WSTĘP

1. BAROK (OD PORTUGALSKIEGO BARROCO - PERŁA)

W siedemnastowiecznej europie przewazał styl zwany barokiem

Nazwa barok pochodzi od portugalskiego barroco czyli perły o nieregularnych kształtach - coś
zaskakującego/dziwnego

XVIII wieku w Europie przeważał barok. Styl ten charakteryzował się:

• odejście od renesansowej estetyki ( z harmonii i symetryczności na dynamizm i zaskoczenie

Odwoływano niej do sztuki sztuki starożytnej(tak jak w renesansie), przy czym
dziełom nadawano udziwnione, dynamiczne formy i stosowano wiele zdobień.)
• przesada i ekspresyjność
• dynamika
• kontrast
• sztuka miała zadziwić widza, wprowadzić w zadumanie, skłonić do refleksji oraz przykuć jego
uwagę

2. PAŃSTWA BAROKOWE - KATOLICKIE A PÓŁNOCNE PROTESTANCKIE

A)PRZEZ OCZY DO DUSZY - KOŚCIOŁY KATOLICKIE

W krajach katolickich Kościół stał się największym mecenasem sztuki. Barokowe kościoły katolickie
stawiały na przepych, bogatą ornamentykę. W kościołach barokowych możemy zauważyć
dynamiczne przedstawienie podjętych tematów. Kościoły wypełniały przyciągające wzrok freski,
obrazy, rzeźby.

Kościoły katolickie swoim przepychem i bogactwem miały pokazywać potęgę kościoła i wzmacniać
oddziaływanie na wiernych zgodnie z zasadą “przez oczy do duszy”

B)sztuka protestanckiej pólnocy

Zbory protestanckie w przeciwieństwie do barokowych kościołów protestanckich były surowe i

pozbawione dekoracji

W krajach protestanckich zwłaszcza w Republice Zjednoczonych Prowincji Niderlandów (Holandia),

Północnych Niemczech oraz krajach skandynawskich rozwijał się odrębny nurt sztuki barokowej. W
roli mecenasów sztuki wcielali się bogaci mieszczanie. Wspierali oni przede wszystkich wznoszenie
kamienic, kantorów kupieckich, ratuszy, giełd - miały być one zarówno ozdobne jak i funkcjonalne.

W Holandii rozwijało się malarstwo. Ze względu na protestantyzm występujący w tym kraju malarze
nie przestawiali oni postaci świętych. Skupiali się oni przede wszystkim na portretach, martwej
naturze, pejzażach itp. W dziełach stawiano na realizm

3. RZEŹBA I MALARSTWO

A)MALARSTWO
Podczas trwania okresu baroku rozwijało się malarstwo. Artyści operowali światłem, perspektywą i
cieniem, stosowali kontrast. Dzięki czemu ich dzieła stawały się bardziej emocjonalne, interesujące i
przykuwające oko. Przedstawiane sceny były dynamiczne, odbiorcę wprowadzały w poczucie
niepokoju, zadziwiały go. Malarze wykorzystywali sceny religijne, opowieści mitologiczne,
wydarzenia historyczne. Oprócz scen czysto religijnych malarstwo w tym okresie podejmowało jeszcze
tematykę martwej natury, portretów, pejzaży i scen rodzajowych. W tych kategoriach mamy takie dzieła jak:
„Śmierć Marii”, „Trzy Gracje”, „Lekcja anatomii doktora Tulpa”

Caravaggio, Dawid z głową Goliota 1609-1610

Dwóch satyrów Peter Paul Rubens 1617-1618

Rembrant, Lekcja anatomii doktora Tulpa 1632

B) Rzeźba

Barokowi rzeźbiarze skupiali się na doskonałej znajomości anatomii człowieka (jak w renesansie).
Rzeźby renesansowe cechowała dynamika, gwałtowne uczucia, teatralność gestów, silna mimika.
Zazwyczaj uczucia postaci były przerysowane, tak aby jak najmocniej ukazać intencje artysty (to co
chiał pokazac) Te cechy pozwalały twórcą skupić uwagę odbiorcy . Sceny przedtsawiane również
odnosiły się do religii

4. ARCHITEKTURA

Styl barokowy różni się w zależności od kraju. Barok w krajach, w których zwyciężyła
kontrreformacja, postrzegany jest jako wyraz triumfu katolicyzmu. Inaczej kształtowane są dzieła w
krajach protestanckich, w których, przynajmniej w początkowym okresie, było negowane wszystko
co rzymskie. Jednak zawsze jest to styl radosny. W państwach katolickich radość ta wyrażana jest
obfitością nagromadzonych form materialnych, a w protestanckich poprzez zwrócenie się ku
wnętrzu, wyciszenie i intymność życia.

Architektura sakralna

- Bogato zdobione fasady (główna reprezentacyjna elewacja obiektu, najczęściej z drzwiami

wejściowymi, zwana także frontową ścianą budowli, wieńczyły one wzorowane na
budowlach starożytnej grecji frontony, czyli trójkątne szczyty) dzielone kolumnami lub
naśladującymi je płaskimi elementami – PALISTRAMI
- Nisze w których umieszczano rzeźby świętych
 - Tendencja do łączenia przeciwieństw - linie proste z łukami i falami
- Po raz pierwszy zastosowany w Jezuickim kościele Najświetszego imienia Jezusa w Rzymie

Architektura świecka

- Wzorem stał się pałac ludwika XIV w Wersalu

- Kształt budowli, czyli rozplanowanie i otoczenie – rozpowszechnily się w całej europie
- Wszystekie elementy posiadłości miały służyć celom reprezentacyjnym, a sam pałac miał
świadczyć o potędze i świetności władzy

Budowla była poprzedzona dziedzińcem, a za nim rozciągał się ogród i park o geometrycznie
zaprojektowanych trawnikach, klombach, krzewach, skupiskach drzew. W ogrodach rozmieszczano
niewielkie, ozdobne pawilony i altany. Pałac i jego otoczenie tworzą harmonijny zespół
architektoniczny. Elewacje pałaców zdobiono nieco oszczędniej niż fasady kościołów. Elementem
mocno rozbudowanym stały się klatki schodowe z rozdzielnymi biegami, czasem o zmieniającej się
szerokości.

LITERATURA

Tematyka literatury baroku była bardzo szeroka – od motywów religijnych, po satyry, utwory
patriotyczne oraz metafizyczne, zmuszające do refleksji. Cechą charakterystyczną ówczesnych dzieł
literackich jest wysublimowany, bogaty i ozdobny język oraz powszechne zastosowanie metafor i
innych środków stylistycznych.

przedstawia zamiłowanie do kwiecistego, dwornego i ozdobnego stylu

Ważną rolę odgrywał koncept – orgnialny pomysł, ciekawy sposób ujęcia tematu

Utwory komponowano na zasadzie przeciwstawiena sobie dwóch pojęć

Rozwinęły się również publicystyka i malarstwo polityczne

Najwybitniejszym twórcą literatury barokowej był

MIGUEL DE CERVANTES – Don Kichote z La Manchy

MOLIER

– Świętoszek

– Skąpiec

SZEKSPIR – Hamlet

MILTON – Raj utracony

MUZYKA
W baroku rozwijała się muzyka, powstawały nowe formy muzyczne jak oratorium, koncert czy suita.
Udoskonalano też instrumenty. W tym czasie powstała opera, która łączyła w sobie takie elementy
jak teatr, śpiew, muzyka orkiestralna.

Znakomitym twórcą operowym był Claudio Monteverdi. Słynnym, wszechstronnym kompozytorem

tych czasów był Jan Sebastian Bach. Do czołówki najwybitniejszych kompozytorów należał również
Jerzy Fryderyk Haendel.

TEATR

Barok był też epoką rozwoju teatrów. przedstawienia były zaopatrzone w bogatą scenografie i efekty
widowiskowe, powstawały stałe teatry przy dworach królewskich oraz powstawały różne jego
odmiany takie jak trupy czyli wędrowne grupy aktorskie.

W oratoriach koncentruje się ona wokół treści religijnych, w operach podejmowane są różne wątki
tematyczne, ale z reguły nie mają one nic wspólnego z religią

SUITA to cykliczny utwór instrumentalny – 'utwór muzyczny złożony z kilku samodzielnych części o
charakterze tanecznym, kontrastujących ze sobą pod względem charakteru, tempa i rytmu

ROZWOJ NAUKI

Galileo Galilei (Galileusz) potwierdził heliocentryczną teorię Kopernika

Kartezjusz wydał dzieło Rozprawa o metodzie w którym zauważył, że to rozum stanowi źródło
poznania świata. Jego słynne zdanie „Myślę, więc jestem” utworzyło podstawy kierunku określanego
jako racjonalizm.

Uczony Izaak Newton pogłębił teorię na temat heliocentryzmu, a także opisał prawo ciążenia i prawa
ruchu. Newton uważał, że wiedzę o świecie daje doświadczenie zmysłowe. Takie myślenie typowe
jest dla kierunku określanego mianem empiryzmu.

Niezwykle istotną rolę odgrywała wówczas matematyka, uważano bowiem, że cały świat podlega jej
prawom. Rozwijała się także technika: Galileusz i Newton ulepszyli teleskop, Galileusz skonstruował
zegar wahadłowy, wynaleziono też mikroskop. W medycynie odkryto m.in., że krew pompowana jest
przez serce.