OKB DHE ROLI I SAJ NË LUFTËRA

Arxhend Qaili
Kolegji Universum, Departamenti-Juridik
Lënda: E drejta ndërkombëtare; Mentoruar nga Prof. Alban Maliqi
aq57361@universum-ks.org

1
 ABSTRAKT
Ky punim seminarik ka për qëllim shqyrtimin e Organizatës së Kombeve të Bashkuara
(OKB) si një institucion kyç në bashkëpunimin ndërkombëtar dhe zbatimin e agjendës së paqes
dhe zhvillimit në nivel global. Duke u fokusuar në historinë, strukturën dhe funksionimin e
OKB-së, punimi do të analizojmë rolin të cilin ka kjo organizatë në zgjidhjen e konflikteve dhe
parandalimin e luftërave, si dhe përpjekjet e saj për të mbrojtur të drejtat e njeriut dhe për të
promovuar zhvillimin e qëndrueshëm.
Në këtë analizë, do të përdoren shembuj konkret të misioneve të OKB-së në vende të
ndryshme në botë, si për shembull, ndihma humanitare në vendet në zhvillim, mbrojtja e të
drejtave të njeriut në vende të caktuara dhe ndërhyrja e OKB-së në konflikte të armatosura. Ky
punim synon të ofrojë një kuptim të gjerë dhe të detajuar të OKB-së si një organizatë
ndërkombëtare, si dhe të përqendrojë vëmendjen në rolin roli që OKB-ja luan në luftërat
ndërkombëtare dhe ndikimi që ka në mbrojtjen e paqes dhe stabilitetit në botë.

Fjalët kyçe: martesat, mituria, ligji për familjen, kanuni, sheriati,

Hyrje
Në këtë punim seminarik fokusi jonë kryesor do të jetë roli i OKB-së në luftëra dhe
parandalimin e tyre. Roli i OKB-së në parandalimin e konflikteve dhe luftës është i rëndësishëm
për arsye se çdo konflikt në botë mund të ndikojë në stabilitetin dhe sigurinë globale. Për këtë
arsye, OKB ka zhvilluar me vite mekanizma të ndryshëm që kanë për qëllim ndërmarrjen e
masave të menjëhershme dhe afatgjata për parandalimin e konflikteve dhe luftës. Në këtë
drejtim, OKB ka zhvilluar misione të ndryshme paqësore në vende të ndryshme në botë, duke u
përqendruar në monitorimin e armëve, përgjithësisht duke ndërmarrë hapa për të mbrojtur
pupullatën civile dhe për të siguruar që vendet të zgjidhin mosmarrëveshjet e tyre përmes
mënyrës paqësore, bisedimeve dhe negociatave.
Në mënyrë të veçantë, OKB është angazhuar për të parandaluar dhe zgjidhur konfliktet
në vende të caktuara që kanë pasur një historik të gjatë të konflikteve dhe luftërave. Si shembuj
të këtij angazhimi, mund të përmendim misionet e OKB-së në Lindjen e Mesme dhe Ballkan, ku
organizata ka ndërmarrë hapa të rëndësishme për të parandaluar përkeqësimin e situatës në këto
rajone dhe për të ndihmuar në zbutjen e tensioneve.
Përveç rolit të saj në parandalimin e konflikteve dhe luftërave, OKB gjithashtu ka një rol
të rëndësishëm në mbrojtjen e të drejtave dhe lirive të njeriut dhe ndihmën humanitare në kohë
luftërash. Për shembull, organizata ka ndërmarrë hapa të rëndësishm për të ndihmuar popullatën
civile e cila vuajn nga lufta, duke ofruar ndihmë ushqimore, mjekësore dhe shërbime të tjera të

2
rëndësishme. Në këtë drejtim, OKB në kuadër të saj ka zhvilluar organizata të ndryshme, si
Organizata Botërore e Shëndetësisë dhe Agjencia e Kombeve të Bashkuara për Refugjatët, që
kanë për qëllim të ndihmojnë në trajtimin e sëmundjeve dhe në mbrojtjen e të drejtave të
refugjatëve dhe personave të zhvendosur.
Megjithatë, edhe pse OKB ka ndërmarrë masa të rëndësishme për parandalimin dhe
zgjidhjen e konflikteve, ende ka shumë sfida dhe pengesa në këtë drejtim. Disa prej sfidave
kryesore përfshijnë mungesën e bashkëpunimit dhe koordinimit mes shteteve anëtare, mungesën
e resurseve financiare dhe njerëzore për të ndërmarrë masa afatgjata për parandalimin e
konflikteve, dhe mungesën e vullnetit politik për të zgjidhur mosmarrëveshjet dhe tensionet në
mënyra paqësore me anë të bisedimeve dhe negociatave. Me vazhdimin e saj si një platformë e
rëndësishme për bashkëpunim ndërkombëtar, OKB vazhdon të luajë një rol të rëndësishëm në
parandalimin dhe zgjidhjen e konflikteve në nivel global. Me ndihmën e mekanizmave të tij të
ndryshëm dhe me angazhimin e shteteve anëtare, OKB synon të ndërtojë botë në të cilën
respektohen të drejtat e njeriut, një botë të qetë, pa luftëra dhe një siguri globale të pa lëkundur.

OKB, faktorët e krijimit dhe historiku i saj

Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) u krijua pas Luftës së Dytë Botërore me
synimin e ndërtimit të një organizate ndërkombëtare për të promovuar paqe, stabilitet dhe
bashkëpunim midis shteteve. Në këtë kapitull, do të shqyrtojmë faktorët kryesorë që çuan në
krijimin e OKB-së dhe një historik të shkurtër rreth saj. Faktorët kryesorë për krijimin e OKB-së
ishin pasojat e Luftës së Dytë Botërore. Lufta e dytë botërore e la një pasqyrë të tmerrshme të
shkatërrimit dhe vrasjeve, duke u bërë një pengesë e madhe për zhvillimin ekonomik dhe
përparaqitjen e programeve sociale. Gjatë kohës së Luftës së dytë botërore, forcat e Aleancës
Perëndimore u bashkuan për të luftuar regjimet fashiste dhe naziste në Evropë, ndërsa në Azi,
Japonia u mposht nga forcat e Aleancës Perëndimore dhe forcave kineze.1
Në konferencën e San Franciskos në vitin 1945, përfaqësuesit e 50 vendeve u mblodhën
për të diskutuar krijimin e një organizate ndërkombëtare që do të promovonte paqen dhe
bashkëpunimin ndërkombëtar. Konferenca u mbajt pasi Shtetet e Bashkuara dhe aleatët e tyre
fituan Luftën e Dytë Botërore. Akti i luftës së dytë botërore u konsiderua si një pasoje e
shkatërrimit dhe dështimit të Lidhjes së Kombeve në parandalimin e Luftës.
Në Konferencën e San Franciskos, përfaqësuesit e vendeve të ndryshme arritën një
marrëveshje për themelimin e OKB-së. Në Kushtetutën e OKB-së, të gjitha shtetet anëtare
pranojnë përgjegjësinë e tyre për të ndihmuar në parandalimin e konflikteve dhe për të
promovuar paqen, si dhe për të mbrojtur të drejtat dhe liritë e njeriut. Në mënyrë të ngjashme me
Lidhjen e Kombeve, OKB e ka një Këshill Sigurimi për të trajtuar çështjeve të sigurisë

1
Ministria për europën dhe punët e jashtme.(S.A).Krijimi i organizatës së kombeve të bashkuara.
https://punetejashtme.gov.al/krijimi-i-organizates-se-kombeve-te-bashkuara/

3
ndërkombëtare, por OKB gjithashtu ka një Këshill Ekonomik dhe Social, një Gjykatë
Ndërkombëtare dhe një Asamble të përbërë nga të gjithë anëtarët e OKB-së. 2
Që nga krijimi i saj në vitin 1945, OKB ka përmirësuar dhe zgjeruar rolin e saj në drejtim
të qëllimeve të saj themelore. Organizata është angazhuar në të gjitha aspektet e zhvillimit
ndërkombëtar dhe ka qenë aktive në trajtimin e sfidave të rëndësishme të kohës së saj, përfshirë
konfliktet e armatosura, dhunën ndaj grave dhe fëmijëve etj.
Një nga arritjet më të mëdha të OKB-së ishin operacionet e saj paqëndrueshme në botë.
Në bazë të kapitullit VII të Kushtetutës së OKB-së, Këshilli Sigurimi mund të ndërmarrë masa
ushtarake për të parandaluar ose ndaluar një konflikt të armatosur. Këto masat mund të jenë nga
imponimi i embargove të armëve deri tek dërgimi i forcave paqësore për të parandaluar sulme të
mundshme. OKB ka drejtuar një numër të madh të misioneve paqësore në shumë pjesë të botës,
duke ndihmuar në ndalimin e konflikteve dhe ndërmarrjen e hapa drejt paqes.
Një tjetër arritje e rëndësishme e OKB-së ishte Deklarata Universale e të Drejtave të
Njeriut, e cila u miratua në 1948 dhe e cila bëri që OKB të bëhej një zë i fuqishëm në mbrojtjen e
të drejtave dhe lirive themelore të njeriut. OKB është angazhuar gjithashtu në luftën kundër
diskriminimit, ksanofobisë dhe akteve raciste të ndryshme dhe ka mbështetur përpjekjet për të
garantuar barazi të plotë dhe drejtësi sociale.3
Në përfundim, OKB është një organizatë ndërkombëtare me ndikim të madh në
zhvillimin e marrëdhënieve ndërkombëtare dhe në ndërmarrjen e hapave drejt paqes dhe
stabilitetit ndërkombëtar. Faktorët kryesorë për krijimin e OKB-së ishin pasojat e Luftës së Dytë
Botërore dhe synimi për të parandaluar konflikte të tilla në të ardhmen. OKB ka arritur shumë në
mbrojtjen e të drejtave të njeriut dhe në ndihmën për zhvillimin e vendeve në zhvillim, por
gjithashtu është përballur me shumë sfida dhe kritika. Nëse OKB dëshiron të vazhdojë të jetë një
forcë e fuqishme për paqe dhe siguri ndërkombëtare, ajo duhet të vazhdojë të përmirësojë veten
dhe të përshtatet me kohën dhe sfidat e reja të cilat na presin duke filluar nga pamundësimi i
shmangies së invasionit aktual i cili po zhvillohet në Ukrainë nga Rusia dhe shkeljet e ndryshme
të dekleratës universal për të drejtat e njeriut të cilat po konsiderohen si dështime të OKB-së.

Struktura e OKB-së
Organet kryesore të OKB-së janë një grup strukturash që janë përgjegjëse për drejtimin
dhe koordinimin e veprimtarive të OKB-së në nivel ndërkombëtar. OKB ka themeluar këto
organe për të arritur qëllimet e saj kryesore të cilat mbulojnë fusha të ndryshme të veprimtarisë.
Këto pesë organe janë të veçanta dhe janë struktura të OKB-së, këto organe janë: Këshilli i

2
Karta e kombeve të bashkuara. (2019, dhjetor). Wikipedia. https://sq.wikipedia.org/wiki/Karta_e_Kombeve_t
%C3%AB_Bashkuara
3
Deklerata universale për të drejtat e njeriut. (2023, janar). Wikipedia
https://sq.wikipedia.org/wiki/Deklarata_Universale_p%C3%ABr_t%C3%AB_Drejtat_e_Njeriut

4
sigurimit, Asambleja kushtetuese, Këshilli ekzekutiv, Sekretariati i OKB-së, dhe gjykata
ndërkombëtare.4
Këshilli i Sigurimit është organi kryesor i OKB-së, ai shërben për mbajtjen e paqes dhe
sigurisë ndërkombëtare. Këshilli i sigurimit ka 15 anëtarë, nga të cilët 5 janë anëtarët e
përhershëm me të drejtë vetoje, siç janë Shtetet e Bashkuara, Rusia, Kina, Franca dhe Mbretëria
e Bashkuar. Këshilli i Sigurimit ka përgjegjësi për vendimet që marrin për të mbrojtur paqen dhe
stabiliteitn ndërkombëtare, duke përfshirë edhe autorizimin e misioneve paqeruajtëse të OKB-
së.4
Asambleja Kushtetuese është organi më i lartë ligjvënës i OKB-së, ai ka 193 anëtarë. Në
këtë organ, të gjitha shtetet anëtare kanë të drejtë votimi të barabartë dhe mund të diskutojnë dhe
të miratojnë rezoluta mbi çështje të ndryshme. Asambleja Kushtetuese është përgjegjëse për
miratimin e buxhetit të OKB-së dhe përcaktimin e politikave të saj.
Këshilli Ekzekutiv është organi i cili mbikëqyr veprimtarinë e OKB-së, ai ka 54 anëtarë.
Këshilli Ekzekutiv vlerëson raportet dhe kërkesat për ndihmë nga shtetet anëtare dhe mbështet
veprimtarinë e OKB-së në të gjitha fushat e saj. Nëse një shtet anëtar nuk respekton vendimet e
OKB-së, Këshilli Ekzekutiv mund të vendosë sanksione ose masat tjera të nevojshme, rast aktual
i kemi sanksionet e vendosura ndaj Rusisë nga shumica e shteteve anëtare.
Sekretariati është struktura administrative e OKB-së dhe ka si qëllim të mbështesë
veprimtarinë e organit ekzekutiv dhe të ndihmojë shtetet anëtare në mbledhjen dhe shpërndarjen
e informacionit. Sekretariati gjithashtu ka përgjegjësi për koordinimin e misioneve paqeruajtëse
të OKB-së dhe për administrimin e buxhetit.
Gjykata Ndërkombëtare është një nga organet më të rëndësishme të OKB-së, pasi ka një
rol të rëndësishëm në sigurimin e paqes dhe stabilitetit ndërkombëtar. Ajo është një prej disa
organeve të OKB-së që kanë si detyrë të ndërmarrin veprime për të zgjidhur mosmarrëveshjet
ndërkombëtare në mënyrë paqësore, në bazë të të drejtës dhe traktateve ndërkombëtare. 5
Përmbledhja e organeve kryesore të OKB-së tregon qëllimin e tyre për të kordinuar dhe
drejtuar veprimtaritë e OKB-së në nivel ndërkombëtar. Këto organe kanë përgjegjësi dhe
funksione të ndryshme, por të gjitha janë të përqendruara në mbrojtjen e paqes, sigurisë dhe
stabilitetit ndërkombëtar. Për të arritur qëllimet e tyre, këto organe veprojnë në bashkëpunim me
shtetet anëtare të OKB-së dhe me organizata të tjera ndërkombëtare. Përveç kësaj, OKB-ja ka
organet dhe agjensitë që merren me zhvillimin e politikave dhe strategjive për të zgjidhur sfidat
globale të përbashkëta si ndryshimet klimatike, zhvillimi ekonomik dhe reduktimi i varfërisë në
nivel botëror.

4
Struktura e OKB-së. (S.A). Unansea
https://sq.unansea.com/struktura-e-okb-se/
5
Ç’është gjykata ndërkombëtare e drejtësisë. (2010, korrik). BBC Albanian.com
https://www.bbc.co.uk/albanian/news/2010/07/100722_gjnd_qanda.shtml

5
 Këshilli i sigurimit
Këshilli i Sigurimit të OKB është një nga organeve kryesore dhe më të rëndësishme të
OKB-së, ka përgjegjësinë për ruajtjen e paqes dhe sigurisë ndërkombëtare. Ai u krijua nën
Kushtetutën e OKB-së në vitin 1945, dhe është një nga organeve më të rëndësishme të OKB-së
për arsye se është i autorizuar për të ndërmarrë veprime për të parandaluar dhe zgjidhur
konfliktet ndërkombëtare në mënyrë efektive. Ai përbëhet nga 15 anëtarë, nga të cilët pesë
anëtarë janë të përhershëm dhe dhjetë anëtarë janë të zgjedhur në mënyrë të përkohshme me
mandat dy vjeçar. Anëtarët e përhershëm janë Kina, Franca, Rusia, Mbretëria e Bashkuar dhe
Shtetet e Bashkuara të Amerikës, dhe secili prej tyre ka të drejtë vetoje për të penguar miratimin
e çdo vendimi të Këshillit të Sigurimit.6
Detyrat e këshillit të sigurimit janë të identifikojë kërcënimet ndërkombëtare ndaj paqes
dhe sigurisë, dhe të ndërmarrë hapa për të ndaluar dhe zgjidhur konflikte në mënyrë efektive.
Këshilli mund të vendosë ndërhyrje ushtarake në raste emergjence, si dhe të vendosë sanksione
ekonomike ose politike ndaj vendeve që nuk respektojnë rregullat ndërkombëtare. Këshilli
gjithashtu mund të vendosë krijimin e misioneve paqeruajtëse të OKB-së në vende të ndryshme
në botë për të ndihmuar në ruajtjen e paqes dhe stabilitetit në ato vende. Përveç anëtarëve të
Këshillit të Sigurimit, OKB-ja ka edhe një numër të organizatave dhe agjencive të tjera që
ndihmojnë në ruajtjen e paqes dhe stabilitetit ndërkombëtar, duke përfshirë Misionin e Kombeve
të Bashkuara për Stabilizim në Mali, Misionin e Kombeve të Bashkuara në Sudanin e Jugut, dhe
Misionin e Kombeve të Bashkuara në Republikën Demokratike të Kongos.6
Për më tepër, Këshilli i Sigurimit mund të marrë vendime që përfshijnë ndërhyrjen
ushtarake në një shtet të caktuar, në rast se e vlerëson se ekziston një kërcënim serioz për paqen
ndërkombëtare. Këshilli i Sigurimit mund të autorizojë ndërhyrjen ushtarake në një shtet për të
ndaluar një sulm ose për të kthyer stabilitetin në një zonë të konfliktit. Për ta bërë këtë, Këshilli i
Sigurimit mund të vendosë të dërgojë forcën ushtarake të OKB-së, e cila quhet Forca e Kombeve
të Bashkuara për Ruajtjen e Paqes (PKRP). Nëse ndërhyrja ushtarake nuk është e nevojshme,
Këshilli i Sigurimit mund të vendosë mbi sanksione ekonomike ndaj një shteti të caktuar, për
shembull, për t’i ndaluar atij të bllokojë një zonë të vendit të tij, ose për t’i ndaluar atij të
bllokojë importin dhe eksportin e mallrave. Këshilli i Sigurimit mund të vendosë edhe mbi
sanksione personale ndaj individëve të caktuar që konsiderohen si përgjegjës për destabilizimin e
paqes ndërkombëtare. 4
Këshilli i Sigurimit ka edhe një listë të emrave të organizatave dhe personave të dënuar
me sanksione, të cilat konsiderohen si ndëshkim për shkeljen e rregullave të OKB-së. Në rast se
një shtet nuk i bindet vendimeve të Këshillit të Sigurimit, Këshilli i Sigurimit mund të
rekomandojë ndërmarrjen e veprimeve sanksionuese nga ana e Kombeve të Bashkuara për të
ndryshuar qasjen e shtetit në fjalë. Këshilli i Sigurimit gjithashtu është i përgjegjshëm për
zgjedhjen e Sekretarit të Përgjithshëm të OKB-së, i cili është kreu i administratës së OKB-së dhe
përfaqëson organizatën në nivel ndërkombëtar. Sekretari i Përgjithshëm është zgjedhur nga ana e
Këshillit të Sigurimit dhe e miraton Asambleja e Përgjithshme. Për të përmbushur detyrat e veta,

6
Berisha, R. (2022). Organizatat ndërkombëtare. Ligjerata të autorizuara. Kolegji Universum

6
Këshilli i Sigurimit mbajn një numër të mbledhjeve të rregullta dhe të jashtëzakonshme, në të
cilat diskutohet rreth situatave të ndryshme që kanë ndodhur në botë dhe në ato mbledhje
diskutohet për vendimet që duhet marrë për parandalimin e këtyre akteve, këto vendime mund të
jenë sanksione të ndryshme ekonomike apo edhe ndërhyrje ushtarake. Këshilli i Sigurimit ka
vënë sanksione ekonomike dhe politike në vende si Iran, Koresë së Veriut dhe Rusisë.6

Angazhimi I OKB-së në konflikte dhe menagjimi i konflikteve

Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) ka luajtur rol të rëndësishëm në shumë
luftëra dhe konflikte në të gjithë botën. Këtu janë disa shembuj të rasteve kur OKB ka pasur një
ndikim të madh në zgjidhjen e konflikteve.
Konflikti izraelito-arab:
Një prej rasteve më të njohura kur OKB ka luajtur një rol është konflikti izraelito-arab.
Pas shpalljes së pavarësisë së shtetit Izraelit në vitin 1948, një seri luftërash dhe konfliktesh
ndodhën midis Izraelit dhe shteteve Arabe. OKB ka marrë disa akte që kanë synuar të
ndërmjetësojnë dhe të sjellin paqe në rajon. Rezoluta e njohur 242 e Këshillit të Sigurimit të
OKB-së e cila u miratua në vitin 1967, ka kërkuar tërheqjen e trupave të shtetit Izraelit nga
territorit i pushtuar dhe njohjen e të drejtave të përhershme të popullit palestinez. OKB ka
vazhduar të luajë një rol të rëndësishëm për zgjidhjen e konflikteve në rajon.
Në gjysmën e dytë të shekullit XX, OKB u përfshi në shumë konflikte dhe luftra,
veçanërisht në periudhën e Luftës Ftohtë midis Bashkimit Sovjetik dhe SHBA-së. OKB u bë një
platformë ku kishin vend gjithë shtetet anëtare për të diskutuar, negociuar, dhe për të ndaluar
përhapjen e konflikteve dhe për të ruajtur paqen globale. Këshilli i Sigurimit të OKB-së, si një
organ kryesor i Organizatës, mori vendime për sanksionime të ndryshme.
Sanksionet e OKB-së kanë qenë një mjet i cili është përdorur për të kufizuar veprimet e
shteteve që shkelin rendin ndërkombëtar. Një shembull i rëndësishëm është konflikti në Korenë e
Veriut. Pas sulmit të Koresë së Veriut kundër Koresë së Jugut në vitin 1950, OKB-ja miratoi një
rezolutë që kërkonte të ndaloheshin sulmet dhe të stabilizohet gjendja në atë rajon. Në kuadër të
kësaj rezolute, OKB vendosi sanksione ekonomike kundër Koresë së Veriut për të kufizuar
aftësinë e tyre ushtarake. Këto sanksione përfshinin ndalimin e eksportit të armëve dhe importit
të disa produkteve të caktuara. Qëllimi i këtij veprimi të OKB-së ishte të krijojë presion mbi
Korenë e Veriut për të pranuar një marrëveshje paqësore dhe për të ndaluar shpërndarjen e
konfliktit.
Konflikti në Bosnjë dhe Hercegovinë:
Në fillim të viteve 1990, konflikti në Bosnjë dhe Hercegovinë shkaktoi vdekjen e mijëra
civilëve dhe dëmtimin e pasurisë kulturore dhe historike të atij vendi. OKB-ja intervenoi në këtë
konflikt duke dërguar forcën e UNPROFOR-it (Forca e OKB-së për Mbikëqyrjen e Bisedimeve)
në vitin 1992. UNPROFOR-i kishte për qëllim të ruante paqen dhe të ndërmjetësonte negociatat
midis palëve të konfliktit. OKB-ja gjithashtu krijoi Gjykatën e Hagës për të ndjekur dhe dënuar

7
krimet e luftës dhe krimeve kundër njerëzimit që kryhen gjatë konfliktiteve. Përmes këtyre
veprimeve, OKB-ja u përpjek të sjellë drejtësi dhe të ndalonte dhunën ndaj popullit boshnjak nga
Serbia.
Konflikti në Ruandë:
Në vitin 1994, konflikti etnik në Ruandë ishte shkaktar i një masakëre të tmerrshme ku
viktim e së cilit mbetën rreth 800,000 persona. OKB-ja u kritikua shumë për mungesën e
ndërhyrjes në këtë konflikt. Megjithatë, pas kësaj tragjedie, OKB-ja krijoi Tribunalin
Ndërkombëtar për Ruandën, me qëllim që të gjykonte dhe të ju jepte dënimin e merituar
përgjegjësve për krimet e luftës dhe gjenocidit. Ky ishte një hap i rëndësishëm drejt ndëshkimit
të autorëve të krimeve të luftës dhe në përgjithësi promovimit të drejtësisë në konflikte të
ngjashme në të ardhmen.
Konflikti në Sierra Leone:
Në vitet 1990, Sierra Leone u përfshin në një konflikt të armatosur dhe të përgjakshëm që
solli vrasje të një mase shumë të madhe, përdhunime, keqtrajtime dhe shkelje massive të të
drejtave të njeriut. OKB-ja dërgoi Forcën e Paqes së OKB-së në Sierra Leone (UNAMSIL) për të
ndihmuar në kthimin e stabilitetit dhe sigurisë dhe ndërmjetësimin e bisedimeve paqësore.
UNAMSIL ndihmoi në përpjekjet për çarmatimin e forcave rebele dhe promovimin e procesit të
paqes dhe të pajtimit në vend.
Konflikti në Kosovë:
OKB-ja ka pasur një rol të rëndësishëm në luftën e Kosovës në vitet 1997-1999. Duke
filluar me misionin e UNMIK-ut (Misioni i Administrimit të Përkohshëm të Kombeve të
Bashkuara në Kosovë), OKB-ja ndërhyri për të ndaluar dhunën dhe për të promovuar paqen në
rajon. Përmes Rezolutës 1244 të Këshillit të Sigurimit të OKB-së, u themeluan forcat e KFOR-it
(Forcat e Sigurisë së Kosovës të OKB-së), me qëllim që të mbrojë popullsinë dhe të sigurojë
stabilitetin në Kosovë. Gjithashtu, OKB-ja u angazhua në përpjekjet për të negociuar
marrëveshjen në Rambuje dhe për të ndihmuar në procesin e rindërtimit dhe krijimit të
institucioneve demokratike në Kosovë.
Shembujt e lartpërmendur janë vetëm disa shembuj të rasteve kur OKB-ja ka luajtur rol
kyq në zgjidhjen e konflikteve nëpër botë. Organizata ka patur sfida dhe kritika gjatë ndërhyrjes
së saj në konflikte, por është ende një platformë e rëndësishme për dialog, diplomaci, dhe
ndërmjetësim në përpjekjen për të ndaluar dhunën dhe për të promovuar paqen dhe stabilitetin
global.

8
 Roli i OKB-së në ndihmën humanitare dhe përgjegjësia e saj pas
përfundimit të konfliktit
Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) ka një përkushtim të vazhdueshëm për
ofrimin e ndihmës humanitare për vendet gjatë konfliktit dhe pas konflikteve. Kjo ndihmë ka për
qëllim të lehtësojë vuajtjet dhe të mbështesë popullin në nevojë.7
OKB-ja kordinon përpjekjet ndërkombëtare për t'i ndihmuar vendet gjatë konflikteve të
ndryshme në të gjitha aspektet e ndihmës humanitare. Përmes agjencive të saj, siç janë Agjencia
e Kombeve të Bashkuara për Refugjatët (UNHCR), Programi i Kombeve të Bashkuara për
Zhvillim (UNDP), dhe Fondi i Kombeve të Bashkuara për Fëmijë (UNICEF), OKB-ja siguron
ushqim, ujë të pastër, strehim, mjekim dhe edukim për popullin i cili është nga konflikti. 8
Pas përfundimit të konfliktit, OKB-ja vazhdon të angazhohet për të siguruar ndihmë në
fazën e rimëkëmbjes së shtetit. Për këtë qëllim, organizata zhvillon programe të rimëkëmbjes,
ndihmon në rindërtimin e infrastrukturës dhe promovon paqen dhe stabilitetin në vendet e
prekura. Përmes këtyre përpjekjeve, OKB-ja dëshmon përkushtim të vazhdueshëm për të
mbështetur popullatën në vende të prekura nga konfliktet dhe për të ndihmuar në rikthimin e tyre
në një jetë normale dhe të qëndrueshme.7
Organizata e Kombeve të Bashkuara gjithashtu luan një rol të rëndësishëm në forcimin e
drejtësisë dhe ndihmën për administrimin e shtetit në vendet që kanë pësuar luftra. Për të
adresuar sfidat dhe pasojat e konflikteve, OKB-ja ka ndërmarrë hapa të rëndësishëm për të
promovuar drejtësinë, sundimin e ligjit dhe rindërtimin e institucioneve shtetërore në këto
vende.7
Një akt i rëndësishëm të cilin e merr OKB në forcimin e drejtësisë është përkrahja në
formimin dhe stërvitjen e personelit të drejtësisë, përfshirë gjykatësit, prokurorët dhe avokatët.
OKB-ja mund të ndihmojë në hartimin dhe zbatimin e ligjeve të reja që ndihmojnë në forcimin e
drejtësisë dhe luftimin e impunitetit. Përmes misioneve të saj paqeruajtëse dhe agjencive
specializuara, siç është Misioni i Kombeve të Bashkuara në Kosovë (UNMIK) dhe Gjykata
Penale Ndërkombëtare (ICC), OKB-ja ndihmon në hetimin dhe ndjekjen penale të subjekteve të
krimeve të luftës.7
OKB-ja gjithashtu ka një rol kyç në ndihmën për të administruar shtetin dhe rindërtimin
institucional pas konflikteve. Ajo mund të ofrojë mbështetje teknike dhe financiare për
ripërtëritjen e policisë, administratës publike dhe institucioneve tjera shtetërore. Përmes
Programit të Kombeve të Bashkuara për Zhvillim (UNDP) dhe agjencive të tjera, OKB-ja mund
të ndihmojë në rindërtimin e infrastrukturës shtetërore dhe zhvillimin e kapaciteteve të
qeverisjes.7
Nëpërmjet përpjekjeve diplomatike, OKB gjithashtu promovon me anë të dialogut
qëllimin për rregullimin e marrdhënjeve të palëve në konflikt për të arritur zgjidhje të
7
Maliqi, A. (2022-2023). E drejta ndërkombëtare publike. Ligjerata të autorizuara
8
Organizata e kombeve të bashkuara. (S.A). Wikipedia https://sq.wikipedia.org/wiki/Organizata_e_Kombeve_t
%C3%AB_Bashkuara

9
qëndrueshme. Ajo mund të luajë rol në negociatat paqësore dhe në përkrahjen e proceseve
tranzicionale pas konflikteve. Përveç kësaj, OKB-ja mund të vendosë misione të administrimit të
shtetit, siç është Misioni i Kombeve të Bashkuara në Afganistan (UNAMA), për të ndihmuar në
ndërtimin e institucioneve dhe për të promovuar stabilitetin në vendet në pasluftë. 7
Nëpërmjet këtyre veprimeve, OKB-ja synon të forcojë drejtësinë dhe të ndihmojë në
rindërtimin e shtetit në vendet e prekura nga konfliktet, duke kontribuar në stabilitetin dhe
zhvillimin e qëndrueshëm të këtyre vendeve.

Drejtësia dhe gjykimi i krimeve të luftës nga OKB për vendet e prekura
nga konfliktet
Organizata e Kombeve të Bashkuara ka një rol të rëndësishëm në drejtësinë dhe gjykimin
e krimeve të luftës në vendet e prekura nga konfliktet. Për të adresuar përgjegjësinë për krimet e
luftës dhe për të siguruar drejtësi për viktimat, OKB-ja ka krijuar mekanizma dhe institucione të
specializuara për këtë fushë. Këto përfshijnë gjykatat ndërkombëtare dhe tribunaleve të formuara
për të hetuar dhe ndjekur penalisht personat përgjegjës për krimet e luftës.9
Një nga institucionet më të njohura është Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC), e cila ka
për detyrë hetimin dhe ndjekjen penale të subjekteve të akuzuar për gjenocid, krime kundër
njerëzimit, krime lufte dhe krime seksuale. ICC-ja vepron nëpër një sistemi të përbashkët me
shtetet anëtare dhe ka kompetencë për të ndjekur dhe gjykuar individët nëse shtetet nuk janë në
gjendje ose nuk janë të gatshme për të ndëshkuar kriminelët e luftës.8
Gjykata Penale Ndërkombëtare (ICC) është një institucion ndërkombëtar i themeluar në
vitin 2002 dhe qëllimi i saj është për të hetuar dhe ndjekur penalisht subjektet e akuzuar për
krime të rënda ndërkombëtare. ICC-ja është rezultat i Statutit të Romës, i cili u miratua në
Konferencën Ndërkombëtare të Romës në vitin 1998.8
ICC-ja ka juridiksion mbi gjenocidin, krime kundër njerëzimit, krime lufte dhe krime
seksuale. Ajo vlerëson rastet që janë nën juridiksionin e saj dhe mund të nisë hetimet për
personat e dyshuar për krimet e luftës në shtetet anëtare të Statutit të Romës. Në rastet kur shtetet
anëtare nuk janë në gjendje ose nuk janë të gatshme për tu marrë me këto raste dhe për të
sanksionuar kriminelët në fjalë, ICC-ja mund të intervenojë dhe të marrë përgjegjësinë për
gjykimin e tyre.8
ICC-ja vepron nëpërmjet Gjykatës së Parë dhe Gjykatës së Apelit, të cilat janë përbërë
nga gjyqtarë të pavarur dhe të përzgjedhur nga shtetet anëtare. Prokuroria e ICC-së heton rastet
dhe shtron akuzat përpara gjyqtarëve. Gjykatat e ICC-së gjykojnë personat e akuzuar duke
siguruar procedura të drejta gjyqësore.8

9
The Role of the International Criminal Court in Ending Impunity and Establishing the Rule of Law. (2012,
dhjetor). United nation.
https://www.un.org/en/chronicle/article/role-international-criminal-court-ending-impunity-and-establishing-rule-law

10
 Në rastet kur krimet e luftës kanë ndodhur në një shtet që nuk është pjesë e Statutit të
Romës, OKB mund të formojë tribunale speciale për të hetuar dhe ndjekur penalisht këto
subjekte. Një shembull i tillë është Tribunali Ndërkombëtar për ish-Jugosllavinë (ICTY) dhe
Tribunali Ndërkombëtar për Ruandën (ICTR). Këto tribunale u krijuan për të ndjekur individët
përgjegjës për krimet e luftës dhe gjenocidin e bërë në Jugosllavi dhe Ruandë.
Përveç përgjegjësisë penale, OKB-ja gjithashtu ka një rol të rëndësishëm në përballjen
me pasojat e krimeve të luftës dhe në ofrimin e mbështetjes për viktimat. Ajo mund të ndihmojë
në hartimin e mekanizmave pë kompensimin dhe rehabilitimin e viktimave dhe në forcimin e
sistemeve të mbrojtjes së dëshmitarëve.8
Në përpjekjet e saj për drejtësi në krime të luftës, OKB-ja synon të sigurojë
llogaridhënien, të zvogëlojë impunitetin dhe të kontribujë në përmirësimin e sigurisë dhe
stabilitetit në vendet e prekura nga konfliktet. Megjithëse sfidat janë të mëdha, përpjekjet e
OKB-së për drejtësi dhe gjykimin e krimeve të luftës tregojnë përkushtim ndaj paqes dhe
respektit të të drejtave të njeriut.

Organizatat e ndryshme ndërkombëtare të krijuara nga OKB

Organizata e Kombeve të Bashkuara (OKB) ka krijuar dhe mbështet organizata të
ndryshme ndërkombëtare për të adresuar sfidat e ndryshme globale. Këto organizata punojnë në
kuadër të OKB-së dhe janë të specializuara fushat përkatëse.
Organizata Botërore e Shëndetësisë WHO ka për qëllim promovimin e shëndetit dhe
mbrojtjen nga sëmundjet në nivel global. Ajo zhvillon programe për të luftuar sëmundjet
infektive, të promovojë shëndetin seksual dhe riprodhues, të ndihmojë në përgjigjen ndaj
emergjencave shëndetësore dhe të ndihmojë në zhvillimin e sistemeve shëndetësore në vende të
ndryshme.10
Agjencia e Kombeve të Bashkuara për Refugjatët UNHCR është agjencia e OKB-së dhe
ka për qëllim të ofrojë mbrojtje dhe ndihmë humanitare për refugjatët dhe personat e zhvendosur
të detyruar nëpër botë. Ajo punon për të siguruar strehim, ushqim, ujë, mjekim dhe arsim për
personat në nevojë dhe për të ndihmuar në rikthimin, rindërtimin dhe integrimin e tyre në vendet
e tyre të origjinës.11
Agjencia e Kombeve të Bashkuara për Zhvillim UNDP është gjithashtu agjenci e OKB-së
për zhvillim që punon për të promovuar zhvillimin qëndror dhe për të luftuar varfërinë në nivel
global. Ajo ndihmon vendet në zhvillim për të përmirësuar qeverisjen, zhvillimin e

10
World Health Organisation. (S.A). UN.
https://www.un.org/youthenvoy/2013/09/who-world-health-organisation/

11
United Nations High Commissioner for Refugees. (S.A). Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_High_Commissioner_for_Refugees

11
qëndrueshëm, krijimin e vendeve të punës, mbrojtjen e mjedisit dhe avancimin e barazisë
gjinore.12
Organizata e Kombeve të Bashkuara për Arsim, Shkencë dhe Kulturë UNESCO synon të
promovojë arsimin, shkencën, kulturën dhe komunikimin në nivel ndërkombëtar. Ajo ndihmon
në ruajtjen e trashëgimisë kulturore, promovimin e diversitetit kulturor, përmirësimin e arsimit
dhe zbatimin e politikave të arsimimit për të gjithë.13
Organizata Ndërkombëtare e Punës ILO është organizata ndërkombëtare për punën dhe
ka për qëllim të promovojë të drejtat e punëtorëve, sigurinë dhe shëndetin në vendin e punës, dhe
rritjen e punës së vlefshme dhe të arsyeshme. ILO zhvillon standarde të përbashkëta për punën
dhe promovon dialogun social dhe bashkëpunimin ndërkombëtar në fushën e punës dhe të
drejtave të punëtorëve.14
Nga organizatat e lartpërmendura janë vetëm disa prej organizatave ndërkombëtare të
krijuara në kuadër të OKB-së dhe janë vetëm një pjesë e veprimtarisë së gjerë dhe të ndryshme të
OKB-së për të promovuar paqen, sigurinë, zhvillimin qëndror dhe të drejtat e njeriut në nivel
global.

Kritikat e shpeshta të cilat i adresohen OKB-së

OKB është subjekt i shumta kritikave për shkak të shumë sfidave dhe vështirësive me të
cilat organizata përballen. Nga kritikat më të zakonshme ndaj OKB-së janë:
1) Korrupsioni (një nga kritikat kryesore ndaj OKB-së është se organizata është e prekur
nga korrupsioni. Ka raportime për raste të korrupsionit, përdhunimit financiar dhe
mungesës së llogaridhënies në administratën e OKB-së. Kjo ka ndikuar në humbjen e
besimit të publikut dhe uljen e legjitimitetit të organizatës).
2) Mungesa e efektivitetit (OKB është kritikuar për mungesën e efektivitetit në zbatimin e
misioneve të saj. Ndonëse ka pasur suksese në disa fusha, ka shumë raste kur OKB-ja ka
vështirësi në arritjen e qëllimeve të saj dhe në zgjidhjen e konflikteve. Si shembuj
adekuat kemi ndërhyrjet e saj në luftën në Bosnjë dhe Hercegovinë dhe në Ruandë të cilat
janë shënuar si dështime për shkak të mungesës së ndërhyrjes së duhur dhe marrjes së
vendimeve efektive).
3) Struktura e rëndë (OKB ka një strukturë të kompleksuar dhe të rëndë, me një numër të
madh departamentesh, agjencish dhe organesh. Kritikët thonë se kjo strukturë e
rëndësishme krijon birokraci të tepërt dhe pengon efikasitetin dhe transparencën.
12
United Nation Development Programme. (S.A). Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Development_Programme
13
Unesco. (S.A). Wikipedia
https://en.wikipedia.org/wiki/UNESCO
14
International Labour Organization. (S.A). Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/International_Labour_Organization

12
 Mungesa e kordinimit efektiv ndërmjet organeve dhe institucioneve të OKB-së
shpeshherë konsiderohet si një problem i madh).
4) Vështirësitë në marrjen e vendimeve të rëndësishme (OKB është kritikuar gjithashtu për
vështirësitë në marrjen e vendimeve të rëndësishme, sidomos në Këshillin e Sigurimit, ku
vetëm disa anëtarë të zgjedhur kanë të drejtë vetoje. Kjo ka ndikuar në ndërhyrjen e
vonuar ose të pamjaftueshme në konflikte të ndryshme dhe në mungesën e konsensusit
ndërkombëtar për zgjidhje të caktuara).
Këto kritika tregojnë sfidat dhe mangësitë me të cilat OKB përballet. Megjithatë, është e
rëndësishme të vërehet se OKB-ja vazhdon të posedojë një rol të rëndësishëm në parandalimin
dhe zgjidhjen e konflikteve, ndihmën humanitare, zhvillimin e qëndrueshëm, promovimin e të
drejtave të njeriut dhe shumë fusha të tjera. Për të adresuar kritikat dhe përmirësuar
performancën e saj, OKB-ja ka marrë hapa për të luftuar korrupsionin, për të rikonceptuar
strukturën e saj dhe për të përmirësuar proceset e vendimmarrjes. Për shembull, Sekretariati i
OKB-së ka ndërmarrë reforma për të rritur llogaridhënien dhe efektivitetin e administratës,
ndërsa Këshilli i Sigurimit ka ngritur debat për rishikimin e të drejtës së vetos. Përveç kësaj,
OKB-ja ka përmirësuar bashkëpunimin me organizatat rajonale për të forcuar kapacitetet e saj.
Edhe pse OKB-ja përballon sfida dhe kritika, është e rëndësishme të vlerësojmë
kontributin të cilin e ka dhëne kjo organizatë. OKB ka ndihmuar në parandalimin e konflikteve,
në zbutjen e tensioneve dhe në ndihmën humanitare për miliona njerëz në nevojë nëpër botë. Për
të realizuar potencialin e saj plotësisht, OKB-ja ka nevojë për mbështetjen dhe angazhimin e
shteteve anëtare dhe për të vazhduar përpjekjet për të përmirësuar efektivitetin, llogaridhënien
dhe përgjegjësinë e saj ndaj popullsisë botërore.

Përfundim
Roli i OKB-së në luftërat ka qenë i shembulltë dhe thelbësor për qëndrueshmërinë dhe
paqen ndërkombëtare. Nëpërmjet përpjekjeve të shumta të saj për të parandaluar konflikte,
arbitrimin e çështjeve ndërkombëtare dhe promovimin e bashkëpunimit ndërkombëtar, OKB-ja
ka luajtur një rol të veqantë në frenimin e trazirave dhe konflikteve të dhunshme globale.
Një nga rolet primare të OKB-së është ruajtja e paqes dhe sigurisë globale. Këtë e bën
përmes operacioneve paqeruajtëse dhe forcave të përkohshme të dërguara në zonat e prekura nga
konfliktet. Kjo organizatë ka ndërhyrë në luftëra dhe konflikte në vende të ndryshme, duke e
përdorur forcën ushtarake në mënyrë të arsyeshme për të ndaluar dhunën dhe për të krijuar
kushte të favorshme për negociatat e paqesore.
OKB-ja gjithashtu ka ndërmarrë disa akte të rëndësishme në promovimin e drejtësisë dhe
ruajtjen e të drejtave objektive të njeriut gjatë kohërave të luftës. Përmes Gjykatës
Ndërkombëtare të Drejtësisë (ICC) dhe Tribunalëve Ndërkombëtarë për krime lufte, OKB-ja ka
përpiluar aktakuzat dhe ka ndëshkuar subjektet që kanë kryer krime të rënda ndërkombëtare.
Përveç kësaj, OKB-ja ka promovuar zhvillimin e qëndrueshëm dhe mirëqenien e popujve
nëpërmjet Agjendës 2030 për Zhvillim të Qëndrueshëm. Përmes programeve të këtij lloji si Pakti

13
Botëror për Mbrojtjen e Mjedisit, OKB ka ndihmuar gjithashtu në adresimin e sfidave globale të
ndotjes, shkatërrimit të natyrës dhe ndryshimeve klimatike. Kjo organizatë ka mobilizuar
bashkëpunimin ndërkombëtar dhe ka frymëzuar shtetet anëtare në ndërmarrjen e veprimeve
konkrete për ruajtjen e mjedisit dhe sigurimin e një të ardhme të qëndrueshme për të gjithë
njerëzimin.
Në përfundim, OKB-ja ka luajtur një rol të rëndësishëm në luftërat moderne duke
ndihmuar në ruajtjen e paqes dhe sigurisë ndërkombëtare, promovimin e drejtësisë dhe të
drejtave të njeriut, si dhe në adresimin e sfidave të zhvillimit të qëndrueshëm. Megjithëse është e
vështirë të zgjidhen të gjitha konfliktet dhe sfidat globale, OKB-ja mbetet një organizatë e
rëndësishme dhe një platformë e përshtatshme për bashkëpunim ndërkombëtar dhe dialog për të
përmirësuar gjendjen botërore në përgjithësi.

LITERATURA

14
1. Berisha, R. (2022). Organizatat ndërkombëtare. Ligjerata të autorizuara. Kolegji Universum

2. Ç’është gjykata ndërkombëtare e drejtësisë. (2010, korrik). BBC Albanian.com

https://www.bbc.co.uk/albanian/news/2010/07/100722_gjnd_qanda.shtml

3. Deklerata universale për të drejtat e njeriut. (2023, janar). Wikipedia

https://sq.wikipedia.org/wiki/Deklarata_Universale_p%C3%ABr_t%C3%AB_Drejtat_e_Njeriut

4. International Labour Organization. (S.A). Wikipedia.

https://en.wikipedia.org/wiki/International_Labour_Organization

5. Karta e kombeve të bashkuara. (2019, dhjetor). Wikipedia.

https://sq.wikipedia.org/wiki/Karta_e_Kombeve_t%C3%AB_Bashkuara

6. Maliqi, A. (2022-2023). E drejta ndërkombëtare publike. Ligjerata të autorizuara

7. Ministria për europën dhe punët e jashtme.(S.A).Krijimi i organizatës së kombeve të

bashkuara.
https://punetejashtme.gov.al/krijimi-i-organizates-se-kombeve-te-bashkuara/

8. Organizata e kombeve të bashkuara. (S.A). Wikipedia

https://sq.wikipedia.org/wiki/Organizata_e_Kombeve_t%C3%AB_Bashkuara

9. Struktura e OKB-së. (S.A). Unansea

https://sq.unansea.com/struktura-e-okb-se/

10. The Role of the International Criminal Court in Ending Impunity and Establishing the Rule
of Law. (2012, dhjetor). United nation.
https://www.un.org/en/chronicle/article/role-international-criminal-court-ending-impunity-and-
establishing-rule-law

11. Unesco. (S.A). Wikipedia

https://en.wikipedia.org/wiki/UNESCO

12. United Nation Development Programme. (S.A). Wikipedia.

https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_Development_Programme

15
13. United Nations High Commissioner for Refugees. (S.A). Wikipedia.
https://en.wikipedia.org/wiki/United_Nations_High_Commissioner_for_Refugees

14. World Health Organisation. (S.A). UN.

https://www.un.org/youthenvoy/2013/09/who-world-health-organisation/

16