Professional Documents
Culture Documents
A Ash Erosh Shpil
A Ash Erosh Shpil
י ; :־*
אחשורזש שפיל
גשפרקד פון הטן אינ םררכי אונ אל
ניכט-יג פראגן אונ אנטוואדטן פון דיא
םלנה ושתי אונ אםתוי אונ אלי דאצו
גהיגריגי בדינטן • פאן פיר אונ צװאנצג
אקטיגק • נאטורליני װײזע אוני
דייטליך גרעדיט אונ גמפיאנן • איין
װאונדר םיגדקליכס װזנזן ורגלנם נאך
ניא םאהלס אין דר דחק גל ^ גט װארדן
איזט :
7
פערסאנן יד נאמן פון
קיניג אחשמייים ׳
כןיניגז ושתי
קיניגן אפתר
פרינץ הםן
אײן ױר םרדבי
קאנצילאר
לוייור
ױע רעש חםן זרש
דעו זןנן ךי צעהןכןינךר פון הטן
פרשנדתא
דלפון
אםפתא
פירתא
אדליא
ארירחא
פרםשתא
אריסי
ארידי
זיזתא
אחניינטר 6וןמ(ו׳ כגתן
א״ן ניינםרנוןםלו תרש
׳*רײס־ שםשון
טאכטר חםן
נרינםרפץטלו חרכונח
נרינטרפין ײגרטלנח החן
אשחורוש שפיל
ױהי בימי אדושוךויש הואאחשורוש דמולןי
'י ,מהותױ<ד כוש ישבע ועשךס ומאדז
מדינר־; י
לײפר שפראך אןו אינר מ״ן י* נעל'ר רערלײזטא״ןי
ך .עףןאויבררינאןהיטעך דעעאדק !! '
ךא פר יאננט אךייןצוקאםיןרך גרועיד קיניב ארטק שאכטיק
אחשוךוזצםיטךינעלײטן * ךען ךער גרושר' לןיניג אךטק •
שאשטיק אהשורוש קאםט שוין גאר געך אינ גאר באיי י א
נפיךיטײל פון ךער יועלט איזט אונטר זײן גױאלר ךאראם ייניעז
גיליגאטיאן אוןן ךא אללעזאנען זאלטאיריםיר בפלאנטיי■ ז״|
ךאשמײן בךאךער קאנצילאר זאלנ׳ט לאנג אין ךרויפןי ׳ךטײן
טיטאײן לאפט זאל נגר קוםץ אךין צי גיין צא םאךשיךק אונר
צאשנ׳ןאנךיךין ־ העך״ן • העךײן* העך״ן בךאךרלןאנצילאד
,ךאמיין '' :
לןאנצילאר וואשסר א״ןגאט גי_ ק ןעייגי י׳ירת ״יגט
אונד יאך וואש פר אײן גאט גליק *י
זעלעד צײט העךא עעו זאל ךין §ר אללע מײנע העךין * אונר
פיךשטין אן גבךײט • איןו בךאךער ך)אנצילאר ; אכטער מענטן
בראווער .קאוואליךער* י.א • .י_א '.וואד איך ךירךאס גרנזינט•
פאראײן דויפט קאנצילאךיפט וואדאיך בײאךײן גאוץ
גנעךיגליבן .עךילגבאךענין פאטקרקעע איבערךיןגאנצען
לאנדיױאהלבאקאנט • ךחםאלזא וועלאיןא״ןפךעץ
לןאנצילאד איק נײאיצ״טוג טאהץ זאגן • ךאפ ךזע צוי״א וועלן
בײאךעםפאטערקיניגטאהיןפלאגען • אירהאטעםניכט
גהעךטאין אײער לעבינסטאגן • זאגטאחשוחשוױאזעךן
אי ;ט
11נ
3131זו3ו־ 1/\0חט>1חט .: 000953-0-01- 0004-0005 3 )3^1-־-1^1 11ס
11נ ח^31
1/1־זו1ז>1ח3
ז־ ^> 61ו
אחשורוש שפיל־י
זאנט יןאנצילאר׳אמרהײכט • פךינ׳זדםן • איןיר אנלרי
הײפט • ןאדאס םךךרי • איגרךיצוויי* ויעין
אין גדוש גישףיא ' ־ " ךני מאכן לאהם .גרוש
פךיןץ הםן וועט אן הײבין םיט זיין גיט אנד געלד צורןלינגן *
אובךגדןאדםךךכי וויגש ןא הײבן םיטזיקצייגהןגנט״ציט
אניציךנגן• ךרום בל״באיןד אלםיגכטיגן גאט צי• לובק
יןאנצי^ אר אויף טײןןגךשטי שטגל שטיץ ווי איןפאר מיק י
ךאש םײן בראךר הםןזאל אין ךרויםין ניט לאנג שטײן • .רג
זאל קיטן מיט אײן ליסט אףין צו גײך אךײן •יאךײן • אךײן *
מײן בראךזגר הטן ךא ם״ן ' :
פאנגטא[ הטן א חא הוכריגאט איןךײן
העכםטיגן
היםמעל אויףךײן היגבכטיגר שטי* 5
ךײניג װינךערזעניןײז ^ רפיל • דײן קךאפט האט קײןיץאהל
זאלםט םיר העלפן שון הךנט אין אליג םאהל * אלםזגכטיגד
גאט בינט איך ךיף אין ךיגס וויגג זאלפטי םיןד גליקליך םאכן
קײן ױד אוךר ךןיץ קדיסט זאל אום םיר נישט שפגטן אונ לאכין
ךדיססײני ליביג ךאטהיגףן ווילט אירמײן נאםן װיסן
אוךד קיגנק שטךאקס גיב איך איקו טיק ליבן נאטן צודך יקיננן
אונ צו ניגנק • איך בךאוועד לןוואליײגי אײן קלײנע װײלעווינל
איךרפ מײן פאטר קיניג טאהן ךןניזגן ךאש מיעע וועךטיר :אל
וצ ךעם.פאטר קיניג אק ךא אוךק אףקפלייגן* אונ פון חאלע
זאךן וויגל איך םיק שטים ניט אפ פיךן* נאר איך וװגל אן,הײבן
טיטךייןאנאלקגױךק צושטאנףףן • איךהאבטיראךיין
גיקי־ןטאקףא ביכר פיןףאלאנגעןאךן • אזאזואײןױדוױא
מךךכי זאל נישט וועךן גיבאףן • גיבאהךק* גיבאהךין זאל אזו
איין ױד נישט מעךין גיבאהךק :פון מײנע הענדוועט,יגר וועךן
פר לאךק •' ךאך ברוך׳גר .קאנצילאר איך בק ךיך גיקיטן װא׳צ
פךעגק פון נעכטן אין שט״םטו ךײא םיר טיט ףין בלוםן ךעגן
שם״סטו" י י
אחשורוששפיל־*
ךס 'סטי ךזן פין ײלגגץפ־ ;בטן א1רד יטטרײט־אנ טייזזנן ךעם ז*
פאטרלןניגסלייט • איןדזישטיל איז ךיאבעםטיצײט •
י סין ? צעהן טויזינט ךעגעטענטר זאלן ווןךן ןא גבךײט
רןאנצילארניין ןריךער הסן אין שט״א נישט פיןווי;גן
נאר ווי;גןאײן אײןאנךרשטךײט • י'
גןרײנקיש • אזךר פאטרנןיניג הטךי חידפר ניםען האטעך
ליפט אדיין ציקיםן•
זא;ט המן אזרך קיניג״הט יוא ליםט אױין וצ קימן • זאל טען
י י אן היבן' צו צו שפילן אין צי יצ בריםין:
לייפלרי• וואשרפ אײן גיטן שבת ךעםלבן העךןהויז
יויןןט• טיר פר האפין ךעה וויךט ווינט אינז זנפים
געבן • סירזאללען האבןפרוואשציליעבך ציךגםין אינ
יצ טךיניןן אין אײן גיטילןיואטיר • ױאךין םאלךאטין זענן סיר:
וואש '.זע:ט איהר פר אהילורושהזךךין םאיןךאטין
אלײט:
יא:דגיטי ךכטיגי ךע^ עפנסרטירזענין א1ף
ליט • ׳־ י'
זזאנמאחשירויש•• זענט איר גוועזן אין שישן אויף ׳יער הױכצייט
ךעגםענטר • מירזענן גוועזן אין שישן אוף ךרהובצ״ט ײשע
איז .גוועזן אויףגיציךטאין ניט אץגבךײט:
זאגט הםן רך קיניג איזוועךט * אךיןוצ• קוםןםיטךר בלו ^ר
שוועךר• טרעט ? י אײין • אוף םעד אין וײן הינר
אנד פיש ־ אויףךעםי טיש .אלש ךש בעשטךפר אונזױ געשט:
איךקיניג״בין יזינגט :.אנא • אנאווען אחישותש
מעגםירשאפיןױאשאיךוױל^ איךקאןמיר 1״ '״
ךעבין אין גרושיפךי ;ןױ יי ,ז'ש .קאן םירק״:ר_קײן יואךט
נישטךײךין :
טיטגךעכטר ^ יאט ( ןךךכײ אנא • אנא ךען ױא קיניג ביםט
8113131ו־ 1/\0חט1זחט ^ -׳^>30953-0-01-0005-0007 8 )3
11נ
11נ
ח& ^־זע ^ח ^ )61ס)ס
שפיל אדו׳שורו ^
ך,אנסטדיר יעאפן וואשידוא װילעט רןאנשט לעבין אין
■וךיןײנר ׳ • נישט נחלילײךן • יני, £קאן ייר " *
ךײדץ: ־#
זאנט ךמןצונךךך-י • סארטצים טײבילדואיןאנאליישר
הונט איך גײא טיטךיר איף א״ן עמיײט י איךיועל
דיר .ארונטרשךאגןד"ן .קאפ אינהײבט• ךשצינהנטי גביךט
וועל איך ךירךך שיאגן • .או רו מךךך.י \ןויט ךי נע ייךין וועסט
י ךאכן צו ווײנין איןצוכןלאגין:
זאגט אחשוךוש'• ווש איז ?ײ סיר אזויאײן גיוואיט אזו */אךף:
ך־עןאיך יןיניגליבה לײט בךאךף ךרים איךהליבדי
לײטין לאזט אײך ניט טײטן • םיר וועלן מאךשי,ח אין ךי וועלט
צו שטךײטין;
אחשורוש אףין צו פיךן: ךעס היניג
זאגט המן • ךאבךענגיןטירךננם ליבליבןלןיניגהעךײן יצ
פיהךן וואש רע לאלט איןז ףא וועיט אויז סאךשןק
דרים מײנע ליבסטי בדוךר אללעצו ן-אמן מיט נדושי פףיד
רך ךןיניג זאל א 1יש לינבן .זײנע יאךר מיט זינןקײט אךנע
י לײר<
זאגט אח׳טורויש אלזואזינ־ןאיךטיך אניךר • גאטגףם
ישװעםטר אונ ברוךר • ״ױנגאונאלט •
אינטר מײן גיואלר • ארום אינךײך זיננן כײא מיר אלי צו גל״ך
.יוײב ^נ לןיניר יעךר אוף יײן אוךט בזינךר;
זאגט המן ציקאנצילאר• • זינהזעה • ברוךר .קאנצייארווש
פד אצווײא ליבליכה קאםךאטין םירזענן גווינזן
אײןלאנגיצײט • אויש גךייןטהײךזטירד׳נם .פאטינךסקינג
לענךריוײט אינ בךײט • האב איך נישט פר נוסן פיל שיגנירם
אונ פיל בגםינךם אונ פיל גױינםגךס וויא זךש מײן װייב:
זאגט קאנצילאר ' ; א איךהאב גהעךט לוביןךיןווײב א;ן
ל' א
11נ>31
8113
ז6 -י 1/חט ^חגו 1-וצ)30953-0-01-0005-0008 813נ |> 6ר
11ס
11נ
אחשורוש עפיד
אללב ; אםן אזן אין ׳? עאב ?דאסין איבר
אץ וועל מיטי םײן ווײב יך וואךתײט גאיוײזין:
זאגט םאןןףש עטין טוט אייןז טיט אײרע ווײב לאזן אונ $ייזן
אין טו מך .מיט מײן ווײב אינטרךעס אובין
ןאםקיןזנן• .עטיןןאגט אײערווײברזענןאיךגךליךמ״ןווײב
איז אובר אבשרווײבי זיאי ךייטטזיך טיט אנךף ןן״בר ךא
זךלײעךליך • אי״גךי ױײבר גײן אויפין םאךק ברוט קופין
אובר ם״ן ווײב אױם ךראךמורוש טיט ךוםן אין ד״ן לייב • אז
זי גײט אוף ךעם מאךק ברוט קויפין טיט זיא אײנם קויפין •
אײן צעדזן גנבנין אין טיט ךער םיט אהײם לויפין • אמאהל בין
איןו פךינ׳ן מאנךךינאי גױועזן אגרוםד חריף אינ האב שאךפי
צײן וויאי אײן גיטר בךיטאן /קאןאויףךייבין צעהן צוואנןויג
ךךײסיג פעךציג פיפציגפארבךייטליןד אוף אמאהל • אםאהל
זבין איך גזעםין אין ךר םמעךךע האב טיר גילעךנט איבר
םײן פפר פךאךיש וויא איןו זיין אוינ לעךן האט טיןד גיךאבט ווי
איןד ניין הונגךיג אין חלאסק אחײם צו• טײן ווײב ארוףמייןווײב
האט ויןדזײער .ךר שראקין אונ הט גזאגט צו מיר מיין מאןוושי
איז ךיר גשעהן איןו האבם %פין ךירי אין טיין לעבן נישט
גזעהן • העך׳צטי סײן ווײב וואש אין וועל ךיר זאגן דדיועיגזט
ךזאבן צו װייינין אונ צו קךאגן • איןד בין גזעםן אין ךר םמעךךי
מיט מיין קינד בין איןד גװאךן הונגךיג װי אהונד • ךר װיילויויא
טײןווײב היאטךשךר העךטיאיזזיאגלאפין אוף ךעםטאךק
ארוש וױא אגרוש פערד • ךאש איז אבר גוועזן אין אוגן בליק
טוא אין צום פענצטי׳ ארוש אקיק ־ אקינד האב איך גךזאט פון
צװעלף װאבן • םײן װ״ב האט טיד א״ן אנבאםין איאה־ אונ
אטיטװאן גטאן קאכן • ךאש קינד װײנט אובר נאן • אונ מײן
ווײביהאט זין גארנישט גיזוםט נאר צעהןךאר א־נ אםיטױאן
ךר װ״יל טוא אין צי םײן טײב לופין מיט אגרושין צא־ךין יאונ
נזנס
אהשורושישפיד
נעם אגיטן ׳צטער,ין אינטיאזיא ציךעקן פוןהינטן אינפון
פאךין • איןי טיא םיןד איבר אין ךר פיטן ךר טאנן איז ױא םיט
ךר נאד גויף גזיטאנין • זאג אין יצ איר די טישטךיןד דא םיט
אינךרהײםךאטיןיינרןישטךשקינרצי ךרבאדגךיהקךיגן
ןויגען • גייאךיאהײם צו אןלע שװאךצץאהרדאשקינד אן
זײג־גן • אינ איןדװיגלםירךא םיטךעםבארגױאלײןאיבר
לייגען • ויי אץ האב םין אןגיהיבן םיטרך גאדגװהגשטאנן
פאלץ םיד אךיאפךי הוזץ • אין ךיג מין אויאפ וצ צוא בינרען
ךעם זאק • ךט זי גײ טיר גןעהן ךעס '_ ס ץוטאק ; אין האב מין
זײןגר ךר שךאקן אינ בין גװארן גךין אונ גיגל • אינ ליף אהײם
צי םײן װײג עך״ט ןי אין הא ב ניט אוף שבתךןיץ םעהל :עם
ז_לא ךין אן חאפין ךש .קךחת אונ ךש אש • אין האב ניט אוף
שבת ניט ל,יין שטיקל פל״ש ־ האב אין זי גיט אניךר גץאךפן
אונגיןאין פםינךךע אנטךאפין :אינ ךאב טירךארטין ♦! '1
הםצאה גטיאנט :אינ האב מיר םײן קפר פךאליש יפאךטיג
גמאבט־ וו״טר ךאב אין אײן גאד נישט צו זאגן ־רק אין זאל
זונהזײן ךש יאךדךשװײב צו קלאגץ :
זאגט אתשױוש • איךר טיט אײן טיט אײץר ווײבר לובן אינ
פױץין • איןוױלמיט םײןשענרוושךיאידד
וואךהײט בװ״זין •ליופי • לופר* גטיײאר ךינר ךא םיץ • לופן
זאלפ״טי צו ךר קיניגן װשתי אונ איהךן זאל אדײן :ז׳יגן זאךסטי
איר ןיא זאל קאפן נאקיט אךיין • נאקיט טיט איר בלופןילײב
זיעהןיזאל איף איר מאן אינדװייב ־ווײב איגד םאן • ךיא_זאן
זאלװערןגשווינדגטאן :,
ןאגט ל״פר פחא טיטר קיגינן ייאש פד אײן שלוס נ״א צייטיננ ײעל אין
א״ן טױאן זאנן ייש איהר הט נישט גהעךט אין א״ןנרלעבינם
טאגן* דער פו־ינ*ן הסן הט איף זן״ן אסם־ךח אן נינענ־ן • סען זאל אײן
איועק נעסין א״ער יונגעפ לענין • עשיךאל א״ך נישט העלפן א״ןר געלר
אהשורוש שפיל־•
געלך אונד גאט• דיארט ״עס גחפרנאסץ ױעךץאײער גוםבען נלאט:
זאגט וןשתי • אפר '• אפר • נטךײסטער ךינראך מײן 'ל־ופן זאלסטי צוא
ךעס פאטי־ קיניג איןזךן זאהל אך״ן איגזאגץ ; אלסטו איהם
װאו ער ז־ןי הט2.זפיןג־יט_זײן כעד אונךיוײן :לײגךזאךער ץך קךאנק אין
איןשנייאװײס כעטארײן ♦ אוןדזאל^ ערז־ךנישטמאכיןלן״ןגריש־יױעזין
ער זאל ךעגקין ער וואר בײא מײן עלטר פאטיר נביבךנצר יאײן שטאל
זאלערץךניט .זאמאכיןרײןד :י • ׳גראיזביטארלע מײנסטר גװעזן :א1ןד
שטאל מיעסטרצו_ גלײךאיךהא 2איהםג_ םאכטפראגר 1ש' יהערין ךעצט
זאלאיך פוןאיס יזאלכי שלעכטץועךטיר ?,נעךן * ןײא זעלכי שלעכטי
װעךטליך װעל איך נישט פך 2ל 1יכין אנך אוך נישט צו העךין :איך װעל
זךןקיניגךײןל באלריפך שטערין *
זאגט לײפר♦_ קייזעךליבך .קעניגליכר מײםטעטיאזעלכיר ישלעכטי באט״שפט
מטרקיױגןױשאפן ןיןאיך פךינץלופיר :ישט גינאננץ ; װאשךיאפרוי
האט פזיז איך ךעם פאטירלןיניג אונ דין זאהלי העךין ז־ד לאנגץ:
אחשוחיש .װאש ךזאט ךי פרויא מוטר קעיגן פר שאפין ;
ר׳ ךיא פרויא מוטר יןנען הט פר שאפין • לויפר לוייפדגיטךײסטר ךינד *לוײ-
אך מײן ״ לייפין זאלסטו צו ךעס פאטר .קיניג אונ זײנר זאהל אךײן •
זאנין זאלשיטו איהם װאו ער ךאט זיך ? זאפין מיט זיץ מעד אנד וײץ ; לײגץ
זאל_ ער ךך ךךאניק אין _זײן שױיאךײס כעטבז אךײן :ײאש מאבט ערמיט
עראיזןײ טיץ עלטר פאםר נמבךנצר א־ץ שטאל ךךאזואייעזין ;
מײפטער גיועזן :ער מאכט ךך :אך אז 1ךײןד :איז י-נר ךאך םיט אללע
איךהאיאיהם נמאבטפר״אנרוסץהעױרין שטאלמײנםטער צוגלײך :
.יעצט> אל איך פין איךום אזעלביישלעכטי װעךטר פנעךן:
אז .גט אהשירוש,אללע העךךן אנד פךשטין :י ךײא גיפאל״עס אײך יואש
ךשהיךאט רפ אשלימעס ייעךטר ךיא_ קאנאליע האד
איךװעלאיריפרששעךץ אידיאנגעס לעןןאיהי מירגיטואןגעןן •
שלדבטי ךייד ייעל איך ױשט טאהן פר ? ״סן :מיט םײן שטאךקהטען
העננסטין ײעל איך איר לייכ צוךײסען • *או־ך פךינץ המן װיא גיהיעל י ;'ש
ךיר_גאױ שלים אהריךײד׳פר ךהי ךיר איז ךא ײאל ײיעךט איר הײפט א 2צו
האקץ מ־ט טײן ? ליץ נבליםן שײעךר ־ יאךאט מךךכי יךא עס גיפעלס ךיר
קאןגארױשטז_־ץ א־הךיװעריטרזענץ ױטאטרי אונניטךײן . :יאךאט
מךךכי זזאגט • אז איןו .זאל יקיניג אחשירו'ש_זײן* וואלט איך גיגעבן א־הר
ן־ |\|
13151ו8ו־ \/0וחט1זחט .: ^100953-0-01- 0007-0011 313^1-
11נ
11נ
/ן־זנז ^ח ^> 61ו)1ס
ח ^
אדדצורוש שפיד4
זאנט המן פאי נאי נלייבט אונ באןײלט הימליישע טוזינט'
סאקיימענטין װיא טיט מין ךיא רןאנאליע האר
ווישתי בךאטין אינ בךענין אונשפיםין • אונטר מײנן העךצין
איןקאן ניטלייךיןךעספאטעררןיננםך״ד אונדשםארצין
פארךעםפאטעדםקינינ לײר • זאל מען איהר אפהאקין
איךרדייפט װעןיליא .קאנאלןע הארוושתי איז װואלװעךט
אונד און װאלװערט אפצו -האקןאידךןאפ מיט מײן בלי׳ן 0
בלוםןשװעךר ' אלינוײברואלןנעםןננקסענזפעלךראן •
>עך> זאל ערךין איהר מאן • םייניךײד זאלן בײא ךעםי ננעךגן
פאטד קיננ צו נפעהלן • ךא קאנאל; ע האר וושתי צו איהר
טוטשטעלךם״ניךײדטיאאיןװאלךייךן • ךיא קאנאליע
ך .אד וושתי םוז איהר טוט לײךן • טיט איהךן בין איך נישט
בלאננך ; עצטטואאיןמיט ךען ; אךאטמךךניאנפאנגןאוף
אײנר דיט אונד אוף אײנר זײט וויא װאנט ךר .קאנאלןע האךן
זאהןםךךבי סיטזײנעןשעלבןלײט • וויא לאשיךט ךער
קאנאליע םךךכי ךיזעד םאן• אין ^ דון םיט איהם צו האלטן
שטךײטאן ־ װעט םין אובר ךיזער םךךכי בײא קיסן • זאלין
סיינע צעהן זוך.ן פר לןנעכט װעךן גנוםן ־ װעט םין אונר ךער
נישט ךר שלאגן :אין פד האף אין װעל א־ם אן טואן שםארץ
אונפײןאיונפלאגן • אובד איהרםארטץ קאנאליעי האךע
י״אךען פין וואש זאלטאירךען שטאךק זײןךען איהרפךעפט
בײאזאםןקיק פאטייאנד״קײןשוויק • שווײן אנדפאטרךאיש
איזךאשבעםט • איר שעיביןקאנאליע האךען ״יאךן ךאש
ניכט פךעםט י :אובר אין פףנץ קאװאלער המן טיט טײנע
־שטאךלןעשאףן • איןפרהיאףיאיןװעלאײערבליט םאנן
ףנקפיןטארצוטאףן .״
,קאנצילאר זאנט פרויא םוטר לןינעען ײאש פר איק שליםנײא ^ייטונג יועל
״ז'
11נ31)3!31זי 6י 1/חט1
>חט -
^00953-0-01-0007-0012 51361 חו ^/ןיזט ^ח ^>]]6ו1ס
11נ
אחשורוש שפיל
%איהרטה ױט נװמסחט • א>יי<ף איןי א״ןו פךינץ_ קאנאילארטאהץ מגן :ײע
לענינפ טאגין • ידפדינץ קאייאלער הםן הט איף א״ןד אטםיךה אן גנעץן
סען זאל א״ןד אץעק נעםין״א ;דנ יזננעס לעןין • .םץ זאל איץו ניט חעלפין
גן״ן גאלט אין _ק״ן י גאט ■ נ״ארט עס ;אל פרנאםין יועךן א״ער ; אננעם
בלאט :
יי״וישפרא״ןשליםךא״צ״טוננהא: יושתי ךיקינינען אןו יוינר אונד
איןד,קענינען ײשתי נפואן ךרהעךין • ךשךרברינץהכן סיט רעם
קינע אהשירוש יוילן ם״ן טיט ןאנעךץ ; :עצט מוז איןד טיר סאךקין אז עפ
איז מיר ניט בייעךט • םיר קיניגן וישתי איז ם״ן יונגי־ טוט נעןוים בשעךט נ
אח׳עורוש שפיל
זעניןזײערשװער • איךהאב אפניםװיאבןנר :הטמיץיוייב
צו מיר גזאגט װס בוםטז אזו ביואקםין מיט האר :האםט .אפנים
ווי אשװאך;ן יארךר װײל זאג איך אזו שטײ ם״ן ווײב טיא ףןד
נישטשךעקן • איךײעלמיר מײנעװינךןני׳צטךרווזנקן :
איך האב .היר נאךאײן :אך ב״ ךבי שרוםה אופ צי בעטן ךבי
ױנה שלוסהחהאכט םיר גגעבן שװענץ בעט איך ךיך הײנט
נעםמיראוועק ךישווענץמיץ ךב״ונהשרוםההאטמיךצו■
גהעךט אונ האטםירךישווענץ אפגשעךטאיךביןאהײם
גקיטן צום ווײב טיט אפךײליך רײב זאגט טײן ווײב גיט םײן
םאןבוםטאשײנר חחןאוףשבת :דואהאסטאפניםוויאלי
ךךאבים :
ךש איז אבר גש £הן אין מיטיואך שבתות צו נאבט • מײן װײב
האט באךאךפט אוף שריםזל גיךר אינ םקוה אךײן צו
גײן :איךהאב מיך בײאםײןחבחתהפרזומטאיךהאבנישט
גןעהן שון אהײם צו גײן ווארןםע איז שון דיער שפעט גװעזן
ווי איך בין מיט שליםזל אהײם גקיסן איך חךאפקיצו סיין ײײב
אינ בעט אךײן װי םײן װײבהטמיךךרזעהן :.איזאירזאףז
אגרוס גשעכניש גשעהן :זי הײךט אן צו זיןצן אינ צו ווײנען:
ךהטךךנישטאוםציךײףןפרלןײנם :װאם איזךירךאס מײן
ווײב גשעהןיעם הט אפניס ח האסט ס־ך פר ףינע אוגן נישט
גזעהן :נײן טײן םאן איך טי נישט ײײנין ךאם איך האב מיך
נישט צו זאבאווען םיטווט• ווי איך האב ךאםרך העךט חאב
איךגזאגטשטײא םײןװייב שדעקףך נישטאיךהאב םיר
נאךאײן זאךצו בעטןבײםײן ' ךביױנה שדותה • ךביױנה
שלומה חאפט טיר גגעבן שװענין בעט איך ךיך גיב מיר
חאטשי אפ ימײן שװא..ץ פיןיךאנן האב א־ך אהער שיואנץ
בליבט שװאנץ םיקת בליבט םלןח אונ חךשתי זאג יטאקע
וויטר :
זאנט
>ח□ ^ -׳.: ^(00953-0-01- 0010-0017 3 )3ו־ |\ן
ז/ז־זע ^ח ^>)©ר)זס!1כ!1ב!5(13^3־!©\/זחע11
חו ^
אח׳צורױצ שפיר
זאגש ושתי ךרים קיניג לןנג נןיוג איזךען ניט פרהאנךן
אזוא אײן םיגנש וואש רץ טיט זעריגן ך,עגן
אלס־נכש־גן גאט אךײן • אי־ ךען ניט פר האנדן אזוא אײן
טננש ' וואש ^ער ז־ןךיגט רןנגן אלםינכטיגן גאט אלײן י
אובר איך ױנגס נןיניגןךשתי האב גטיאן זינךגן נןנגן װ אײן
מננש וואש איז לוטר פלײש אינ הײםין בײן • ךרים איר
קייבליכי פרואן וויא נינסט ןןש אײןד ניט אזו אגדוש ווינדר •
אן ןנךךייפרויא בזינךר • וונן אײןנךי הנךצר ױאלטן שוין
גיינזין אױש לויטיל אייזן אונ שטיין • וױא ךןאנט נט׳ן א״ןד•
אוף תאלטן אויף מיךקנניגן ושתי אוף א־ו אןעסייייןז■ גשךײ
אינןנמךךך גיוײן י ךרוךקאנציךאד ךא םיין י פיךין זאךשטו
םיך צוםיךנם פאטר קינג אין_זיק זאהל אךין .פרךעם פאטר
לןינגןאלשטי מאכן טךנטין פילײבט יינל איךםיר םײן יינגם
לנבן אוים ווײנין אונ אויס בנטין • יךדום אלז 1א שטײא איך :
דרש אלזוא גײא איך • דרים אלזואיטךנט איך • י ךרוםאלזואי
בנטאיך • ךריםאלזואטי איךסיך 'שוןניגןאינביילןן • יאיך
פיז םיר שוין יינגם קיניגן װשתי צי בךנבן אױף ציוײאן מײן יינגן
רמזן:
ך,אנםיךארךאגט • פדוי מיטרקיניגזפרךען הויך איךלגבוהךנן
פאטרךיניגװנל איך אייך מאבין טךנטין •
ךנר אלםנכטיגרגאט װײסטאויב איר ױנטאינרױניגם לנבן
אויש װינין אוךר אוש בנטן • אלזא ווען איך קעגן װשתי שויא
עשהנלפטסירקײןנווײןאינ קיץיגכנטאינ גשךיאצי״פאר
מיר אךזא מיז איך םיך אױם שטךנקין םיט טיני אלנ פיר • צו
ךיני טיר י סיט טיננ אךע פיר • צי דיך טיי־׳• םיז איך סיך
שון איפ עטךנקן • אלזאװעלאיזו טײ -נשװנךיביטדיזינד
טיאן • דנר װעדןךטײננ ;ןנך ;ענן פד ךנם אלםנבטיג; גאט
־ ' * אום
אחשורוש שפיל
ןײןגרגױס • וויי $איןז האב גטיאן מיט.דיא ייױשי טיי .ק שפיגן
אים שבת נאקיט אונ בלוס • םיט ךי ױףשי מײךן הג איןד גטאן
איששבתשפינןאונצװינן • ךגצינךךט .קאן איך אן גאנץ
גנעףגליבן פאטרךןניג_קײן גנאד נישט גפינן :שבת האב איך
גטאן םיט ף ױףשי מײךן שפינן אינד צוואךן ־ ;ןנצינר איז אוים
גוואקסן אויםמ״ןהײפט אײןגרוםטעבטיגרהאךץ • שבת
ךא ב אין גטאן טיט ף ייךישי טײףן אךבײט שטעיין• ןעצינד
זעהט אלע העךין אינ פיךשטן םיין טוט איז אײך גאר
ךיבליןד צי גפעלן • ךדים טיא איד טיןד .קיניגן וושתי ז״ער
שײן בלאנקן • אינ טוז מיין ;עןזךליכן טוט שין אנטפאנגן
פףד אינד פףר ׳ אוף אײך וויב אינ מאן * אןעךליי פרויא
זאלזיןדנעמן אין .עקםעטפיל ךךאן ־י איעךךיפױיא זאכי
עהךין איהךן סאן ־ י ךרים וויל איןד קעניגן וישתי האב טין
ןןאן לןינג 'אחשודוש נישט עךךיך גהאלטן • מיז מײן הײפט
י אוף צײיאן וויעק צו שפאלטן:
ךרום בריךר< 6ופר טײן טוט זאלשט וד םיר גשווינד טאבן
ךאשך,״ן ; אד אינ קין ךןרוםט זאל אוש ט־ר נישט
שפאטן אינ נישט לאבן:
ךרום ןרודר לןאנצייאר םיט שנײ ווײםי טיבד זאלשט דוא
סיר מײן יינגם בלאט צי יעלןן • ךאש מיין הינט
אינ קײן שײ ין זאלךעדיצו נישט שמעלןען אינ א1ןד נישט
ךדום פאטי קיניג צים לעצט וועל איך מיןד טיט איןד טון
גייםין • עש זאלאילגאר נישטפי־ךףםין • מיט אץ
אנךרױנג פױיא זאלט איהר בעםירי לעבןי • מיר קיניגןושתי
זאל רך אלמעכטיגד גאט מײני זונד פר געכן :י ' י
דריפ י .
אחשורוש שפיל־*
ךדום פףנ׳ן הםן • ךרים ווק איןד ש 1יא דאש ?יינע
• ךייד זענין בײא איןו גאר נישט גאכט
העךין אנד פירשטין אום גךיק אונךר בךייט אינ אין רך ךענג
ךאש אזו אין ייינגעס קיניגן ושתי זאל אים קיםן דוי־ון אז 1אין
בךינטןזינע הענך • וויא געשיבטךאשאין ךרלענגאינ אין
ךער בךייט ךש' אזו אין יינגיםקיניגןךשתי זאל אום קיםן הינט •
אבראיךױנגעם .קיניגןיושתי האב םיך שון װא $בדאכט •
העךיןאנרפיךשםןאךעאיןגוטענאךט :
זאגט לײפדןאךאטםךךבישאךף ױכטאינזאגפאטשיר :
טךיםטא טעבי נאבאךקי אינאםאטיער • האםטי
אגךים פין ךעם טאטי אונ פין ך םאםע :ןאךאט םךךכי גײ ף
מלבהקעפין:
םאנךךיו* זאגט ךי מלבה פלעפין :נײן ךיםלבהקעפיןי
ײש וד טלבה שךעפין :נײן דוםלבהקעפין 'ז
יים ךי טלבה פלעםין״• נ״ן דו םלבה קעפין '•' װש • דו טלבה
קעפין • א האי :א הא :די םלבהקעפין טײנםטי א ךא גײא
איףגיטשון םירךעם חליף י לײפר זאלםטםייר וועךין ןנפי
ואכ< אט איז דר חליף* ךש איז ךר חליף לײפר • זאללט װעךן
עפר ואפר ־ -קם איז ךיןד אקאטשיךי שךײבד • האםט אפנים
ווי אבעךין טךײבר :גיב דו שוןיךעס חליף :אךפ איז א פײנך
חליף • אךער חליף איז פון ךעםקאלים״איר שוחט װש ׳ער
פלעגיט ךר םיט נאווױאר חזךיים ציקול״ין :הײנט דו מלבח
■ ךעד פינצטךעדשחיטה אונןאגךעם קום דואהערשוןצי
* הייליגן פאטשיראוניזאג מלביה פאךעןד:
חםלאןו • ךרגזאלצינר :הגואד :ךד איםגזילפיךטר • אותי:
גזידיאריןד מלבה פאךעןדױר • מקל • ךרךעימכינר '׳ןזטעקין
היךשפאךעןםיטיאלעפאךבעס ךע• -רך ? ײיערשטעױן •
י זאק
אח׳עורוש ׳עפיל
זאין אינ א״נם ניזק-ױעךץ ; :בךןד־ עד ןאל טאכן־קנו*)ן .־
טשיךיןיס : ,את • יד ך,ךענק ךאךין :ךנעךיב ־ די
■ יי-נגי ךויא^
אךיעש # אלי מיט נהם ךךןדע • 'םן זאל ײעךין אום גריפין :
שמי • מײןנאשין :יטח שסוךײן נאםין ^עכותי • דו גפךאךגעי
אבךםרך שונךר* ; צחקךר בךינךער ; _:עקב ךט אן גאךביט
,אפילעןיאק םיט קינךער :לרובזאיםטפר יײגן :בקךבימיט
ךעםקאפ :ךאךץ ' אונ ךר ןנךר ארײן • אוצינא׳ט • טטיע;
זענךךלןןדעטךנ ךאפע קיאשט :קאךע קךא ^ שאםעז •
.ןישעבי טאבע בא^יע סעךצי יאק.קאסין ־ אדוח אונ ךין טאטין
אינ ךיין מאםין • ךײנטיװעלין .םיר .זאגז נאן ךער מלבד.
קךיש:
קךיש אז ךר בעל ךב;ת קומט ןנךב שניחות וצ נאבט מיטואןנ
נאןדסךאךע פאשט ןךב יו־כנאןד דו כפרות אוםךער
מולאחםטיט .עד זיךאןךעם .קיטעל :אונמאכטאן ךעם
■ ךדוסות דוטיל אונ גיםט אן רו בוסיח :אונ לאיפעט אן אונ דו
נאןו ךעפיךך׳ן י וואשט .רע זיך אונ טדיבטךעםדייט נישט
ארום :פר וךאש■• יואךן עס שטײטילבל בנעשיךאל לאןחדן
בלם ישונונ קץנעםט ; נדדומיטויםטי& ציהיאונצי ברעכט.
אוףצץײאין :אונ די אנךךע ךעךפט ךייבטרע אןצו דךײאין
בךפסזאג איךצי מ״ן יוײב נאךירגתנם • זאגטמ״ן ווײבצו■
.מיר נאךיר צים רוטין • ךהצה וואש איךיז מיטךער ביאטע
צו גלײך :םיציא זאך איך קךיכען אונ אגייועלב אךיין אונ .זאל
מאגן איץ גךאבי טיציא :מצח ךאב איך םיךא מען ײעט םיך
גאנץגיטאפםאצקץ :מרור • װעטךיךסירך־יויאי זייןי
בוטער זיץ :ביךך אײן היײן קינר וויקולט קוען מיט יוינךליך
םעךוועטמען בינךןםיטגוטיפאםטיאנקים :שויחן עדיך :
מען ןועט ם־ר גךייטין אוף ךעם ^אחיס וצ טיש .צפין ! יר -
.װעט
זא
5[13131ו־ 1/\0חט1זחט ■.: ^00953-0-01- 0012-0021. 5 )3^1-ן |
11ג
11נ
חו1/^ 8חו1ן>1ח3׳זק> 61ו}1ס
אחשורוש עפיד
שם״ם :הלדנרצהיײב 8
אבךכה;לנ אכילח
װןמןמן טאכן
נאכט וועט ןוק ם ך גאנ׳ן גיפ אפ טר׳נני] :
^בדים הײני ל? אריך בםצוץס • איין וואגין יםיט פאךכם זענן
גפאךן .קיין םצךים ךהץנו ראש ך& אךכים הפארך
ךגדולאפלגןדיגרקאפ ; הירש פאךך • אחד שכור • אחד
םםאךלןאטע • אחדפאךךיי אחד קילװאטיג • בנגדאךבןה
בנים חלאפטשיקם ; .י .
פאךך הט אוםר וואש זאגטרך פאךך נעבך קם ציפט אים
םק פלוקט אים מק חיםט אים םען טשאבעט אים
םק סקךאבעט אים
אפאךך טאר לןק פךנס חוךש נישט זײן וואק ןך האט ןנפיפ
אנךךשטאוףךעםקאפ ;
אפאךיך טאר פךרךין שלאם נישט §יר,גיין וואךן םען שחיט
פאךחא ךקאםקא:
אפאךך טאר אונלןײןפוכה נישטזיצן װאךןןך האט ךעם
שאךבן אוף ךעם יןאפ :
אפאךך טאר' םען נישטשוךןן אהין קולען וואךןרע פליקט ך
זאךיזאפ ;י
אפאךך טאד קט נישט שוקן אונ קײן שליחות םען שיקט
אים לןײן קילקיב ךײםט ער זיך קין נאװיךע אזו וױ אינ
פםוק שטײטױעבידי מצךים בפאךעך : :
שבור םה הוא אוםר וואש וױלט עטק נעביך האבן פין ךעם
זונךיגן שבור אײן שבור יאױ נעביך תטיד אין אבל וואךן
?ר איז טשתין בײא ךעם שענקר אינטדדך וואנר • ביא ךעם
שבוראיזתםירפךיא פםח וואךןע,ם ווײבפיךט יאונ זנךגוםט
אשכור האט זיין יווײב ביא איהם תטיר פךנםה וואקרך טיאן
פאלט איהר תםיד בײא ךער טיר אזו װי אין פםוק שטײט לכ
היוצא מפױ שבור:
ננזארעאצע
אדמזורוש שפיל
פמאךקאטע המ ' איםד דד םםאדקאטע זאנט ןר הופט אונ
ממאךקיט אונ נוםט :
אפםאךקאטי איז אײן נוטד קוךא דע לײענט מיט דעם טראפ
אסמארקאטי ךזאט םיין שפע וויא אלע שענקידם וואךן ?נר
נוט אטךאפין םײן :בײא אםטאךלןאטיקאן ןפ
זץ קײן פןאל נישט קײן וויעג ךר פדעגן װאק עד ױײזט אךין
אונאהער :אפטאךקאטי איזאגיטר מב װאק םןקאן אים
נישט דר ווישן :
קילאויאטי מה אוםר ײאש וױלט עטץ פון ךעם זונךנן
קלוואטי האבן עם הידוט זיןד,עם פאננולטזיךי
ס #טעלעפעט זין ענם וואלןילט ךד אונ שאלןילט זין ןןס םאבט
ארבאדטשאק נןשיקטישאק אזוווי אין פסיק שטײט ' :
אקיךאוואטי ימענאיוף_אפעךד ױאךײטן וואק ער דאךףקײן
זאטיל נישטעך האטךין א״מים זאק :י
אקלאךאטי האט ךזםיד כשךי כוצות ײאךן ךש וואךגר האלץ
לונטתמיד אוף ךמיעךע :
איןלאיואטי טאראונקײן וואעיי נישטאךײןנײז וואיןעד
וועט דוא,נאנצי קהיה איין ײײקן וויא אונ פפק
שטײטךךנשובני פאקיוע נא ךיר דיא קיךע אונ שפיל םיר אוף
ךדבאנךאךע:
עשרמכותצזעזאטכיעהאניעצלטאטשייאם : אלי
ײעלכי בחילהךשהאט נישטקייןךם וועל אין איר געבץ
אפאטש וועט זי ולאכין םיט ךם•• מנים וועלכי בתילת
ןנש ײעט לינן רןראנק אונ ײעט נישט האבן צולונן י ײעל אין
אירנעבן אונסאמכיךר הקךשקיאמיקזיזאלדארטן האבן
.צולינן■• ןרובײעלכיטאד^ עשויעטהאבןךאשקרחת אונ
יעש ײעט אירקינד נישט וועלן נטדךען ײעל אין שטעלן םיץ
ערוב
שפיד־ ,ז אח׳ןץררט
עחב • ךבר ;יא זאל אוס גךעוױרט וועדן • שחין זאל דןו נעטן
אונ ז קאפאחין • בךדךאגל • אךבעפיר • חויזןפינטיניש •
םכות בכוחת איף איטליכר בתולה כײךעם בעלהבית אינ
ךריץים :אנירךב״ורא הןהנוחןי עשןאל אלעמײףן ןא
יךטופן • ךמרךבי היה ניחן הגלילה • קישט טין אלי אין יער
מחייה • נעמט אײן אךי פימנים • ךךײט זיןד אײיטש .כײא חיה
אוףךעספ־פיק :אלו .נאכםעםנאםיקטיפלאסן מיטפלײ׳פ
דײנו :אלי ווען שמשק מ ביד איז אריבר גשפתנגן איבראפלוי
אינ האט זין זאךאקעטימ ט ךעם קואפל אינ איז גפאלן אייןו
ייאךני :אלי ױען צאיטיל ננךאניע הט גניטן אפפייע צצה אינ
ךטךעפקאטראיברךעםלױקן אײגשלאנן איז אוןךךאיני י
אלי ויק פיער ,ךט גפאךצט אינ ךי טךאסטינעפ ךיאךני :
עד א״ת כטהוכסה/יענאטי מאמע:
מךיכיהײבטאן צוךאוונןיחזזי באם • שטיניןר* זאגןאלי
ךא ךא־ךא;
זאנ .ט םךרךי ־ פאץטאם מא צ
:י יא ךײ כט זין אז ךי מאיךײש יצ ךאױינן:
מה טובי י מעןיזאלךתאן טיאןאױיפיםיןע • אױזעוים
המן איז אךײחנער גוךם ־ עךל ־ ײמןױעטצי
שפתוגזייערן ךיאגאל • כתך ישאסר • ךמןאיזאגויגמוי
ךמןזאלךקימיןיםןײאןעךיניקיחת ; יחי שבד ךינות :
ככוי • הםן זאל באקימז ייײן נאנלי טוט• בתן ךיאטא־זישסעון
מען שטיפטךין לאטצי פךקעם ; ױחהלבי סגױ אלגױ • גאש
לענגיב אגיטען טיינק כךאנךײן * יאךנאמעני חאןיקא
ךאינטקיאייבאמעייטשאפיטשקייאםיױטרןי • אלבאטעני
פאקני קיײםני אייבאםעני זיפטשינעךײטי ג
יחרידור ; שםעײרנאייינײק •
בדכו
811
•.: ^00953-0-01-0013-0024 513011ז^1־1ס
ז־ 1/\6חט1סחט -
5113
11נ31ז
11סו1נ
ו/זיזט ^חפח^ >61ר
חו^ ^
אחשורוש שפיל
בךבו • באתטץ מיר אקיא •' ביז טאךג_ין אע ךדפליא • פד
פאלין ביזלעויםךןד • אחקטיטשײןזונגקי אדןחמרטוט
הופפען ביזציך׳נםבאלטץשפחנגן • דו חטאים זזננןזיחגר
גרוש־ױצרהמאוחת . :
־; 1
ךבהטשהלאבע־באםבאםבאם־ משה;אדקזג • _אהבה
לאפזג קאךקע :אןו•_אך •_אך :ווייא• ווײא• ווײא י אײן
גדושגשךײ :איך האב זנפים צום ךאווינןלןײןגדוש חשק אונ
תאוה י הבוךון־ בזנטו ; שךאל באהבה נ
גאל ;שךאלייי אבפךה הטןי םיט אתשוךושרפ בל ;שךאל נ
בחך אתה־ בלוך לאטע 1אחך אין המנם טאטי • אגוי לטך
חלאפטשיקא שלמה צרוק :הבךץ ךשענאשעביניצי
טיא נאםיגני • ;א נאטעבי :אתה יאךאצת מלזנצים םיקאלךנ
הלאפטשאנא • ויאש טישטיבײךר שוליי ודגרגשעחקט אין
ךייןטיאוםפניםאנײר:
ד| 'א'ש השנהקאטשקאטש קאטש ! ובױם צום בפיר פלאטש
?לאטש פ^ אטש • .מץחיה וחגךזנס זאל האבן
אםךצוטךינקןי :ומיןםיתי* ווינר לנםזאלזײןטוטשיכיד: .
ומי בםים י װזנר .זנס זאל טחנקין בךאנד פין וויאוואםיר* וםי
באשװזנך׳נשךאלזק אפייאיךךיגי גני * ימיבחךב * װזנר
<נש זאל גיקולטװזנךין .אן אשוונךד* ומי בחןה • המן זאל
אחחןםיןקךיגפליךאוםפיךים • ימי בך;נש המן האט אפנים
יויא אבךאװאש • וםי ;רום ומי שלזנפחק אפגיךתאםיחה
משונהיאצײן װיאטאג אליב ךיסיניש אקאפ גישים קינר אלש
צו המן ווײנטם וויבר* װינםטװיבר * ךר שוחט איז פר שטאפט
גוואךין שיר הםנלות • גיי איך אוף ךיא בינךג ק נגין ךי קל נצר
האילאװי
13131ו8ז\/0וח 1/ג>חט ^00953-0-01- 0014-0025 3 )3^1-
11ג
11נ
11ס
}>1ח3ז^> 61ו
1/1זו1
ח]^3
אחשורוש שפיל
פארט טיןי אן אהים פד גלעבטר • טאהיפ' אױתי װערין קימין
ךיא גיןארצינינ .קנצניפ -םיט יאטיצאטיגניג פיפיןים ומלין
בענשין מיט .קאליכדיגי בךבות קויט אבציג חחות אחחהםן
ךיריי אבךכה מררני םיר • סאנךךיש ךךשית פר הגםגיםינים
עולם1 יי
גטרא שכירים פךקעבורשנפלדף ];,.ךיאגבלא ןאגטאי)
ביבוה בטקוםג ;לה שםחהא רעוה* יךאסאיז טײטש
אימינחם וויא ןנם איז שםחה מיזזין ךאךין ציטךגיש בכן
ךבוהיט ביןאיך גיואר גוואךין אז אויף ךעדיועלט איזפר
ךאנחןפוחם■ אויף אנשים ונשים יטף יבתילותוגם בחוחס •
בכן' רבותים טיט_עטץ איןד אן נךיטן ןזיןי טחנקןיאינ שין ׳ןםין
בעט איןו איך זא עטץ זאלט אן חש״ןניטפרגעםין • בםה
ובםחפעםים איזמירךר איבר גךין ציחלוםגקיסן אינךאט
םיןו גוועקט אינ הט צי םיר ךשע ךעוע • וואש טיםטי אזו
לאנג שלאפןגײ בעסירךעםעולם זךטראפן • בכןךבוחים
האב איך טיך איבר גקעדט אוף ךר אנדךי זײט י• וויא עש
אױאיןקהלהםפואךהךאךטן בין איןדיךד עךשטר שךךה *
אונךאשגעלדאיז חעישטיבפךה י וואשזאדיאיךזאםלען י
ךיקינךר ? אלין םיך יךשינן • לאזין זיא איף רעם קצרנישט
ךךשינען י איךרזיאזאלין נישטיעכט זין י .לאזץךאךיבפךה
זןן י ערבאן טכילהשל שביךים :
צעךןגראיךיןגיטציחיסנעםץאיהםאדוש ׳ ארום נעמץס :
יעצןור • אט־ט י אטיט • חברךעפטשיואק בןךעפשטיסל
בםקוםקאןן :טעי לי ;ט איחם פיר; ח' תיכחהפין ךרםגיךה:
לטבהבראשף • מבה ביךיףונרגליף • םבףךגלךעדראש י
ויםליכהתחת ישךי
יעםוד■ אטיט • אטוט י חבר ךעפ איךא האפטעגי בן געני
האילאווי
אחשורוש שפיד
האידאוױ • מען לינט איהם פירךא עשרת בױ הטן גיז ױזתא
ןאקמיםאיש עיםיננרןי שםשא םיאיש פךאךעניןא • .יא סאם
האפשא שטשא חאטשיש ;א טינןהאם פאלטאליךים .ניךאם •
אפאךיק ךאשינ פאם ניא חאטשא • ניא וואזםא • נפךא
מטךאטבואהאיךאשעךעשינט :
ךםודיאטוט • אטוט :ךעפ אללןא וױן הםן אבפךה פדבל ז
ישךאל םן לײיט איהם פיר נוסח פין טחיפ םחה תםחה אח זבר
שקץתשוןצנוותןבתחינכנוכיחךם היאןמח שםו ןגםלק •
וזכחךןנאםיןךערזיןטיט המןינאמרהאבין • .יעמודאטוט
אטוט ךעפ וועמױ$י פאן פישר קליאפטיר מן לײנט איךם פיר
פינצטרה צרות :ןר זאל זיין כליןשךאלפבפחת ונאםד האבין
מי שכיךן לךטן:
טשאםביךך בןונותינוהךכים אחחךיר הטן אונךערטאמינ
וויא האט ךר טאטענהיםין • אגג הינט יארוח דף אונ גזונד •
טין ליכ קינך טיט שתנה גילאפעט' כענזרו ינאטךדזאבין :
הםן פאנגט אן ךזנם דיטשן לידךז איזפד גווישיוואש גינךאיט ן
איזטךרייקיױג םא^סיאן פעךשאפץ האט אוףקיץ זײטאץ |
פרךןיץקאנאילע לןן זיםפ ךאךף טעןקיץ ציטזנד ניכט בואן • [
האךעוויבד ךאךף מעןקײן ציםייבהךײד נירטפר טרויאין• |
ךחם זאג איןי אי״ך׳זיט גשיט • טרועט איניםיאוך ניט קינים • י
קיין ײײבם גכילד נעיויס ניבט • טיטךרעךשטיפיאבע וועל ן
איףאײןדטיאןשטעלן • וואשך .קאנאל;ע' ווײבר האבן גטאן ]
ךעם טיט שטעלין :אדםןך וואדרך ץךישטר מאן• וואש אים {
גאט גבאסן הט • הט ץר אלי צײטגטאן :יאן ךעם אלםעבטיגן ׳
גאט הט ער ןך גטיאן באליבען • אץ .קאנאליע ווײב ךזאטרע |
גטיאן קך־גען • צים אלםעכטיגן גאט האט רע גטואן בינטין
א־ןי צײט • אקאנאלע חוה ךט .ער אים גגענן פר איץ וו״ב :
רך אךםטה זיןןא .דך חוה גטואן בעליבן • אונ ף .קאנאלע
הוה דלת
אדדנ־דררש שפיל
ךויהסך אים זיין טיט ; פיאן *אטךיגן :פין ךעם אפיל ב1ים וט
יז איס גגעבן זצ פךעסין • אן דעס ארםענטיגן גאט האט זיא
אים גסאנט פר,געםין אינ דער אפיל בױס ױאר טיט שוועךי
אונ מטךי נויט ־ דוךןו ךער .קאנאךע חוה קוםט ארום ךער
;עסרליבערטוט ־אך זאג איןד אײןי טרױעט אײנם • אוך נישט
קײנם ׳יקײן װייבם געבידיר גװים ניט ' ו ךערצװײטער אנךם
ער יואד אבךאייירםאן״ ־ גאטס דינסט טה רע אלי צײט גטון
צים אלמעכטיגן גאט האט ךע זיך גטיאן בליבן • .זײןקײפם
יוײב הגרהאטאים גטאן בטךיגן ־ אײן קלײגםקינד ישםעאל
האט זיא פין אים איך גטיאן קריגן • םיט ךיזע זאבן האט זי ניט
גטאן לאנגזוימן ־ אינד הט ךאש קיןד .ישםעאל גשםיקצווישן
יך בוםין 'אונ ךאש קינר ךזאט זיך נישט גקאגט בװעךין ־ אײן
ענגל פאן היטל איז ארונטר גפליגן ךאפ נןלײגי קינר צורך
נעךיןי־ ךרענגל האט יצ איםגשפיאבןךײני קיןירײעלןזיך
מעיןוויא איןיהיםלךיאשטעךין '־ ךהםזאגאיך אײך זײט
גשײט • טי״ועט אײנם* *יך ניט קיעם ־' ווײבם גבילר געיוים ניט
רך ךךיטר איזאק דע ױאר אבליניר טאן • ןאטש גבאט ךאט
ער אלי צײט גטאן ־ אן זײן עלצטן זאהן״עשו האט רע זיןל
;טואן בליבן אינרךו־ ױנגסטר זאהן .יעקב האט אים טיט •ח
בענשקייט גטאןיבטךיגן י אעד אן ךעם םעךבן ךבקה ױאר
רע ךך באליבן ־ אונצױײ.קאנאליםך) ע זוהן האט זיא פין אים
גטיאן קרוגן •" ךײם זאג איך אײך טרועט אײנם ניכט קײנם •
ױײבם גבילד געיוים ניקס * .ךעקברר פיךךד וואר אײן װיךד
קנאבע • ךז־ום שױט םײני ליבעהעךן אונ 'פיךשטןױו ער האט
גטאן זיבןיאהר פיך ױײךן ױעגן ךחל בײ לכן םיט יײנם שטאק
אןךעםטעךנן ךחל האטערךךגטאן בליבן אונדריתקב
האט שון גטאן לײךן ?יק אינ פלאגן ־ ךאס םעךכןךחל האט
; ,קאן ךא טךיבע שװעןזטדלאה איךי וואיצײכ] איבר זאגן *
ידיים. ׳ ״■ ' ־' -
אח׳עורו ^ שפיל
ךרום זאג איןואײןוזייטגשייטטררנט א״נם נינט,קיינם ווייגס
גףלד געווים ניכט • $רער ךריפיפטר ערװאר אין ! ידײרגדובן
גנר ךאט מיט זטוועךי אךבייט םיט ך״אךן אןגדנבן י א :נ פון
וועםיןקאטין אחםף ױךין נאר פייװךישי ריײין י אינדר
פךעהךאטפרשנ־ךאךןצו -ךרטךענקיןךיאקליעיבאבין איג
יך טיפי טעךין י י אונד ךי קאנארעוי -ףשי הייבאם האבן גטאן
ך רןלײני באבן זעלבר יר נעףן י האטךד אלםעכטיגר גאט
גמאיטךעםפךע! ־ ,םיטףני עניפטישי לייט אינ טיבי םעױן
איבףקעףן • ךרוםזאגאיןד אײן טרױעט איןנםגיבט ק״נם י
שןןשוןךעדזעלןשמדערװאר ל,יק ״ײבס בילד געוויפניקם ;
זעךטמ״ניהעךןאונדפיךשטן וויא אשטארקר העלדי ךדום
ענר הטיזץ וצ ךעס טוט זעלבךט גשטעךט אונרך פר פלוכטע
גןאנאלע האךע ךדלה האט יןגר גטאן § אליבן י ציפ לעצט
ךזאט אים ף _ קאנאלע האךע פרוא ךףיה בטריגן אלי וו״לע
ךזאט ;יא צו איסגשפךאכן מיין ליבר םאן שיטשון ףזע זאבין
פרףאפלשתיםךאטזיאגשפךאכן אײן זעניןװאלוואד •
קראפט שטעקט ןיווישן ףנע ךזאר האט זיא איםי גטאן אײן
ישלעפין א־נ האט אים גכאן זייני האר ארײכר שעחן • ךאש
קךאפטזאלאינאיםנישטךאנג גוועךן װיךר עינזשון האט ■זייין
אוףיגוואיכט י זעהט ערךס_רע האט פר לוךין זייןימאךט *
הײבט רע אוף,זײן האנ־ אינ עיטיכט א 1ש ף וואנד אונ לופט
אינן׳נהטכףןסענש בײאיךעם הװזי• יך ךלילהוואר יאדיש
עךשיאקין אונ איז גךאד צי• ך פלשיוים פאדטנלאיפין • ךתם
■זאגאיןד אײךזײטגשייט י .טרוךעטאײנםיניכטק״נם ••״קײן
ךוײבםגבילרגעווים ניכט • ךער זיבנטר םיפךאךד װאר א״ן
אךםיר טךיאפ • ךרום זעהט אךע העךיןואוקפירשטין ךם״נאגיל
איי ףנעם ךןאפי• וויאשע הט ןיןו אויףרך .וועלט גטךאפן • ךר
^יסךא װאר וצ רך ;לע אינ וזיהךען זאל אךײן גילאפן * ,רע
11נ31ן!3ו8ו־ 1/\0חט>1חט .: ^100953-0-01- 0016-0029 313^1-ו־ ^ז־
ז־ ^> 61ו]}סו1נ
^ז/ז־זו)>11ח3
חו3
אוזשוחש ׳טפיד
האט דענםאהל האט זיא איםםד .נאגיל אינ רןאפ אדיןגיטךאפן
ךי נכט
רך םיםיאטה ױף גטין באליבן 'י אינ־ןי האט אים ניט -
שאפן גיטין באטתגין • ךפרוא קנאלע ךאריג ײנל האט אים
גטיןפקךזנם בעסטןווײן אונצעיןמידןדגיגזנבן צוטתנקן •
ךהם זאג זיט גשיט טמןנט אײנם • ניכטקינםיקיןוויבםגבילר
ניבט־ךנה ז.יא וואד אןן גשײטי \ מאד • איהךי צוױא ברוךד
שםזנון וךױהאנן ךיא שטאט שכם ווזנגן איךד בלוט גהויאט •
זיא האטױןיי .אבראןשכםגטון' באליבן ־ יאיך צווי ברוךר
שםדנון.ולוי האבןחגם שכם גטין בטרוגין • ןדום זאג איךאיץד
טרױ׳נטאיינים • נישט .קײנים • .קײןווײבסגבילרגוויםניט•
בלײבט ךש לידפרגזנוויםפרויא אנדמאנין האטקײןפתךךים
איןדוהםןקאןױנגינןווואםאיןויווײםאײןךײטשיםליד אן איינר
שפ״ז •ולאנגי ךייר אין,קאךצין פרשטאנד פרויא אונד םאנין
וואליבקאנט• ךאס ליד האב איך המן געוויםיגעמאכט • הזנךין
אנךופיךשטין אײן גיטי נאבט • אובינרךינרקיניגיאחשורוש
אחשורושיך׳נר פאטר קיניגיעד האט אםאהל אין טאהילצײט
גםאבט י.אךן אינ :קךםטן האטךע ךרוף גיבךאכט אויבעדרד
פר שוואךציתר קינג שאכםין ךיאךךש היאט אמהל א םקוה
אויש גיגנכיט אונ האט נישט גיהאט:וויא:וצ בהאלטין האט
זנרײנסראשחוךשסיךךיל אבילבל גיםאכט .פר' וואש ךעד
בסה מךליקין טאר נישט גײאן מיט טאךךר פר בךעטט .אבד
ךער קעיג אחשוךוש האטוױך אטהל בזופק מיטומעט אונכויט
ווין פר שפךאכיין האט זנד ךא קיניגן װשתי זאל .אךין קיםן
נאקיט םיט .איד בלאםץ לײב שויאן זאלאוף איר טאן אינווייב
רפ
אונד םאן ךיא זאך זאל וועךין געןד גיטאךזן אובער ךעד .
שװאךצךקר קינג אחשורוש שאכםאן ךיאךךיש ךעדרפ
שװאךצדיקר קינג האטױףאםהל איןאטהל .אלעטניקגםכט
אין האט נישט גיהאט טיט,וואש צו ביא ליגן האטער זיך םיט
צװײא
אהשורוש שפיל
צוױאהייםאןאבםאיףך־גם פיגיןיליז גןךגשאינ ד; ךעד פר
שווארצךיךןי רןינג אחשורוש האט אםהל אינ איזהל אבאךשט
נילןאכט אינ האט נישט גיהאט םיט װאש אונטיגר צו שךאגץ
ה•וטייגרךיא טלבה ךיא אוגין אינטערגשלאגין י פאנגט אן
רג <ד,ײג הםן הקן איך האב סיןנכײא דאכט אינ נײא דנן ך?
איבערםײן איבךןגן טךינק סי ; ד אינד וייין איז םיר גגאנגין מײן
קינג] ישתי ךאךײן איזו ' פףנץהסן גיג םיראייןאנךךיךךיץ
פאנגט ןא אחשוךוש הטן הסן ךא גיב איך ךיד ים״ן זיגל
שפאציר אום םײן אײגינך האנט אויש צו שךײאן אינ אוישוצ
רופן איבךץ פאטרס קינגים גאניצזג לאנד איויש וצ שךײאן אונ
אויש רופץ אײן ױנג פהיאבץ פון י״גגין סיינד אױש צי זיכן פיל
שענר אינ פיל בי; פיר אינ פיל גךיגסיר וויא ךיא קינגןװשתי
ווארפון וצף אײךילגישטאלט זאל זיא זײן אינ גאוצץגאי■' •
וועטזיאםירזײןצוגיפןלין אשט־ל בײאסײנה ךינכטירזײט
וויגלאיןדזאירטאהןשטי׳גלןװי׳גטצי טירךין צו םיװןלינבזךי
לןדון פון טײנם הײפט וועל איך אךינטרגעבין וױגטזיא נזירךן
אן גבךײט וועט ךא לוגין בײא מײנר זךט :
פאנגט ןא לןאנצילר פףדצו אײך אלעהעךץאונד אלע
פעךשטץ אינך אליג גךײפיךפין פךם אינ טךי זאךט איר אלע
שואין וויא איך ךזאכ גניםן ךעם זיגל אוךךיר שפאצייפון ךעם
פאטר לןינג ז״ן א״גנה האנט אויש צי שךײאן אינ׳אויש וצ הפץ
יאיבעףן פאטר כןינג זײן גיאנצים לאנד' איש יצ שךײאן אינאיש'
צו הפן :אײןױאנגם פהכין פץ זײנטי װעגץ אוש צי ױכן ניט פיל
שענראינױט׳פיל בעםיר אונניטיפירגךעסיר יויא ךיאקינגן
וואר פין הוןד אײךל גשטאלט זאל זיא ךין אינ גאנצין גאר װעט
זיא איהם זײן צונגפעלץ • אײן שטול בײא_זינער .זײט װעט ״ער
איר טיהן שטעלץ װעטזיא אים זײן צו גװעבין • קהן פךינץ
הײפטייעטעראיר ארינטר גיגבץ װעטזץ ךיהםאןגבך״ט •
וועט ;יא ליגין בײא זיינך זײטע:
אדזשורוש שפיל
פערשטין אינד .גךאפין פון פיס
ןא רנ׳ן פריד צי איןד אלע
אי״־ם זײגן הא :ט ״ איס צי יעצט פאנגט
2י איןד ״גניסין ךעס קיניג זיגיל ׳ןןפאציר
לאנד :אלזו האנ איך מץ־ גטאן וםךי הא
אזנ איה צו רופין איןרזײן נאנצן
אהיפ־ם ױנג פךואבין האט סיר שךײאן
אלמעכטיגן גאט פײעהךין :גךײט
פ; ל שענר • אונ בעפיר ־ אוספיל וצ דעם
גאט נטון בעועךץ :
ךר אלמעכטיגר
איהךןךאםץהײסטזיאאםהר קיניגן ועותי װאד • םיט
שױעסטר :םיט איהךק גךעפיר :װיאךיא
איך המןזיא ךיאט גךץ כדוךראונלןיץ
הײךאס טיט זיא שמעקץ י דא שןוער
זיא ה״ךאם י • וויא אײן
אדאנךקייןךךוסטךא ךאגימאלפו רעכטען נאסןהײםט
ןעקין* פרקיץ^
פעטר ער הייםט םרךבי פרןנץ,מאנךךינא וױאאקובץאיסדעם
גטואן אנפלעקץ י• אנר איהר
* ײאש עסאיז
מירלעקיןאונזאלסטסירשמעקין טעךירלעקין :זאלםט
אונ ןלעסחילת ^ טעקין :
גןליןץ נײארך קיא
אךיך אןאךיק • אספךיק אק ;לװאטי
מךךבי איןז פליא צואיף־ ״ אשיף
• זעך ^ ץ זעהטץ ךא האצ איןד ־ממט
• אניפליכטס פון אײן מלםד
• .אויסךען פא ^־*.קיניג אחאישמיךריןדי׳• אונטר ןעךפיר
צו ^ יפיןאיםאערזיץגא^ ץ ניגיומן מאךךירךגיל פאךציר
האנט :אויםצו סךייעז אונ
* אהי ? ש ױגג שטרױאבין פץ דיננו פארךך״טיר
אויס צו שךאיןען אונ איפ צו רופין
וויא ךיאקיניגן .קאשקי װאד לאנד
צו זובין ״ פיל ישעניר אונ פיל ןעסיר
זיץ אונ גאנצץ נארי :ײעט איס וועגין אוס
נרוי אונ גישװאלין זאל זיא
אונרך ךיט ויעט זיןי איהם טאץ הוןי ךיק אײךיל
צו נשיועלץ :אמבה ? ײא אחישירוש
:ךעם פךעח פון ךעםקאפ ײעס זיץ
ײעט אים זײן ני ^ זט צום לע ? ן
אןלױךרמכח אןגיןךײם ' ^טעליך
ײעטךאאיהםזיץ איר אראפ ^ עןין י
אן זײגרךעבטרךײט *' :
אחעדחש ׳עפיל
יאגט קאנעלאר ויעזײאהאםט פיר צו רעכטין אונצוטואןזא^׳^וט
קרימץאר״ןעוג״ן:
זאגט מךךבי נא ?ין איןוךא:
זאנטקאנציראר שאםעךיכם:
יאנט מךי ני אגוט טאךגץ :
זאגט .קאנצילאר פוןךאנץ ?ןסטו <
יאנט ס־רכ ' ץליכם שלים' :
זאגט קאץצילאר ייאש זענט איראזינם :
זאנט טרדךי ייאש איר בךאךפט :
׳ זאנטקאנצילארײאש'ךאךףאיןד :
זאגט מרדניװ״ש אץ ײאש דואריזרפםט ו
זאנט.קאנצ'לאר איך דאיףאשךכן ':
'׳ יאגטמךדנמאךןאיןד :
יזאנט_ קאנצילאר ייאש ב; נט איד:
יאנם מךרכך איך ?ין ךס ייאש איר צךאךפט :
זאןט_קאנצילאר איןד ךאךף אשךכן ךעם מרןד אשידוןד צו ךעךץ :
(אגט םךךני <8איך ךארף ייא ךעס מלך אשײוך צו ךעדץ :יױריםען יאל
אץד ךא אךיין ג״ןלײפר * ץ״פדיזאלסם מיר ײערין עפריןןפרנ
ײירומין יאל איןד אךיץ גיין:
זאןט_קאנצילאד אובץארומין • אינין ארום .זיצט אגךאס נךאיר מאן אייש
ךר נאז ארום איו ייואקסיןך״ן נרײס גראירצאן• האב א-דן םירא_ער_זאל
מירניטאפי,פישטיאץ ־ קאןאץ אוןד גישט אךיץג״ן המןעסזאלךיר
פר .קחםיןוא לאמץ ׳:עס ץאל ײעךץ אים גיקזעקט ךיץ נאטץ י זאנ דו מיר
ײיא אי־וס זאל אץדיזר״ן גיץ1
יאנטהטן אונךרךעכטערךיט :
זאגט םךךכי אונרך ךעכטד י״ט ־ איז ךץ איבר אמזייה :אונאינךער,
מזיזה שט״ט יהױ לטיםפות ׳ך_מ; ם*ט.ךעח ןזלןדץאךץקרונץ
ךאם_נייאיקךחת • אדוניאונךיק • ךרקאפ איז ךיר נרונךק• רוא יאלשט
אפניפ הא?ץ ץיא איין אעךיק • יויא מאכט זן״ן אינךיק אוךר אוךר אוךר
יישײאךץ ; אי ךיא ײקען1אל ! יץ 18״ 1גיץ :י
יאגט ערנלײןד ' :
(אנט םךךכי ארוח אײף :
(אגט מךךכיגיבעךנאטיר ■קאנצילאר • קימטץ אוניפיךטץ מיף אוףיעס
?ילןי ?רייף ןאײאילע ךבי לעב .איר יאלט ךאניישטאך״ן פאליו
״װאר י
אחשורוש ש־יו
סע איז אגרוי; שרײט כ־דךבי גיואלט זאגט ךערנעבעךנאטו־וואע^
ײארין
שר״אט איר ריי לע^2זאגט מררבי איך פאל;
זא ;ט ךער געיעךנטר איר פאלט ךיןי נאןד נישט :
זאגטביךדבי נא ייאש ךען שךייאאיןי&־ װיא װאיט פאךט ךער מןךריייזט
.נןאנצילאר ארףךעם מלך
מרךביטט מארגין מלך • קיש מ'ך;אונ ךאײארנרקעךעטךירױין
זאנט '
ךאפ הארץפךייליןד :
זאגטרך מיך װאשי זענט איר אזונך פר *יער :
זאגט מךךכי איף בין טאקי אקאךאט וואפ איר.כךאךפט ו
זאנט בךדבי איןד כין אשךכן :
זאנטךרי םלךאזאירזענםיואאשךבןךעדמ*דאשיךיןד :
איך האב פון אײ ^ רינט ײעגין אפײגה בלה* אשךנע אנעלי־אנךיני
מרךבי
אײיסי א3לאי ♦ אזו איאר^זאל הםן האבן בךאש • האטזיא
אשײארצי
־ךאישון • טוט זיא זיף .בימאבט2אפישין • אען וױ אפניםיײ אפךאש •* /
ךיברעין ; ירוסטץײיךיסטוגק • אמויליױאהעליר • אבעליםײיאטעליר
איר גשװאלין וױא אגלאז * אחיפש
פיפיןטוטיזימיטךרנאדדשלײבאיז
אוף ךעםרוקין • די צײןטוןאיר אויסךען מוילארוםקוקין ״
בעךגיל
אגאנץ ׳שײן מיךיל׳ אקעפיל-וױאפיסחךיג קניךיל • ךשיזעניןדימעלות
פוץךער כלה־ אונגינוג :
א;עצט היפט זיך אן צו שלימזל ישךם ך״םין:
טאפ שדימזל
המגיף מךא**ית אהךית היא ;תן ך,בױ־הצ 1ביל -ידיײי^
דאךהךייוהשױםרײפין ' שהיחניבין ךצדךס :
■'
• השיביר • אבאר יינג • במר
מצדההחןהנאשירהפךעםיר
פאפיר נרו• יםצד השני הבךה ךמבךערה ציךחה בחנאר
ךאנטיק
ינל פך חיציח • שיױם בתב • פניהיבקיסיה■ פיל נשור
שט
סךתצאךטילטךאניתטותמךךהי : הבור • מצחךךיב •
צסוייתןנךןרהניההױל היהךךךןהני׳לךתחךבאת ? ד־ד
ךדשאקגזאךציךדיהות :ובגךים פעלץ גייץי אויךעךתים
גגף װל • יבגךי שבת • מטיפילטיט פיבקים • טאךךיוואנע
אהשורוש שפיל-
מיזן • אפיאךטעטיט האר• אל' ? ץ מיטךעםרישין שעגקש
טיט פיגטוךשלןע פנאנד צו טוןטישין :הכל לפי ככודו 5גךאגין
זאלאיןואיס :וםצדהשניהכלה הנ״למחויכתליתן נךןכןד
כ״״דלױטנינךיל • ־ קךחתףר • קךענקךיד םײןליברחהן :
ךאצי פאךצינע פון הונט זאװיןים אונטרגישלאגק • אוויפט פון
רך מךכר חו׳ן בגךי שפת ךכל לפי כבוךה • אונ גײא איייגק רי
חחן םםךקאטי נאםלחאי .קעסט ב׳ 'שנים א• שנהצולוגין
קךאנק אונ םאמביךר הקךש • ושנר אחח זאלךין לחצאיז מיט
אגךאין טאפלע ההול אונ םיט אגיגלײםטין טאפ לכבוד שבת
אייביגךיךה אפלאק אוףך׳נם וואשר • אײןאוךט אוף ךנם
קברות :םזונות םצד השני גקלאפטןםפ םיט זעקס לויט מיתה
טשונה •' •<ריב • ,קבךנים םצד א• הךותןךודקישיןעםןזניי■
קולזכה ךינךוו׳זשיש • ' יםצר השני גחנם םן גרינךע הי״ט י* ט
;נךב' פיךיפתספ״רןלפ״קפךאםךנ.קין;ס :
םילוק התנאים
זאגט אךושוףש ךבי לעב טיר וועלין אין נישט אווינק לאזין
ביזאירוועט מםךר קיײשן זיק :כךךכי איז כסךר
קידושין • הײ • עש זאל אײן ףן וױנד אינ וויאי• את • בעךךײ
סטא ךשאכלי עךאט • יל • חולשות אינ קךענל ,טאבי • כךת
טשה/ךח :״ ױשךאל בדון■ וזה האטץ :יאתעורושצוםרךכי
ךבילעבטאינץךאשטצוהטענציללםם סטים :םךךביזאגט
לפםםםןם • טיךאףםי טאנצװאטי טיחאךיטי טאנטשאװאטי
שעךשי באבי נאךאחא • וױךלאבאל םאבןעעםךאפע
טשאףפאחע • הע -העיהישאם • דזשאםיפאצטװיבךלין
לםם םםןם • ןט׳ן זאלטקיחגץךאש חאליםןם • 'איש תחתױ
איןגטאנצטךאשמצוהטעמךל • לאזמיטאיןזײן םכוהאב
בלע הטות לנ ? חתט מצוה טךאגט זיא',ביףארוים • גהיבט
אונ
.: ^100953-0-01- 0019-0035 513011ז-|>1
1>11ח3־ףז> 01ו1זסו1ג1וג31ז81}3ז6ץ !/חט>1חט -
1/1זג
131ו/
ח
אחשורוש ׳צפיל
אינ גר)ךינט אונ ךויךינן לאנר* שיאגט איך ך) אפ אונ ךר ױאנט
ונאטר אמן :י
יןנצט פאנג הםן אן ךעם גוךר:
דדיס־יאךאט זיאךאט ךא_ קאנאיישר הונט שטךאקם אין
שמםיןזאלסטישויאןךיןשנאפיךםםינדךעןאיך' הםן יר
ךיצר ךער זאהן פאן אנג ; אךיטענט פון ףא !גטלךןיס :ןין נןיד
אנדאײןנײד • ; אזושומגיאיך הןגרהםןךאש .איךױערךיא
ייךין בךזגנגן צי גרוים שםארצן אנד פיין אונ צױאםער .ליר אונ
.ד ; יאףןךי 'ױאךין'_ ארוםגיקילון פין ךי ךךײ עלטךין :
*־ענט אחשורוש ױיא הײםן זיא :י
זאגט הםן גןאן ךען אבךם אנך אי־אק אנך פאן ךעם ; גקב הול
איםרך טײויל פאן פאטךאחט גױעזןי ױעגין זיקעד גיטיגקיט
אונ פון וועגין זײעדךרוטקײט פין ךיא,עםלקיפ זענן זיא יאלע
װאךין גנעזין ךר פאטר אבךם ;גר וואר שון גנע/ין פאן ךעם
דןאליךאוכן אנדךעד איזאק ױאד שון גנעזין פאן ךער צײט
ךער אױפער בךאנד אונד ךער נעקב האטגישטך״טטיט אײן
ןננגיל פאן זײנר אײגנר האנד • ךרייםקאנצילאךייע איךעךי ליבע
גיטךײםטי ךאט ךרום שויעטוויאאיך ' הםן האבאיף םיר
גינוםין אײן ביבייל טאהרךרום ױיט איך ניט אוי ױיא םיט ייאס
פד אײן טוט איך.קאן ךיא ; אךין שלאגין אוךר פראגין • זאל
איך ךען ךיא ;אךין שלאגן םיט פיאך ךענק א,יך טיר הערוך £ן
ךאם טיטפיאר קאן ךאםניטגיזײן:
זאגט_קאנצי.לארױארום ךען:
״זאגט הטףוײלךרקעיגנטרודהאט פר שפךאנן יעםעלטר
פאטראבךםאינ _קאליךאובין לענענדיג העךרײן צו
שטייםין אלזואאיזגיקיסןאיין ענגילפוןהקםל אונד האטאים
גיטאן לעביענךיג ארום ךײםן ךרים ױיים איך.ניט הער הםן ?ויט
ןיאש פר איין טויט שלאגיןאוךר פלאגין .זאל איךךעןףא
יור
אהשורוש שפילי
ױךןשלאגץ םיט יואםר יעיק אידםיר העריזחז יעס,קאןאויןד
ניעיט ןך ; אגט.קאנצלר וואתש ' ,ואגטהמןורילךר ר,יניג
ןךעה האט ?ר שפראכין ךיא קליינע קיניר צי ךער טךגנקן
אונךיטיפימעךיןי״אתא הטךרא םענטיגד גאט ךם פדעה
מיטזןינעלײטזעלנרגיטאכטפרךן״גךיןיאינ ךיטיפיטעךין •
ךדים ייײם איןד ניט טיט עאם פר אײן טוט איןךקען ךיאיודין
שלאגין יננטװעךר פלאגין /זאל איךךען הטןךיא ױךין שלאגן
מיטהינגרידענק איך העך הםן מיט הינגר קאן ךאס אוךנישט
גיזײן:
זאגט .קאנצלאדװאחםךען ׳ זאגטהםן ווײלךרךאפיניי
קאיים איז פיךציג טעג אונ פיךציג נעכט אוף ךעס היםיל
{יזעםיןשװעראץיהםןךאם ,ערהאט ניטגיגעםין אונניט
ךאנינדמאזיםאיזפוןהיםלאויןזךק גיטךינקין :אנרךער
געןזליכין נאךג העחנטר געגאנגין • האנן זײני ןאךין איהם
נינט וואלין עמפפאנגיןער האט זײנע נײךע טאװעלין
בעשךיכנעםיטיזייך גינךאכטדער ווײל האכיןךיא שליעכטי
ױךיןי איהר אפ גאט גי .פאכט י• אנד ךער ךאנער סאזיס היאט
ךיזע ;איכין אלע גיטיאןביןאךגין ! ך -י עי האטךיא צווײא
בעשךינענע טאוועל פין געטייכן היםעל אוף צװײאין פר
ךאךבץ י .אנד ךערךאבילר םאזיםטה נ.טאן אוהצײט אנך אוף
צײט פד ךיא שלעכטי ייךין גיטאן בעטין האט ךר אלםעכטיגר
גאטגישפךאכין טאזיס םאזים איךןועל ךיינ״וךין פרגעבין
זךעי לענין אנד ךער ךאנינר טאןיס האט גיטאן פיל צײט אנד
פיל צײט פיךיאשלעכטיייךןגיטיאןחיךיןאלזוא האטךער
אלםעכטיגר גאט גטואן שפךעכין םאזים מאױס אין װעל ךיני
ױךין ניכט ךאםין אינ ןובטטי ^ין • אךזו וואךף איףםײן םאנטל
דראן איף װעלכין טאג קטוועךר אוףוועלבין כאנהיטאיך
קאן קיםין אן אלזוא װעליןצף מיןד ניכםלאזין .לאנג ?ךלןטיךען
13151ן3ז)\/0ח0 11וח□ 000953-0-01- 0020-0037 813)01-
11נ
11סו1נ
ז־ב 61>1ו
^/ז־זעז>1ח3
ח)13
רי
אדושורוש שפיל־*
ךרוףגיךיקריך א1יף ךען ןךשטין ן־אגזאנטאג אלזוא װעלאיןד
סים דישלזגכטי ױךין שטאדירן ־ דרים ארג הזגךין םאךקאנטין
ליקנניג אויף גישפילט :
זאגטקאנצלאר נין בחךד הםן ךעםזגךעיטין טאג.זינטאגלןאן
י ינס גישטגיזײן :
זאגטהםן װאחםךען :
זאגטךןאנצילארווײל ךעןזגךישטיןטאג זאנטאג האט ךער
אלםינכטיגך גאט־בשאפין היםל אינ עךד אלזיוא איזךר
טרטךיאױךיןנישט בשעהךט • אלזואהאב איך _קאנצייאר
םיט םײן פר שטענךייןײט גיטיאן ' גךײפן • גךאך פאן ךק
זנרשטיןי טאג ןאנטאג אפ יצ ווײכין :
זאגט הםן״אךלײד ךא ניט םער צודך לײךן .יאךפ איןד הער
הםן שויא טיט קלוגהײט יא ךאם איך הער הסן שױא
םך איך קאן טיט ךי שלעכטי ייךין ךעם .עדשטין טאג זאנטאג
ניכט שטאךחן דדויף גלמיןלף אוףךעם צווײטין יטאג
מאנטאג אלזוא וועל איןו םיט ךיא 'שלעכטי ױךין שטאךיךין
ךרום אלע העךין םאךקאנטין לאםטיג ' אויפגעשפילט :
:אגט קאנצילארנײן בחךר הטן ךעם צווײטן טאגםאנטאג
קאן סך אוןד ניישט זײן ךען ךעם צווײטין טאג מאנטאג
איזײב ף ןאךן ך,ךיאת התוךה האבין ז.ײ'פר ךעם פאטריקיניג
אינ פרךעם פחנ׳ן העד המןקײן מיךא:
דמן זאגט ווי איןד שויא יךם אלע טעגן פיןרך װאןד וועחן פד
לאךין • איך םעכט ךאןוגעךיןךאשךןײן .יארזאלאויף
רך וועלט יועךין גיבאהךין :האב אין הער הטן אן גיהובין
יצ באנייגין אינ רפ לאנגין אינ ציךעפעחךין • ,ןעצט האב
איף הער הםן נישט גקאנט גפינין אזו אײן טאג אובר אזו אײן
םאנהייט אבר אזו אײןשטינד ךאש איןדזאל קאנין מיט ךא
קאניאלישעױחןשטאחךץוויהאבאין העד הםן אן גיהובק
צו
אח׳עוחי׳ט ׳צפיל
צי באנ״גין אװר צו בעלאנגין אונ ךי ױךישי קיבערנאןד יז
שבאקילירעך אינ נאןד צי זוכן :האבאיןיה־נדהםן נישט
.גקאנט גפינק אזו איין טאג ןננטוועדד אזו איק מאנאש
לגנטװעךראזו איץ שטונדךם איןד זאלקאנין ףיודין שעלטן
אוךד פליבץ■ ווען ךער פשע ; אךאט םאנךךיהאי וועךט פין
זעליכייזאכן גיואר • אום ףיפן וועל אץינ׳ויר קלאטפעןווײם
אום םײן_קאפ טײני האר םרקײן ױףש הויז וועל איך ניט םער
קאנין פרבײ גײן • ' פרגייא גײןװעל איךניט ײעףקעניןפר
ל( ין ױףש הויז • ױךין וועלין ךך םיט םיר שפידין ווץקאטץםיט
םויז • זײא וועלין זאגן ךם איז ףזד םאן שיעלנן הםן יואם־דע
דאט טיט אונז אן גפאנגין צן שטאףףן • ןיגצט םוז איך ךםן
שענךליךיאםאדידן
ןאגט .קאנצילאד נײן נײןי ןרוךר הטן זאלךט ףר ניט נעסן וצ
ףינםךאךצין • דוא ױעםטקאנץ ףאךאךין םאךן פײן
אונך שמאךצן* _עס איז רפ האניךן איק םאנהײט םךציאן ךער
םאנהײט מךציאן וועט רף באגל ;קן טאן • אינךעם םאנך יט
םאךציאן איזךערךאבינרטאזיסגשטארבין • פרהאףאיך
ל[א?צילאד צום אלמערטיגן גאט דוא װעפט נאךלןאוין אלע
;אךין פקרך מעיט פדדאךבן • זאגט הםן פףק!יך ברוךר
קאנצילאר מײן לײב אינד ױיל האשטויטיד גטואן רךרןיוילוין
יגסקאן קײן םענש נישט ךדןרוקןאדיאגײא איך צים פאטר
קינג אינ ךיןי זאהל ײ שלעבטי ; אךין ךענאציהףן נ
זאגט אםתרקלאגליךרברוךרקאנצילר גײאצו ךעםיאךט
םךךכי אין זײנעם זאהל אײין אונ זאללןט אים שפךעכן
ענר זאל נישטשךעלןן ־ איך ייעל אים זײנעיאר יך וועקן אינ
אוך זאלשטי אים נעבן ךשווײםי .קךי״ר אן וצ קלײךן ׳ןר זאל
דפ געםק אן זײנע ליךע שפךעבןזאלשטי איס ךש רע זאל צו
נא ; ד רופן אלעןאךקפײאיזאםז :ךךיייא טןג אונ דדײ נעכט
אחשורוש שפיל
זאל זזך וױינין אונ שדייןן • פילײנט יועט זץדד ארסעכפיגר
נאט איבר אים אונ אינרךיד׳נ ;איין טץ ידםייען:
זאגטםךךכ/זעטץזענןץ םיינעלבעױךין ךנןיניגן אםרןרהט
םיר גשיקט ךש וויעי .קלײד אן וצ ך,לײךן י איך זי־זל יער
לעבן אן הסן גיוםי ציוה אונ לײךן באבילן האט ױ טיר ךאש
איך זאל צינאינדריפן אלע ; איין בײא .זאםן ךךײא טעג אינ
דךײאנעיט זאל איךויײגין אונשךײאןךעדאלםענטיגרגאש
זאל זיך איגר אינז ױךן ךער טײען • אינ הסןיזאליאויף זײנע
צ״ןשױיאן ז
אצזנךערט גײט ךד פוץץ הםן צום לןינג אחשירזש ך טסיךח
י '״ אןגעבין ;
פךעגט לײפר ווער איז ךיזך םאן י װאש דע לןלאפט צוס קינג
אחשוךושאן :
זאגט ךםןאיך פךינץקוואלער ךמן בץךוער סאןאיךרןלאפ
צוים ך,ינג אחשוולש אװ פףא אן איך האב פיל צוךעכטן
אונפילציטאן 'ז
זאנט לישד װעןרד הער פךנץ הסן האט פיל צו ךעכטין אונװז טאך זאי
קוםץ אךין ;ױױין.וײא ןןײךגרופר םאן:
פאננט אן המן אינ קומט מיטאגריסין ' שסאךם צוסקוניג ::השיךישזענין
' 1אלי םעניקטעךפױך שךאקק .נײיי־ץ ךײאיזךן ק״נרניעיטגןקאןש
זײן מײנוננ קענץ ':כיזרך הסן האטץיקעךאך .ניטאןךענין ךעךט פאננט אן
גי־וס צאךן ךענין אליג כײאךעםקיניג ךעישךאקין .גײאךן ' י
המןיםיט
'שפו־עכט המן אלע מיין נאנץ ' ננעךנליכר גיגאהךינךקעסטלינךפאטיױ
.קינ־ג פאן ק״םראני ט־ריאינ טאהר אנוינאןדםער' :אקעךקןקנךײך זאל
ז״ן עו 'אײבינ 'אמוצ צרוםי .עהר י • פאןגעפטךןאךנד האכאיןומיןו
פךינץ הער המן גיפאיירט היר _פר טאהר אנד טיר;
זאגט נ־אנךריש צו המןיוויא גײפטו המן;
זאגט ךומן װאס ^טײ עם ךיך אן איךמי מ*ר ךיא ױךין אןיםלמסךן•
זאנט פךךב' ^ ט״א ניט גײא איך ויעלרך נעךן אמ&ן חוךש * פרךיץ
פךיעדבךש :
עגפרט ןאגטהמןײאס ן
>חגו -
^00953-0-01-0021-0040 513011 51)3131
ז־ 6י 1/חט1 ח)/1^ 31חס1>1ח3ח^ >61ו)1ס
11נ
11נ
אח׳צזורו ^ שפיד
ענפךט נךךכי ננה זאד 1ףר פאלין ףא נא: :
ײ״פטי י״אס א־ןו יךל ךיר נעפן * ״ן חיךש מיין טאטי ײעט נךר פךענגין
אצךענניי ייעל איןי -לאךן ךעם צאן ךאקטר אלע צ־ין ארי־ס נעטין ךיר :
דיאזאלסטפרשךיםן^ ף־ןשנ^ ־מטינד זאנטה ;;ן פארט קאנאןישרהונט :
פין זעלק־ זאנ־ן זאיסטוקזיר ניט מער ךײךין • זינסט ײעל אץד ךיר מט -מ״ן
ךפעלך״ן קאפ ארינטר שנךךין :
זאגט הפן צז אחשירישלא מ״ן נאנץ גנעךינליבר ניךאךניר פאטר קינינ :
זאןט נירךבי צי המן* שטייא ריא פשא הםן :עם זאל ךיך פך קריגץ אינ
יאםין* עפ זאל אוים ג־מעקט' ייעךין ך״ן נאםין • שןזייאאיןד װיל ניי ן
עס זןיז מיין ב -יעךשי אונ זאנט צו אחשירוש ניט מאךגי; מלןי:
ךאם האךק איז מיר פך״ליך י יוען ךא נאןד אזו פיל לעכט פךענין אונ ךא
זייןאזךאװאונטךרמיןד • העךפטו דואיןיןד אז הםן איי פינצטיר מוז
װעט ךא קיםן אן געקין אמםיךה :
זאגט אחשךרוש ייאפ פר אמםיךה :
;אןט סאנדןיש,ןנס זאל איף ךעם אחשיריש קיםין א״ן ן״זה פגיךה:
ךיא מקיךה איז אזו • עפ איז םיר אונךיא הוזין אך״ן ! יפלויא:
האט ךא גמאכט אחשירויש אזו אונ אזו • העךשטו רוא םלך • מיר מלןד •
ךר ז?5׳? יןד :א״ן $פיל* ךיר אצפיל • מיר א״ן ן־ין * רוט • אויף ךעם
פישע הםן א״ןנאנלי טוט:
ומגלאיךטאקיךרץיייןךישסייה • :גסזאלאוףהםן ד״נט
קומןןזײןןײזיפגיךה • רך פשאהסן האטזיך גפיאזיטזיהךר
אםך םםזךים • זןיא האנין אפנים גהאט וויא חזךים והראךעזײ
זענין ציךעםקינגאחשורוש ארײןגר) ךאנן אינהאנין ךיא
ןעפטיבײםרגנךאניןי• ךאם איזפראחעויךושנײמששײן אז
רך פשע המן ווזנט ךא קישן זאלקמי אים אוש האקין אךי צײן
בןטץא ךיך ך זא^ םם איךןם נייטם צי העךין אי טאסיר װעט
עדדידיועלין גענין חויש שםײט ךין איד ינ השוחי :־ןייר•י
וױ איז ךאם גךעם גװאךן בײ אײן קלוגן סלך אובר וד ביםם דיןי
אײן מךך ט -פש נוםטו ךך גאר אזנ ךר ןךיר .אז וד וועםם װיגלן
אונאיךיװעלגפזנןחיין או: זאגיןאםנאםצאחיחןנזנעיך
ךײני איגן בעט איך ףך ךי זאלשט ךעם פשא המן גאר נישם
11נ!3!81נ3ו־ 1/\0חט0רו□ 000953-0-01- 0022-0041 $ }3>0!-
חו ^^/־זע ^ח ^> 61ו!1ס[1נ
אהשורוש ׳עפיל
צו רעין אונ זאר׳צט ךיןד צו ; ײני רײר נישט יןעךן טאטר װעפטו
אהעורוש פאיט ני׳* ט ווינק וועט דיר דײן בויןו נשיוינרין
הײנט י ? ט איןד דיך דו זאלשט ךעס פשא השן נישט צו• ה׳ניין
היינטגײדיפשאהםן איןו האבךירגן׳נט אבונט דוא זאלםט
מירךךינןליגץ אוים גישטךעךןט י אוננאף האבאיךךיר
גםאכט אגאג• ךזאלשט לוגן אונ סםביךדהרןךש אןארטיט
ן׳נדם װארין רןראנק אינ גײא יך יאז ךירצוקי״ן:
איצט גײט' המן דיא ך׳נכטי טסיךה אן ג׳נבן • וןם ;אל אים פר
,ק׳נךצט ווי׳נךןזײן לינןין :
זאגט חמן אל םיין גאנק גנ׳נךיגלינד פאטד קינג אינדאויןו
_קײםר אנד קרון אינ טאר איךנדקיךגףיןד זאר זײן אוף
לאנגץאד ; אקליין ײײלינן ײ׳נל אין םיןו פךינץ הטן טיןאוייךן:
װעל אין אן פאננ] םיט ךעם פעוא ;אךען מךךני צי שטאנדךין י• אקל״זע
װ״לע .זיעל איך' מץ פרינין הםן זעצין יןניאן העךא ךאס מ״נע װעךטר
ןאלק ךעכ פאטר .קינינ' אונ זײנע אוךן אר״ןסלי״ען :ךרום שײעטאייס' אינ
העךט אװפ 'אונ יעזט אװם מ״נע ציםלנע װעךטר אונ מ״נע צוםלכע :אנן
^״ןיקאנאלןע פאלק ?ין איןי פדינץהער המן גיקיק צוךעספא^ רקיןיג
' צו עקיאנין :
פדעגט אחשיךויש װער יענין י״א! י
ענפירטהמןיאןד ;אדן • אן • .אןי • אן ;אךן .דיא מאזים ך״ט דוא
כטךיגר ז״א זאגין איםר היי ירוךךזיי :װאךין ךיא איז ךם ג.עאנט :פר
שיפך־ט הא ?ן'זי'א .ךען פאטר קינינ ײיא ךא5״נל אוג ךין נאנצן לאנד :אונ
פאטירקינינפלענךר טואן ז״א איעךצן• איןזשוועדפךנץהמןךפדעד
פאטר קעינטה פון ז״ קיין ניטצין • װאן מען ז״ א״ן אדבייט ט״ל אפגעפן
פראוםעךיןז״ךעםפאטרקעינסז״ןױנגעסלענין וװעןךיי■* פאפרקעיג
זעלבכט טוהט ז ;י א״ן אךב״ט ט״ל אפ נעבי] :טואן ךי אימער מיט שיהע
?• העלעביןי :אינדזי שפרעבןאך אןי • מירזענין שייאןו י שבת ךױם :
ןןפח הױם :םיר זענק שװא?י לייט :קךאנקי יייטוצ .קיין,אךבײטטייי
זענין מיר ניםאלט אן ניבךייט:
ןןימ״ן ןאניןגנעךערינד פאטרקינ־גייען זייייעלן נזיןד ייעלין פךענין .ײיא
האביןזיןן א?ו ןןיל ;ארן ננוסן דא שיוער א -ךפרינץהמןךסןאן י
דעם
>חט -
000953-0-01- 0022-0042 513011 11נ
5113131ח 1/\6חט0 1/1חו1ז>1חפח^ > 61ו
11סו1נ ח
/\131
אהשררוש שפיל
.ךעם עלטיר פאטר אכחזם זענןךי אלי אדוס גקןמץ ן
הךענט אהשירוש װי הײםץ די יעלטרן;
אכךםגעאנטךערצווײטר איזאק ררךריטר ןנשיךט הטןרך עךשטר װאר
ענךרערהאט יעקכךראבךם האט לא:ג .גיאבט אונ גיטךאכט •
ךען איזאק איףרך װעלט גיכךאנט* לי אהאק א*ז גךעסין אמ ־ך־י״ק״ט
זײן לעכעם טאגן • ' צײײא_קא :אלסקע ^זאהן האטךגר אויףךערײעלט
,גיטאן האכן ן
גךעגט אחשוריש ײיא הײסן זײ :
^נטכ־וךט הכזן ךער עלצטר ײאר עשי ננאנט • ךער װגגסטער ײארךעקכ
גנאנטאך ךער ע׳גוי האט זיך גיטואן װאיל ? עקליגן ׳ אונךער :עקכ האט
אים גטיאן איבל אונד איכל בטרוגין • ךאס כענטישק־יט האם ער כײא אים
אײעק ? שטילן גןאנט האט .ער' צו• אים ךער טײביל זאל ךןד הײלן • ךאס
זגלצטקײט האט ער _פאר א״ן טאש לינזן נטואן א £קױפ |_ קײן ראנוי הרן צו
זײזיפעטר לכן האט ערגטאן לויפן ״ אהין איזךערךאקאי גקומן ״* אײן
װײיךחרהאט,ער .גנומן * צײעלףאײנציגע .נשלעכטי ^• זפון איםאייל
אנץגנעךיגליכרפאטךקעיגיייאנפעל אונדאעלארויסנקומן • אלמיץ ^
עס .א״ןי ײיא אנטרץר ךאךאך־ן זענן :
ענטפיךט אתשוריש גאר שלים :
זאגט המן העךטבאןז־ *
פךעגט אחשןךיש ךאפ נאןד ;
זאגט המן איז ךשךעכט אוךר שיעבט :
ןינפוךט אהשוךיש ךש איז אום ךעכט:
זאגטיהמןהעךטסקד :
פרעגט אילשיריש ײס נאןד:
זאגט המ• פין ךזע זאכן ײעלין מיר אש שטײן* צים ויײךר י1ףם ךערין מיר
ײיךר גיץ* אץי אץ אײנר צײט אין אײך צײט • יײא איז ךאס גשעהן גױא־ן
גאנץ גשײט* ךער ךעקב חאטךײנע .קיגךר גשןקטךיא שאף שערץ* אנר
ךער ייסף ווײךר איז נגאבנן צו זיינע צרוךר גיוארךיעךץ * ךער ייסף איז אין
קייטן ךעם ײעג ךר שךאקן גײאךן • אונ איז אץ םיטן ײאלד פר ץךט נייארן
ךענקט ױסףצוײאישײעל איןדןעצט טייגן • ךאגלײך א־זאײןךלנגילפון
אלזאךאטיעךענטל צו דעס ייסף ײײךר גטואן ה ; :ל צו_ארונט״ נפאיגן ־
זאנן* יוסף יךךר ךס טוסטו ךיך אין ײילךן,ןואלךאײםךאג ן • האט יויךר
דר ױסףוײךר צו ךעם ;ננגיל גטאן זאנץ ־ /גנגיל ײײסטו ניט ײי מײנע כרוךר
א? ?ן אױעק גצונןםה ױיךריךער /ןנלל צוךעם ױםףךיץרר נטואןךאגן* : 1
יקף ואו
אה׳צורױט ׳עפיל
יופף ױיידרךײני ברוךר הא3ן ; אןי לאנר דיתן נצ1גן צודעי ברודר איזיר
ױ״יר גקימןי ; גלײך איף טום חאבן ךי איךזם ײאלץךר שלאנין* א :ד
ױסף
' פוןאיהםא £גצןג ^ װיא־זפיןאיינםריב־׳גן ;
ךאסךתעהעםדילהאבןד
זעליךטהאבןךיאיהםאךײןגישג׳ופין אונאײןפןנצטךיךגך־בען*_ אךאונ
אײנרי צײט^זענין ךי ^ טיךקשי קיפלײטי פר בײ גג ^נגין ־ .האבןךינ ' ברורר
װךדר אוסךעם פינצלן גךאבען ארופ נפאגגן* װיא טיט ךך אלס
ךעןױפף
אוף ךר ײעלמ פר לופין ; צו ךי טיךקשייקופלײטי האבן ז.ײא א־הם נטזאן
קיפין • צו ךעם לאנך עגיפטן האבין זײ מיט אים גטאן אנטילופין* ..קײן
פר
לאנד גנגיפטן איז?ער ױסף גקוםן צא פיטי_פר .פל אקנעכט איז •׳גר וואךין
ניגומץ :
אונר פ־טיפר וואראיף איהס םיט אי־ין גרושןצאי־ין • אינ איין
י יןאךצל צײט מא רך רפף וףךר אינ גפענקניש אךײן
גפאננן טויארן:
אלזא וועלץ םיר פון דוא .זאכין אפ שטיק • אנד פין ך 'ודייש'
דויכצײטן פאנגן םיר וויךד אן .אלס״ן גאנ/גנזגריגלינר
גיננוךניריפאטדךןינג װאן דיא יאךץ הוכצייטן םאכ) • אגאנצ'
נאכט טואןזייא שפאטיןי אנד לאבין • אזױבר םײךלטיאן זײא
אנציךין • אונ גלאנק אינ שיין מיאן זייא זיא אךײן פיףן •
נאך ךיגףקאםט אײן אלטרםאן צי .קאפן אונ שפךינכט אך
אןד • םיין קינדים״ן קינר 1םאןד גשווינד צים ;אל א״ן קינד •
נאן דואיעזאכין ך ;נין װאל וואר • וויגן/סקיסטנאןדףזען
יאר • ךע האט ף קאנאליכ פױוא אײןךלייניס םשהייגן* ווען
ךש םשה לק װעךט אלש אטאג אנטאוךר ךין • טךאנט םן
ךעזקינל איגךל שאהליאריין • אונךלשיל • מטײט אײן
שטול אוףלך שטייל ליגטאיין )ויברקישין * הױל איםךרנזיװל
וואסךר ךאבינל טיהט ךרוף זעךבר זיץין • איין זויבדמעםיר
טואןזײא ארום ציגין י איןד שװיבל הטןלאסםײן זךבילאנל
ךגספאטר קינג״זינביל איז ניט פיל שיבנל אונ ניט פיל בעסל
פןךיזנרטיגםיר:
םאכין-זײא״*רד *ם־ט ו
אחשויוש*װאם *י י ן
•אנט ־ •1ג ־
זאגט ן
אחשורוש שפיל
ןאנט ךמן א״נרטיטשנײףן״איעד טיטך״סיןךרךףטרמבט
נאנן ךא ץיב־ךעכז אןאןד ךאםברייט • .איז_ז״ער גיט •
איך שווער ךסן ךאס זײא פר האפין פין ךעם פאטר ל,ינג אױף
ךן ױננעס בלוט ווען ךר קאנאילעהאךען םאןקוםטם־טךיא
ךייטי צי הױז צ• נ״ן סארט דד ךי לןאנאייע פרױא 'א;וקלײן •
אונ שפךעבט אך לןד מײן מאן • וואןדוא ביסטיפוןנװעזן ביי
מײנר שץעךי ביטף בײסן״ י * זווער .איןד עוי ־יאהעסטי״פד
נוושי יײד איםנקיםין י ךען ןנם אייאקאנאייע םאן וואס טיט
דו אלעזאכןוואל בעזאךנין י ךענלןט .עדךם די .קאנליע
ט־ויװעט ניטךד לעבין ביז יםאךנין 'י וויא עס ךיטטטאדנין
פיףאאוף ךען רוננ טיהט ךעךקאנאליעםאןיױפיך זנינ אלע
ןנעסטי הינער טיט ער אוףקופין י עם איז ב״א איךם אךעם
ניכטי צאטיײער י איך שווער המן עם איז אינ טאש נישט
^יבליבן נ״אר אךףיער י יןאנט הםן אלמײן גאנץ גנעך״ליבר
ךער גיבאהךינר פ״אטר .קי/ינ וויא נפעלם אײןו װאם פו־
אבםליגי חא״יאףךענין:
זאנט אהשירוש גאר שיים:
זאנט הםן וזעיט נאך :
זאנטאחשירושו״ואשנאןד ;
זאנט הסן װעלין םירפין דיױףישיהובצייטאפ שט״ן י אז1
גיײןד איף ף ױףשי םאנאטין פאננן מיר ױיךר אן י .אייםײן
^אניןנ״נעךיגליכי ננאהךינר פאטייןיניניךרעךשטיי״םאנט
ניי״סן • ךעדאויף ףיטש ה״םט אפףל אױף ייףש הײםטער .
י״אךאט מךיכיהאטבפוליןךער פאטרקי־ניג זאל״װעךן אים
ןריסן ; וייא״עם קיסט פייצעףן טענ אונ ניםן י אזו טיט איץ
יאד ךעם אנךךן צױויםן י ; אינ יװיא עםקיםט פיפצעהן טעג
אינ ניסן אזייבר בעטכין טיאן ךיא וױברי אוף בעט; ךמיף
ארױףסערןין. -פיר בעבירײ״ן טיאןןײאאן פילן • ,איך עזיוער
13131ז5ז\/0וח<_>11חט -י.: 300953-0-01- 0024-0045 313>3ז\|1
11ב
11סו1כ
חו ^/ןזט ^ח ^>©1ר
אדדצץרו׳צ׳צפיד
הםן םד לייא פואן זין ךגר מיט אגאנץי נאכט ניט שט־לן • יתן
אינ װײן פאלט אריין אײן םיק אוירר אפךג אך כיק שכײסץ
איז אחש י אינ דעס וויין טךינקן זיא אוס אוכר דר פאםר קינג
טינגס ךיגס װײן אן ריךין • פאנגט איין ; אד צינ אנדךן צא
װינ ןן*;ינפ־נקן • זיאװאלין דיגם װײןניט םינדטךינקן • זײא
שפ -נכז יאם>;יז ;;ן נםן • זייא שפךזנכןךרפטר לןנגאחשיורש
זאלפרח׳פטװינךן הײנט אוךרפםח • וױיל ךיא װאלן ךיא
לןײשטיא:ישי גינכיךטינ ניטגנוםן • זײאשפך׳נכן ךזנרװיין איי
יו נךט םן ;אל איחט איף יס םיםט ״ארוס גיסן י װ נלין מיר פין
ךאיאל נ זאכן אפ שטײן י זא ;לײןו פיןךיא יודישי האנך ו׳נךגד
פאנגן םיר וויךר אן
זאגט אחשוךוש וךאהײםן .זײאךען:
ןננטפיךטהםן איינראיז אײן שןײךר • ךרצװײטיראייןמיטצין
סיאכרךינרדךטר אײןגאלרשםיר :אךמײן גנעךיגליכר
גכא־מירפאטרקינג • ויינן איןוקים צוךגששנ״ךראיאק
ראכן • ט׳אן ; יא שפאטן אינ לאכין • אינ ויינן איןד קים צים
שנײךראינ גיכ איךש נאד אזו פילטאןז • גיגטזגר״םדודײא
איין ײנך פיךטינילאיטנדזיןד נאןד • ךךיייאכזאל״אריםךם
רווג טי־ט ער'םיט םיראײסלופין • ךך״א פיךטל .פראיןנהל
טיט ״נרי מירקופין • אנר שפךנכט איך״זאליאיהם אלעס ךא
צי גינכין ־ ךא שװינר איןד ךסן נר פראיםינךט ? ײננם לנבין •
וונלן םיד פין יך שנײךיךם אפ שטײן • אונ םיר װנלן פץור
יווי שי םיטצן םאכד אן פאנגן • ווינן אין קים צו דו יוךישי טיטצן
מאכ־ אײין מיצן קיפין • טואן ךיא םיט םיר אײם לופץ אונ
שפךנכין • אן אןאןחםחם • ? אטשײנאווספאןםאם •
נאלייכ״נינטשאםעטשקי טאם ־ פאנניפײא פאםיפוקפ פאםי
בויכל • ךא שװינר אין ?ךינץךםןםך איז פץ א״ןקיךאפירטן
הו״ט אײנטי^צוגן* ןינץטיוו׳נלין דמ ץפ וד ױךשי טיטצן םנה
פא
אחשורוש שפל
אפ 'ש£:ײן • זא גל״ן מיט זװ ױדישי גאלעטךן פא ;כי מיד א״
יועןיאןיקום צי ךם ױדײשן גאלשסידארונג קפין • טךש רן
ךין אינ אהערלופין י אנד לא ; ט זיןד ניט בניגען י יוײלע־ וויל
ביןד בטךיגן • אנד וואל ער ם״ | גנוטן • יער טיהט סידאונ םײן
פײנסטין ;ילבד קאגפער אךײן גיםן :אלסיין גאנין גנעךיגלנר
פאטד קינג וויא גיפעל םע איין ךא בטךיגךײא פין חױדישי
.. האנדוועךגר :י
זאגט הסן אלם״ןגאנין גנעףגיכרגיבאהרנעדפאטרקיניג
איזךאםוואדךם רך יפאטר קינגהטםירגגעבין אייןקךײט׳ן
אוף ם״נעןךאקען • ךאס העךיןיאנד פךשטין זאלין זיך צי
■מירנײגיןאונךביקין • האבאיןדאום גךײזטפין • :יטיךצי
אלז־א האבין זין צי םיד געביקט פקניולי | ביז שטא־אום
גדוים :ווען איןדיקאםצ• ךיזעןןאדןסךךכי ציךיזעןיטאר •
יםעקטךערךאךין םךךכי סיט זיינילאנגי ךאר ־ ייען ;יןדפךינ׳ן
הסןשפךעדיציךיזעןןאךן סךךני ביקין * שםרעךטעדך^ פ
איךזאל אונ ךין אךש שפיגל אךײן,קיקין 'ז אלםײןגאנ׳ן
גענךיגליכד גבאךנר 'פאשרקיניג • ביןאיך פךינקךםןפין
זעךכייךזעךין • ' ךאסאיך זאל פין איךם אזעלכי שףסע
וועךטרבגעךין :
זאגט הסן אנוטן אבינד אינד אגיטי צײט • עס זאל זײן פד ךעם
מייםטעט אינ פין אלי העיףן אונד פיךשטין אן גיבךײט :איין
יטיינע נײא צייטינג האב איזו .פד ךעם פאטר קיניג גיבךךט אײן
גאמאל פין פופציג אילין האב איך גםאכט פיפציג אײיין ךאב
איך גסאכט י פיךציג איילין קאב איך גטיאן בויען :ךאפ יר
פשאןאךאטםרךביזאלאוף איהםזעלנד שי;ען יניכטזא פין
-ווענן ךםפשאןאךאט מךךכי אךײן ׳ ' זאנךךיןנאדךפ *ך־סע
פאךק ;אדין יםגטײןי :
זאגס אחשןךוש• #סשון ביכר לעזין
זאגט
311ץ©\/וחע>11חט -י^3)30953-0-01- 0025-0047 8 )3
£1131
11כ
11כ
11ס
חו ^/ז־זס ^ח ^>©1ר
אח^־ורוש*כ־פיל
שכיזית צי נאכט אין ךר פייא ־ וזט מץ פגעגינטאי׳יװארץ
סאסיטיגני קיא * עסזאלאוף הנזןקישןאײןגדוסאשדוא *
םים ך איגן ךט זי מיך אןגקיך • * ,מיט ךי וממר הט זי םץ
>פ גידדוקט ׳ .כיט ך׳גן לינל,ן פיפ יט זי םיר י* מם ליגק םיר
גגיגפין י יםיט ך׳גס ךיגכטין פיט ךט זי קךישגױננין* מיט ךיא
פ גל הט זיאגכגנטש • םיטךיגן װײךיל הטזיא לךלכגשאקיט
סיט ךי קישק־גם האט זיא,יגם פיגלד גמאסטין • מיט דיגס פיםק
ך־אטייאגזינגין בסהרה • בטךךה• איףיהמןזאלקיסןאכיןג
גזךה :אסאל כיןאץסאנדרינאגגאנגן אוףךגנייויגלט״' •
האבאיןדנישטגהאט קײן גראשיןגיגלט י איז םירךיגיםלאןזי
רטותאקיגגיןגקיםיז ־ אינךט פין ' טירגײאלטםײןלעבין
נ־גםין האב אין םיך זיךגרךר שךיאקן • ביןא־ךאנטלאפין
גײאךין אן שיל אינ אן ; אקן • אין בין גקיםן איף אײן פיםטא
בוךס איז םיר ךרמלאן הםות נאן גלאפין • האב איף גנימין
ך׳גם פפאךיק אונ האכ מיר אן געיאן פין ה ;נטן :הט ךר םלאן
הםית גםײנט ךם איז .אק־אפ אונ ךט םיף גקוךט • ווילט זנטץ
ווייבךליךםיר גישטגלײבן • זיגטיןײייא .אשפאלט י ;יג האט
מירגמאכט: '!
סילוקהםיליחית
םעעזה פון דעם פערד רײטין פון םררכי
וױא הםן איז נקיםן צו םךרכי אונ האט גזאגם כןירכיךטץ איף
א' 1יף ךעם פעיד :י
זגנטפיךט מךךכי דייא הסן ליג איןרך ?נךד •ץא סײ• לעכינם
*! י יטיאג יהאב איןו איף קיין פעךד ניט גטיאןךייטז * נאר
אין ב ן גךגקי אין בית ךמךךש אין טדית יתפייין אינ ךאב
איײךאםקאךאץנישטאוף״קיין ^טיאןךעךנןקיטיײטן •
§עךד ךײטן • נאר ? ץ ןין פ־ן פי צײטן י:
פאגגט
אח׳צץר׳ע שפיל
פאננט אןהךן יייא ךאב איןו׳צין הטן אן נפאנגן צו• בגײנן אינ
צי בעלאגגן צײימן ארי נאבין • ניא װעי אין מיןו
הטן ׳* וז טיט טיעי ךײסע צטךעדין בװ״נן אוג בוואשן • אןו
ג׳גסצוין אןגעכמדין • געםטייןבײנאיט וואס ? ראיןביטיד
טרױב האט ביןו נטואן ברױםן • ךאפ אום פ״ז סינד אינדנאז
האטגטואן אײן עױםשױמן • געכטיין בין איןו שוןגזעפןײב
ךעם פאטר ל,יננ אן זײנרךענטןן״טן• גשױעטהאןן אוף םיר
יאנד אונד לײטן • ; עצט םוז איך שט״ן וויא א״ן בעטיל מאן
פוןווייטן • ניגכטךין האב איןגטדינךןן םינד אונךוו״ן אויס איץ
ס״ןטױטהאבאיןקייןמענטשפר נולךנים בענרי/יעצטפר
לײןיפיר עפךיננר • פון א״ן וו״טן לאנד בין אין הםן אהיגר
נקיםן י פר ' רעןהענפטן אפיציחר האטיםיןרך קינג אוושיחש
אוףגניטן • ; עצטטוז איןפוןאזואײןשיינילענטיניװעךט
אוםקימן ־פין אװ״טעסלאנד בין איןהםן גקוטן צופאךין ' *
פון הון א״ךיל נשטאלט נין ' אין המן וואךן גנאךן ץעצט טיז
איןהםן פוןאזואש״נעלענטיניװעלטוועךןפר לאחןי• װיא
איזפרהאנדן ; עצט אזו א״ן םאן • ' ךאםערזאל לופןךעם
םאטר צי ; ויםןטאין • ווען םיין אלטר פאטר וױגךט פין ךיזע
זאבן נװאר • פר פלונן אונ פר שזנלטין וו׳נט ץד זייןזײניז; .אר
אונ װילךןוואלדוויגט׳נרכיןלופןזובן • זײני טאנ אונד ;רא
וועט?ניר פר שנלטן אונ פד פלונן • רע וועט שך״אן הםן יםן
מיין ליבפט נסקיינר■ וויא ביםטי פין םיר אהין גקומן אזונינן
*ונ נשװינד • פיל ינעלך אינ פייל זילבר וועט אין גטאןרפ ךיר
געבן* ךאם ךא זאלשט בלײבן לעבן ־ וויא איזךען פר האנדן
אזו אײן סאןרע זאל לופיין צו סײנע םיטר ףא נטךײע צווויםן
טאן • װען ם״ן םוטר ךי נטיײע װעט שון פון ףזע זאכן װעךן
װעטךךןאוםיעם^קאפ איהךיהאר םײני נװאר • אום דיפן
י מוטר ׳ זיץ
11ג
13131ו5ז 1/\6חט>0חע -
.: 000953-0-01- 0027-0051 313101־-1^1 חו ^/זזס ^ח ^> 61ו1זס
11כ
אחשורוש שפיל
/מיטי איז גגאנגן צו אײן צובךין נוואד וועךן האט ךיא ציבףן
גישױעט אוף םײנם שט־ניי] • אונד ךר שטזגךקיואר ףטץ דוט
וויא אײן בלוט ךאם באטײט אוף ניבט גיט • מיטר טוטר• ךיא
גיטדךגמאטנרווארום ךענקסטו ניט מזטר :ווק ךיא האסט
מיףגיטאן אין ךײןלייבדרפילק• מאךקאנטין האפטוגלאםט
וויקן טײנר אוף שפילק :םוטי םיטר :וואיום ךגנקםטי ניט
ךיא האםט סיר גגעבן ךײני ןךאסטק צו זײגען • יע!צונד פוז
איך פין ךגד יייגלט אפ ם״ךק • ' .אבםייךקםוזאיךהםןפין
ךיזעד וועךט י היגלפךקאןםירניבטםײןגיטאונ ג־גיטי :
וזזגלפין קאן טיר ניכט םײן גיגלט אינד גאט • זאנךיגךם ךם
םוזפר גאסין וויגךין םײן ױנג ביםל בלאט :םײןיינג בוםל
בלאט םיז פד גאםין ווגךין צױישן ךי גאםין פרך׳גם פאטד קינג
םוז איך טיך םיט םײניג ךזךםי טיעלין בווײנן אונ בוואשךטוטר
גיטךײ׳גםוטר ליבםטג מאטגי ווארים ךענקסטו ניטווגן
איך צווײךאד אלט • טךאגין האסטו טיך אוף ךיינר האנט •
איין אלטר צויבךר איז פר בײ גיגאנגין אונ האטגישפךאכין ךײן
קיגד װם ךי טראגסט אוף ך״נר האנט־ װיגט ךזאבין צו שאפין
איבראגאנץ לאנד :הײנט שויא איך שון הםןךאם ךיייג זאכן
איז אליגם גוואךן ווי אײןי פלים ױא־יגם §ר פלוכט זאלןוויגךין
ךי טיגג אונ ךיךאךן • וום איך ךזםן בין װאךןיגיבאךן • גיבארן
אונ גיצוגין אונ גםאםטץ אונ גיװאגץ בין איך הםן בײא מײנר
םוט־ אין גרוםיג פרײףן י פר לאךין םוז איך הםן װזגךן אין
גרוםילײךק י צוגליכן זאלאיך מיך הסן צו ךיא שטךאםן אונ
דיאוואםגךן וואםזײא לױפןהין אונ היגי אונ האבז קײן
בשטאנד • צ זאל איך ךזסן םיך גלײכן צי ךיגם שאטין פין ךר
ואנט •' גוױנשן וואלטאיך טיד ךאם זאל םירךאך אךגדזײן •
ךאם איךיזאל נישט אוויגק גײן פץ אזו אוויגלט אונ פון אזו איץ
לאנד י
811
•.: ^00953-0-01- 0027-0052 813011ז'1ז־>3
>חגו -
ז־ 6י 1/חט1
8113
11נ>31
11סו1נ
חטן>1ח3ח^ >61ר
ח1/^ 31
אהעורוששפיל־*
לריי■ • ציא גיײכן זאל איןד סיך העי המן ציךיא טיך,ין אינ יד
וואקערן וואם זײא וזאנק מיליראינ קאנןניט יײךן י ציזאל
איך יויך גלײךן צי אײןסזידפאיק • יורסזײיעבן זײערװאיל
אינ טיאן ךך שײךן • צי זאל איך מיך גלײנן צי דיא טיטיךײט
ויאש אין ךר לופטן טיאן שווי כן • צו זאי איך ךטן טידגךײכן
ציאײז םײךעםרןינד • ךאשערפד שילדסיט ןײנרםינד •
פא טר קיניג פאר גיב טיר םיינע זיני ױיא איין פאטד ךעםךןינד
זאגט ךםן אל מײן גאנ׳ז גנעךגלכר גיבאהךנעד פאטלךןיניג
העלפטימײן גבעט ןאגט אח׳ךירוש ךםן ךמן • אײן גאלגעל
יאסטי גיטאן שניטצןןעצט םיזטךיאאיםזעלבכט באזיכצן •
זאגטהםןיוויאבין איך׳פױן ךמןךר שךאקן' וואךן פון מיר
ליבליבע גליךר • וויא איז םיר שון אזו אווינךד ווען איך פאל
מיט םײנר ענציל צירך הײטר עךד אניךר • וויא איז מיד שוין
אזואװינךדווען איך פאל סיט מײנרעוצילצוךרהיטצער
הײםרעיר • הײנטםאךק א־ךםירשיןךאסיידביטךרטוטאיז
ה־י שין פין גאט בשעהךט :
פיימן א־ן ךיא ויעלדר ־ נאך קראטײער אין ךיא פעלךר 3 :י'נ־ז ; יאס זײא
ײאקהן איף ך־א הו־ך־ פעךנ• ךאס א־ז אלעם נאטעס נײעךק ־ אינד
ךיא טיפע טאהלין ־ יײא,קאן איך מ־ך המן שיין פון ךעם ב־טך־ן טי־ט אונ
פון ךעם פר פלוכטן נאלנין ניט אפ ךאהלין י ײיא איזרפ האנךן אזו אךקטר
אנר אזו אײןיקרייט פלאט ךאפער זאל מיר מ״ניװאונךןקענן ה״לן • ײיא
איז פר האנךן אזי אמענטש אייףרך נאצךי ײעלט ךאם איךךאל קענן פר
איהם מ״ן אום גליק אייפרד צ״לן ־ אך א״ן אים גליק האט מיך ןײא ךיא
קינינן אסינדאין' איהךךאהל אן נטיאפין ־ טיט םעד אנד װיין הי איך מיך
הםן אן גזאפך אן נזאפן האפ איך מ־ך מיט מעד אנד יי״ן ׳ ןעצט מוז איך
מיךהמןךען נאלנין אײךךירוננז״ן:
צוךעסאלםעכטינןגאטצובעטן־ךיאךפערנאט • יעצט פאננאיך אן
דואיאלמעכטנר גאט דוא כופט שוין ךער אלמענןטעי נאט ײאס
איןוהאבנהערטפוןםײנעזנלטיךךזאנן :ײעןךערזע3ל <.-ףגטשויןאיף
' .י יק .
©\/וח11_1זחט -ז.: 000953-0-01- 0028-0053 8 )3>0־-1^1 611וכ1 ח]13ן1/| /־זו1
}>1ח3־ךז>)@ר)1ס
אתטדוש עפיל־״
ךען מענטזוין זיץ האלז זאל מן ךאך ניט פר צאגן ; דוא אזמעכטיגר גאט
תא אלםעכטינר פאטר חא יוםט ךער אלמעכטערגאט,װאס_זי' צט אין ךר
הײןיאינזעהפטאין ךער ניךער * כעט א־ןי ךןד גאט תא ךאיסט םיר
רזעלפן הײנט אונ ג׳אמןוױךר < ;״
יעצט ייעל איף מיןד פון ךעס אלמעכטיגןיגאטאפװעי־ן * יצא מײן פרויא
,צ־ישײעלאץג;יףאוםךןררן*יזךש זךשמ״ןװײי • • ט״ךהאךץ
איז ךײגש ליינ * װאס פר אשויאךצן נעהןין נרויטװעל איןד המן ךיר הייגט
זאגן ״ ךאסךר שאךפרוכטרװעט מיר םײן הײפט_ארו:רט שלאגן • אלזא
זאלפטו צו מירקוםןמיט מײנע צעהן קלײנע'גקנאבן:
זאגם זיש םײן טאן השן פרךעם פאםר יןיניג ( יןל איךםיןד
מאנן טן־1טן • ךגר אלשכרטיגר גאט יוײםם זגו ווינר איך ךיר
ךיין לעבן אוים בעטן
פאנגט אן זךש יצ בעטין י פר ךעם פאטר,קיניג פאוי צי טר זטץ
אינ יאגט ךרום .קיניג יואם ווילט איר פון סײן םאן ךםן
וואסהאנןיךאם אירווילט אוסאיהםךין ביםבלבלוטאחם
נאגץ • שויאטשיןךאס זײןביסכקבלוט .זאל ניטקיםן וצ
פךגםין צי ך שװאךצי פײני׳גל אונ ךיא ווילרב ראבין •׳שװאךצי
פיןלאונווילךגךאבןוועטזיץפךײשפךיגםין • אונזיץ ביגםטר
נאםן השן וועט פץ ךריויגךטווינךן פר גיגםין:
פ.-.דט .קיױג ־ןיניגפאטר .לאזסאיייךגנקןךם םײן מאןפךנץ
הםן איז גווינן בײךגם פאטר ךןניג אײן פ״געלץי• אונ
פליהט כײ ךעם פאטר קינג אין זיץ שלאם אום אונ אײן • ידום
בעט איך אײןו שענקט םיץ םאן פךינץ הםן ךם לגכליץ :
אך פאטר קליג טיץש ךאם ניט פון וועגץ טײן םאן הםן אװד
ם״ניג • ; איוךגגן מײנןג ןניגהן קינךר ךקלײנע ; מײן מ:אן
.הםןךאד ביי א״ך_איץ שטאלטײנסטךזײן • אונדאיך זךשפאר
איינ־גקגבןזי-ץ• אונדםײנגצגיהןקינךר ךקלײנג זאלן בײא
ךגפ ? אע־ מיניג ש §אל פ #ך<ז■ אונ שטזב קגךידזיץ • שענקט
םיץ י
5113131ח6י 1/ח□1סחט -
•.: ^)30953-0-01-0028-0054 513)11ז>1-^1
811 חו ^/ןיזט ^ חס^ > 61ו
11סו1נ
11נ
אחשורוש שפיל
סײן םאן הטן זײנעםיזנגעסלענין פיכ אײער מנד איײן:
ודש קיםט צים םאן רסין אונ טיט זאגן דחם הטןרפ כד פאטר
ךןיניג ךאג איך גיטאן טךעטין • ךײנעכיונגם רענין האב
איןד ניט ג ;קאנט אוים וו״נן אונ אויננ־עטין:
זאגטהםןםײנבםײנע ליבסטיוךשמײנפווייב • םײן ךאךץ
אונ ךײנזגם לייב • וויא טו איןו הםן ךיך גגלינדלאזין • וױ
אין וואלדךיאױנגע האזין -־נאןו םינעם טוטוױגםטום:ןווײנין
אייף אלע שטךאךן :
,ןנפךט זךשיזינר מײנראןו טײןינזאן פױנץקאװאלעדהמן
פין אזיגלכיזאכן האב אין ךירכרויא זךשלאנגאפ
ויעךן • ךאס ךיא זאיםט טיט ךיא_קאנאלישע ;אךען אויפה־גק
ךעןךיאלןאנאלישיג ;אךשן זענןצוגלײןו םיטאײטקה״םי
בךאנד • אז 1װיא מען גיכט שיוינבל אונ פיגך אוף ךר בליםר
ךיאנדישװעכילאינפעךקאן נישט שלימעךזײן אייא װיאךיא
יאךיען מיטךיערגבעט אונגייײןיװיא בוםטוךםזגךאפן איבר
פנאהל אינ איבר בעךג אינ איבר װאםךן יךאם דוא זאלםט ױא
האטױךךראלםעכטינרגאט אויף יױץםםךן • איברױזן
ךײןיעכן גטאןאסייז • מײנרםײניי ךיבםט־ סאן פךינץ
יןאװאלעי המן װאס איז ךיר אזעײיס גשעךן װאס ײא יביםט
בײא ךער קיניגן אםהר אוף אסאהלצײט גװעךן • האסטו דען
בײא סיר ניט גהאט צי פ־עםין אינ צי זאפין װאס ײיא ביסט
צוךרקיניגן אםתד צירך מאהיצײט גלאפן אבר א ך דענק
חא ביםט ניט גלאפן פיעםין אוךר ז״פין .זאנךךם ײא זא -שיט
זייאקיניגן אםתרבשלאפין • אלזאהאט ױןוךראלםעביןןגר
גאט אוף ךײניױנגי ;רא גטאן שטךאפין •
הסן הײבט ךך .אן צוגזעגינין כזיט ךינע צעהן קינדר:
ראס
אדר׳גױרוש ׳צפיל
ךאש ;זױן ייא :
פחמךחאדמין ׳אספתא * ײוא אדלא ארײתא פךט׳טתא
אךיםיךךתןיזחא :
זאנט ךסן ס״ן עךצטר זוהן םישנךתא דוא בוםט גײא םיר מײן
ערזזטיפקינד • ״י ? צט זארםטי ז.תהן.ײיא ־ וך -ךײןפאם־איז
איסגגאןגןיאײן אים גיליק אזייגעך אינ גשוייני :אײן אום גליק
האט ייין פאטי בײא ךי ךןניגן אסתר גטךאפין • וױײד איך ה 3
םיך םיט םעד אונ ווײן אן גזאפין• אן גזאפין האג איך םיך םיט
מעדיאונווײן • ;עצינר םיזין םיר אלע כײא זאםן ךעס גאלגאל
איץ צירונג זײן:
דוביםטבייאנצרצאםצוויטיןן • זעךזט טײנרךיבע ךלפון
קינךר םיר קאנן ךך ניט פון ךעם פר פליונטען גאלגל
אפ' שטרײטן:
אםפדא חא ביפט בײאיסי צים ךױטן • ױןךט םײנע לינע
י י * לןינךר• וויא ך גךאביו ?זטךילןן • טיאןואיךןךן ךיןן
פאטר באלד רך שטיקן 1 :
פירתא ח ביםט בייא מיר ציש פיךק • ךחם זיןהט מײנעליבע
קץךר• וויא אירטיטאײזןד .ליבן .פאנ £רבאךדפר^ ךק:
אךלךא חא ביםט צי םיד סײן פיפטעםך,ינד ;זעהט םיןני ליגי
קיניר וױא איײןר פאטר מוז פר ציקין נשװינר :
יעצינךךטי סײנעאיבךיגהפינף .ניטךךע ריבע קערד * מיר
סןין אלליו יר לאךין נ״ן איעךר נזיניד • ךעם כךךגי מיט
תױךיזהאטזיתרנאטנמואןגחסיוױנךר ' : י
אינוואלדאױיןךעםנאלנאלזוכןאוךפאננם יעצט גײטהסן
אןםיטחא בײםרצירײךין • וועלבין בוםזןרזאליפד
אײן גאלנאל אפשײדיןן :
שפרעכט '
>צ0-01-0029-0056 513
1- 111x11
ן־©\1/ח_1
3113
11כ>51
11ס!1כ
חו^ ^זט ^ח ^ >©1ר
אחשורוש ׳עפיד
שפדעכם ער צי ךעם אפיל בוים י אפיר בייס זאל '־ייך ךנן
איפ ךיר אגאלגאי םאךין י ךאם קיין יאיין אינקךיפטן
זאלן אום מי -נישט שפיגטין אינ יא ;ן *יז_י ;ר פין ךיגש אפיל
בײ -אװיגק גינאזגין • יאינ האם םימ ךם באךין בוים אןגפאנגין
אינ זאגם ח באךין בוים זאל איך ךזן אופ ךיר אײן גאךגאל
שניצן ענפךינ דרבאךין בויםח״זאיפטאום טיררץין גאךגאל
נישם שניצן • איז״ער פין ךעם באךין בוים אװעק גגאנגיןאינ
איז צי ךעם אײבן בויסגגאנגן •.אינ ך> יטסיט ךעם_אייכן כום
אןגפאנגן אינ ןאגסי דואיאייבן בויס זאר איך ךען אויםךיר
אגאךגאל טאלין ; :ענפךט ךר אײבן בום די זאלםט אױש מיר
קײ״ן גאלגאל מאךין• } ואךין דיא יועקט ךיך ניפ קענין פין םיר
מיט דײן גיט אינ געלר אפ צאלין ־ אינד אוך זאלפטיךיך צי
םיר ױםרוךין • ײ יל תא ; אךין האבין פין םיר צויךעם מיךבן
פידין • איז דע פ־ןךעס א״בן ־בוים אװעק גגאנגן • אינ האט
מיט רען ךאךין בוים אן גפאנגך אונ האט גטאן אום ךען ךאךן
בױם אײן גאלגאל מאבן • ךאפ ךיא גאנצי װעדט ויעךט יעצט
אום איהש שפאטין אנד יאבין:
זאגט הטךדךײצעהןשטינר פרךעם םענש־ןזײן טוטקימט
ךר טיט ענגיל אינ שטעךט זיך ב״א ךעם קךאנק־ן צי קאפין
ן אינ טיהט אים א״ן געבן ךךײא ביטרי טךאפין • פיןךם עײשטן
טךאפין' • װעךט ךין יײב אינ זײל ךר שךאקין • סין ךעם
צווייטן טךאפיןװעךטזייןענצילנךןאיניגעל • יךאזפײטין
אנך פײפידשפיךין ' אי; דינר .קעל •' פיןךעם ךיןטיטךאפן
וועךט ז״ן האיק יייא אשט־ין ■ ךיןויײב אינקינךרםאכין
אגרושיגשךײאאינגװײן • [ עהדיאמענשווײל דיא יע־םט
ביםט זײעך ךײך • צים ךעצט אז ךר טײט־ ענגיד קץזט איז
איום אינ ךײך כײא אים אלעס גךײך • ט־פי :ךיפ נן ט;הט טאן
דעם
11ס
1511נ])3)£ו3ז 1^0חט0חג'.:000953-0-01-0030-0057 3)3>0)- 1 ח
)/ 1^131זו1>11ח3ז^>|0ר
אחשימ׳צ ׳צפיל
סזי׳ןוןנאןךןטויטגךאבן • ךן יו" באונ .קעךרטיאן ךעם
נאךאיהם קלאגן • הוןד האביךגךאךףזיךךןײןמענמ נ־טצו
ה <ט־ן' • צים ל־ ; צט ייא ךן שטאךב טו -ךט טן איהס פוןזיין
שייןי ליבט־גי שטיגי• אינ פינצטףן גרונ • אךיין געהאךטין : -
ג; ;גינטזיך המן • אינ ; •-.גט • ה־גךךין אנד פיךשטי)• וירט ;ר
ך ;ן וויסן װעהך־גםליד האט א־ס גטךאכט • ךאם איךיפףנץ
ה ;ר הםן דזאב זי ; דבסט ךעס ?אלגאן גטיאנט • ן ; צט מוז אין
וו ;ךין פוןרך װי ; דט פר טךאבט•' ךרום ה ; ח־ין ׳א ;ר פי ;ךשטין
איין גיטי נאכט: