tumca ki, albaT, hqondaT
kidec Zalmosileba gamxdariyvnen adamiani, erTianad rom ar CanTqmuliyvnen berwi
sibrZnis wiaRTa Sina.
amrigad, vinc egviptelTa dedofalTan esodeni Jami dahyo, raodenic saWiro
Canda maTeul warCinebulebTan45 TanaziarebisTvis, amis Semdeg bunebiTi dedisken
unda aRiswrafos man, romlisganac TviT im drosac ar mowyvetila mose, dedofalTan
rom izrdeboda, radgan, rogorc ambobs istoria, dediseul rZes wovda igi, xolo amiT,
vfiqrob, imas vswavlobT, rom maSinac ki, rodesac gareSeTa swavlulebebs

41
soflis saqmeTagan
42
<gareSe filosofiad> \ t¾n œxwqen filosof…an, e. i. antikur, warmarTul
filosofiad (Sdr. eqvT.: <xolo vityY berwsa mas da uSvilosa kacobrivisa mis sibrZnisa
swavlasa>, 355v)
43
sityv. <cru dedasTan siaxlovis (Semoyvsebis) ar-ukugdebas> (Sdr. m¾
¢pwqe‹sqai t¾n tÁj yeudwnÚmou mhtrÕj o„keiÒthta)
44
e. i. vinc gaizarda sulierad (Sdr. eqvT.-is gavrcobili Targmani: <xolo romeli
simaRled aRvides da saRmrToATa aRizardos>, 355v)
45
<egviptis warCinebulni> simbolurad gulisxmobs antikuri filosofiis yvelaze
rCeul warmomadgenlebs, romlebTan zomieri Tanaziarebis saWiroeba naTlad ikveTeba
wm. grigol noselis moZRvrebaSi aqac da mraval sxva adgilasac.
36

TanaSeverTviT swavla-aRzrdis Jams, ar unda movwydeT Cvens masazrdoebels \


eklesiis rZes, TviT es <rZe> aris eklesiis rjuldebani da wesCveulebani, romelTa
mier sazrdoobs da <mwifdeba> suli, iRebs ra igi saTaveebs swored aqedan, rom
simaRlisken aRiswrafos.
WeSmaritia werilis sityva, rom ori mtris SuaSi 46 moeqceva is, vinc ara
mamiseul, aramed gareSe ganwesebebs apyrobs mzeras, radgan rwmeniTad
ucxotomeli winaRudgeba ebraul moZRvrebas, ibrZvis ra imisTvis, rom isaraelis
rjulze Zlieri gamoCndes, \ da asedac moeCvena igi bevr qarafSutas, vinc miatova
mameuli sarwmunoeba da mters gauxda TanamebrZolad, uRalata ra mamiseul
swavla-moZRvrebas.
magram mosesebr didi da sulierad axovani Tavisi dartymiT moakvdinebs
WeSmaritebis sityvis moqiSpes. amasTan, mavani sxva saxiTac hpovebs CvenSi
amgvar brZolas, radgan adamiani imaT Soris Zevs (rogorc ram jildo), romlebic
urTierTisadmi mtrobas ganikuTvneben, da visac igi miemxroba, gaxdis kidec
gamarjvebuls Tavis mterze. moqiSpeni ki arian: kerpTayvanismcemloba da
RvTismsaxureba, garyvnileba da mrTelcnobiereba, usamarTloba da samarTlianoba,
TavmoTneoba da Tavmdabloba, da sxva amgvari, urTierT mowinaaRmdeged rac
Seicnoba, radgan swored esaa egviptelis pirispir brZola ebraelTan.
amrigad, Tavisi magaliTiT imas gvaswavlis mose, rom, erTi mxriv, gverdiT
davudgeT saTnoebas, Cvens Tanatomels, meore mxriv ki movakvdinoT saTnoebis
mopirispire, mas rom Tavs esxmis, radgan keTilmsaxurebis gaZliereba WeSmaritad
sikvdilia da ganadgureba kerpTmsaxurebisa. aseve, samarTlianobis mierac
usamarTloba aRixoceba, Tavmdablobis mier ki moikvleba TavmoTneoba.
rac Seexeba TanatomelTa urTierTbrZolas47, amgvari ram CvenSic xdeba,
radgan arc ukeTur mwvaleblobaTa rjuldebani warmoCndebodnen, rom ar xdebodes
uWeSmarites azrebze mtrul falangad Tavdasxma cTomilTa mxridan. amitom, Tuki ar
ZalgviZs, rom Cveni TaviT ganmtkiceba mivceT marTals, romelzec mZleobs
mcdelobani ukeTurisa, vinc ukuagdebs WeSmaritebis meufebas, im adgilidan, istoriis
46
igulisxmeba egviptelisa da ebraelis urTierTbrZola (gamosl. 2.11-12).
47
igulisxmeba ori ebraelis SebrZoleba (gamosl. 2.13-14)
37

Txrobisamebr, uswrafesad unda gaviqceT saidumloTa ufro didi da ufro maRali


moZRvrebisaken48 da Tundac dagvWirdes kvlavac Tanacxovreba ucxotomelTan, ese
igi, Tundac rom kvlav iTxovdes saWiroeba gareSe sibrZnesTan Cvens Semoyvsebas,
amasac unda viwadebdeT da ganvdevnideT ukeTur mwyemsebs Webis usamarTlo
sargeblobisgan49, rac niSnavs, rom vamxilebdeT borotebaTa maswavleblebs swavla-
aRzrdis ukeTurad sargeblobaSi.
am saxiT unda ganvmartovdeT Cvensave TavTan, araTu kvlavac mebrZolebs
visme TanaSerkinebulni anTu maT Soris Suamdgomelni, aramed \
TanamoazrovneobiTa da TanxmobiT Tanamcxovrebni imaTTan erTad, Cvengan rom
imwysebian, iqneba ra zedamdgomeli sityvis ganmzraxvelobiT swored cxvrebisebr
damwysili CvenSi aRZruli sulis yvela moZraoba.
aseT dros, am mSvidobian da uomar yofaSi damkvidrebulebs Tavisi
elvarebebiT gagvabrwyinebs WeSmariteba, Semogviciskrovnebs ra sulis samzerelT 50,
xolo es WeSmariteba RmerTia, maSin rom gamouCnda moses im gamouTqmeli
sinaTleTmewinamZRvreobis mier51. amasTan, Tumca ekliani ram buCqisgan
gamokrTis Suqi, riTac naTdeba winaswarmetyvelis suli, arc amis ganxilva iqneba
usargeblo CvenTvis, radgan Tu RmerTi aris WeSmariteba, xolo WeSmariteba
sinaTlea, am maRal da saRvTo saxelebs ki saxarebis xma umowmebs 52 Cvendami

48
<saidumloTa ufro didi da ufro maRali moZRvrebisaken> \ prÕj me…zon£
te kaˆ Øyhlotšran tîn musthr…wn didaskal…an. eqvTimes TargmanSi es fraza
gamotovebulia
49
Sdr. gamosl. 2.17
50
<sulis samzerelT> \ t¦j tÁj yucÁj Ôyeij (Sdr. eqvT.: <sulisa TualTa>, P, rac
Tanxvdeba berZnuls; Sdr. |; <sulisa Cuenisa TualTa>)
51
<im gamouTqmeli sinaTleTmewinamZRvreobis mier> \ di¦ tÁj ¢rr»tou ™ke…
nhj fwtagwg…aj (berZnul fwtagwg…a-s rogorc mniSvnelovan saRvTismetyvelo
termins, Sinaarsis sruli SenarCunebis mizniT, kalkirebulad vTargmniT
<sinaTleTmewinamZRvreobad>, iseve rogorc, magaliTad, mustagwg…a-s \
<mesaidumloeTmewinamZRvreobad>; Sdr. rus. <v neizreCennom onom
svetovodstve> eqvTimesTan gamartivebuli teqstia: <gamouTqumeliTa miT naTliTa>,
356v)
52
e. i. sarwmunod ganukuTvnebs (berZn. prosmarturei8. Sdr. eqvT.: <amaT
maRalTa da saRmrToTa saxelTa sityuaA saxarebisaA uwamebs Cuenda KorciTa
gamoCinebulsa RmerTsa>)
38

xorcielad gamoCinebul RmerTs, maSasadame swored saTnoebis amgvari


warmmarTveloba migvaaxlebs Cven im sinaTlis codnasTan, romelic adamianur
bunebamde Camodis da romelic araTu varskvlavieri ram mnaTobisgan gamoecema
(nivTieri bunebisad rom ar Seiracxos es ciskrovneba), aramed \ miwieri buCqisgan,
Tavisi sxivebiT rom ciur mnaTobebs aRemateba. amisganve vswavlobT, agreTve,
qalwuliseul saidumlos, romlis mierac, Sobis gziT, gamoubrwyinda RmrTeebis
sinaTle adamianTa cxovrebas, uvneblad daicva ra man, amave dros, aelvarebuli
buCqi, anu, \ rac niSnavs, \ am SobiT ar damWknara qalwulobis ylorti.
am sinaTlisgan vswavlobT, agreTve, imas, Tu ra viRvawoT WeSmaritebis
sxivTa SigniT dasadgomad, da imasac, rom ar ZalgviZs Seborkili fexebiT
zeaRviswrafoT im simaRlemde, sadac ixilveba WeSmaritebis sinaTle, Tu ar moxdeba
ise, rom Semoexsnas sulis nabijebs tyavis mkvdari da miwieri Sesamoseli, rac
imTaviTve gareSemoecva Cvens bunebas, rodesac ki, urCobis gamo, gavSiSvldiT
saRvTo nebisgan53.
da ase, aRsruldeba ra Cvenze es yovelive, amas mohyveba WeSmaritebis codna,
TviTve Tavisi Tavis cxadmyofeli, radgan arsis Secnoba gamwmendi xdeba
araarsze fiqrisgan54, Cemi azriT ki, WeSmaritebis gansazRvreba swored isaa, rom
ar ganvcruvdeT55 arsis wvdomisgan, xolo sicrue igivea, rac gonebaSi STabeWdili
ram warmosaxva araarsis Sesaxeb, ise TiTqos gvamovani 56 iyos is, rac araarsebulia,

53
Sdr. eqvT.: <viTarmed SeuZlebel ars SekruliTa ferKiTa aRslvaA mas simaRlesa,
sada-igi naTeli WeSmaritebisaA ixilvebis, ukueTu ara ganhvKsneT ferKTa maTgan
sulisaTa mkudarni igi da miwisaganni tyavisa samoselni, romel arian Kamlni, romelni-
igi pirveliTgan moeblardnes bunebasa Cuensa, raJams-igi urCebisa mier saRmrToAsa
misgan mcnebisa ganvSiSuldiT> (Sdr. Gr: Íti oøk Æsti dedem#noiV pos¼n ànadrame½n
prÊV tÊ ÖyoV æke½no, æn ù tÊ fäV t§V àlhqe%aV +r…tai, eá m¦ periluqe%h tän t§V
yuc§V b@sewn = nekr@ te ka¼ ghÇnh tän derm@twn peribol$, = periteqe½sa kat'
àrc„V t² f&sei, Íte di„ t§V parako§V toÒ qe%ou qel$matoV ægumn_qhmen)
54
<rameTu arsis Secnoba gamwmendi xdeba araarsze fiqrisgan> \ ¹ g¦r toà
Ôntoj ™p…gnwsij tÁj perˆ tÕ m¾ ×n Øpol»yewj kaq£rsion g…netai
55
<ar ganvcruvdeT> \ m¦ diayeusq§nai (niSnavs: <ar movtyuvdeT>)
56
<gvamovani> \ realurad arsebuli, pirovnili arsebobis mqone, hipostasuri (Sdr.
Õfestw?j)
39

maSin roca WeSmariteba \ esaa WeSmaritad arsebulis Seuryeveli


mwvdomeloba57.
da am saxiT, isic ki, vinc Jamis friad xangrZlivobaSi aRmatebul RvwaTa mier
mdumared filosofosobda, ZlivsRa miwvdeba imas, Tu ra aris WeSmaritad arsebuli,
rasac Tavisi bunebiT aqvs arseboba, da ra \ ararsebuli, rac mxolod moCvenebiTi
arsebobis mqonea58, radgan ugvamovno59 buneba aqvs mas Tavis TavSi.
vfiqrob, maSin swored es Seicno RmerTmCeneobis 60 Jams ganswavlulma didma
mosem, rom araferi sxva, raodenic ki grZnobadad aris sawvdomi, anTu raodenic
gonebiTad ganiWvriteba, ar gvamovnobs WeSmaritad, imis garda, rac aris
zesTamdgomi mizezi yovlierebisa da razec aris damokidebuli yovelive, vinaidan
Tumca goneba sxvasac xedavs rasme arsTa Soris, magram arsTagan veraraSi ver
STaWvrets azri armsaWiroeblobas sxvisas, ise rom ZaluZdes raimes arseboba
arsTan61 Searsebis62 gareSe, xolo is, rac maradis igivea, hgies aRumatebeli da
daumcrobeli, romelic Tanabrad aRuZvrelia yovelgvari cvlilebisadmi, iqneba es
umjobesisken Tu udaresisken, radgan, erTi mxriv, gaucxoebulia igi udaresisgan,
meore mxriv ki, umjobesi ar moepoveba, da ar saWiroebs araras sxvas, aris ra Tavad

57
<WeSmariteba esaa WeSmaritad arsebulis Seuryeveli mwvdomeloba> \ Sdr.
àl$qeia dŸ = toÒ ÈntwV ÈntoV àsfal¦V katan^hsiV (eqvTimesTan saxezea
metnaklebad Tavisufali Targmani: <WeSmarit ars mecnierebaA WeSmaritisa mis
arsisaA>, 357)
58
<rac mxolod moCvenebiTi arsebobis mqonea> \ Sdr. eqvT.: <romeli iWYTa
oden ars arsebasa Sina> (Gr: Î æn tò doke½n m^non æst¼n e¿nai)
59
<ugvamovno> \ realur arsebobas moklebuli, upirovno (Gr: ànup^statoV)
60
<RmerTmCeneoba> \ RvTis gamoCineba, Teofania (eqvT. <RmrTisa-
gamoCinebaA>, 357; Gr: qeofa@neia)
61
igulisxmeba WeSmariti arsi, Tavad Semoqmedi RmerTi
62
<Searseba> \ aRniSnuli terminiT aqac da qvemoTac gadmovcemT berZnul
metousiVa-s, rac sakuTriv mocemul adgilas niSnavs qmnili arsis WeSmarit arsTan
madlismier Tanaziarebas anu, rac igivea, Semoqmedis nebasTan qmnilebaTa
mizezobriv kavSirs (sityv. meta@ \ <Soris>, <-Si>, <Tana>, ou7siVa \ <arseba>)
40

igi sawadeli da yovelTagan erTaderTi wilqonebuli 63, amasTan \ wilmqoneTa64


SearsebaSi65 daumcrobeli.
swored es aris WeSmaritad namdvil-arsi66 da misi wvdoma codnaa
WeSmaritebisa. im Jams amis wiaRSi Sevida mose, aw ki \ yvela is, vinc misebr
ganiZarcvavs Tavisi Tavisgan miwier saburvels da ganWvrets mayvlovanidan
gamomaval sinaTles (ese igi am eklissaxovani xorcis mier Cvendami
gamobrwyinebul sxivs, rac aris, rogorc ambobs saxareba, <WeSmariti sinaTlec da
WeSmaritebac>67), gaxdeba ra am gziT imgvari, rogoric kmasayofeli iqneba,
agreTve, sxvaTa cxonebisTvis68, kerZod, erTi mxriv, borotmpyrobeli tiranis
dasamxobad, meore mxriv ki ukeTur monobaSi dakirTebulis gamosaxsnelad da
gasaTavisufleblad, win waruZRveba ra miseul sakvirvelebebs marjvenis

63
<wilqonebuli> \ wilad miRebuli, gaziarebuli, Tanaziarebuli. Sdr. Gr
metec^menon (aqac, iseve rogorc Cvens sxva TargmanebSi berZnuli mete@xw-s da
misi formobrivi variaciebis Sesatyvisad movuxmobT termin <wilmqoneobas>
Sesabamisi formobrivi variaciebiTve. Sdr. Jurn. <gza sameufo>, 1995, # 1, gv. 11, sq.
****; miTiTebuli berZnuli terminis qarTulad Targmnis Sesaxeb ix. e. WeliZe, Zveli
qarTuli saRvTismetyvelo terminologia, Tb. 1996, gv. 475-489; Sdr. momdevno sqolio)
64
<wilmqoneTa> \ <mziarebelTa>, <TanamziarebeleTa>, <monawileTa> (Gr:tän
metec^ntwn; Sdr. zemore sqolio)
65
<SearsebaSi> \ <Semoqmedis dambadeblobiT nebasTan qmnilebis mier mTeli
arsiT TanaziarebaSi>, <TanamonawileobaSi> (e7n th$_ metousiVa_); aRniSnuli
monakveTi eqvTimes mier asea Targmnili: <romel ars mxoloA igi sawadeli,
romlisagan miiReben yovelnive arsebasa da keTilsa da miRebasa mas Sina
mimRebelTasa ara naklulevan iqmnebis> (357v)
66
<WeSmaritad namdvil-arsi> \ <WeSmaritad namdvilad-arsebuli>,
<WeSmaritad namdvili arsebisa da arsebobis mqone>, Tavad Semoqmedi RmerTi (Gr:
àlhqäV tÊ ÈntwV Ìn. eqvT.: <WeSmariti arsebaA>, 357v)
67
ioane 1.9 (igulisxmeba gankacebuli RmerTi, macxovari Cveni ufali ieso qriste.
Sdr. aRniSnuli monakveTis eqvTimeseuli Targmani: <amas ukue naTelsa Sina da
WeSmaritebisa cnobasa Sevida maSin igi, xolo aw Sevals yovelive, romelmanca
msgavsad missa KamlTa maTgan miwisaganTa saqmeTaAsa ganhKsnas Tavi TYsi
da naTlisa mis mimarT mayulisaganisa xedvides, ese igi ars brwyinvalebisa mis
mimarT, romeli KorciTa amiT eklovaniTa gamobrwyinda, romeli-igi ars naTeli
WeSmariti da WeSmaritebaA>, 357v)
68
Sdr. eqvT.: <sxuaTaca kma-eyofodis cxorebad> (357v; Gr: ka¼ ¢t#roiV eáV
swthr%an àrk#sai)
41

saxecvlileba da kverTxis gardaqmna gvelad69, riTac, rogorc mgonia me, igavurad


moeswaveboda uflis xorcismieri saidumlo adamianTaTvis Cenili RmrTeebisa 70,
romlis ZaliTac aRsruldeba tiranis damxoba da misgan pyrobilTa gaTavisufleba, xolo
is, rac am azramde aRmiZRveba me, esaa winaswarmetyveluri da saxarebiseuli
damowmeba. winaswarmetyveli, magaliTad, ambobs: <es aris saxecvla71
yovladmaRlis marjvenisa> (fs. 76.10), vinaidan Tumca ki saRvTo buneba

69
Sdr. gamosl. 4.3-7; 4.17; 4.20; 7.10-12; 7.15
70
Sdr. eqvT.: <igaviT ganKorcielebisa uflisa saidumloA noeswaveboda
RmrTeebisa mis, romeli gamouCnda kacTa> (Gr: div aán%gmatoV tÊ di„ sarkÊV
paradhloÒsqai toÒ Kur%ou must$rion t§V fane%shV to½V ànqr_poiV qe^thtoV)
71
fsalmunTa Zvel qarTul redaqciebSi, giorgi mTawmindelis redaqciis CaTvliT,
saxezea termini <ganaxlebaA> (Sdr. winaaTonuri: <ესე არს განახლებაჲ
მარჯუენისაგან მაღლისა>; giorgiseuli: <ესე არს განახლებაჲ მარჯუენისა
მაღლისაჲ>), Tumca berZnulSi dasturdeba àllo%wsiV (Sdr. aÖth = àllo%wsiV t§V
dexi…V toÒ ~Uy%stou), rac zogadad <cvalebadobas>, <saxecvlilebas> niSnavs
(rogorc ukeTesisken, ise uaresisken) da ara, sakuTrivi mniSvnelobiT, <ganaxlebas>, rac,
Cveulebriv, umjobesisken cvalebadobas gulisxmobs. sayuradReboa, rom eqvTime
mocemul SemTxvevaSi gverds uvlis aRniSnuli fsalmunuri muxlis Zvel qarTul Targmans
da bevrad ufro marTebul Sesatyviss gvawvdis, gadmoaqvs ra xsenebuli àllo%wsiV
terminiT <SecvalebaA> (Sdr.: <winaAswarmetyueli ityYs, viTarmed: @ese ars
SecvalebaA marjuenisa mis maRlisaA^>, 357v). safiqrebelia, eqvTimesTvis
mimarTulebis mimcemi yofiliyo aRniSnul muxlze darTuli noseliseuli komentari, romlis
mixedviTac aSkaraa, rom egezegetisTvis saubari exeba ara <umjobesisken
ganaxlebas>, aramed <cvalebadobas> qvedadablebiTi anu dakninebiTi SinaarsiT,
kerZod, kacobriv bunebamde Ze RmerTis dadablebas da am gagebiT mis
<cvalebadobas> (Sdr. noselis komentaris Tavad eqvTimeseuli Targmani:
<winaAswarmetyueli ityYs, viTarmed: @ese ars SecvalebaA marjuenisa mis
maRlisaA^, rameTu bunebaA RmrTeebisaA Seucvalebel ars, xolo uZlurebisa mis
mimarT kacobrivisa bunebisa damdablebiTa Cuenisa amis saxisa da ferisa mimarT
Seicvala, rameTu mun Sjulismdebelisa igi Keli, gamo-raA-vida ubeTagan, bunebisa
misisa gareganisa ferisa mimarT Seicvala da, kualad ubed raA Sevida, TYsisa misda
bunebiTisa madlisave miiqca, da mxolodSobili igi RmerTi, romeli iyo wiaRTa Sina
mamisaTa myofi, igi ars marjuene maRlisaA, da raJams wiaRTa maTgan mamulTa
gamoCnda, Cuenisa amis ferisa momarT Seicvala, da vinaATgan Cuenni uZlurebani
aRixuna da ganguwmidna maTgan, kualad marjuene igi, Cuenda mosruli da Cuenisa
amis ferisa momarT Secvalebuli, TYsTa wiaRTa mimarT miaqcia, xolo @wiaR
marjuenisa misisa^ ars mamaA, xolo araTu uvnebelobaa igi bunebisaA mis vnebad
Secvala, aramed SeryeulebaA igi da vnebulebaA amis bunebisaA Seucvalebelisa mis
mimarT ziarebiTa uvnebelobad gardaaqcia>, 357v). damoukideblad grigol noselis
komentarisa, rac gamoricxavs xsenebul fsalmunur muxlSi àllo%wsiV-is <ganaxlebad>
aRqmas, ebrauli originalic da sxvaenovani Targmanebic swored <cvalebadobaze> (da
42

SeucvlelobaSi ganiWvriteba, magram igi kacobriv uZlurebamde <qvedadablebiT>


Cveneuli aRnagobisa72 da saxisadmi <Seicvala>73, da rogorc imJamad rjulmdeblis
xeli, ubidan gamoRebuli, arabunebrivi ferisadmi saxecvlis mimRebi gaxda, Semdeg
ki kvlav ubeSi Sebrunebuli ukumiiqca Taviseuli da bunebiTi madlisken, amgvaradve,
mxolodSobili RmerTi, romelic mamis wiaRSi hgies, Tavad aris <marjvena
yovladmaRlisa>, xolo raJams igi wiaRTagan Cven gamogviCnda, Cvenebr Seicvala,
Semdeg ki, odes aRxoca man Cveneuli uZlurebani, Cvens Soris Cenili da Cvenebr
ara <ganaxlebaze>). akeTeben aqcents. yuradsaRebia, rom Sesabamisi ebrauli ‫ְׁש נֹות‬,()
ZiriTadad, or mniSvnelobas Seicavs. esenia: <cvalebadoba> da <wlebi>. rogorc J. M.
Neale da R. F. Littledale miuTiTeben, <es adgili ukiduresad rTulia da, sityva-sityviT,
eTanxmeba an wakiTxvas: @es Cemi tanjvaa \ yvelaze ufro maRlis marjvena xelis
saxecvlileba^, an kidev \ wakiTxvas: @... yvelaze ufro maRlis marjvena xelis wlebi^.
pirveli wakiTxva im gaazrebisaa, rac miRebul iqna Targumisa da siriul @fsalmunTa^
mier da rac gulisxmobs Semdegs: @Cemi codvis gamo da Cems mosaqcevad RvTis xeli
Seicvala did sakvirvelebaTa moqmedebisgan, rom gamomixsnas me Cemi
mtrebisgan...^. Tu sityva ‫ ְׁש נֹות‬gagebul iqneba <wlebis> mniSvnelobiT, nacvlad
<saxecvlilebisa>, nagulisxmevi azri TiTqmis igive iqneba, radgan aseT SemTxvevaSi
miviRebdiT Semdegs: @Cemi mwuxareba gamomdinareobs RvTis marjvena xelis
wlebze mofiqralobisgan, warsulis im wlebze, rodesac igi Seeweoda israels, romelsac igi
axla sjis^> (A commentary on the Psalms: from primitive and mediaeval writers; and
from the various office-books and hymns of the Roman, Mazarabic, Ambrosian,
Gallican, Greek, Coptic, Armenian, and Syrian rites, Neale, J. M and R. F. Littledale, vol
II, Psalms XXXIX-LXXX, London, 1868, p. 479). aseve, cnobili teqstologi j. filipsi
SeniSnavs: <arsebiTi saxeli ‫ ְׁש נֹות‬zogierTis mier gagebulia @wlebis^ mniSvnelobiT,
sxvebis mier ki @cvalebadobis^ azriT, zmnidan ‫ְׁש נת‬, rac niSnavs @ganmeorebas^,
@Secvlas^. isini, romlebic iziareben am bolo gagebas, @yvelaze ufro maRlis marjvenis
cvalebadobas^ Tu @cvalebadobebs^ iazreben @sasjeliseuli cvalebadobis^ an, ufro
dakonkretebiTad, @damokidebulebiTi cvalebadobis^ SinaarsiT> (The Psalms in
Hebrew, with a Critical, Exegetical, and Philological Commentary, by George Phillips,
vol. II London 1846 p. 189; Sdr. John Hewlett-is ganmarteba: <@da me vTqvi: es Cemi
SeWirveba aris cvalebadoba umetesad maRlis marjvena xelisa^ da a. S. es niSnavs, rom
igi (SeWirveba, e. W.) gamomdinareobs RvTis Cemdami mopyrobis (e. i. Cemdami
RvTis damokidebulebis, e. W.) cvlilebidan. misi marjvena xeli, rac adre moqmedebda
saswaulebs, rom gadaerCina Tavisi xalxi, axla, Cans, Cems winaaRmdeg Semobrunda>,
John Hewlett, Commentaries and Annotations on the Holy Scriptures, London, vol. II,
1816, p. 491). <cvalebadobis> aRmniSvneli Sesatyvisebia saxeze <fsalmunTa> uZveles
laTinur redaqciebSi da ieronimeseul vulgataSi (kerZod: mutatio, commutatio, immutatio.
ix. Bibliorum Sacrorum Latinae Versiones Antiquae seu Vetus Italica, Ed. P. Sabatier, T.
II, 1743, p. 154). amave viTarebas icavs slavuri Targmanic (W ðrõú: ííUý íà÷hõú, ñi½
¢çìríà äåñíBöû âaøíÿãw. Sdr. sinodaluri: È ñêàçàë ÿ: @âîò ìîå ãîðå — èçìåíåíèå äåñíèöû
Âñåâûøíåãî^). rac Seexeba Zvel qarTul redaqciebSi dadasturebul <ganaxlebas>, Cans,
igi saTaves <cvalebadobis> aRmniSvneli ebrauli ‫ְׁש נֹות‬-is meoreuli gagebidan iRebs,
ramac uSualo asaxva hpova siriul TargmanSi. rogorc j. filipsis zemodamowmebul
43

ferSecvlili marjvena kvlav Tavisi wiaRisken zemiaqcia (xolo <wiaRi marjvenisa>


aris mama), Tumca im Jams bunebis 74 uvneboba vnebadobad rodi Secvala man,
aramed is, rac cvladi iyo da vnebadi, ucvalebelTan ziarebiT uvnebobad gardanivTa 75.
rac Seexeba kverTxis gvelad qcevas, nu SeaSfoTebs es qristesmoyvareebs, ise
TiTqos umsgavso cxovels vusadagebdeT saidumlos arss, radgan, saxarebiseuli
sityvisamebr, ar uaryofs amgvar xat-saxes TviT Tavadi WeSmariteba, rodesac
ambobs: <iseve rogorc aamaRla mosem gveli udabnoSi, msgavsadve marTebs
komentarSi iyo aRniSnuli, arsebiTi saxeli ‫ ְׁש נֹות‬momdinareobs zmnidan ‫ְׁש נת‬, rac niSnavs
@ganmeorebas^, @Secvlas^. Tavis mxriv, <ganmeoreba> gulisxmobs <xelaxal
moqmedebas>, amgvari gageba ki uTuod Sedis <ganaxlebis> semantikur velSi. H.
Hammod-is miTiTebiT, <aq sityva ‫ְׁש נֹות‬, ramdenime azriT SeiZleba gavigoT, kerZod
rogorc @cvalebadoba^ an rogorc @wlebi^. pirveli azriT miviRebdiT @cvalebadobas
(an @cvalebadobebs^, zmnidan ‫@ \ ְׁש נת‬Secvala^) umaRlesis marjvena xelisas^. es
araa @cvalebadoba^ RvTis bWobaSi an winagangebaSi, aramed \ misgan movlinebul
sxvadasxva sasjelSi. siriuli ambobs: @[eseni arian] ganmeorebuli ubedureba an Wiri^,
da, Cans, ase igebda qaldevelic aRniSnul muxls, romelmac Semdegi Targmani mogvca:
@da me vTqvi, es seni saxecvlaa [an: @aris saxecvla^] umetesad maRlis Zlieri
marjvena xelisa^, rac niSnavs miseul damsjelobaTa sxvadasxvaobas da ara meryeobas
mis winagangebasa da ganbWobaSi ... magram zemore sityva SeiZleba gavigoT
@wlebis^ mniSvnelobiTac> (H. Hammond, A Paraphrase and Annotations upon the
Books of the Psalms, Vol. II, Oxford, 1850, p. 269). davZenT, rom A. Oliver ase
Targmnis siriul teqsts: <me vTqvi: es aris Cemi uZlureba da isini aris ganmeorebuli
dartymebi umetesad maRlis marjvena xelisa (...they are the repeated strokes of the
right hand of the most High)> (ix. A. Oliver, A Translation of the Syriac Peshitto Version
of the Psalms of David, with notes critical and explanatory, Boston, 1861, p. 163).
mkvlevari muxlis bolo nawilis aseT ganmartebas gvTavazobs: <muxli 10: @da isini aris
ganmeorebuli dartymebi umetesad maRlis marjvena xelisa^ \‫ܘܬܢܝܐ ܐܢܝܢ ܕܝܡܝܢܗ‬
‫ ;ܕܥܠܝܐ‬siriuli ‫ ܬܢܝܐ‬niSnavs: @ganmeorebas^(repetition)>, (dasax. Sroma, gv. 163).
sagulisxmoa, rom ebrauli Zveli aRTqmis svimaqosiseul berZnul TargmanSi Sesatyvisad
gvaqvs ara septuagintasa da akvila-Teodotionis TargmanebSi dadasturebuli
zemomiTiTebuli àllo%wsiV, rac, rogorc aRvniSneT, <cvalebadobas> niSnavs, aramed
e7pideuteVrwsij (an, F. Field-is konieqturiT, e7piv deuteVrwsin), romlis mniSvnelobac
swored <ganmeorebaa> (deu@teroj \ <meore>; ix. Origenis Hexaplorum Quae
Supersunt sive Veterum Interpretum Graecorum in Totum Vetus Testamentum
Fragmenta ... Concinnavit, Emandavit et Multis Partibus Auxit Fridericus Field, T. II,
Oxonii, 1865, p. 223, note 26). ebraulis amave gagebidan momdinareobs (siriulis gavliT)
somxuri Targmanic, sadac saxezea qarTuli <ganaxlebis> zedmiwevniTi Sesatyvisi
նորոգումն (Sdr.: այս է նորոգումն աջոյ բարձրելոյն; ix a. xudabaSianis
ganmarteba: նորոգումն \ Vozobnovlenie, Vozstanovlenie; նոր \ Nov[j, sveJij,
nedavnij, molodoj, Armyno-russkij wlovar], Cast] vtoray, Moskva, 1838, str. 242-243;
somxuri teqstis siriizmebis dawvrilebiTi analizi ix. A. Baumstark-is cnobil naSromSi Der
armenische Psaltertext. Sein Verhältnis zum syrischen der Peschitta und seine Bedeutung
für die LXX-Forschung, a: Oriens christianus, neue Serie, bd. 12-14, Leipzig 1925; b:
44

amaRleba adamianis Zes>(ioane 3.14). sicxadis mqonea es sityva, radgan Tuki codvis
mama <gvelad> iwoda wminda werilis mier da Tu gvelisgan naSobi uTuod gvelia,
Sesabamisad, codva Tanamosaxelea imisa, vinc codva Sva, xolo is, rom Cvens gamo
codva gaxda ufali, amas amowmebs samociqulo sityva (II kor. 5.22), rac niSnavs,
rom Cveni codvili buneba Seimosa man 76. maS, jerovnad esadageba ufals es igav-
xati, radgan Tu <gveli> codvaa, xolo ufali codva gaxda, cxadi unda iyos yvelasTvis
is, rac aqedan kanonzomierad vlindeba: vinc codva gaxda, <gveli> gaxda, rac sxva
Oriens christianus, Dritte Seria, Bd. 1, Leipzig, 1927; c: Oriens Christianus, Dritte Serie,
Bd. 2, Leipzig, 1928). davZenT, rom ebrauli ‫ְׁש נֹות‬-is <ganmeorebad> gageba, rac
saxezea siriul Targmansa da svimaqosis berZnul teqstSi, mkvlevarTa mier teqstobriv
cTomilebad aris miCneuli. magaliTad, Franz Delitzsch miuTiTebs: <es sityva
(igulisxmeba zemoxsenebuli ebrauli ‫ְׁש נֹות‬, e. W.) SeiZleba niSnavdes mxolod @sxvad
gaxdomas^ (septuaginta, Teodotioni: àllo%wsiV). svimaqosTan da siriulSi mcdarad
aris @ganmeoreba^: deuteVrwsij> (Sdr.: <Symm. and Syr. erroneously: repetition,
deuteVrwsij>. ix. Franz Delitzsch. A Commentary on the Book of Psalms, vol. 2, Funk
and Wagnalls, 1883, p. 437). yovelive zemoTqmuli, vfiqrobT, cxadyofs, rom
eqvTimeseuli Sesatyvisi <SecvalebaA> Sinaarsobrivad ufro zedmiwevniTia vidre
<ganaxlebaA> da man uTuod unda daimkvidros adgili <fsalmunTa> Zveli qarTuli
teqstis publikaciebSi
72
rogorc Cvens sxva TargmanebSi, amjeradac <aRnagobad> vTargmniT berZnul
sxh$ma-s
73
<Tumca ki saRvTo buneba ucvaleblobaSi ganiWvriteba, magram kacobriv
uZlurebamde TanadadablebiT Cveneuli aRnagobisa da saxisadmi @Seicvala^> \
mocemul konteqstSi terminebi <Tanadadableba> da <Secvla>, cxadia, mxolod
pirobiTad, kataqrestulad ganekuTvnebian <saRvTo bunebas>, sinamdvileSi ki, maTSi
moiazreba mxolod Ze RmerTis hipostasi, romelic Tumca saRvTo bunebiT marad
ucvlelad hgies, gankacebisas mimRebi gaxda Cveneuli aRnagobisa da saxisa (Sdr. Gr:
éV mŸn t§V qe%aV f&sewV æn tò ànalloi_tî qewroum#nhV, t² dŸ prÊV tÊ àsqenŸV
t§V ànqrwp%nhV f&sewV sugkatab@sei prÊV tÊ =m#teron sc§m@ te ka¼ e¿doV
àlloiwqe%shV. eqvT. rameTu bunebaA RmrTeebisaA Seucvalebel ars, xolo
uZlurebisa mis mimarT kacobrivisa bunebisa damdablebiTa Cuenisa amis saxisa da
ferisa mimarT Seicvala; Sdr. rus.: potomu Cto, xoty BoJestvennoe estestvo
umopredstavlyetsy neizmenyem[m, odnakoJe, po snisxoJdenih k nemoqi estestva
CeloveCeskago, izmenilos] v naS obraz i vid, Tvoreniy wvytago grigoriy Nisskago, C.
I, Moskva 1861, str. 267)
74
yovlawminda samebis bunebis, RmrTeebis
75
<gardanivTa> \ gardaqmna, გარდასახა (Sdr. berZn. metestoixeiVwsen).
აღვნიშნავთ, რომ ტერმინი <გარდანივთვა>, რაც, როგორც ჩანს,
პირველად თავს იჩენს არსენ იყალთოელთან (ან, შესაძლოა, ეფრემის
მოღვაწეობის მიწურულს), ეფუძნება ბერძნული stoixei8on-ის ანუ
<სტიქიონის>, <elementis> <ნივთად> Tარგმნის ტრადიციას ('stiqionis>
45

araferia, Tu ara codva, magram ufali Cvens gamo xdeba <gveli>, rom egvipturi
gvelebi, grZneulTa mier gacocxlebulni, STanTqas da mospos, xolo rodesac es
aRsruldeba, kvlav kverTxad gardaiqmneba igi, romlis ZaliTac, erTi mxriv,
ganiswavlebian codvilni, meore mxriv ki mosvenebas iReben zeaRmavali da
Zneladsavali saTnoebiTi gzis zeamvlelni, romlebic keTili imedebiT arian

Sesatyvisi Zveli qarTuli terminebis Sesaxeb dawvrilebiT ix. e. WeliZe, Zveli qarTuli
saRvTismetyvelo terminologia, Tb. 1996, gv. 248-260). sagulisxmoa, rom laTinuradac
dasturdeba, qarTulisebr, berZnuli meta-stoixeio@w-s kalki trans-elemento (Sdr. berZn.
e7n soiv fqarta# kaiv xeiVrw e7piv to# a0fqarton kaiv krei8tton
metastoixeiwqh@sontai, rac niSnavs: <da SenSi xrwnadni da udaresni uxrwnelisa da
umjobesisken gardainivTebian>; Sdr. laT. Targm.: Et quae nunc in te sunt corruptibilia
deterioraque, in incorruptibilia adeoque meliora transelementabuntur, Theophylacti
Bulgariae Archiepiscopi, Expositio in Epist. I ad Cor. c. 15, PG. 104, col. 777-778 B).
mivuTiTebT zemomiTiTebuli terminTSesatyvisobis sailustracio nimuSs: <rameTu amis
(yovladwminda RvTismSoblis, e. W.) mier dambadebelman yovelive bunebaA
umjobesisa mimarT gardanivTa SuamdgomelobiTa kacebisaATa> (wm. ioane
damaskeli, sityuaA SobisaTYs yovladwmidisa ... mariamissa, ix. Zveli metafrasuli
krebulebi, seqtembris sakiTxavebi, teqstebi gamosacemad moamzada, komentarebi da
saZieblebi daurTo nargiza goguaZem, Tb. 1986, gv.115.25; Gr: Di>au7th$j ga#r o6
KtiVsthj pa$san fu@sin pro#j to# krei8tton metestoixeiVwsen dia# meVshj th$j
a7nqrwpo@thtoj. Sdr. laT. Targm. Per eum siquidem Creator naturam universam media
humanitate in melius commutavit, PG. 96, col. 661-662 C); Sdr. termin <gardanivTvis>
damowmeba <ruis-urbnisis ZeglisweraSi>: <თბისა მიმართ გარდაინივთოს
ვითარებაჲ ყოვლისა აღსუარულისაჲ> (რუის-ურბნისის ძეგლისწერა; იხ.
დიდი სჯულისკანონი, გამოსაცემად მოამზადეს ე. გაბიძაშვილმა, ე.
გიუნაშვილმა, მ. დოლაქიძემ, გ. ნინუამ, თბ. 1975, გვ. 548.22-23; z.
sarjvelaZe, Zველი ქართული ენის ლექსიკონი, თბ. 1995, გვ. 48). Sdr.
აგრეთვე sagulisxmo nimuSi Jer. 22-idan: <pirvel moslvaA uflisaA, gardanivTvaA
sulTa CuenTaA da kualadqmnaA iyo> (ix. z. sarjvelaZe, Zველი ქართული ენის
ლექსიკონი, თბ. 1995, გვ. 48)
76
<Cveni codvili buneba Seimosa man> \ tÊn t¦n àmarthtik¦n =män f&sin
periball^menon.(Sdr. eqvT.: <codvili ese bunebaA Cueni Seimosa>, 358).
igulisxmeba, rom gankacebisas ufalma miiRo ara codvamdeli, biologiurad uxrwneli,
ukvdavi da tkivilganucdeli anu apaTeturi kacobrivi buneba, rogorc amas moZRvrobdnen
Zvelad ivlinit-gaianitebi, dRes ki mesibrZneoben maTi mimdevari crumarTlmadideblebi,
aramed \ codviTdacemuli anu codvili (e. i. mokvdavi, biologiurad xrwnadi da
tkivilganmcdeli anu paTeturi). dogmaturi debuleba amgvaria. yovladucodvelma ufalma
yovelgvari codvis gareSe Seimosa Cveni codviTdacemuli, codviT dasneulebuli
adamianuri buneba da aRadgina igi Tavdapirvel daucemelobaSi (ix. ufro
dawvrilebiT Jurn. <gza sameufo>, 1996, # 1[4], gv. 95-112)
46

dayrdnobilni sarwmunoebis kverTxs, radgan swored <rwmenaa sasoebadTa77


simtkice> (ebr. 11.178).
amitom, vinc Seicnobs am yovelives, pirdapir RmerTad uxdeba 79 imaT,
romlebic, erTi mxriv, WeSmaritebas eqiSpebian, meore mxriv ki am nivTier da
82
ugvamovno80 sacTurs SeemsWvalvian81, romlebis mxridanac arsis Sesaxeb smena
moZagebulia rogorc ram amaoTagani.

77
<sasoebadTa> \ e. i. im saqmeTa da movlenaTa, romelTa aRsrulebasac
vsasoebT, vimedovnebT anu sasoebiT, imediT moveliT. ix. momdevno sqolio
78
<pavleTa> es muxli efremamdel qarTul redaqciebSi identuria: <ars
sarwmunoebaA mosavTa maT Zal>. xazgasmuli sityvis ekvivalentad berZnulSi saxezea
u6po@stasij, rac saRvTismetyvelo konteqstSi qarTulad daaxl. VI s-idan iTargmneba
terminebiT <guami>, <guamovnebaA> (ix. termin u6po@stasij-is qarTulad Targmnis
Sesaxeb dawvrilebiT: e. WeliZe, Zveli qarTuli saRvTismetyvelo terminologia, Tb. 1996,
gv. 217-232). swored <guami> dasturdeba zemore muxlis efremiseul TargmanSic: <ars
sarwmunoebaA mosalodebelTa maT guam>. sayuradReboa, amasTan, rom efremTan
gvaqvs ara <mosavTa> (e. i. <moimedeTa>), rac adamianebs gulisxmobs, aramed \
<mosalodebelTa> (e. i. <sasoebadTa>, <imedovnebulTa>), rac, cxadia, samomavlo
saqmeebs moaswavebs (ix. wina sqolio) da rac, amave dros, zedmiwevniT Tanxvdeba
Sesabamis berZnul termins ælpizom#nwn (Sdr. srulad Æsti g„r p%stiV ælpizom#nwn
Õp^stasiV). vfiqrobT, mniSvnelovania imaze yuradRebis miqceva, rom orive terminis
mxriv efremamde samiciqulo teqstis dazustebis warmatebuli mcdeloba saxezea
eqvTimesTan, romelic noselisgan citirebul zemoxsenebul muxls ase Targmnis: <ars
sarwmunebaA sasoebisa nivT> (358)
79
<pirdapir RmerTad uxdeba> \ e. i. pirdapir saRvTo nebisa da moqmedebis
aRmsruleblad warmouCndeba (Sdr. qeÊV ÀntikruV g%netai, 43.7. eqvTimesTan
Targmnili ar aris: <xolo romeli amas yovelsa keTiladmoRuawebiTa gulisKmisyofad
movides, iqmnebis igi RmerT>, 358v). Sdr. srulad berZn. Ὁ τοίνυν ἐν περινοίᾳ τούτων
γενόμενος θεὸς ἄντικρυς γίνεται τῶν ἀνθεστηκότων μὲν τῇ ἀληθείᾳ, ingl. He who has
some insight into these things right away becomes a god to those who resist the truth,
who have been distracted to a material and unsubstantial delusion, rus. srulad: кто
уразумел сие, тот прямо делается Богом воспротивившихся истине, и
приводимых в изумление этою вещественною и неосуществимою прелестью.
80
<ugvamovno> \ e. i. <realur arsebobas moklebuli>, <upirovno>, <umdgradi>,
eqvTimes TargmaniT: <uguamoA> (Sdr. ànup^staton)
81
<am nivTier da ugvamovno sacTurs SeemsWvalvian> \ Sdr. eqvTimes
zedmiwevniTi Targmani: <SeqceulTa nivTierisa mis da uguamoAsa sacTurisa> (Gr:
prÊV dŸ t¦n Õl_dh ta&thn ka¼ ànup^staton àp@thn æptohm#nwn)
82
e. i. RvTis.
47

amitom ambobs faraoni: <vin aris igi, romlis xmasac movismen me? ar vici
ufali> (gamos. 5.2).
marTlac, isini, romlebic upirutyves grZnobebSi mimoiqcevian, mxolod imdenad
racxen raime sagans pativ-Rirsebis mqoned, ramdenad metadac nivTieria da xorcieli
es sagani.
83
magram, Tuki amgvari vinme esoden gaZlierdeba sinaTlismieri gabrwyinebiT
da, amasTan, ganikuTvnebs kidec esoden Zalasa da uflebamosilebas
mowinaaRmdegTa mimarT, maSin, dae, moxdes ise, rom igi, msgavsad vinme
morkinal-moaparezisa, jerovnad ganswavluli Tavisi mwvrTnelisgan samorkinalo
84
simamaceSi, gabeduli da SemmarTebeli gamoCndes moSuRarTa winaaRmdeg
morkinalobaSi, xelT eqneba ra zemoxsenebuli <kverTxi> \ ese igi, sityva
sarwmunoebisa, riTac marTebs dasZlios egvipturi gvelebi. amasTan, Tan gahyveba
mas <ucxo tomis meuRle>, vinaidan gareSe filosfiasac aqvs raRac iseTi, rac ar aris
uarsayofi Cvengan, raTa masTan TanameuRleobiT movipovoT saTnoebis
85 86
Sviliereba , rameTu SesaZlebelia, rom uaRmatebules cxovrebaSi TviT zneobrivi
87
da bunebismetyvelebiTi filosofiac gaxdes Cveni TanameuRle, Cveni megobari da
88
Tanaziari sicocxlisa , Tumca es mxolod im SemTxvevaSi, Tuki am filosofiis

83
e. i. mosesebr.
84
sityv. <gaTvisobrivebuli> (pepoiqw?j).
85
anu nayofiereba, gamravleba (sityv. <vinaidan aris ram gareSe filosofiisac, ara
ukusagdebi SesauRleblad saTnoebis SvilierebisTvis> \ ἔστι γάρ τι καὶ τῆς ἔξω
παιδεύσεως πρὸς συζυγίαν ἡμῶν εἰς τεκνογονίαν ἀρετῆς οὐκ ἀπόβλητον). analogiuri
swavleba saxezea filon aleqsandrielTan da origenesTan, Tumca, meore mxriv, wm.
irineosi moses eTiopel colSi xedavs warmarTTa eklesiis simbolos (ix. Musurillo, n. 56,
p. 162)
86
eTikuri.
87
sityv. <bunebiTi> (ἡ ἠθική τε καὶ φυσικὴ φιλοσοφία). aRvniSnavT, rom filosofiis or
saxeobaze wm. grigol noseli uTiTebs, agreTve, fsalmunTa zedwerilebis ganmartebaSi>,
Tumca am SemTxvevaSi <zneorbrivs> akavasirebs <mWvretelobiTTan>: <zneobrivi
filosofia Tanamsrbolia mWvretelobiTis mimarT> (τῆς ἠθικῆς φιλοσοφίας πρὸς τὴν
θεωρητικὴν συνδραμούσης, PG 44, 496 |,. Sdr. Musurillo, n. 57, p. 162).
88
e i. sasufevliseuli sicocxlisa.
48

89
<naSobni> ar Semoitanen CvenSi <ucxo tomis> sibilwes, vinaidan ukeTu es
sibilwe ar iqneba <winadacveTili> da aRxocili (rom am gziT moxdes aRmofxvra
yovelive imisa, rac sazianoa da arawminda), sikvdilis SiSs moawevs Cvenze win
90
Semxvedri angelozi, romelsac guls moulbobs Cveni <meuRle> , rodesac igi misgan
naSobs ganwmendils gamoaCens im niSanTvisebis mokveTiT, romliTac seicnoba
ucxotomeli.
vfiqrob, rom istoriul Txroba-uwyebaSi gamesaidumloebuli pirisTvis yovelive
zemoTqmulidan naTeli xdeba saTnoebiTi zrda-matebis Tanamimdevruloba, rasac
Cveni msjeloba sicxades SesZens istoriul igav-saxeTa jaWvis mwyobri TanamiyoliT.
marTlac, filosofiuri <Sobisgan> momdinare swavlebebSi aris ram xorcieli da
<winadaucveTeli>, xolo rac am xorcielis mokveTa-winadacveTis Sedegad rCeba, is
91
ukve aris kuTvnileba israeluri keTilSobilebisa .

magaliTad, gareSe filosfiac ambobs, rom suli ukvdavia. es swavleba


RvTissaTno <naSobia>, magram is, rom suli gadadis sxeulidan sxeulSi da rom igi
moazrovne bunebidan pirutyvulSi gardaarsdeba, es ukve aris xorcieli da
ucxotomiseuli <winadaucveTeloba>.
da sxvac bevria amgvari.
magaliTad, filosfia ambobs, rom arsebobs RmerTi, magram, amave dros,
miiCnevs, rom nivTieria igi. aseve, Semoqmedad aRiarebs mas, magram, amasTan \
SeqmnisTvis nivTis msaWiroeblad. gvamcnobs, rom keTilia igi da Zlieri, magram
umravleswilad emorCileba bedisweris aucileblobas.
anki ra saWiroa mavanma calkeulad warmoaCinos, rom keTilsaTno swavlebani
gareSe filosofiaSi Sebilwulia arajerovani Senamatebis Sedegad, romelTa

89
e. i. am filosofiisgan Sobili azrebi, am filosofiisgan aRmocenebuli swavlebebi.
90
sityv. <Tanamcxovrebi>, e. i. saTnoeba.
91
<israeluri keTilSobileba> (τῆς Ἰσραηλιτικῆς εὐγενείας) aq niSnavs im saRvTo
mdgomareobas, rac Tvisobrivia WeSmaritebaSi damkvidrebuli erisTvis anu <WeSmariti
israelisTvis>. termin <keTilSobilebis> anu <evgeniis> (igive <aznaurebis>) Sesaxeb
dawvrilebiT ix. e. WeliZe, adamianis ukvdavi suli, Tb. 2022, gv. 368-390.
49

<winadacveTiTac> lmobieri xdeba Cvendami RvTis angelozi, ganixarebs ra amgvar


swavlebaTa WeSmariti <Sobis> gamo CvenSi.
92
magram unda mivubrundeT sityvis mimdevrobas, rom iqneb Cvenc,
<egviptelebTan> Setakebulebs, SemogveSvelos odesme TanaSewevna Zmisa,
vinaidan gvaxsovs is SerkinebiTi da qiSpobiTi Sexvedra, rac saTnoebiTi cxovrebis
dasawyisSi SeemTxva moses, rodesac moxda ise, rom jer egvipteli hgvemda ebraels,
Semdeg ki TviT ebraeli eqiSpeboda Tanatomels, magram rodesac ukve sulis ufro
aRmatebuli warmatebebisken amaRlda igi, rac iyo Sedegi xangrZlivi gulmodginebisa
93
da, agreTve, simaRleSi aRsrulebuli gasxivosnebisa , aseT dros megobruli da
mSvidobiani Sexvedra miecema mas, raJams RvTis gangebiT Zma gamoeSureba
masTan Sesagebeblad. ase rom, Tuki istoriul ambavs ufro saxismetyvelebiTi
xedvisken mivaqcevT, araferi iqneba am ambavSi usargeblo Cveni
mizandasaxulobisTvis, vinaidan saTnoebaSi warmatebulebs WeSmaritad
TanaSeemtkiceba is Semwevnelobac, RvTisgan rom aris boZebuli Cveni
bunebisadmi, rac winaswarvea mocemuli Cvens Tavdapirvel SobaSi, Tumca-ki
vlindeba da Secnobadi xdeba mxolod maSin, rodesac yuradRebisa da rudunebis gziT
jerovnad SevaTvisebT Cvens Tavs ufro aRmatebuli cxovrebisadmi da ufro Zlier
94
morkinalTa winaaRmdeg <ganviZarcvebiT> .
95
amasTan, igaviT rom ar ganvmartoT igavebi, ufro gacxadebulad gadmovcem
am sakiTxTan dakavSirebul azrs.
arsebobs mamaTagan gadmocemuli sarwmuno sityva, rac gvamcnobs, rom
96
Cveni bunebis codviTdacemis Semdeg winaganugeblad rodi tovebs RmerTi Cvens
92
e. i. wminda werilis uwyebis, bibliuri Txrobis.
93
sityv. <naTelwinamZRvroba> anu <fotagogia> (fwtagwgiVa).
94
e. i. <gavSiSvldebiT> anu sabrZolod ganvemzadebiT (igulisxmeba, rom antikuri
moasparezeebi asparezobaze gasvlis win ganiZarcvebodnen zedmeti Sesamoslisgan, rom
asparezobaSi xeli ar SeSlodaT. am Sinaarsisaa termini <gimnasti> anu, sityva-sityviT,
<gaSiSvlebuli>).
95
sityv. <ufro SiSvlad>.
96
e. i. winagangebiTi mzrunvelobis gareSe (ἀπρονόητον).
50

97
dacemulobas, aramed imaTgan, romlebic usxeulo bunebas arian wilxvdomilni ,
ganawesebs igi romeliRac angelozs yoveli Cvenganis cxovrebisadmi , Tumca,
amasTan, sapirispiro mxridanac, Cveni bunebis ganmxrwneli Tanabradve mimarTavs
sanacvlo Zalisxmevas, rom romelime ukeTuri da borotmoqmedi eSmakis mier avnos
adamianis cxovrebas. am oris SuaSi myofobs adamiani, romelic mis TanmxlebTagan
TiToeulis mizanswrafvas meoris sapirispirod ganikuTvnebs da, gamomdinare
sakuTari Tavidan, TviTve xdis erT-erT maTgans meoreze ufro Zalmosils, rodesac
gulisfiqrebis gziT winaswar warmouCens mas, erTi mxriv, keTili angelozi saTnoebis
98
yvela im sikeTes, rac sasoebiTi molodiniT ganiWvriteba warmatebulTa mier,
meore mxriv ki, meorisgan \ nivTieri siameni, romelTaganac ar gamomdinareobs
99
arara sasoeba sikeTeebisa , aramed, piriqiT, aris ra amJamad saziarebeli da saxilveli,
ugunurTa grZnobebs imonebs.
amitom, Tuki vinme gaucxovdeba yovelive imisgan, rac ukeTurebisken
acTunebs mas, gulisfiqrebis mier umjobesis mimarT miidrikeba da TiTqosda
zurgidan borotebis gadagdebiT, ganawesebs tavis suls, rogorc ram sarkes, sikeTeTa
sasoebis pirispir, rom RvTisgan misdami winaswar gamoCinebuli saTnoebis xat-
saxeebi da anareklebi Tavisi sulis siwmindeSi STabeWdos. swored maSin
SeeSveleba da Seemtkiceba mas TanaSewevna Zmisa, vinaidan adamianis sulis
100
moazrovneobisa da goniTobis Sesabamisad, raRacgvarad <Zmaa> is angelozi ,
romelic, rogorc iTqva, swored maSin gamogviCndeba da warmogvidgeba, rodesac
axlos mivalT faraonTan.
amasTan, Tuki vinme imgvari, vinc fiqrobs, rom istoriis uwyeba
TanaSewyobilia Cveni gonebis amgvar ganWvretasTan, sadme naxavs raRac frazas,
zemore gaazrebis sawinaaRmdegos, nu uaryofs igi amis gamo mTlianad yvelafers,

97
e. i. zeciur ZalTagan.
98
berZnulSia {lpiVj, rac sasoebasac niSnavs da molodinsac.
99
e. i. saukuno sikeTeebisa.
100
igulisxmeba, rom angelozi rogorc moazrovne da goniTi, am TvisebiT monaTesavea
anu <Zmaa> adamianisa.
51

aramed yovelJams axsovdes mas mizani Cveni msjelobisa, vinaidan swored am


miznisken mzeramipyrobilni gadmovcemT am yovelives, gvaqvs ra Tavidanve
nauwyebi, rom keTilsaTno adamianTa cxovreba-moRvaweobani saTnoebis nimuSad
ganeweseba SemdgomTaTvis.
101
amrigad, vinaidan SeuZlebelia, rom amgvarTa cxovrebas TviT movlenebis
ragvarobis mixedviT hbaZos vinmem (marTlac, kvlav rogorRa aRmoCndeba
gadasaxlebis Sedegad gamravlebuli xalxi egvipteSi, an kidev misi dammonebeli
102
tirani, \ mtrulad ganwyobili mamris Sobisadmi, xolo ufro sustisa da uZalos
gamamravlebeli, da ase Semdeg bevri sxva, rasac Semoicavs werilis sityva?),
Sesabamisad, maSasadame, vinaidan ar aris SesaZlebeli, rom sakuTriv movlenebis
kvalobaze miemsgavsos vinme netarTa sakvirvelebebs, aqedan gamomdinare,
safiqrebelia, istoriul saqmeTa yofiTi mimdevrobisgan zneobriv ram moZRvrebaze
103
unda gadavanacvloT yovelive is, risi amgvarad gadanacvlebac SesaZlebelia da
risganac, SesaZloa, raRac TanaSewevna mieceT RvTissaTno cxovrebaSi imaT,
romlebic gulmodginebas iCenen saTnoebisadmi.
magram Tu istoriulad momxdarTa Soris aRmoCndeba raRac imgvari, rac,
104
saqmeTa viTarebidan gamomdinare, zeaRmatebuli gaazrebis simwyobres ar
105
esadageba , gverdi unda avuaroT mas, rogorc Cveni mizandasaxulobisTvis
106
gamousadegarsa da usargeblos, radgan ar gvmarTebs davarRvioT swavla-uwyeba
saTnoebisa.

101
rCeul moRvaweTa.
102
e. i. simbolurad <mdedris> anu amqveyniuri vnebadi siamis.
103
sityv. <albaT, zneobrivi ram moZRvrebisadmi aris gadasatani nivTieri
mimdevrobisgan SesaZlebelni> (μεταληπτέον ἂν εἴη πρός τινα ἠθικὴν διδασκαλίαν ἐκ
τῆς ὑλικῆς ἀκολουθίας τὰ ἐνδεχόμενα).
104
sityv. <zeayvanili> (τῆς ἀνηγμένης διανοίας, ingl. of elevated understanding.
mcdaria rusuli: принятого разумения).
105
sityv. <zeaRmatebuli gaazrebis simwyobris gareT ecema> (ἔξω τοῦ εἱρμοῦ τῆς
ἀνηγμένης διανοίας ... πεσεῖν).
106
sityv. <gakveTa, gaxleCa> (διακόπτειν).
52

xolo vambob am yovelives aaronTan dakavSirebul SexedulebaTa misamarTiT,


107
winaswar ganvkurneb ra imas, rac sawinaaRmdego iqneba movlenaTa
mimdevrobisa.
marTlac, ityvis vinme: ar aris saeWvo, rom goniTobisa da usxeulobis mixedviT
108
sulTan TanamonaTesaveoba aqvs angelozs, rom uwinaresia igi Cveneul
Sesaqmeze da rom gverdiT udgas imaT, romlebic brZolaSi arian moqiSpe ZalebTan,
magram, amisda miuxedavad, arajerovania, rom xsenebuli angelozis saxeSi
moviazroT aaroni, romelmac kerpTayvanismcemlobisken uwinamZRvra israelianebs.
amaze Cven vupasuxebT imas, rac adre gviTqvams, gverds avuvliT ra
movlenaTa mimdevrobas:
109
is movlena, rac ewinaaRmdegeba Cvens mizandasaxulobas, ar unda
auqmebdes danarCenTa simwyobres. amasTan, Cans, rom omonimuri ram saxelia
<Zmac> da <angelozic>, erTnairad esadageba ra sapirispiro mniSvnelobis mqone
sagnebs, vinaidan, cxadia, iTqmis ara mxolod angelozi RvTisa, aramed \ satanisac,
iseve rogorc <Zmad> vuwodebT ara mxolod imas, vinc keTilia, aramed \ imasac,
vinc borotia.
marTlac, amgvarad ambobs werili ukeTiles ZmaTa mimarT: <Wir-varamSi
sasargebloni gamoCndnen Zmebi> (igav. 17.17), xolo moqiSpeTa mimarT \
110
amgvarad: <yvela Zma qusliT wixlavs> (ier. 9.4 ).

Tumca msjelobis msvlelobas davutovebT am yovelives da aRniSnulTan


dakavSirebiT ufro zust ganxilvas Sesabamis adgilas gadavanacvlebT, axla ki
winamdebare uwyebebs mivadevnebT Tvals.

107
e. i. <aRmovfxvri>. Sdr. berZn. τὸ ἀντιπίπτον ἐκ τοῦ ἀκολούθου προθεραπεύων. Sdr.
eqvT. <raATa winaaRmdgomi winaATve ganvkurno>, ingl. in order to anticipate the
objection which will arise from what follows in the narrative, frang. perifraz. pour
repondre a une objection qu'on peut tirer du contexte, rus. perifraz. предупреждая то
возражение, какое можно сделать на основании последующих событий).
108
sityv. <uZvelesia, uxucesia> (Sdr. eqvT. <uxuces Cuenisa dabadebisa ars>).
109
sityv. <miznis gareTaa>.
110
შდრ. გელ. <ყოველი ძმაჲ წიხლითა წიხლვიდეს>.
53

amrigad, is, vinc misdami Cenili sinaTliT gaiZliera Tavi da TanamebrZolad da


mfarvelad moipova amgvari <Zma>, gabedulad mimarTavs igi israelianTa erisken
111
sityva-swavlebebs Tavisuflebis Sesaxeb, amasTan axsenebs maT mama-papaTa
112
saxelmorWmulobas da ganucxadebs Tavis ganazraxs imis Sesaxeb, Tu rogor unda
daaRwion maT Tavi Tixasa da agurTan dakavSirebul ubadrukebas.
magram am yvelafriT ras gvaswavlis istoria?
imas, rom ar unda gabedos eris damoZRvra imgvarma vinmem, visac msgavsi
113
cxovrebis wesiT ar ganumtkicebia Tavisi sityva mravalTa winaSe sasaubrod,
vinaidan, rogorc xedav, mose, jer kidev Wabuki, vidre esoden waremateboda
saTnoebaSi, viRac ori urTierTmoqiSpe adamianisTvisac ki ar aRmoCnda sando
mrCeveli, axla ki am raodenobis aTiaTasebs erTdroulad esaubreba, riTac TiTqosda
imas giRaRadebs Sen istoria, rom ar Sehbedo eris damoZRvrasa da Segonebas, Tuki
amgvari da esodeni gulmodginebis gziT ar warmatebula SenSi Zala amisTvis.
Tumca imJamad, rodesac moxda moses mier warmoTqma umetesad keTilsaTno
sityvebisa, riTac gancxadda Tavisufleba da msmenelebi misdami ndoma-gulisTqmiT
114
ganimsWvalnen, ganrisxda amis gamo moSuRari da, Sedegad, simZimili moawia
maTze.
amgvari ram arc amJamindeli movlenebisTvis aris ucxo, vinaidan mravalni
imaTgan, romlebmac Seiwynares tiranisgan ganmaTavisuflebeli sityva-swavleba da
115
Seetkbnen qadagebas, amis gamo dRemde itanjebian moSuRarisgan gansacdelTa
SemotevebiT.

111
rusulSi aris: <WeSmaritebis Sesaxeb> (слово об истине). es aris
Targmani Migne-is publikaciisa: τοὺς ὑπὲρ τῆς a7λhθείας λόγους. kritikul
gamocemaSi gvaqvs: τοὺς ὑπὲρ τῆς ἐλευθερίας λόγους, ingl. the words of
freedom, frang. perifraz. il exhorte le peuple à se liberer, eqvT.
<sityuaTa maT aznaurebisaTa>.
112
sityv. <keTilSobilebas>.
113
sityv. <ar ganumzadebia>.
114
ukeTuri Zala.
115
Sdr. eqvT. <vidre awamomde>.
54

am gansacdelTa Sedegad bevrni kidev metad iwrTobian da mtkiceni xdebian,


aZlierebs ra maT samwuxaroTa mosawevari, Tumca, meore mxriv, SedarebiT
uZlurTagan zogni iTrgunebian amgvari gansacdelebiT da daufaravad amboben imas,
rom ufro sasargeblo iqneboda maTTvis saerTod ar esminaT qadageba Tavisuflebisa,
vidre is, rom esodeni simZimilni SemTxveodaT misi mizeziT.
aseve moxda moses drosac, gamomdinare israelianTa sulmokleobisgan, brals
sdebdnen ra imaT, romlebic uqadagebdnen maT gaTavisuflebas monobisgan (gamos.
5.21), Tumca ar uZlurdeba amiT sityva-swavleba, mimzidveli keTilsaTnoebisken,
miuxedavad imisa, rom bavSvisebr ufrTxis gansacdelTa uCveulobas is, vinc kvlavac
Cvilia da gonebiT arasruli, vinaidan mavnebeli da gamxrwneli eSmaki im mcdelobas
avlens adamianTa winaaaRmdeg, rom misdami damonebulma ar aixedos cisken,
aramed miwisken iyos dadrekili da Tixas zeldes, vinaidan yvelasTvis cxadia, rom
uTuod miwisa da wylisganaa yovelive is, rac ganekuTvneba nivTier siamtkbilobas
(iqneba es muclisa da Wama-smisken mimarTuli ndoma-wadilni anTu simdidresTan
dakavSirebiT gamovlenili mcdelobani), xolo am ori stiqionis nazavi Tixa xdeba da
iwodeba kidec ase, is adamianebi ki, romlebic TixiT aRavseben sakuTar Tavs anu
iswrafvian Tixisebri siameebisken, verasodes inarCuneben avsebulad vnebaTa
116
damtev sifarToes , aramed miwyiv avsebuli kvlav da kvlav carieldeba, iseve rogorc
xdeba meaguresTan dakavSirebiT, romelic xan erT, xan meore Tixas debs im yalibSi,
117
rac mudmivad carieldeba .

Tuki vinme am uwyebas sulis gulisTqmiTi midrekilebis aRmniSvnelad


ganWvrets, igi, Cemi azriT, advilad gulisxmayofs igavs, vinaidan rodesac mavani

116
e. i. mucels.
117
es winadadeba rusulSi sruliad mcdaria, vinaidan mTargmnels
<yalibis> Sesatyvisi tupo3j gaugia <saxis> mniSvnelobiT, winadadebis
bolo nawili ki, vergagebis gamo, saerTod gamoutovebia da moucia
aseTi Targmani: Так и плинфоделатель, имея в виду плинфу за
плинфой.... Sdr. eqvT. <rameTu esreT ars moqmedi alizisaA: sxuasa
da sxuasa TiKasa STasdebs kalapotsa mas Sina da meysa Sina kualad
daacarielebs mas da sxuasa STasdebs>. Sdr. ingl. In the same way the brick
maker keeps on throwing yet more clay into the mould while it is constantly being
emptied.
55

118
erTi ram sawadeliT aRivsebs Tavis gulisTqmas, Semdeg ki misi es gulisTqma
sxva ramisken miidrikeba, carieli da farTod gaxsnili aRmoCndeba igi.
amgvari ram arasodes dacxreba CvenSi da iqneba kidec moqmedebaSi, vidre ar
gamovalT am nivTieri cxovrebisgan.
rac Seexeba <lerwams> da, agreTve, misgan miRebul <bzes>, romlis agurSi
Serevasac aiZuleben imas, vinc emorCileba tiranis brZanebebs, maT Sesaxeb
windawin aris ganmartebuli saRvTi saxarebisa da mociqulis maRali xmis mier (МT.
3.12; 1 Кor. 3.12), gagebulia ra erTnairad orivegan <lerwamic> da <bzec> rogorc
cecxlis sawvavi nivTi. marTlac, rodesac vinme imgvari, vinc warmatebula
saTnoebaSi, Seecdeba filosofiuri da Tavisufali cxovrebisken gamoizidos cTomilebas
damonebulni, swored maSin icis, mociqulis Tqmisebr (efes. 6.11), im ukeTurma,
119
romelic sxvadasxvagvari saSualebebiT mesibrZneobs Cveni sulebis winaaRmdeg,
120
saRvTo sjulis sanacvlod Semacdenel mesibrZneobaTa Semoyvana CvenSi.
121
vambob ki amas, mzeras mivapyrob ra werilis sityvas <egviptur gvelTa >
anu cToma-cTunebis nairgvar borotebaTa Sesaxeb, romelTa mospobasac
122
moqmedebs moses kverTxi , Tumca rac ki amasTan dakavSirebiT jerovani iyo,
sakmarisad ganvWvriteT ukve.
123
amrigad, vinc xelT ipyra saTnoebis uZleveli kverTxi, rac aRmxocelia cru
kverTxebisa, amgvari vinme raRac gziTa da mimdevrobiT win wagviZRveba ufro
aRmatebuli sakvirvelebebisken, Tumca es sakvirvelTmoqmedebani miznad isaxaven
ara maTTan miaxlebulTa SeZrwunebas, aramed \ mxolod sargeblobis motanas

118
e. i. daikmayofilebs.
119
Sdr. σοφιστεύων. Zvel qarTulSi <mesibrZne> aRniSnavs <sofists> anu <cru
sibrZniT mzakvrobis moqmeds>, xolo <mesibrZneoba> niSnavs amgvarad moqmedebas.
120
cru da mzakvrul zraxvaTa (τὰ τῆς ἀπάτης σοφίσματα).
121
sityv. <veSapTa> (τοὺς Αἰγυπτίους δράκοντας). Sdr. eqvT.
122
sadac SesaZlebelia, vinarCunebT originalis stilsa da sityvaTSewyobas.
123
sityv. <naxelovnebi, xelovnuri, mesibrZneobiTi> (τὰς σεσοφισμένας ἐξαφανίζουσαν
ῥάβδους).
56

124
cxonebadTaTvis , vinaidan swored am saTnoebiTi sakvirvelebebiT emxoba mteri
da Zlierdeba Tanatomeli.
125
Cven ki, dae, pirvel rigSi, cakleul sakvirvelebaTa uzogadesi anagogikuri
mizani SevicnoT, rom Semdeg am saxiT SesaZlebeli gaxdes CvenTvis TiToeuli
maTganisTvis misadageba Sesabamisi gaazrebisa.
saqme isaa, rom swavleba Tavisuflebis Sesaxeb icvleba am swavlebis
mimRebTa ganwyoba-midrekilebebis Sesabamisad, vinaidan Tumca swavlebiTi
sityva windawin Tanasworad ucxadebs yvelas kargsa Tu cuds, magram Tu vinme,
erTi mxriv, keTilmorCilebiT ganewyoba misdami gancxadebulisadmi, sinaTleSi
eqneba mas goneba, xolo Tu vinme, meore mxriv, mtrulad iqneba ganwyobili da ar
isurvebs imas, rom WeSmaritebis sxivisken ganimzerdes misi suli, amgvar
vinmesTan Tanadaimkvidrebs wyvdiadi umecrebisa.
gamomdinare aqedan, Tuki is, rasac zemoxsenebul sakvirvelebebSi zogadad
gulisxmavyofT, sicrue ar aris, uTuod arc TiToeul maTganTan dakavSirebiT Secnobili
iqneba sxvagvari, vinaidan kerZoobiTi gamoZieba TanawarmoiCineba mTelTan
126
erTad .

amitom, araferia gansacvifrebeli imaSi, rom egviptur borotebaTagan uvnebeli


darCa ebraeli (Tumca-ki mimoiqceoda igi ucxotomelTa Soris), vinaidan vxedavT,
rom amJamadac igive xdeba, Sesabamisad imisa, rom mravalricxovan qalaqebSi,
sadac adamianebi ganyofilni arian sapirispiro azrebis mimarT, nawilisTvis sasmelad
124
es bolo sityvebi J. Danielou-s frangul TargmanSi ratomRac warmodgenilia citatis
saxiT (Casmulia brWyalebSi) da wyarod miTiTebulia efes. 4.6, rasac, raTqmaunda,
araviTari kavSiri aRniSnul sityvebTan ar aqvs.
125
sityv. <zeayvaniTi> (κατὰ τὴν ἀναγωγh3ν), e. i. amamaRlebeli anu sulieri, mistikuri,
saxismetyvelebiTi. termini <anagoge> yofiTi mniSvnelobiT aris gagebuli rusul
TargmanSi: Постараемся же дознать прежде всего самое общее из чудес частных,
цель, к какой они возводят. (Sdr. ingl. If we first learn the general spiritual intent of
miracles, frang. Mais commençons par comprendre de façon générale le but de ces
miracles au point de vue spirituel).
126
<mTeli> (Sdr. τῷ ὅλῳ) Migne-is gamocemaSi mcdarad Secvlilia <sityviT> (τῷ
lo3gw_), rac saxezea rusul TargmanSic, sadac, Sedegad, miRebulia sruliad gaugebari
teqsti: как показало в слове частное исследование. marTebulia ingl. since the
individual part is demonstrated with the whole.
57

sawadelia da, amasTan, ukamkamesia wyaro sarwmunoebisa, rasac saRvTo


moZRvrebis mier amoxapaven, magram imaTTvis, romlebic ukeTuri cnoba-azrisgan
gamomdinare egvipteloben, gaxrwnil sisxlad iqceva igive wyali. aseT dros xSirad
iCens mcdelobas cru mesibrZneoba, rom ebraelTa sasmelic \ ese igi, Cveni swavla-
moZRvreba \ sicruis sibilwiT gaasisxlianos da warmogviCinos sxvagvari imisgan,
rogoric aris, Tumca-ki ver axerxebs, yovliTurT uvargisi gaxados igi, miuxedavad
imisa, rom Secdenis mizniT zedapirulad awiTlebs kidec mis saxes. swored amitom,
<ebraeli> svams WeSmarit <wyals>, ar aqcevs ra aranair yuradRebas cToma-
127
sacTuris garegan saxes .
128
amgvaradve, usazizRresia da, amasTan, metismetad xmauriani bayayebis
jiSi, romlebic ori cxovrebiT cocxloben da moZraoben qvewarmavlis msgavsad, xolo
usaxuria ara marto maTi Sesaxedaoba, aramed \ tyavis simyrale. isini SeZvrnen
egviptelebis saxlebSi, sawolebsa da saTavsoebSi, magram ar Sehxebian ebraelTa
cxovreba, vinaidan bayayebis jiSi WeSmaritad da cxadlivad gulisxmobs borotebis
gamxrwnel naSierebs, romlebic iSvebian adamianTa bilwi gulidan rogorc ram
Waobidan.
swored es bayayebi saxldebian imaT saxlebSi, romlebic cxovrebiseuli arCevanis
kvalobaze egvipteloben, swored es bayayebi Cndebian maT tabla-trapezebzec ki da ar
eridebian arc maT sawolebs, miZvrebian ra, agreTve, maTeul saunjeTa sacavebSi.
amitom, rodesac xedav adamianis Sebilwul da aRviraxsnil cxovrebas rogorc
WeSmaritad <Tixisa> da <Waobisgan> <Sobils>, da, Sesabamisad \ TviT am
129
adamians cxovrebiseuli saxe-gvarobiT pirutyvs mimsgavsebuls, romelic arcerT
bunebaSi ar narCundeba myarad da, erTi mxriv, adamianad myofobs bunebis
127
damaboloebeli monakveTi sruliad mcdaradaa Targmnili inglisurSi: the Hebrew
drinks the true water, even though he is successfully misled by his adversaries (Sdr.
marTebuli rus. Targmani: потому Еврей пьет истинную воду, не обращая внимания
на обманчивый вид. marTebulia frangulic: et l'Hébreu boit l'eau véritable sans tenir
aucunement compte de ces déformations superficielles).
128
sityv. <mravalxmovani>.
129
sityvebi <TviT am adamians>, rac nagulisxmevia originalis teqstSi, konteqstisTvis
aucilebelia.
58

Sesabamisad, xolo, meore mxriv, pirutyvi xdeba vnebisgan gamomdinare, amis gamo
ki cxovrebis amgvarad gaorebul da ormag saxes aCvenebs, aRmoaCen maSin
masTan dakavSirebiTac zemoxsenebuli sneulebis niSnebs, Tanac ara mxolod mis
<sawolze>, aramed \ <tabla-trapezzec>, <sacav-saunjeebSic> da, ase, mTel
sacxovrebelSi, vinaidan yovelmxriv uwmindurobas avlens amgvarad mcxovrebi,
imdenad ramdenadac, sazogadod, saxlSi mimdinare movlenebis kvalobaze advilad
misaxvedri xdeba yvelasTvis, vin cxovrobs iq \ aRviraxsnili Tu siwmindeSi
130
myofi . marTlac, Tuki pirveli maTganis saxlSi kedlis baTqaSebze xelovnebis mier
raRac gamosaxulebebiT warmoCenilia vnebadi siameTmoyvareobis
131
aRmagzneblobani , romelTa saSualebiTac xdeba gaxseneba sneulebis bunebisa,
vinaidan danaxva-Sexedvis Sedegad, gamomdinare saxilvelTa upatioba-
132
usircxvilobidan, vnebebis iRvreba sulSi. meore mxriv, mrTelcnobieris saxlSi
gamoCenilia yovelgvari sifrTxile da windaxeduleba imisTvis, rom Tvalic ki
ganwmendili iyos vnebadi sanaxaobebisgan.
aseve TviT tabla-trapezic, erTi mxriv, zemoTqmulisebr wmindaa imaT
saxlebSi, romlebic mrTelcnobierni arian, xolo, meore mxriv, bayayisebria da
133
mravalxorceuli imis saxlSi, romelic Waobisebri cxovrebisken qvemZromobs da
romlis sacav-saunjeebSic (ese igi, romlis cxovrebis dafarul da daunaxav
siRrmeebSic), Tuki gamoikvlev maT, amave bayayTa grovas hpoveb bevrad metad.
aseve, Tuki istoriis mier gveuwyeba, rom am yovelives egviptelTa
134
winaaaRmdeg moqmedebs saTnoebis kverTxi , nu viucxoebT am sityvas,
vinaidan werilis TqmiTve, TviT faraonis gasastikebac RvTisgan xdeba. Sesabamisad,
130
sityv. <ise rom, advilad Seicnobs yvela, gamomdinare saxlTan dakavSirebul
saqmeTagan [<nagulmodginevTagan>], cxovrebas aRviraxsnilisas da ganwmendilisas>.
131
e. i. yovelive is, rac vnebadi sitkboebis aRmgznebia (Sdr. τὰ τῆς ἐμπαθοῦς ἡδονῆς
ὑπεκκαύματα).
132
e. i. ubiwos, siwmindiT mcxovrebis.
133
e. i. xorceulis cxim-sipoxiT avsebuli.
134
e. i. igulisxmeba, rom saRvTo sikeTe (<saTnoebis kverTxi>) moqmedebs imgvar
rames (adamianTa tanjva-wamebas), rac am sikeTes ar Seefereba.
59

TiTqosda rogorRa unda iyos dasagmobi is adamiani, romlis sastiki da ulmobeli


ganwyobac zena iZulebisgan gamomdinareobs?
sadRac amaves ambobs saRvTo mociqulic: <vinaidan ar scades maT, rom
135
SeecnoT RmerTi, gadasca isini RmerTma upatiobis vnebebs> (rom. 1.28),
naTqvamia ra es sityvebi mamaTmavalTa da, agreTve, uwmindurobis usircxvilo da
eniT gamouTqmel gvar-saxeebSi mborgvelTa Sesaxeb.
Tumca, miuxedavad imisa, rom amgvarad aris Tqmuli saRvTo werilis mier,
136
arc upatiobis vnebebs gadascems RmerTi vinmes amisken mswrafvels, arc faraonis
gasastikeba xdeba saRvTo nebiT da arc bayayisebri cxovreba Semzaddeba saTnoebis
mier, vinaidan es rom sawadeli yofiliyo saRvTo bunebisTvis, uTuod yvelas mimarT
imZlavrebda misi amgvari arCevani, Sedegad ki aRar iqneboda dasanaxi am cxovrebaSi
gansxvaveba saTnoebasa da borotebas Soris, maSin roca sxvadasxva adamianebi
sxvadasxvagvarad arian Tanaziarni cxovrebisa da, erTni saTnoebis mier warematebian,
meoreni ki borotebisken miedinebian, ris gamoc azrsmoklebuli Cans, rom mavanma
cxovrebaTa gansxvavebani daukavSiros zeaRmatebul ram iZulebebs, romlebic TiTqosda
aRmocendeba saRvTo nebisgan gamomdinare, vinaidan am gansxvavebaTa Soris
arCevanis gakeTeba TiToeuli Cvenganis ZalmosilebaSia, xolo Tu vin gadaecema
upatiobis vnebas, cxadad SeiZleba viswavloT mociqulisgan: gadaecema is, vinc ar scada
137
RvTis Secnoba , rac cxadyofs, rom araTu SurismaZiebeli RmerTi moqmedebs vinmes
gadacemas vnebisadmi TiTqosda imis gamo, rom ar iqna Secnobili misgan, aramed

135
sityv. <SemecnebaSi hqonodaT>.
136
Musurillo-s kritikul gamocemaSi, gansxvavebiT Migne-isgan, ZiriTad teqstSia
gatanili zmnizeda ou9tw (<amgvarad>) da sqolioSia Catanili ou0te (<ara>), Tumca
aSkaraa, rom marTebulia (xelnaweruli mowmobiTac) es ukanaskneli (Sdr. eqvT. <arca
vnebaTa ginebisaTa vis miscems RmerTi>. Sdr. agreTve, rus. однако же не Бог делает
предающимся страсти бесчестия того, кто стремится к этому, frang. cela ne veut pas
dire pour autant que ce soit Dieu qui livre aux passions honteuses cclui qui s'y donne).
Musurillo-s teqsts mihyveba ingl. and God does in this way entirely give up to
dishonorable passions the one who gives himself up to them.
137
sityv. <RvTis qona SemecnebaSi>.
60

138
mizezi vnebadi da upatio cxovrebisken amgvari adamianis waTrevisa esaa am
ukanasknelis mier arSecnoba RvTisa.
rogorc, magaliTad, Tuki mavani ityvis, rom romeliRac adamiani ormoSi Caagdo
misgan verdanaxulma mzem, imas ki ar visazrebT, TiTqosda risxviT moculma
mnaTobma ormosken waaTria is, vinc ar isurva misi danaxva, aramed gulisxmavyofT,
139
cxadia, zemore naTqvams imgvari keTilgonivrulobiT, rom sinaTlesTan uziarebloba
mizezad gauxda brmas ormoSi CavardnisTvis, amgvaradve jerovnad unda
gulisxmavyofdeT mociqulis naTqvams, rom upatiobis vnebebs gadaecnen isini,
romlebmac ar Seicnes RmerTi, iseve rogorc, amasTan, egvipteli tirani gasastikda
RvTisgan ara im azriT, TiTqos saRvTo nebisgan Caenerga faraonis suls ulmobeloba,
aramed im azriT, rom faraonis nebelobiTma arCevanma, borotebisken sakuTari
midrekilebis Sedegad, ar Seiwynara misi ulmobelobis Semarbilebeli sityva.
msgavsadve, saTnoebis kverTxic, gamoCenili egviptelTa Soris, bayayisebri
cxovrebisgan wmindad icavs ebraels, TviT egviptels ki esodeni sneulebiT aRvsebulad
140
warmoaCens, Tumca rodesac zogjer xdeba imgvarad, rom maTTvisac gaiwvdens
xelebs mose, uCinardebian bayayebi.
amJamadac, cxadia, igive dainaxeba im adamianebSi, romlebmac gulisxmayves
rjulmdeblis xelTgawvdenis azri (xolo uTuod Seicnob Sen, Tu ras gamcnobs zemore
igavi, \ kerZod, rom, erTi mxriv, rjulmdeblis mier Seicnoba WeSmariti rjulmdebeli,
xolo, meore mxriv, xelTa gawvdenis mier \ is, vinc jvarze gaiwvdina xelni).
Sedegad, Tuki isini, romlebic mcirediT uwinares esoden bilwi da bayayisebri
gulisfiqrebiT Tanacxovrobdnen, mzeras miapyroben mas, vinc Cvens gamo xelni

138
Sdr. κατασυρῆναι (es zmna dasturdeba lukas saxarebaSi: 'ნუუკუე მიგითრიოს
[κατασύρῃ] შენ მსაჯულისა", lk. 12.58).
139
e. i. sibrmave.
140
e. i. egviptelebisTvisac. es sityva rusulSi gamotovebulia da, Sedegad, saxezea sruliad
mcdari teqsti: Моисей простирает на жаб руки, и они исчезают. Sdr. marTebuli
inglisuri Targmani: When Moses stretched forth his hands on the Egyptians' behalf, the
frogs were instantly destroyed. Sdr. eqvT. <xolo gan-raA-ipyrna mose maTTYs Kelni,
uCino-iqmnnes myuarni igi> (berZn. Ἀλλ' ἔσθ' ὅτε, τοῦ Μωϋσέως καὶ ὑπὲρ τούτων τὰς
χεῖρας ἐκτείναντος, ἀφανισμὸς τῶν βατράχων γίνεται).
61

141
ganipyro , amgvarni Tavs daaRweven maTeul ukeTur Tanacxovrebas, mokvdeba ra
142
da amyraldeba maTTvis codva , vinaidan imaTTvis, romlebmac qvewarmavlur
aRZrulebaTa mokvdinebis Semdeg Tavi daaRwies amgvar sneulebas, miuRebeli da
simyralis gamomwvevi warmoCndeba gaxseneba ganvlili cxovrebisa, rogorc ambobs
mociquli imaT mimarT, romlebic borotebisgan moqcevis Semdeg saTnoebas Seudgnen:
<maS, ra nayofi gqondaT maSin, axla rom im saqmeTa gamo sircxvili gipyrobT?> (rom.
6.21).
amave azriT gulisxmayavi, agreTve, isic, rom kverTxis mier haeri egviptelTa
TvalebisTvis gaSavda, xolo ebraelTa mimarT mziT gabrwyinda. am movleniT yvelaze
metad mtkicdeba zemoT gadmocemuli gaazrebis arsi, rom araTu zemodan momavali ram
maiZuleblobiTi Zala ganuwesebs erTs wyvdiadSi yofnas, meores ki \ sinaTleSi, aramed
143
Cven. adamianebs, Cvensave SigniT , sakuTar bunebasa da arCevanSi, gvaqvs
mizezebi sinaTlisa da sibnelisa da romlis mimarTac gveqneba wadiereba, imaSi
davmkvidrdebiT, vinaidan, werilis mixedviT, araTu imis gamo iyo sibneleSi egviptelTa
Tvalebi, rom TiTqosda damxSobi kedeli Tu mTa Crdilavda maT, aramed \ gamomdinare
iqidan, rom rodesac Tanabrad ganbrwyinebda mze Tavisi sxivebiT yvelas, erTi mxriv,
ebraelebi iSvebdnen sinaTliT, xolo, meore mxriv, egviptelebi ugrZnobelni iyvnen am
madlisa.
amgvaradve, Tumca naTelmosili cxovreba Tanasworad ganeweseba yvelas,
gamomdinare TiToeulis uflebamosilebidan xdeba ise, rom erTni sibneleSi mimodian,
ukeTur saqmeTa mier borotebis wyvdiadisken miqceulni, maSin roca meoreni saTnoebis
sinaTliT brwyindebian. amasTan, Tuki wyvdiadSi samdRiani simZimilis Semdeg
egviptelebisTvisac aRsrulda Tanaziareba sinaTlesTan, amis kvalobaze SesaZloa
mavanma caTa sasufevelSi im adamianTa Semdgom-mosalodneli uku-aRdginebisken

141
e. i. Cvens gamo jvars ecva.
142
iseve rogorc myraldeba mkvdari bayayi.
143
οἴκοθεν. Sdr. eqvT. <Sinagan>, ingl. in ourselves, frang. intérieurement. rus.
TargmanSi aRniSnuli zmnizeda mcdarad gagebuli etimologiuri mnisvnelobis
Sesabamisad (o!koj \ <saxli>): Напротив того мы люди у себя дома, в своем естестве
и произволе, имеем причины и света и тьмы.
62

144
mimarTos azri, romlebic geheniaSi arian dasjilni , rogorc amas ambobs istoria,
145 146
vinaidan im <garesknel bnelTan> mimarTebiT es <Sexebadi sibnele> didi
monaTesaveobis mqonea sityviTi gamoTqmiTac da azriTac, Tumca orive maTganis
darRveva xdeba moses mier, rodesac igi, rogorc amis Sesaxeb zemoTac gulisxmavyaviT,
147
gaiwvdens xelebs imaTTvis, romlebic sibneleSi arian .

144
Sdr. Εἰ δὲ μετὰ τὴν τριήμερον ἐν σκότῳ κακοπάθειαν γίνεται καὶ τοῖς Αἰγυπτίοις ἡ
τοῦ φωτὸς μετουσία, τάχα τις ἀπὸ τούτων ὁρμώμενος πρὸς τὴν ἀποκατάστασιν τὴν μετὰ
ταῦτα ἐν τῇ βασιλείᾳ τῶν οὐρανῶν προσδοκωμένην τῶν ἐν τῇ γεέννῃ καταδεδικασμένων
ἀγάγοι τὸ νόημα, ingl. Perhaps someone, taking his departure from the fact that after
three days of distress in darkness the Egyptians did share in the light, might be led to
perceive the final restoration which is expected to take place later in the kingdom of
heaven of those who have suffered condemnation in Gehenna. igulisxmeba, rom
saeklesio moZRvrebis mixedviT, jojoxeTSi myofTagan isini, romlebic ar arian
momakvdinebeli codviT aRsrulebulni da amqveynidan sinanuliT wavidnen, Tumca ver
moaswres eCvenebinaT nayofi sinanulisa, SesaZlebelia gaTavisufldnen geheniisgan da
caTa sasufevlis Rirsni gaxdnen RvTis gulmowyalebiTa da saeklesio SemwevnelobiT.
wm. markoz efeseli, gmobs ra kaTolikur cruswavlebas purgatoriumis Sesaxeb, uaRresi
garkveulobiTa da mkafioobiT gadmogvcems saeklesio dogmats aRniSnul sakiTxze: `is
sulebi, romlebic sarwmunoebiT da siyvaruliT gaSordnen saaqaos, amasTan raRac laqebic
gaiyoles (an \ mcireni da sruliad mounaniebelni anda \ ufro didni, rac moinanies,
magram ver moaswres eCvenebinaT sinanulis nayofi), eseni ganiwmindebian amgvar
codvebTan mimarTebiT ara ganmwmendi cecxlisa da erT romeliRac adgilas
gansazRvruli satanjvelebis mier (radgan es, rogorc vTqviT, aravisgan gadmocemula),
aramed zogni ganiwmindebian TviT sxeulidan gamosvlisas mxolod da mxolod SiSis
mier, rogorc aSkarad ganaCinebs amas, agreTve, wminda grigol dialogosi, zogni ki \
sxeulidan gamosvlis Semdegac an jer kidev am dedamiwiseul adgilas myofni, vidre
mieaxlebodnen isini RvTis Tayvaniscemas da Rirsni gaxdebodnen netari xvedrisa,
anda, Tuki ufro didi iyo codvebi da dros ufro mets moiTxovda,
ase T nic jojoxeTSi arian pyrobilni, magram sruliadac ara \ rogor c
c e c xl Si da satanjvelSi, aramed \ rogorc satusaRoSi da sapyrobileSi
Cake tilni. vambobT, rom amaT yvelas Seeweva maTTvis aRsrulebuli locvebi da
liturgiebi, Tanmxvedria ra am [qmedebebTan] saRvTo sikeTe da kacTmoyvareoba,
rac amgvar codvaTa erT nawils, adamianuri uZlurebis gamo rom Cadenila, myisve
ugulebelyofs da miutevebs, rogorc ambobs didi dionise Tavis ganxilvaSi siwmindiT
daZinebulTa saidumlos Sesaxeb, xolo codvaTa meore nawils, SesaZloa, raRac drois
Semdeg marTal sasworTa mier daarRvevs da miutevebs, da amaTac \ srulad, anda
Seumsubuqebs [mdgomareobas] am codvebis CamdenT im ukanasknel
gankiTxvamde. ase rom, amaTTan dakavSirebiT ver vxedavT veraviTar saWiroebas
sxva satanjvelisa da cecxlismieri ganwmendisa, Tuki zogs SiSi ganwmends, zogs \
sindisis qenjna (rac Wams mas yovelgvar cecxlze ufro mwared), zogs ki \ mxolod da
mxolod saRvTo didebisgan ganvrdoma da gaurkvevloba momavlisa, kerZod:
63

148
msgavsadve, <Rumelis nacaric> , ramac, werilis sityvisebr, mtkivneuli
gamonayari gamoiwvia egviptelebze, gagebuli unda iqnes im simboluri azris
Sesabamisad, rac ukavSirdeba sakuTriv <Rumelis> saxels da rac moaswavebs muqaras
geheniis cecxlismieri satanjvelis Sesaxeb, dakavSirebuls, cxadia, mxolod imaTTan,
romlebic sakuTar cxovrebaSi egvipteloben.
magram Tu vinme WeSmaritad israeliania, Zea abraamisa da swored abraamisadmi
aqvs mipyrobili mzera Tavisi cxovrebiT, avlens ra, sakuTari nebelobiTi arCevaniT,
149
naTesaur siaxloves rCeulTa mimarT, amgvari vinme uvneblad iqneba daculi zemoT
naxsenebi <Rumelis> tanjva-tkivilisgan. amasTan, Sesabamisad im ganmartebisa, rac

miaRweven Tu ara mas (didebas, e. W.) odesme~ (PO, t. 15, 40-41). ix. vrclad, originalis
teqstiTurT, e. WeliZe, adamianis ukvdavi suli, Tb. 2022, gv. 511-512. aRsaniSnia, rom
<moses cxovrebis> erT-erT gviandel nusxaSi, imis SiSiT, rom zemore monakveTi
vinmesgan ar gagebuliyo origenistuli apokatastasis azriT, avtoriseuli teqsti mTlianad aris
Secvlili, rasac zedmiwevniT mihyveba rusuli Targmani: то, может быть, возбудившись
сим кто либо из живших прежде по-египетски, чрез познание Распятого и при
помощи покаяния возведет мысль к прехождению от порока к добродетели.
amgvari SiSi, vfiqrobT, uadgiloa, vinaidan wm. grigol noseli Tavis SromebSi
(miuxedavad calkeul mkvlevarTa gansxvavebuli Sexedulebisa) sruliad mkafiod
gvaswavlis jojoxeTis cecxlisa da satanjvelis (<matlis>) dausruleblobas, riTac diametrul
dapirispirebaSia origenistul apokatastasisTan (anu yovlierebis saboloo kvlav-aRdginebisa
da jojoxeTis droebiTobis cruaRmsareblobasTan). sailustraciod davimowmebT ucxades
teqsts misi saxelganTqmuli Sromidan <netarebaTa Sesaxeb>: 'geheniis SiSi, da
Cauqrobeli cecxli da dausrulebeli matli, da kbilTa xrWiali da uwyveti tirili" (Sdr.
γεέννης φόβον, καὶ πῦρ μὴ σβεννύμενον, καὶ ἀτελεύτητον σκώληκα, καὶ βρυγμὸν
ὀδόντων, καὶ κλαυθμὸν ἀδιάλειπτον, PG 44, 1221 |).
145
maTe 8.12 da sxv.
146
Sdr. gamos. 10.12: <ჴელით საძიებელი ბნელი>.
147
am SemTxvevaSi rusuli Targmani zedmiwevniT Seesabameba originals: Но та и
другая тьма разрешается, как скоро Моисей (что разумелось и в сказанном прежде)
простирает руки над пребывающими во тьме.
148
gamos. 9.8.
149
e. i. sulierad dawinaurebulTa, ganRmrTobilTa.
64

gadmoveciT moses xelTa gawvdenis Sesaxeb, SesaZloa odesme egviptelTaTvisac


150
moxdes kurneba simZimilisa da Tavis daRweva satanjvelTagan .

rac Seexeba im wvril mumlebs, romlebic uCinari nakbenebiT tkivils ayeneben


egviptelebs, agreTve, ZaRlismwerebs, kbenis Sedegad rom mtkivneulad Caezrdebian
sxeulebs, an kidev kaliebis mier ganadgurebul Wirnaxuls anTu zemodan momaval
mexTatexebs, setyvis qvebTan erTad qve-dakveTebulebs, albaT aravisTvis iqneba
saZnelo, vinc ki zemogamoZiebulTa jaWvs mihyveba, rom TiToeuli maTgani Tavis
151
Sesaferis gaazrebas miusadagos, Tumca, zemoTqmulis Sesabamisad, am yovelives ,
erTi mxriv, moqmedebs egviptelTa nebelobiTi arCevani, xolo, meore mxriv, moawevs
152
RvTis mousyidveli samarTali, rac Rirsebisda Sesabamisad ganeweseba TiToeul
pirovnul arCevans.
ase rom, nu gavyvebiT istoriis zedapiruli uwyebas da nu vifiqrebT TiTqos
RvTisgan moiweodes samwuxaroni imaTze, romlebic amas imsaxureben, aramed is azri
gvqondes, rom yoveli adamiani TviTon xdeba sakuTari Tavisadmi gvema-tanjvaTa
Semoqmedi, rodesac igi nebelobiTi arCevaniT ganumzadebs sakuTar Tavs
samwuxaroTa mosawevars, rogorc ambobs mociquli, mimarTavs ra swored amgvar
153
adamians: 'Seni gasastikebisa da Seunanebeli gulis gamo Senve Semoikreb Seni
TavisTvis risxvas im Jams, rodesac dadgeba mrisxanebis, gamocxadebisa da
marTlmsajulebis dRe RvTisa, romelic TiToeuls miagebs mis saqmeTaebr" (rom. 2.5-6).
marTlac, iseve rogorc mouwesrigebeli cxovrebiseuli wesis Sedegad nawlavebSi
xdeba dagroveba zianismomtani da naRvlisebri ram siTxisa, rasac mkurnali garkveuli
ram saSualebiT Rebinebisken mizidavs, Tumca TvT is ki ar gvev;ineba mizezad
sxeulebSi zemomiTiTebuli damasnebovnebeli siTxis CaRvrisa, aramed iwvevs amas,

150
amjeradac rusulSi marTebuli Targmania: Но и то, что, по данному нами
истолкованию, простертием рук Моисеевых означается и для живущих подобно
Египтянам, может некогда послужить врачеванием от мучения и избавлением от
наказаний. kvlavac, raTqmaunda, igulisxmeba im adamianTa gaTavisufleba
jojoxeTisgan, romlebic ar arian momakvdinebeli codviT gardacvlilni.
151
e. i. am ubedurebebs.
152
e. i. imisda mixedviT, vin ras imsaxurebs.
153
sityv. <daiunjeb>, e. i. daigroveb.
65

rogorc iTqva, kvebis mouwesrigebloba, saeqimo xelovnebas ki mxolod saaSkaraoze


154
gamoaqvs igi , amgvaradve, TumcaRa RvTisgan qmnilad iTqmis mtkivneuli
nacvalgeba imaT mimarT, romlebic ukeTurni arian sakuTar arCevanSi, keTilgonivruli
iqneboda gvefiqra, rom TviT Cvengan iRebs saTaveebsa da mizezebs yovelive is, rac
SegvemTxveva, vinaidan ucodvelad mcxovrebisTvis arc sibnele arsebobs, arc matli, arc
gehenia, arc cecxli, arcTu sxva ram imgvari, rac saSiSia saxeliTac da saqmiTac, rogorc,
155
maSasadame, istoriac ambobs, rom ebraelebisTvis ar arsebobda egviptelebis tanjva-
gvemani.
amitom, Tuki erTsa da imave adgilas erTisTvis arsebobs boroteba, meorisTvis ki \
ara, vinaidan nebelobiTi arCevanis gansxvaveba Tavis Sesabamis mdgomareobaSi
156
gamoaCens TiToeul Cvengans , aqedan gamomdinare cxadi unda iyos, rom arara
157
borotebas ar ZaluZs arseboba Cveneuli nebelobiTi arCevanis gareSe.

magram, dae, gavyveT werilis sityvis mimdevrobas, varT ra esoden ganswavlulni


winare ZiebaTagan imis Sesaxeb, rom rodesac sakuTriv mose (anTu vinme sxva, vinc
misebr aRamaRlebs sakuTar Tavs saTnoebis mier), marTali da maRali cxovrebis
mimarT xangrZlivi yuradRebisa da, agreTve, zemodan aRsrulebuli
ganmabrwyineblobis Sedegad gaZlierdeba suliT, amis Semdeg zianis momtanad
miiCnevs igi, Tuki Tavis TanamonaTesaveebsac ar uwinamZRvrebs Tavisufali
cxovrebisken, da midis ra maTTan, warmouCens usaSinles vnebulebebs, riTac
Tavisuflebis umZafres gulisTqmas nergavs maTSi da ganizraxavs ra Tanatomelis
gamoxsnas borotebisgan, sikvdils moawevs egviptis yvela pirmSoze, am gziT ki,
gamomdinare im saqmeTagan, rasac moqmedebs, rjulad gangviwesebs yovel Cvengans,
rom gvmarTebs aRmovfxvraT pirvelive naSieri borotebisa, vinaidan sxvagvarad
SeuZlebelia egvipturi cxovrebisgan Tavis daRweva.

154
naRvlisebri siTxe.
155
e. i. ebraelebs ar SehxebiaT.
156
es winadadeba met-naklebad mcdaria TargmanebSi.
157
sityv. <Semyareba>.
66

amitom, vfiqrob, jerovani iqneba ar davtovo ganxilvis gareSe amgvari azri,


vinaidan Tuki vinme mxolod istorias miapyrobs mzeras, rogorRa SeZlebs igi werilSi
nauwyeb movlenaTa mimarT RvTisSesaferisi ganmartebis SenarCunebas?
marTlac, ukeTurad iqceva egvipteli da mis nacvlad isjeba misi axalSobili Cvili,
romlisTvisac, asakobrivi arasrulobis gamo, ar arsebobs aranairi gamijvna keTilisa da
158
borotisa , aris ra misi cxovreba ukeTuri vnebis miRma, vinaidan mdgomareoba
159
Cvilisa , romelmac ar icis marjvenasa da marcxenas garCeva, ar daitevs vnebas,
Sescqeris ra igi mxolod ZuZus da Tu ram Semawuxebelia, erTi gamoxatuleba aqvs
misdami \ cremli, xolo Tu raime imgvars waawydeba, rac sawadelia misi bunebisTvis,
RimiliT avlens siamovnebas.
nuTu aman unda miiRos sasjeli mamiseuli borotebisTvis? sad aris samarTali? sad
aris RvTisniereba? sad aris Rirseuloba? sad aris ezekieli, romelic xmobs: <kvdeba is suli,
romelic scodavs da ar miiRebs mamis codvas misgan naSobi> (ezek. 18.20)?
maS, rogor rjulmdeblobs werilis sawinaaRmdegos zemore istoria? nuTu ar
iqneboda ufro keTilgonivruli, rom azris sulieri gagebisken migvepyro mzera da
gagverkvia, xom ar miemarTeboda es istoria raimes simbolurad, raTa gverwmuna, rom
xsenebul movlenaTa mier dogmats gangviwesebs Cven rjulmdebeli?
es dogmati ki Semdegia:
160
marTebs mas, vinc saTnoebis mier erkineba ukeTurebas, sruliad mospos
borotebaTa pirvelsaTaveebi, vinaidan saTave-dasabamis aRmofxvrasTan erTad ispoba
misi Sedegic, rogorc gvaswavlis amas ufali saxarebis mier, rogorc TiTqosda aSkarad
mxmobeli imisa, rom unda aRmoifxvres egviptur borotebaTa pirmSoni, rodesac
ubrZanebs imaT, romlebmac aRmofxvres gulisTqma da mrisxaneba, rom metad aRar
unda hqondeT SiSi arc mruSobis sibilwisa, arc mkvlelobis danaSaulisa, gamomdinare
iqidan, rom amaTgan vercerTi ver Semyardeba CvenSi, Tu ar eqneba adgili imas, rom
mrisxanebisgan gansruldes mkvleloba, xolo gulisTqmisgan \ mruSoba.

158
sityv. <araamgvarisa> (e. i. arakargisa).
159
sityv. <Cviloba>.
160
sityv. <gaqrobamde miiyvanos>.
67

amrigad, vinaidan is, vinc borotebisadmi aris <SvilTa-mSobeli>, mruSobaze adre


Sobs gulisTqmas anTu mkvlelobaze adre \ mrisxanebas, Sesabamisad, vinc moakvdinebs
161
<pirmSos> , uTuod Tanamoakvdinebs im naSobsac, <pirmSos> rom mosdevs, iseve
rogorc gvelis Tavis gangmirviT xdeba am Tavs modevnebuli mTeli danarCeni nawilis
162
Tanamokvdinebac, Tumca es ver moxdeboda, rom ar daRvriliyo Cvens
<SesasvlelebSi> is sisxli, romelic ukumiaqcevs <momspobs>.
amasTan, Tu aris saWiroeba imis, rom aRniSnuli azri ufro zedmiwevniT
gulisxmavyoT werilis mier, amis gaazrebis SesaZleblobas orive mxriv gvazlevs werili,
gamomdinare, erTi mxriv, pirmSos mokvdinebidan, xolo meore mxriv, Sesasvlelis
sisxlismieri damcvelobidan, vinaidan iq ispoba borotebis pirveli aRZruloba, xolo aq
Cvens winaaRmdeg momarTuli borotebis pirvelSemosvla uku-ganigdeba WeSmariti
kravis mier, vinaidan araTu ukve Semosul <momspobs> unda ganvagdebdeT
ganzaxulebiTad, aramed, gamomdinare sjulisgan, im damcvelobiT Zalisxmevas unda
viCendeT, rom saTavec ki ar mieces mis SemoRwevas CvenSi, xolo damcveloba da
163
usafrTxoeba \ esaa kravis sisxliT moniSvna Sesasvlelis zRurblisa da wirTxlisa .

am yovelives sulis Sesaxeb bunebismetyvelebs CvenTvis werilis sityva, iseve


rogorc gareSe swavlulebasac aqvs msgavsi ram warmosaxuli, romelmac ganyo suli
gansjiTad, gulisTqmiTad da guliswyromiTad, xolo amaTgan daqvemdebarebulebad
Tqva guliswyroma da gulisTqma, rogorc orivemxriv Semamyarebelni sulis
goniTobisa, gansjadoba, ki warmoaCina rogorc SeuRlebulid orive maTganTan, romelic
164
TanaSeamtkicebs maT da, amasTan, Zalebs ikrebs maTgan, gamoiwrToba ra, erTi
mxriv, axovanebis mimarT guliswyromis mier da maRldeba ra, meore mxriv,
sikeTesTan Tanaziarebis mimarT gulisTqmis mier, vidre, maSasadame, am saxiT
ganmtkicebuli suli Tavisi saTnoebiTi azrebiT, rogorc ram samsWval-lursmnebiT, ar
161
e. i. <pirvelSobils>.
162
e. i. ukeTurebis Tavis gangmirva.
163
Sdr. gamos. 12.22. <zRurbli> esaa karis qveviT gadebuli dire, gadasasvleli, karis
CarCos qveda Zeli, xolo <wirTxli> \ karis amyoli anu karis CarCos marcxena da
marjvena Zelebi.
164
sityv. <aRileseba> (Sesabamisi berZnuli stomo3w gelaTur skolaSi iTargmneboda
terminiT <gamopirva>).
68

165
SeiZens simyares da, Sesabamisad, ar ganxorcieldeba zemoxsenebulTa yovelmxrivi
urTierT-Tanamoqmedeba sikeTis mimarT, rodesac ukve gansjadoba, Tavis mxriv,
usafrTxoebas miuboZebs misdami daqvemdebarebulebs, sanacvlod ki, amave dros, cal-
166
calke miiRebs maTgan Tanaswor saboZvars.

magram Tu moxdeba ise, rom gadabrundeba amgvari TanaSewyoba da qveviT


167
moeqceva zeviT myofi, ise rom gansja-moazrovneoba, daTrgunvadi nawilisebr qve-
dacemuli, Tavis zeviT moaqcevs gulisTqmisa da guliwyromis midrekilebebs, swored
maSin SemoaRwevs sulis SigniT <momspobi>, raJams SesasvlelTan aranairi sisxlismieri
winaaRmdegoba ar ukuagdebs mas anu, ese igi, raJams im adamianebs, romlebic zemore
mdgomareobaSi arian, ar gauwevs TanambrZolobas qristesmieri sarwmunoeba, vinaidan
swored imas gvibrZanebs werili, rom pirvel rigSi sisxli vcxoT zRurblis zeda nawils,
Semdeg ki amgvaradve SevexoT wirTxlebs orive mxridan, magram rogor scxebs vinme
168
pirvel rigSi zeda nawils, Tu es nawili zeviT ar aRmoCndeba ? amasTan, Tuki is ori
ram, kerZod \ pirmSoTa mokvdineba da sisxlis daRvra \ ar momxdara israelianTa Soris,
nu gagikvirdeba nuranairad da nurc amis gamo uaryof im ganxilvas, rac borotebis
aRmofxvrasTan dakavSirebiT gadmoveciT, ise TiTqos es ganxilva ar Seesabamebodes
169
WeSmaritebas , vinaidan am SemTxvevaSi Cven mxolod is gansxvaveba
gulisxmavyaviT, rac arsebobs <israeliansa> da <egviptels> anu saTnoebasa da borotebas
Soris. amitom, Tuki <israeluris> <saTnoebiTad> gaazrebas STagvagonebs sulieri
gageba, cxadia, keTilgonivruli moTxovna swored is iqneboda, rom <mokluliyo> ara
saTnoebis naSobTa pirvelsaTaveebi, aramed \ isini mxolod, romelTa mospobac ufro
sasargebloa, vidre aRorZineba.

165
sulis zemoxsenebul ZalTa.
166
e. i. calke guliswyromisgan \ gamowrTobisa, da calke gulisTqmisgan \ sikeTesTan
Tanaziarebisa.
167
e. i. gulisTqmiTi da guliswyromiTi nawilisebr.
168
e. i. gadabrunebis Sedegad qveviT iqneba.
169
sityv. <rogorc WeSmaritebis gareT gasuls>.
69

amrigad, werilis mier jerovnad viswavleT, rom gvmarTebs aRmofxvra <egvipturi


Sobis> saTaveebisa, rom am gziT daiSritos boroteba, vinaidan saTavis SemusvrasTan
erTad isic aRixoceba.
amgvar gaazrebas Tanxvdeba istoriac, romlis mixedviTac, erTi mxriv, xdeba
<israelis naSobTa> daculoba sisxlis daRvris gziT, rom amis Sedegad srulyofamde
mivides sikeTe, meore mxriv ki, is, rac SeiZleboda gazrdil-gansrulebuliyo da
gaeZlierebina egvipteli xalxi, imusreba manam, sanam srulyofas miiRebdes borotebaSi.
170
amasTan, zemore azris aq warmodgenil saxismetyvelebas is movlenebic
ganamtkicebs, rasac werilis uwyeba Semdgom da Semdgom gansaxilevelad dagvidebs
win, vinaidan nebavs werils, rom Cvens saWmlad gaxdes is sxeuli, saidanac
gadmoiRvara Sesasvlelebze Cenili sisxli (rac ukuaqcevda egviptelTa <momspobs>),
xolo am saWmlis mimRebTa garegani saxe unda iyos yuradRebiani da mzaobaSi
myofi, ara imgvari, rogorsac puroba-wveulebebze aCveneben monadimeni, romelTa
xelebic moSvebulia, samoselTa mosxmulobani \ msubuq-natifi, fexebi ki \ samgzavro
samzadisisgan Tavisufali, aramed \ amisgan yovelmxriv sapirispiro, kerZod, erTi
mxriv, fexebi \ fexsacmlebiT Semocmuli, meore mxriv, sartyeli \ qitonze
171
garSemovlebuli da welze misi mimmagrebeli , mesame mxriv ki, xelSi \ ZaRlebis
mosageriebeli joxi.
swored imaTTvis, romlebic amgvar saxes ganikuTvneben, wina-daigeba zemore
saWmeli, rac, mzareulobiTi ram xelovnebis gareSe, saxeldaxelod da naucbaTevad
Seimzadeba cecxlze da rasac, cxovelis mTeli sxeulis ganlevamde, yovelgvari
172 173
aCqarebulobiT, mitacebiTad Wamen purismteni , romlebic Zvlebis irgvliv
SemoaWamen, rac SesaWmelia, Tumca ar exebian imas, rac Zvlis SigniTaa (vinaidan
dauSvebelia am <cxovelis> ZvalTa Semusvra), xolo rac Wamis Semdeg rCeba, cecxliT
ganileva.

170
e. i. simbolur, anagogikur ganmartebas.
171
es teqstobrivi monakveTi uaRresad STambeWdavi gamomsaxvelobiT aris
warmodgenili wm. eqvTime aTonelis TargmanSi: <raATa sartyeli sigrZesa samoslisasa
welTa zeda amkrebulad imWirvides>.
172
sityv. <STanTqamen> (καταναλίσκουσι).
173
e. i. motrapezeni, Tanamesufreni, meinaxeni. eqvT. <mepurismteni>.
70

yovelive zemoTqmulisgan cxadia, rom ufro aRmatebuli ram azrisken


ganimzireba naweri.
marTlac, araTu Wamis gvar-saxes gangvimartavs mocemul adgilas sjuli (vinaidan
TviT buneba amisTvis sakmarisi rjulmdebeli, romelsac STanergili aqvs CvenSi Wamis
survili), aramed sxva ram moeswaveba xsenebul sityvebSi.
diax, ra kavSiri unda hqondes saTnoebasTan an borotebasTan imas, Tu ra saxiT
SevWamT saWmels, moSvebuli sartyliT Tu SemoWeriliT, SiSveli fexebiT Tu
fexsacmlebSemocmuliT, xelSi aRebuli joxiT Tu qveviT dadebuliT?
magram, vfiqrobT, cxadia, rasac moaswavebs igavurad samgzavro saxis
Semzadebuloba, vinaidan zemoTqmuliT pirdapir mogviwodebs werili wuTisofelTan
dakavSirebiT imis Secnobas, rom mxolod gavliT varT Semomavalni amJamindel
arsebobaSi da saqmeTa aucilebloba SobisTanave migvmarTavs gasvliskenac,
romlisTvisac gvmarTebs ganmzadeba xeliTac, fexiTac da yvela sxva samgzavro
saimedoobiT, raTa swored imitom, rom Cveni SiSveli da daucveli fexebi ar daziandes
ama cxovrebis eklebiT (xolo eklebi codvebia), windawin SemovicvamT magar
174
fexsacmlebs , rac gulisxmobs TavSekavebul da mkacr cxovrebas, Tavisi Tavis mier
rom amtvrevs da gadatexs eklis wverebs, Sedegad ki aferxebs imas, rom codvam mcire
da SeumCneveli saTavidan Cvens SigniT SemoaRwios.
aseve, fexebSi gablanduli da bolomde CaSvebuli qitoni SeiZleba dabrkolebad
175
eqces imas, vinc am gzaze gulmodgine winsvlas eswrafvis .

sakuTriv <qitoni> jerovnad SegviZlia gaviazroT rogorc ama soflis siameTa


176
mimarT gemovnebiTi ganvrcobiloba , rasac siviwrovisken SemozRudavs
mrTelcnobieri gulisfiqri (mgzavrisTvis <sartylad> qmnili).

174
sityv. <fexsacmlebis simagres>.
175
zogierTi nusxa aq umatebs sityvas <saRvTod>, Tumca ar Seicavs mas
mniSvnelovani nusxebi, iseve rogorc \ arc eqvTimeseuli Targmani (ar aris arc rusulSi).
176
Sdr. Χιτὼν δ' ἂν ἡμῖν κατὰ τὸ ἀκόλουθον νοηθείη ἡ ἀπολαυστικὴ τῶν ἐν τῷ βίω
τούτῳ σπουδαζομένων πλατύτης. Sdr. eqvT. perifraz. 'da <samoslad gulisKma-vyofT
<queSTTateobilad> Suebisa sivrcesa amas cxorebasa Sina myofTasa". Sdr. daviT
aRmaSeneblis <galobani sinanulisani>: 'ხილულთა-მიერსა გემოვნებასა
ვრცელად განუხუენ გრძნობანი".
71

amasTan, <mrTelcnobierebad> gageba <sartylisa> dasturdeba sxeulis im


177 178
adgiliT, romlis garSemoc aris igi Semortymuli .
179
da bolos, mxecebis mosageriebeli joxi \ esaa imedis sityva , razec vayrdnobT
180
Cveni sulis daRlilobas da riTac vigeriebT <myefarobas> .
181
kidev, is <saWmeli>, rac cecxlze momzadda da winadaigo CvenTvis,
gulisxmobs Cvens am mxurvale da mgznebare rwmenas, romelsac uSromlad viZenT
da romlisganac mxolod imas <vWamT>, rac <mWamelisgan> iolad <SesaWmelia>, xolo
im gvarwess, rac gamouZieblad da gamouwvlilvelad aris dafaruli ufro magar da
Zneladdamsxvrevad azrebSi, Seuxeblad vtovebT, cecxls> mivandobT ra amgvar sakvebs.
amasTan, zemoTqmulTan dakavSirebul igavTa gasacxadeblad davZen, rom is, rac
saRvTo uwyebaTagan advilsawvdomi Secnoba-gaazrebis mqonea, swred mas unda
daveSuroT (Tumca unda daveSuroT ara rogorc mconareni da Zaldatanebis qveS myofni,
aramed rogorc mSierni da Cvens win dadebul sakvebTa STanTqmis mowadineni, rom
janmrTelobis sagzlad gagvixdes miRebuli saWmeli), xolo is azrebi, romlebic dafarulia,
rogoricaa, magaliTad, kvleva imisa, Tu ra aris RvTis arseba, anTu ra iyo Sesaqmis
uwinares, anda ra aris xilulTa miRma, an kidev ra aris saWiroeba qmnilebebisa da sxva
182
amgvari, rac ki ram aris mimowvlilvelTagan saZiebeli \ am yovelives codna
mivandoT mxolod suliwmindas, romelic aris RvTis soRrmeTa gamomkvleveli, rogorc

177
igulisxmeba weli da Tirkmlebi, romlebsac ukavSirdeba gulisTqma-survilebis
aRmoceneba (Sdr. eqvTimes ganmartebiTi Targmani: <esreT sartyeli igi siwmidisaA
moertymis welTa da gare-Semoscavs TirkumelTa, sada-igi ars gulisTqumisa Zali>).
aRvniSnavT, rom <adgilis> Sesatyvisi to3poj or nusxaSi Secvlilia sityviT tro3poj
(<wesi>, <saxe>, <meTodi>, <xerxi>), rac asaxulia rusul TargmanSi: Что пояс есть
целомудрие, свидетельствуется это тем способом, по какому приводится в
действие жизнь.
178
sityv. <romlis garSemoc moqmedebs igi>.
179
e. i. macxovnebeli moZRvreba. Sdr. I petre 1.13.
180
e. i. ukeTur ZalTa ZaRlisebr kveTebas.
181
gamos. 12.8.
182
e. i. fuWad cnobismoyvareTagan.
72

183
ambobs mociquli , vinaidan werilSi ganswavlulTagan aravinaa umecari imisa, rom
184
xsenebuli werilis mier suliwmindis sanacvlod mravalgan moixsenieba <cecxlis>
saxeli.
185
swored amgvari gagebisken mivyavarT Cven, agreTve, <sibrZnis> Semdeg
186
uwyebas: <Senze ufro Zliers nu gamoeZieb> , rac niSnavs: <weriliseuli sityvis
187
Zvlebs nu daamsxvrev>, vinaidan ar gaqvs Sen zemoxsenebul <dafarulTa>
saWiroeba.
am saxiT gamohyavs moses egviptidan eri, rac niSnavs, rom yoveli adamiani,
midevnebuli moses kvals, amgvaradve unda aTavisuflebdes egviptis tiranisgan yvelas,
visac ki misi sityva mewinamZRvreobs.
amasTan, vfiqrobT, marTebT imaT, romlebic kvalSi mihyvebian saTnoebis
188
winamZRvars , rom ar iyvnen Raribni egvipturi simdidrisgan, arcTu uqonelni
ucxotomelTa saunjeebisa, aramed unda moipovon da TavianT gamoyenebaSi
189
ganikuTvnon mowinaaRmdegeTa mTeli qoneba. swored amis gakeTebas amcnobs
israelis ers mose, Tumca SesaZloa vinmem, zedapiruli gaazrebidan gamomdinare, ar
moiwonos moses ganzraxuleba, Tuki es ukanaskneli warmoCndeba rogorc brZanebis
190
gamcemi Rarib-RatakebisTvis qonebis misataceblad da am saxiT \ moTave
usamarTlobisa.
183
I kor. 2.10.
184
e. i. suliwmindis aRmniSvnelad, suliwmindis simbolod.
185
igulisxmeba Zveli aRTqmis wigni <sibrZne ziraqisa>.
186
zir. 3.21. Sdr. oSk. <უღრმჱსსა მას შენსა ნუ გამოეძიებ და უძლიერჱსსა მას
შენსა ნუ გამოიკითხავ>
187
<moses cxovrebis> eqvTimeseuli Targmanis gamocemaSi daSvebulia Secdoma (aris
<ZalTa>, Tumca unda iyos <ZualTa>).
188
e. i. moses.
189
vinarCunebT originalis stils.
190
sityv. <msaWiroeblebs> Sdr. berZn. εἰ ἀποστερεῖν τοὺς χρήσαντας ἐγκελεύεται,
ingl. if he enjoined those in want to rob. rus. TargmanSi dakavSirebulia -s im
mniSvnelobasTan, rac <sesxebas> gulisxmobs, da mocemuliac aseTi Targmani: будто
бы Моисей велит давших в заем лишить собственности.
73

magram vinc momdevno rjuldebebs miapyrobs mzeras, romlebSic Tavidan


bolomdea akrZaluli moyvasisadmi vnebis miyeneba, amgvari vinme aRar ifiqrebs imas,
rom mose namdvilad iyo ganmawesebeli zemore brZanebisa.
amasTan, SesaZloa mavans israelianTa mxridan keTilgonivruli eCvenos is, rom
maT amgvari xerxiT sazRauri gamostyues egviptelebs im samuSaosTvis, rac gaswies,
Tumca aranakleb danaSaulebrivia amgvari ganacxadi, vinaidan igi ar aTavisuflebs
israelianebs sicruisa da motyuebisgan.
marTlac, rodesac mavani raimes miiRebs sesxad da Semdeg ar daubrunebs
msesxebels, Tu es msesxebeli ucxotomeli iqneba, cxadia am ucxotomelisadmi misi
moqmedeba imgvaradve ukeTuri iqneba, rogorc mZarcvelisa, xolo im SemTxvevaSi, Tu
Tavisi Tanatomelisas daeufleba igi, uTuod <crus> saxels ganikuTvnebs amis gamo,
rogorc SecdomaSi Semyvani im adamianisa, vinc dabrunebis imediT gasca masze sesxi.
amrigad zedapirul gagebaze ufro mwyobria uaRmatebulesi azri, romelic
<ubrZanebs> imaT, saTnoebis gziT rom eSurebian Tavisufal cxovrebas, ganumzadon
sakuTar Tavs gareSe swavlulebis simdidrec, riTac gamSvenebulni arian rwmeniT
ucxotomelni, vinaidan saTnoebis winamZRvari brZanebs, rom vinc <egvipteSi myofi
mdidrebisgan> iRebs imgvar rameebs, rogorebicaa, kerZod, eTika, bunebismetyveleba,
geometria, astronomia, logikis mecniereba da sxva amgvari, rac ki eklesiis gareT
myofTagan imoRvaweba, miiRos es yovelive <sesxis saxiT>, rogorc sargeblobis
momtani im Jams, rodesac saWiro iqneba, rom sityvierebiTi simdidriT Seimkos
191
saidumlos saRvTo taZari, vinaidan isini, romelbmac amgvari saunje Semoukribes
Tavis Tavs, swiraven moses, romelic aSenebs <samowmo karavs>, raJams yovel
maTgans Tav-Tavisi wvlili Seaqvs <wmindaTa-wmindas> agebaSi.
vxedavT, rom amJamadac igive xdeba, rodesac gareSe swavlulebas ZRvenisebr
swiraven RvTis eklesias, rogorc iyo, magaliTad, didi basili, romelmac siyrmis Jams
keTilsaTnod moivaWra <egvipturi> simdidre da Seswira RmerTs, ganamSvena ra
amgvari simdiriT eklesiis WeSmariti karavi.

191
igulisxmeba cxonebis saidumlo.
74

magram davubrundeT, riTac daviwyeT, rom im adamianebs, romlebic ukve


192
saTnoebisken ganimzirebian da cxovrebis rjulmdebels Seudgebian, egviptelTa
tiranuli sazRvrebis datovebis Jams rogorRac Tan sdevT gansacdelTa kveTebani,
moiweva ra maTze SeWirvebani, SiSni da ukiduresi safrTxeni, romelTaganac Tavzari
ecema axalmorwmuneTa gonebas da, Sedegad, ecemian isini srul uimedobamde
sikeTeTa mimarT, magram Tu aseT dros maT gverdiT aRmoCndeba mose anda vinme
sxva, visac mosesebr wilad xvdeba zedamdgomeloba erisa, es ukanaskneli rCeva-
Segonebas daupirispirebs SiSs, rom saRvTo TanambrZolobis imediT gaamxnevos
Tavzardacemuloba gonebisa, rac, cxadia, ver moxdeba, Tu eris winamZRvris guli ar
iqneba mosaubre RmerTTan.
marTlac, mravalni imaTgan, romlebic amgvar winamZRvrobaSi dadgindnen,
gulmodginebas iCenen mxolod imis mimarT, rac xilulia (rom keTilad ganegos igi), xolo
dafarulTa gamo, rac saxilvelia mxolod RvTisTvis, mcire aqvT mofiqraloba, Tumca
mosesTan dakavSirebiT ase ar iyo, aramed rodesac Seagonebda igi israelianebs, rom
mxneoba moekribaT, xilulad aranair xmas ar aRuvlenda RmerTs, TumcaRa
193
<RaRadebda> misdami, rogorc mowmobs amas Tavad RmerTi , riTac, vfiqrob, imas
gvaswavlis werilis sityva, rom keTilxmovani xma, amaRlebulia saRvTo smenamde, aris
ara is yvirili, rac garkveuli ram daZabviT warmoiTqmis, aramed \ ganwmendili sindisiT
zeaRvlenili gulisfiqri, xolo vinc amgvaria, mas, ufro aRmatebul SerkinebaTa
194
TanamosagreobaSi myofs, ukve naklebSemZle gamouCndeba is <Zma>, romelic
saRvTo ganzraxulebiT Sexvda moses, rodesac igi Cadioda egviptelebisken (xsenebuli
195
<Zma> angelozis xarisxSi moiazra werilma ).

192
macxovars.
193
gamos. 14.15.
194
sityv. <mcire, knini> (μικρo3ς).
195
Sdr. berZn. ὃν εἰς ἀγγέλου τάξιν ὁ λόγος ἐνόησεν, ingl. whom Scripture has
understood as being in the rank of angels, frang. ou nous avons vu le symbole d'un
ange, rus. которого слово сие представило в чине Ангела, eqvT. <romeli-igi
angelozisa saxed gulisKma-yo sityuaman>.
75

piriqiT, im Jams moses mimarT aResruleba zeaRmatebuli bunebis gamoCineba,


196
rac imgvarad xdeba Cenili, rogoradac SeeZlo moses datevna miRebadisa .

es movlena rom maSin uTuod amgvarad moxda, amas vismenT istoriidan, xolo
mWvretelobiTi sityvis mier vswavlobT, amasTan, rom igive ram xdeba yvela im
SemTxvevaSi, rodesac mavani, egviptelisgan gaqceuli da am ukanasknelis sazRvrebidan
gasuli, gansacdelTa Semotevebs SeuSindeba. aseT dros zemodan gamouCens mas
197
winamZRvari anazdeul xsnas da raJams mteri mTeli Tavisi ZlierebiT garemoadgeba
198
devnils, swored maSin, iZulebidan gamomdinare, fexiTsavals gaxdis misTvis zRvas ,
riskenac winmsrboli iqneba Rrubeli, rogorc megzuri, vinaidan swored <Rrubelia> saxeli
im <megzurisa>, romelic Cveni winamorbedebis mier suliwmindis madlis simbolod
iqna keTilsaTnod gaazrebuli da romlis mierac ganegeba RirseulTaTvis sikeTisken
megzuroba, xolo vinc gahyveba <megzurs>, wylis SuaSi gaivlis, vinaidan am gzaze
Tanamogzaurad eyoleba mas zemoxsenebuli winamZRvari, romlis ZaliTac usafrTxoeba
ganeweseba xsenebuli adamianis Tavisuflebas, raJams wyalSi gauCinardeba misi
damonebis ganmzraxveli mdevari.
magram am yovelives msmenels ar unda hqondes umecreba wylis saidumlosTan
dakavSirebiT, vinaidan rodesac vinme mtris mTel mxedrobasTan erTad am wyalSi
eSveba, zeviT amodis mxolod TviTon, STainTqmebian ra xsenebul wyalSi masTan
mebrZoli meomrebi, vinaidan vin ar icis, rom <egvipturi mxedroba> gulisxmobs sulis
mravalgvar vnebebs, romlebsac emoneba adamiani?! amas niSnavs <cxenebi>, amas
niSnavs <etlebi> da <maTze amxedrebulebi>, amas niSnavs moisreebi, meSurduleebi,
SeWurvilebi, anu, ese igi, mterTa banakis mTeli Tavyriloba.
marTlac, ityvis ki vinme, rom raimeTi ganesxvaveba zemoxsenebul mxedrobas is
aRZrulobani, rac gvaqvs vnebaTsitkboebis, urva-wuxilisa Tu angarebis mimarT?

196
e. i. imisa, risi miRebac kacobrivad SeiZleboda.
197
RmerTi.
198
igulisxmeba, rom mtris yovelmxrivma garSemortymulobam Seqmna iZulebiTi
aucilebloba imisa, rom aRsrulebulyo uadidesi sakvirveleba da israelisTvis fexiT savali
gamxdariyo zRva. Sdr. berZn. ... βατὴν ὑπ' ἀνάγκης αὐτῷ κατασκευάσῃ τὴν θάλασσαν,
rus. враг по необходимости делает для него проходимым море, eqvT. <raJams mteri
igi garemodgomil iyos ZaliTa TYsiTa da meotsa mas saval uyos zRuaA>.
76

Surdulisagan natyorcni <qva> esaa uTuod gmoba-Zageba, xolo wver-bunikis


mimomrxevi Subi \ mrisxanebiTi aRZruloba. rac Seexeba <cxenebs>, siamtkbilobaTa
vnebebad unda gulisxmavyoT isini, romlebic, gamomdinare sakuTari Tavisgan,
dauokebeli ram JiniT win ewevian <etls>, am <etlSi> ki sami mxedaria, romlebsac
199
<sparazenebs> uwodebs istoria, xolo Sen, romelic ukve ganswavluli xar
<wirTxlebTan> da <zRurblTan> dakavSirebul saidumloSi, uTuod Seicnob, rom
xsenebuli sami <mxedari> \ esaa sulis samnawiledi gamijnuloba, aRamaRleb ra Sens azrs
gansja-moazrovneobis, gulisTqmiTobisa da risxviTobis mimarT.
amrigad, es yovelive da sxva amgvari, rac ki <Tanatomelia> ukeTuri Tavdasxmis
mewinamZRvrisa, israelTan erTad eSveba wyalSi, Tumca wylis buneba, kverTxismieri
rwmenisa da manaTobeli Rrublis winamZRvrobiT, erTi mxriv, cxovelmyofeli xdeba
200
misdami SevedrebulTa mimarT, meore mxriv ki \ momspobi mdevnelebisa.

amasTan, yovelive zemoTqmulis mier istoria gvaswavlis imasac, Tu rogorebi unda


iyvnen isini, romlebic wyalSi gaivlian, rac niSnavs, rom amgvarni wylidan amosvlis
Semdeg ukve aRar unda miizidavdnen sakuTari Tavisken arafers im
201
<mxedrobisgan> , romelic ebrZoda maT, xolo Tuki moxdeba ise, rom mavans Tan
amohyveba wylidan mteri, darCeba es adamiani monobaSi wylis Semdegac, vinaidan
202 203
man sakuTar TavTan erTad cocxali amoiyvana is tirani, romelic siRrmeSi CaZira .

199
e. i. etlze amxedrebul SeWurvil mebrZolebs (berZnulSi amgvar mebrZols ewodeba
trista3thj anu, rogorc kalkirebulia mcxeTur bibliaSi, <sammdgomi>)
200
e. i. TavSefarebulTa.
201
e. i. vnebebisgan.
202
e. i. naTlisRebis wyalSi.
203
Musurillo-s gamocemis ZiriTad teqstSi aq emateba uaryofis nawilaki ou7, Tumca
ufro marTebulia am nawilakis dakleba, rogorc es gvaqvs KOS nusxebSi da, aseve,
maTTan Tanmxvedr eqvTimeseul TargmanSi (aRvniSnavT, rom KOS nusxebi,
araiSviaTad, ufro marTebul wakiTxvas Seicaven, vidre sxva manuskriptebi, miuxedavad
imisa, rom Musurillo-s am xelnawerTa monacemebi, sazogadod, sqolioSi Caaqvs). Sdr.
eqvT. <rameTu aRmoiyvana Tavisa TYsisa Tana mZlavri igi cocxlad, romeli daanTqa
wyalsa mas Sina>. igulisxmeba, rom im pirma, romelic inaTleba, marTalia Tavis
TavTan erTad wyalSi CaZira (<daanTqa>) tirani (<mZlavri>) anu Tavisi vnebadi
midrekileba, magram, gamomdinare iqidan, rom TviT wyalSic ki xsenebuli adamiani ar
ganiSorebs vnebebs da kvlav codvil zraxva-fiqrebs aqvs, amgvar vinmes naTlisRebis
77

204
zemoTqmulis azri (Tuki vinme ufro meti gaxsnilobisken miaqcevs igavs da
sicxades SesZens mas) amgvaria:
yvela is, vinc naTlisRebis Jams ganvlis saidumlo wyals, valdebulia moakvdinos am
wyalSi borotebis mTeli banaki, kerZod: angareba, aRviraxsnili gulisTqma, mtaceblobiTi
zraxva-fiqri, qedmaRlobisa da ampartavnebis vneba, guliswyromiTi aRZruloba,
mrisxaneba, RvarZli, avmetyveleba, Suri da ase Semdeg, sxva amgvari. amasTan,
vinaidan rogorRac sCveviaT vnebebs kvalSi midevneba bunebisadmi, xsenebul wyalSi
unda movakvdinebdeT gonebis TviT ukeTur aRZrulobebsac ki da, agreTve, am
aRZrulobaTa Sedegebs, iseve rogorc es xdeba paseqis saidumloSi (vinaidan swored
<paseqia> im msxverplis saxeli, romlis sisxlic sikvdilis damabrkoleblad miecema
205
misgan cxebuls ).

iseve rogorc xsenebul saidumloSi nabrZanebia paseqTan erTad ufuari puris Wama
206
(xolo <ufuari> niSnavs Zveli safuarisgan Seurevnels) , amiT ki imas gvicnobierebs
207
sjuli, rom Cveni Semdgomi cxovreba Seureveli unda gavxadoT borotebis yovelgvari
narCenisgan, raTa umjobesisadmi cvalebadobis Sedegad movikveToT borotebaTa
208
ukan-modevnebulobis uwyvetoba da am gziT Cvens momdevno cxovrebas Tavisi

wylidan amosvlisas cocxali amohyavs wylis siRrmeSi danTqmuli tiranic, rac niSnavs,
rom misi goneba da guli, pirovnuli arCevanis kvalobaze, kvlav vnebebisken aris
midrekili.
204
sityv. <siSiSvlisken>.
205
asea marTebulad Musurillo-s ZiriTad teqstSi: τῷ χρiσαμένῳ, Sdr. eqvT. sruli
konteqstiT: <rameTu ese ars saxeli saklvelisa mis cxovrisaA, romlisa sisxli damayenebel
sikudilisa iyo mcxebelTa misTa> (aq <mcxebeli> niSnavs ara sxvaze mcxebels,
aramed \ <cxebis mimRebs>, iseve rogorc, magaliTad, <mziarebeli> araiSviaTad
niSnavs <ziarebis mimRebs> da ara <ziarebis mboZebels>). meore mxriv, ramdenime
nusxaSi da, agreTve, Migne-is gamocemaSi gvaqvs τῷ χρhσαμένῳ (<gamomyenebeli>,
<momxmarebeli>, <mosargeble>), rac asaxulia Tanamedrove TargmanebSi: ingl. using
it, frang. qui en usent, rus. для воспользовавшегося (asevea laTinurSic: ab utente).
206
I kor. 5.7-8.
207
e. i. ziarebis Semdgomi.
208
vinarCunebT originalis sametyvelo stils (Sdr. τὸ συνεχὲς τῆς τῶν κακῶν ἀκολουθίας,
eqvT. <SedgmulebaA igi borotTa maT ganukueTelobisaA>).
78

209
sakuTari saTavidan mivceT dasabami, amgvaradve, mocemul SemTxvevaSic is
nebavs sjuls, rom yoveli egvipteli pirovneba, ese igi codvis yoveli saxe, movaSToT
macxovnebeli naTlisRebiT, rogorc ram wylis moreviT, rom am wylidan amovideT
210
mxolod Cven da ar gamoviyoloT Cvens cxovrebaSi araferi <ucxotomiseuli>.

swored esaa is, rasac istoriisgan vismenT da rac gvauwyebs, rom erTsa da imave
wyalSi sikvdiliTa da sicocxliT xdeba gamijvna mtrisa da moyvasisa, ispoba ra mteri da
iZens ra cxovelmyofelobas moyvasi, Tumca mravalni imaTgan, romlebic iReben
211
saidumlo naTlisRebas, sjulis uwyebaTa umecarni arian, ris gamoc borotebis adrindel
safuars naTlisRebis-Semdgomi cxovrebis sicocxlesTan azaveben da sakuTari saqmeebiT
<egviptur mxedrobas> wylis gadalaxvis Semdegac maTTanve erTad cocxals
inarCuneben, vinaidan mavani zogjer imas fiqrobs, rom rogorc naTlisRebis saboZvaris
miRebamde iZenda igi simdidres mtaceblurad da usamarTlod, anTu cru ficiT
isakuTrebda raRac adgils, anda mruSobiT TanaSeeyofoda qals an sCadioda sxva ram
imgvars, rac akrZalulia da ewinaaRmdegeba cxovrebis wess, msgavsadve darCeba igi
212
misdami SemsWvalul ukeTurebaTa Sveba-tkbobaSi embazis Semdegac da, amasTan
erTad, Tavisufalic gaxdeba codvaTa monobisgan, ver xedavs ra Tavis Tavs <ukeTur
tiranTa> mimarT qvedadrekils.
marTlac, veluri da gancofebuli tirani aris aRviraxsnili vneba, rac monur gulisfiqrs
siameebiT, rogorc ram maTrax-sagvemelebiT, tanjvas ayenebs).
sxva amgvari tirani aris angareba-momxveWeloba, rac aranair mosvenebas ar
aZlevs misdami damonebuls, aramed Tundac didad isaqmos am ukanasknelma, Tavisi
tiranis brZanebebs damorCilebulma, da moipovos is, rac misTvis sawadelia, mainc
213
mudamJams ufro metisken miimZlavreba .

209
e. i. ara Zvelidan.
210
sityv. <ar wamoviTrioT>.
211
sityv. <ganvlil>, <Cavlil>.
212
Sdr. προσγενομένων. zog nusxaSia προγενομένων (<adre qmnil>, <adre
SemsWvalul>).
213
e. i. mZlavrebiTad miimarTeba, iZulebiT waiyvaneba, miidevneba (aq moxveWis
JiniT iiZuleba). Sdr. συνελαύνεται.
79

amgvaradve, yovelive is, rac borotebis mier imoqmedeba, tiranTa da moZaladeTa


CamonaTvalia, xolo vinc emoneba maT, Tundac miaRwios imas, rom <ganvlos wyali>,
mainc, Cemi azriT, jer kidev ar Sehxebia igi saidumlo wyals, romlis saqmec \ esaa
ukeTur tiranTa daRupva.
magram kvlav mivyveT imas, rac Semdegaa nauwyebi.
amrigad, vinc ganvlo Cven mier zemore gagebiT aRqmuli <zRva> da
mokvdinebuli ixila masSi zemoganWvretili <egvipteli>, amgvari vinme ara mxolod
saTnoebis kverTxmpyrobel moses apyrobs mzeras, aramed upirvelesad erwmuneba
RmerTs, rogorc gvauwyebs istoriis sityva, da, amasTan, daemorCileba misdami msaxur
mosesac.
vxedavT, rom amJamadac swored es xdeba imaT mier, romlebmac WeSmaritad
gadalaxes wyali da romlebmac, erTi mxriv, RmerTs ganukuTvnes Tavi, meore mxriv ki,
214 215
mociqulis Tqmisebr , morCilni da damjereni arian imaTdami, RvTiurobas rom
emsaxurebian mRvdlobis mier.
<zRvas> mosdevs sami dRis savali <gza>, sadac romeliRac adgilas dabanakebulebs
iq povnili wyali Tavdapirvelad sasmelad uvargisi gamouCndebaT am wylis simwaris
gamo, Tumca Sig Cadebuli kverTxi mwyurvalTaTvis saamurs xdis am sasmels.
216
istoriis es Txroba TanxvedraSia movlenebTan , vinc datova egvipturi siameebi,
romlebsac emoneboda igi <zRvis> gadalaxvamde, amgvar vinmes Tavdapirvelad Znelad
misaRebi da usiamovno eCveneba siameTagan gamijnuli cxovreba, magram Tu moxdeba
ise, rom <kverTxis Zeli Caideba wyalSi> anu Tu mavani gulisxmayofs aRdgomis
saidumlos, rasac swored Zelisgan hqonda dasabami (xolo rodesac gaigoneb <Zels>,
uTuod jvari igulisxme), maSin saTnoebiTi cxovreba, datkbobili samomavloTa sasoebiT,
utkbilesi gaxdeba misTvis yvela im sitkboebaze, rac ki vnebaTsiamiT aRagznebs Cvens
grZnobas.
xolo am mgzavrobis dros Semdegi dasveneba, finikebiTa da wyaroebiT
damSvenebuli, salbunad edeba mogzaurTa damaSvralobas. amasTan, saxezea, erTi
214
ebr. 13.17.
215
aRvniSnavT, rom termini <RvTiuroba> winamdebare TargmanSi gadmoscems
berZnul to# qe8on-s, romelsac garkveul konteqstebSi <RmerTadac> vTargmniT.
216
sulier movlenebTan.
80

mxriv, wminda da saamuri nakadulis Tormeti wyaroswyali, meore mxriv ki, didi
simaRlis da maRalwvera samocdaaTi finiki, droTa ganmavlobaSi zeviTken tanayrilebi.
Sesabamisad, ra azri unda vpovoT maTSi, gamomdinare im Tanamimdevrulobisgan,
rasac mihyveba istoria?
azri isaa, rom xis Zelis saidumlo, romlis mierac mwyurvalTaTvis dasalevi xdeba
saTnoebis wyali, migviZRvis Cven Tormeti wyarosa da samocdaaTi finikisken. amaTgan
<Tormeti wyaro> \ esaa moZRvreba saxarebisa, romelSic <wyaroebia> Tormeti
mociquli, am raodenobad uflis mier gamorCeulni esodeni mimadlebulobisTvis da uflis
mierve ganmzadebulni imisTvis, rom wyarosebr aRmodiodes maTgan sityva-swavleba,
rogorc, agreTve, winaswar iRaRada erT-erTma winaswarmetyvelma mociqulTa es
aRmomdinare madli im sityvebSi, sadac ambobs: <eklesiebSi akurTxeT RmerTi-ufali
israelis wyaroebidan> (fs. 67.27).
rac Seexeba samocdaaT finiks, igi aRniSnavs mTel sofelSi xeldasxmul mociqulebs
(zemore Tormetis garda), romlebic imdenive iyvnen raodenobiT, ramdenic, istoriis
TqmiT \ finikebi.
Tumca, vfiqrobT, unda davaCqaroT Cveni es sityvismieri <mgzavroba>, rom im
mcirediTac ki, rasac warmovadgenT, advili gavxadoT SromismoyvareTaTvis danarCen
<banakTa> ganmWvreteloba.
saTnoebebi unda iyos es <banakebi>, romlebSic <daibanakebs> da <mosvenebas
iRebs> is, vinc mihyveba Rrublis svets da TandaTan win miiwevs.
amitom, gverds avuvli ra Cems sityvaSi Sualedur dasvenebebs, gavixseneb
kldesTan dakavSirebul sakvirvelTmoqmedebas, rodesac kldis magari da myari buneba
217
sasmelad saamo gaxda mwyurvalTaTvis, gaTxevadda ra misi simagre wylis
sirbilemde.
amasTan, arafer sirTules ar qmnis istoriis mimdevrobiTi Txrobis misadageba
218
anagogikur mWvretelobasTan, vinaidan vinc wyalSi mokvdinebuli datova
219
<egvipteli>, Semdeg <ZeliT> datkba da Sveba-siame ganicada samociqulo

217
sityv. <dadna>, <galxva> (ἀναλυθείσης).
218
e. i. simbolur, sulier, saxismetyvelur.
219
e. i. Zelisgan damtkbari wyliT.
81

<wyaroTa> mier, amasTan, moisvena kidec <finikebis> CrdilSi, amgvari vinme ukve
mimRebia Tavad RvTisa.
220
marTlac, <klde>, rogorc ambobs mociquli, aris qriste , romelic xmelia da magari
urwmunoTaTvis, magram Tu vinme rwmenis kverTxs Seaxebs mas, <sasmelad saamo>
xdeba mwyurvalTaTvis da STaiRvreba mis mimRebTa SigniT, ambobs ra Tavad: <me
da Cemi mama mivalT da savanes vpovebT masTan> (ioane 14.23).
amasTan, jerovani iqneba arc is davtovoT ganxilvis gareSe, rom rodesac
aRsruldeba <zRvis> gadalaxva da <saTnoebis mogzaurTaTvis> <wylis> datkboba, iseve
rogorc, Sveba-tkbobiTi mosveneba wyaroebsa da finikebSi da Sesma kldidan
221
gadmodenili wylisa, \ am yovelives Semdeg adgili aqvs egviptidan wamoRebul
sagzalTa srul amowurvas, Sedegad ki, vinaidan aRar rCebaT ra maT araferi
<ucxotomiseuli sakvebidan>, maSin gadmoiRvreba maTze zemodan is sazrdo, rac
erTdroulad mravalgvaricaa da erTsaxovanic, kerZod, SesaxedaobiT \ erTsaxovani,
TvisobriobiT ki \ mravalgvari, rogorc gulisTqmiTi saxeobis Sesaferisad STanergili
TiToeulSi.
ase rom, ra aris is, rasac aqedan vswavlobT?
vswavlobT imas, Tu raodeni ganmwmendelobiT marTebs mavans ganwmenda
egvipturi da ucxotomiseuli cxovrebisgan, rom daicarielos man sulis <abga> borotebis
yvela im sakvebisgan, riTac sazrdooben egviptelebi, da am saxiT Seiwynaros Tavis
ganwmendil sulSi zevidan gadmomavali sazrdo, rac araTu miwaTmoqmedebis gziT
aRmogvicena Cven Tesvam, aramed esaa mza puri \ dauTesavi da mouxnavi, zevidan
gadmomavali da miwaze povnili, Sen ki istoriaSi nauwyebi igavis mier uTuod
gulisxmahyof am WeSmarit sazrdosTan dakavSirebiT, rom zecidan gadmosuli puri
usxeulo ram nivTi movlena iyo, vinaidan rogorRa gaxdeboda usxeulo sazrdo
sxeulisTvis? amasTan, rac usxeulo ar aris, uTuod sxeulia, xolo sxeuli am purisa arc
xvnas, arcTu Tesvas ar moumuSakebia, aramed miwa, darCa ra imgvari, rogoric iyo,

220
I kor. 10.4.
221
sityv. <egviptur>.
82

aivso amgvari saRvTo sazrdoTi, romelsac Tanaeziarebian mSierni, winaswar


222
ganiswavlebian ra am sakvirvelTmoqmedebiT qalwuliseul saidumloSi .

amrigad, es uSromeli puri sityvacaa, romelic, sakuTari Tvisobriobis


mravalgvarobidan gamomdinare, mWamelTa unar-SemZleobis Sesabamisad cvlis Tavis
Zalas.
marTlac, araTu mxolod puria igi, aramed, agreTve, rZec xdeba, xorcic, mxaleulic
da ase Semdeg \ yovelive is, rac ki SesaZloa Sesaferisi da sawadeli iyos mimRebisTvis,
rogorc gvaswavlis pavle, saRvTo mociquli, romelmac amgvari trapezi dagvigo Cven,
Tavisianebs, da romelic Tavis sityvas ufro magar da xorcian sakvebad ganawesebs
usrulesTaTvis, mxaleulad \ ufro uZlurTaTvis, xolo rZed \ CvilTaTvis.
amasTan, is sakvirvelebani, rasac ki zemore sazrdosTan dakavSirebiT
gadmogvcems istoria, sxva arferia, Tu ara rjuldebani saTnoebiTi cxovrebisTvis,
vinaidan, werilis uwyebiT, xsenebul sazrdosTan ziareba Tanasworad iyo ganwesebuli
yvelasTvis, imgvarad rom arc imatebda igi saWiroebis mixedviT, SemkrebTa Zalebs
Soris arsebuli gansxvavebis Sesabamisad, da arc mcirdeboda (gamos. 16.18).
Cemi azriT, aq igulisxmeba sazogadod dawesebuli ram rCeva-Segoneba imis
Sesaxeb, rom ar unda gadavidnen saWiroebis zRvars isini, romlebic am nivTier
sakvebTagan iZenen cxovrebis saxsrebs, aramed kargad unda icodnen maT, rom yvela
adamianTan dakavSirebiT sakvebis bunebasTan TanaSezomilia yoveldRiuri
dakmayofileba da Tundac saWiroebaze bevrad meti ram momzaddes, mucels ar aqvs
imis buneba, rom gadavides Tavis sazRvrebs anTu Tanaganivrcos sanovagis uzomoebis
Sesafardisad, aramed, rogorc ambobs istoria, <arc imas gauxda zedmeti, vinc ufro bevri
aiRo> (vinaidan araferi hqonda, sadac daaunjebda zedmets), da <arc imas \ naklebi, vinc
223
ufro mcire Sekriba> , es ki imitom, rom mopovebulis farglebs TanaSeezoma
saWiroeba, xolo zedmetis damgroveblebs sakuTari uZReboba matlebis warmoSobis

222
am sityvebis Semdeg eqvTimeseul TargmnaSi mocemulia metad sayuradRebo
ganmartebiTi ganvrcoba: 'winaATve moeswava saidumloA igi qalwulisaA sakYrvelebisa
mis mier, rameTu misgan umuSakod da uTeslod gamovida WeSmariti igi zecisa puri,
romeli cxorebasa moscems sofelsa da queyanaA igi qalwulebisaA egreTve ego, viTarca
pirvel Sobisa misisa, da igi movida Cuenda, raATa gamomzardnen da cxorebaA mosces
sofelsa" (amgvari ganvrcobani eqvTimeseul TargmanSi araerTia).
223
gamos. 16.18.
83

mizezad gadaeqcaT, riTac werilis sityva raRacgvarad imas RaRadebs momxveWelTa


mimarT, rom yovelive is, rac saWiroebis miRmaa da gareSemoicvis amgvari angarebiTi
gulisTqmis mier, momdevno dRes, ese igi samomavlo cxovrebaSi, matlad iqceva
damgroveblisTvis, Sen ki, amis mosmenisas, xsenebuli matlis mier uTuod gulisxmayof
224
<dausrulebel matls> , angarebis Sedegad warmoSobils.

amasTan, vinaidan mxolod SabaTs daunjebuli narCundeboda da ar ganicdida


aranair gaxrwnas, es movlena garkveul Segonebas Seicavs imasTan dakavSirebiT, rom
zog SemTxvevaSi kargia momxveWelobiTi arCevani, kerZod ki \ maSin, rodesac
225
daunjebuli ar ixrwneba da sasargeblo xdeba CvenTvis Sesabamis Jams anu im Jams,
rodesac gavivliT amqveyniuri cxovrebis ganmzadebulobas da aRmovCndebiT
226
uqmobaSi sikvdilis Semdeg.

marTlac, SabaTis wina dRe aris da iwodeba kidec rogorc <paraskevi>, rac aris
<ganmzadeba> SabaTisTvis da rac, safiqrebelia, gulisxmobs amJamindel cxovrebas,
romlis drosac sakuTar Tavs ganvumzadebT im yovelives, rac saWiroa samomavlo
cxovrebisTvis, xolo TviT samomavlo cxovreba imgvaria, rom masSi ar aResruleba arara
im saqmeTagani, axla rom aris daSvebuli CvenTvis, rogoricaa, magaliTad, miwis
damuSaveba, vaWroba, meomroba da sxva ram msgavsi, rac ki amJamad sawadelia
kacTaTvis, aramed zemore saqmeTagan srul uqmobaSi viqnebiT maSin, movixveWT ra
im TeslTa nayofs, sadReisod rom iTeseba Cvengan ama yofaSi, xolo movixveWT
xsenebul nayofs, erTi mxriv, uxrwnels, Tuki keTili iyo Teslni, meore mxriv ki, xrwnadsa
da damRupvels, Tuki amqveyniuri cxovrebis <miwaTmoqmedebam> swored amgvari
Teslni aRmoacena.
amitom ambobs werili: <vinc Tesavs Tavis sulSi, sulis mier moimkis maradiul
227
cxovrebas, xolo vinc Tesavs Tavis xorcSi, xorcisgan moimkis xrwnadobas" .

224
mark. 9.48. rogorc vxedavT, wm. grigol noseli mkafiod aRiarebs <matlis
dausruleblobas> anu jojoxeTis satanjvelTa maradiulobas.
225
igulisxmeba sulieri sikeTeebis dagroveba.
226
igulisxmeba, rom sikvdilis Semdeg veranairi moqmedebiT veRar SeveweviT Cvens
cxonebas.
227
galat. 6.8.
84

amasTan, sakuTriv <ganmzadebad> anu <paraskevad> mxolod is iTqmis da,


cxadia, is daemtkiceba TviT sjulis mierac, romelic gulisxmobs momzadebas
umjobesisadmi da romlisgan daunjebulic uxrwnelebaa, xolo is, rac sapirispirod
gaiazreba, ar aris da arc iTqmis <paraskevad> anu <ganmzadebad>, vinaidan sikeTeTa
moklebulobas jerovnad SeiZleba ewodos ara <paraskevi>-<ganmzadeba>, aramed
228
gamijnuloba <paraskevisgan>. amitom, istoria adamianTa mimarT mxolod
umjobesisadmi warmatebul <ganmzadebulobas> rjulmdeblobs, sapirispiros ki gverds
uvlis da, amgvarad, gonier adamianebs miandobs mis gulisxmisyofas.
iseve rogorc sabrZolo gawvevebis dros jaris winamZRoli upirvelesad sasursaTo
marags moipovebs da Semdeg miscems omis dawyebis niSans, amgvaradve saTnoebis
mxedarnic, ganikuTvneben ra saidumlo marags, amis Semdeg aRZraven brZolas
229
ucxotomelTa winaaaRmdeg, raJams moses monacvle iesu navesi winamZRvrobas
gauwevs maT omSi.
xedav ki, rogori TanamimdevrulobiT miiwevs win werilis sityva?
vidre jer kidev uZluria adamiani da Seurvebulia ukeTuri tiranisgan, ver igeriebs igi
Tavisi Tavis mier mters da verc aris SemZle amisa, aramed sxvaa uZlurTaTvis
230
zesTambrZoli , romelic uwyveti dartymebiT qve-daakveTebs moSuRars, xolo rodesac
mpyrobelTa monobisgan gaTavisufldeba is, vinc uZluri iyo da sitkboebas miiRebs
Zelisgan, amasTan moisvenebs Sroma-rudunebisgan finikebis savaneSi, Seicnobs kldis
saidumlos da ixmevs zeciur sazrdos, amis Semdeg araTu kvlavac sxvisi xeliT ganiridebs
igi mters, aramed rogorc ukve gamosuli yrmobis asakidan da miRweuli siWabukis
mwvervals, Tavadve Tavisi Tavis mier Seerkineba moqiSpeebs, ganikuTvnebs ra
mxedarTmTavrad ara kvlavac RvTismsaxur moses, aramed \ TviT RmerTs, visi msaxuric
iyo mose, vinaidan is sjuli, rac dasabamidan mogveca samomavloTa saxed da aCrdilad,
WeSmarit SerkinebebSi brZolis uunaro xdeba, mxedarTmTavrobs ra am Serkinebebs is,

228
sityv. <gamovardniloba> (ἔκπτωσιj).
229
isu navesis saxels wm. grigol noseli yovelTvis <iesus> formiT wers, rom mkveTrad
gausvas xazi mis simbolur kavSirs macxovarTan.
230
e. i. Semwe, damxmare.
85

231
vinc aRmavsebelia sjulisa da <monacvlea> mosesi , da visac Tanamosaxeleobis gziT
232
winaswar moaswavebda imJamindeli mxedarTmTavari .

amasTan, rodesac zeapyrobils xedavda eri rjulmdeblis xelebs, mZleobas avlenda


mterTan SerkinebaSi, xolo rodesac \ qvedaSvebuls, mouZlurdeboda.
xolo moaswavebs moses xelTa zeapyrobiloba ufro aRmatebul azrTa Wvretas, xolo
amave xelTa miwisken dadrekiloba \ sjulis qvedadablebul da miwier ganmartebasa da
233
aRqmas, Sesabamisad nawerisa ,
234
xolo zeviT aRapyrobs moses damZimebul xelebs mRvdeli , ganikuTvnebs ra
235
TanaSemwed mas, vinc modgma-naTesaobiT axlobelia misi .

arc es uwyebaa zemoganWvretilTa Tanamidevrulobis miRma, vinaidan WeSmarit


mRvdlobas, masTan TanaSekavSirebuli RvTis-sityvis mier, sjulis moqmedebebi,
romlebic iudeveluri gonebis simZimis gamo miwisken arian midrekilni, kvlav
236
simaRlisken zeahyavs da dacemul sjuls saZirkvlad udebs <lods> , rom am sjulma,
xelTa gawvdenis saxiT zeaRmarTulma, sakuTari mizandasaxuloba uCvenos imaT,
romlebic misken ganimzirebian.
marTlac, romlebsac WeSmaritad ZaluZT danaxva, maTTvis swored jvris saidumloa
gansakuTrebiT gansaWvreti sjulSi. amitom ambobs saxareba, rom TviT iotac da wiric ki
237
ar gauqmdeba sjulisgan , moaswavebs ra am sityvebiT vertikalur xazs da horizontalur
mimarTulebas, romlebiTac jvris gamosaxuleba gamoiwereba. swored es gamosaxuleba
dainaxeboda maSin xelapyrobil moseSi (TviT <mose> ki <sjulad> gaiazreba), swored es

231
e. i. ieso qriste.
232
e. i. isu navesi, romlis saxelsac, rogorc zemoT aRvniSnavdiT, wm. grigol noseli
yovelTvis <iesus> formiT wers.
233
e. i. zedapiruli mniSvnelobiT, arasiRrmiseulad. Sdr. eqvT. <raJams ara sulisaebr,
aramed wignisaebr gulisKma-hyofdes Sjulsa>.
234
e. i. aaroni.
235
gamos. 17.12.
236
e. i. macxovars.
237
maTe 5.18.
86

gamosaxuleba ganewesebaT mis mxilvelebs mZleobis niSad da gamarjvebis mizez-


safuZvlad.
Semdeg, Tanamimdevruli ram zeaRmsvlelobis gziT, saTnoebis ufro aRmatebuli
simaRleebisken miuZRvis Cvens gonebas werilis sityva, vinaidan rodesac ukve gaZlierda
vinme <sazrdos> mier da, Sedegad, mZleobac aCvena moqiSpeebTan SerkinebaSi,
238
gaimarjva ra moSuRarebze, maSin xdeba misi miyvana im gamouTqmel
RvTismcodneobamde, gvaswavlis ra amiT werilis sityva, Tu ragvari da raodeni
warmatebani unda hqondes vinmes winaswar mopovebuli am cxovrebaSi, rom gabedos
man odesme Tavisi gonebiT miaxleba RvTismcodneobis mTasTan, smena-Sewynareba
239
sayvirTa xmisa, Sesvla im wyvdiadSi, sadac aris RmerTi da miReba ficrebze dawerili
saRvTo aso-niSnebisa, Semdeg ki, Tuki moxdeba maTi damsxvreva garkveuli ram
Secodebis gamo, kvlav win dadeba RvTisadmi xeliTkveTili ficrebisa da maTze RvTis
TiTiT amotvifrva im nawerebisa, romlebic pirvel ficrebze gamouyenebli darCa.
umjobesi iqneboda, rom, istoriis wesis Sesabamisad, Tanamimdevrulad Segvewyo
azri anagogikur WvretasTan, vinaidan mas Semdeg, rac vinme imaTgan, vinc win
gascqeris moses da Rrubels, romlebisganac aResruleba gzis gakvleva saTnoebaSi
winmavalTaTvis (xolo dae iyos, am SemTxvevaSi, <mose> simbolo sjuliseuli
240
uwyebebisa, xolo <Rrubeli> \ sjulis winamZRvrisa ), \ diax, mas Semdeg, rac amgvari
vinme ganwmendili gonebiT gaivlis wyalSi, moakvdinebs da ganiSorebs Tavisi

238
werilSi nauwyeb.
239
berZnulSi, sityva-sityviT, gvaqvs ara <miReba ficrebze dawerilisa>, aramed
<ficrebze dawera> (ἐγγράψαι ταῖς πλαξὶ τὰ θεῖα χαράγματα), Tumca teqstis amgvarad
gadmotana im azris safuZvels Seuqmnida mkiTxvels, rom mosem TviTon dawera
ficrebze saRvTo sityvebi, maSin roca man mxolod miiRo RmrTivdawerili ficrebi.
(Sdr. gamos. 31.13: 'და მოსცნა უფალმან მოსეს, რაჟამს დასცხრა სიტყუად
მისა მთასა მას ზედა სინასა, ორნი ფიცარნი წამებისანი, ფიცარნი ქვისანი,
დაწერილნი თითითა ღმრთისაჲთა"). analogiuri koreqciaa frangul TargmanSi:
de recevoir les tables où sont gravés les caractères divins \ <miReba im ficrebisa, sadac
amokveTili iyo saRvTo aso-niSnebi>. sxva TargmanebSi originalis teqsti pirdapiraa
gadmotanili (Sdr. ingl. to inscribe the tablets with divine characters, rus. начертать на
скрижалях Божественные письмена, eqvT. <dawerad ficarTa zeda saRmrToni igi
werilni>).
240
e. i. rogorc zemoT iyo ganmartebuli, suliwmindis madlisa.
87

241
Tavisgan <ucxotomels>, amasTan, gemos gausinjavs <merras wyals> anu \
siameTagan gamijnul cxovrebas (rac Tavdapirvelad mware da ugemuri
warmouCndebaT mis gamsinjvelebs, Tumca Semdeg ukve imaTTvis, romlebmac jvari
Seiwynares, mimniWebeli gaxdeba sitkboebis grZnoba-gancdisa), amisdakvalad Svebas
hpovebs saxarebiseuli finikebisa da wyaroebis mSvenebaTagan da aRivseba im cxoveli
242
wyliT, romelic aris, cxadia, <klde> , amasTan, Tavis TavSi ganikuTvnebs zeciur purs
da Zalgulovnebas SeiZens ucxotomelTa mimarT, ganuwesdeba ra miseuli mZleobis
mizez-safuZvlad xelTa gawvdena <rjulmdeblisa>, rac moaswavebs jvris saidumlos, \
243
swored am dros aRsruldeba xsenebuli adamianis axlos miyvana zeaRmatebuli
bunebis Wvreta-xedvasTan, xolo amgvari codnisken gzad gauxdeba mas sakuTari
ganwmendiloba, rac gulisxmobs ara mxolod gawmendas sxeulisas garkveul ram
sxurebaTa mier, aramed, agreTve, <SesamoselTa> wyliT ganbanvasac yovelgvari laqa-
244
biwisgan, es ki niSnavs imas, rom visac surs miaxleba goniseulTa mWvretelobasTan,
marTebs mas yvelafrisgan ganiwmindos Tavi, rom wminda iyos da uzado suliTac da
sxeuliTac (orive maTganSi arsebuli biwis Sesabamisi ganbanvis gziT), raTa
ganwmendilni gamovCndeT TviT imis winaSec, vinc dafarulis mxedvelia, da, amasTan,
Cveni garegnuli keTilmSvenoba Tanmxvedri iyos Cvenive sulis Sinagan
mdgomareobasTan.
swored amis gamo, saRvTo brZanebis kvalobaze, samoslebi irecxeba mTaze
asvlamde (gamos. 19.10.14), xolo amgvari igavi samoselTa Sesaxeb imas gagvicxadebs,
245
rom keTilmSveni unda iyos Cveni cxovrebis garsamosi .

241
gamos. 15.23.
242
e. i. macxovari.
243
miyvana RvTis mier.
244
Musurillo-s kritikuli gamocemis ZiriTad teqstSi gvaqvs τῶν nohτJν (<goniseulTa>,
<goniTTa>) rasac mivyvebiT Cvenc, vinaidan arsebul nusxebSi swored es monacemia.
sanacvlod, Migne-isTan saxezea τῶν ὄντων (<arsTa>), rasac asaxavs misgan
momdinare Targmanebi. Sdr. ingl. Being (ix. Targmanze darTuli 177-e komentari),
frang. des réalités (ix. Targmanze darTuli meore komentari), rus. всего сущего (eqvT.
<maRalTa>).
245
e. i. garegnuli saxe.
88

marTlac, aravin Tqvas, TiTqos TviT samoselTa grZnobadi laqa-WuWyi SeiZleba


gaxdes damabrkolebeli imaTi aRmasvlisTvis, romlebic RvTisken maRldebian, aramed,
vfiqrob, mocemul adgilas keTilsaTnod aris wodebuli <samoslad> ama cxovrebis
saqmeTa garsamosi.
rodesac esoden waremateba yovelive da pirutyvTa naxiri rac SeiZleba Sors
ganidevneba mTisgan, am saxiT Seudgeba vinme maRali azrebisken zeaRsvlas.
amasTan, ardaSveba mTaze romelime pirutyvis gamoCenisa moaswavebs, rogorc
me vfiqrob, imas, rom goniseulTa ganWvretis Jams gvmarTebs aRvematebodeT
grZnobadobisgan aRmocenebul codnas, vinaidan swored pirutyvTa bunebisTvis aris
niSandoblivi, imarTebodnen mxolod grZnobis mier, gonebis gareSe, rogorc, magaliTad,
warmarTavs maT mxedveloba, anda raRacisken miswrafebas aRuZravs smena.
246
amgvaradve, sxvac yovelive , romelTaganac moqmedebs grZnoba, swored
247
pirutyvebSi poulobs gansakuTrebul gamovlinebas , maSin roca RvTis Wvreta arc
xilviTad aResruleba da arc smeniTad, arcTu Cveulebrivi ram sityva-saxeliT
miiwvdomeba igi, vinaidan RmerTi arc Tvals uxilavs, arc yurs smenia da, aseve, arcTu
248
aris igi ram imaTgani, adamianis gulamde rom aRwevs Cveulebrivi wesiT .

amitom, marTebs mas, vinc eswrafvis mieaxlos maRalTa Semecnebas, rom


yovelgvari grZnobadi da pirutyvuli aRZrulobisgan windawin ganiwmindos sakuTari wes-
Cveva da, amasTan, ganibanos gonebisgan yvela is azri, rac ki winaswari ram
ganwyobiT aris aRmocenebuli masSi, Semdeg ki ganeSoros Cveulebriv kavSirs Tavis
249
TanamecxedresTan , ese igi \ grZnobasTan, (romelic raRacgvarad meuRlea Cveni
bunebisa da Tanamecxedre), rom misgan ganwmendilma swored am saxiT Sehbedos
<mTas>.
marTlac, WeSmaritad <mTaa> RvTismetyveleba \ zeaRmavali da Znelad
misadgomi, romlis Zirsac ki ZlivsRa miwvdeba eri, magram Tuki maT Soris <mose>
iqneba vinme, Zalgulovnad Seudgeba kidec igi aRmasvlas, daitevs ra smenaSi sayvirTa
246
e. i. sxva ram grZnobis organo.
247
sityv. <oulobs adgils>.
248
Sdr. I kor. 2.9.
249
gamos. 19.15.
89

250
xmebs, romlebic, istoriis sityviT, dawinaurebis Jams ufro da ufro gaZlierdeba,
vinaidan WeSmaritad aris <sayviri>, mosasmenad Tavzardamcemi \ mqadagebloba
saRvTo bunebis Sesaxeb, rac didia Tavidanve, xolo SemdegSi ufro da ufro didi xdeba da
smenaSic \ ufro metad SeRwevadi.
251
mesayvireobdnen sjuli da winaswarmetyvelebi kacobrivi gangebulebis saRvTo
saidumlos, magram uZluri iyo maTi es pirveli xmebi imisTvis, rom misawvdomoba
252
hqonodaT urwmunoTa smenamde . amitom, iudevelTa damZimebulma sasmenelma ar
Seiwynara sayvirTa xma, Tumca rodesac maTi smenadoba <dawinaurda>, rogorc
ambobs werili, ufro gaZlierda sayvirebi, xolo sul bolo xmebi, saxarebiseuli qadagebebis
mier gamocemulni, ukve miwvda maT smenas, raJams <STabervis> gziT axmovandnen
253
<sakravebi> , romelTa xmac TandaTan ufro xmamaRla da ufro mZlavrad gaismoda.
254
cxadia, rom <sakravebi>, romlebic <STabervisas> gamoscemen xmas \ esaa
winaswarmetyvelebi da mociqulebi, romelTa xmovanebac, rogorc ambobs
fsalmunTgaloba, mTel dedamiwas gawvda da romelTa sityvebic mTeli soflis
kideebamde ganivrco.
magram Tu adamianTa simravle ver itevs zemodan momaval xmas, da Tu, amis
255
gamo, yvela maTgani mxolod moses aswrafebs iqiTken, rom, upirvelesad, Tavad man
Seicnos dafarulni, ers ki mxolod amis Semdeg aswavlos is rjuldeba, risi codnac
256
zegardmo moZRvrebis mier wiladxvdeba mas, es yovelive kvlavac, cxadia, exeba
imas, rac eklesiaSi ganeweseba, vinaidan eklesiis wiaRSi ar xdeba ise, TiTqos iq myofi

250
e. i. ufro da ufro zeviT asvlis dros.
251
<kacobrivi gangebuleba> (h6 κατὰ ἄνθρωπον οἰκονομία) niSnavs <gankacebas>.
252
sityv. <urwmuno smenamde>.
253
miniSnebaa imaze, rom sayviri, rogorc sakravi, xmas gamoscems Cabervis gziT.
254
berZnulSi <bervas> Seesabameba pme'ma, rac, amve dros, rogorc cnobilia,
aRniSnavs <suls> (mocemul konteqstSi, <suliwmindas>). igulisxmeba, rom
winaswarmetyvelebi da mociqulebi suliwmindis STaberviT <xmovanebdnen>
(qadagebdnen).
255
e. i. aqezeben, awveven, iZulebiT mimarTaven, miaqceven (raimesken).
256
zevidan momavali.
90

yvela aswrafebdes sakuTar Tavs saidumloTa Secnobisken, aramed, piriqiT, gamoirCeven


isini urTierTisgan im adamians, vinc SeZlebs Tavis TavSi saRvToTa datevnas, da,
Sesabamisad, swored mas, saRvToTa mesaidumles, miupyroben gulisyurs wadierad,
sarwmunod Seracxen ra yovelives, misgan smenils, vinaidan naTqvamia, rom <yvela ar
aris mociquli, da arc yvela \ winaswarmetyveli> (I kor. 12.29), Tumca amgvari ram
dResdReobiT aRar aris daculi eklesiaTa umravlesobaSi, vinaidan iq myofTagan bevrni
jer kidev saWiroeben warsul saqmeTagan ganwmendas, arian ra ganubanelni da
257
cxovrebiseuli <garsamosiT> Sebilwulni, amasTan, mxolod pirutyvuli grZnobiT
damfarvelni sakuTari Tavisa, Tumca, amis miuxedavad, mainc kadnierad eSurebian
258
saRvTo aRmarTs, Sedegad ki, TviTve axdenen sakuTari Tavis Caqolvas Tavisive
259
gulisfiqrebiT , gamomdinare iqidan, rom garkveulwilad marTlac <qvebia> eretikuli
azrebi, romlebic martivad klaven TviT imasac, vinc aris momgoni ukeTuri
260
swavlebebisa .

magram ras niSnavs moses Sesvla wyvdiadis SigniT da Semdeg am wyvdiadSi


xilva RvTisa?
marTlac, ise Cans, TiTqosda rogorRac ewinaaaRmdegeba pirvel
261
RmerTCenilobas amJamad nauwyebi, vinaidan maSin sinaTleSi ganiWvriteboda
RvTiuroba, aw ki \ wyvdiadSi, Tumca arc es ukanaskneli unda SevracxoT Cvens mier

257
e. i. cxovrebiseuli wes-CveviT.
258
Sdr. καταλεύονται (rus. TargmanSi gvaqvs приводятся в колебание, rac asaxavs
Migne-is monacems: καταsaλεύονται \ <iryevian>). Sdr. eqvT. <daiKsnebian>, rac
asaxavs originalis nusxaTa (KO) kidev erT wakiTxvas καταλύονται.
259
e. i. eretikuli swavlebebis mogonebiT.
260
e. i. eresi klavs anu <qviT qolavs> ara mxolod mis mimRebs, aramed \ mis
momgonsac anu imasac, vinc igonebs da sxvebs gadascems cru swavlebas (e. i. im
pirsac, visac exeboda msjelobis wina nawili). Sdr. Αἱ ... αἱρετικαὶ ὑπολήψεις λίθοι τινὲς
ἀτεχνῶς εἰσιν αὐτὸν τὸν εὑρετὴν τῶν πονηρῶν δογμάτων καταφονεύοντες, ingl. heretical
opinions are in effect stones which crush the inventor of evil doctrines, rus. еретические
мнения делаются какими-то камнями, совершенно погребающими под собою
самого изобретателя худых учений, eqvT. 'gulissityuani igi samwvalebloni <qvani>
arian, mqolvelni TYT mompovnebelsa mas borotTa maT zraxvaTasa".
261
Teofanias, RvTis gamoCinebas.
91

anagogikurad ganWvretilTa simwyobris sawinaaRmdegod, rameTu amaT mier imas


gvaswavlis werili, rom keTilmsaxurebiTi codna Tavdapirvelad sinaTle xdeba
imaTTvis, romlebsac STaenergeba (da es imitom, rom keTilmsaxurebis
sawinaaRmdegod rac moiazreba, swored sibnelea, xolo sibnelisgan ukumiqceva
sinaTlesTan TanaziarebiT aResruleba), Tumca rodesac dawinaurdeba goneba da
262
maradJams ufro didi da ufro sruli yuradRebiT SeemsWvaleba arsTa Semecnebas,
aseT dros raoden miuaxlovdeba igi mWvretelobas, miT metad ixilavs saRvTo bunebis
ganuWvretelobas, vinaidan qveviT datovebs ra yovelive xiluls \ ara mxolod imas, rasac
grZnoba wvdeba, aramed imasac, ris mxedveladac Tavad goneba Cans \ maradis ufro
263
Sinaganisken waremarTeba, vidre azrovnebiTi cnobismoyvareobis gziT ar
miaRwevs imas, rac uxilavia da miuwvdomeli, da iq ixilavs igi RmerTs, vinaidan swored
amaSi hgies saZieblis WeSmariti codna da swored amaSi hgies misi xilva, \ kerZod
imaSi, rom ar ixilveba igi, gamomdinare iqidan, rom Cvengan saZiebeli zeaRemateba
yovelgvar codnas, aris ra yovelmxriv garemoculi miuwvdomlobiT rogorc ram
wyvdiadiT.
amitom ambobs TviT aRmatebuli ioanec, romelic Sevida am mbrwyinav
264 265
wyvdiadSi , rom <RmerTi arasodes uxilavs aravis> , \ ara mxolod kacTagan,
aramed, aseve, arc mTeli goniTi bunebisgan, gangvisazRvra ra am ganCinebiT
maxarebelma, rom miuwvdomelia saRvTo arsebis codna.
amrigad, rodesac ufro didi xdeba codnaSi mose, maSin aRiarebs igi RvTis xilvas
wyvdiadSi anu maSin Seicnobs, rom RvTiuroba bunebiT isaa, rac uzemoesia
yovelgvar codnasa da Semecnebaze, vinaidan werili ambobs: <Sevida mose wyvdiadSi,
sadac iyo RmerTi> (gamos. 20.21).

262
Sdr. Musurillo: τῆς τῶν ὄντων κατανοήσεως. Migne-is teqstSi, τῶν ὄντων Secvlilia
zmnizediT ὄντωj (<WeSmaritad>, <namdvilad>), rac asaxulia am teqstidan momdinare
TargmanebSi (Sdr. mag. rus. углубляясь в уразумение истинно постижимого).
263
Sdr. τῇ πολυπραγμοσύνῃ τῆς διανοίας, ingl. by the intelligence's yearning, rus.
пытливостью разума. esaa im iSviaT SemTxvevaTagani, sadac <cnobismoyvareoba>
dadebiTi mniSvnelobiTaa gamoyenebuli (Sdr. ingl. Targmanis 196-e sqolio).
264
ix. <mbrwyinavi wyvdiadis> Sesaxeb e. WeliZe, wm. grigol noseli <pasuxi equsTa
maT dReTaTYs>, sqolio 11, saq. ekl. kalend. Tb. 1989.
265
ioane 1.18.
92

266
ra aris RmerTi? esaa igi, vinc <dado sibnele Tavis safarvelad> , rogorc ambobs
267
daviTi, romelic amave Seuval taZarSi gaxda dafarulTa mesaidumle, mose ki,
romelic iq Sevida, kvlavac imaveSi iRebs damoZRvras RvTis sityvis mier, raSic
winaswar ganswavla igi wyvdiadma, rom Sedegad, rogorc me vfiqrob, ufro
268
ganmtkicebuliyo CvenTvis zemoTqmulis Sesaxeb dogmati, damowmebuli saRvTo
xmis mier, vinaidan upirvelesad imas ganaCinebs saRvTo sityva, rom dauSvebelia kacTa
mier raimesadmi mimsgavseba RvTiurobisa, gamomdinare iqidan, rom yovelgvari cneba-
269
warmodgena, rac ki garemomcvelobiTi ram warmosaxvis Sesabamisad saRvTo
bunebis Sesaxeb SeiZleba moviazroT da vigumanoT, araTu RmerTs gangvicxadebs,
aramed RvTis kerps gviZerwavs, xolo vinaidan orad ganiyofa keTilmsaxurebiTi
saTnoeba, kerZod \ saTnoebad RvTiurobisa da saTnoebad zne-CveviTi warmatebisa (aris
ra cxovrebiseuli siwmindec keTilmsaxurebis nawili), aqedan gamomdinare, pirvelad imas
swavlobs mose, risi codnac marTebs mas RvTis Sesaxeb (kerZod ki \ codna imisa, rom
adamianuri wvdoma-aRqmiT aris SecnobadTagan araferi ixilveba RmerTTan
dakavSirebiT), Semdeg ki imaSi ganiswavleba, rac meore saxea saTnoebisa, Seicnobs ra,
Tu ra saqmeTa mier waremateba saTnoebiTi cxovreba.
amis Semdeg xelTuqmnel karavSi Sedis igi.
270
magram vin SeZlebs, rom mihyves mas, esodenTa Soris mavals da gonebiT
esoden aRmatebuls?

266
fs. 17.12.
267
<Seuvali taZari> anu berZn. to# a0duton aklia Migne-is gamocemas da, aqedan, rus.
Targmans, sadac nacvalsaxeli <masSi> [αὐτῷ] gagebulia sityva <wyvdiadis> monacvled
(Sdr. ). aris inglisurSi: who also was initiated into the mysteries in the same inner
sanctuary. aseve, aris frangulSi: lui aussi initié dans ce sanctuaire secret (adyton).
eqvTimesTan aRniSnuli to# a0duton gagebulia rogorc <uxilavni> (Sdr. <romelman
uxilavTa maT Sina iswavlna saidumloni>).
268
RvTis miuwvdomlobisa da uxilavobis.
269
aq: azrismierad moxelTebiTi.
270
e. i. esoden diad movlenaTa.
93

is, vinc aRmatebul aRmasvlaTa mier TiTqosda mwvervalidan mwvervalze


271
gadadis da maradis sakuTar Tavze maRali xdeba !

amgvari vinme upirvelesad tovebs mTis Zirs da ganeSoreba yvelas, vinc ki


mouZlurebulia aRmasvlaSi. amis Semdeg Tavis smenaSi Seiwynarebs igi sayvriTa
xmebs, maRldeba ra aRmasvlasTan erTad, Semdeg ki RvTismcodneobis uxilav
taZarSi Sedis, Tumca arc xsenebul taZarSi Cerdeba, aramed xelTuqmneli karvisken
gadainacvlebs, vinaidan swored am mijnamde midis is, vinc esodeni aRmasvlebiT
maRldeba zeviT, rameTu, rogorc me vfiqrob, xsenebuli zeciuri sayviri sxva ram azriTac
xdeba xelTuqmneli karvisken msvlelobis maswavlebeli im adamianisTvis, vinc
272
gulisxmismyofeli iqneba amisa.

marTlac, zeciur saidumloTa simwyobre mRaRadebelia arsTa Soris Cenili


sibrZnisa da xilulTa mier mimTxrobia RvTis diadi didebulebisa, rogorc aris naTqvami:
<cani miuTxroben RvTis didebas> (fs. 18.2).
amasTan, didxmovani xdeba es sayviri moZRvrebis sicxadiTa da
keTilmJRerobiT, rogorc ambobs erT-erTi winaswarmetyveli: <sayviris xma gamosca
273
cam zemodan> .

Sesabamisad, is, vinc ganiwminda Tavi da gaimaxvila gulismieri smena, amis


Semdeg Seiwynarebs sayviris xmas anu, ase vityvi, saRvTo Zlierebis codnas, rac
gamomdinareobs arsTa Wvretidan da riTac win waremarTeba, rom iq SeaRwios
gonebiT, sadac hgies RmerTi

271
Sdr. ἀεὶ ἑαυτοῦ γίνεται ὑψηλότερος, Sdr. eqvT. <maradis iqmneboda umaRles Tavisa
TYsisa>.
272
asea nusxaTa umetesobaSi (τῷ ἐπαΐοντι), rasac mihyveba eqvTime: <xolo vhgoneb,
Tu sxYTaca saxiTa maswavlel eqmnebis sayYri igi zecisaA KeliTuqmnelsa mas karavsa
Seslvisa gulisKmismyofelsa missa>, Tumca Migne-isTan da H nusxaSi saxezea τῷ
ἐπαniVοντι, rac niSnavs <zeamsvlels> da rac asaxulia ingl.-frang. da rus. TargmanebSi
(magaliTisTvis Sdr. rus. Мне кажется, что и в другом смысле небесная труба
делается учителем для восходящего к нерукотворенному входу).
273
Sdr. zir. 46.17 (eqvTimeseuli Targmanis gamocemaSi mcdarad miTiTebulia
<eklesiaste> [<ekl. 46.17>], maSin roca <eklsiastes> wigni sul 12 Tavs Seicavs.
Secdomis mizezi isaa, rom laTinuri eccl. gamomcemlisgan gagebul iqna eklesiasteze
miTiTebad, Tumca igulisxmeba <ziraqis wigni>, laTinurSi, Cveulebriv, Ecclesiasticus-
ad wodebuli).
94

274
es adgili werilis mier <wyvdiadad> aris wodebuli , riTac, rogorc iTqva,
275
gangvecxadeba ucodneloba da ganuWvreteloba. swored am <wyvdiadSi> Sesuli
Wvrets zemoxsenebul xelTuqmnel karavs, rasac amis Semdeg nivTieri mimsgavsebiT
warmouCens igi qveviT myofebs.
magram ra aris es xelTuqmneli karavi, romelic mTaze gamouCndeba moses,
ebrZaneba ra am karvisadmi rogorc pirvelsaxisadmi Wvreta, rom xeliTmoqmedi
Sesaqmis gziT gamoaCinos xelTuqmneli sakvirveleba?
marTlac, <ixile> \ eubneba RmerTi \ <da gaakeTe yovelive im saxis Sesabamisad,
mTaze rom geCvena Sen> (gamos. 25.40).
esaa, kerZod, oqros svetebi, vercxlis kvarcxlbekebSi CasaZirkvlebulni da,
msgavsadve, vercxlis TavebiT damSvenebulni, kidev \ sxva svetebi, romelTa Tavebic da
kvarcxlbekebic spilenZis nivTisaa, xolo maT zeda boloebs Soris kvlavac vercxlia, yvela
maTgans ki sayrdenad aqvs Zeli, lpobas rom ar ikarebs da garedan saxilvelad rom
wriulad evleba zemoxsnebul nivTTa ciskrovaneba, iseve rogorc kidobanic, msgavsadve,
276
wminda oqroTi rom brwyinavs, xolo es oqros garsamosi sayrdenad ganikuTvnebs
imave Zels, lpobis armimRebs. amaT zeviTaa raRac sasanTle, qvemoT, kvarcxlbekis
fuZeze erTi, zeda boloSi ki Svid RerZad ganyofili da RerZebze amave raodenobis
sanTlebis mqone. masala sasanTlisa oqroa, rasac arc namzadobiTi Rrmuli aqvs da arc
277
Zeli \ Siga sayrdenad. amaT garda, sakurTxeveli, salxinebeli da egreT wodebuli
qerubimebi, romelTa frTebic mouCrdilebdnen kidobans, \ es yovelive aris oqro, Tumca
araTu zedapirisTvis garegnulad mimniWebeli keTilferobisa, aramed \ mTlianad oqro,
TviT siRrmis bolomde rom aRwevs es nivTiereba, da kidev \ Wreli fardebi,
mqsovelobiTi keTilxelovnebiT damzadebulni, da maTze sxvadasxvagvar yvavilTa
Taigulebi, naqsovis dasamSveneblad urTierTSi TanaSewnulebi, romlebiTac imijneba,
erTi mxriv, is nawili karvisa, rac saxilvelia da fexdasadgmeli nebismieri
mRvdelmoqmedisTvis, meore mxriv ki \ is nawili, rac Seuvalia da miuaxlebeli, xolo win

274
gamos. 20.21.
275
sityv. <gangvemarteba>.
276
sityv. <Seuzavebeli>.
277
eqvT. <saKsari> (ἱλαστήριον).
95

dawesebuli saxelad ganikuTvnebs <wmindas>, dafaruli ki \ <wmindaTa wmindas>. maT


gverdiT aris embaz-sabanelni, sasakmevleni, garedan faradgebis garsamosi, balnis
gadasafareblebi, wiTlad SeRebili tyavebi da ase Semdeg, sxva yovelive, rac ki, werilis
sityviT, moses mier ganemzadeba.
romeli sityva-swavleba gulisxmayofs zedmiwevniT am yovelives? rani arian is
<xelTuqmnelni>, romelTa msgavsebadac hgies es yovelive? anTu ra SenaZeni iqneba
mnaxvelTaTvis nivTismieri mimsgavseba imisadmi, rac wyvdiadSi ixila mosem?
Tumca, vfiqrob, kargi iqneba am yovelives Sesaxeb zedmiwevniTi ganxilva imaT
davutovoT, romlebsac suliwmindisgan aqvT miRebuli Zala RvTis siRrmeTa
gamokvlevisa, Tu, raTqmaunda, gamoCndeba imgvari vinme, vinc SeZlebs imas, rom
suliwmindiT imetyvelos saidumloni, rogorc ambobs mociquli (I kor. 14.2), xolo
imasTan dakavSirebiT, rac Cvens mier varaudis saxiT moiazreba da iTqmis,
mkiTxvelebs mivandoT msjavris gamotana, kerZod \ CaTvlian isini miuReblad zemore
Sexedulebas Tu, piriqiT \ misaRebad, Sesabamisad imisa, rogorc gadawyvets amas
278
gansjisTvis mofiqralis goneba .

amasTan, vinaidan zemore uwyebebSi arsebuli saidumlo nawilobriv gagvicxada


pavlem, mcire ram saTaves miviRebT misi sityvebidan da vityviT, rom saxeobrivad
winaswar-ganiswavla mose yovlierebis garemomcveli karvis saidumloSi, xolo es karavi
279
unda iyos qriste \ RvTis Zala da RvTis sibrZne , romelic hgies xelTuqmneli Tavisi
280
bunebiT , magram, amasTan, ganikuTvnebs Seqmnilobas, rodesac saWiro xdeba
Cvens Soris am karvis damyareba, im mizniT, rom raRacgvarad Tavadve yofiliyo
Seuqmnelic da Seqmnilic, kerZod, winaarsebobiT \ daubadebeli, xolo am nivTieri
281
SedgenilobiT \ dabadebulad qmnili.

278
esaa sakmaod uCveulo fraza (Sdr. ἡ διάνοια τοῦ κρίνειν ἐπεσκεμμένου), rac
ganapirobebs mis perifrazulobas an srul mcdarobas TargmanebSi. Sdr. ingl. Their
critical intelligence must decide whether it should be rejected or accepted, frang. de le
rejeter ou de l'adopter selon ce qu'à l'examen il leur en semblera, rus. чтобы это, или
отвергнуть, или принять, как принявший на себя суд решит своим умом, eqvT.
<raATa anu keTil anu uKmrad Sehracxon, viTarca vis enebos>.
279
I kor. 1.24.
280
e. i. saRvTo bunebiT.
96

albaT, zemoTqmuli ar aris bundovani imaTTvis, romlebic zedmiwevniT


Seiwynareben Cveni rwmenis saidumlos, vinaidan erTia yovelTagan is, vinc, erTi mxriv,
iyo uwinares saukuneebisa da, meore mxriv, Seiqmna ukanasknel saukuneebSi, vinc, erTi
mxriv, ar saWiroebda Jamier Seqmnilobas (vinaidan rogorRa iqneboda msaWiroebeli
Jamieri dabadebisa is, vinc hgies JamTa da saukuneTa uwinares?), magram, meore
mxriv, Cvens gamo, romlebmac ugunurebis mizeziT gaxrwna miviReT arsebobisa, Tavs
ido gamxdariyo Cvenebri, rom is, vinc gavida myofobis miRma, kvlav myofobisken
ukumieqcia.
swored igia mxolodSobili RmerTi, erTi mxriv, Tavis TavSi momcveli yovelivesi,
meore mxriv ki, Cvens Soris sakuTari karvis damamyarebeli.
magram Tu esodeni sikeTe iwodeba <karvad>, amis gamo nuranairad nu
SeSfoTdeba qristesmoyvare, ise TiTqos amcirebdes saRvTo bunebis didebulebas am
282
sityvaSi moazrebuli mniSvneloba, vinaidan arc sxva ram saxelia Rirsi im bunebisa,
283
romelsac igi aRniSnavs , aramed yvela maTgani Tanabrad aris daklebuli
284
zedmiwevniTi gaazrebisgan , iqneba es kninobiTad misaCnevi saxelebi Tu imgvari
saxelebi, romlebSic, garkveuli gagebidan gamomdinare, cneba-warmodgenaTa raRac
sidide dainaxeba, Tumca iseve rogorc yvela sxva saxeli, \ TiToeuli maTgani ama Tu im
mniSvnelobis kvalobaze, \ keTilmsaxurebiTad iTqmis misdami, gamacxadeblad saRvTo
Zalisa, rogoricaa, magaliTad, mkurnali, mwyemsi, mfarveli, puri, venaxi, gza, kari,
savane, wyali, klde, wyaro da sxva amgvari, rac ki mis Sesaxeb nauwyebia, msgavsadve,
garkveuli ram RvTisSesaferisi mniSvnelobis kvalobaze, <karvis> saxeliTac iwodeba igi,
285
vinaidan arsTa garemomcvelobiTi Zala, raSic mkvidrobs mTeli sisavse RmrTeebisa ,
yovelives saerTo mfarveloba, garemomcveli Tavis TavSi yovlierebisa, \ swored igi, \
WeSmaritad aris wodebuli <karvad>.

281
araerTgzis gagvisvams xazi, rom termini <dabadeba> niSnavs ara <Sobas>, aramed
mxolod <Seqmnas>.
282
sityv. <Cadebuli>.
283
e. i. saRvTo bunebisa.
284
e. i. RvTis bunebis zedmiwevniTi (WeSmariti) gaazrebisgan.
285
kolas. 2.9.
97

286
amasTan, aucilebelia <karvis> saxelTan SesabamisobaSi iyos Wvretac , rom
287
yovelive is, rac ganWvretili iqneba Cvengan, RvTisSesaferisi mniSvnelobis mqone
288
garkveuli ram gaazrebisken wargvmarTavdes Cven. amitom, vinaidan didma
289 290
mociqulma qveda karvis <farda> xorcad Tqva , imdenad ramdenadac es farda
Sedgeboda <Wreli> ferebisgan anu, rogorc me vfiqrob, oTxi stiqionisgan, xsenebul
291
mociquls ki, safiqrebelia, mieca xilva am <karvisa> zeciur salocavebSi , rodesac mas
suliwmindis mier gamoecxada samoTxis saidumloni, aqedan gamomdinare, jerovani
unda iyos, rom, mociqulis nawilobriv ganmartebas mivapyroT yuradReba da <karvis>
mTliani ganWvretac swored am nawilobrivs TanaSevuwyoT, rom iqneb, TviT mociqulis
sityvebidan gamomdinare, SesaZlebeli gaxdes CvenTvis <karvis> igavTa cxadyofa.
292
marTlac, mxolodSobilis Sesaxeb, romelic Cven <karvis> saxeSi moviazreT,
mociquli erTgan ase ambobs: 'masSi Seiqmna yovelive xiluli da uxilavi, anTu saydarni,
anTu xelmwifebani, anTu mTavrobani, anTu uflebani, anTu Zalni" (kol. 1.16).

286
τὴν ὀπτασίαν, ingl. vision.
287
e. i. sulieri xedviT warmoCenilTagan, sulieri xedviT danaxulTagan.
288
sityv. <xedvisken>, <mWvretelobisken> (πρός θεωρίαν, ingl.-frang. contemplation,
rus. взгляду, Sdr. eqvT. <gulisKmisyofisa mimarT>)
289
eqvT. <kretsabmeli>.
290
ebr. 10.20.
291
termini <salocavi>, rac ZvelTaganve aRniSnavda <Tayvaniscemis adgils>, <taZars>,
<ekelsias>, <siwmindes>, kargad Seesatyviseba zemoganxilul berZnul a0duton-s (Sdr.
ingl. sanctuary, rus. святилище, eqvT. <uxilavi>). d. CubinaSvilis <leqsikonSi>
ganmartebulia: <salocavi \ saxli daniSnuli locvisaTvis> (gv. 1084). n. CubinaSvilis
samenovan <leqsikonSi> <salocavis> SesatyvisTa Soris miTiTebulia <eklesia>
(церковь, église, gv. 429). movitanT termin <salocavis> damowmebis erT-erT adreul
(IX-X ss-is) nimuSs: 'ნეტარმან ბარლაამ მიიxუნა ნაკუერცხალნი იგი ... და
ნებსა ზედა ჴელისა თჳსისასა დასხნა მან ნაკუერცხალნი იგი ნაცვალად
სასაკუმეველისა და დაასხა საკუმეველი მას ზედა და ეგრჱთ მოაკუმია მან
თჳსი იგი სალოცავი და აღასრულა ლოცვაჲ" (mamaTa cxorebani, v.
imnaiSvilis gamoc. Tb. 1975, gv. 206-207). am mniSvnelobiT sadReisod
araiSviaTad gamoiyeneba axalSeqmnili termini <sawmindari>.
292
sityv. <karvis sanacvlod>.
98

amitom, Tuki vinme zenaTa mimarT miapyrobs mzeras, misTvis vercxliT moelvare
293
da oqrocurvili svetebi, mzidi Zelebi , rgolebi da, agreTve, qerubimebi (romlebic
frTebiT faravdnen kidobans), iseve rogorc sxva danarCeni, rasac ki karvis Sesaqmis
aRweriloba moicavs, \ yovelive es gulisxmobs zeqveyniur Zalebs, ganWvretilebs
294
<karavSi> da, amasTan, saRvTo ganzraxulebiT yovlierebis <sayrdenebad>
dawesebulebs.
295
swored am <karavSia> WeSmaritad <mzidi Zelebi> , mimogzavnilni
296
samsaxureblad imaT gamo, romlebmac unda imemkvidron cxonebuloba , da
rgolebisebr Camagrebulni Cvens sulebSi, romlebic cxonebadni varT, zeaizidaven ra
sakuTar TavTa mier saTnoebis simaRlisken imaT, romlebic miwaze arian mdebareni.
amasTan, rodesac werili <qerubimebs> ambobs aRTqmis kidobnis <SigniTmdebare
saidumloTa> frTebiT damfarvelad, amiT ganamtkicebs Cvens im ganWvretas, rac
<karvis> Sesaxeb gadmoveciT.
marTlac TviT saxeli <qerubimi> saRvTo bunebis irgvliv ganWvretil ZalTa
aRmniSvnelad gviswavlia, romlebic esaiam da ezekielma Seimecnes. amasTan, maTi
frTebiT <aRTqmis kidobnis> dafaruloba ar unda eucxoos vinmes smenas, vinaidan
esaias wignSic winaswarmetyvelis sityvebi amasve gvauwyebs <qerubimTa frTebis>
Sesaxeb, Sesabamisad imisa, rom erTi da igive ram aq <aRTqmis kidobnad>, iq ki
293
berZnulSi gvaqvs ἀναφορεῖς, rac Tormetgzis aris gamowmebuli <Zvel
aRTqmaSi> karavTan dakavSirebiT. oSkur-gelaTur redaqciebSi yvelgan
Sesatyvisad dasturdeba <aRsaRebelni> (baqariseulSi organ
Sesatyvisia <satYrTelni>), rasac axalqarTul TargmnaSi cvlis <ketebi>
(Sdr. slav. íwñBëà, rus. øåñòû, laT. vectes, ingl. staves, frang. des
barres, germ. Stangen). sakuTriv mocemul adgilas inglisurSi gvaqvs
the bearing poles, frangulSi les leviers, rusulSi носила, xolo
eqvTimesTan saxezea <samsxuerpleni>, gamomdinare iqidan, rom
eqvTime, rogorc Cans, zemore sityvas a7nafora3-sTan akavSirebs, rac
liturgikulad <msxverplSewirvas> niSnavs.
294
e. i. ieso qristeSi.
295
e. i. mociqulebi.
296
ebr. 1.14. igulisxmebian is adamianebi, romlebsac cxoneba unda moepovebinaT (Sdr.
διὰ τοὺς μέλλοντας κληρονομεῖν σωτηρίαν, ingl. who will be the heirs of salvation, rus.
которые имеют наследовать спасение, eqvT. <romelTa egulebis damkYdrebaA
cxorebisaA>).
99

<pirisaxed> iwodeba. marTlac, am <kidobansac> da im <pirisaxesac> frTebi faravs,


riTac Seicnoba, rom erTi da igivea orive maTgani, xolo sakuTriv <frTebiT dafaruloba>,
vfiqrob, moaswavebs dafarulTa Wvretis miuwvdomlobas.
amasTan, Tuki gesmis, agreTve, sanTelTa Sesaxebac, romlebic erTi sasanTlisgan
amodian mravalgantotvilad, raTa uSurveli iyos da uxvi yovelmxriv mbrwyinavi sinaTle,
ar Secdebi, Tu maTSi gulisxmayof zemoxsenebuli karvis Semkobilobas suliwmindisgan
297
gamomavali mravalsaxovani sxivebis mier , rogorc ambobs esaia, Svidad ganyofs ra
298
igi sulis elvarebebs .

rac Seexeba <salxinebels>, vfiqrob, mas ganmartebac ar sWirdeba, vinaidan


299
gacxadebulia mociqulisgan, Tu ra ifareba masSi, ambobs ra: <romelic winaswar
300
daawesa RmerTma rogorc salxinebeli> (rom. 3.25 ).

amasTan, rodesac mesmis <sakurTxeveli> da <sasakmevle>, Sevicnob zecierTa


301
mier am <karvisadmi> maradJams aRsrulebul Tayvaniscemas, vinaidan, mociqulis
302
TqmiT, ara mxolod <amqveyniurTa da qveskneliseulTa>, aramed <zecierTa> enac

297
Sdr. gamocx. 4.5.
298
es. 11.2.
299
ieso qriste.
300
Sdr Zveli qarTuli redaqciebi: <რომელი-იგი წინაჲსწარ განჰმზადა
ღმერთმან სალხინებელად>. Sdr. eqvT. sruli konteqstiT: 'xolo <salxinebelsa,
vhgoneb Tu, arca TargmanebaA uKms, rameTu mociqulman gamoaCina dafarulebaA
misi, Tqua raA, viTarmed: <romeli-igi daawesa RmerTman saKsrad>".
301
vinaidan berZnuls ar axlavs windebuli {n (<-Si>), Sesabamisad, ufro marTebulad
migvaCnia forma <karvisadmi>, rogorc es aris eqvTimesTan (Sdr. 'xolo <sakurTxeveli>
raA da <sasakumevle> mesmas, gulisKma-vhyof Tayuaniscemasa mas, romelsa
aRasruleben samaradisod amis <karvisa> mimarT zecisani igi"), vidre forma
<karavSi>, rogorc es gvaqvs ingl,-frang.-rus. TargmanebSi (magaliTisTvis Sdr. es
ukanaskneli: Слыша об алтаре и алтаре кадильном, представляю мысленно
непрестанно совершаемое в сей скинии поклонение пренебесных сил). Sdr. berZn.
Θυσιαστήριον δὲ καὶ θυμιατήριον ἀκούων, νοῶ τὴν διηνεκῶς ἐπιτελουμένην τῇ σκηνῇ
ταύτῃ τῶν ἐπουρανίων προσκύνησιν. davZenT, rom eqvTimeseuli gagebis
marTebulobas adasturebs momdevno teqstic, sadac mkafiodaa uwyebuli ieso qristesadmi
(<karvisadmi>) da ara <ieso qristeSi> qebis aRvlena (=<Tayvaniscemis aRvlena>)
zecierTa mier.
302
Sdr. filip. 2.10: '".
100

303
qebas aRavlens yovelTa dasabamisadmi . swored esaa RvTisTvis saTno msxverpli \
304
bageTa nayofi, rogorc ambobs mociquli , da locvaTa keTilsurneleba.

amasTan, Tu xsenebulTa Soris ixilveba, agreTve, saRebaviT gawiTlebuli tyavi da


gamoqsovili balnebi, arc es arRvevs zemore ganxilvis simwyobres, vinaidan is, vinc
305
winaswarmetyveuri TvalebiT SeaRwevs saRvToTa mWvretelobaSi, ixilavs iq
306
winaswargansazRvrulad macxovnebel vnebas , rac moeswaveba zemoTqmulTagan
307
orives mier, ganacxadebs ra <siwiTle> sisxls, xolo <balani> \ mokvdinebulobas
(Sesabamisad imisa, rom sxeulSi balani unawiloa mgrZnobelobisa da amis gamo igi
308
sakuTriv mokvdinebulobis simbolod gvevlineba) .

303
Sdr. eqvT. <araTu queyanisaTani oden da quesknelTani, aramed zecisaTanica
enani Seswirven qebasa mTavrisa mis mTavrobaTaAsa>.
304
Sdr. ebr. 13. 15.
305
nacvlad sityvebisa <is, vinc winaswarmetyveuri TvalebiT...>, rogorc es gvaqvs
Mussurillo-s gamocemis ZiriTad teqstSi (Sdr. Ὁ γὰρ προφητικo8ς ὀφθαλμo8ς) da rasac
adasturebs arsebuli berZnuli nusxebi, Migne-isTan saxezea saxelobiTi
<winaswarmetyveluri Tvali...> (Ὁ γὰρ προφητικὸς ὀφθαλμός...), rac asaxulia misgan
momdinare ingl.-frang.-rus. TargmanebSi (Sdr. magaliTad, es ukanaskneli: Пророческое
око...). eqvTimes Targmani, molodinisamebr, Musurillo-s ZiriTad teqsts mihyveba:
<rameTu romeli sawinaAswarmetyueloATa TualiTa...>.
306
zedmiwevniT asea originalSi: προωρισμένον τὸ σωτήριον πάθος. igulisxmeba,
macxovris vneba jvarze, kacobriobisTvis cxonebis momniWebeli, rac winaswar iyo
gansazRvruli da ganCinebuli (Sdr. ingl. will see the saving Passion there
predetermined, frang. gavrc. y a vu la Passion rédemptrice préexistant dans la pensée
divine, rus. Targmani mcirediT xarveziania, vinaidan mTlianad epiTeturad gadmoaqvs
teqsti: усматривает там предопределенное спасительное страдание, umjobesi
iqneboda: усматривает там спасительное страдание как предопределенное.
eqvTimes TargmnaSi <winaswargansazRvrulis> Sesatyvisi προωρισμένον
gamotovebulia, riTac es Targmani kvlavac gverdiT udgas originalis KOS nusxebs: <mun
ixilos cxovelsmyofelica igi vnebaA>).
307
sityv. <ganmartavs ra>.
308
Sdr. eqvTimes metad STambeWdavi ganmartebiTi Targmani, sadac mkafiod
ikveTeba misi mTargmnelobiTi meTodi da stili, gvevlineba ra originalis ara mxolod
mTargmnelad, aramed \ RvTivsulier egzegetadac: <...rameTu balani TmaA ars da
yoveli TmaA guamsa Sina ucxo ars cnobisagan [=<SegrZnebisgan>] da mokueTiTa
misiTa ara iqmnebis tkivili, amisTYs saxe ars mkudrobisaA>.
101

amrigad, rodesac winaswarmetyveli zena karavs miapyrobs mzeras, maSin zemore


simboloebSi am yovelives xedavs igi, magram Tu vinme qvemore karavs Wvrets,
309
gamomdinare iqidan, rom pavles mier mravalgzis ewodeba qriste eklesias , jerovani
310
iqneboda, Tu vifiqrebdiT, rom <mociqulebi, moZRvrebi da winaswarmetyvelebi> \ es
311
saxelebi \ aRniSnaven saRvTo saidumlos msaxurebs, romlebsac eklesiis svetebadac
saxeldebs werili, vinaidan ara mxolod petre, iakobi da ioanea svetebi eklesiisa, arcTu
312
mxolod ioane naTlismcemeli iyo <anTebuli sanTeli> , aramed yvela isini, romlebic
sakuTar TavTa mier sayrdenad udganan eklesias da sakuTari saqmeebiT
313
<mnaTobebad> gvevlinebian, <svetebadac> iTqmian da <sanTlebadac>.

<Tqven xarT sinaTle soflisa>, eubneba mociqulebs ufali (maTe 5.14). msgavsadve,
saRvTo mociquli sxvebsac ubrZanebs, rom svetebi iyon, eubneba ra: <mtkiceni iyaviT da
Seuryevelni> (I kor. 15.58). TviT amave mociqulma timoTec keTilsaTno svetad
ixelovna, Seqmna ra igi, rogorc ambobs Tavisive piriT, <svetad da simtkiced
314
WeSmaritebisa> .
315
am <karavSi> ciskarze da mwuxrze maradJams ixilveba aRvlenilad rogorc
msxverpli qebisa, aseve sakmeveli locvisa, xolo didi daviTi am gamonaTqvamTa
316
gulisxmisyofasac gvaniWebs, warmarTavs ra locvis sakmevels <keTilsaynosel

309
Sdr. I kor. 12.12, efes. 1.23. Sdr. πολλαχῇ Χριστὸς ἡ Ἐκκλησία παρὰ τοῦ Παύλου
κατονομάζεται, rus. у Павла нередко Церковь именуется Христом, ingl. in many
places the Church also is called Christ by Paul, eqvT. <mravalgzis qriste ewodebis pavles
mier eklesiasa>.
310
I kor. 12.28.
311
galat. 2.9.
312
ioane 5.35.
313
fil. 2.15.
314
I tim. 3.15.
315
sityv. <moqmedebulad>.
316
Sdr. fs. 140.2.
102

317
surnelebad> RvTisadmi da mRvdelmoqmedebs ra msxverplSewirvas xelTa
gawvdeniT.
xolo rodesac <embaz-sabanels> moismens vinme, uTuod unda gulisxmayos man is
318
moRvaweni, romlebic saidumlo wylis mier ganmbanelni arian codvaTa sibilwisa.

<embazi> iyo ioane, romelic iordaneSi sinanulis naTlisRebiT aRasrulebda


ganbanvas.
<embazi> iyo petre, romelmac samiaTasi adamiani erTdroulad da erTbaSad
319
Caiyvana wyalSi .
320 321
<embazi> iyo kandakes saWurisisTvis filipe .
317
Sdr. Sesaq. 8.21, filip. 4.18 da sxva.
318
naTlisRebiTi wylis.
319
saq. 2.41.
320
yvela berZnul nusxaSi aris <kandakosisTvis> (ar aris naxsenebi <saWurisi>), anu
saxezea mamrobiTis genetivi τοῦ Κανδάκου, riTac gamodis ise, TiTqos filipem monaTla
mamakaci, saxelad kandakosi, maSin roca, rogorc <saqme mociqulTa> cxadyofs,
<kandake> (mdedrobiTi sqesis) aris saxeli eTiopiis dedoflisa, romlis saWurissac (da ara
TviT kandake dedofals) naTlavs filipe. aRniSnul garemoebas efuZneba minaweri
berZnul nusxebze: 'amgvarad, RvTismetyvelma (?) grigolma saxeli <kandakosi>
saWurisisadmi dawesebulad icis da ara eTiopielTa dedoflisadmi, rogorc viRaceebs
egonaT> (ix. Musurillo, p. 96). xsenebuli Musurillo uSvebs imis SesaZleblobas, rom
saqme gvqondes gadamweris SecdomasTan da amitom konieqturad gvTavazobs
mdedrobiTis genetivs mamrobiTis artiklis genetivTan erTad (to' Kanda3khj), rac ukve
gulisxmobs ara imas, rom filipem monaTla <kandake>, aramed imas, rom filipem
monaTla <kandakesisi> (kalkirebulad) anu, rac niSnavs, <kandakesTan dakavSirebuli
adamiani>. aseT SemTxvevaSi, Tu, magaliTad, qarTulad sityva-sityviT vTargmnidiT
zemore konteqsts, miviRebdiT ara winadadebas, rom <filipe embazi iyo kandakesi>,
aramed \ imas, rom <filipe embazi iyo kandakesisa [e. i. <kandakesiseulisa> anu
<kandakes adamianisa>, <kandakes saWurisisa>]. amgvari konieqturis marTebuloba da
faqtobrivi dadastureba saxezea eqvTimes TargmanSi, sadac vkiTxulobT: 'sabanel iyo
kandakesisa mis filipH". rogorc vxedavT, sruliad naTelia, rom, qarTuli Targmanis
mixedviT, filipe <sabaneli> iyo ara <kandakesi>, aramed <kandakesisa mis> anu
<kandakesiseulisa>, <kandakesTan dakavSirebuli adamianisa>, rac berZnulSi
Sesatyvisad swored Musurillo-sgan navaraudev to' Kanda3khj-s gulisxmobs (Sdr. ingl.
Targmani, sadac, mTargmnelis miTiTebiT, gaziarebulia Musurillo-s zemomiTiTebuli
konieqtura: Philip, too, was a laver of the servant of Candace. Sdr. rus. sadac, aseve,
marTebuli gageba gvaqvs: купелью был Филипп для евнуха Кандакии. frangulSi
saxezea mcdari gageba: Philippe etait le bassin de Candace).
321
saq. 8.27.
103

322
aseve, yvela is adamiani, vinc mRvdelmoqmedebs xsenebul madls, <embazi>
323
aris imaTTvis, romlebic Tanaziarni xdebian am saboZvarisa .

amasTan, Tu vinme ifiqrebs, rom is <fardagebi>, romlebic, erTimeoresTan


TanaSerTulni, wriulad garemoicavdnen <karavs>, momaswavebelia morwmuneTa
urTierTmoyvaruli da mSvidobiani Tanamoazreobisa, amgvari vinme ar Secdeba
jerovanisgan. swored ase ganmartavs daviTi, romelic ambobs: <romelmac daawesa Sens
sazRvrebad mSvidoba> (fs. 147.3).
xolo <wiTlad SeRebili tyavi> da <balnis gadasafareblebi>, romlebsac sakuTari
wvlili SehqondaT <karvis> SemkobaSi, maTTvis Sesaferisad moiazreben, erTi mxriv,
Semcode xorcis mokvdinebas, risi igav-simboloc aris <wiTlad SeRebili tyavi>, meore
324
mxriv ki, mkacr samoRvaweo cxovrebas. orive maTganis mier gansakuTrebiT
Seimkoba eklesiis <karavi>, vinaidan <tyavi>, rasac Tavisi bunebisgan ar aqvs
cxovelmyofelobiTi Zala, keTilyvavilovani xdeba wiTeli saRebavis mier, es ki
gvaswavlis, rom yvavilovnebis momniWebeli madli suliwmindisa STainergeba ara
vinme sxvaSi, aramed \ mxolod imaTSi, romlebic moakvdineben sakuTar Tavs codvis
mimarT. amasTan, gulisxmobs Tu ara werili <wiTel saRebavSi> mrTelcnobier
krZalulebas, amis gansjas mas mivandob, visac amgvarad surs.
meore mxriv, <balnebis> TanaSewnuloba, riTac Semzaddeba uxeSi da xeliT
325
Znelad-Sesaxebi qsovili, momaswavebelia im mkacri marxva-TavSekavebisa, rac
326
ganlevs masTan Sexebul vnebebs.

322
sityv. <moqmedebs> (Tumca igulisxmeba sakuTriv samRvdelo moqmedeba).
323
naTlisRebisa.
324
sityv. <TavSekavebis Sesabamis>.
325
<xeliT Znelad-Sesaxebis> Sesatyvisi δυσαφeVς, rac saxezea Migne-is gamocemaSi,
Musurillo-s ZiriTad teqstSi Secvlilia sityviT δυσu3fej, rac niSnavs <Znelad mosaqsovs>,
Tumca vinaidan TviT eqvTimesTanac ki saxezea <Znelad Sesaxebel>, upiratesobas
swored Migne-is wakiTxvas vaniWebT.
326
Sesabamisi berZnuli καθομιλούντων-is zmnuri forma kaqomileVw, rac, sxva
mniSvnelobebTan erTad, gulisxmobs <SexebaSi yofnas>, <kavSir-urTierTobas>,
vfiqrobT uaRresad sworadaa gagebuli wm. eqvTime mTawmindelis mier, rasac
mivyvebiT Cvenc (Sdr. <xolo balnisa igi naqsovi, romeli-igi mqise ars da Zniad-
Sesaxebel, ficxelsa mas da ganmlevelsa misda SemxebelTa vnebaTasa marxvisa
104

am yovelives Tavis TavSi aCvenebs qalwulebiTi cxovreba, rac gvema-tanjvas


ayenebs amgvarad mcxovrebTa xorcs.
amasTan, Tuki <karvis> SigniTa nawili, rac wodebulia <wmindaTa wmindad>,
fexdaudgamia mravalTaTvis, arc es unda miviCnioT Cvengan moazrebulTa simwyobris
sawinaaRmdegod, vinaidan WeSmaritad wminda ram da wmindaTa wminda sagania
arsTa WeSmariteba, mravalTagan aRuqmeli da miuvali, xolo vinaidan dafuZnebulia igi
saidumloTa karvis Seuval da dafarul wiaRSi, aqedan gamomdinare, cxadi unda iyos, rom
gamouwvlilvelia wvdoma-Semecnebaze aRmatebulTa gulisxmisyofa, Sedegad ki,
327
unda gvwamdes, rom, erTi mxriv, arsebobs is, rasac veZiebT , da rom, meore mxriv,
ar myofobs igi yvelas TvalTa winaSe, aramed mxolod gonebis SeuvalTa SigniT hgies
gamouTqmelad.
rodesac zemoTqmulSi da yovelive amgvarSi <karvis> ganWvretis Sedegad
ganiswavleba moses sulis ganwmendili Tvali da esodeni sakvirvelebebis mier zeviT
maRldeba, kvlav adis igi sxva cneba-warmodgenaTa mwvervalamde da swavlebas iRebs
328
samRvdelo SesamoselTa Sesaxeb, romelTa Sorisacaa SigniTa samosi da gare

moqalaqobasa moaswavebs>). sxva TargmanebSi zemore mimReoba gagebulia


<Cvengan ganuyrelis>, anu <CvenTvis Cveulebrivis> (igulisxmeba vnebebi) azriT,
Tumca amgvari gagebiT qreba azrobrivi da saxeobrivi paralelizmi <balniani naqsovis>
(=mkacri cxovrebis) <Znelad-SesaxebobasTan>.
327
e. i. RmerTi rogorc uzenaesi WeSmariteba.
328
gamos. 28.31, |%: <და ჰქმნე ქუეშეთსაცმელი პოდირი>.
105

329 330
Semosacmeli , agreTve, is samkerduli , romelic patiosani qvebis mravalgvari elva-
331
kamkamiT iyo garSemo gabrwyinebuli, kidev, diadema Tavis irgvliv da masze petali ,
332
agreTve, <sawvive samoseli>, broweulis burTulebi , eJvnebi, yvelaferze maRla ki \
333
<nasityvoba da sicxade> , romelTagan orives mimarT ixilveboda WeSmariteba, kidev,

329
Sdr. ὁ ἐπενδύτης, igive <ეპომიდი> ({pwmiVj): igive <samKari>,
<samKre>, <sabeWuri> (berZn. ὦμος - <mxari>, <beWi>). am terminTan araiSviaTad
igivdeba <efodi> (efudi, evfudi) anu <Zvel aRTqmaSi> aRwerili ornawiledi usaxeloebo
samRvdelo Sesamoseli, rac erTdeboda mxrebze da rasac hqonda samkerde dafa <urim-
TumimiT> (Sdr. Lampe: {pwmiVj \ ... ephod, priestly garment made of two pieces joined
on shoulder, p. 544; Sdr. agreTve, Semdegi miTiTeba: 'epomids, tilos ori nawilisgan
qmnils, mxrebze SeerTebuls da feriT TeTrs, Seimosaven mRvdlebi da diakonebi ziarebis
dros" \ the epomis, made of two pieces of linen joined at the shoulders and white in color,
put on by priests and deacons at the moment of communion, Costume of the Religious,
http://ccdl.libraries.claremont.edu/cdm/ref/collection/cce/id/538). Sdr. gelaTuri bibliis
erT-erTi saeklesio komentari: 'xolo <efudi> «epomidad» Targmnes <gamoslvaTasa>
Sina" (gelaTuri bibliis katenebi, b. gigineiSvilis da g. Toduas gamoc. Tb. 2011, gv. 574);
kidev: 'matiani <mefeTaA> ucxadesadre aswavebs amas. rameTu ucxoTeslni raA
Sekrebul iyvnes, ubrZana saulman aRebad efudi mRdelsa. merme aRZrulad mxilvelman
brZolaTaman da Zlevisa cxadqmnilisaman, <Sekece, _ hrqua, _ efudi!> (I mef. 14.18-19).
aw ukue cxad ars, viTarmed naqsoi iyo garemosadebeli mRdelTaA da
winamauwyebeli saqmarTaA. da akYlaman <zedSesamoslad> saxel-sdva mas" (iqve);
kidev: 'efudad saRmrToA werili mravalgzis uwess samoselsa rasme samRdelosa da
saRmrToAsa msaxurebisa mimarT marjuesa, viTarca Tqumul ars <mefeTasa> Sina:
<da iyo samuili yrmaA msaxur uflisa, garemortymuli efudiTa> (I mef. 2.18)" (iqve);
kidev: 'efudisaA mxoloTa mRdelTagan xolo jer-iyo KumevaA, rameTu mis mier
saqmari gamoecxadeboda" (iqve, gv. 573); kidev: 'efudi naqsoi iyo samRdeloA, romeli
Seimosis raA mRdelman, daenergvoda sulisa yovladwmidisa madli, xolo Terafini _
eseviTarive raAme, garna ara saRmrToA, aramed sakerpoA" (iqve, gv. 600); 'efudi
naqsoi iyo samRdeloA, romeli efudi iTargmanebis <gamoKsnad>, xolo Terafini
_<qebad> anu <dageslebulad> (iqve, gv. 602); Sdr. <efudis> sabaseuli ganmarteba:
'ეფუდი: უწყება, გინა აჴსნა. ეფუდი ითქმის <ცხად არს ჭეშმარიტად>.
ხოლო სახე მისი იყო მოთხვით მტკაველედი ქსოვილი ოქრომკედითა
ფერადითა და საშუალ მისა იყო სახე ვარსკვლავისა ოქროთაგან და
ამიერ და იმიერ ორნი თვალნი სამარაგდენი, რომელთა ზედა ეწერა
106

orivemxriv maTi Semkravi <samxreebi> da am samxreebze datvifruli saxelebi


patriarqebisa.
334
garsamosis zemomiTiTebul saxelTa simravle gvixSobs gzas iqiTken, rom
yoveli maTgani zedmiwevniT iyos gaazrebuli.
marTlac, ra saxis sxeulebriv samoselTa saxeli SeiZleba iyos <sicxade> an
<nasityvoba> anTu <WeSmariteba>?

ექვს–ექვსი სახელი 12 ტომთა ისრაილისათა. მას ზედა იკითხვიდენ და


მით აუწყის უფალმან. ეფუდისა სახელი გამოითარგმანების უწყებად
და აჴსნად. ... ეფუდი არს არონის მკერდზე საკიდი ერთ მტკაველი
სიგრძე–განი, რომელში ისხდა 12 თვალი; მით სცნის ბრძანება
უფლისა". <efod-epomidis> Sesaxeb sagangebod msjelobs netari ieronime, rodesac
igi <Zveli aRTqmis> mRvdelTmTavris SesamoselTa sakiTxs ganixilavs: 'meeqvse aris
Sesamoseli, rasac ebraul enaze hqvia <efodi>, septuagintaSi <epomidi>, ese igi
<sabeWuri> [samxre]. akvilasTan aris <ependiuma>, ese igi zeda-Sesamoseli>. Cven
<efods> Tavisi saxeliT vtovebT [vdebT]. ... xolo es aris samRvdelTmTavro Sesamoseli"
(Sdr. Sextum est vestimentum, quod hebraica lingua dicitur ephod, Septuaginta {pwmiVj,
id est superumerale, appellant, Aquila {peVnduma, hoc est desuperuestimentum, nos
<ephod> suo ponemus nomine. ... Hoc autem esse Pontificis vesiimentum, Saint Jerome,
Lettres, vol. 3, Paris, 1953, p. 128; Sdr. paraleluri frang. Targm. Le sixième vêtement se
nomme en hébreu éphod. Les Septante l’appellent superhuméral, et Aquila <vêtement de
dessus>; nous lui donnerons son nom spécial d’éphod. ... C’est le vêtement du Pontife
(Ibid. p. 129. Sdr. zogi aspeqtiT ufro zedmiwevniTi frang. Targm. La sixième sorte
d’habillement est nommée éphod par les Hébreux, épomis par les Septante, qui veut dire:
chasuble, ou: manteau, ou habit qui se porte sur sur les épaules, et épiramma, par
Aquila. Mais je l’appellerai éphod, qui est son nom véritable; ... il était un des habits
particuliers aux grands prêtres, Oeuvres de Saint-Jérôme, Publiées par M. B. Matougues,
Paris, 1838, p. 61). Sdr. ingl. Targm. The sixth of the vesments is called in Hebrew
EPHOD, by the LXX, {pwmiVj, i.e. superbumerale. In the version of Aquila it is
{peVnduma [or “ supervestment”], with our own writers the original word, ephod, is
often retained. ... this vestment belongs exclusively to the high-priest, W. B. Marriott,
Vestiarium Christianum: The Origin And Gradual Development of the Dress of Holy
Ministry in the Church, London, 1868, p. 15). xsenebul <epomids>, rogorc saeklesio
Sesamosels, Cveulebriv, uigivdeba <pallioni> (pa3llion, laT. pallium, qarTulad
<sabeWuri>, <sablardneli> <samKari>, <samKre>, <fiCY>, razec zemoT gvqonda
msjeloba). Sdr. ‘arcerTi mRvdeli an diakoni ar eziaros SigniT, sanam ar iqneba igi
Semosili <palliumiT> anu <epomidiT>” (No priest or deacon shall communicate therein
107

raTqmaunda, maT mier naTlad warmoCndeba, rom araTu zemore grZnobadi


garsamosi aRiwereba istoriis mier, aramed \ sulis ram morTuloba, saTnoebiTi saqmeebis
mier gamoqsovili.
335 336
iakinToni anu lurji aris podiris feri. amasTan, zogierTebi imaTgan,
romlebmac Cvenze uwinares ganWvrites werilis sityva amboben, rom es feri haers
337
aRniSnavs , Tumca me ar SemiZlia dabejiTebiT vamtkico, aqvs Tu ara raime

until he has vested himself in the epomis, or pallium, Otto Friedrich August Meinardus,
Monks and monasteries of the Egyptian deserts, American University at Cairo Press,
1961, p. 171). aRvniSnavT, rom <epomidi>, Cveulebriv, samRvdelo samoslad
ganixileba, Tumca wm. stefane axlis Sesaxeb zemodamowmebuli citatebi
adasturebs, rom xsenebuli <epomidi> (msgavsad masTan igiveobrivi <pallionisa>)
ewodeboda ara mxolod samRvdelo, aramed, agreTve, samonazvno Sesamoselsac.
330
gamos. 28.4.
331
Sdr. gamos. 29.6, AKC: <petali>, O: <ganWedili oqro>. Zveli qarTuli Sesatyvisia,
agreTve, <pepeli> (შდრ. "პეპeლი იგი მღდელისაჲ გამომეცხადენ მე").
<პეტალი> აღნიშნავდა ოქროს წვრილ ზოლს, რომელსაც ჰქონდა წარწერა
<იაჰვესადმი შეწირული> და რომელიც ჩამაგრებული იყო
მღვდელTმოძღვრის მიტრის საშუბლე ნაწილზე. მღვდელმოძღვარი ამ
ორნამენტს ატარებდა მსხვერპლშეწირვის ჟამს, რომ ამ გზით მიეტევებინა
ხალხისა და მღვდლებისთვის რიტუალური ცTომილებანი. გვიანიუდეურ
მწერლობაში პეტალი მიიჩნევა <იაჰვეს დიდების> მოსასვენებელ
ადგილად. <იაკობის აპოკალიფსში (pirvelsaxarebaSi)>, როგორც ფიქრობენ,
პეტალი, ვითარცა გამოცხადება უზენაესი სიდიადისა, გაბრწყინდება
მხოლოდ უცოდველთა თვალწინ, მაშინ როცა იგი თავს იფარავს
ცოდვილთა ჭვრეტისაგან. "პირველსახარების" ზოგ ვერსიაზე დაყრდნობით,
ნაწილი მკვლევარებისა ფიქრობს, რომ, თხზულების ავტორის აზრით,
პეტალი სარკესავით ირეკლავს ადამიანის ცოდვებს.
332
e. i. pomponebi.
333
Sdr. τὸ λόγιόν τε καὶ ἡ δήλωσις. igulisxmeba <urimi da Tumimi>. Sdr. levit. 8.8. ix.
zemoT, sqolio 328. xsenebuli <urimi da Tumimi>, rogorc miiCneven, iyo ორი დიდი,
ელვარე ქვა, ჩადგმული samRvdelo Sesamoslis სამკერდულის მარჯვენა და
მარცხენა მხარეს, რომელთა მეშვეობითac მღვდელმთავარს უფლის
ნების შეცნობა შეეძლო. სხვადასხვა საქმეების ღვთის სამსჯავროზე
გამოტანისას მარჯვენა ქვის გარშემო დაცემული სინათლის
შარავანდედი უფლის თანხმობას ან მოწონებას ნიშნავდა, ხოლო
მარცხენა ქვის ღრუბლით დაფარვა კი \ უარყოფას ან გაკიცხვას. Joseph
Umidi aRniSnavs: 'sadReisod arsebobs mcireodeni saidumloeba <urimisa da Tumimis>
garSemo. yvelaze ufro sarwmunoa, rom es iyo ori qva, moTavsebuli samRvdelo efodis
samkerde jibeSi. aRniSnuli saxelebi ebraulad niSnavs <sinaTleebsa da srulqmnilebebs>"
108

338
monaTesaveoba haeris ferTan iakinTonis amgvar fers . amisda miuxedavad, ar
uarvyof maT naTqvams, vinaidan zemoTqmulis azri ganvrcobadia saTnoebiTi
mWvretelobis mimarT gamomdinare iqidan, rom marTebs RvTisadmi mRvdlobis
ganzraxvels sakuTari sxeuli SesZRvnas mRvdelmoqmedebisTvis, rom cocxali
339
msxverplSewirvisa da goniTi msaxurebis Jams gaxdes saklavi ara-mokvdinebadi ,
340
rom araTu ama yofis ganxSoebuli ram da mravalxorciani garsamosiT avnos man suls,
aramed, piriqiT, cxovrebiseuli siwmindis Sedegad obobas qseliviT daawvrilos yvela
yofiTi saqme da miaRwios zeaRmaval, msubuq da haerovan mdgomareobas, Sedegad ki
Semusros es sxeulebrivi buneba da raJams mogvesmeba uknaskneli sayviri, mbrZaneblis
xmaze gamovCndeT daumZimebelni da msubuqni, rom haeris mier zeatacebulni ufalTan
341
erTad mimoviqceodeT , aRar viqnebiT ra aranairi simZimiT miwisken qvedazidulni,
vinaidan vinc, mefsalmunis Segonebisamebr, <daadno Tavisi suli rogorc obobas
342
qseli> , garedan Semocmuli aqvs mas is haerovani kvarTi, rac gawvdeba Tavidan fexis
wverebamde, vinaidan ar nebavs sjuls, rom Sekvecili iyos saTnoeba.

(Sdr. To this day there is a bit of mystery surrounding the urim and thumim. Most likely
they were two stones kept within the breast pocket of the priestly ephod. The names in
Hebrew mean "lights and perfections, Joseph Umidi, Transformational Coaching, Xulon
Press, 2005, p. 242).
334
sityv. <mokveTilia>.
335
Sdr. gamos. 28.31, |%: <და ჰქმნე ქუეშეთსაცმელი პოდირი ყოვლად
ჳაკინთოანი>.
336
პოდირი [ποδήρhς] ესაა მღვდელთმTავრის fexebamde CaSvebuli
შესამოსელი. Sdr. saba: >podiri \ სამოსელი შემცველი სხეულისა მკლავითგან
ფერჴთამდე, მსგავსი კვართისა (პერანგისა)>. mocemul adgilas eqvTimes
TargmanSi swored <kuarTi> gvaqvs.
337
igulisxmeba filon aleqsandrieli (ix misi Vit. Mos. 2.24.118).
338
e. i. lurj fers.
339
rom. 12.1.
340
<განხშოებული> – ე. ი. გახშირებული, gasqelebuli, gauxeSebuli,
გამკვრივებული, მატერიალური, ნივთიერი (ბერძნ. παχύς, ლათ. crassus). misi
antinomia <dawlobili> (lepto3j). ix. momdevno sqolio.
341
I Tes. 4.17.
342
fs. 38.12.
109

343
zemoTqmulidan gamomdinare, broweulis burTulebis garSemo aJRerebuli oqros
344
eJvnebi gulisxmobs keTilsaTno saqmeTa elvarebas, vinaidan ori saqmea,
romelTaganac Seikribeba saTnoeba, kerZod: rwmena RvTisa da sindisi cxovrebiseul
saqmeebSi. swored am ors \ broweulis burTulebsa da eJvnebs \ Sehmatebs didi pavle
tomoTes <Sesamosels>, eubneba ra mas, rom marTebs hqondes rwmena da keTili
345
sindisi .

amrigad, dae, erTi mxriv, JRerdes Cveni rwmena siwmindiT da didxmovanebiT


wminda samebis qadagebis Jams, xolo, meore mxriv, emsgavsebodes Cveni cxovreba
broweulis nayofis bunebas, romlis zedapiric saWmlad uvargisia, gars akravs ra uxeSi da
346
mware qerqiT, SigniTa nawili ki, erTi mxriv, saamuria TvalisTvis, nayofis nairgvari
da keTilSewyobili aRnagobis gamo, xolo, meore mxriv, kidev ufro saamuria gemosTvis,
atkbobs ra Cvens grZnobas.
aseve, filosofiuri da mware moRvaweoba, rac arasasurvelia da usiamovno Cveni
grZnobisTvis, keTili imedebiT xdeba aRsavse, rodesac dgeba misi <simwifis> Jami.
347
marTlac, mas Semdeg, rac miwis mSromeli gaxsnis cxovrebis broweuls Sesabamis
Jams da gamoaCens iq daunjebulTa mSvenierebas, maSin miseul nayofTa miReba
daatkbobs yvelas, vinc gasinjavs maT, vinaidan ambobs sadRac saRvTo mociquli: 'yvela
aRzrda-ganswavla sadReisod ar Cans, rom iyos sixarulisa, aramed \ urva-wuxilisa> (anu
aris rogorc broweulis garekani mis SemxebTaTvis), Tumca Semdeg igi gvaniWebs
348 349
mSvidobismyofel nayofs" , rac aris broweulis SigniTa nayofis sitkboeba.

343
Sdr. περιδονούμενοι.
344
gamos. 28.34; 36.32-33.
345
I tim. 1.19.
346
sityv. <mJave>.
347
Sdr. eqvT. <muSakman man yovelTaman>.
348
ebr. 12.11.
349
eqvT. <Sinamdebarisa>.
110

rac Seexeba kvarTs anu qitons, igi, sjulis brZanebiT, unda yofiliyo fesvedi anu
350 351
foCebiani , xolo es fesved-foCebi mas hqonda rogorc burTulakebis msgavsi
Camonakidebi, romlebic ekida ara saWiroebidan gamomdinare, aramed \ mxolod
samkaulad. aqedan vswavlobT, rom gvmarTebs Cven ara mxolod is, rom sjuls
SevuzomoT saTnoeba, aramed, agreTve, is, rom Cveni mxridanac vpovoT raime
352 353
damatebiTi Zalisxmevebis gziT , rom, Sedegad, kidev raime samkauli SeeZinos
354
Cvens Sesamosels , rogoric iyo pavle, romelmac sjulis mcnebebs Tavisi mxridan
TanaSeuqsova mSvenieri <fesved-foCebi>, vinaidan Tumca sjuli brZanebs, rom
355 356
<sakurTxevelTan Tanamkvidrni sakurTxevlisgan unda iRebdnen nawils da
357
saxarebis mqadagebelni saxarebisganve unda cxovrobdnen> , magram igi usasyidlod
358
qadagebs saxarebas , aris ra mSieri, mwyurvale da SiSveli. swored esenia <fesved-
foCebi>, romlebic mcnebaTa kvarTs sakuTari SematebiT ganamSveneben.
359 360
Semdeg, zemodan ori qsovili aris mimagrebuli podirze , romlebic mxrebidan
mkerdamde da zurgamde Camodis da TiToeul mxarze ori samagriT uerTdeba
erTimeores, TviT es samagrebi ki qvisaa da TiToeuli maTgani atarebs patriarqTa eqvs-
eqvsi saxelis amonatvifrs.

350
gamos. 28.4. Sdr. eqvT. <fesued iyos da peplovan>.
351
eqvT. <pepelni>.
352
sityv. ,gareSe>.
353
e. i. im Zalisxmevebis gziT, rac sjulSi ar aris nauwyebi.
354
e. i. saTno saqmeebis garsamoss.
355
e. i. sakurTxevlis msaxurni.
356
aq Q nusxa da Migne-is gamocema umatebs: <da ar krZalavs [sjuli] dis, colis Tan
wayvanas> (Sdr. rus. не запрещает «иметь спутницею сестру жену»). ar aris berZnulis
ZiriTad nusxebSi da eqvTimesTan.
357
I kor. 9.13-14.
358
I kor. 9.18.
359
eqvT. <gardasateobelni> (πέπλοι).
360
eqvT. <zewarsa mas zeda>.
111

cxadia, nairgvaria am qsovilebis TanaSewnuloba, vinaidan, erTi mxriv, Seqsovilia


361
iakonToni anu lurji qsovili porfirTan anu alisferTan, xolo Zoweulis siwiTle bisons
362
Seezaveba, yvela maTgans ki oqromkedi TanaSeerTvis , ise rom mTeli qsovilidan am
mravalsaxovani fer-saRebavis erTi ram TanaSezavebuli mSveniereba gamociskrdeba.
amasTan, is, rasac zemoTqmulisgan vswavlobT, Semdegia:
garsamosis zeda qsovilebi, romlebic sakuTriv gulis samkauls Seadgenen,
Seizavebian mravali da sxvadasxvagvari saTnoebisgan. amitom, erTi mxriv, iakonToni
363
porfirs TanaSeeqsoveba, vinaidan cxovrebis siwmindes TanaSeeuRlvis meufeba ,
meore mxriv ki Zoweuli bisonTan aris Sewnuli, vinaidan sCvevia rogorRac krZalva-
kdemis siwiTles TanaSezrdiloba cxovrebis elvarebasTan da sispetakesTan. aseve, is
oqro, romelic am yvavilebTan erTad brwyinavs, moaswavebs sawuTroSi gadanaxul
364
saunjes , patriarqebi ki, mxrebze amotvifrulni, aramcirediT Segvewevian amgvar
simSveniereSi, vinaidan imaTgan, romlebic winmswrebi nimuS-magaliTebi arian
365
sikeTeebisa , ufro metad Seimkoba kacTa cxovreba.

zemoxsenebuli qsovilebis samkauls zemodan emagreba sxva samkauli, rac aris


366
oqros farebi , TiToeuli samxrisgan CamoSvebulni, romlebic TavianT TavSi
ganikuTvneben raRac oqros nakeTobas, formiT oTxkuTxeds da rigebad ganlagebuli
Tormeti qviT gabrwyinebuls, xolo rigi oTxia da TiToeuli maTgani qvebis samebas
moicavs, romlebSic ar moipoveba erTic ki iseTi, romelic Tanagvari iyos meorisa, aramed
TiToeuli maTgani Tavisi sakuTari elva-ciskrovanebiT aris damSvenebuli. ai, amgvari
saxe aqvs xsenebul samkauls, romlis gaazrebac Semdegia:

361
bisoni \ TeTri an oqrosferi Zvirfasi qsovili.
362
sityv. <TanaSeeTesvis>.
363
eqvT. <sasufeveli>.
364
Sdr. eqvT: <oqroAsa amaT yovelTa Tana SezavebaA eseviTarisa mis
moqalaqobisaTYs damarxulsa saunjesa qadagebs>.
365
igulisxmeba Zveli aRTqmis wminda moRvaweebi.
366
gamos. 28.13.
112

is <farebi>, romlebic mxrebidan eSvebian qveviT, moaswaveben moSuRaris


367
winaaRmdeg Serkinebis orxelianobas , vinaidan gamomdinare iqidan, rom, rogorc
adre iTqva, ori mxriv waremateba saTnoeba \ rwmenisa da keTili cxovrebiseuli
368
sindisis mier \ orive maTganis mimarT unda ganvmtkicdeT, rom, zemore <farebis>
369
win gawvdeniT da samarTlianobis marjvena da marcxena saWurvelTa gamoyenebiT
ganugmiravni davrCeT moSuRaris isrebisgan.
rac Seexeba im oTxkuTxed samkauls, romelic orive mxridan aris dakidebuli
370
farebze da romelSic Sesabamis qvebze amotvifrulia tomTa eponimi patriarqebi , igi
warmoadgens gulis wina-safarvels, xolo misi dasaxulobidan gamomdinare, werilis sityva
gvaswavlis imas, rom vinc zemonauwyebi ori faris gziT ukumiaqcevs ukeTur moisars,
patriarqTa yvela saTnoebiT Seamkobs igi Tavis suls, raJams xsenebul patriarqTagan
TiToeuli sxvisgan gansxvavebulad gabrwyindeba saTnoebis qsovilze.
amasTan, dae, am samkaulis oTxkuTxedi forma iyos SenTvis niSani saTnoebaSi
gamyarebulobisa, vinaidan yoveli nivTi, romelsac msgavsi forma aqvs, Znelad Tu
SeiZleba gadaadgildes, aris ra Tavisi kuTxeebiT Tanabrad dayrdnobili swor gverdebze.
<samagrebi>, romlebiTac gulis es winasamkaulebi emagreba mklavebs, me
meCveneba aRmatebuli cxovrebis Sesaxeb im swavlebis momniWeblad, romlis
mixedviTac aucilebelia saqmiTi filosofiis TanaSekavSireba im filosofiasTan, rac
mWvretelobiTad moiRvaweba, gamomdinare iqidan, rom, erTi mxriv guli simboloa
mWvretelobisa, xolo, meore mxriv, mklavebi \ saqmeebisa.
amasTan, Tavi, diademiT damSvenebuli, moaswavebs keTilsaTnod
371
mcxovrebTaTvis daunjebul gvirgvins, romelsac amkobs is, rac oqros petalSi
saidumlo tvifarkveTilobebiT aris CabeWdili.

367
e. i. orive xeliT moqmedebas (τὸ περιδέξιον).
368
e. i. rwmenisa da sindisis.
369
II kor. 6.7.
370
tomis eponimi patriarqi ewodeba iseT patriarqs, romlis saxelisganac warmodgeba
mocemuli tomis saxeli (e. i. patriarqis da misi tomis saxeli erTidaigivea).
371
samomavlod Senaxul.
113

werilis sityvis Sesabamisad, amgvari samkauliT Semosils ar Semoecmis


fexsacmeli, raTa ar damZimdes srbolis dros da mkvdar fexsacmelTa Cacmis gamo ar
gaxdes igi ZneladmoZravi (Sesabamisad im ganmartebisa, rac gadmoveciT <mTasTan>
372 373
dakavSirebul ganWvretaSi ). marTlac, rogor SeiZleboda, rom fexis samkaulad
374
gamxdariyo fexsacmeli, romelic pirveli mRvdelmesaidumleobis dros uaryofil iqna
375
rogorc zeaRsvlaSi xelisSemSleli ?

amrigad, vinc esodeni gza ganvlo im aRmasvlaTa mier, Cven rom


Tanamimdevrulad ganvWvriteT zemoT, amis Semdeg xelT ipyrobs igi
RvTivnaxelovneb ficrebs, romlebic saRvTo sjuls Seicaven Tavis TavSi, Tumca
376
imusreba es ficrebi, amsxvrevs ra maT SemcodeTa winaaRmdegobis siuxeSe , TviT
saxe ki SemcodeTa codvisa \ esaa kerpTayvanismcemloba, xdeba ra keerpmsaxurTa mier
xbos msgavsi gamosaxulebis gamokveTa, rasac mTlianad anawevrebs mosem, Semdeg
377
wyalSi ganazavebs da sasmelad Seumzadebs zemoxsenebul Semcodeebs , ise rom
378
sruliad ganqardeba is nivTi, rac msaxurad gauxda adamianTa uRvToebas.

yovelive es winaswarmetyvelurad aRmoTqva maSin istoriam im movlenebis


Sesaxeb, axla rom aResruleba, Cvens droSi, vinaidan mTeli mekerpeobiTi cTomileba
srulad iqna aRxocili Cveni cxovrebidan, raJams STainTqa igi <RvTismosavi
379
bageebis> mier, romlebmac keTilsaTno aRsarebis gziT sakuTar TavSi ganaqarves es
372
Sdr. κατὰ τὴν γενομένην ἐπὶ τῆς τοῦ ὄρους θεωρίας διάνοιαν, frang. selon
l'interprétation que nous avons déja donnée à propos de la scène de la montagne, ingl.
which accords with the understanding obtained in our contemplation concerning the
mount. igulisxmeba sinais mTis Sesaxeb zemoT warmodgenili ganmarteba.
373
sityv. <samkaulis sanacvlod>.
374
moses <pirveli mRvdelmesaidumleoba> anu pirveli mistagogia \ esaa mis mier
aalebuli mayvlis buCqis xilva, romeli ar iwvoda.
375
igulisxmeba moses misvla aalebul mayvlovanTan fexsacmlebis gareSe, rac uflis
brZaneba iyo misdami.
376
Sdr. τῇ τραχύτητι τῆς τῶν ἡμαρτηκότων ἀντιτυπίας.
377
gamos. 32.20.
378
sityv. <gauCinarebaSi gadavida>.
379
e. i. saRvTo WeSmaritebis mqadageblebis.
114

uRvTo nivTi. Sedegad, is saidumloni, kerpmsaxurTa mier rom iyo ZvelTagan


dafuZnebuli, warmdinare da aramyar wylad iqca, da es wyali Sesves swored im
adamianTa bageebma, odesRac rom mekerpeobiT borgneulobdnen.
380
marTlac, rodesac ixilav adamianebs, romlebic Tavdapirvelad dakirTebulni
iyvnen zemoxsenebuli amaoebis qveS, axla ki aRmofxvrili da aRxocili aqvT sakuTar
TavSi yovelive is, rasac adre erwmunebodnen, gana ar ifiqreb, rom istoria zemore
uwyebis gziT cxadad RaRadebda samomavlod yovelgvari kerpis STanTqmas imaT
bageTa mier, romlebic mekerpeobis cTomilebidan keTilmsaxurebisken gadmovidodnen?
mose ki levitelebs TanatomelTa winaaRmdeg aRWurvavs da isinic, gadaivlian ra
banakebs sawyisi kididan bolo kidemde, ganukiTxavad aRsruleben yvela Semxvedris
mokvlas, xmlis wveriT gamoaqvT ra ganaCeni moklulebisTvis, xolo vinaidan yvela
Semxvedris winaaRmdeg Tanabrad moqmedebda es mkvleloba, aravin Canda, vinc
sikvdiliT mowyvetilTa Soris ganarCevda, Tu romeli iyo maTgan mteri an moyvare,
gareSe an Sinauri, naTesavi an ucxotomeli, aramed xelis erTi aRZruloba moqmedebda
Tanabrad yvela Semxvedris mimarT.
magram am ambavTan dakavSirebuli uwyeba Semdegi sargeblobis momniWebelia
CvenTvis:
gamomdinare iqidan, rom imJamad mTeli xalxi erTianad gauxda Tanamoazred
borotebas da, ukeTurebis niSniT, mTeli mxedroba gaxda rogorc erTi, swored amitom,
381
ganukiTxavad moiwia maTze sasjeli , msgavsad imisa, rogorc es xdeba vinme
382
borotmoqmedis dasjisas, rodesac maTraxiscemiT misi damsjeli ganurCevlad
urtyams mas maTraxs sxeulis nebismier Semxvedr adgilze, icis ra, rom erTi romelime
nawilis tanjva-tkivili modebuli iqneba mTel sxeulze, rac niSnavs, rom erTi nawilis
mimarT moqmedi maTraxi warmoCndeba rogorc ganmswavleli da imave sasjeliT
damsjeli borotebasTan TanaSezrdili mTeli sxeulisa.
amitom, Tuki, piriqiT, odesme moxdeba ise, rom miuxedavad mravalTa Soris
borotebis Tanaswori gamovlenisa, RvTis mrisxaneba imoqmedebs ara yvelaze, aramed \

380
damonebulni, qve-dadrekilni, damorCilebulni.
381
sityv. <maTraxi>.
382
sityv. <borotebaSi mxilebulis>.
115

mxolod zogierTebze, aseT SemTxvevaSi gvmarTebs vifiqroT, rom adgili hqonda


kacTmoyvareobiTad aRsrulebul gamosasworebel moqmedebas, rodesac, miuxedavad
imisa, rom yvela ar vnebula, nawilobrivi tanjva-gvemis Sedegad mainc yvelas
ganswavla moxda imaSi, rom borotebisgan moqceuliyvnen.
magram esec jer kidev is ganmartebaa, rac Seesabameba istoriul uwyebas, xolo
383
anagogikam SeiZleba Semdegi saxiT mogvitanos sargebeli:

rodesac rjulmdebeli sazogado qadagebiT ambobs yvela mimarT, rom <vinc


uflisadmia, iyos Cemdamio>, es aris igive sjulis sityva, romelic brZanebs yvelas mimarT,
rom <Tu vinmes surs iyos megobari RvTisa, dae gaxdes igi Cemi \ sjulis \ megobario>,
vinaidan sjulis megobari uTuod RvTis megobaricaa. amitom, sjuli ubrZanebs im
adamianebs, romlebic zemore qadagebis Sedegad xsenebuli sjulisadmi Semoikribnen,
rom gamoiyenon maxvili Zmis, megobrisa da moyvasis mimarT, rac, Tuki mWvretelobis
mimdevrobas mivapyrobT mzeras, amgvarad SeiZleba gaviazroT:
yvela is, vinc RvTisa da sjulisken mimarTavs mzeras, ganiwmindeba mxolod
maSin, Tuki misdami borotad SeTvisebulTa mokvdinebas imoqmedebs, vinaidan
werilis mier erTianad yvela adamiani rodi iTqmis Zmad, megobrad Tu moyvasad kargi
gagebiT, aramed mavani SeiZleba iyos Zmac da ucxoc, megobaric da mteric, moyvasic
da moSuRaric, xolo am yovelives Cven viazrebT Cvendami TanaSemsWvalul
gulisfiqrebad, romelTa sicocxlec Cvens sikvdils ganapirobebs, xolo sikvdili maTi \
Cvens sicocxles.
amgvari ganmarteba Tanxvdeba imas, rac zemoT aaronTan dakavSirebiT
gamoviZieT, rodesac mosesTan misi Sexvedridan gamomdinare, gulisxmavyaviT igi
TanamebrZol da Tanamdgom angelozad, romelmac moseTan erTad imoqmeda niSan-
saswaulebi egviptelTa winaaRmdeg da romelic jerovnad iqna Secnobili moseze
uxucesad, Sesabamisad imisa, rom angelozuri da usxeulo buneba Seqmnilia Cvens
bunebaze uwinares. amasTan, cxadia, <Zmaa> angelozi Cvendami, vinaidan igi, rogorc
goniTi, TanamonaTesaobis mqonea Cveneul goniTobasTan. amasTan, aq Tavs iCens
winaaRmdegobac, vinaidan rogor SeiZleba kargi azriT iqnes gagebuli aaronis
TanaSewevna, rodesac xsenebuli aaroni SemdegSi msaxurad gauxda israelianebis
383
e. i. sulierma, saidumloebiTma, zeaRmyvanma, saxismetyvelebiTma, WvretiTma
ganmartebam.
116

kerpTSemqmnelobas? Tumca amasTan dakavSirebiTac saTanadod warmoaCina Cvenma


384
msjelobam Zmobis omonimuroba , gamoaCina ra, rom ar gulisxmobs erTi da igive
sityva yovelTvis erTsa da imave mniSvnelobas, Tuki es erTi da igive sityva
gamoyenebulia urTierTsapirispiro gagebaTa mimarT. amitom, sxvaa is <Zma>,
romelmac moakvdina egvipteli tirani, da \ sxva, romelmac kerpi gamousaxa israelianebs,
miuxedavad imisa, rom erTi saxeli aqvs orive maTgans.
swored mekerpe <ZmaTa> winaaRmdeg aSiSvlebs mose Tavis maxvils, vinaidan
rasac igi sxvebs ubrZanebs, Tanabradve imaves ganuwesebs Tavis Tavs, xolo mekerpe
<Zmis> mokvdineba \ esaa codvis mospoba, gamomdinare iqidan, rom yvelam, vinc
385
Tavis TavSi Semusra is boroteba, rac moSuRaris SegonebiT iyo STamyarebuli
386
masSi, amiT man sakuTar TavSi mokla is, vinc odesRac cocxali iyo codvis mier .

Tumca zemoTqmulTan dakavSirebiT warmodgenili swavleba kidev ufro mtkice


gaxdeba CvenTvis, Tuki aRniSnul gaazrebas TanaSevurTavT sxva ram uwyebasac
istoriidan.
marTlac, gveuwyeba, rom swored aaronis brZanebis safuZvelze, israelianebi
valdebulni gaxdnen waeZroT TavianTi Tavidan sayureebi, xolo maTi es wanaZrobi
387
SemdegSi kerpis masala gaxda . amitom, ra SeiZleba vTqvaT amaze? is, rom mosem
<sayureebis samkauliT>, anu sjuliT, Seamko israelianTa smena, xolo <cru Zma>,
urCoba-Seusmenlobis Sedegad, Cvens smenaSi <mosesgan> STanergili samkaulis
waZrobas moqmedebs da am samkaulisgan kerps qmnis.
codvis pirveli Semosvlis drosac, garkveuli ram <sayuris moZroba> iyo rCeva-
388
Segoneba mcnebisadmi urCobisa .

384
e. i. formiT erTi sityvis SinaarsiT sxvadasxvaoba.
385
asea KOS nusxebSi (au7tJ_), sapirispirod sxva nusxaTa mcdari monacemisa tini
(<vinmeSi>), Tumca swored es monacemia Musurillo-s ZiriTad teqstSi.
386
e. i. <Zveli adamiani>.
387
gamos. 32.2.
388
Sdr. eqvT. <pirvelica igi mcnebisa gardaslvaA sayurTa moZurcaA iyo>.
117

389
marTlac, rogor Seracxes pirveldabadebulebma megobrad da moyvasad gveli,
romelic urCevda maT saRvTo brZanebisgan gandgomas rogorc TiTqosda ram
sasargeblosa da keTils?
swored esaa yurisgan moZroba mcnebis <sayurisa>.
maSasadame, is, vinc zemoxsenebul ZmaTa, megobarTa da moyvasTa mkvleli
gaxdeba, moismens kidec sjulisgan im sityvebs, rasac mose, istoriis uwyebiT, eubneba
amgvari mkvlelobis aRmsruleblebs: <dRes Tqven aivseT Tqveni xelebi uflisadmi \
390 391
TiToeulma Tavisi Zmisa da Zis mxriv \ rom mocemuli iyos Tqvenze kurTxeva> .

vfiqrob, Sesaferisi droa imisTvis, rom Cvens msjelobaSi Semovides imaTi xseneba,
romlebmac codva Seiwynares, raTa viswavloT, Tu rogor moxda, rom RvTivnaxelovnebi
ficrebi, romlebzec saRvTo sjuli iyo amotvifruli da romlebic, davardnen ra miwaze moses
xelTagan, niadagis simagris gamo daimsxvrnen, isev iqna mopovebuli moses mier,
Tumca ara kvlav is ficrebi, aramed mxolod \ maTze naweri, vinaidan am SemTxvevaSi
ukve qveda nivTisgan iRebs ficrebs mose, Semdeg ki debs imis Zalmosilebis winaSe,
392
romelic sjuls STatvifravs maTSi, da am gziT ukumouxmobs madls, moaqvs ra
393
qvis ficrebiT sjuli Tavad RvTisa, \ qvaSi sityvaTa STamtvifrvelisa.

389
adamma da evam (eqvT. <pirvelqmnulTa>).
390
e. i. TiToeulma imis Sesabamisad, Tu rogorc <mokla> man Tavisi <Zma> da <Ze>
(anu Tavisi ukeTuri gulisfiqrebi). sityv. <TiToeulma Zmasa da ZeSi>. Sdr. momdevno
sqolio.
391
gamos. 32.29. esaa teqstobrivad rTuli muxli, rac ganapirobebs TargmnaTa
sxvadasxvaobas. Cven vicavT septuagintis teqsts. Sdr. oSkur-sabaseuli: <აღასრულეთ
ჴელითა თქუენითა დღეს უფლისა მიმართ, კაცად-კაცადმან ძესა ზედა
თჳსსა და ძმასა მოცემად თქუენდა კურთხევისა> (Sdr. gel. |%{:
<განუსრულენით დღეს ჴელნი თქუენნი უფალსა, კაცად-კაცადმან ძესა ზედა,
ძმასა ზედა მოცემად თქუენდა კურთხევისა>). paralelisTvis Sdr. rus. Сегодня
посвятите руки ваши Господу, каждый в сыне своем и брате своем, да ниспошлет
Он вам сегодня благословение. gaugebaria axalqarTuli Targmani: <აივსეთ ხელი
დღეს უფლისათვის, რადგან კაცი თავისი ძითა და ძმით არის (?), რათა
კურთხევა გადმოვიდეს დღეს თქვენზე>.
392
e. i. ukan abrunebs, ganaaxlebs.
393
asea H nusxaSi da Migne-isTan (liqiVnaij), rac ufro marTebuli Cans, vidre sxva
nusxebis a7lhqina8j (<WeSmariti>), rac saxezea Musurillo-s ZiriTad teqstSi.
118

rogorc Cans, am yvelaferma unda gviwinamZRvros imis Secnobisken, Tu rogoria


Cvendami saRvTo mzrunveloba, vinaidan ukeTu WeSmaritia is, rasac saRvTo mociquli
394
ambobs, raJams uwodebs am <ficrebs> gulebs anu \ uwodebs imas rac
mewinamZRvrea Cveni sulisa (amasTan, uTuod WeSmaritia misgan naTqvami,
vinaidan suliwmindiT iyo gamomkvlevi RvTis siRrmeebisa), Sesabamisad, aqedan
kanonzomierad viRebT im swavlebas, rom Seumusravi iyo da ukvdavi dasabamSi
adamianis suli, Seqmnili saRvTo xelTagan da gamSvenebuli sjulis dauwerel niSan-
tvifarTagan, iyo ra masSi bunebiTad STanergili sjulismieri neba-wadiereba, rac
vlindeboda borotebisgan gandgomasa da RvTiurobisadmi pativiscemaSi.
395
magram rodesac miswvda mas <codvis xmovaneba>, rasac pirveli werili <gvelis
396 397
xmas> uwodebs , xolo ficrebTan dakavSirebuli uwyeba \ <mTavarTa simTvralis
398 399
xmas> , maSin miwaze ecema da imsxvreva es <ficrebi> anu \ Cveni buneba ,
400
magram WeSmaritma rjulmdebelma, romlis saxec iyo mose, Cveni <miwisgan>
xelaxla gamouqandaka Tavis Tavs Cveni bunebis ficrebi, vinaidan araTu qorwilma
Seumzada mas RvTisSemwynarebeli xorci, aramed Tavad xdeba gamomqandakebel-

394
II kor. 3.3.
395
e. i. Sesaqmis wigni.
396
Sesaq. 3.4.
397
sityv. <Rvinis>.
398
gamos. 32.18. esaa xbos kerpis winaSe mrokvelTa xma, rac moesmeba sinais mTidan
Camosul moses.
399
Sdr. eqvT. <maSin Seimusrnes eseviTarni igi ficarni, romel ars Cueni bunebaA>.
400
e. i. kacobrivi bunebisgan.
119

401
gamomkveTi Tavisi xorcisa, romelic saRvTo TiTiT iyo dawerili , vinaidan
402
<suliwminda movida qalwulze da uzenaesis Zalam mouCrdila mas> , xolo rodesac es
aRsrulda, kvlav ganikuTvna Cvenma bunebam Seumusravoba, ukvdavi gaxda ra igi
403
zemore <TiTis> niSan-tvifarTa mier (xolo <TiTi> mravalgzis ewodeba werilis mier
suliwmindas).
404
da am saxiT aResruleba moses gardaqmna ufro didebulis mimarT , rac imgvari
da im zomis iyo, rom ver daitevda am didebulebis gamovlinebas qvemxedveli Tvali.
amasTan, vinc WeSmaritadaa ganswavluli Cveni sarwmunoebis saidumloSi, ar aris
umecari imisa, Tu raoden Tanxvdeba istorias anagogikuri xedva, vinaidan rodesac Cveni
damsxvreuli ficris aRmadginebelma (xolo Sen am sityvebis mier uTuod gulisxmahyof
mas, vinc gankurna Cveni Semusvrilobani) kvlav dasabamier mSvenierebamde
ukuaRiyvana Cveni bunebis damsxvreuli ficari, \ Semkobili, rogorc iTqva, saRvTo
TiTiT, amis Semdeg ukve aRar aris igi kvlavac dasatevneli uRirTa xedvisTvis, xdeba ra,
405
Tavisi didebulebiTi zeaRmatebulebis gamo , miuaxlebeli mis mxedvelTagan,

401
esaa umniSvnelovanesi swavleba imis Sesaxeb, Tu rogor Seiqmna macxovris
kacobrivi xorci (Sdr. Ἀλλὰ πάλιν ὁ ἀληθινὸς νομοθέτης, οὗ τύπος ἦν ὁ Μωϋσῆς, ἐκ τῆς
γῆς ἡμῶν ἑαυτῷ τὰς τῆς φύσεως πλάκας ἐλάξευσεν. Οὐ γὰρ γάμος αὐτῷ τὴν θεοδόχον
ἐδημιούργησε σάρκα, ἀλλ' αὐτὸς τῆς ἰδίας σαρκὸς γίνεται λατόμος τῆς τῷ θείῳ δακτύλῳ
καταγραφείσης, ingl. But again the true Lawgiver, of whom Moses was a type, cut the
tables of human nature for himself from our earth. It was not marriage which produced
for him his "God‐receiving" flesh, but he became the stonecutter of his own flesh, which
was carved by the divine finger, rus. Но истинный Законоположник, прообразом
Которого был Моисей, снова из земли нашей истесал себе скрижали нашего
естества. Ибо не брак соорудил Ему божественную плоть, но Сам Он делается
каменосечцем собственной Своей плоти, исписуемой Божественным перстом,
eqvT. <maSin WeSmaritman Sjulismdebelman, romlisa saxe iyo mose, kualad
gamoaqandakna ficarni igi bunebisa Cuenisani da SeaerTna Tavsa TYssa, rameTu
RmerTSemosilni igi Korcni misni, romelni Seimosna, araTu qorwinebaman
gamoaqandakna, aramed igi Tavadi iqmna TYsTa KorcTa gamomqandakebel, romelni-
igi TiTiTa RmrTisaATa daweril iqmnnes>).
402
luka 1.35.
403
e. i. suliwmindis aRbeWdilobaTa, suliwmindis niWTa mier.
404
gansakuTrebuli mniSvnelobis gamo kalkirebulad vTargmniT originals (Sdr. Καὶ
οὕτω γίνεται τοῦ Μωϋσέως ἡ ἐπὶ τὸ ἐνδοξότερον μεταποίησις).
405
sityv. <didebulebis zeaRmatebulebis gamo>.
120

vinaidan, marTlac, raJams mova igi Tavisi didebiT, rogorc ambobs saxareba, da raJams
406
masTan erTad iqneba yvela angelozi , Zlivs-Tu iqneba igi dasatevneli da dasanaxi
TviT marTalTaTvisac, xolo vinc uRvToa, esais Tqmisebr, da vinc mwvaleblobas
407
iudevelobs , amgvari vinme unawilo darCeba zemore sakvirvelebisgan, vinaidan ase
ambobs xsenebuli winaswarmetyveli: <dae, aRixocos uRvTo, raTa ar ixilos man dideba
408
uflisa> .

magram, amasTan, vinaidan Cven, gamoZiebulTa Tanamimdevrulobas Sedgomilni,


mivediT zemore monakveTTan dakavSirebuli xedvis Sinagan gaazrebamde, amjerad
kvlav gansaxilvel sakiTxs davubrundebiT:
409
rogor xdeba, rom is, vinc, werilis mowmobiT, amgvar RmerTCenilobaTa
kvalobaze, cxadad gaxda mxilveli RvTisa, naTqvamia ra mis Sesaxeb, rom xsenebul
RmerTCenilobaTa Jams pirispir ezraxeboda igi RmerTs, ise rogorc romelime adamiani \
410
Tavis megobars , mainc amgvari vinme, ukve RmerTTan miaxlebuli, imave werilis
mowmobiT warmoCndeba rogorc jer kidev miuaxlebeli da rogorc, amasTan, mvedrebeli
411
RvTisadmi, rom gamouCndes mas , ise TiTqos jerac ar yofiliyos Cenili misdami is,
vinc maradis eCveneboda mas?
am dros zena xmac eTanxmeba mvedreblis gulisTqmas da es xma arc madlis
Sematebaze uebneba mas uars, Tumca kvlavac usasoobamde mihyavs igi, riTac rjulad
412
gvidebs, rom dautevnelia adamianTa sicocxlisTvis is , rasac mose eZiebs. amasTan,
RmerTi eubneba mas, rom arsebobs raRac adgili, am adgilas klde da kldeSi naprali.
swored am napralSi Sesvlas ubrZanebs igi moses. Semdeg RmerTi daadebs xels napralis
406
maTe 25.31.
407
Sdr. ἰουδαΐζων τὴν αἵρεσιν, ingl. the Judaizing heresy. igulisxmeba arianeloba,
romelic iudevelur eresad miiCneoda (ix. ingl. targmanis 294-e sqolio; Sdr. wm. grigol
noselis Sroma <sarwmunoebis Sesaxeb>, PG 45, col. 137A).
408
es. 26.10.
409
Teofaniebis.
410
gamos. 33.11.
411
gamos. 33.13.
412
pirdapiri da sruli gamocxadeba RvTisa.
121

Sesasvlels da Caivlis ra, uxmobs moses, xolo am xmobaze mose gamodis napralis gareT
da misdami mxmobelis mxolod zurgs ixilavs, Sedegad ki, erTi mxriv, mose
413
ganigulebs , rom ixila saZiebeli, xolo, meore mxriv, utyuari warmoCndeba is
414
dapireba , rac saRvTo xmisgan mieca mas.
415
marTlac, Tu vinme am yovelives naweris Sesabamisad Sexedavs, ara mxolod
naTqvamis mniSvneloba darCeba gaugebari imaTTvis, romlebic gamoeZieben mas,
aramed, amasTan, arc RvTisTvis Seuferebeli gaazrebisgan iqneba Tavisufali zemore
uwyeba, vinaidan mxolod dasaxulobaSi aRqmadTa niSandebania <wina mxare> da
<zurgi>, xolo yovelgvari dasaxuloba sxeulis SemosazRvrulobaa, Sedegad ki, is, vinc
RmerTTan dakavSirebiT dasaxulobas dauSvebs, arc sxeulebrivi bunebisgan Tavisufali
unda egonos igi. Semdeg, yoveli sxeuli uTuod Sedgenilicaa, Sedgenils ki sxvadasxva
bunebis mqoneTa TanaSerTulobisgan aqvs Semyareba, ris gamoc veravin ityvis, rom
Sedgenili daSladi ara ris, xolo daSladi ar SeiZleba uxrwnadi iyos, vinaidan xrwna \ esaa
Sedgenilis daSla. amitom, Tu vinme <RvTis zurgs> naweris Sesabamisad gaiazrebs,
mizez-Sedegobrivi wesiT aucileblad miva zemore Seusabamobamde, imdenad
ramdenadac <wina mxare> da <zurgi> uTuod dasaxulobaSi arsebobs, dasaxuloba \
sxeulSi, es ukanaskneli ki Tavisi bunebiT daSladia (vinaidan daSladia yoveli Sedgenili),
xolo daSladi ar SeiZleba uxrwnadi iyos.
ase rom, vinc emoneba nawers, gaazrebaTa mimdevrobidan gamomdinare, uTuod
xrwnadobas dauSvebs RvTis Sesaxeb, Tumca, raTqmaunda, uxrwnadia RmerTi da
usxeulo.
magram ra saxis gaazreba SeiZleba miusadagos vinmem zemoTqmuls, rac
gansxvavebuli iqneboda zedapiruli gagebisgan?
416
unda aRvniSnoT, rom Tuki Tundac es erTi nawili imaTgan, rac werilis
sityvaTSewyobaSi gvaqvs, gvaiZulebs sxva gaazrebis mopovebas, uTuod jerovani

413
gulad moiRebs, CaTvlis, ifiqrebs, miiCnevs.
414
dapireba imisa, rom ixilavda igi RmerTs.
415
e. i. mxolod teqstis zedapiruli mniSvnelobiT (κατὰ τὸ γράμμα) anu arasiRrmiseulad,
ara-anagogikurad. Sdr. eqvT. <martivad>.
416
e. i. uwyeba <RvTis zurgze>.
122

iqneba, rom igive gaazreba davuSvaT mTeli zemore uwyebis Sesaxebac, vinaidan rasac
nawilSi gulisxmavyofT, aucileblad imasve SevicnobT mTelSic, gamomdinare iqidan,
417
rom ver iarsebebs mTeli, Tu igi ar iqneba gansrulebuli nawilTagan.
418
amrigad, swored anagogikuri wesiT unda ganiWvritebodes ufro keTilgonivruli
ram azri zemonauwyeb movlenebSi, rogorebicaa: RmerTTan arsebuli adgili, klde am
adgilas, masSi samyofeli (rac <napraladaa> wodebuli), iq moses Sesvla, saRvTo xelis
dadeba Sesasvlelze, RvTis Cavla, moses moxmoba da amis Semdeg moses mier RvTis
zurgis xilva.
da ra aris am movlenebSi miniSnebuli?
es aris Semdegi:
iseve rogorc qve-mswrafi sxeulebi, Tuki isini daqanebisken miiReben aRZrulobas,
Tundac rom am pirveli amoZravebis Semdeg aravin iyos maTTvis biZgis mimcemi,
sakuTari Tavis mier miecemian daRmarTSi Zlieri svliT srbolas, manam sanam dabla
daxrili da formiT daqanebuli iqneba maTi savali adgili, da, aseve, manam sanam araferi
aRmoCndeba imgvari, rac Tavisi sawinaaRmdego moqmedebiT SeaCerebs maT
moZraobas, msgavsadve, sapirispiro wesiT, miwieri vnebaTmoyvareobisgan Tavdaxsnili
suli zeaRmavali da mswraflmfreni xdeba zenaTa mimarT moZraobis Jams, zeaRifrens ra
qvemoreTagan simaRlisadmi, amasTan, vinaidan zemodan araferi iqneba SemaCerebeli
misi swrafvisa (rameTu keTilis buneba, piriqiT, misken zeamxedvelTa mimzidvelia
Tavisi Tavisken) uTuod maradis sakuTar Tavze maRla iqneba igi, zeciurTa gulisTqmiT
winaTa mimarT Tanagawvdomili, rogorc ambobs mociquli (filip. 3.13), da yovelJams
ufro umaRlesis mimarT warmarTavss frenas, xolo, amasTan, vinaidan ukve
miwvdomilTa mier wadiereba uCndeba imisa, rom ar miatovos zemdebare simaRle,
daucxromlad aRarulebs zeviTken svlas, maradis ganaaxlebs ra, ukve ganvlilTa mier,
Zalisxmevas frenisTvis, Sesabamisad imisa, rom mxolod saTnoebiTi moqmedebaa
imgvari, romelic swored Sroma-rudunebis gziT asazrdoebs adamianis SemZleobas,
da araTu ar asustebs igi saqmis Sedegad Cvens gulmodginebas, aramed, piriqiT, zrdis
mas.

417
sisrule-miRebuli.
418
sityv. <anagogikuri sjuliT> (τῷ τῆς ἀναγωγῆς νόμῳ).
123

aRniSnulis gamo vambobT, rom didi mosec, rogorc maradis umjobesqmnili,


aranairad ar Cerdeba aRmasvlisgan, arcTu zeaRsvlis raime zRvars udebs Tavis Tavs,
aramed erTgzis fexSedgmuli im kibeze, romelzec damyarebulia RmerTi, Tanaxmad
419
iakobis sityvisa , maradis zemdebare safexurisken aRiweva da arasodes dacxreba
amaRlebisgan, vinaidan yovelJams aRmoaCens imaze ufro zena safexurs, rasac
simaRleSi ukve miswvda, Sedegad ki, uaryofs igi egviptis dedoflisadmi crud mogonebul
naTesaobas, Surs iZiebs ebraelisTvis, inacvlebs udabnoSi myofobisken (rasac ar
aRaSfoTebs kacobrivi cxovreba), mwyemsavs Tavis TavSi Sinaur cxovelTa faras,
Wvrets sinaTlis elvarebas, fexsacmlis gaxdiT daumZimebels xdis am sinaTlisken Tavis
aRmasvlas, TavisuflebisTvis gamoirCevs sakuTar naTesavsa da Tanatomels,
qvedanTqmuls Wvrets talRebSi CaZirul mters, Rrublis qveS daivanebs, kldisgan kurnavs
wyurvils, cisgan moimuSakebs purs, Semdeg xelTa gawvdeniT amarcxebs ucxotomels,
ismens sayviris xmas, Sedis wyvdiadSi, SeaRwevs xelTuqmneli karvis SeuvalTa SigniT,
xdeba saRvTo mRvdlobis dafarulTa mcodne, aRxocavs kerps, lmobiers xdis ufals,
ukumouxmobs sjuls, iudevelTa borotebis Sedegad Semusvrils, brwyindeba didebiT da
esoden simaRleTa wiaR amaRlebuli kvlav mgznebarea gulisTqmiT, ganuZRomelia
420
ufro metisadmi, kvlav mwyurvalea imiT, riTac yovelJams aRivseboda mTeli ZaliT,
da iTxovs, rogorc TiTqosda jerac armqone Tanaziarebisa, rom mieaxlos mas, aRuvlens
ra savedrebels, rom gamouCndes, amasTan, gamouCndes ara imgvarad, rogordac ZaluZs
mas miReba, aramed imgvarad, rogordac hgies igi.
xolo me mgonia, rom amgvaris gancdas adgili aqvs maSin, rodesac suli trfialebiTi
ram ganwyobiT miiltvis bunebiTad keTilisadmi, vinaidan aseT dros sasoeba xsenebul
suls ukve Cenili mSvenierebisgan ufro aRmatebulisken miizidavs da maradis ukve
miwvdomilisgan jerac dafarulisadmi aRunTebs survils, ris gamoc amgvari suli,
umZafresad motrfiale mSvenierebisa, misdami mudmivad Cenils Seitkbobs rogorc

419
Sesaq. 23.13.
420
Sdr. ἐνεφορεῖτο. eqT. <xilviTa>, rac Tanxvdeba KO berZnuli nusxebis monacems:
{mfanisq*nai.
124

421 422
misTvis sasurvelis xats da swadia, rom ganimsWvalos swored im pirveladi
423
dasaxulobiT .
424
marTlac, swored es swadia gabedul da gulisTqmis sazRvarTa gadamlaxav
425
saTxovars , rom araTu raRac sarkeebisa da anareklebis mier, aramed pirispir
ganikuTvnos tkboba misi mSvenierebisa, xolo saRvTo xma miuboZebs misgan
moTxovnils swored am moTxovnilis uaryofiT, gamoaCinebs ra mcire sityvebSi azrTa
426
ganuzomel ram siRrmes, vinaidan RvTis didmboZeblobam , erTi mxriv, isaTnova
aResrulebina misi gulisTqma, magram, meore mxriv, ar misca mas aRTqma imisa, rom
427
miiRebda igi raRac dakmayofilebasa da ganZRomas misgan sasurveliT, vinaidan arc
428 429
ki gamouCenda RmerTi Tavis Tavs mis msaxurs , Tuki miseuli Ceniloba imgvari
430
iqneboda, rom daucxrobda survils mis mxilvels , rameTu WeSmariti xilva RvTisa
swored isaa, rodesac misdami mWvretels arasodes ar eSriteba gulisTqma, Tavadve
ambobs ra: <ar ZalgiZs ixilo Cemi pirisaxe, vinaidan ar SeiZleba ixilos adamianma Cemi
pirisaxe da icocxlos> (gamos. 33.20), rac, cxadia, ar niSnavs imas, TiTqos werili swored

421
e. i. jerac gamouCinebelis.
422
arqetipuli (ἀρχετύπου).
423
e. i. pirmSoxatiT, arqetipuli xatovnebiT, RmrTeebiT.
424
Sdr. τῆς ἐπιθυμίας. eqT. <sarwmunoebisaTa>, rac Tanxvdeba O berZnuli nusxis
monacems: piVstewj. (sazogadod, eqvTimeseuli Targmani swored am nusxasTan aris
yvelaze axlos).
425
igulisxmeba moses saTxovari, rom pirispir gamouCndes mas RmerTi.
426
e. i. gulmowyalebiTma uSurvelobam.
427
sityv. <SeCerebas> (aqedan: <damSvidebas>, <dacxromas>, aqedan:
<dakmayofilebas>).
428
igulisxmeba gamoCena saxeebSi da ara, cxadia, pirdapiri gacxadebulobiT.
429
e. i. moses.
430
Sdr. berZn. Οὐ γὰρ ἂν ἑαυτὸν ἔδειξε τῷ θεράποντι, εἴπερ τοιοῦτον ἦν τὸ ὁρώμενον
ὥστε στῆσαι τὴν ἐπιθυμίαν τοῦ βλέποντος. ingl. He would not have shown himself to his
servant if the sight were such as to bring the desire of the beholder to an end, Sdr. rus.
Бог не показал бы Себя своему служителю, если бы видимое было таково, что
могло бы успокоить вожделение взирающего.
125

am xilvas warmogviCens mis mxilvelTa sikvdilis mizezad (marTlac, rogor SeiZleboda,


rom sicocxlis pirisaxe odesme yofiliyo mizezi sikvdilisa?), aramed vinaidan RvTiuroba
bunebiT cxovelmyofelia, xolo saRvTo bunebis sakuTrivi niSanTviseba esaa yovelgvar
niSanTvisebaze aRmatebuleba, Sesabamisad, vinc fiqrobs, rom SecnobadTagan raime
431
SeiZleba iyos RmerTi, amgvari vinme moklebulia sicocxles , gadacTomilia ra
432
WeSmaritad-arsebulisgan imis mimarT, romlis arsebobac aRqma-SegrZnebiseul
433
warmosaxvaSi moiazreba .

marTlac, WeSmariti sicocxle aris swored igi \ WeSmaritad arsebuli, romelic,


amasTan, miuwvdomelia SemecnebisTvis. amitom, Tuki misi cxovelmyofeli buneba
aRmatebulia codnaze, Sesabamisad, yovelive is, rac aRqmad-Secnobadia, uTuod ar aris
sicocxle, xolo rac sicocxle ar aris, mas, cxadia, arc aqvs buneba imisa, rom sicocxlis
mimniWebeli iyos.
434
amrigad da amgvarad , swored imiT ausrulda moses misgan sawadeli, rom
435
ausrulebeli darCa misi gulisTqma , vinaidan zemoTqmulTa mier mieca mas

431
sityv. <ar aqvs sicocxle>.
432
e. i. warmousaxveli da aRuqmeli RvTisgan.
433
e. i. aRqmadi da warmosaxvadi qmnilebisadmi.
434
Sdr. ou9twj. asea arsebul berZnul nusxebSi. sanacvlod, Migne-is gamocemaSi
SecdomiT gvaqvs uaryofis nawilaki ou0te (<ara>, <arc>). es Secdoma gadasulia rusul
TargmanSic, rac winadadebis arzs aukuRmarTebs: Посему не исполняется желаемое
Моисеем в том, в чем вожделение пребывает невыполнимым. (Sdr. marTebuli ingl.
Targm. Thus, what Moses yearned for is satisfied by the very things which leave his
desire unsatisfied, Sdr. frang. Donc ce qu'il désire s~accomplit par Moïse par là même
que son désir demeure inassouvi, eqvT. <xolo moses survili esreT aResrula, vinaiATgan
mouklebelad ego survili misi>). Sdr. momdevno sqolio.
435
Sdr. wina sqolio. igulisxmeba, rom mosem <ixila> RvTis bunebiTi <uxilavoba>
anu ganWvrita, rom RmerTi bunebiT absoluturad ganuWvretelia, rac, aris swored
RvTis WeSmariti mxilveloba, rogorc amas debulebis saxiT ambobs Semdeg TviT wm.
grigol noseli. amitom gvamcnobs es didi mistikosi RvTismetyveli, rom moses ausrulda
misi saTxovari swored am saTxovaris uaryofiT, vinaidan igi iTxovda, rom
WeSmaritad exila RmerTi Tavis bunebiT, da ausrulda kidec es saTxovari, vinaidan man
WeSmaritad <ixila> anu <ganWvrita> (e. i. WeSmaritad Seicno), rom RmerTi Tavisi
bunebiT absoluturad uxilavia da swored amis Secnoba, amis ganWvreta, amis <xilva>
niSnavs RvTis WeSmarit <xilvas> anu WeSmarit RvTismxilvelobas, rac moses Tavis
daJinebul Txovnaze pasuxad gaecxada (<mieca>) didmboZebeli anu yovladuSurveli
126

ganswavla imaSi, rom RvTiuroba usazRvroa Tavisi bunebiT, rac ar SemoizRudeba arara
mijniT, vinaidan Tuki RvTuroba moazrebuli iqneboda raime sazRvarSi, misi
Semdgomic, gardauvali aucileblobiT, sazRvarTan erTad unda mogveazrebina,
gamomdinare iqidan, rom SemosazRvrulobis mqone ram uTuod sadRac mTavrdeba, ris
gamoc iseve rogorc, magaliTad, xmeleTze mcxovrebTaTvis sazRvari haeria, xolo wyalSi
mcxovrebTaTvis \ wyali, Sedegad ki, erTi mxriv, Tevzi yvela Tavisi nawiliT
garemoculia wylisgan, xolo, meore mxriv, frinveli \ haerisgan da TevzisTvis wylis sivrce
436
anTu frinvelisTvis haeris sivrce warmoadgens maTi sazRvris im ukidures mijnas , rac
garemoicavs, SesabamisobiT, an frinvels an Tevzs da rasac enacvleba, SesabamisobiTve,
437
an wyali an haeri , swored aseve, Tuki sazRvris SigniT iqneboda moazrebuli
RvTiuroba, maSin, aucileblobidan gamomdinare, igi garemoculi unda yofiliyo misgan
438
bunebiTad gansxvavebulis mier, xolo garemomcveli rom bevrad ufro metia
garemoculze, amas gvidasturebs msjelobis Tanamimdevruloba.
magram, rogorc aRiarebulia, RvTiuroba keTilia bunebiT, xolo is, rac bunebiT
sawinaaRmdegoa keTilisa, uTuod gansxvavebuli unda iyos misgan, sikeTis miRma
myofi ki borotebis bunebaSi moiazreba. amasTan, rogorc zemoT warmoCnda,
garemomcveli bevrad ufro metia garemoculze, ris gamoc is adamianebi, romlebic
RvTiurobas garSemoweren, aqedan gamomdinare, yovelgvari aucileblobiT,
eTanxmebian imas, rom garemoculia igi borotebis mier, xolo vinaidan garemoculi uTuod
ufro mcirea garemomcvelis bunebaze, Sedegad saxeze unda gvqondes mZleoba ufro
aRmatebulis mxridan. Sesabamisad, yvela is, vinc raRac sazRvriT zRudavs RvTiurobas,
im azrs ayalibebs amiT, rom imZlavreba sikeTe borotebis mier, Tumca amgvari fiqri,
cxadia, arajerovania.
maSasadame, ar daiSveba raime garSemoweriloba usazRvro bunebisa, xolo is, rac
garSemouwerelia, bunebiT ar ganikuTvnebs misawvdomobas, Tumca mTeli Cveni
gulisTqma sikeTis mimarT, rac migvizidavs zemoxsenebuli aRmasvlisadmi,

RvTisgan.
436
sityv. <zedapiri> ({pifa3neia).
437
igulisxmeba, rom Tevzis sazRvris (e. i. wylis) ukidures mijnas enacvleba anu
mosdevs haeri, iseve rogorc frinvelis sazRvris (e. i. haeris) ukidures mijnas \ wyali.
438
bunebiTad heterogenulis.
127

439
maradJamulad Tana-wingamwvdomia im srbolasTan erTad, riTac viswrafviT
sikeTisaken.
da swored esaa WeSmaritad xilva RvTisa \ verasodes povna sakuTari gulisTqmis
ganZRomisa.
amasTan, marTebs mWvretels, rom imaTgan, romelTa Wvretac SesaZlebeli
gaxda misTvis, maradJams aRinTebodes ufro metis xilvis gulisTqmiT, da am saxiT
440
verara zRvari ver SeaCerebs RvTisken aRmasvlis gaZlierebas, gamomdinare
iqidan, rom arc sikeTis ram mijna aRmoCndeba odesme da arc ram ganZRoma
daabrkolebs gulisTqmis winsvlas sikeTisadmi.
magram ra aris is <adgili>, rac RvTis gverdiT moiazreba? anki, saxeldobr, ra aris
<klde> da, aseve, <kldeSi samyofeli>? kidev, saxeldobr, ra aris <RvTis xeli>, ramac
Semoicva <kldis Sesasvleli>? an <RvTis Cavla> ra aris, an misi <zurgi>, risi
441
Cvenebac aRuTqva RmerTma moses, romelic pirisaxis xilvas iTxovda misgan?

marTlac, zemomiTiTebulTagan TiToeuli uTuod zeaRmatebuli ram unda iyos da,


amasTan, Rirsic \ maTi momniWeblis didmboZeblobisa, vinaidan gvwams, rom
442
xsenebuli aRTqmuleba ufro didmSvenieria da ufro maRali, vidre yvela is
443
RmerTCeniloba, rac manamde mieca RvTis am rCeul msaxurs. anki rogorRa unda
gulisxmayos vinmem zemore naTqvamTagan is simaRle, romelzec swadia asvla moses
esodeni aRmasvlebis Semdeg, raJams swored is, vinc yovliTurT Seeweva RvTis
444
moyvarulebs , Tavisi winamZRvrobiT umsubuqebs mas zemsvlelobas sikeTisken da
445
eubneba: <aha adgili Cems gverdiT> ?
439
Sdr. συνεπεκτείνεται. aRniSnuli monakveTi warmoadgens <epektasisis> anu
maradiulad mzardi ZlierebiT RvTisken dausrulebeli swrafvis (win-gawvdomis)
SEsaxeb moZRvrebis uaRmatebules gadmocemas.
440
sityv. <mokveTs>.
441
sityv. <micemac>.
442
aRTqmuleba RvTis zurgis xilvisa.
443
sityv. <did>.
444
rom. 8.28.
445
gamos. 33.21.
128

vfiqrobT, winaganWvretilTa Tanaxmieria am naTqvamis mniSvnelobac, vinaidan


446
Tumca <adgils> gvauwyebs igi, magram amis kvalobaze ganzomiTad rodi
SemosazRvravs misgan miTiTebuls (vinaidan ar arsebobs sazomi ganuzomlisTvis),
447
aramed, piriqiT, ganzomilebiTi garSemowerilobis argacxadebiT dausrulebelisa da
SemousazRvrelis mimarT miuZRvis msmenels.
safiqrebelia, amitom, rom werilis sityva moses mimarT moaswavebda Semdeg azrs:

446
marTalia, berZnulSi gvaqvs τῷ ποσῷ, magram es sityva aRniSnavs ara mxolod
<raodenobas>, rogorc gadatanilia igi TargmanebSi da rogori gagebac arabunebrivia
konteqstisTvis (vinaidan <adgili> ar ganisazRvreba <raodenobrivad>), aramed \
<ganzomilebasac>, <zomasac>, <sigrZesac>, <manZilsac> (Sdr. Дворецкий: pos3~ \
имеющий те или иные размеры, pos3n//pos3~ \ в каком размере, на каком
расстоянии, какой длины). swored asea gagebuli zemore konteqsti eqvTimes mier,
romelic iyenebs termins <zomi>: <zomi da sazRvari ara Tqua> (Sdr. srulad berZn. οὐ
περιείργει τῷ ποσῷ τὸ δεικνύμενον, Sdr. ingl. he does not limit the place indicated by
anything quantitative, frang. il ne désigne pas un espace quantitativement déterminé,
rus. Указав место, Бог не ограничивает указуемого количеством).
447
berZnulSia τῇ παραλήψει, rac niSnavs: <miRebiT>, <gamoyenebiT> (Sdr. sruli
konteqstiT: τῇ παραλήψει τῆς κατὰ τὸ μέτρον περιγραφῆς ἐπὶ τὸ ἄπειρόν τε καὶ
ἀόριστον χειραγωγεῖ τὸν ἀκούοντα). swored es gagebaa ingl.-frang. TargmanebSi (Sdr.
ingl. by the use of the analogy of a measurable surface he leads the hearer to the
unlimited and infinite [<ganzomadi zedapiris analogiis gamoyenebiT igi miuZRvis
msmenels ganusazRvrelisa da dausruleblisken>], frang. par l'analogie d'une surface
mesurable, il suggère au lecteur une réalité infinie et illimitée [<ganzomadi zedapiris
analogiiT igi mianiSnebs msmenels usasrulo da ganusazRvrel sinamdvileze>]). magram
sruliad gaugebaria, Tu rogor unda iyos SesaZlebeli ganzomadi adgilis analogiiT
ganuzomelze miniSneba. amgvari bundovaneba bunebrivad gvafiqrebinebs, rom berZnuli
originalis Tavdapirvel teqstSi unda yofiliyo ara zemoxsenebuli τῇ παραλήψει, aramed
grafikulad masTan TiTqmis igiveobrivi τῇ παραλeiVψει, rac <datovebas>, <gverdis
avlas>, aqedan ki, <uTqmelad datovebas>, <uTqmelad gverdavlas>, <arTqmas>,
<argacxadebas>. niSnavs. swored es gagebaa eqvTimeseul TargmanSi: <da vinaATgan
zomi da sazRvari ara Tqua, uzomoAsa da usazRvroAsa mimarT miuZRYs msmenelTa
maT sityYsaTa>. daaxloebiT igive gagebaa rus. TargmanSic: но умолчанием об
очертании относительно к мере руководит слушателя к беспредельному и
неизмеримому [<xolo ganzomilebasTan dakavSirebul garSemowerilobaze dadumebiT
miuZRvis msmenels usazRvrosa da ganuzomelis mimarT>]. marTlac, konteqstis azri
swored isaa, rom RmerTma Tumca zogadad <adgili> Tqva, magram mas ar
gaucxadebia am <adgilis> konkretuli ganzomilebiTi garSemoweriloba anu
mdebareoba, riTac swored is moaswava, rom xsenebuli <adgili> mdebareobiTi
garSemowerilobis armqonea anu esaa <adgili>, rac yovliTurT <garSemouwerelia> da
<zRvardaudebelia> (e. i. <usazRvroa>).
129

'vinaidan Senma gulisTqmam winamdebarisken <gagawvdina> Sen da ar aqvs Sens


srbolas aranairi ganZRoma, arcTu uwyi Sen raime zRvari sikeTisa, aramed maradJams
448
ufro metisken iswrafvis Seni survili, Sesabamisad, imgvaria CemTan arsebuli adgili,
rom masSi msrbols arasodes SeeZleba dacxroma srbolisgan".
aRvniSnavT, rom xsenebuli <srbola> werilis sxva sityvis mixedviT <dgomaa>,
vinaidan ufali eubneba moses: <dagadgen Sen kldeze> (gamos. 33.21).
swored esaa yvelaze metad uCveulo, rodesac erTi da igive ram erTdroulad dgomac
aris da moZraobac, vinaidan, sazogadod, zeaRmavali uTuod ar dgas da mdgomi uTuod
ar adis zeviT, xolo aq sakuTriv dgomis mier xdeba aRmasvla, es ki niSnavs, rom rac
449
ufro myarad da SeuZravad mkvidrobs vinme sikeTeSi, miT metad waremateba igi
saTnoebis sarbielze, vinaidan Tuki vinme Tavisi gulisfiqrebis safuZvelSi meryevia da
450
cvalebadi , amis gamo ki, aramyari dgoma aqvs sikeTeSi, mRelvarebs ra da
451
mimoitaceba, rogorc ambobs mociquli , raJams arsTa Sesaxeb azrebi gaurkvevlobaSi
agdeben da mimoabneven, amgvari vinme verasodes aRiswrafebs saTnoebis
simaRlisken, iseve rogorc, magaliTad, qviSaze mavalni \ aRmarTisken, romlebic, erTi
mxriv, TiTqosda ise Canan, rom did manZils gadian fexiT, Tumca, meore mxriv, amaod
daSvrebian, radgan qviSasTan erTad mudmivad qveviTken sxlteba maTi nabiji, ris
gamoc Tumca moZraoba mimdinareobs, magram aranairi winsvla ar axlavs am
moZraobas.
amasTan, Tu vinme, rogorc ambobs fsalmunTgaloba, Rrma lafisgan amozidavs
fexebs da zemoxsenebul kldeze daamyarebs mas (xolo klde aris qriste \ yovladsruli
saTnoeba), ramdenadac ufro mtkice da SeuZravi iqneba igi sikeTeSi, Tanaxmad pavles
452
rCeva-Segonebisa , imdenad ufro swrafad warmarTavs srbolas, gamoiyenebs ra Tavis
448
sityv. <xedavs>, <ganimzers>.
449
asea gagebuli berZnuli dianu3w eqvTimes mier (Sdr. <...egoden umetesad
warematebis sarbielsa mas keTilisasa>). igive gagebaa ingl. TargmanSic: ...the more he
progresses in the course of virtue. igivea frangulSic: plus il avance dans la voie de la
vertu.
450
sityv. <dacurebadi, molipuli> (ὀλισθηρo3ς).
451
ef. 4.14.
452
I kor. 15.58.
130

453
dgomas am kldeze , rogorc ram frTas, da sikeTeSi gamyarebulobis Sedegad zena
msvlelobis mimarT frTovanyofs Tavis guls.
amrigad, rodesac RmerTi uCvenebs moses <adgils>, biZgs aZlevs mas srbola-
swrafvisken, xolo rodesac, amasTan, aRuTqvams <kldeze dadgomas>, amiT
warmouCens mas zemoxsenebul saRvTo asparezze srbolis gvarsaxes, xolo <samyofeli
kldeSi>, rasac <napralad> uwodebs werili, jerovnad gangvimarta Tavis sityvebSi saRvTo
mociqulma, rodesac Tqva, rom esaa xelTuqmneli zeciuri saxli, sasoebiT daunjebuli
454
imaTTvis, romlebic ganvlian am miwier karavs .

marTlac, rogorc ambobs mociquli, vinc aRasrula srbola im farTo da vrcel


asparezze, rasac <adgilad> saxeldebs saRvTo werili, anu vinc WeSmaritad daicva
455 456
rwmena da, rogorc ambobs igavi , kldeze daamyara Tavisi fexebi, amgvari vinme
samarTlianobis gvirgviniT Seimkoba mTavarmoRvawis mier.
TviT es gvirgvin-misagebeli sxvadasxvagvarad aris wodebuli werilis mier,
vinaidan aq igi iTqmis <kldis samyofelad>, sxva adgilebSi ki \ <samoTxiseul Svebad>
(Sesaq. 3.23), <saukuno karvad> (I kor. 5.1), <mamasTan arsebul savaned> (ioane
457
14.2.23), <patriarqis wiaRad> (luka 16.22), <cocxalTa qveynad> (fs. 114.8),
<mosvenebis wylad> (fs. 22.2), <zena ierusalimad> (galat. 4.26), <caTa sasufevlad>
(maTe 7.21), <xmoba-wodebis jildod> (filip. 3.14), <madlis gvirgvinad> (igav. 1.9; 4.9),
<Svebis gvirgvinad> (igav. 4.9), <mSvenierebis gvirgvinad> (es. 62.3), <Zlierebis
koSkad> (fs. 60.4), <trapezobis sixarulad> (es. 65.11-14 ?), <RmerTTan
Tanamkvidrobad> (igav. 25.4.8 ?), <gansja-gankiTxvis taxtad> (fs. 9.8), <saxelovan
adgilad> (es. 56.5), <dafarul karvad> (fs. 26.5).

453
sityva <klde>, rac igulisxmeba originalSi, martebulad aris damatebuli eqvTimes mier
(Sdr. <eseviTarsa mas kldesa zeda dgomaA eqmnas viTarca frTe>).
454
II kor. 5.1: <უკუეთუ ქუეყანისა ესე სახლი, საყოფელი ჩუენი,
დაირღუეს, აღშენებad mic Cuen ღმრთისა მიერ სახლი ჴელითუქმნელი
საუკუნოჲ ცათა შინა>.
455
II tim. 4.7.
456
e. i. werilis zemore uwyeba <kldeze moses dgomis> Sesaxeb.
457
e. i. <abraamis wiaRad>.
131

amrigad, vambobT, rom moses Sesvla kldeSi imave mniSvnelobas Seicavs, rasac
458
zemoCamoTvlili saxeldebani , vinaidan rodesac qriste <klded> iqna pavles mier
moazrebuli, xolo gvwams, rom sikeTeTa mTeli sasoeba aris swored qristeSi, romelSic,
rogorc gviswavlia, daunjebulia sikeTeTa yvela saunje, aqedan gamomdinare, is, vinc
raime sikeTeSi mkvidrdeba, uTuod qristeSi myofobs, romelic garemomcvelia
yovelgvari sikeTisa.
amasTan, vinc miaRwia am yovelives da da RvTis xelisgan miiRo damfarveloba
(xolo <xeli RvTisa>, safiqrebelia, iyos arsTa SemqmnelobiTi Zala \ mxolodSobili
RmerTi, romlis mierac yovelive Seiqmna da romelic, amave dros, winswrafvelTa
<adgilad> hgies, raJams <gzad> uxdeba igi maTeul srbolas, Tanaxmad Tavisive
459
naTqvamisa , iseve rogorc uxdeba myarad mdgomebs <klded> da, aseve, <saxlad>
mosvenebulebs), maSin moismens amgvari vinme <mxmobelis> xmas da aRmoCndeba
kidec Tavisi mwodeblis <zurgSi>, rac niSnavs, rom iqneba igi ufali RmerTis ukan
mavali, rogorc aRgviTqvams amas sjuli, rac, raJams ismina, gulisxmahyo didma
daviTmac da swored amitom eubneba igi, erTi mxriv, imas, <vinc damkvidrebulia
460
uzenaesis SemwevnelobaSi>, rom <Tavisi beWTaSorisiT dagifaravs igi Sen> (rac
niSnavs swored RvTis <zurgSi> yofnas, vinaidan zurgis mxares aris beWTaSorisi), xolo,
meore mxriv, Tavisi Tavis Sesaxeb Semdegs RaRadebs: <Sewebebulia Cemi suli Sens
ukan, xolo me Semewia Seni marjvena> (fs. 62.9).
xedav, rogor Tanxvdeba istorias fsalmunTgaloba?
marTlac, iseve rogorc daviTi ambobs, rom <uflis marjvenis Semwevneloba> aqvs
imas, vinc <RvTis ukan aris Sewebebuli>, aseve aqac <xeli> aqvs mokidebuli imas, vinc
<kldeSi> elis uflis xmas da loculobs, rom mas mihyves ukan. amasTan, ufalic, romelic
461
maSin moses ezraxeboda, mas Semdeg, rac gaxda igi aRmsrulebeli Tavisi sjulisa ,
msgavsadve, Tavis mowafeebs uwyebas aZlevs da cxadad ganumartavs maT igaviT

458
sityv. <amrigad, vambobT, rom erTi da igivea imaTTan [e. i. im saxelebTan, e. W.],
romlebic am mniSvnelobisken arian mimarTulni, moses Sesvla kldeSi>.
459
ioane 14.6.
460
fs. 90.1.4.
461
e. i. gankacebis Semdeg.
132

462 463
TqmulTa azrs, eubneba ra: <Tuki vinmes surs Cems ukan svla> (xolo ar uTqvams:
<Cems win>), iseve rogorc imas, vinc saukuno cxovrebis Sesaxeb evedrebeoda, swored
464
imaves Seagonebs, rodesac ambobs: <modi da gamomyevi me> , xolo is, gahyveba
ra, zurgs xedavs.
amrigad, mose, daSurebuli RvTis xilvas, amJamad swavlobs swored imas, Tu rogor
ZaluZs ixilos RmerTi, kerZod ki \ imas, rom RvTis kvalSi miyola, saiTac ki ar unda
miuZRvebodes igi, \ swored esaa xelva RvTisa, vinaidan misi <Cavla> moaswavebs mis
winamZRvrobas imisadmi, vinc ukan mihyveba. marTlac, sxvagvarad SeuZlebelia, rom
gza-kvalis armcodnem usafrTxod gaikvlios gza, Tuki igi ukan ar gahyveba mis megzurs,
vinaidan megzuri Tavisi winswrebiT gzas uCvenebs mis ukan mavals da ukan mavalic
mxolod im SemTxvevaSi ar ascdeba swor gzas, Tuki TvalmouSoreblad Sescqeris win
mavalis zurgs, vinaidan is, vinc Tavisi msvlelobisas gverdiTa mxares gadauxvevs anda
465
pirisaxeSi Sexedavs megzurs , sxva ram gzas gaukvalavs Tavis Tavs da ara im gzas,
rasac megzuri uCvenebs mas. amitom eubneba ufali misgan nawinamZRvreb moses:
466
<Cemi pirisaxe ar gamogiCndeba Sen> , rac niSnavs: <nu dadgebi pirisaxiT megzuris
mimarT>, vinaidan amis Sedegi uTuod iqneba sapirispiro mxares srbola, gamomdinare
467
iqidan, rom keTili keTils araTu pirispir umzers, aramed ukan mihyveba, xolo is, rac
468 469
keTilis sawinaaRmdegod moaizreba , swored pirispir dgeba keTilis mimarT .
amitom, boroteba dapirispirebiTad uyurebs saTnoebas, xolo, sanacvlod, saTnoeba ar

462
<igaviT Tqmulni> gulisxmobs werilis uwyebas moses mier RvTis zurgis xilvis
Sesaxeb.
463
luka 9.23.
464
maTe 10.21.
465
e. i. win daudgeba mas (Sdr. eqvT. <pirispir dadges>).
466
gamos. 33.23.
467
eqvTime umatebs sityvas <uvaRresi> (Sdr. <keTili uvaRressa keTilsa ara pirispir
eqmnebis, aramed ukuana Seudgs>).
468
e. i. boroti.
469
e. i. upirispirdeba mas, rac niSnavs, rom <pirispir dgoma> (anu <pirisaxeSi yureba>)
igive <dapirispirebaa> (rogorc TviT am qarTuli sityvis etimologiac cxadyofs).
133

ixilveba saTnoebis sapirispirod. amitom, mose ar Wvrets RmerTs pirispir, aramed mis
zurgs Wvrets, vinaidan pirispir mWvreti ver icocxlebs, rogorc mowmobs amas saRvTo
xma: <veravin SeZlebs ixilos uflis pirisaxe da icocxlos> (gamos. 33.20).
xedav, raodens niSnavs swavla RvTisadmi Sedgomisa, vinaidan im maRali
aRmasvlebisa da, agreTve, saSiSi da didebuli RmerTCenilobebis Semdeg, TiTqmisRa
sicocxlis dasasruls Zlivs Tu xdeba mose Rirsi am madlisa, iRebs ra ganswavlas RvTis
ukan svlaSi, xolo vinc amgvarad mihyveba RmerTs, ukve aRar Sexvdeba mas raime
kveTebani borotebisa.
am yovelives Semdeg moiweva masze Suri Zmebisa. es Suri aris borotebaTa
damwyebi vneba, mama sikvdilisa, pirveli Semosvla codvisa, Ziri ukeTurebisa, dasabami
urva-mwuxarebisa, deda ubedurebebisa, safuZveli urCobisa, saTave Sercxvenisa.
470
swored Surma <gamogvasaxla> Cven samoTxidan, gaxda ra igi gveli evas
winaaRmdeg, Surma gangvzRuda sicocxlis xisgan, wminda SesamoselTagan
gangvZarcva da sircxvilis mier migviyvana Cven leRvis foTlebamde. Surma aamxedra
kaeni bunebis sawinaaRmdegod da Tavis Tavs pirvelad gamoukveTa Svidgzis
SurissaZiebeli sikvdili. Surma iosebi monad aqcia. Suri \ esaa momakvdinebeli nestari,
dafaruli saWurveli, bunebis sneuleba, naRvelSereuli Sxami, nebsiTi lpoba-ganleva,
mware isari, sulis samsWval-lursmani, gulisSigniTa cecxli, nawlavebSi mogizgize ali.
moSurnisTvis ubedurebaa ara sakuTari boroteba, aramed sxvisi sikeTe, iseve
rogorc, misTvis warmatebaa ara sakuTari sikeTe, aramed axloblis ukeTureba.
moSurne, erTi mxriv, mwuxarebs adamianTa keTildReobis gamo, magram, meore
471
mxriv, igi myisve Tavs waadgeba maTeul ubedurebebs.

470
Sdr. ἐξῴκισεν.
471
berZnulSia konteqstTan rTulad dasakavSirebeli mimReoba ἐπεμβαίνων. aRniSnuli
mimReoba momdinareobs zmnidan ἐπεμβαίνω, rac niSnavs <zevidan Casvlas>,
<zeasvlas>, <gemze asvlas>, <zemodan dadgomas> (Liddell-Scott: Stand upon) da a. S.
mocemul konteqstSi misi mniSvneloba isaa, rom moSurne adamiani, romlis siamovnebac
sxvis ubedurebaSia, rodesac gaigebs, rom mavans raRac cudi SeemTxva, pirveli
miiWreba da Tavs daadgeba, rom sxvisi tanjviT gaixaros. TargmanebSi arapirdapiri
Sesatyvisebi gvaqvs (ingl. takes advantage, laT. gaudet, frang. insulte, rus.
посмеивается, eqvT. <moxarul [ars]>).
134

amboben, rom mZorismWameli Zerebi nadgurdebian nelsacxebliT, vinaidan maTi


472
buneba simyralesa da gaxrwnilebas aris naCvevi. msgavsadve, vinc Seupyria Suris
sneulebas, amgvari vinme, erTi mxriv, nadgurdeba axloblebis keTildReobiT, rogorc ram
nelsacxeblis SesxmiT, xolo, meore mxriv, Tuki ixilavs maTSi ubedurebisgan gamowveul
ram simZimils, maSinve <dafrindeba> am simZimilze, daadebs mas Tavis
473 474
<mokauWebul niskarts> da ubedurebis SigTavss gareT gamoqaCavs .

bevri vinme dasZlia Surma mosemde, magram rodesac am did moRvawes mieaxla
igi, rogorc kldes minarcxebuli Tixis ram naZerwoba, Tavis TavSive Seimusra, vinaidan
gansakuTrebiT swored am mxriv gamovlinda sargebeli RmerTTan erTad msvlelobisa,
475
rac aRasrula mosem , romelic msrbolobda saRvTo <adgilze>, idga <kldeze>,
garemoculi iyo <am kldis samyofeliT>, mfarvelad ganikuTvnebda <RvTis xels> da ukan
mihyveboda winamZRvars, umzerda ra mas ara pirispir, aramed mxolod mis zurgs
Wvretda.
swored RvTisadmi ukan miyoliT aCvena mosem, rom Tavis TavSi netari gaxda igi,
raJams gamoCnda ufro maRali, vidre \ mSvildisgan natyorcni isari, vinaidan TumcaRa
styorcna mas Surma isari, magram ver miaRwia im simaRlemde, sadac myofobda igi,
rameTu mouZlurda ukeTurebis <samSvilde lari> im simaRleze vnebis satyorcnad,
Tumca miznad hqonda, rom imaTgan, romlebic ukve daasneula, TviT mosemdec
miewvdina natyorcni.

472
e. i. gaxrwnil sakvebs.
473
sityv. <pirs>.
474
asea sityva-sityviT originalSi (Sdr. εἰ δέ τι πάθος ἐκ συμφορᾶς ἴδοι, πρὸς τοῦτο
καθίπταται καὶ τὸ ἀγκύλον ἐπάγει στόμα, τὰ κεκρυμμένα ἐξέλκων τοῦ δυστυχήματος).
igulisxmeba, rom moSurne adamiani bolomde ganCxreks sxvis ubedurebas, riTac is did
siamovnebas iRebs, iseve rogorc Zera \ mZoris gamoSignvisas. samwuxarod, esoden
STambeWdavi saxismetyvelebiTi uwyeba TargmanebSi SenarCunebuli ar aris
(eqvTimesTan bolo nawili saerTod gamotovebulia).
475
Sdr. eqvT. <rameTu amas zeda gamoCnda sargebeli RmrTisa Tana slvisaA, romelsa
iqmoda mose>.
135

476
amasTan, aaroni da mariami ganigmirnen ciliswamebis simravlisgan da amis
gamo gaxdnen isini <Suris mSvildebi>, isrebis nacvlad sityvaTa mtyorcnelni moses
winaaRmdeg.
477
magram mose imdenad ganeSora am sneulebasTan ziarebas, rom, piriqiT,
mkurnalad gauxda Suris vnebiT sneulebs da, amasTan, igi ara mxolod aRuZvreli darCa
Tavis maWirvebelTa mimarT SurisZiebisadmi, aramed, metic, RmerTs mowyale
hyofda maTTvis, da sakuTar namoqmedarTa mier, vfiqrob, warmoaCenda imas, rom Tu
vinme keTilsaTnod iqneba SemozRuduli saTnoebis fariT, ar daiWreba igi isarTa
bunikebisgan, vinaidan simyare misi saWurvelisa daablagvebs isrebis wvers da ukan
miaqcevs, xolo TviT es saWurveli, damcveli zemore isrebisgan, unda iyos sakuTriv
RmerTi, romelsac Seimosavs mxedari saTnoebisa. amitom aris nauwyebi: <SeimoseT
478
ufali ieso> , \ ese igi, SeimoseT daurRveveli yovladsaWurveli, romlis
garemozRudviTac uqmi gaxada mosem ukeTuri isarTmtyorcneli, vinaidan arc
SurisZiebiTi aRZruloba gasCenia mas Tavis maWirvebelTa mimarT, arcTu umecari
479
gamxdara imisa, rac bunebis mixedviT aris marTebuli , aramed mvedrebeli gauxda
RmerTs ZmaTa gamo, rasac ar imoqmedebda mose, rom ar mihyoloda <zurgSi>
480
RmerTs, romelmac winaswar gamouCina mas Tavisi <zurgi> misTvis usafrTxo
winamZRvrobis gasawevad saTnoebaSi.
xolo momdevno ganxilvebi amgvaria:

476
ricxv. 12.1.
477
SurTan.
478
rom. 13.14.
479
igulisxmeba, rom <bunebis mimarT marTebuli> \ esaa naTesauri TanagrZnoba da
Tanalmoba.
480
Musurillo-s ZiriTad teqstSi saxezea προδida3ξαντος, rac niSnavs <winaswar
ganmswavlels>, Tumca aRniSnuli wakiTxva dadasturebulia mxolod erT nusxaSi (L),
konteqstisTvis ki gacilebiT Sesaferisia Migne-is gamocemis προδείξαντος (<winaswar
gamomaCinebeli>), rasac, prefiqsuli sxvaobiT, Seicavs oTxi umniSvnelovanesi nusxa
(KO: paraδείξαντος, SH: προδείξαντος). eqvTimec am monacemis marTebulobas
adasturebs (Sdr. <...romelman-igi zurgiT-kerZi misi uCuena saTnoebisa saxed>). Sdr.
agreTve ingl. who had shown him his back as a safe guide to virtue).
136

vinaidan adamianTa bunebiTma mterma ver hpova niadagi moses savneblad, ufro
advilad SesapyrobTa winaaRmdeg mimarTa man Tavisi brZola da rogorc ram isari,
nayrovanebis vneba STatyorcna xalxSi, ganamzada ra isini egviptelobisTvis,
Sesabamisad maTi nayrovanebiTi wadilisa, risi Sedegadic iyo is, rom erma im zeciur
sazrdos egvipturi xorcismWameloba amjobina, Tumca suliT maRali mose, amgvari
vnebis zeviT frTovanqmnili, mTeli arsebiT ganimzerda mxolod im mosalodneli
samemkvidreosken, rac goniTi egviptisgan gamsvlelTaTvis aReTqva RmerTs,
romlebsac sakuTari msvleloba im miwisken unda hqonodaT warmarTuli, sadac dioda
rZe, Sereuli TaflTan.
swored amitom ganawesa mosem <mzverav-mstovrebi> aRTqmuli qveynis
sikeTeTa mosaxilvelad. vfiqrob, am <mstovarTagan> isini, romlebic warmomCenni
arian keTili imedebisa, unda iyvnen sarwmunoebisgan STanergili gulisfiqrebi,
ganmamtkicebelni samomavlod daunjebul sikeTeTa mimarT sasoebisa, xolo is
<mstovrebi, romlebic umjobesi imedebisadmi sasowarkveTas STagvagoneben, unda
vigulvoT moSuRarisgan momdinare gulisfiqrebad, romlebic Zalas ukargaven
rwmenas aRTqmuli sikeTeebisadmi, Tumca mose, romelic aranair yuradRebas ar
apyrobs moSuRar mstovrebs, sarwmunod racxs mxolod im <mzverav-mstovars>,
481
romelic aRTqmuli miwis Sesaxeb mauwyebelia umjobesisa, xolo esaa iesu ,
482
winamZRvari umjobesi mzveravoba-mstovrobisa , romelmac Tavisi
damamtkiceblobiT sandooba mianiWa imas, rac aRTqmuli iyo maTTvis. swored
misdami mzeramipyrobiT ganumtkicda moses samomavloTa sasoebani, Seracxa ra im
483
qveynis Sveba-fufunebis dasturad mtevani , rac latanebze dadebuli miutana mas
iesum.
xolo rodesac gesmis, erTi mxriv, <iesu>, mauwyebeli aRTqmuli qveynis Sesaxeb,
da, meore mxriv, <mtevani>, Zelze dakidebuli, \ gulisxmahyavi is, romliskenac Wvrets

481
kvlav aRvniSnavT, rom wm. grigol noseli isu navesis saxels yovelTvis <iesus>
formiT wers (zemomiTiTebuli mizezis gamo). davZenT, rom <keTil mstovrad> eqvTime
umatebs <qalebsac> (Sdr. <ese iyo iso navesi qalebs Tana>).
482
Sdr. τῆς κρείττονος κατασκοπῆς καθηγούμενος (paralelisTvis Sdr. rus.
предводитель лучшего соглядания).
483
ricxv. 13.26-27.
137

TviT mosec da romlis mimarTac Seuryevelia igi Tavis imedebSi, vinaidan sxva vin unda
484
iyos Zelze dakidebuli mtevani, Tu ara is mtevani , romelic ukanasknel dReebSi Zelze
Camoekida da romlis sisxlic macxovnebel sasmelad uxdeba morwmuneebs.
swored mas gviwinaswarmetyvelebs Cven mose igavurad, rodesac ambobs:
485
<svamdnen yurZnis sisxls, Rvinos> , moaswavebs ra am sityvebiT macxovnebel
vnebas.
xolo maTi gza kvlav udabnos gavliT miemarTeba, da itanjeba wyurviliT eri,
romelic uimedo gaxda aRTqmul sikeTeTa mimarT.
486
xolo mose kvlav wahrRvnis udabnos kldis mier, werilis es uwyeba ki goniTi
487
ganWvretis gziT , rogorc Cans, unda gvaswavlides imas, Tu rogori aris sinanulis
saidumlo, vinaidan isini, romlebic erTgzis gasinjaven kldidan gadmodenil wyals,
Semdeg ki mainc muclisken, xorcisken da egviptis siameebisken miiqcevian, daisjebian
488
sikeTeebTan Tanaziarebis SimSiliT , Tumca SemdegSi maTTvis kvlav gaxdeba
484
Sdr. eqvT. <tevani igi simarTlisaA>.
485
II sj. 32.14.
486
e. i. uzomo raodenobis wyliT <datboravs>. wm. grigol noseli iyenebs metad
STambeWdav zmnas κατακλύζει, rac <warRvnas>, <wyaldidobis gamowvevas>,
<datborvas> niSnavs. TviT arsebiTi saxelic am zmnisa (kataklusmo3j) noes dros
momxdari <warRvnis> terminologiuri aRmniSvnelia. Sesabamisad, xsenebuli leqsikuri
erTeulis gamoyenebiT zemore konteqstSi wm. grigol noselis mier saxeobrivad xazi
gaesmis imas, rom mosem kldidan warRvnis anu wyaldidobis msgavsi didi nakadi (anu
gansakuTrebuli raodenobis wyali) gadmoadina. Sdr. rus. Но Моисей снова наводняет
для них камнем пустыню. sxva TargmanebSi berZnuli teqstis gamomsaxvelobiTi
simZafre Serbilebulia da zogadad <wylis gadmodenazea> saubari.
487
διὰ τῆς νοητῆς θεωρίας.
488
e. i. sikeTeebTan Tanaziarebas moklebulobiT (Sdr. τῷ limJ_ τῆς τῶν ἀγαθῶν
μετουσίας καταδικάζονται). sityva <SimSils> (limo3j) Migne-is gamocemaSi emateba
kaiv tJn logismJn. am damatebiT winadadeba gaugebari xdeba: <isjebian SimSiliT da
sikeTeebTan Tanaziarebis gulisfiqrebisgan> (Migne-is teqsts mihyveba rusuli, im
gansxvavebiT, rom mTargmnels ucdia winadadebis mcirediT gamarTva da amouRia
<da> kavSiri, Tumca teqstobrivi bundovaneba amiT ar gamqrala: осуждаются на глад
помыслов о причастии благ). Ducaeus-ma Semoitana konieqtura: limJ_ kaiv xwrismJ,
rac TargmanSi Semdeg teqsts gvaZlevs: <<isjebian SimSiliT da sikeTeebTan
Tanaziarebisgan ganyenebiT> (Sdr. laT. fame ac privatione participationis bonorum
damnantur). am wakiTxvas Tavdapirvelad iziarebda J. Daniélou, (Sdr. misi 1941 w-is
frang. Targm. sont condamnés à la faim et privés des biens dont ils jouissaient), Tumca
138

SesaZlebeli, rom sinanulis mier xelaxla hpovon is <klde>, rac miatoves, da xelaxla
gaixsnas maTTvis sadinari, rom isev aRivson wylis nakadisgan, rasac gamoscems <klde>
489
im moRvawis ZalisxmeviT, romelic upirvelesad, erwmuneba sakuTriv <iesus
mstovrobas>, rogorc mis mowinaaRmdegeebze ufro WeSmarits, Semdeg ganWvrets
<mtevans>, CvenTvis dakidebuls, bolos ki Zelis mier kvlav ganamzadebs <kldes>
imisTvis, rom mis gverdiT myofebs wyali gadmoudinos
magram eri jer kidev ver swavlobs imas, rom kvalSi Seudges moses
didbunebovnebas. piriqiT, isev damamonebeli gulisTqmebisken miizidebian da isev
egviptis siameebisken miidrikebian, riTac istoria rogorRac imas gvicxadebs, rom
490
adamianuri buneba yvelaze metad qvedazidulia swored amgvari vnebisadmi , xdeba ra
491
igi aTasnairi fandiT dakirTebuli am senis qveS, xolo mose, rogorc vinme mkurnali,
daxelovnebulad win aRudgeba mudmivmpyrobel vnebas da vidre sikvdilamde ar anebebs
am sneulebas, rom imZlavros maTze.
amasTan, ujeroTa gulisTqma gvelebs hbadebs erSi, romelTa nakbenic
momakvdinebeli SxamiT wamlavs am nakbenisgan mowylul-daWrilebs, xolo es didi
492
rjulmdebeli gvelis gamosaxulebis gamoyenebiT Zalas ukargavs namdvil gvelebs .

Semdeg, berZnuli teqstis gamoqveynebisas, man limJ_ (<SimSili>) amoiRo da datova


mxolod xwrismJ (<ganyeneba>, <gamijvna>), riTac miviReT aseTi teqsti: τῷ χωρισμῷ
τῆς τῶν ἀγαθῶν μετουσίας καταδικάζονται (Grégoire de Nysse. La vie de Moïse, Paris,
1968, II, 269–270. Sdr. agreTve: A. van Heck, Gregorii Nysseni De pauperibus amandis,
orationes duo, Brill, 1964, p. 54). motanili teqstis Targmani Semdegia: <isjebian
sikeTeebTan Tanaziarebisgan ganyenebiT> (Sdr. am teqstze dayrdnobili ingl. Targm.
are sentenced to be excluded from partaking in good things). sayuradReboa, rom G.
Tibor <SimSilsa> da <ganyenebas> variantulad monacvle monacemebad uTiTebs (Sdr.
τῷ λιμῷ / χωρισμῷ τῆς τῶν ἀγαθῶν μετουσίας καταδικάζοντai, Györök Tibor, A
beavató szentségek Nüsszai Szent Gergely írásaiban, Budapest, 2013 p. 118). eqvTime
mihyveba Musurillo-s teqsts anu mis TargmanSic saxezea mxolod <SimSili>, rasac
emowmeba berZnuli teqstis xuTi nusxidan oTxi. Sesabamisad, aRniSnuli monacemis
marTebuloba (eqvTimeseuli Targmanis gaTvaliswinebiT) ueWvelia (Sdr. eqvT.
<eseviTarni igi daisajebian SimSiliTa keTilTa ziarebisaATa>).
489
e. i. <moses>.
490
igulisxmeba nayrovaneba.
491
daqvemdebarebuli, damonebuli.
492
sityv. <mxecebs>.
139

axla ki, vfiqrobT, aris dro imisa, rom ufro saCinod gavacxadoT igavi.
erTi ram, rac auvneblebs zemoxsenebul ukeTur vnebebs, esaa ganwmenda sulisa,
aRsrulebuli RvTismsaxurebiTi saidumlos mier, xolo Tavi yovelive imisa, rac gvwams
xsenebul saidumloSi, \ esaa rwmena misi vnebisa, romelmac Cvens gamo itvirTa vneba,
xolo vnebaa jvari, romlis ZaliTac, rogorc migvaniSnebs werilis sityva, verafers avnebs
misdami mWvretels gulisTqmis Sxami.
Tavis mxriv, jvrisadmi Wvreta niSnavs, rom mTeli Cveni cxovreba, rogorc
soflisTvis mkvdari da jvarcmuli, unda gavxadoT WeSmaritad aRuZravi yovelgvari
493 494
codvisadmi, raTa, Tanaxmad winaswarmetyvelisa , saRvTo SiSs mivalursmnoT
495
Cveni xorci .
496
xolo <lursmani>, romelic xorcs ikavebs , \ esaa marxva-TavSekaveba. amitom,
gamomdinare iqidan, rom ujeroTa gulisTqma momakvdinebel gvelebs gamoizidavs
miwidan (vinaidan ukeTuri gulisTqmis yoveli naSobi gvelia), amis gamo, sjuli winaswar
migviTiTebs imaze, rac Canda jvarze, xolo es iyo gvelis msgavseba da ara gveli, rogorc
ambobs didi pavle: <codvis xorcis msgavsebiT> (rom. 8.3), namdvili gveli ki codvaa.
amitom, vinc codvisken nebsiT miiltvis gvelis bunebas imosavs.
Sesabamisad, adamiani Tavisufldeba codvisgan imis mier, vinc miiRo codvis saxe
da gvemsgavsa Cven, romlebic gvelis saxed viyaviT gardaqmnilni.
esaa is, vis mierac brkoldeba kbenis Sedegad gamowveuli sikvdili, Tumca TviT
mxecebi ar ispobian (xolo mxecebad vambob gulisTqmebs), vinaidan codvilTa ukeTuri

493
fs. 118.120.
494
e. i. <lursmniT mivaWedoT>, <mivamsWvaloT>. Sdr. momdevno sqolio.
495
Sdr. eqvT. <SehmsWualnes SiSsa RmrTisasa Korcni TYsni> (Sdr. rus.
пригвоздившим страху Божию плоти своя). mcirediT gansxvavebulia Sesabamisi
fsalmunuri muxlis (118.120): καθήλωσον ἐκ τοῦ φόβου σου τὰς σάρκας μου (sityva-
sityviTi Trgmani iqneboda: <ganlursmne Seni SiSiT Cemi xorci>. Sdr. giorgiseuli
redaqcia.: <განმშჭუალენ შიშითა შენითa ჴორცნი ჩემნი>).
496
qarTuli <ikavebs>, Sesabamisi berZnuli terminis msgavsad, ormniSvnelovania:
(I) zmnidan <dakaveba>: <iWers> (lursmani akavebs jvarze milursmnul xorcs); (II)
zmnidan <Sekaveba: <zRudavs>, <Tokavs> (Sdr. berZn. καθεκτικo3ς, kateVxw).
Sdr. eqvT. <KorcTa dammSWualveli>.
140

sikvdili ar moqmedebs imaTze, romlebic jvars Wvreten, Tumca, amasTan, xorcSi


STanergili gulisTqma, mimarTuli sulis winaaRmdeg, mTlianad ar ispoba.
marTlac, morwmuneebSic xSirad moqmedebs gulisTqmis nakbenebi, Tumca is,
497
vinc Zelze amaRlebul ufals Wvrets, ukumiaqcevs vnebas, raJams mcnebis SiSiT,
rogorc ram wamliT, aqarwylebs Sxams.

497
es sityva originalSi igulisxmeba.

You might also like