FİZİK BİLİMİNE GİRİŞ

FİZİĞİN ALT DALLARI

Uzay, zaman, madde ve enerji arasındaki ilişkiyi inceleyen, evrende meydana
gelen olaylara gözlem, deney ve matematiksel yöntemleri kullanarak sistematik
ve akılcı açıklamalar getiren bilim dalına "fizik" denir.
Katıhal Termodinamik
Fiziği FİZİĞİN ALT DALLARI
Atom Elektrik ve Manyetizma
Fiziği
Yüksek Enerji Nükleer
Mekanik ve Optik Fizik
Plazma Fiziği
K A M Y O N E T
KATIHAL FİZİĞİ Katı cisimlerle ilgilenen, özellikle kristal yapıdaki katıların kalıtsal
özelliklerini inceler.
Örnek leke tutmayan duvar boyaları, alev almayan kumaşlar,
granit tencereler, LCD, güneş pilleri.
ATOM FİZİĞİ Atomun yapısını, atomik boyutta gerçekleşen olayları, atomların ve
moleküllerin birbirleriyle olan etkileşimleri inceler.
Örnek 3D yazıcılar, nanoteknoloji, yapay zeka.
MEKANİK Kuvvet ve hareket ile bunlar arasındaki ilişkiyi inceler.
Örnek kule vinç kullanımı, gökdelen ve köprüler, mürekkep
balığının hareketi.
YÜKSEK ENERJİ VE PLAZMA FİZİĞİ Yüksek enerjili parçacıkların etkileşimini ve
maddenin plazma durumunu inceleyen bilim
dalıdır.
Örnek LASER, güneş ve yıldızların yapısı.
OPTİK Işığın yapısını, madde ile etkileşimini ve ışık olaylarını inceler.
Örnek gözlük, teleskop, fiberoptik kablo.
NÜKLEER FİZİK Atomun çekirdeğini, çekirdeğin özelliklerini ve yaptığı ışımaları
inceler.
Örnek röntgen, bilgisayarlı tomografi BT , gıdaların raf ömrünün
uzatılması, dünyanın yaş hesabının yapılması.
ELEKTRİK VE MANYETİZMA Elektrik yükünün, yüklerin hareketini, elektriksel
kuvvetleri, madde ve özelliklerini inceler.
1
 VEKTÖREL NİCELİKLER
Sayı ve birimin yanında bir de yöne sahip olan büyüklüklere denir.
Örnek kuvvet, hız, ağırlık..
Bir vektörün
Başlangıç Noktası Birden fazla vektörün yaptığı
Doğrultusu etkiyi tek başına yapan vektöre
"bileşke vektör" denir.
Yönü
Şiddeti Büyüklüğü vardır.
BİLİM ARAŞTIRMA MERKEZLERİ
Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumu TÜBİTAK 1963
Devlet politikalarına bilimsel bakış açısı kazandırmak, teknik destek sağlamak,
fen bilimlerindeki araştırmaları ve araştırmacıları desteklemek amacıyla
kurulmuştur.
Türkiye Atom Enerjisi Kurumu TAEK 1982
Atom enerjisinden faydalanarak, ülkenin bilimsel, ekonomik ve teknik olarak
kalkınmasını desteklemek amacıyla kurulmuştur.
Askeri Elektronik Sanayi ASELSAN 1975
Türk silahlı kuvvetlerinin haberleşme ihtiyacını karşılamak ve bu alandaki
teknolojik gelişmelere öncülük etmek amacıyla kurulmuştur.
Avrupa Nükleer Araştırma Merkezi CERN 1954
En büyük parçacık fiziği laboratuvarıdır. Maddeyi ve maddeyi bir arada tutan
kuvvetleri araştırır. Çalışmaları sonucunda tıpta tanı ve tedavide gelişmeler,
temiz enerji kaynaklarına erişim imkanı sağlanmıştır.
Ulusal Havacılık Ve Uzay Dairesi NASA 1958
Kuruluş amacı uçaklar ve uçak kanatlarının rüzgar ile etkileşimi incelemektir.
Ancak daha sonra çalışmalarını uzayı ve evreni araştırma, hayatı kolaylaştıracak
icatlar yapma, dünya dışındaki yaşamı araştırma çalışmalarına dönüştürmüştür.
Avrupa Uzay Ajansı ESA 1975
Avrupa'nın uzay çalışmalarını hazırlamak ve gerçekleştirmek amacıyla
kurulmuştur. Evren üzerinde bilgi toplama uydu tabanlı teknolojiyi geliştirme
çalışmaları yapmaktadır.
3
 BİLİMSEL ARAŞTIRMALARDA ETİK İLKELER
Bilimsel bir araştırmada
1. Uydurma yapılmamalı bulunmayan sonuçların verilmesi, rapor edilmesi ve
yayımlanması
2. Çarpıtma yapılmamalı sonuçların istenilen yönde değiştirilmesi
3. İntihal yapılmaması araştırma bilgilerinin bir başkasından atıf almadan
kullanılması
4. Dublikasyon yapılmamalı bilimsel bir araştırmanın birden fazla dergiye
gönderilmesi
5. Dilimleme yapılmamalı bir araştırma sonuçlarının araştırma bütünlüğünü
bozacak şekilde parçalara bölüp her birini ayrı dergiye göndermek
6. Destek alınan kurum, kuruluş, araştırmacı ve ortak görüş alınan bireylerin
araştırmada belirtilmemesi etik ilkeleri uymamaktadır..

4
 DÜZGÜN GEOMETRİK ŞEKLİ OLMAYAN KATI BİR CİSMİN
HACMİNİN BULUNMASI
Bu cisimlerin hacmi, içinde erişmediği bir sıvının
içerisine atılarak ölçülür.
Eğer ki tamamı sıvıya batıyorsa, yükselen yani yeri
değişen sıvı hacmine eşittir.
Eğer ki dereceli kapta ölçüm yapılıyorsa, son hacim
ile cisim atılmadan önceki hacim arasındaki fark
cismin hacmine eşittir.
V cisim V2 V1

Eğer cisim taşma düzeyine kadar sıvı dolu

bir kaba bırakılırsa,
tamamı sıvıya batıyorsa hacmi kadar
hacimde sıvı taşırır.
Taşan sıvının hacmi ölçülür.
Bu hacim cismin hacmine eşittir.
V cisim V taşan
Örnek
a. Aşağıdaki taşıma kabında 100 cm hacminde sıvı vardır. Kap içerisine cismi
atıldığında, taşıma kabında 60 cm hacminde sıvı birikiyorsa, cisminin hacmi kaç
cm 'tür ?

100 cm
V 60 cm
100 cm
60 cm

b. Aşağıdaki taşıma kabında 80 cm hacminde sıvı vardır. Kap içerisine cismi

atıldığında taşıma kabında 40 cm sıvı birikiyorsa, cisminin hacmi kaç cm 'tür?

20 40 60 cm
100 cm 100 cm
80 cm 40 cm İkinci kapta biriken
İlk kabı miktar
doldurduğu miktar
7
Adezyon kuvvetine günlük hayattan örnekler
Lensin göze yapışması
Ebru sanatında boyanın kağıda yapışması
Yağmurdan sonra su damlalarının yaprak ve camlarda kalması
Pudranın yüze yapışması
Kumun ayaklara yapışması
KOHEZYON
Aynı cins moleküllerin birbirine uyguladığı çekim kuvvetidir.
Kohezyon kuvveti katılarda büyük, sıvılarda küçük, gazlarda ise ihmal edilecek
kadar küçüktür.
Kohezyon kuvvetine günlük hayattan örnekler
Hamur, bal, pekmez gibi maddelerin birbirine yapışması
Musluktan suyun akması
Cıva damlasının küresel şekil alması
Sıkılan ıslak kazaktan suyun akması
Adezyonun kohezyondan
büyük olduğu durumlarda
sıvı yüzeyi İÇ BÜKEY
Kohezyonun adezyondan
büyük olduğu durumlarda
adezyon kohezyon kohezyon adezyon sıvı yüzeyi DIŞ BÜKEY olur.

Suyun kohezyon kuvveti, cıvanın kohezyon kuvvetinden küçüktür.

Bu yüzden eşit hacimdeki cıva damlası küresel halde kalırken,
su ise dağılmaktadır.

A dezyon A rkadaş farklı cins

K ohezyon K ardeş aynı cins

YÜZEY GERİLİMİ
Durgun sıvıların yüzeyinin, moleküler arasındaki gerilim kuvvetinin etkisiyle esnek
bir zar gibi davranmasına "yüzey gerilimi" denir.
Yüzey gerilimine sebep olan kuvvet Kohezyon
Yüzey gerilim katsayısı, sıvılar için ayırt edici özelliktedir.
Sıvının türü yüzey gerilimini etkiler.
Suyun yüzey gerilimini tuz ARTTIRIR, deterjan AZALTIR.
11
Sıcaklık arttıkça yüzey gerilimi azalır.
Bir sıvının yüzeyinde moleküller arasındaki kohezyon etkisi ne kadar büyükse
yüzey gerilimi de o oranda fazla olur.
Yüzey gerilimine günlük hayattan örnekler
Böceklerin su yüzeyinde yürüyebilmesi
Musluk ucundan düşen su damlasının küresel olması
Çengelli iğnenin su yüzeyinde batmadan durabilmesi
Yüzey gerilimine etki eden faktörler
Sıcaklık değişimi
Sıcaklığın artması yüzey gerilimini azaltır.
Sabun ve deterjan
Bu maddeler yüzey gerilimini azaltır.
Suya tuz karıştırmak
Tuzlu suyun yüzey gerilimini daha fazladır.
KILCALLIK
Sıvı ve kılcal borunun molekülleri arasında çekim kuvvetinin etkisiyle sıvının
borunun içerisinde yükselmesi veya alçalmasıdır.
Adezyon ve kohezyon kuvvetlerinden kaynaklanır.
Borunun kesit alanı ve yer çekimi ivmesiyle ters orantılıdır.
Kılcal borunun çapı azaldıkça kılcallık etkisi artar.
Sıvının özkütlesi azalırsa yükselme miktarı artar.
Kılcal borunun yapıldığı maddenin türü sıvının borudaki yükselme miktarını etkiler.
Kılcallığa günlük hayattan örnekler
Kağıt havlunun suyu çekmesi
Yağmurda yürürken pantolon paçalarının
uçlarından ıslanması
Kandil fitilinin gaz yağını emmesi

Cıvanın yüzey gerilim katsayısı, suyunkinden büyüktür.

Suda düz, cıvada ters kılcallık oluşur.
12
 Grafiklerde hareketlinin yön değiştirmesi bulunurken
Konum zaman grafiği ise dönüm
noktaları hareketlinin yön
değiştirdiğini gösterir.
Yandaki grafikte hareketli t ve 3t' de
yön değiştirmektedir.

Hız Zaman grafiği ise zaman

eksenini kestiği noktalar hareketlinin
yön değiştirdiğini göstermektedir.
Yandaki grafikte hareketli 2t' de yön
değiştirmektedir.
İvme zaman grafiklerinde hareketli
yönde hızlanma ve yönde yavaşlama ivmeleri aynı çizilir.
yönde yavaşlama ve yönde hızlanma ivmeleri aynı çizilir.
Hareketli hızlanıyorsa hız ve ivme vektörleri aynı yönlüdür.
Hareketli yavaşlıyorsa hız ve ivme vektörleri ters yönlüdür.

Konum zaman grafiği verilen bir hareketlinin

hızlandığı ve yavaşladığı aralıkları belirlemek için
Eğer istenen aralıkta grafik konum eksenine
paralelleşiyorsa hızlanıyor, zaman eksenine
paralelleşiyorsa yavaşlıyor demektir.
Yandaki grafikte hareketli
0 t ve 2t 3t aralığında 1 ve 3 yavaşlıyor.
t 2t ve 3t4t aralığında 2 ve 4 hızlanıyor.

KUVVET
Cisimlerde hareket ve şekil değişikliği yapan etkiye denir.
Kuvvet, vektörel ve türetilmiş bir büyüklüktür. "F" ile gösterilir.
Büyüklüğü ise dinanometre ile ölçülür.
SI 'daki birimi Ne ton N 'dur.
Ne ton N kg m
s
17
Kuvvetler 2 gruba ayrılır
1. Temas gerektiren kuvvetler
2. Temas gerektirmeyen kuvvetler
Kuvvetlerin cisimler üzerindeki etkileri
Hızlandırma ve yavaşlatma etkisi
Şekil değiştirme etkisi
Yön değiştirme etkisi
Döndürme etkisi
Temas gerektiren kuvvetler Temas gerektirmeyen kuvvetler
İki cismin teması sonucu oluşan Birbirleriyle doğrudan teması olmayan
kuvvetlerdir. iki cismin birbirine uyguladığı kuvvettir.
Musluğu açmak, Yer çekimi kuvveti,
Topa şut çekmek, Kütlesel çekim kuvveti,
Yazı yazmak.. Manyetik kuvvet,
Elektrostatik kuvvet..
Güçlü Nükleer Kütle Çekim
Kuvvet DOĞADAKİ TEMEL KUVVETLER Kuvveti
Elektromanyetik Zayıf Nükleer
Kuvvet Kuvvet
1. Güçlü Nükleer Kuvvet 2. Elektromanyetik Kuvvet
Atom çekirdeğinde nükleonları bir Elektrik yüklü parçacıkların birbirlerini
arada tutan kuvvettir. itme ya da çekme şeklinde
Kısa menzillidir. uyguladıkları kuvvettir.
Temel kuvvetlerin en güçlü olanıdır. Temas gerektirmez.
Pozitif yüklü proton ve yüksüz Elektronu yörüngede atomun içinde
nötronu çekirdekte bir arada tutan tutan kuvvettir.
kuvvettir. Geniş menzilli kuvvettir.
3. Zayıf Nükleer Kuvvet 4. Kütle Çekim Kuvveti
Atom çekirdeklerinin kararsız Cisimlerin kütlelerinden dolayı
olmasına neden olan kuvvettir. birbirlerine uyguladıkları kuvvettir.
Radyoaktif bozunmalardan Şiddeti en zayıf olan kuvvettir.
sorumludur. Gezegenlerin güneşe, uyduların
Kütle çekim kuvvetinden büyük, gezegenlere bağlı kalmasını bu kuvvet
diğer kuvvetlerden daha küçüktür. düzenler.
18
 Ağırlık ve Yer Çekim İvmesi
Yerkürenin cisimlere uyguladığı kütle çekim kuvvetine cismin "ağırlığı" denir.
Yerkürenin cisme uyguladığı çekim kuvveti o cismin kütlesi ve çekim ivmesi ile
doğru orantılıdır.
Çekim ivmesi g olan bir gezegende m kütleli bir cismin ağırlığı şu formülle
bulunur G m g

Gezegenlerin 1 kg'lık birim kütleye

uyguladıkları kütle çekim kuvvetine "çekim g çekim ivmesi nelere bağlıdır?
ivmesi" denir. Gezegenin kütlesine
Dünya yüzeyinde "yerçekim ivmesi" adını alır. Gezegenin yarıçapına
"g" ile gösterilir. Gezegenin yoğunluğuna
bağlıdır.
Birimleri m s veya N kg 'dır.

19
 SÜRTÜNME KUVVETİ
Düz zemin üzerinde veya su, hava gibi akışkanların içerisinde hareket eden
cisimlere, hareketlerine zıt yönde ortaya çıkan direnç kuvvetlidir.
F Sürtünme Kuvveti f k. N f s ma ks statik sürtünme kuvveti
k Sürtünme Katsayısı fk ma kk kinetik sürtünme kuvveti
N Cisme etki eden tepki kuvveti
Statik Sürtünme Kuvveti
Duran bir cismin harekete geçmesini engellemeye çalışan kuvveti denir.
Sabit bir değeri yoktur.
Kinetik Sürtünme Kuvveti
Hareket halindeki cisimlerin hareketini engellemeye çalışan kuvvete denir.

Örnek Yandaki kutu ve zemin arasındaki sürtünme kuvvetinin

F ma değeri 20N'dur. Kinetik sürtünme kuvvetinin değeri
ise 16N'dur. Buna göre bu cisme uygulanan F kuvveti ve
sürtünme kuvveti değeri için hangisi olamaz?
Uygulanan Kuvvet Sürtünme Kuvveti
A. 6 6
B. 8 8
C. 14 4
D. 16 16
E. 22 20
Cevap
Sürtünme kuvvetinin ma değeri 20N olduğu için, 20N'a kadar uygulanan her
kuvvet için aynı değerde karşılık verir. Uygulanan kuvvet 6 ise, sürtünme 6
olur. 16 ise 16 olur.
Ancak 20'nin üzerinde kuvvet uygulandığında ma değeri 20N olduğu için 20'de
kalır. E seçeneği gibi.
C'de ise 14N kuvvet uygulandığında sürtünme 14N olmalıydı.
Doğru seçenek C

22
 ENERJİ KAYNAKLARI
Enerji kaynakları 2 gruba ayrılır
1. Yenilenebilir Enerji Kaynakları
2. Yenilenemez Enerji Kaynakları

Yenilenemez Enerji Kaynakları Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Kömür Güneş Enerjisi
Petrol Rüzgar
Nükleer Enerji Dalga Enerjisi
Doğalgaz Hidroelektrik Enerjisi
Jeotermal
Avantajları Biyokütle Enerjisi
Doğada hazır bulunurlar,
bu yüzden üretime gerek yok. Avantajları
Elde ediş maliyeti diğerlerine Ucuz olmaları,
göre daha ucuz. Çevreyi kirletmemeleri,
Hiç tükenmeyecek olmaları,
Dezavantajları Ekonomiye katkı sağlaması.
Yenilenemiyor olmaları,
Hava kirliliğine sebep olmaları, Dezavantajları
Atmosferin yapısını bozmaları. Teknolojileri çok pahalı,
Üretimi kesintiye uğrayabilir.

28
 ISI VE SICAKLIK
Sıcaklık Bir maddenin belirli bir ölçüye göre, sıcaklığını veya soğukluğunu
gösteren niceliktir.
Termometre ile ölçülür.
SI 'daki birimi Kelvin K 'dir.
Temel ve skaler bir büyüklüktür.
Madde taneciklerinin kinetik enerjilerinin sıfır olduğu ve
titreşimlerinin durduğu sıcaklık değerine "mutlak sıfır noktası" denir.
Mutlak sıfır 0 K ya da 273 C'dir.
"T" ile gösterilir.
Isı Sıcaklığı farklı olan iki maddenin sıcaklığı yüksek olandan sıcaklığı düşük
olana transfer ettiği enerjiye denir.
Kalorimetre kabı ile ölçülür.
SI 'daki birimi Joule J 'dür.
Türetilmiş bir büyüklüktür.
" " ile gösterilir.
İç Enerji Maddenin moleküllerinin titreşiminden dolayı sahip olduğu kinetik
enerji ile moleküllerin ağlarından dolayı sahip olduğu potansiyel
enerjinin toplamına denir.
İç Enerji
SICAKLIĞIN ÖLÇÜLMESİ Maddenin cinsine
Maddenin sıcaklığı termometre ile ölçülür. Madde miktarına
Termometre çeşitleri şunlardır Madde sıcaklığına
1. Sıvılı Termometre bağlıdır.
2. Katı Metal Termometre
3. Gazlı Termometre
4. Dijital Termometre

Yüksek sıcaklıklar, metal

termometreler ile,
Hassas sıcaklıklar, gazlı
termometreler ile,
Günlük sıcaklıklar, sıvılı
termometreler ile ölçülür.

29
 Sıcaklık Birimleri Arasındaki Dönüşümler

Sıvılı Bir Termometrenin Duyarlılığını Arttırmak İçin

Kullanılan kılcal borunun kesit alanı yeteri kadar küçük olmalı
Kullanılan sıvının genleşme katsayısı yüksek olmalı
Sıvının toplandığı hazne büyük olmalı
Bölme sayısı fazla olmalı
Öz Isı Bir maddenin 1 gramının sıcaklığını 1 C değiştirmek için maddeye
verilmesi ya da maddeden alınması gereken ısı miktarıdır.
Maddenin ayırt edici özelliklerinden biridir.
"c" ile gösterilir.
Skaler bir büyüklüktür.
SI'daki birimi J kg. C 'dir.
Öz ısısı küçük olan madde çabuk ısınır ve çabuk soğur.
Örnek
Suyun öz ısısı karaya göre daha büyüktür. Bu nedenle yaz ayları girmeye
başladığında kara sıcaklığı artmış olmasına rağmen denizde o kadar artış
olmamıştır ve su soğuktur. Kış ayları girmeye başladığında ise kara sıcaklığı
ve düşmesine rağmen denizler hala ılıktır.
Isı Sığası Bir maddenin sıcaklığını 1 C arttırmak için gerekli olan ısı miktarıdır.
Bir maddenin kütlesi ile öz ısısının çarpılmasıyla elde edilir.
"C" ile gösterilir.
Ayırt edici bir özellik değildir.
SI 'daki birimi J C 'dir.
Kütlesi m, öz ısısı c olan maddenin ısı sığası
ISI ALIŞVERİŞİ
Sıcaklıkları farklı iki madde arasında ısı alışverişi olur.
Isı, daima yüksek sıcaklıktaki cisimden düşük sıcaklıktaki cisme doğru akar.
Isı sıralarım farklı olan maddelere eşit miktarda ısı verildiğinde,
Isı sığası küçük olan maddenin sıcaklığı daha fazla artar.
Kütlesi m, öz ısısı c olan maddenin t sıcaklık değişimi için gerekli olan ısı
miktarı şöyle bulunur
30
 I, III ve V'te sıcaklık artarken, kinetik enerji de artar.
II ve IV'te sıcaklık sabitken, potansiyel enerji artar.
I 'den V'e ısı alır, V'ten I'e ısı verir.
Hal değişim sırasında sıcaklık sabittir. II ve IV
ENERJİ AKTARIM YOLLARI
Sıcaklıkları farklı olan maddeler arasında ısı aktarımı olur.
Isı iletimi 3 yolla gerçekleşebilir
1. İletim yoluyla
2. Konveksiyon yoluyla
3. Işıma yoluyla
İLETİM YOLUYLA Madde taneciklerinin ısı yardımıyla titreşerek enerjisini
birbirine aktarmasıyla ısının iletilmesidir.
Elimize aldığımız buz da elimizden buza iletim yoluyla ısı
enerjisi aktarılmasıyla olur.
Örnek
Yemek yaparken metal kaşık yerine ısı iletim katsayısı düşük tahta kaşık
kullanmak
Tencere kulplarının plastikten yapılması
Kahve İçerken içindeki kaşın soğuk eklenmesine rağmen bir süre sonra elimizi
yakacak kadar sıcak olması.
KONVEKSİYON YOLUYLA Isının öteleme yapan tanecikler tarafından
taşınmasıdır.
Kaynaktan enerjiyi alan her akışkan tanecik
bulunduğu yerden kalkıp başka yere giderek enerjiyi
de yanında götürür.
Katılarda ısı konveksiyon yoluyla taşınmaz.
Örnek
Evlerde kalorifer peteklerinin sıcaklığının artması ile tüm odanın ısınması
Soğuk su dolu tencere ocağa koyulduğunda bir süre sonra kabarcıklar
çıkması ve suyun tamamının ısınması
IŞIMA YOLUYLA Isının elektromanyetik dalgalarla yayılmasıdır.
Radyasyon Isının ışıma yoluyla yayılması İçin hava ya da su gibi
maddesel bir ortama ihtiyacı yoktur.
34
ELEKTRİKSEL ALAN ÇİZGİLERİ
Yüklü cisimlerin etrafında sonsuz sayıda hayali elektrik alan kuvvet
çizgileridir.
Bu çizgilerin yönü yüklü cisimlerde yük merkezinden sonsuza gidecek
şekilde,
- yüklü cisimlerde sonsuzdan yük merkezine gelecek şekildedir.
Çizgiler elektrik alanının büyük olduğu yerlerde sık
Küçük olduğu yerlerde seyrektir.

Elektrik alan çizgileri birbirini kesmezler.

ELEKTRİK AKIMI
Potansiyel Farkı Birim yükün devreyi dolaşması için gerekli enerjiye denir.
Gerilim "V" ile gösterilir.
SI 'daki birimi Volt'tur.
Voltmetre ile ölçülür.
Elektromotor Kuvveti EMK Kapalı bir elektrik devresindeki
elektronları hareket ettiren etkiye "emk"
denir.
Akım Şiddeti Bir iletkenin dik kesitinden birim zamanda geçen toplam yük
miktarıdır.
"I" ile gösterilir.
SI'daki birimi Amper'dir.
Temel ve skaler bir büyüklüktür.
Elektrik akımı şöyle bulunur
devreden geçen yük
t zaman

t t t
41
 STROBOSKOP Dalgaların dalga boyunu ölçmekte kullanılan bir alettir.
Dalgaların frekansı da şu şekilde bulunur
Dalganın frekansı
Yarık sayısı
Stroboskobun frekansı
SU DALGALARININ KIRILMASI
Derin ortama az kırıcı ortam denir.
Sığ ortama çok kırıcı ortam

Gelen dalgalarda,
dalgaların ayırıcı yüzey ile yaptığı açıya
"gelme açısı" denir.
Kırılan dalgalarda,
kırılan dalganın ayırıcı yüzey ile
yaptığı açıya "kırılma açısı" denir.

SES DALGASI
Ses dalgaları, ortamdaki taneciklerin titreşim enerjisini birbirine
aktarmasıyla oluşur.
Her yöne yayılan mekanik dalgalardır.
Sıcaklık arttıkça ses hızı artar.
Boşlukta yayılmaz.
Ses dalgaları, boyuna dalgalardır.
Katı, sıvı ve gaz ortamda ses hızı

Sesin Şiddeti Ses dalgasına dik olarak birim alandan geçen genlik miktarıdır.
SI'daki birimi desibel dB 'dir.
Sesin genliği yani enerjisi ile doğru orantılıdır.
61
 IŞIĞIN KIRILMASI
Işığın, bir saydam ortamdan başka bir saydam ortama geçerken hareket
doğrultusunun değişmesine "kırılma" denir.
KIRILMA Işığın boşluktaki
İNDİSİ hızının herhangi bir
saydam ortamdaki
ortalama hızına oranı
"n" ile gösterilir.

n C C ışığın boşluktaki hızı

V V ışığın saydam ortamdaki hızı
Kırılma indisi küçük olan saydam ortama az kırıcı ortam az yoğun ortam
Kırılma indisi büyük olan saydam ortama çok kırıcı ortam çok yoğun ortam denir.
Işığın gelme açısı i, kırılma açısı r ise SNELL YASASI
n1 . sini n2 . sinr
Gelme açısı belli bir değeri ulaştıktan sonra kırılma açısı 90 derece olur.
Işın, ortamları ayıran yüzey üzerinde hareket eder.
Kırılma açısını 90 derece yapan gelme açısına sınır açısı denir.

I Gelme açısı sıfırdır. Dik gelen ışınlar doğrultularını değiştirmeden devam ederler.
II Gelme açısı sınırdan küçüktür. Normalden uzaklaşarak diğer ortama geçer.

III Gelen ışının kırılma açısı 90'dır

IV Gelme açısı sınır açısından büyüktür. Aynı açı ile yüzeyden yansıma yapar. Buna
"tam yansıma" denir.
68