1.

Dersin tanıtımı: Amaç, yöntem, kapsam / içerik,

değerlendirme
2. Türkiye karayollarının tarihçesi
3. Karayolu ile ilgili genel kavramlar
4. İnsan ve taşıt karakteristikleri
5. Karayolu güzergahının belirlenmesi
6. Yatay ve düşey kurplar
HAFTALIK DERS 7. Kent yollarının planlanması

AKIŞI 8. Eşdüzey kavşakların planlanması

9. Güvenli yol tasarım ilkeleri
10. Yaya öncelikli sokak tasarımları
11. Paylaşımlı sokak tasarımları
12. Caddeler, bulvarlar ve Sokak tasarımında özel durumlar
13. Bisiklet yolu tasarımları
14. Otopark tasarımları
YATAY KURBALAR 2
• Yatay Kurbalar Doğrultu değiştirmeye yarayan
elemanlardır. Güvenlik, kapasite ve seyahat konforu
açısından önemlidir.
• Arazi düz olsa bile yatay kurba yapılır. Çünkü;
• Uzun aliymanlar (8-10 km), sürücünün dikkatini dağıtır.
• Orta refüj yoksa, geceleyin karşılıklı far ışıkları göz
kamaşmasına neden olur.
• Doğu-batı yönünde uzun süreli güneş etkisi söz konusu
olur.
• Yukarıdaki her üç durum da kazalara neden olur; bunun
için uzun aliymanlar yerine, daha küçük uzunluktaki
aliymanları büyük yarıçaplı yatay kurbalarla bağlamak daha
uygundur.
3
 16.11.2023 12:55
4
KARAYOLU MÜHENDISLIĞI
 KURBA ÇEŞİTLERİ VE
KARAKTERİSTİKLERİ
• Basit daire kurbalar
• Bileşik daire kurbalar
• Ters daire kurbalar

5
BASİT DAİRE KURBALAR
TO veTF = Kurp başlangıcı ve bitişi
S= some noktası (aliynmanların kesişme
noktası)
D= sapma açısı (alinyimanların kesiştikleri
noktalardaki dış açı)
R= Yatay kurba yarıçapı
t= Teğet boyu
k= Kiriş uzunluğu
d= Developman boyu: TO veTF noktaları
arasındaki yay uzunluğu
b= bisektris uzunluğu (some noktası ile kurba
orta nokta arasındaki mesafe). B noktası da
bisektris noktasıdır.

6
BİLEŞİK DAİRE KURBALAR
Aynı yönde iki farklı yarıçaplı kurplardan
oluşur. Çok fazla kullanılmazlar. Eğer
kullanılırsa 1.5𝑅! ≤ 𝑅" olması istenir.
• İki basit kurbadan oluşur.
• D, D1, D2, R1, R2, t1 ve t2
olmak üzere yedi
elemanı mevcuttur.

7
TERS DAİRE KURBALAR
• Ortak bir teğetin iki yanında
bulunan iki dairesel kurbadan
oluşur. Düşük standartlı yollarda
kullanılır.
• İki kurba arasında dever
uygulamasına yetecek kadar düz bir
kısım bulunması gerekir. Daha
sonra görüleceği üzere minimum
60 metredir.
• Yüksek standartlı yollarda bu (ℓ)
mesafesi en az iki kurba için geçiş
eğrileri uygulayabilmeye yeterli
uzunlukta olmalıdır.

8
KURBALARDA DÖNÜŞ
Güvenlik ve kapasite açısından taşıtların kurbaları sürekli bir
hareketle ve aliymandaki hızını mümkün mertebe muhafaza
edecek şekilde dönmesi istenir.
Taşıtların sürekli bir hareketle ve güvenle dönebilecekleri en
küçük yarıçap taşıtın tipi ve boyutları ile dönüş hızına bağlıdır.
Kurba içinde hareket sürerken dönme açısı da yavaş yavaş ve
üniform bir şekilde büyür.
Kurbanın başlangıcında eğrilik yarıçapı sonsuz iken bu değer
yavaş yavaş küçülür ve taşıt istenilen dönüş açısını kazandığında
eğrilik yarıçapı da sabit bir değere ulaşmış olur.
Açı ne kadar büyük olursa dönme yarıçapı da o kadar küçülür. Bu
özelliğe taşıtın manevra yeteneği denir.

9
Motorsuz taşıtların bir kurbadan geçebilmesi için birbirine
paralel olan dingillerinin birbirine göre dönmesi ve bir açı
oluşturarak dingil doğrultusunda uzantılarının bir noktada
kesişmeleri gerekir. Motorsuz taşıtlarda en küçük dönüş
yarıçapı;
𝑏
𝑅#$% = 𝑎. 𝑐𝑜𝑡𝑔𝛼 −
2
Bağıntıda; 𝛼; dönme açısını, a; dingiller arası mesafeyi ve b;
taşıtın genişliğini göstermektedir.

10
Taşıtların kurbalarda dönüşü
11
Motorlu taşıtlarda dingiller dönmez. Buna karşılık ön dingil
uçlarına mafsallı bir biçimde bağlanmış olan tekerler döner
ve bu ön tekerleklerden çıkan dikler arka dingilin doğrultusu
üzerinde aynı noktada kesişirler. Kesişme noktası dönüş
dairesinin merkezidir.
Bazı tip proje taşıtları için en küçük dönüş yarıçapları ve
dönüş izleri şekillerde verilmiştir.

12
Tip otomobil için dönüş yörüngesi

13
Tip otobüs için dönüş yörüngesi
14
Tip kamyon için dönüş yörüngesi
15
Tip römorklu için dönüş yörüngesi
16
YATAY KURBALARDA HIZ SINIRLAMASI
𝑉& proje hızı ile inşa edilen bir yolda uygulanacak en küçük
kurba yarıçapı, d kabul edilen maksimum dever ve 𝜇' enine
sürtünme katsayısını gösterdiğine göre,
𝑉&"
𝑅#$% =
127(𝑑 + 𝜇' )
Uygulamada bazen yukarıdaki bağıntı ile elde edilen kurba
yarıçapı kolaylıkla sağlanamaz. Bu durumda kurbalar için hız
sınırlamasına gidilir. Bu hızın maksimum değeri, enine
ivmenin üst sınırı olan 1,47 𝑚⁄𝑠𝑛" ve deverin üst sınırı
olarak 0,08 alınarak enine ivmeyi veren bağıntı ile
bulunabilir.

17
Buna göre,
𝑉"
𝑝= − 0,0981 ∗ 𝑑
12,96 𝑅
𝑉"
1,47 = − 0,0981 ∗ 8
12,96 𝑅
𝑉 = 5,4 𝑅
olur. Bağıntının verdiği hız değeri kurbaya girişten önce
yeterli mesafelere konacak uyarı işaretleri ile sürücülere
bildirilmelidir.

18
YATAY KURBALARDA GÖRÜŞ
-Yatay kurbalar içerisine düşen binalar, yarma şevleri veya
benzeri sabit engeller görüş mesafesini azaltır. Bunun için
mümkünse, sabit engeller uzaklaştırılmalı veya kaldırılmalı;
mümkün değilse yarıçap büyültülmeli veya güzergah
kaydırılmalıdır. Eğer yarma şevi mevcutsa, tıraşlanmalıdır.
Güvenli bir geçiş için kurbada yeterli bir görüş uzunluğunun
sağlanması gerekir.

19
Yatay kurbada öngörülen görüş uzunluğunun sağlanabilmesi için görüşe mani engel
ile yol ekseni arasında bulunması gereken serbest yanal açıklık şekilden kolaylıkla
hesaplanabilir. Bu hesaplama sırasında kurba uzunluğunun sağlanması istenen görüş
uzunluğundan büyük veya küçük olmasına göre iki durum söz konusu olabilir.

20
1. Durum : S<d (gerekli görüş uzunluğu kurba
uzunluğundan küçük)
𝑨𝑪𝟐 = 𝑨𝑫𝟐 + 𝒙𝟐
𝑨𝑫𝟐 = 𝑹𝟐 − (𝑹 − 𝒙)𝟐
𝑨𝑪𝟐 = 𝟐𝑹𝒙
olarak bulunur. 𝐴𝐶 ≅ 1⁄2 . 𝑆 kabul edilerek
𝑺𝟐
= 𝟐𝑹𝒙
𝟒
𝑺𝟐
𝒙=
𝟖𝑹
21
2. Durum : S>d (gerekli görüş uzunluğu kurba uzunluğundan büyük)
EF= d= developman boyu olduğuna göre,
𝑺 = 𝒅 + 𝟐ℓ
𝑺−𝒅
ℓ=
𝟐

16.11.2023 12:55
yazılabilir. Diğer yandan ACD, ADO ve AEO üçgenlerinden,
𝑨𝑪𝟐 = 𝑨𝑫𝟐 + 𝒙𝟐
𝑨𝑫𝟐 = 𝑨𝑶𝟐 − (𝑹 − 𝒙)𝟐
𝑨𝑶𝟐 = ℓ𝟐 + 𝑹𝟐
olup bilinen değerler yerine yazılırsa, AC= 1/2S alınarak,
𝒅(𝟐𝑺 − 𝒅)
𝒙=
𝟖𝑹
olarak bulunur.

22
• Bağıntılardaki S görüş uzunluğu için duruş görüş veya
geçiş görüş uzunlukları alınır. Ancak söz konusu yol
bölünmemiş tipten ise güvenlik açısından geçiş görüş
uzunluğunun esas alınması uygun olur.

23
Örnek:
Proje hızı 90 km/st olan bir karayolu kesiminde, yarıçapı
400 metre, sapma açısı 85o olan bir kurba üzerinde
eksenden 15 metre ileride sabit bir engel bulunmaktadır.
Geçiş görüş uzunluğunun sağlanabilmesi için engelin
mevcut durumu uygun mudur? Değilse ne yapılmadır.

24
• Çözüm:
• D1= 8+0,2V= 8+0,2*90= 26m
• D2= 8+0,2V= 8+0,2*75= 23m
• Ls= S= (d1+d2)*V1/(V1-V2)=(26+23)*90/(90-75)= 294m
p.R.D
• d= 𝟏𝟖𝟎 = 593m (developman boyu)

𝑺𝟐 𝟐𝟗𝟒𝟐
• S<d dir. 𝒙 = = = 27 metre
𝟖𝑹 𝟖.𝟒𝟎𝟎

• 27-15= 12 metre ötelenmelidir.

25