08 09 Doç DR Ahmet Günay Cms 4109 Anaerobik Arıtım Süreçleri Uasb Reaktörler 2

A Y
Ü N l .
4181 Anaerobik Arıtma Sistemlerinde
G s i B ö
Proses Tasarımı
e t i t e h .
8.-9. Dersler
hm r s M ü
A i v e e
r.
UASB REAKTÖRLER
n v r
Doç. Dr.D
. r
Ahmet GÜNAY
i Ü Ç e
o ç s .
Balıkesir Üniversitesi,
e ,
agunay@balikesir.edu.tr
D lık ak
Mühendislik Fakültesi ahmetgunay2@gmail.com
F
Çevre Müh. Böl.
a
+90 505 529 43 17
B h.
Çağış/Balıkesir
M ü
http://cevre.balikesir.edu.tr/index.php/doc-dr-ahmet-gunay-ders-notlari/anaerobik-
aritma-sistemleri-proses-tasarimi/
A Y
Ü N l .
G s i B ö
YAÇY REAKTÖRLER e t i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
Yukarı akışlı çamur yataklı anaerobik (YAÇYA) reaktör
r. n v r
Upflow anaerobic sludge blanket (UASB) reactor
D Ü e
YAÇYA reaktör tasarımı
. r
Evsel atıksuların anaerobik arıtımı
o ç s i . , Ç
Endüstriyel atıksuların yukarı akışlı çamur yataklı anaerobik reaktörde arıtımı
e
Yukarı akışlı çamur yataklı anaerobik reaktör tasarım örneği
D lık ak
Savak formülü
F
Savak hesabı
a
B h.
Atıksuyun nütrient ihtiyacı
Anaerobik proseslerde nütrient hesabı
ü
Nütrient hesabı 2
M
Doç. Dr. Ahmet GÜNAY, Balıkesir Üniversitesi, Mühendislik Fakültesi, Çevre Müh. Böl. Çağış/Balıkesir, agunay@balikesir.edu.tr, ahmetgunay2@gmail.com
Anaerobik Arıtma Sistemlerinde Proses Tasarımı
A Y
N .
08.-09. Dersler: YAÇYA reaktörler
Ü ö l
DERSİN AMAÇLARI
t G s i B
e .
 Atıksu: Atıksu karakterizasyonunun YAÇYA reaktör ile uyumu

e s i t üh
Tasarım: YAÇYA reaktörlerin temel tasarım prensiplerini öğrenme,
m

h r
Hidrolik: YAÇYA reaktör hidroliğini öğrenme,
e M
A v

i e
Organik yük: YAÇYA reaktör hacimsel organik yüküne göre reaktör hacmini hesaplama,

r. n v r
Tasarım parametreleri: Anaerobik biyokimyasal reaksiyona göre KOİ giderme verimi, çamur
D Ü e
oluşumu, çamur yaşı hesabını öğrenme,
. r

i Ç
Metan üretimi: Anaerobik proseste biyogaz ve metan üretimini öğrenme,

o ç s . ,
Giriş-çıkış sistemi: Anaerobik reaktörün giriş ve çıkış yapısını tasarlama,
e
D lık ak
 Savak :Anaerobik reaktörün çıkış savak sisteminin tasarımını öğrenme,

F
Ayırma sistemi: YAÇYA reaktörde gaz-katı-sıvı ayırma sisteminin tasarımını öğrenme,

 a
B h.
Enerji dengesi: Anaerobik prosesin enerji dengesini hesabını öğrenme,
Nütrientler: Anaerobik prosesin nütrient ihtiyacını hesaplama.
M ü
3
Y
Biyogaz
 Reaktörün alt kısmında homojen bir dağıtma yapısı
N A .
ile atıksu reaktöre girer ve savaklanarak çıkar.
l
 Gaz toplama sistemi, çamuru, gazı ve arıtılmış
G Ü i B ö
atıksuyu ayırır.
s
Evsel
 Tasarımda temel bir matematiksel model mevcut
t .
●Gaz
e
atıksular için
e t
değildir.
h
toplam Çıkış
i
reaktör ●Sıvı
ü

m s
●Katı Hacimsel organik yük, HBS ve yukarı akış
r
yüksekliğinin
h M
%25'i ayırma hızı temel tasarım kriterleridir. KOİ 5 000-15 000
A i v
Sıcak
e e
mg/l mertebesinde olduğu zaman tasarımda
. r
organik yük kriteri uygulanır. Tasarım organik yükü
r n
su çıkışı
v
Askıda 5-20 (10) kg KOİ/m3-gün mertebesindedir.
D Ü 
e
çamur Devreye alırken organik yük;
ç . s i r , Ç
0,05-0,15 kg KOİ/kg UKM mertebesindedir.
o e .
Sıcak KOİ<5000 mg/l ise;
D lık ak
su girişi Çamur yatak
Granül çapı 1-3 mm ● yukarı akış hızı= 0,6-0,9 m/saat
mertebesindedir (Granül çamur)
● hacimsel hidrolik yük <5 m3/m3-gün
a F
Giriş
B h.
● θh=6-12 saat
Şekil YAÇYA reaktör  Reaktörde mikroorganizma konsantrasyonu
ü
seyreltik olsa ne olur? 4
M
Biyogaz
Y
Yukarı akışlı çamur yataklı anaerobik (YAÇYA) reaktörlerin tasarımı
A
 YAÇYA reaktörler için en temel tasarım parametreleri;
(1) Organik yük (6-20 (10) kg/m3-gün) ve,
N l .
●Gaz
Çıkış
Ü
●Sıvı
ö
●Katı
(2) Hidrolik bekletme süresidir (HBS, θh= 6-48 saat, sıcaklığa bağlıdır).
G i
ayırma

s B
Sıcak
t
YAÇYA reaktörlerde yukarı akış hızı (Vyah)<1,5-2 (1,0) m/saat,
e .
su çıkışı
Askıda
e i t h
● Ortalama debide 0,5 m/saat, çamur
m s ü
● Maksimum debide 1,0 m/saat olmalıdır (20-28 m³/m²-gün)
r
Sıcak
h
Çamur yatak
M
su girişi Granül çapı 1-3 mm
e
mertebesindedir (Granül çamur)
H: reaktör derinliği, m
A
Giriş
H
v
(m / saat ) 
i e
Vyah
.
θh=HBS, saat
r

r n v
h

. D i r Ü Ç e
YAÇYA reaktörlerde atıksu reaktöre alttan girer ve üstten çıkar ve biyokütle flokları bu yukarı doğu akan su
siteminde gelişir, aktif biyokütle arıtılmış atıksu ile birlikte reaktörü terketmemelidir.

o ç e s . ,
Çamur yaşı (θc), hidrolik bekletme süresi (HBS, θh) ile ayrıştırılmalıdır. HBS 6 saate kadar düşürülebilirken
D lık ak
çamur yaşı 200 güne kadar artırılabilir.

F
Reaktörün beslenmesi, hacimsel organik yük salınımı ve giriş-çıkış yapılarının hidroliği açısından olabildiğince
 a
B h.
homojen olmalıdır, reaktör içerisindeki akımda kanallanma olmalıdır.
YAÇYA reaktörler yüksek TKM içeren atıksular için uygun bir reaktör tipi değildir. Azami TKM konsantrasyonu
ü
500 mg/l’yi geçmemelidir. YAÇYA reaktörler KOİ konsantrasyonu 500-20 000 mg/l olan atıksular için 5
M
uygun olmakla birlikte, UKM/KOİ oranı 1’den düşük olmalıdır.
A Y
Ü N l .
G s i B ö
t .
Reaktör hacmi;
e i t e h
● KOİ<5000 mg/L ise HBS ve Vyuah
hm r s M ü ● KOİ>5000 mg/L ise OLR
A i v e e
A: HBS kriteri sağlanamaz.
. n r
B: OLR ve HBS kriteri sağlanamaz.
D r Ü e v C: OLR kriteri sağlanamaz
. i r Ç
D: HBS ve OLR kriteri sağlanır
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h. F
ŞEKİL YAÇYA reaktörler için atıksudaki KOİ konsantrasyonu ile reaktör hacmi
arasındaki ilişki (Kaynak: Chernicharo C. A. L. (2007). Biological Wastewater Treatment
M ü
Series: vol. 4 – Anaerobic Reactors. IWA Publishing, London, UK, p90; uyarlanmıştır).
6
Y
Yukarı akışlı çamur yataklı anaerobik (YAÇYA) Reaktörler

A
θh -θc : YAÇYA reaktörlerde çamur yaşı ile hidrolik bekletme süresi farklıdır:
N .
l
𝜽𝒉 /𝜽𝒄 = 𝟏𝟎~𝟏𝟎𝟎
Ü i ö
Bu oran çoğalma hızı düşük olan metanojen mikroorganizmaların reaktör içerisinde uzun süre kalmasını
G B
s
sağlar. Reaktörde anaerobik bakterilerin uzun süre kalması nasıl sağlanabilir?

e t t e h .
θh : YAÇYA reaktörlerde hidrolik bekletme süresi, θh =6-48 (6-24) saat mertebesinde olabilir. Anaerobik
i
s ü
reaktörlerin hacimsel organik yükü (L) aerobik proseslere göre 5-10 kat daha fazladır, dolayısıyla reaktör

kompakttır ve alan ihtiyacı azdır.
hm e r M
A v
Devreye alma: Devreye alması uzun sürer.

r. n i r e
Aşı: Reaktörlerin aşılanmasında reaktör hacminin %30-50’si, en az %10’u kadar aşı temin etmek gerekir.
v
Ü

D e
Çevresel parametreler: Çevresel parametreler (pH, yeterli alkalinite, ORP, nütrientler, sıcaklık, toksik
. i r Ç
bileşenler) optimum olmalıdır.

ç s ,
Granülleşme: 200 mg/l mertebesindeki Ca2+ granülleşmeyi sağlar. 600 mg/l’den fazla Ca2+, CaCO3
o e .
D lık ak
kristalleşmesine sebep olur ve bu kristallere yapışan metanojenler CaCO3 kristalleri ile birlikte reaktörden
yıkanarak reaktörü terkedebilirler. Granüllerin çökelme hızı 60 m/saat mertebesinde oldukça yüksektir.
a F
 Metanojenik aktivite: Yüksek metanojenik aktivite 0,5-2,0 kg KOİ/kg UKM
B h.
 Verim: KOİ giderme verimi %70-80, patojenler %70-90, parazit yumurtaları %100 mertebesinde inaktif
ü
hale gelirler. Nütrientler giderilemez.
7

M
Çamur: çamur üretimi düşüktür ve susuzlaştırılması kolaydır.
Evsel atıksuların YAÇYA reaktörde arıtılması;
A Y
N .
Evsel atıksuyun sıcaklığı 15 °C’den büyük ve yeterli alkalinite mevcut ise;
Ü l
● Organik yük>1,5 kg KOİ/m3-gün (2,5-3,5 kg/m3-gün; KOİ<1000 mg/l)
● θh >6 saat (16 saat)

G s i B ö
● Aşırı hacimsel organik yük proses stabilitesinin (pH, UYA) bozulmasına sebep olur.
e t i t e h .
Seyreltik atıksularda (KOİ<1000 mg/l) yüksek organik yükler aşırı hidrolik yüke ve yüksek yukarı akış
m s ü
hızına sebep olur.
h e r M
Yüzeysel hidrolik yük (YHY) =Yukarı akış hızı
A v
TABLO Evsel atıksuların anaerobik arıtımında sıcaklığa
bağlı HBS
r. n i v r e Reaktörde granül çamur oluşmadığı zaman;
D Ü e
HBS, θh (saat) ● Yukarı akış hızı 0,5 m/saat
Atıksu sıcaklığı
. r
● θh =6 saat.
i Ç
Ortalama debide Pik debide
16-19 °C
o ç e s .
16-19
, 7-9
Pik debide;
D lık ak
● Yukarı akış hızı 0,9-1,1 m/saat
20-26 °C 6-9 4-6 ● θh >4 saat.
a F
>26 °C >6 >4 Reaktörde granül çamur oluştuğu zaman
B h.
yukarı akış hızı artırılabilir.
M ü
Anaerobik reaktörlerde sıcaklık 20 °C’nin üzerinde 25-30 °C mertebesinde olmalıdır.
8
A Y
Anaerobik reaktörlerde sıcaklık 5 °C‘nin üzerinde olduğu zaman hidroliz hızına ve asit üretimine sıcaklık etkileri
önemsizdir. Dolayısıyla, biyo-reaktör tasarımı, anaerobik proseste gerçekleşen kompleks biyokimyasal
N l .
reaksiyonlarda hızı en düşük olan metan üreten bakterilerin mikrobiyal aktivitesine göre yapılır.
Ü
Biyo-reaksiyon hızı 15 °C’nin altında çok yavaştır.
G s i B ö
t .
Metanojenler için optimum pH 6,8-7,2 aralığında iken, asit üreten bakteriler için asidik şartlar favoridir.
e i t e h
KOİ<5000 mg/l ise granül oluşumu yavaştır. Bu yüzden seyreltik atıksuların anaerobik arıtımında hacimsel
m s ü
organik yük kriterinden ziyade yukarı akış hızı (𝑽𝒚𝒂𝒉) ve hidrolik bekletme süresi esas alınır.
h e r M
KOİ>5000 mg/l ise tasarımda hacimsel organik yük (5-10 kg KOİ/m3-gün) ve HBS (𝜽𝒉 =4-12 saat) esas
A v e
alınır (KOİ=5 kg/m3 olduğu zaman, organik yükleme hızı da 5 kg KOİ/m3-gün olursa 𝑽𝒚𝒂𝒉=1 m/saat olur).
r. n i v r
. D i r Ü Ç e
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h. F
M ü
9
Y
YAÇYA reaktörlerin yüksekliği;
A
 Çamur tipi,
 Organik yük
Ü N l .
ö
 Hacimsel hidrolik yük
Reaktördeki çamur tabakasının derinliği;
t G s i B
● KOİ<3000 mg/l ise 2-5 m
e i t e h .
ü
● KOİ>3000 mg/l ise 5-7 m
hm
Evsel atıksuların anaerobik arıtılmasında;
r s M
A
● çamur yüksekliği 2,5-3,5 m
i v e e
. r
● çöktürme bölmesindeki derinlik 1,5-2,0 m’dir.
D
● reaktör derinliği 4-6 mr Ü n e v
Yukarı akış hızı, reaktör yüksekliği ve HBS birbiri ile ilişkilidir, yukarı akış hızı < 1,0 m/saat için;
ç .
● HBS (θh ) 6-10 saattir.
s i r , Ç
o e .
Reaktör hacmi (V);
D lık ak
𝑉 = 𝜃ℎ × 𝑄
a F
θh > 4 saat (ya da hidrolik yükleme hızı <6 m3/m3-gün)
B h.
ü
YAÇYA reaktörler kuvvetli atıksular için uygulanabilirdir ve doğru bir tasarım için uygun hidrolik ve organik
10
yük şartlarının sağlanması gerekir.
M
YAÇYA reaktörlerde giriş-çıkış sistemi;
Reaktör içerisinde ölü bölge ve hidrolik kısa devre
A Y
akımları oluşmamalıdır. Reaktörün her tarafına üniform
Ü N l .
ö
bir atıksu beslemesi için alt bölümüne dağıtma yapısı teşkil
G s
edilir. Reaktörün içerisine teşkil edilecek dağıtma sisteminin
t i B
e .
çapı tıkanıklık olmaması için asgari 75-100 mm mertebesinde
e i t
olmalıdır ve iyi bir karışım sağlanması için atıksuyun reaktöre
m s üh
r
giriş hızı>0,4 m/sn olmalıdır. Her bir giriş ağızlığının etkili
h e M
alanı 1-4 m2’dir. KOİ’si 400-600 mg/l mertebesinde olan
A v
evsel atıksular için bu alan 1,5-3,0 (2-3) m2’dir. Birim
r. n i
metrekareye düşen giriş ağızlığı sayısı çamur tipine
v
(floklaşmış çamurlar için granül haldeki çamura göre daha
r e
. D i r Ü Ç e
fazla olmalıdır) ve organik yüke (artan organik yük ile sayı
ç
artar) göre değişir.
o e s . ,
Giriş sistemindeki olası tıkanıklıkların temizlenmeye elverişli
D lık ak
halde tasarlanması gerekir. Bu, biyogazın zaman zaman
reaktör içerisine yüksek debide beslenerek aşırı türbülans
a
B h.
oluşturulmasıyla sağlanabilir. Hava???
F
M ü
11
Y
A
Kısa devre akımları: Çamur yatak yüksekliğinin sığ olması,
N .
giriş dağıtma yapısındaki giriş ağızlıklarının yetersiz olması ve
Ü
konsantre hale gelen çamurun yüksek çökelme hızına sahip
ö l
i
olması hallerinde kısa devre akımları ortaya çıkabilir. Kısa devre
t G s
akımları reaktör içerisindeki olması gereken homojenliği bozar.
e . B
e i t h
Etkili reaktör hacmi: Reaktör hacminin etkili olması için
m s ü
reaktör içerisinde ölü bölge oluşmaması ve atıksudaki organik
h
maddelerin biyo-reaksiyon bölmesindeki aktif
e r M
A v
mikroorganizmalarla homojen şekilde buluşması gerekir.
. i
Yüksek biyogaz oluşum hızı reaktörün kısmen karışmasını
r n v r
sağlayarak kanallanmayı önler. Ancak, seyreltik atıksulardae
yeterli karışımı sağlayamaz.
. D i r Ü Ç e
biyogaz üretim hızı düşük olacağından biyogaz kabarcıkları
o ç s . ,
Reaktör içerisinde yukarı akış hızı ve biyogaz kabarcıklarının
e
D lık ak
yukarı hareketi sebebiyle büyük ve yoğunluğu fazla olan
granüller çamur yatak içerisinde askıda kalır. Ancak,
a F
içerisinde biyogazı fazla miktarda hapseden granüller
B h.
yükselerek gaz/katı/sıvı ayıracına kadar gelebilir ve bu FIGURE Upflow anaerobic sludge blanket reactor.
bölümde duvarlara çarparak granül içerisinde hapsolan biyogaz
çökelebilir.
M ü
granülden ayrılır ve granül tekrar aktif reaktör bölmesine
12
Y
Çökelme bölmesine giren atıksu biyogaz
N A .
l
kabarcıkları içermemelidir. Bu, biyogaz toplama
Ü ö
davlumbazlarıyla kaplanan deflektörlerle
G i B
(saptırıcılar) sağlanır.
Davlumbazlar: Biyogaz toplama davlumbazının
e t t es .
i h
içerisinde, biyogaz kabarcıklarının üstte
m
oluşabilecek köpük tabakasını kırabilmesi için
h r s M ü
e
yeterli gaz-sıvı arayüzeyi sağlanmalıdır. Biyogazı
A i v e
toplayacak davlumbazların içerisinde köpük birikimi
r. n r
dikkate alınmalıdır. Biyogaz toplama davlumbazları
arasındaki mesafe, çökelen çamurun tekrar reaktör
D Ü
içerisine girmesini sağlamaya elverişli olmalıdır.
e v
ç . s i r ,
Savak uzunluğu: Reaktörü terk ederken arıtılmış
Ç
o e .
atıksu için yeterli savak uzunluğu sağlanmalıdır.
D lık ak
Savak yükü<5 m3/saat-m’ten düşük olmalıdır ve
bu kriter genellikle kaşılanır.
a
B h. F
Savakların önünde köpük ve diğer yüzücü
bileşenlerin atıksudan ayrılmasını sağlamak için
ü
engel bulunmalıdır. Bu engelin suya batma FIGURE Upflow anaerobic sludge blanket reactor. 13
M
derinliği 20 cm civarında olmalıdır.
A Y
Ü N l .
ö
Üstten beslemenin
t G s i B
avantajları?
e i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
r. n v r
. D i r Ü Ç e
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h.
ŞEKİL Üstten beslemeli YAÇYA reaktörF
M ü
14
A Y Debi arttıkça
Ü N l . reaktörün yüzey
ö
alanı artar.
t G s i B
e i t e h . ŞEKİL YAÇYA reaktör
m s ü
(Shalu, Narsi R.
h e r M
Bishnoi2, (2016) A
A v
Review on Up flow
r. n i v r e Anaerobic Sludge
Blanket Reactor used in
. D i r Ü Ç e Wastewater Treatment,
ç
International Journal of
o e s . ,
Research in
D lık ak
Management, Science
& Technology (E-ISSN:
a F
2321-3264) Vol. 4, No.
B h.
3, December 16
M ü
15
A Y YAÇYA reaktörlerde giriş-çıkış sistemi;
Çökelme bölmesi: Çökelme bölmesinde yukarı
Ü N l .
akış hızı düşük olmalı, bu bölüm biyogaz
ö
kabarcığı içermemeli ve etkili çökelme verimi için
t G s i B
1,5-2,0 m derinliğe sahip olmalı, çökelme
e .
yüzeylerindeki eğim 45-60° (50-55 °) olmalıdır.
m e s i t üh
Çökelme bölmesinde çökelen
r
mikroorganizmaların tekrar rektör içerisine
h e M
kayarak girmesi için biyogaz deflektörlerinin
A v
minimum açısı 50-55 derece olduğu zaman
r. n i v r e eğimli yüzeylerde katı maddeler birikmez.

Çökelme bölmesinin derinliği ve bu bölümdeki
. D i r Ü Ç e yukarı akış hızı, verimli bir durulama
ç
(mikroorganizma çökelmesi-bulanıklık giderimi)
o e s . , sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu bölme
D lık ak
toplam yüzey alanının %75’i kadar olmalıdıır.
Çamurun tahliyesi: Reaktör tabanında biriken
a
B h. F aşırı çamuru ve inorganik maddeleri reaktörden
tahliye edecek borunun çapı minimum 100 mm
ü
FIGURE Upflow anaerobic sludge blanket reactor. olmalıdır. Bir seferde tahliye edilebilecek çamur
16
tüm reaktör hacminin azami %20-25’i kadardır.
M
A Y
Ü N l .
Konsantre aktif çamurun
ö
bulunduğu derinliğin aktif
t G s i B
reaktör yüksekliğine oranı
e .
0,40-0,50 civarındadır.
m e s i t üh
h e r M
. A n i v r e
D r Ü e v
ç . s i r , Ç
o
D lık ak e .
a
B h. F
ü
ŞEKİL YAÇYA reaktör 17
M
Y
A
Biyogaz toplama davlumbazları arasındaki alan, toplam yüzey alanının %15-20’si kadar, üst üste binme payları 20-
N .
30 cm olmalıdır.
Çökelme bölmesinde HBS;
Ü ö l
● Ortalama debide θh >1,5-2,0 saat (2-4 saat)
t G s i B
● 2-4 saatlik maksimum debide >1 saat
e i t e h .
s ü
● Maksimum geçici pik debide θh >0,6 saat olmalıdır.
Çökelme bölmesinde hidrolik yüzey yükü;
hm e r M
A i v e
● Ortalama debide 0,8 m3/m2-saat
r. n
● 2-4 saatlik maksimum debide <1,2 m3/m2-saat
v r
D Ü e
● Maksimum geçici pik debide <1,6 m3/m2-saat
Olmalıdır.
ç . s i r , Ç
o e .
Biyogaz toplama davlumbazları arasındaki boşluklarda su hızı;
D lık ak
● Ortalama debide <2,0-2,3 m/saat
a F
● 2-4 saatlik maksimum debide <4-4,2 m/saat
B h.
● Maksimum geçici pik debide <5,5-6,0 m/saat
ü
Olmalıdır. 18
M
A Y
TABLO Evsel atıksuların YAÇYA reaktörde arıtımında reaktörün farklı bölgelerinde yukarı akış hızları
(Kaynak: Chernicharo C. A. L. (2007). Biological Wastewater Treatment Series: vol. 4 – Anaerobic
N .
Reactors. IWA Publishing, London, UK, p90).
Parametre
Ü
Ortalama
ö l Maksimum (günlük) Pik debi (2-4 saat)

Aktif reaktör bölmesinde yukarı akış hızı
t G s i
0,5-0,7
B
<1,0 <1,5
Açıklıklardaki su hızı
e i t e
<2,5
h . <3,5 <5,5
m r s ü
Çökelme bölmesinde yukarı akış hızı <0,8 <1,2 <1,8
A h v e M
r. n i r e
TABLO Evsel atıksuların YAÇYA reaktörde arıtımında giriş dağıtma sistemi yoğunluğu
v
(Kaynak: Chernicharo C. A. L. (2007). Biological Wastewater Treatment Series: vol. 4 – Anaerobic
. D i r Ü
Reactors. IWA Publishing, London, UK, p90).
Ç e
ç s ,
Aktif reaktör bölmesinde çamur Hacimsel organik yükleme Giriş dağıtma sistemi yoğunluğu
o e .
konsantrasyonu, kg TKM/m3 hızı, kg KOİ/m3-gün (m2’deki dağıtma sayısı)
D lık ak
>40 <1 0,5-1,0
a F
1,0-2,0 1,0-2,0
B h.
>2,0 2,0-3,0
ü
20-40 <2,0 1,0-2,0 19
M
>2,0 2,0-5,0
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
r. n v r
. D i r Ü Ç e
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h. F
M ü
20
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
ŞEKİL YAÇYA reaktörde köpük
r. n v r
giderme sistemi
D Ü
(Kaynak: A.C. van Haandel and
. i r Ç e J.G.M. van der Lubbe (2012),
ç
Handbook of Biological
o e s . , Wastewater Treatment Design
D lık ak
and Optimisation of Activated
Sludge Systems, IWA Publishing
a
B h. F Alliance House, 12 Caxton
Street, London SW1H 0QS, UK,
ü
p493)
21
M
Y
TABLO YAÇYA reaktörlerin avantajları ve dezavantajları
Avantajları
N A Dezavantajları
.
•Yüksek organik yükleme kapasitresi
Ü ö l
•Çamur granüllerinin oluşumunu kontrol etmek
G i B
•Kısa HBS zordur. KOİ<5000 mg/l ise granül oluşumu zayıftır.
•Yüksek KOİ giderme verimi
e t t es .
•Granülleşme atıksyun özelliklerine bağlıdır.
•Dolgu yatağa ihtiyaç yok
m s i üh • Granüller yüzme eğilimine geçebilir.
r
•Basit reaktöryapısı •Arıtılmış atıksu yeterince durulanmayabilir.
•Düşük enerji ihtiyacı
A h v e M •Şok organik yüklere karşı hassastır.
.
•YUÇYA reaktörü karıştırma ihtiyacı yoktur
r n i v r e
. D r Ü e
TABLO Reaktörün işletme sıcaklığına bağlı olarak çamur yaşı
i Ç
Sıcaklık, °C
o ç s
θc , gün
e . , Minimum çamur yaşı (θcm ) metan üreten bakterilerin
D lık ak   3 Td
15 140 ikiye katlanma sürelerinin (Td: doubling time) üç
20 100 katı olmalıdır.
25
a
B h. F 60 m
c
ü
30 30
22
M
35 20
Y
YAÇYA reaktörde çamurun çökelme özellikleri;
N A
Reaktör içerisindeki aktif mikroorganizmaların reaktörden yıkanmaması için çamurun çökelme özellikleri önemlidir.
.
l
Aktif çamur granüllerinin çapı düşük olduğu zaman sıvı ile birlikte reaktörü terkedebililer ya da normal boyuttaki
Ü ö
granüllerin içinde gaz kabarcıkları olduğu zaman granüller yüzme eğilime geçer ve reaktörden yıkanabilirler.
G i B
Büyük granüllerin çökelme özellikleri küçük granüllere göre daha iyidir.
t s
e .
Ortalama boyutu 1-3 mm’den olan granüller daha da büyüdüğü zaman, büyük granüllerin iç kısımlarına
e i t h
sübstarat difüzyonu gerçekleşmez ve büyük granülün iç kısımlarında yer alan mikroorganizmalar içsel solunumla
m s ü
r
ölürler ve ayrışırlar. Bu ayrışma ile birlikte granülün iç kısmında biyogaz birikince yoğunluğu düşer ve bu granüller
h e M
yüzme eğilimine geçer.
A i v e
Reaktöre giriş yapılarının tıkanması, inorganik çökeltiler ve aşırı yoğun granüller de işletme problemlerine sebep
. n r
r v
olur.
D Ü e
Çamurların yoğunluğu 1,02-1,04 g/cm3 mertebesindedir. Bu çamurlar ilave işleme tabi tutmaksızın direk
susuzlaştırılabilir.
ç . s i r , Ç
o .
Numune alma;
D lık ak e
Reaktör yüksekliği boyunca her 50 cm yüksekliğinde bir numune alma vanaları planlanır. Bu numunelerde;

F
Spesifik metanojenik aktivite,

 a
B h.
Çamurların karakteristik özellikleri,
ü
Proses kontrolü için UYA, pH ve alkalinite ölçümleri yapılır.
23
M
A Y
TABLO YAÇYA reaktörlerde atıksuyun kuvvetliliğine göre yükleme hızları ve HBS
KOİ, mg/l Org. yük
Ü
Çamur yükü
N HBS
l . Yukarı akış hızı Beklenen Verim
kg KOİ/m3-gün kg KOİ/kg UKM-gün
G s i B ö
θh, gün Vyah, m/saat %
<750 1-3
e t0,1-0,3
i t e h .6-18 0,25-0,70 70-75

750-300 2-5
hm r s
0,2-0,5
M ü 6-24 0,25-0,70 80-90
e
3000-10 000 5-10 0,2-0,6 6-24 0,15-0,70 75-80
>10 000 >10
. A n i v0,2-1,0
r e >24 0,15-0,70 75-80
D r Ü e v
. r

i Ç
Yüksek organik yük: OLR>10 kg KOİ/m3-gün
ç

s ,
Düşük organik yük: OLR<10 kg KOİ/m3-gün


o
D lık ak e .
Islak fermentasyon: KKM> %15-20
F
Kuru fermentasyon: %50>KKM> %30
a
B h.
M ü 24
ÖZET: YAÇYA reaktör tasarımı;
 L=5-20 (10) kg KOİ/m3-gün (atıksu tipine bağlı)
A Y
 θh= 4-48 saat (8-10 saat) (işletme sıcaklığına bağlı)
Ü N l .
 H=4,5-5 m (aktif reaktör derinliği)
G s i B ö
t

.
Reaktör çapı ya da genişliği 10-25 m

e
Çamur yatak derinliği 2-2,5 m (evsel atıksular için)
i t e h
 (Vyah)<2 m/saat (0,5-0,9 m/saat),
hm r s M ü
● Ortalama debide 0,5 m/saat,
A i v e e
. r
● Maksimum debide 1,0 m/saat olmalıdır (20-28 m³/m²-gün)

D r Ü n v
Reaktörde UKM (aktif mikroorganizma) konsantrasyonu;
e
. i r Ç
● Reaktörün alt bölümünde 100 000 -150 000 mg/l
o ç e s . ,
● Reaktörün üst bölümünde 4 000 -5 000 mg/l
D lık ak
● Reaktörün ortalaması 20-70 g/l (40-50 g/l) (65-70 kg TKM/m3)
 Reaktör derinliği;
a
B h. F
● 3-5 m (evsel atıksular için)
● 3-10 m (çözünmüş KOİ’ye bağlı)

ü
Biyogaz üretimi 0,2-0,5 m3/kg KOİgid.
M
25
TABLO YAÇYA reaktörler
A Y
YAÇYA Reaktör Parametreleri Değer
Ü N l .
YAÇYA reaktörler için en önemli tasarım parametreleri;
i ö
1-Hacimsel organik yük
G
Devreye alma süresi, gün 50-100
Granülleşme süresi, gün
t
60-100
es
2-HBS
. B
e i t h
3- 𝑽𝒚𝒂𝒉 (0,5 m/saat)
Granüllerin boyutu, mm 1-3 (1,3)
Çökelme hızı, m/saat
hm 50-60
r s ü
YAÇYA reaktörlerde organik yük 1-15 kg KOİ/m3-gün
M
e
mertebesinde değişir.
A v
Granülleşme yüzdesi 40
i e
HBS atıksu tipine bağlı olarak minimum 6 saatten bazı
𝑌𝜒/𝑆 , gün-1
r. n
0,075
v r
endüstriyel atıksular için 4-5 güne kadar çıkabilir.
D Ü e
Verim, % 75 Hacimsel hidrolik yük <6 m3/m3-gün
ç .
Spesifik substrat kullanım hızı,
s i r Ç
0,75-1,5
,
o e .
kg KOİ/kg UKM-gün
D lık ak
Biyokütle üretimi 𝑌𝜒/𝑆 , kgUKM/kgKOİ 0,05-0,15
a
B h. F
M ü 26
A Y
TABLO Anaerobik reaktörlerin şekli (Kaynak: http://saleemindia.blogspot.com.tr/2015/12/design-of-uasb-units.html)
Reaktör yapısı
N l .
Dikdörtgen ya da dairesel, diktörtgen tercih edilir.
Ü ö
Derinlik 4,5-5 m (evsel atıksular için)
G s i B
Üniform bir besleme ve reaktörde biriken çamuru tahliye edebilmek için genişliği 10-12 m
t .
Genişlik ya da çap
e
civarındadır.
Uzunluk Gerektiği kadar.
m e s i t üh
 Evsel atıksuların anaerobik arıtılmasında üstten besleme tercih edilir.
Besleme
h r M
 Çözünmüş organik madde içeren endüstriyel atıksuların anaerobik arıtımında alttan besle
e
A v
tercih edilir.
Çamur yatak
derinliği
r. n i v r e
Evsel atıksular için 2-2,5 m. Kuvvetli atıksularda yatak derinliği artar.
Deflektör (gaz, sıvı,

katı ayırma)
. D r Ü e
Çökelme bölmesindeki akım hızı pik debide 5 m/saat’i geçmemelidir.
i Ç
Çökelme bölmesi
o ç s
Derinlik 2-2,5 m.
e . ,
D lık ak
a
B h. F
M ü 27
Reaktör hacmi ve boyutları
A Y
Reaktör hacminin ve boyutlarının belirlenmesinde, 1-hacimsel organik yük, 2- yukarı akış hızı, ve 3- etkili
N l .
arıtma hacmi esas alınır. Etkili arıtma hacmi aktif biyo-kütle konsantrasyonu ve çamur yatak yüksekliğine göre
Ü ö
reaktör hacminin 0,8-0,90’ı kadardır.
1. Hacimsel organik yük;
t G s i B
Q  S0
e i t e h .
ü
Lorg 
Vn
hm r s M
A i v e
Vn = etkili (nominal/çamur yatak) reaktör hacmi, m3
e
r. n r
Q = debi, m3/gün
So = giriş KOI, kg KOİ/m3
D Ü e v
. i r
Lorg = Organik yükleme hızı, kg KOİ/ m3-gün
ç s , Ç
o e .
2. Reaktörün toplam hacmi; VL
VL 
Vn
D lık ak
Ef
a
B h.
Vn = Reaktörün etkili sıvı hacmi, m3 F
M ü
Ef = Etkinlik faktörü (0,8 – 0,9)
28
3. Reaktörün yüzey alanı;
A Y
N
Yüzey alanı; A
Q
Ü ö l .
i
A
V yah
t G es . B
4. Reaktörün derinliği; HL
m e s i t üh
VL
h e r M
A v
HL 
A
r. n i v r e
Ü
Bu reaktör derinliğine ilave olarak 2-3 m çökelme ve gaz toplama bölmesi ilave
edilir. HT = HL + HÇ/G
. D i r Ç e
ç s ,
5. Reaktörün HBS
h 
VL
o
D lık ak e .
a F
Q
B h.
M ü
29
ANAEROBİK REAKTÖRLERİN İNŞAATI
A Y
Reaktör korozyona karşı dayanıklı malzemeden imal edilmeli ya da yüzeyleri uygun malzeme ile kaplanmalıdır.
N l .
Biyogaz korozif H2S içerebileceğinden betonarme ya da çelik reaktörlerin iç yüzeyleri epoksi ile ya da plastik
Ü ö
takviyeli kontrplak (plywood) kaplanmalıdır.
G s i B
Betonarme reakörlerde korozyon kontrolüne karşı alınabilecek tedbirler;
t
 Uygun çimento seçimi
e i t e h .
m s ü
 Su oranı düşük çimento

h
Betonun vibrasyon kalitesini iyileştirme
e r M
 Yeterli sertleştirme
. A n i v r e


Özel beton katkıları kullanma
D r Ü e v
. r
Asitlere karşı dirençli malzeme ile kaplama

ç s i , Ç
Klorlanmış kauçuk veya bitümlü epoksi ile boyama
o .
D lık ak e
PVC, elyaf cam (fiber glass) ve paslanmaz çelik malzemeler korozyona maruz kalabilirler.
a
B h. F
M ü
30
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-1 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
o ç TASARIMI
. s i r
. , Ç
D lık ak e
a
B h. F
M ü
31
Y
ÖRNEK: YAÇYA reaktör tasarımı
N A
Debisi 1000 m3/gün ve KOİ’si 25 g/l olan endüstriyel atıksular YAÇYA reaktörde arıtılacaktır. Pilot
.
l
çalışmalar hacimsel organik yükün 10 kg KOİ/m3-gün alınabileceğini ortaya koymuştur.

Ü
Biyokütle üretimi, 𝒀𝑿/𝑺 = 𝟎, 𝟏𝟏 kg UKM/kg KOİ
G i B ö
 Biyogazın CH4 oranı=%70
e t t e s .
 KOİ giderimi=%80
m s i ü h
h e r M
YAÇYA reaktörün hacmini hesaplayınız. Metan üretim debisini hesaplayınız. Metanın enerjisi kaç kWh’tir?
A i v e
Reaktörün sıcaklığını 15 °C’den 35 °C’ye getirmek için ne kadar enerji gerekir. Reaktörden üretilen enerji
r. n r
reaktörü ısıtmak için yeterli midir?
ÇÖZÜM
D Ü e v
ç . i
(1) YAÇY reaktörün hacmi ve boyutları:
s r , Ç
o .
Silindirik reaktörün çapı;
e
25 kg/m3 1 000 m3 /gün
D lık ak
Vr   2500 m 3
10kg/m3gün D  10, 4 m
a
Vyuh  0,5 m / sn için A;
B h. F  
2500 m
 2, 5 gün h
3
ü
3
1000 m3 / gün 1000 m / gün
A  83,33 m2  85 m 2 32
M
0,5 m / saat  24 saat / gün
Y
(2) Biyogaz-metan üretimi:
Giderilen KOİ=25 kg/m3 × 1 000 m3/gün×%80=20 000 kg KOİ/gün
N A .
Ü l
Biyokütle üretimi (KOİ’nin %11’i biyokütle üretiminde kullanılır) =0,11 x 20,000 = 2 200 kg UKM/gün
ö
G s i B
CH4 üretimi için giderilen KOİ= 20 000 kg KOİ/gün -1,42 kg KOİ/kg UKM x 2 200 kg/gün = 16 876 kg/gün
t
e t e h .
CH4 üretimi (STP)=0,35 x 17 600= 5 906 m3/gün ≡ 5 906 m3/gün x 35,8 MJ/m3=211,4 x 103 MJ/gün
i
m r s ü
CH4 üretimi (20 °C)=5 906 m3/gün x [(273,15+20)/273,15)]=6 339 m3/gün (20 °C)
h e
Biyogaz üretimi (%70 metan) =6 339/0,7=9 055 m3/gün (20 °C)
A v M
(3) Enerji üretimi
r. n i v r e
D Ü e
Metandan üretilen enerji, 1 kg KOİ ≡ 0,35 m3 CH4≡12,53 MJ ≡ 3,481 kWh
ç . i r
Metan üretimine tekabül eden KOİ= 16 876 kg/gün
s , Ç
o e .
Enerji üretimi=16 876 x 3,481= 58 745 kWh/gün ≡ 211,4 x 103 MJ/gün
D lık ak
(4) Reaktörü ısıtmak için gerekli enerji
1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
a F
Gerekli ısı enerjisi  1000 000 kg / gün  [(35 – 15) oC ]  (4 200 J / kg oC )  (100 / 75)
B h. 112 109 J / gün  112 103 MJ / gün  31 111 kWh / gün
Fazla enerji=(211,4-112) x
M ü 103 MJ/gün=99,4 x 103 MJ/gün ya da 27 611 kWh/gün

33
Y
(5) Arıtma verimi:
YAÇYA reaktörlerde beklenen arıtma verimi;
N A .
E  100  (1  0,87  t 0,5 )
Ü ö l
G s i B
ampirik formülü ile hesaplanabilir (Chernicharo C. A. L. (2007). Biological Wastewater Treatment Series: vol. 4 –
t e .
Anaerobic Reactors, IWA Publishing, London, UK, p79).
KOİ0 = 25 kg/m3
m e s i t üh
KOİe = 5 kg/m3
h e r M
Projelendirme verimi=%80
. A n i v r e
E  100  (1  0,87  t 0,5 )
D r Ü e v E: arıtma verimi
. i r Ç
t: HBS (saat)
ç s ,
 100  (1  0,87  (2,5 / 24) 0,5 ) 0,87: sistemin ampirik sabiti
 %88, 7  %80
o
D lık ak e . 0,5: çamur yatağın ampirik sabiti
a
B h. F
M ü
34
Y
TABLO Elektrik ücretinin bileşenleri
Ürcet Adı
N A 1 kW başına
.
düşen birim fiyat
1 kW elektrik birim fiyatı
Ü ö l
0,314096
Perakende Satış Hizmet Bedeli
t G s i B
0,007233
İletim Sistemleri Kullanım Bedeli
e i t e h .0,009501
Dağıtım Bedeli
hm r s M ü 0,040051
A
TOPLAM (1 kW) elektrik bedeli masraflar dahil
i v e e
0,370881
%18 KDV
r. n v r
≈ 44 kuruş 330 gün/yıl
. D i r Ü Ç e
27611 kWh/gün x 0,35 (verim) x 0,44 ≡ 4250 TL/gün ≡ 1,4 milyon TL/yıl ???
ç s ,
Biyogaz depolama-temizleme ve yakma sistemlerinin ilk yatırım maliyeti dikkate alındığında
o e .
bu yatırım ekonomik olur mu? Geri ödeme süresi kaç yıla kadar olan yatırımlar fizibildir?
D lık ak
KOİ’si 25 g/l olan atıksu %90 verimle YAÇYA reaktörde mezofilik şartlarda (35 °C)
a F
arıtıldığında açığa çıkan biyogazın enerjisi reaktörün ısıtılması için yeterlidir. Prosesten çıkan
B h.
atıksuyun sıcaklığı yüksek olduğunda ekonomik fizibilte daha da öne çıkmaktadır.
Atıksuyun KOİ’si daha düşük olsaydı daha ekonomik nasıl bir anaerobik reaktör
tasarlanabilirdi?
M ü
35
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-2 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
o ç TASARIMI
. s i r
. , Ç
D lık ak e
a
B h. F
M ü
36
Y
A
Kaynak: Türker, M., Anaerobik Biyoteknoloji ve Biyoenerji Üretimi, Dünya’da ve Türkiye’de eğilimler, ÇEVKOR
N .
Yayınları, 2008, İzmir (uyarlanmıştır).
Ü ö l
Debisi 3000 m3/gün olan atıksular 5000 mg KOİ/l konsantrasyonunda ağırlıklı olarak setik asit içermektedir.
G i B
KOİ giderme verimi %90 olacaktır. Reaktördeki anaerobik çamur konsantrasyonu 25 000 mg UKM/l’dir. Bu
t s
e .
atıksu için minimum çamur yaşı 6,9 gün’dür. Reaktörün tasarımında minimum çamur yaşı 10 gün olarak
e i t h
alınacaktır. Bu durumda spesifik üreme hızı μ = 1/𝜃𝑐 = 1/10=0,1 gün-1 ve biyokütle dönüşüm oranı
m s ü
𝐘𝛘/𝐊𝐎İ = 𝟎, 𝟎𝟐𝟐 𝐠 𝐔𝐊𝐌 / 𝐠 𝐊𝐎İ’dir. Reaktörü tasarlayınız. Biyogazın metan oranı %50 ve atıksu için T=18 °C’dir.
ÇÖZÜM
h e r M
A v
Ağırlıklı olarak asetik asite içeren atıksuların
. i r e
1. Reaktör hacmi; arıtıldığı anaerobik reaktörde ağırlıklı olarak
r n
OLR: hacimsel organik yük=15,0 kg KOİ/m3-gün seçelim.
D Ü e v
metanojenlerin bulunması beklenir. Bu
durumda hacimsel organik yük yüksek
. r
Q  S0 3
 3
i Ç
3000 m / gün 5 kg / m seçilebilir.
V
ç
  3
s
V 1000 m
,
15 kgKOİ / m3  gün
o .
OLR
D lık ak e
2. Reaktörün alanı;
YAÇYA reaktörlerde atıksuyun yukarı akış hızı (𝑉𝑦𝑎ℎ ) – atıksuyun TKM konsantrasyonuna bağlı olarak–
a m / gün F
0,5-2 m/saat mertebesindedir. 0,75 m/saat seçelim.
Q
B
0, 75 m / saat  24h
3000
. 3
ü
A   166, 67 m 2
37
M
V yah saat / gün
ÇÖZÜM (devamı)
3. Reaktörün ebatları;
A Y V  6 168  1008 m3
YAÇYA reaktör dikdörtgen tasarlanırsa;
Ü N l .
A  12 14  168 m 2
G s i B ö
Q t e .
V  e i t h
3
4. Reaktörün yüksekliği; 3000 m / gün
h m

168sm
r

M
yah
ü
17,86 m / gün
e
3 2
V 1008 m A
H   6, 0 m
A 168 m 2
. A i
 0, 744 m
n v / saat
r e
D r Ü e v
1008 m . i r Ç
5. Reaktörün HBS;
Q 3000 m o
V
ç  0,336s
e gün  8, 06 s,aat
3
.
 10 gün Çamur yaşı
k
     29, 76 c
D lık a
HBS’nin yaklaşık
h
/ gün 3
 0,336 gün 30 katıdır.
a F
h
B h.
6. Reaktörün gaz/sıvı/katı ayırma bölmesi;
ü
Bu bölmenin yüksekliği 2,5 m kabul edilebilir. Bu durumda toplam reaktör yüksekliği 6+2,5=8,5 m olur.
38
M
Y
7. Reaktör;
ÖZET:
A
Biyogaz 1) Q=3000 m3/gün, KOİ=5 kg/m3
Ü N l .
2) V=1008 m3 (OLR=15 kg KOİ/m3-gün)
ö
3) H=6 m
2,5 mt
G s i B
4) A=168 m2 (12×14 m)
e .
5) 𝐕𝐲𝐚𝐡 = 𝐐/𝐀 = 𝟎, 𝟕𝟒𝟒𝐦/𝐬𝐚𝐚𝐭
e i t h
6) 𝛉𝐡 = 𝐕/𝐐 = 𝟖, 𝟎𝟔 𝐬𝐚𝐚𝐭
m r s ü
7) 𝐏𝐱 = 𝟐𝟗𝟕 𝐤𝐠 𝐔𝐊𝐌/𝐠ü𝐧
h e M
8) 𝐊𝐎İ𝐠𝐢𝐝. = 𝟏𝟑 𝟎𝟕𝟖 𝐤𝐠 𝐊𝐎İ/𝐠ü𝐧
. A n i v r e
r
i. Qbiyogaz=9154 m3 (STP)
D Ü
3,5 m
e v ii. Qbiyogaz=9824 m3 (20 °C)
ç . s i r , Ç a) QCH4=4577 m3 (STP)
o e .
b) QCH4=4912 m3 (20 °C)
D lık ak2,5 m ∆T ≈ 11-12 °C
B a . F Savak yükü=3000/(6×14)=1,49 m3/saat-m
12 m
ü h Hafif alum yumakları için savak yükü 6-7 m3/saat-m 39
M
mertebesindedir (Eroğlu, 2008, Su Tasfiyesi).
Y
8. Savak;
N A
Atıksuyun reaktörden çıkışı, reaktör çıkışındaki oluklara savaklanan arıtılmış atıksuyun toplama kanalında tekrar
.
l
toplanmasıyla gerçekleşir. Bu oluk üzerinde savak dişleri (çentikler) yer alır. Bu savak dişlerinin açıları 45-90o
Ü ö
arasında değişir.
Üçgen savaklarda debi;
t G s i B
e .
Yaklaşık olarak, 60 ve 90o’lik açılar için
8 
q   C   2  g   tan  h
e i t h
aşağıdaki eşitlikler de kullanılabilir.
1 5
m s ü
2 2
r Q  1, 43  h
d o 2,5
h
15 2
Açı :90 M Q  2, 49  h
Açı :60
q: herbir savaktan akan debi, m3/sn
A i v e e
o 2,48
Cd: akış katsayısı=0,584

r. n v r
h: savak dişinin su yükü, m
. D i r Ü Ç e
ç
g: 9,81 m/sn2
o
Dikdörtgen savaklarda debi;
e s . ,
D lık ak
3
q  1,8  b  h 2
b: savak genişliği, m a
B h. F
M ü
40
Y
8. Savak formülü; y derinliğindeki bir savak dişi için;
N A δy
.
Hız  2 gy
l
h
Ü

ö
y θ Alan  2(h  y ) tan  y
t G s i B
2
e .

   
e t h
 q  2 gy   2(h  y ) tan  y 
m r s i ü
 2 
h M

e
y h

1
q  2 2 gy tan (h  y ) y 2 dy
A i v e
y 0
.
2
r n v r 
 y h 1 3
Ü
 2 2 gy tan  y 2 )dy
D e
2
(hy
y 0
. r
2
ç i Ç
y h
s ,
 2
2 52
o .
3
 2 2 gy tan hy  y
e
2
D lık ak
2 3 5 y 0
 52
a F
8
 
1
q   2  g  tan  h
2
B h.
ŞEKİL Üçgen savak 15 2
 52
ü
8
 
1
Cd: akış katsayısı=0,584 q   0,584  2  g  tan  h
2
41
M
15 2
Y
8-a. Savak hesabı (Diş genişliği, 5 cm, 45o, aralık 5cm); Savak dişleri genişliği 5 cm ve açısı 45o olan ve
A
üçgen şeklinde olacaktır. Bu durumda savağın
I. Savak adedi;
N
azami derinliği 2,5/[Cos(67,5)]=6,533 cm olur.
 l.

1400 cm - 2×5 cm=1390 cm
Ü

ö
1390 cm / (5 cm + 5 cm)=139 adet 8 45 5 2

i
1
6
41, 633 10   0,584  2  9,81  tan  h
G
2
B
Bir adet savak plakasında 139 adet savak dişi
s
15 2
t .
bulunmalıdır.
e t e
h  0, 02213 m  2, 213 cm
i h
II. Savak dişi sayısı; 6 adet savak plakası
m s ü
bulunacağından; n=6×139=834 adet
h r
Maksimum savak yüksekliği= 6,036 cm
M
III: Bir savak dişinin debisi;

A
q=Q/834=3000/834=3,597 m3/gün-diş
i v e e
3000 m3/gün debi için savak yükü; h=2,213 cm
. r
=41,633×10-6 m3/sn-diş 4000 m3/gün debi için savak yükü; h=2,483 cm
5 cm 5 cm 5 cm
D r
5 cm 5 cm
Ü n
5 cm
e v
5 cm 5 cm 2,5 cm
. r
5
h  0, 03 2m  3, 2 cm için q;
i Ç
cm 67,5o
ç s ,
8 45
.
3,2 cm
o
45o
q   0,584  2  9,81 2  tan  (0, 03, 2) 2
3
1 5
6,036 cm
6,53
2,213 cm
cm
D lık ak
15 2
6
q  104, 68 10 m / sn
30 cm
14 m’lik savak plakasında 3
F
139 adet savak dişi bulunacaktır.
a
Montaj ayar boşlukları  9, 044 m3 / gün
B h.
8  5 Savaktaki azami su Q  834  9, 044 m3 / gün
 Cd  2  g  2  tan  h 2
1
q
15 2 yüksekliği  6,00 cm
ü
 7542,93 m3 / gün  3000 m3 / gün
1400 cm 42
M
Y
8-b. Savak hesabı (Diş genişliği, 4 cm, 30o, aralık 4cm); Savak dişleri genişliği 4 cm ve açısı 30o olan ve
A
üçgen şeklinde olacaktır. Bu durumda savağın
I. Savak adedi;
N
azami derinliği 2,0/[Cos(75)]=7,73 cm olur.
.
 1400 cm – (4+4) cm=1392 cm
 1392 cm / (4 cm + 4 cm)=174 adet
Ü
8
ö l
33, 259 10   0,584   2  9,81  tan  h
30 5 2
i
1
6
G
2
B
s
15 2
t .
bulunmalıdır.
e t e
h  0, 0241 m  2, 41cm
i h
m s ü
h r
Maksimum savak yüksekliği= 7,73 cm
M
 q=Q/834=3000/1044=2,8736 m3/gün-diş
A i v e
e
. r
=33,259×10-6 m3/sn-diş 4000 m /gün debi için savak yükü; h=2,70 cm
3
4 cm 4 cm 4 cm
D r
4 cm 4 cm
Ü n
4 cm
e
4 cm
v 4 cm 2,0 cm
. r
h  0, 04m  4, 0 cm için q;
i Ç
4
ç
cm
s
75o
,
8 45
q   0,584  2  9,81 2  tan  (0, 04) 2
.
5
o
1
cm
30o
e
4,0 cm 7,73 cm
D lık ak
2,41 cm 15 2
7,98
q  118,3 106 m3 / sn
30 cm
14 m’lik savak plakasında
a F
174 adet savak dişi bulunacaktır.  10, 22 m3 / gün
Montaj ayar boşlukları
B h.
 5 Q  1044  9, 044 m3 / gün
8
q   Cd  2  g  2  tan  h 2
1 Savaktaki azami su
ü
15 2 yüksekliği7,00 cm  10 670 m3 / gün  3000 m3 / gün
43
M
1400 cm
Y
8-c. Savak hesabı (Diş genişliği, 4 cm, derinlik 6 cm Xo, aralık 4cm);
A
I. Savak adedi; Savak dişleri genişliği 4 cm ve derinliği 6 cm olan
N .
 1400 cm – (4+4) cm=1392 cm üçgen şeklinde olacaktır. Bu durumda savağın
 1392 cm / (4 cm + 4 cm)=174 adet
Ü l
açısı 2,0/[Cos(θ)]=6,00 cm olur. θ=70,53 o
 ö
t G s i 
B
8 6
33, 259 10   0,584  2  9,81
1
 tan
36, 9 5 2
h
.
bulunmalıdır.
e
2
e t h
15 2
i
s ü
h  0, 02206 m  2, 206 cm
m

h e r M
∑ Savak yüksekliği, h= 6,00 cm
A v
q=Q/1044=3000/1044=2,8736 m3/gün-diş
i e
. r
=33,259×10-6 m3/sn-diş
r n
D Ü e v
. r
4 cm 4 cm 4 cm 4 cm 4 cm 4 cm 4 cm 4 cm 2,0 cm
i Ç
4 h  0, 04 m  4, 00 cm için q;
ç s
cm 71,55o
,
36,9o
o .
8 36,9
q   0,584  2  9,81 2  tan
5 cm
1 5
 (0, 04) 2
e
4,0 cm 6,00 cm
D lık ak
1,633 cm 15 2
6,32
q  147, 29 106 m3 / sn
30 cm
14 m’lik savak plakasında
a F
174 adet savak dişi bulunacaktır.
Montaj ayar boşlukları  12, 73m3 / gün
B h.
8  5
q   Cd  2  g  2  tan  h 2
1 Savaktaki azami su Q  1044 12, 73 m3 / gün
ü
15 2 yüksekliği  5,506,00 cm  13285, 7 m3 / gün  3000 m3 / gün
44
M
1400 cm
Y
8-d. Savağın imalatı;
A
Savak ölçüleri verilirken imalat aşaması ve imal edilmiş olan savak plakasını teslim alırken yapılacak kontroller de
N .
göz önüne alındığında, savak dişinin genişliğini ve savak derinliğini sabitleyip, savak açısını hesaplamak daha
Ü l
uygun olur. Diğer bir ifade ile, imalata konu olan ölçüleri sabitlemek daha doğrudur.
ö
4 cm
t G s i B
.
4 cm
e t e
2 cm
m s i üh
h e r M 71,55o
6 cm
. A n i v r e
r v
4 cm 6 cm
h=2,878 cm (Q=3 000 m3/gün)
. D i r Ü Ç e 6,32 cm
ç s ,
8 cm 18,45o
o .
h=4,00 cm (Q=13 717 m3/gün)
D lık ak e 36,9o
F
Çalışılan senaryolar;
a
B h.
Q=3000 m3/gün için h=2,206 cm
Q=4000 m3/gün için h=2,475 cm
ü
Savak yükü, h=4,00 cm için Q=13 285 m3/gün 45
M
Savak yükü, h=5,00 cm için Q=23 209 m3/gün
Y
9. Savak kanalı ve ana kanal hesabı;
Q=
N A 3000 m³/gün
.
Q=
Ü
0,034722 m³/sn
ö l
i
SAVAK KANALI
G
ANA KANAL
s B
q= 0,005787 m³/sn
e t t e .
0,15 m
h
34 J= 0,005 m/m
i
°
ü
0,30 m
m s
h=6,61 cm
n= 0,013 -
0,15 m
h e
b=
r M
0,15 m h=0,15 m
. A n i v h=
r e
0,15 m
r
h 0,0661 m
v
0,25 m
D Ü e
Islak Alan 0,0099 m2
Islak çevre 0,2822 m
ç .  s

i r , Ç
.
6 adet savak kanalı 15 cm × 15 cm olmalıdır (h=6,61 cm).
o e
R 0,0351 m
D lık  ak
1 adet savak ana kanalı 25 cm × 25 cm olmalıdır (h=0,152 cm).
1 2 3 12
V  R J 6 adet savak kanalının debisi ana kanalda toplanmalıdır.
a F
n
B h.
Ana toplama kanalının su kotu, savak kanalının taban kotu ile aynı
V 0,5836 m/sn olabilir.
ü
A 0,0099 m2 46
M
Q 0,005788 m3/sn
Y
10. Gaz-sıvı-KM ayırımı;
60 cm
N A .
Ü ö l
i
60,00
110
t G es . B
m e s i t üh
50 h e r M
A i v e
335,95
. r
1400 cm
35 o
D r Ü n e v
275,95
0
. r
5,0
i Ç
225,95
ç s ,
26
o
D lık ak e .
a F
60 cm
B h.
55 o
1242,64 cm
172,11
ü
172,11 cm
404,21 cm 47
M
Y
10. Gaz-sıvı-KM ayırımı;
N A .
l
60 cm 60 cm 60 cm
Ü i ö
60,00
60,00
60,00
G s B
110
110
110
50
t e .
50
50
e i t üh
335,95
335,95
335,95
m r s
35 o 35 o 35 o
275,95
275,95
275,95
h M
0
0
e
5,0
5,0
5,0
225,95
225,95
225,95
26
26
26
. A n i v
15 cm
r e
15 cm
r v
60 cm 60 cm 60 cm
55 o 55 o 55 o
172,11 172,11 172,11
D Ü e
172,11 cm 172,11 cm 172,11 cm
404,21 cm 404,21 cm 404,21 cm
21,32
ç . s i r , Ç
o .
21,32
e
cm
D lık ak
cm
a F
35 cm 35 cm
B h.
1200 cm
ü
1242,64 cm 48
M
A Y
Ü N l .
G s i B ö
e t i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
r. n v r
. D i r Ü Ç e
o ç e s . ,
D lık ak ŞEKİL Savak ve engel
a
B h. F yapısı
M ü 49
ÇÖZÜM (devamı)
11. Günlük çamur üretimi;
A Y
N
KOİgid.=3000 m3/gün×4,5 kg KOİ/m3=13500 kg/gün
P  Q  ( S0  Se )  Y / S
Ü l .
Çamur oluşumu (𝒀𝝌/𝑲𝑶İ ) =13500×0,022=297 kg UKM/gün
ö
 3000  (5  0,5)  0, 022
t G s i B
Çamur oluşumu (𝒀𝑲𝑶İ/𝑺 ) =297×1,42=422 kg KOİ/gün
 297 kgUKM / gün
e i t e h .
Giderilen KOİ=13500-422=13078 kg KOİ/gün
m s ü
12. Biyogaz üretimi;
h
QCH 4  13078  0,35  4577 m / gün (STP) 3
e r M
CH4 üretimi=0,35 m3/kg KOİgid. (STP)
A
Asetik asit için KOOB=0 ve CH4: %50
.
Qbiyogaz  4577 / 0,5  9154 m3 / gün (STP)
r n i v r e
D Ü e v
13. Reaktör sıcaklığını 18 °C’den 35 °C’ye getirmek için gerekli enerji;
ç . 000
i
kg/günr
 214,2 10s J/gün .,
Gerekli ısı enerjisi  3000  ((35–
Ç
18) C)  (4 200 J/kg C) o o
D o k e k
ı
9
Boilerde ve reaktördekilısı kaçakları a
B
a
214, 2 10h
F ile enerjinin %25'i kayıp olsa;
kJ./ gün  285, 6 10 kJ / gün

ü
100
Isı enerjisi= 6 6
50
M
75
Y
14. Metanın enerji değeri;
N A
Metanın net enerji muhtevası  35 846 kJ/m3 (at STP)
 4577 m CH /gün .
Ü
Metanın günlük toplam enerji muhtevası  35 846 kJ/m
ö l 3 3
G i B
4
t
 164,07 
e s .
6
10 kJ/g ün
e s i t üh
Enerji dengesi  164,07 10 kJ/gün m 285,6 10 r
15. Enerji açığı;
A h v e
6
kJ/g ün
M
6
r . kJ/gün  n
i
Üretilen
v r e Reaktörü ısıtmak için harcanan
D
=  121,5  10
Ü e
6
33750 kWh/gü n 1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
ç . s i r , Ç
o
D lık ak e .
Atıksuyun içerdiği 5000 mg KOİ/l mertebesindeki organik maddelerin sahip olduğu kimyasal enerji, bu atıksuyun
sıcaklığını 18 °C’den 35 °C’ye çıkarmaya yeterli değildir. Ancak, reaktörün sıcaklığını 35 °C’ye getirmek için
a F
ihtiyaç duyulan enerjinin %67’sini karşılayabilir.
B h.
5000 mg KOİ/l atıksuyun sıcaklığını kaç °C’ artırabilir?
M ü
51
16. SENARYO
A Y
N .
Debisi 3000 m3/gün, KOİ’si 5000 mg/l ve 18 °C olan bu atıksu, ilave enerji vermeksizin üretilen
Ü l
biyogaz ile ısıtılarak anaerobik olarak arıtılsa reaktör kaç °C’lik işletme sıcaklığına göre
ö
G i
tasarlanmalıdır?

t es . B
Reaktörün daha düşük işletme sıcaklığında mikrobiyal dönüşüm oranı düşer;
𝐘𝛘/𝐒 = 𝟎, 𝟎𝟏𝟕 𝐠 𝐔𝐊𝐌 / 𝐠 𝐊𝐎İ olsun.
m e s i t üh

h r M
Anaerobik reaktörün verimi %80 olsun (KOİ0=5 kg/m3 ve KOİe=1 kg/m3) (daha düşük sıcaklıkta verim düşer).
e
 Giderilen KOİ=
. A
𝒎𝟑
n i v 𝒈
r
𝒈
e
𝟓 𝒍 − 𝟏 𝒍 =12 000 kg KOİ/gün
r
𝟑𝟎𝟎𝟎 𝒈ü𝒏

D Ü e v
Biyokütle oluşumu χ=12 000 kg KOİ/gün x 0,017 g UKM / g KOİ=204 kg UKM/gün

ç . s i r , Ç
CH4 üretimine esas KOİgid. = [12 000 kg KOİ/gün] –[1,42 kg KOİ/kg UKM] x [204 kg UKM/gün]
o e .
= 11 710 kg KOİgid./gün

D lık ak
CH4 üretimi (STP) =11 710 kg KOİ/gün x 0,35 m3/KOİgid.=4098 m3 CH4 /gün

a
B h. F
Enerji üretimi=4 908 m3/gün x 35,8 MJ/m3=146 708 MJ/gün
146 708 MJ/gün (146,71x109 J/gün) enerji ile 3000 m3/gün debideki atıksuyun sıcaklığı kaç °C’ye
çıkarılabilir?
M ü
52
146, 71109 J  3000 000 kg/gün  ((T–18) o C)  (4 200 J/kg o C)
A Y
T  29,64 C ya da T=11,6 C
N l .
o o
G Ü i B ö
t s
15. Yorumlar
e i t e h .
Atıksuyun kimyasal enerjisi: Atıksuyun içerdiği 5000 mg/KOİ, harici bir enerji kaynağı kullanmaksızın
m s ü
18 °C’deki ham atıksuyu 29-30 °C’ye çıkarabilir, ancak 35 °C’ye çıkaramaz.
h e r M
İşletme sıcaklığı: Anaerobik reaktör, 35 °C’de işletilecek şekilde tasarlanmak yerine, 29-30 °C’de işletilecek
A i v e
şekilde tasarlanabilir. Reaktörün 29-30 °C’de işletilmesi durumunda kinetik katsayılar değişir, aynı reaktör hacmi
r. n r
için verim düşer.
D Ü e v
Reaktör hacmi: 35 °C’ye göre nisbeten düşük sıcaklık olan 29-30 °C’de hacimsel organik yük düşeceğinden
. r
reaktör hacmi bir miktar artırılmalıdır.
o ç s i . , Ç
Proses seçimi: Burada enerji verimi %75 olarak öngörülmüştür. Reaktörün inşaat ve mekanik işleri, ısı
D lık ak e
izolasyonu, biyogaz sistemleri ve enerji sistemleri için yapılacak yatırımların teknik ve ekonomik analizi birlikte
değerlendirilerek prosese karar verilir. Debisi az ve KOİ konsantrasyonu düşük olan atıksuların anaerobik arıtımı
a F
yerine aerobik arıtımı da tercih edilebilir.
B h.
Arıtma: Arıtmanın amacı deşarj standartlarını sağlamaktır. Deşarjın kanalizasyona ya da başka alıcı ortamlara
yapılması halinde standartlar değişir. Debisi düşük, kuvvetliliği az olan atıksularda arıtma odaklı bir tasarım öne
M ü
çıkarken, debisi fazla ve kuvvetli atıksularda arıtmanın yanında enerji üretimine de odaklanılır. 53
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-3 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
o ç TASARIMI
. s i r
. , Ç
D lık ak e
a
B h. F
M ü
54
Y
A
(Kaynak: Karina G. L. Christian R. A., Wastewater Treatment: Concepts And Design Approach, New Delhi,
N
2006, p302)
Ü l .
Ortalama debisi 5000 m3/gün olan evsel atıksuları arıtan bir yukarı akışlı anaerobik çamur yataklı reaktörü
ö
i
tasarlayınız.
 Vyah=0,5 m/saat
t G es . B
 Giriş BOİ0=320 mg/l
m e s i t üh
r
 Giriş KOİ0=850 mg/l
 Giriş TKM0=400 mg/l
A h v e M


Giriş UKM0=300 mg/l
r. n i v r e
Ü
Çıkış BOİe<100 mg/l
ÇÖZÜM
. D i r Ç e
o ç e s . ,
BOİ giderme verimi %80 kabul ederek; Çıkış BOİe=(1-0,8)×320 mg/l=64 mg/l <100 mg/l
D lık ak
(a) Giderilen BOİ;
Giderilen BOİgid. konsantrasyonu; 0,8×320=256 mg/l
a
B h. F
Giderilen BOİgid. yükü; 0,256 kg/m3 × 5 000 m3/gün=1280 kg/gün
(b) KOİ yükü;
ü
KOİ yükü; 0,850 kg/m3 × 5 000 m3/gün=4250 kg/gün
M
55
(c) Çamur üretimi;
A Y
N .
Çamur üretimi=𝑌𝜒/𝑠 × BOİgid. + Giriş İnert UKM (0,50 × UKM0) + Giriş SKM0
Kabuller;
Ü ö l
G s i B
i) Biyokütle dönüşüm oranı 𝒀𝝌/𝒔 =0,15 kg UKM/kg BOİgid. (0,15 × 256 mg/l=38,4 mg UKM/l)
t
e i t e h .
ii) Ham atıksudaki UKM’nin %50’si biyo-arışabilir, kalan %50’si inertttir (0,50 ×300=150 mg UKM/l)
m s ü
iii) Toplam sabit katı maddeler (SKM); SKM=TKM-UKM (400-300=100 mg SKM/l)
h
Çamur üretimi=[C5H7NO2]+[UKMinert]+[SKM0]
e r M
. A i v
=38,4+150+100 mg/l=288,4 mg KM/l
n r e
D r Ü e v
= 0,2884 kg/m3×5000 m3/gün=1442 kg/gün
. r
(d) HBS;
o ç s i . , Ç
Reaktörün aktif derinliğini 5 m ve bunun da 2,5 m’sinin çamur yatak olduğunu ve 0,5 m/s yukarı akış hızı
Reaktör yüksekliğie
kabul ederek;
5k
D l ık ,H
 a
m
F
   10 saat  0, 417 gün
a
B h.
h
Yukarı akış hız ı,V 0,5 m / saat yah
M ü
56
Y
(e) Çamur yaşı;
c 
Reaktördeki çamur miktarı
N A .
Günlük atılan çamur miktarı
Ü ö l
t G s i B
Reaktörün çamur yatak bölümündeki çamur konsantrasyonunu 50 kg/m3 ve efektif faktörü 0,8 kabul ederek;
 5000 m e i t e h .
s ü
2,5 m
m
50 kg / m  0,80  / gün  0, 417
r
3 3
gün
1442 kg /h e M
5, 0 m
    30 gün ???
A v
28,9
. i e
c
r
gün
(f) Reaktörün boyutları;
D r Ü n e v
ç
Reaktörün yüzey alanı;
. s i r , Ç
 o
0,5 m / saat e .
3
D lık   24 saaat /kgün

Q 5000 m / gün
A=  417 m 2
V 
a F
yah
B h.
Reaktörün 25 m×17 m olarak tasarlanırsa yüzey alanı 425 m2 olur. Reaktörün üst bölümünde 2 m çökelme
bölmesi+ 50 cm hava payı planlandığında toplam reaktör derinliği;
ü
5,0 m+2,0 m + 0,5 m=7,5 m olur.
M
57
(g) Reaktör hacmi;
A Y
V =17  25  5  2125 m
N l .
3
G Ü i B ö
0 kg / güns
(h) Hacimsel organik yük kontrolü;
=t e .
Reaktör hacmie 2125 m t h
KOİ yükü
i
425
-gün
ü
3
s
Hacimsel organik yük = =2,0 kg KOİ/m
m r
3
A h v e M
i e
Hacimsel organik yük 1-3 kg KOİ/m3-gün mertebesinde olduğundan kabul edilebilirdir.
r. n v r
Tasarımın özeti;
. D i r Ü Ç
 e HBS =10 saat
ç

s ,
Reaktör hacmi =2125m3
o .
Arıtma verimi;
e

D lık ak
Reaktörün uzunluğu =25m
 Reaktörün genişliği =17 m
E  100  (1  0,87  t 0,5 )


B h.a
Reaktörün derinliği F
Reaktörün kenar derinliği=7,0 m
=7,5 m
 100  (1  0,87  100,5 )
 %72,5  %80
ü
 Çamur üretimi =1442 kg/gün 58
M
A Y
Evsel atıksular yüksek konsantrasyonlarda TKM içerdiği için 30, günlük çamur yaşı düşük reaktör sıcaklığına
fizibil olmayabilir. Sıcaklık 35 °C olduğunda metan üreten bakterilerin ikiye katlanma süresi 𝑻𝒅 =10 gün
mertebesindedir. Minimum çamur yaşı 𝜽𝒎
N l .
𝒄 = 𝟑 × 𝑻𝒅 olması gerektiğinden, evsel atıksuların anaerobik arıtılması
Ü ö
sadece ılıman iklimlerde fizibil olabilir.
G s i B
Reaktörün düşük sıcaklıkta işletilebilmesi için çamur yaşının 60-100 gün mertebesinde tutulması gerekir. Bu
t e .
ancak membran biyoraektörlerle sağlanabilir.
m e s i t üh
r
TABLO Reaktörün işletme sıcaklığına bağlı olarak çamur yaşı
Sıcaklık, °C
A
θc , gün
h v e M
15
r.
140
n i v r e Bu örnekte biyogaz debisi niçin hesaplanmamıştır?
D Ü e
20 100
25
ç . s i r
60
, Ç
o .
30 30
35
D lık ak e 20
a
B h. F
M ü
59
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-4 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
o ç TASARIMI
. s i r
. , Ç
D lık ak e
a
B h. F
M ü
60
Y
A
(Kaynak: Sudhir Kumar Gupta and Sunil Kumar Gupta, Yung-Tse Hung, (2010) Chapter: 3 Treatment of Pharmaceutical
N .
Wastes, In Lawrence K. Wang, Yung-Tse Hung, Howard H. Lo, Constantine Yapijakis (Eds.), Handbook of Industrial and
Ü l
Hazardous Wastes Treatment, 2nd Ed., CRC Press, Taylor & Francis Group 6000 Broken Sound Parkway NW, Suite 300, Boca
i ö
Raton, FL 33487-2742).
G s B
Bir ilaç endüstrisi atıksularının YAÇYA reaktörde arıtımı için yapılan ön pilot tesis çalışmalarında;
t e .
e t

i h
HBS, 𝜽𝒉 =2 gün ve
m s ü
 Hacimsel organik yük= 3,52 kg KOİ/m3-gün
h e
için %94 verimle arıtılabileceği ortaya konmuştur.
r M
. A n i v r e

D r
Aşağıdaki tasarım kriterleri uygulanacaktır:
Ü e v
. r
KOİ0=7000 mg/l

ç s
𝑌𝑥/𝐾𝑂İ =0,027 kg UKM / kg KOİ
o i . , Ç


D lık ak e
Çamur yatakta mikroorganizma konsantrasyonu=70 kg/m3
Askıda çamur bölmesinde mikroorganizma konsantrasyonu = 4 kg/m3

 a
B h.
Çamur yatak derinliği = 1,5 m
F
Askıda çamur bölmesinin yüksekliği = 3,5 m
M ü
Bu atıksuyun debisi Q= 435 m3/gün olduğuna göre reaktörü tasarlayınız.
61
Y
ÇÖZÜM
A
(A) Reaktörün boyutları;
(i ) Reatörün hacmi; Q  V   h
Ü N l .
G s i
 435(m3 / gün )  2 ( gün)
B ö
 870 m3
(ii ) Reatörün derinliği; H  1,5  3, 5 e
t i t e h .
 5m h m r s M ü
(iii ) Reatörün yüzey alanı; A. A i v e e
r n v r
Ü
V /H
. D 
i r Ç e 3
ç
872 ( m ) / 5 ( m )
o e s
 1 74 m
k . , 2
D
(iv) Reatörün çapı; Dlı k
 [(4  A) /  a
a F
12
.
]
B  14,88 h
[(4 174) /] 12
M ü m, (14,9 m)
62
Y
(B) Hacimsel organik yükleme hızı;
(i ) Organik yük ; LKOİ  Q  S0  E

N A .
Ü ö l
 435(m3 / gün )  7 ( kgKOİ / m3 )  0, 94
t G s i
 2862, 3 kgKOİ / gün
B
e i t e h .
m s
(ii ) Hacimsel organik yükleme hızı; OLRKOİ  LKOİ / V
h r M ü
A i v e e
 2862,3(kgKOİ / gün ) / 870 (m3 )
r. n v r  3, 29 kg / m3  gün  3,52 kg / m3  gün
.
(C) Yukarı akış hızı (𝑽𝒚𝒂𝒉);
D i r Ü Ç e
Vyah  H / 
o ç e s . ,
D lık ak
 5(m) / [2 ( gün)  24 ( saat / gün)]
a
B h.
 0,1 m / saat
F
M ü
63
Y
(D) Çamur yaşı;
(i ) Giderilen KOİ ; KOİ gid .  Q  S0  E
N A .
Ü l
 435(m3 / gün )  7 ( kgKOİ / m3 )  0,94
ö
t G s i
 2862,3 kgKOİ / gün
B
e
(ii ) Üretilen biyokütle ;   Y /KOİ  KOİ gid .
i t e h .
hm r s ü
 0, 027 (kg UKM/ kgKOİ)  2862,3(kg KOİ/ gün )
M
A
 77, 28 kg UKM / gün
i v e e
(iii ) Reaktördeki biyokütle;
r. n v r
. D r Ü e
 Yataktaki çamur (70 kg/ m3 )  askıdaki çamur (4 kg / m3 )
i Ç
o ç s . ,
 70 (kg / m3 ) 14,92 (m 2 )   / 4  1,5( m)    4 ( kg / m3 ) 14,9 2 ( m 2 )   / 4  3,5( m) 
e
D lık ak
 20 749,58 kg UKM
a F
(iv) Çamur yaşı  Reaktördeki toplam biyokütle / günlük üretilen biyokütle
B h.
 20 749,58(kg ) / 77, 28(kg/ gün)
 268,5 gün
M ü
64
(E) F/M oranı (besleme oranı); 
A Y
F 435(m3 / gün )  7 (kgKOİ / m3 )
N .
M 20 749,58(kg )
Ü
 0,147 gün 1
ö l
G i B
(F) Metan üretimi;
e t t es .
Üretilen metan hacmi;  KOİ gid .  0,35(m3 / kg KOİ gid . )
m s i üh
 2862,3(kgKOİ gid . / gün )  0,35( m3 / kg KOİ gid . )
h e r M
A v
 1001,8 m3 / gün ( STP)
(G) Spesifik gaz üretimi;
r. n i v r e
. D i r Ü Ç e
(i ) Birim reaktör hacmi başına spesifik CH 4 üretimi;
o ç e s . ,
 1001,8(m3 / gün) / 870 (m3 )
D lık ak
 1,15 m3 / m3 / gün
a F
(ii ) Birim atıksu miktarıbaşına spesifik CH 4 üretimi;
B h.  1001,8(m3 / gün) / 435( m3 / gün)
M ü  2,3 m / m 3 3
65
(G) Spesifik gaz üretimi (devamı);
A Y
N
(iii ) Birim aktif çamur başına spesifik CH 4 üretimi;
Ü
1001,8(m3CH 4 / gün)
ö l .

t G s i 0,138 m3CH 4 / kg UKM

B
.
20 749, 58 kgUKM
e i t e h
s ü
(H) Biyogazın enerji eşdeğeri;
hm e r
 1001,8 m3 / gün  35846 kj / m3
M
1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
A v
 35,9 MJ / gün
r. n i v r e
 9975 kWh / gün  %35 verim  3491 kWh / gün
. D i r Ü Ç e
ç s ,
(I) Atıksuyun sıcaklığını 20 °C’den 35 °C’ye çıkarmak için gerekli enerji;
o
D lık ak e .
(i ) Gerekli ısı enerjisi  435000 kg / gün  [(35 – 20) oC ]  (4 200 J / kg oC )
 27, 4 109 (J / gün)  27, 4 103 (MJ / gün)  7 617 ( kWh / gün)
a
B h.
(ii ) %25 enerji kaybı; F
M ü  
 27, 4 103 (MJ / gün)  100 / 75  36,53 103 MJ
66
Y
(J) Enerji dengesi;
Enerji dengesi  35,9  MJ/gün  36,53  MJ/gün
N A .
Ü l
Reaktörü ısıtmak için harcanan
ö
Üretilen
Reaktörün enerjisi kendine
=  0, 63 MJ/gün
t G s i B
ancak yeterli olmaktadır.
e i t e h .
hm r s M ü
A i v e e
r . n v r
. D i r Ü Ç e
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h. F
M ü
67
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-5 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
o ç TASARIMI
. s i r
. , Ç
D lık ak e
a
B h. F
M ü
68
Y
ÖRNEK YAÇYA reaktör tasarımı
A
Bir gıda-meşrubat endüstrisi atıksularının YAÇYA reaktörde arıtımı için yapılan ön pilot tesis çalışmalarında; HBS,
N .
𝜽𝒉 =1,5 gün ve hacimsel organik yük (OLR)= 10 kg KOİ/m3-gün için %85 verimle arıtılabileceği ortaya
Ü l
konmuştur. Bu atıksuyun ampirik formülü C7H13O4N şeklinde tesbit edilmiştir.
ö
Aşağıdaki tasarım kriterleri uygulanacaktır:
t G s i B
.

e
Q=1250 m3/gün
 KOİ0=17000 mg/l
m e s i t üh

h r
Çamur yatakta mikroorganizma konsantrasyonu=65 kg/m3
e M
A v
 Askıda çamur bölmesinde mikroorganizma konsantrasyonu = 6000 kg/m3
 fs=0,12 ve fe=0,88
r. n i v r e
D Ü e
 T=20 °C
YAÇYA reaktörü tasarlayınız.
ç . s i r , Ç
o e .
Metan üretimini Buswell eşitliğine ve biyokimyasal dönüşüm modeline göre belirleyiniz.
D lık ak
YAÇYA reaktörü 35 °C’de işletmek için gerekli ısı enerjisi ihtiyacını ve enerji bilançosunu hesaplayınız.
a
B h. F
M ü
69
Y
ÇÖZÜM
A
(1) Giderilen KOİ, KOİgid.;
(i ) Reaktör çıkışında KOİ konsantrasyonu
Ü N l .
KOİ 0  17 000 mg / l  17 kg / m3
G s i B ö
e t
KOİ e  0,15 17 (kg / m3 )  2,55 kg / m3
i t e h .
hm r s
KOİGid . kons.  14 450 mg / l  14, 45 kg / m3
M ü
(ii ) Giderilen KOİ ;
A v e
KOİ gid .  Q  ( S0  Se)
i e
r. n v r
 1250 (m3 / gün )  (17  %15 17) (kgKOİ / m3 )
. D i r Ü Ç e  18062,5 (kgKOİ / gün)
o ç e s . ,
D lık ak
a
B h. F
M ü
70
Y
(2) Busswell reaksiyonuna göre;
 4n  a  2b  3c 
Cn H a Ob N c    H 2O   A
 4n  a  2b  3c 
N
 4n  a  2b  3c 
 CH 4  
.
 CO2  c NH 3
l
     
C H O N  2,50 H O  3, 75CH  3,Ü
4 8 8
25CO  1, 00 NH ö
n7
t G s i B
e .
7 13 4 2 4 2 3
a  13
O4
175
m e 45
s i t ü h 60 143 17
N 1 220
h e r M
220
A i v
C7 H13O4 N  7,5O2  7CO2  NH 3  5H 2O
. n r e
r Ü v
240 308 17 90
D
175
. r e
415 415
240 g KOİ
o ç / gün es 
i
3, 75 mol CH
. , Ç %CH 
3, 75
100
k
4
D k
3, 75  3, 25
4
ı
  282, 22 molCH /lgün a
18062,5 kg KOİ
a F
 22, 4 l / mol. 6321,87 m CH / gün
 282, 22 molB
 %54, 7
h
4
Buswell eşitliğinde biyokütle
ü
3
71
4 oluşumu yer almaz
M
Y
(3) Biyokimyasal reaksiyon;
A
Organik maddelerin anaerobik femantasyonundaki yarı reaksiyonlara göre biyokütle oluşumunu da içeren
CON E NH  F HCOl.
biyokimyasal reaksiyon şu şekildedir:
C H O N  A H O  B C H O N  C CH  DÜ
i ö
 
G s B
ct
n a b c 2 5 7 2 4 2 4 3
9 d fs d fe
D  n e
d fs
 te
5 si 8
d f e
h .
ü
A  2n  c  b  
m

20 4
h e r M
B
d fs
. A 
n

i
d
vfs
r e
r
E c fs  fe  1
20
D FÜ
20
e v
. i r 20Ç
d fe d f s
ç
C c
8
o e s . , d  4n  a  2b  3c
D lık ak
Cn H a Ob N c  (2  n  c  b  0.45  d  fs  0.25  d  fe) H 2O 
a
B h. F
(0.05  d  fs ) C5 H 7O2 N  (0.125  d  fe)CH 4  (n  c  0.20  d  fs  0,125  d  fe) CO2 
M ü
(c  0.05  d  fs ) NH 4  (c  0.05  d  fs ) HCO3
72
Y
(3) Biyokimyasal reaksiyon (devamı);
DA
C:n7 9 d fs d fe d fs d fe
N
A  2n  c  b   nc
 2, 78   1,98
H : a  13
O: b  4
20
Ü
4
E  c i
5 8
 0,82 ö
l .
G s B
d fs d fs
t
B  0,18
e .
N : c 1
e i t h
20 20
s ü
d  30
m r
d fe d fs
h
C  3,3    0,82
e M
fe  0,92 F c
d  4n  a  2b  3A v
8 20
fs  0, 08
r. c
n i v r e
. D i r Ü Ç e
ç
 
C H O N  AH O    D CO  E NH  F HCO
s ,
B C H O N C CH
o
C H O N  2, 78 H O  e .
n a b c 2 5 7 2 4 2 4 3
D0,18 C lHıkO N  3,3aCHk 1,98 CO  0,82 NH  0, 82 HCO

a F
7 13 4 2
B h.
 
5 7 2 4 2 4 3
M ü
73
Y
(3) Biyokimyasal reaksiyon (devamı);
N A
C7 H13O4 N  2, 78 H 2O  0,18 C5 H 7O2 N  3,3 CH 4  1, 98 CO2  0,82 NH 4  0, 82 HCO3
.
Ü ö l
Org . madde175 50,04 20,34
G s i B
225,04 225,04
C7 H13O4 N  7,5O2  7CO2  NH 3  5H 2O

e t i t e h . KOİ gid .  18062,5 kgKOİ / gün
m r s ü  13170, 6 kg C7 H14O3 N gid .

175 240 308 17 90
h e M
415 415
(4) Dönüşüm oranları;
. A n i v r e
(i ) Giderilen organik madde başına
D r Ü e v
(ii ) Giderilen KOİ başına (iii ) Giderilen TOK başına
. r
biyokütle ve CH 4oluşumu;
i Ç
biyokütle ve CH 4oluşumu; biyokütle ve CH 4 oluşumu;
ç s ,
Y / S  0,116 kg UKM / kg C7 H14O3 N gid . Y /KOİ  0, 085 kg UKM / kg KOİ gid . Y /TOK  0, 242 kg UKM / kg TOK gid .
o e .
D lık ak
YCH 4 / S 0, 422 L CH / kg C H O N4 7
YCH /KOİ  0, 308 L CH 4 / kg KOİ gid . YCH4 /TOK  0, 88 L CH 4 / kg TOK gid .
14 3 gid . 4
a
B h.
(iv) Giderilen organik madde cinsinden
F (v) Giderilen KOİ cinsinden
ü
biyokütle oluşumu; biyokütle oluşumu;
74
 S  0,116 13170, 6  1528 kg UKM / gün  KOİ  0, 085 18062,5  1535,38 kg UKM / gün
M
Y
(5) Biyogaz üretimi;
A
KOİ gid .  18062,5 kgKOİ / gün
 13170, 6 kg C7 H14O3 N gid . (organik madde)
Ü N l .
G i B ö
C7 H13O4 N  2, 78 H 2O  0,18 C5 H 7O2 N  3,3 CH 4  1, 98 CO2  0,82 NH 4  0, 82 HCO3
s
Org . madde175 50,04
e t 20,34
i t e h .
m r s ü
225,04 225,04
h e M
C7 H13O4 N  7,5O2  7CO2  NH 3  5H 2O (i  1) CH 4 debisi;
. A i v e
18062,5( kg KOİ / gün)
r
240 308 17 90 1(m3 )
175  3,3(mol )  22, 4 ( L CH 4 / mol)    5563 m3 / gün (STP)
r n
QCH 4
v
415 1000( L) 240 ( gKOİ ) /1000 ( g / kg )
415
(i ) CH 4 debisi;
. D i r Ü Ç e
ç
QCH 4  0,308( L CH 4 / kg KOİ gid . ) 18062,5 kg KOİ / gün  5563 m3 / gün (STP)
o e s . ,
D lık ak
 5970 m3 / gün (20 oC )
a F
(ii ) Biyogaz debisi; 3,3
(iii ) % CH 4   % 62, 5
B h.
QBiyogaz  (3,3  1,98)  22, 4 
18062,5
 8901 m3 / gün (STP) 3,3  1,98
ü
240
75
M
 9 553 m3 / gün (20 oC )
(6) Reaktörün tasarım parametreleri;
 Debi; Q=1250 m3/gün
A Y
 KOİ0=17 000 mg/l
Ü N l .

G
Hacimsel organik yük; OLR= 10 kg KOİ/m3-gün
s i B ö Her iki şartı da sağlayan
t .
 asgari hacim esas alınır.
e
HBS; θh=1,5 gün

e i
Biyokütle üretimi; 𝒀𝝌/𝑲𝑶İ =0,085 kg UKM/kg KOİgid.
m s t üh
r

h
KOİGid.=18 062,5 kg KOİGid./gün

A i v e
QCH4=5 563 m3/gün (STP) ≡ 5970 m3/gün (20 °C)
e M

r. n r
QBiyogaz= 8 901 m3/gün (STP) ≡ 9 553 m3/gün (20 °C)
v
D Ü

e
%CH4=% 62,5
 𝑌𝜒 𝐾𝑂İ
ç . i r
= 𝟎, 𝟎𝟖𝟓 𝒌𝒈 𝑼𝑲 𝑴 𝒌 𝒈 𝑲𝑶İ𝒈𝒊𝒅.
s , Ç
o .

e
Ü𝑟𝑒𝑡𝑖𝑙𝑒𝑛 𝑏𝑖𝑦𝑜𝑘ü𝑡𝑙𝑒 ; 𝜒 = 𝑌𝜒 × 𝐾𝑂İ𝑔𝑖𝑑. = 𝟏𝟔𝟐𝟓, 𝟔 𝒌𝒈 𝑼𝑲 𝑴 𝒈 ü𝒏
D lık ak
𝐾𝑂İ
 Reaktörde beklenen biyokütle miktarı (𝜃𝑐 ≈ 60 gün); 75 × 1625,6= 97 536 kg UKM
F

a
Reaktörde beklenen UKM konsantrasyonu=97 536 kg UKM / ≈ 2000 m3 ≈ 48 786 kg/m3 
B h.
M ü
76
Y
ÇÖZÜM
A
(7) Reaktörün boyutları;
N .
(i ) Reatörün hacmi; V  Q   h V  Q  S 0 / OLR
l
ya da
G Ü
 1250 (m / gün ) 1,5( gün)
i B ö V
1250 (m3 / gün ) 17 (kg / m3 )
s
3
t .
10 kg KOİ / m3  gün
 1875(m3 )
e i t e h  2125(m3 )
h m r s M ü
e
(ii ) Reatörün derinliği; H  granül çamur (3,5 m)  askıda çamur (3 m)  çökelmebölmesi (2,5m)
. A
 6,5(m)  2,5( m)
i v r e
r V 1875(n
KOİ=17 000 mg/l mertebesinde
(iii ) Reaktörün yüzey alanıD  Ü  28e

v yüksek olduğu için granül yatak
. H ir 6,5 (m) Ç
3
m) yüksekliği 3,5 m’ye kadar çıkabilir.
;A
ç
2
8, 5 m
o s . ,
(iv) Reatörün boyutları; B  Le 16  20 k320 m
D
V  B  L a l ık
H  16  20 F
a
2
B . 6,5  2 080 m 3
ü h
  2 080 (m ) /1250 ( m / gün)  1, 66 gün  39,94 saat
3 3 77
M
h
Y
(8) Hacimsel organik yükleme hızı;
OLRKOİ  LKOİ / V
N A .
Ü
 Q   S0 (kg / m3 )  Se (kg / m3 )  / V (m3 )
ö l
t G s i B
e i t e h .
 1250  17 (kg / m3 )  0,15 17 ( kg / m3 )  / 2080 ( m3 )
hm r s ü
 8, 684 kg KOİ / m3  gün  10, 0 kg / m3  gün
M
A i v e e
. n r
(9) Yukarı akış hızı (𝑽𝒚𝒂𝒉);
Vyah  Q / A
D r Ü e v
ç . s i r
 1250 (m3 / gün) / 320 (m 2 )
, Ç
o
D lık ak e .
 3,91(m / gün)  0,163( m / saat )  0,5 m / saat
a
B h. F
M ü
78
Y
(10) Çamur yaşı;
(i ) Giderilen KOİ ;
N A
KOİ gid .  Q  S0  E
.
Ü ö l
 1250 (m3 / gün ) 17 (kgKOİ / m3 )  0,90
t G i B
 19125 kgKOİ / gün
s
(ii ) Üretilen biyokütle ;
e t e .
  Y /KOİ  KOİ gid .
i h
hm r s ü
 0, 085 (kg UKM / kgKOİ ) 19125( kg KOİ / gün )
M
A i v e  1625, 6 kg UKM / gün
e
(iii ) Reaktördeki biyokütle;
r. n v r
. D i r Ü Ç e
 Yataktaki çamur (65 kg/ m3 )  askıdaki çamur (4 kg / m3 )
o ç s ,
 65 (kg / m3 ) 16 (m)  20 ( m)  3,5( m)   6 ( kg / m3 ) 16 ( m)  20 ( m)  2, 5( m) 
e .
D lık ak
 77 600 kg UKM
a F
(iv) Çamur yaşı  Reaktördeki toplam biyokütle / günlük üretilen biyokütle
B h.
 77 600 (kg ) /1625, 6 ( kg / gün)
 47, 75 gün
M ü
79
(11) F/M oranı (besleme oranı); 
A Y
F 1250 (m3 / gün ) 17 (kgKOİ / m3 )
N .
M 77 600 (kg )
Ü
 0, 274 gün 1
ö l
(12) Spesifik gaz üretimi;
t G s i B
e t e .
i h
hm r s M ü  5563(m3 / gün) / 2080 (m3 )
A i v e e
 2, 68 m3CH 4 / m3  gün
r. n v r
. D i r Ü Ç e  5563(m3 / gün) /1250 ( m3 / gün)
o ç e s . ,  4, 45 m3CH 4 / m3  gün
D lık ak (iii ) Birim aktif çamur başına spesifik CH 4 üretimi;
a
B h. F 
5563(m3CH 4 / gün)
 0, 072 m3CH 4 / kg UKM
ü
77 600 kgUKM
80
M
Y
(13) Biyogazın enerji eşdeğeri;
 5563 m3 CH 4 / gün  35846 kj / m3
N A .
 199, 4 103 MJ / gün
Ü ö l
G i B
1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
s
 55388 kWh / gün
e t i t e h .
s ü
(14) Atıksuyun sıcaklığını 20 °C’den 35 °C’ye çıkarmak için gerekli enerji;
h m r M
(i ) Gerekli ısı enerjisi  1250 000 (kg / gün)  [(35 – 20) oC ]  (4 200 J / kg oC )
e
. A i v r e
 78, 75 109 (J / gün)  78, 75 103 (MJ / gün)
n
D
(ii ) %25 enerji kaybı;
r Ü e v
ç . s i r , Ç 
 78, 75 103 (MJ / gün)  100 / 75  105 103 MJ
o e .
k 10 MJ/gün
D 194, 4lı10k MJ/güna 105
(15) Enerji dengesi;
a F
3 3
Enerji dengesi
B 400 MJ/gün
h . Üretilen Reaktörü ısıtmak için harcanan
=+89
M ü
81
(16) Fazla enerjini elektrik enerjisi karşılığı;
A Y
N .
1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
l
Enerjinin kWh eşdeğeri=89400 (MJ/gün) /3,6 (MJ/kWh)= 24 833 kWh/gün
G Ü
Elektrik enerjisi= 24 833 (kWh/gün) x 0,35 (verim) = 8691 kWh
i B ö
e t t es .
i h
Mali karşılık= 8691 kWh x 0,44 ≡ 3824 TL/gün 330 gün/yıl
m s ü
≡ 3824 TL/gün x 330=1,26 milyon TL/yıl ???
h e r M
A v
ÖZET-1 i. Qbiyogaz=8901 m3 (STP)
1) Q=1250 m3/gün, KOİ=17 kg/m3
r. n i v r e ii. Qbiyogaz=9553 m3 (20 °C)
D Ü e
2) V=2080 m3 (OLR=10 kg KOİ/m3-gün)
3) H=6,5 m
ç . s i r , Ç
a) QCH4=5563 m3 (STP)
o e .
4) A=320 m2 (16×20 m) b) QCH4=5970 m3 (20 °C)
D lık ak
5) 𝐕𝐲𝐚𝐡 = 𝐐/𝐀 = 𝟎, 𝟏𝟔𝟑𝐦/𝐬𝐚𝐚𝐭
a F
6) 𝛉𝐡 = 𝐕/𝐐 = 𝟑𝟗, 𝟗𝟒 𝐬𝐚𝐚𝐭 Fazla enerji=89 400 MJ/gün
B h.
7) 𝐏𝐱 = 𝟏𝟓𝟑𝟓 𝐤𝐠 𝐔𝐊𝐌/𝐠ü𝐧
ü
8) 𝐊𝐎İ𝐠𝐢𝐝. = 𝟏𝟖 𝟎𝟔𝟐 𝐤𝐠 𝐊𝐎İ/𝐠ü𝐧
82
M
NÜTRİENT İHTİYACI
Atıksuyun anaerobik arıtılmasında nütrient ihtiyacı
A Y Biyokütle Üretimi
Atıksu Debisi
1625 kg/gün
1250 m3/gün
ham atıksudaki makro ve mikronürtientlerin
Ü N l . Biyokütledeki
Atıksuda
ö
konsantrasyonları göz önüne alınarak hesaplanabilir. Elementler ölçülen
i
oran
G B
kons.
s
İçsel sonulum sebebiyle ölen mikroorganizmalardaki
t .
Makronütrientler g/kgC 5 H 7 NO 2 mg/l
e t e
bileşenler makro ve mikro besi elementleri olarak
i h
Azot, N 65 75,0
ü
tekrar kullanılabilir. Besi elementi ihtiyacının
m r s
Fosfor, P 15 25,0
%10’unun içsel solunumla karşılanabileceğini
h e M
varsayalım ve atıksuyun analiz sonuçları için makro Potasyum, K 10 8,0
A i v e
ve mikronütrient ihtiyacını hesaplayalım. Kükürt, S 10 16,7
r. n v r Kalsiyum, Ca 4 37,0
D Ü e
Magnezyum, Mg 3 7,0
. i r Ç
Mikronütrientler mg/kg UKM μg/l
o ç e s . ,
Demir, Fe 1800 950
D lık ak
Nikel, Ni 100 27
Kobalt, Co 75 40
a
B h. F Molibden, Mo
Çinko, Zn
60
60
15
16
ü
Mangan, Mn 20 165
83
M
Bakur, Cu 10 5
Y
TABLO Atıksuyun nütrient dengesi, fazlalık ve noksanlık
A
Biyokütle Üretimi 1625 kg/gün
N
1250 m3/gün
.
Atıksu Debisi KOİ 6500 mg/L
Ü l
Biyokütle Atıksuda Atıksuda
ö
Biyokütledeki Biyokütledeki Atıksudaki
i
Elementler için gerekli ölçülen ölçülen Fazlalık Noksanlık
G B
oran oranın %80'ni Miktar
s
miktar kons. kons.
Makronütrientler g/kgC 5 H 7 NO 2
e t t e
g/kgC 5 H 7 NO 2
i h .kg/gün mg/l kg/m 3 kg/gün kg/gün kg/gün
s ü
Azot, N 65 58,5 95,1 75,0 0,075 93,8 -1,3 1,3
Fosfor, P 15
hm e r
13,5
M
21,9 25,0 0,025 31,3 9,3 -9,3
A v
Potasyum, K 10 9,0 14,6 8,0 0,008 10,0 -4,6 4,6
Kükürt, S
Kalsiyum, Ca
10
4
r. n i 9,0
v
3,6
r e 14,6
5,9
16,7
37,0
0,017
0,037
20,8
46,3
6,2
40,4 -40,4
-6,2
Magnezyum, Mg
. D3
i r Ü Ç e2,7 4,4 7,0 0,007 8,8 4,4 -4,4
ç
Mikronütrientler mg/kg UKM mg/kg UKM g/gün μg/l g/m 3 g/gün g/gün g/gün
Demir, Fe
o
1800
e s . ,
1620,0 2632,5 950 0,950 1187,5 -1445,0 1445,0
D lık ak
Nikel, Ni 100 90,0 146,3 27 0,027 33,8 -112,5 112,5
F
Kobalt, Co 75 67,5 109,7 40 0,040 50,0 -59,7 59,7
Molibden, Mo
Çinko, Zn a
B h.
60
60
54,0
54,0
87,8
87,8
15
16
0,015
0,016
18,8
20,0
-69,0
-67,8
69,0
67,8
Mangan, Mn
Bakur, Cu
M ü
20
10
18,0
9,0
29,3
14,6
165
5
0,165
0,005
206,3
6,3
177,0
-8,4
-177,084
8,4
A Y
Ü N l .
G i B ö
ÖRNEK-6 e t i t es
h .
hm r s M ü
YAÇYA . A REAKTÖR
i v e
r e
D r Ü n e v
ç . s i r , Ç
o
D lık ak e .
a
B h. F
M ü
85
Y
ÖRNEK
N A
Debisi 2500 m3/gün olan süt endüstrisi atıksuları YAÇYA reaktörde arıtılacaktır. Reaktörü tasarlayınız.
.
l
 Atıksuyun sıcaklığı T=18 °C
 KOİ0: 6500 mg/l (çözünmüş KOİ)
G Ü i B ö

t s .
Askıda çamur bölmesi aktif reaktör hacminin %75’ini ve %25’ini granül çamur yatak oluşturmaktadır.
e t e
i h
 Gaz toplama bölmesinin yüksekliği=2,5 m

m
Hacimsel organik yük (OLR) =16 kg KOİ/m3-gün
h r s M ü

A i v e
Mikrobiyal dönüşüm oranı, Y = 0,08 kg UKM/kg KOİ
e
.

r
İçsel solunum hızı, kd = 0,06 gün–1

D r Ü n v
Maksimum spesifik çoğalma hızı, µmax = 0,20 gün–1
e
. r

Ç
Yarı doygunluk sabiti, (afinite) Ks = 500 mg KOİ/L
o ç s i . ,
D lık ak e
a
B h. F
M ü
86
Y
(1) Ön değerlendirme-analiz
N A
Anaerobik proseslerde birinci öncelikli husus reaktörün işletme sıcaklığıdır. Süt endüstrisi atıksularının debisi ve
.
l
KOİ konsantrasyonu yüksek olup, aerobik arıtılması halinde fazla miktarda çamur oluşacağından ön anerobik
Ü ö
arıtma uygun olur. Ancak atıksuyun KOİ’si aşırı yüksek olmadığından, atıksuyu 35 °C’ye getirmek için ilave
G i B
enerjiye gerek olup olmadığını ve reaktörün işletme sıcaklığı konusunda ön değerlendirme yaparak işletme
sıcaklığı belirlenebilir.
e t t es .
(i ) Birim miktar atıksuyun enerjisi;
m s i üh
h r M
0,35 (m3 CH 4 / kg KOİ gid . )  6,5 (kg KOİ / L)  0,85 ( KOİ giderme verimi )
e
 1,93 m3 CH 4 / L Atıksu
. A n i v r e
Ham atıksuyun sıcaklığı
r v
18 °C olduğundan,
Ü
 1,93 (m3 CH 4 / L Atıksu )  35,846 (kJ / m3 CH 4 )
D e
atıksuya ilave enerji
. i r Ç
 69,1 kJ / L Atıksu (%85 verim için1, 0 L atıksudan üretilebilecek azami enerji ) vermeksizin
ç s ,
6,5 kg KOİ/m3 atıksu ile
o
D lık ak e .
(ii ) 1 kg suyun sıcaklığını1 oC artırmak için 4, 2 kJ enerji gerekir.
%25 kayıp olsa; 4, 2 100 / 25  5, 6 kJ / C
işletme sıcaklığı 12 °C’lik
artışla 30 °C’ye çıkarılabilir
F
o
ve reaktör 30 °C’de
a
B h.
68, 62 kJ enerji ile;  T  68, 62 kJ / 5, 6 kJ / oC  12,3 oC
işletilecek şekilde tasarım
parametreleri geliştirilebilir.
M ü
1, 0 L atıksuyun sıcaklığıilave enerji harcamaksızın 12,3 oC artırılabilir.
87
Y
ÇÖZÜM
A
(2) Reaktörün boyutları;
N .
YAÇYA reaktörlerin en temel tasarım parametresi hacimsel organik yüktür. Reaktörün hacmi hacimsel organik
yüke göre hesaplanır.
Ü ö l
(i ) Reatörün hacmi; V  Q  S0 / OLR
t G s i B
V 
e i t e h .
2500 (m3 / gün )  6,5( kg / m3 )

s ü
3
1015, 63 ( m )
m r
16 kg KOİ / m  gün
3
(ii ) Reaktörün yüzey alanı; A  V / H h

A i v e e M
(vi ) Reaktörün ebatları;
r .
Reaktörün derinliği (8  10 m) 8 m olsun
n
(KABUL);
v r V  12 12  8  1152 m 3
 126,95 m  1Ü
V 1015, 62 (m ) D
2 12  144e
8(m) ç. i r Ç
H  8 m  2, 5 m  10,5 m
3
A 
s ,
2 2
m
o e . A  144 m
H 2
D lık ak
Bu büyüklükteki bir reaktörü silindirik tasarlamak yerine L  12 m
B h.a F
dikdörtgen/kare tasarlamak daha uygundur. Gaz toplama sisteminin
B  12m
yapısından dolayı reaktör çapı 3-4 m’den sonra dikdörtgen planlama
daha uygun olur.
ü
(iii ) Reatörün çökelme bölmesi dahil yüksekliği; H  8(m)  2,5 (m)  10, 50 m
M
88
Y
(3) Yukarı akış hızı (𝑽𝒚𝒂𝒉);
Yukarı akış hızı; Vyuh  Q / A
N A .
Ü
2500 (m3 / gün )
ö l
i
  17,86 m / gün  0, 72 m / saat
G s B
2
t
144 (m )
(4) Hidrolik bekletme süresi (HBS);
e i t e h .
h  V / Q
hm r s M ü
A i v e e
. r
1152 (m3 )
r n
  0, 46 gün  11,1 saat
Ü v
3
D e
2500 (m / gün)
ç . s i r , Ç
(5-1) Arıtma verimi;
Reaktör çıkışında KOİ, o
D lık  ak

Se 
  e 
.
K S (1  kd c )
max  k d  1
formülü ile hesaplanabilir. Ancak, bunun için çamur
a F
c
B h.
yaşını ve verimi bilmek gerekir. Çamur yaşı da arıtma verimine bağlı olduğundan, bir kabul yapmak gerekir.
ü
%85 arıtma verimi tahmin edilerek çamur yaşı hesaplanıp, verim doğrulaması yapılabilir. 89
M
Y
(6-1) Çamur yaşı; (%85 arıtma verimi kabulü için)
A
N l .
 2500 (m3 / gün )  6,5( kgKOİ / m3 )  0,85  13812,5 kgKOİ / gün
Ü
G s i B ö
e t i t e h .
 0, 08(kg UKM/ kgKOİ) 13812 (kg KOİ/ gün )  1105kg UKM / gün
ü
m s
(iii ) Hacimsel organik yükleme hızı;
h e r M 
13812,5(kgKOİ / gün )
. A n i v r e
1152 (m3 )
D r Ü e v
 12 kg KOİ / m3  gün  16 kg / m3  gün
. i r Ç
(iv) Reaktördeki biyokütle;
o ç e s . ,
 Yataktaki çamur %25(70 kg/ m3 )  askıdaki çamur (%75) (6 kg / m3 )
D lık ak
 70 (kg / m3 )  0, 25 1152   7 ( kg / m3 )  0, 75 1152 
a
 25344 kg UKM
B h. F
(v) Çamur yaşı  Reaktördeki toplam biyokütle / günlük üretilen biyokütle
M ü
 25344 (kg ) /1105(kg/ gün)  22, 9 gün
90
Y
(7-1) Reaktör çıkışı KOİ konsantrasyonu;
Se 
K S (1  kd c )
N A .
l
 c  max  kd   1
G Ü i
0,5(kg / m3 )  1  0, 06 ( gün 1 )  22,9 ( gün) 
B ö

e t t es .
 0,5373 kg / m3  537 mg / l
i h
22,9 ( gün)  0, 20 ( gün 1 )  0, 06 ( gün 1 )   1
hm r s M ü
e
. A i v
KOİ 0  KOİ e
n r e
r
Arıtma verimi, E 
D Ü
KOİ 0
e v
ç . 
s i r , Ç
6500(mg / l )  537(mg / l )
 %91, 7
o
D lık ak e .
6500 (mg / l )
a F
Hesaplanan %91,7 arıtma verimi, kabul edilen %85 arıtma verimini doğrulanmadığından, (6-1) Çamur
B h.
yaşı, (7-1) Reaktör çıkışı KOİ konsantrasyonu ve (8-1) Arıtma verimi adımları tekrar hesaplanır.
M ü
Bu sefer kabul edilen arıtma verimi %91,0 olsun.
91
Y
(6-2) Çamur yaşı; (%91 arıtma verimi kabulü için)
A
N l .
 2500 (m3 / gün )  6,5( kgKOİ / m3 )  0, 91  14 787,5kgKOİ / gün
Ü
G s i B ö
e t i t e h .
 0, 08(kg UKM/ kgKOİ) 14787,5(kg KOİ/ gün )  1183kg UKM / gün
ü
m s
(iii ) Hacimsel organik yükleme hızı;
h e r M 
14 787,5( kgKOİ / gün )
. A n i v r e
1152 (m3 )
D r Ü e v
 12,8 kg KOİ / m3  gün  16 kg / m3  gün
. i r Ç
(iv) Reaktördeki biyokütle;
o ç e s . ,
 Yataktaki çamur %25(70 kg/ m3 )  askıdaki çamur (%75) (6 kg / m3 )
D lık ak
 70 (kg / m3 )  0, 25 1152   7 ( kg / m3 )  0, 75 1152 
a
 25 344 kg UKM
B h. F
(v) Çamur yaşı  Reaktördeki toplam biyokütle / günlük üretilen biyokütle
M ü
 25344 (kg ) /1183(kg/ gün)  21, 4 gün
92
Y
(7-2) Reaktör çıkışı KOİ konsantrasyonu;
Se 
K S (1  kd c )
N A .
l
 c  max  kd   1
G Ü i
0,5(kg / m3 )  1  0, 06 ( gün 1 )  21, 4 ( gün) 
B ö

e t t es .
 0,5716 kg / m3  571, 6 mg / l
i h
21, 4 ( gün)  0, 20 ( gün 1 )  0, 06 ( gün 1 )   1
hm r s M ü
e
. A i v
KOİ 0  KOİ e
n r e
r
Arıtma verimi, E 
D Ü
KOİ 0
e v
ç . 
s i r , Ç
6500(mg / l )  571, 6(mg / l )
 %91, 2
o
D lık ak e .
6500 (mg / l )
F
Hesaplanan %91,2 arıtma verimi, kabul (tahmin) edilen %91 arıtma verimini doğruladığından;


KOİe=572 mg/l
a
B h.
ü
E=%91,2
93
 θc=21,4 gün
M
Y
(9) F/M oranı (besleme oranı);
F 2500 (m3 / gün )  6,5( kgKOİ / m3 )


N A
 0,583 kgKOİ / kgUKM  gün
.
M 25344(kg )
Ü ö l
(10) Metan üretimi;
t G s i B
e i t
Üretilen metan hacmi;  0,35(m3 / kg KOİ gid . )  KOİ gid .
e h .
hm
r s ü
 0,35(m3 / kg KOİ gid . )  14 787,5( kg KOİ gid . / gün)  1, 42 1183(kgUKM / gün ) 
M
A i v e e
. r
 4587,5 m3 / gün ( STP)
D r Ü n v
 4923, 7 m3 / gün (20 oC )
e
(11) Biyogaz üretimi;
ç . s i r , Ç
o
D lık ak e
Üretilen biyogaz hacmi;  QCH 4 / 0,55
.
a F
 4587,5 m3 / gün ( STP) / 0,55
B h.  8341, 2 m3 / gün ( STP)
M ü  8952 m3 / gün (20 oC )

94
Y
(12) Spesifik gaz üretimi;
A
N
 4587,5(m3 / gün) /1152 ( m3 )
Ü l .
G i
 3,982 m3CH 4 / m3 reaktör  gün
s B ö
e t t e
i h .
hm r s ü
 4587 (m3 CH 4 / gün) / 2500(m3 / gün)
M
A v e
 1,832 m3CH 4 / m3 atıksu
i e
r. n v r
(iii ) Birim aktif çamur başına spesifik CH 4 üretimi;
. D i r Ü Ç e
4587 (m3CH 4 / gün)
ç
  0,181 m3CH 4 / kg UKM
o e s . ,
25344 kgUKM
D lık ak
(13) Biyogazın enerji eşdeğeri;
a
B h. F
 4587 m3 / gün  35846 kJ / m3  164, 45 106 kJ / gün 1 kWh=3,6 MJ=3600 kJ
ü
 45680 kWh / gün  %35 verim  15988 kWh / gün 95
M
Y
(14) Atıksuyun sıcaklığını 18 °C’den 30 °C’ye çıkarmak için gerekli enerji;
N A
(i ) Gerekli ısı enerjisi  2500 000 kg / gün  [(30 – 18) oC ]  (4 200 J / kg oC )
.
Ü l
 126 109 (J / gün)  126  103 (MJ / gün)  35000 (kWh / gün)
ö
(ii ) %25 enerji kaybı;
t G  s i B
e i t e h .
 126 103 (MJ / gün)  100 / 75  168 103 MJ
h m r s ü
Enerji dengesi  164, 45 10 kJA 0 kJ / gün M
/ gün  126 v1e
(15) Enerji dengesi;
r. n i 6
v r e 6
D Ü e
Reaktörü ısıtmak için harcanan
. r
Üretilen
ç
 35, 48 kJ
i
10 kJ / gün
s , Ç
6
o
D lık ak e .
Arıtma verimi %91’e verime göre hesaplandığından reaktörün 30 °C’de işletilmesi halinde bir miktar
a F
enerji artmaktadır. Ekonomik ve teknik fizibiliteye bağlı olarak enerji çevrim yatırımı yapılabilir ya da
B h.
reaktörün işletme sıcaklığı optimize edilebilir.
M ü
96
Y
(16) Savak hesabı-1;
Diş debisi 2,085071 m3/gün
A
1,5
N
2,413E-05 m3/sn
.
cm
73,3o
Ü ö l Tan (θ/2) 0,3
G s i B
(θ/2) 16,699
t e .
5 cm
e t
θ 33,398
m s i ühSavak yüksekliği, h 0,020244 m
r
16,70o
h e M
Savak yüksekliği, h 2,024 cm
A v
33,4o
i e
Diş debisi, q 2,413E-05 m3/sn
Sıra
r. 6 adet
n v r 2.500 m3/gün
Uzunluk
. D
12 m
i r Ü Ç e
SENARYO
ç
∑ Uzunluk 72 m
s ,
Savak yüksekliği, h 0,03 m
Savak derinliği
Savak ağız genişliği o
D lık ak e
0,05 m
0,03 m . Diş debisi, q 6,452E-05 m3/sn
6.684 m3/gün
Savak aralığı
Savak adedi a
0,03 m
F
B h. q  158  0,584   2  g   tan 2  h
1199 adet
ü
1 5
Savak yükü; 2 2 97
M
2500/72=1,45m3/saat-m<5m3/saat-m
Y
(16) Savak hesabı-2;
1,5
A
cm
N .
Tan (θ/2) 0,25
l
61,93o
Ü
(θ/2)
ö
14,036
G i B
θ
s
6 cm 28,072
e t i t e h .
θ' 61,928
s ü
Savak yüksekliği, h
m
14,04o 0,024431 m
h e
28,07o
r M
Savak yüksekliği, h 2,443 cm
A i v e
. r
Sıra
n
6 adet
r v
2.500 m3/gün
D Ü e
Uzunluk 12 m
Savak yüksekliği, h 0,04 m
. i r Ç
∑ Uzunluk 72 m
ç s ,
o .
Savak derinliği 0,06 m
e
D lık ak 8
8.575 m3/gün
Savak ağız genişliği 0,03 m
F
Savak aralığı
a
0,05 m
B h . 
Savak adedi 899 adet
q   0,584   2  g   tan  h
1 5
ü
2 2
Diş debisi 2,780095 m3/gün
15 2 98
M
3,218E-05 m3/sn
NÜTRİENT İHTİYACI
Atıksuyun anaerobik arıtılmasında nütrient
A Y Biyokütledeki
Atıksuda
N
Elementler ölçülen
l .
ihtiyacı ham atıksudaki makro ve oran
Ü
kons.
ö
mikronürtientlerin konsantrasyonları göz
i
Makronütrientler g/kgC 5 H 7 NO 2 mg/l
G s B
önüne alınarak hesaplanabilir.
t .
Azot, N 65 35
e t e
İçsel sonulum sebebiyle ölen
i h
Fosfor, P 15 7
ü
mikroorganizmalardaki bileşenler makro ve
mikro besi elementleri olarak tekrar
hm r s M
Potasyum, K 10 4
e
kullanılabilir. Besi elementi ihtiyacının
A
Kükürt, S 10 20
%10’unun içsel solunumla karşılanabileceğini
r. n i v r e Kalsiyum, Ca 4 40
v
varsayalım ve atıksuyun analiz sonuçları için
D Ü
Magnezyum, Mg 3 5
e
makro ve mikronütrient ihtiyacını
. i r Ç
hesaplayalım. Mikronütrientler mg/kg UKM μg/l
o ç e s . ,
Demir, Fe 1800 850
D lık ak
Eksik nütrientler atıksuya nasıl ilave edilebilir? Nikel, Ni 100 40
Kobalt, Co 75 40
a
B h. F Molibden, Mo
Çinko, Zn
60
60
25
30
M ü Mangan, Mn
Bakur, Cu
20
10
25
3
99
Y
TABLO Atıksuyun nütrient dengesi, fazlalık ve noksanlık
A
Biyokütle Üretimi 1183 kg/gün
N
2500 m3/gün
.
Atıksu Debisi KOİ 6500 mg/L
Ü l
Biyokütle Atıksuda Atıksuda
ö
Biyokütledeki Biyokütledeki Atıksudaki
i
Elementler için gerekli ölçülen ölçülen Fazlalık Noksanlık
G B
oran oranın %80'ni Miktar
s
miktar kons. kons.
Makronütrientler g/kgC 5 H 7 NO 2
e t t e
g/kgC 5 H 7 NO 2
i h .kg/gün mg/l kg/m 3 kg/gün kg/gün kg/gün
s ü
Azot, N 65 58,5 69,2 25,0 0,025 62,5 -6,7 6,7
Fosfor, P 15
hm e r
13,5
M
16,0 5,0 0,005 12,5 -3,5 3,5
A v
Potasyum, K 10 9,0 10,6 3,7 0,004 9,3 -1,4 1,4
Kükürt, S
Kalsiyum, Ca
10
4
r. n i 9,0
v
3,6
r e 10,6
4,3
13,3
37,0
0,013
0,037
33,3
92,5
22,7
88,2
-22,7
-88,2
Magnezyum, Mg
. D3
i r Ü Ç e2,7 3,2 3,0 0,003 7,5 4,3 -4,3
ç
Mikronütrientler mg/kg UKM mg/kg UKM g/gün μg/l g/m 3 g/gün g/gün g/gün
Demir, Fe
o
1800
e s . ,1620,0 1916,5 765 0,765 1912,5 -4,0 4,0
D lık ak
Nikel, Ni 100 90,0 106,5 35 0,035 87,5 -19,0 19,0
F
Kobalt, Co 75 67,5 79,9 35 0,035 87,5 7,6 -7,6
Molibden, Mo
Çinko, Zn a
B h.
60
60
54,0
54,0
63,9
63,9
20
21
0,020
0,021
50,0
52,5
-13,9
-11,4
13,9
11,4
Mangan, Mn
Bakur, Cu
M ü
20
10
18,0
9,0
21,3
10,6
165
4
0,165
0,004
412,5
10,0
391,2
-0,6
-391,2100
0,6
YAÇYA REAKTÖR TASARIMI ÖZETİ
YAÇYA reaktörlerin tasarımında;
A Y
A. ATIKSU
Ü N l .
G s i B ö
 Atıksuyun tipi (pH, sıcaklık, alkalinite, nütrientler, eser elementler, toksik bileşenler) ve miktarı
t
irdelenir.
e t e h .
 Özellikle büyük ölçekli endüstriyel atıksuların anaerobik arıtımı için ön pilot arıtma çalışmaları ile
i
m s ü
hacimsel organik yükün ve HBS’nin belirlenmesi gerekir.
B. TASARIM
h e r M
A i v e
 Uygun hacimsel organik yük seçilerek reaktörün etkili hacmi hesaplanır.
. n r
r
 Seyreltik atıksular için uygun Vyah <1 m/saat seçilerek reaktörün yüzey alanı hesaplanır
D Ü e v
 Reaktörün alanı/derinliği/hacmi ve boyutları hesaplanır.
ç . i r Ç
 Reaktörün HBS ve çamur yaşı (𝜃𝑐 ) hesaplanır.
s ,
o e .
 Çamur üretimi ve metan üretimi hesaplanır.
D lık ak
 Enerji üretimi ve enerji dengesi hesaplanır.
a F
 Reaktörün giriş ve çıkış yapıları tasarlanır.
B h.
 Biyogaz toplama ve çökelme bölmesi tasarlanır.
ü
 İnşaat ve mekanik kısımlar kolay inşaa etmeye ve işletmeye elverişli olacak şekilde gözden geçirilir. 101
M

08 09 Doç DR Ahmet Günay Cms 4109 Anaerobik Arıtım Süreçleri Uasb Reaktörler 2

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

08 09 Doç DR Ahmet Günay Cms 4109 Anaerobik Arıtım Süreçleri Uasb Reaktörler 2

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

A Y

hm r s M ü ● KOİ>5000 mg/L ise OLR

D r Ü e v C: OLR kriteri sağlanamaz

● θh >6 saat (16 saat)

r. n i v r e Reaktörde granül çamur oluşmadığı zaman;

r. n i v r e eğimli yüzeylerde katı maddeler birikmez.

. D i r Ü Ç e yukarı akış hızı, verimli bir durulama

o e s . , sağlayacak şekilde tasarlanmalıdır. Bu bölme

ö l Maksimum (günlük) Pik debi (2-4 saat)

. i r Ç e J.G.M. van der Lubbe (2012),

o e s . , Wastewater Treatment Design

m s i üh • Granüller yüzme eğilimine geçebilir.

e . , Minimum çamur yaşı (θcm ) metan üreten bakterilerin

i t e h .6-18 0,25-0,70 70-75

M ü 6-24 0,25-0,70 80-90

r e >24 0,15-0,70 75-80

Deflektör (gaz, sıvı,

M ü 103 MJ/gün=99,4 x 103 MJ/gün ya da 27 611 kWh/gün

D lık ak2,5 m ∆T ≈ 11-12 °C

B a . F Savak yükü=3000/(6×14)=1,49 m3/saat-m

Cd: akış katsayısı=0,584

14 m’lik savak plakasında 3

14 m’lik savak plakasında

14 m’lik savak plakasında

Boilerde ve reaktördekilısı kaçakları a

kJ./ gün  285, 6 10 kJ / gün

v r e Reaktörü ısıtmak için harcanan

D lık   24 saaat /kgün

n i v r e Bu örnekte biyogaz debisi niçin hesaplanmamıştır?

(i ) Organik yük ; LKOİ  Q  S0  E

r. n v r  3, 29 kg / m3  gün  3,52 kg / m3  gün

B h.  1001,8(m3 / gün) / 435( m3 / gün)

t G s i 0,138 m3CH 4 / kg UKM

(i ) Reaktör çıkışında KOİ konsantrasyonu

. D i r Ü Ç e  18062,5 (kgKOİ / gün)

D0,18 C lHıkO N  3,3aCHk 1,98 CO  0,82 NH  0, 82 HCO

C7 H13O4 N  7,5O2  7CO2  NH 3  5H 2O

m r s ü  13170, 6 kg C7 H14O3 N gid .

(4) Dönüşüm oranları;

s i B ö Her iki şartı da sağlayan

(iii ) Reaktörün yüzey alanıD  Ü  28e

. D i r Ü Ç e  5563(m3 / gün) /1250 ( m3 / gün)

D lık ak (iii ) Birim aktif çamur başına spesifik CH 4 üretimi;

 5563 m3 CH 4 / gün  35846 kj / m3

r. n i v r e ii. Qbiyogaz=9553 m3 (20 °C)

i h .kg/gün mg/l kg/m 3 kg/gün kg/gün kg/gün

i r Ü Ç e2,7 4,4 7,0 0,007 8,8 4,4 -4,4

(ii ) Reaktörün yüzey alanı; A  V / H h

F 2500 (m3 / gün )  6,5( kgKOİ / m3 )

B h.  8341, 2 m3 / gün ( STP)

M ü  8952 m3 / gün (20 oC )

Ü ö l Tan (θ/2) 0,3

m s i ühSavak yüksekliği, h 0,020244 m

i h .kg/gün mg/l kg/m 3 kg/gün kg/gün kg/gün

i r Ü Ç e2,7 3,2 3,0 0,003 7,5 4,3 -4,3

e s . ,1620,0 1916,5 765 0,765 1912,5 -4,0 4,0

You might also like