historia klasa 6 pierwsza wojna swiatowa i okres miedzywojen

( test_historia_klasa_6_pierwsza_wojna_swiatowa_i_okres_miedzywojenny.pdf )

http://www2.filehost.pm/dl/test_historia_klasa_6_pierwsza_wojna_swiatowa_i_okres_miedzywojenny#

historia klasa 6 pierwsza wojna swiatowa i okres miedzywojenny, sprawdzian historia klasa 6 pierwsza wojna swiatowa i okres miedzywojenny, sprawdzian z historii z dzialu pierwsza wojna swiatowa i okres mie

test z historii klasa 6 ii wojna swiatowa wczoraj i dzis, test z historii klasa 6 ii wojna swiatowa chomikuj, test z historii klasa 6 2 wojna swiatowa wczoraj i dzis,

test z historii klasa 6 i wojna swiatowa chomikuj, test z historii klasa 6 2 wojna swiatowa chomikuj, test z historii klasa 6 ii wojna swiatowa my i historia,
 Nasz kraj na arenie miedzynarodowej wedlug I wojnie swiatowej.
Na rzecz odrodzonej Krajowy bezpieczenstwo barier bylo zlaczone z utrzymaniem systemu wersalskiego w Europie jak i rowniez przynaleznosci az do
Ligi Narodow. Polozenie geograficzno- polityczne ciebie polskiego stwarzalo specyficzna sytuacje dla strategii zagranicznej. Najwieksi sasiedzi; Rfn i
Rosja utracili mocarstwowa pozycje. Nasz kraj miala laskawe stosunki jedynie z Lotwa i Rumunia. Zawarty w 1921 rok sojusz polsko- rumunski sluzyl
obronie zanim Rosja. Jakosc zwieszczonego konfliktu cechowal zwiazki polsko-litewskie jak i rowniez polsko- czechoslowackie. Dyplomacja Francuzka
zmierzala az do za cisnienia stosunkow z Polska, bowiem w Paryzu istniala obawa przed rewanzyzmem w polityce niemieckiej. Faktory te zdecydowaly o
zawarciu w 1921 roku polsko- francuskiego sojuszu wojskowego. Rzad francuski podpisal z Polska sojusz jak i rowniez zgodzil sie udzielic jej znacznej
kredyty. Pakt renski podpisano w Locarno pod konferencji, w pazdzierniku 1925 roku oslabil sojusz polsko- francuski. Po 1925 rok rzad krajowy podpisal
konkordat, ktory zwalnial od podatkow dobra koscielne oraz wprowadzal odrebne sadownictwo koscielne jak i rowniez obowiazkowe nauczanie religii w
szkolach. Papiez Pius XI wydal bulle znoszaca zaleznosc polskich diecezji od niemieckich arcybiskupow. Tekst bulli papieskiej byla zgodna z polska racja
zakresu.

Polityka rownowagi miedzy Berlinem a Moskwa.

Pakt Brianda- Kellogga to uklad uniwersalny potepiajacy wojne jak sposob rozstrzygania sporow. Pakt podpisalo pietnascie panstw.
W lipcu Polska 1931 roku podpisala uklad na temat nieagresji z ZSRR.
Strategia rownowagi wymagala uregulowania stosunkow z Niemcami. Niemcy wedlug wyjsciu z Ligii Narodow byly izolowane na arenie
miedzynarodowej. Po styczniu 1934 roku Nasz kraj zawarla z zachodnim sasiadem uklad- deklaracje o niestosowaniu przemocy we wzajemnych
stosunkach. Szefem rownowagi wobec sasiadow polski w dyplomacji byl od 1932 roku Jozef Beck. Po 1936 rok Hitler lamiac postanowienia traktatu
wersalskiego obsadzil wojskiem pasek Nadrenii co zaniepokoilo Francje, ktora odnowila kontakty dyplomatyczne z Polska. W 1936 roku zawarlo uklad
umozliwiajacy zaciagniecie kredyty na modernizacje polskiej armii. W kwietniu 1939 rok podpisano protokol, w ktorym stwierdzono pomoc Francji jezeli
napadnieta zostanie Nasz kraj.

Konflikt z Litwa jak i rowniez problem Zaolzia.

W 1926 roku Rfn zyskali sojusznika w Litwie. Oba kraje znosily skargi na Polske w rzeczy ochrony norm mniejszosci narodowych. Panstwo litewskie
utrzymywalo, iz jest w stanie rywalizacji z Polska. W 1938 roku w nastepstwie granicznego incydentu zginal Polski zolnierz. Beck wystosowal do wladz
zadanie nawiazania stosunkow dyplomatycznych w ciagu 48 godzin. Mimo wszystko sie wydarzylo. Drugiego pazdziernika 1938 rok Zaolzie powrocilo do
Krajowy.A, takze. WSTEP

W okresie XX-lecia miedzywojennego Polska znajdowala sie w calej bardzo ciezkiej sytuacji gospodarki kraju, gdyz byl to termin odzywania panstwa,
ktory poprzez tylu latach byl rozdzielony pomiedzy trzech zaborcow. Ponizsza mapa hhg granice Lokalny z tego okresu. Probowano wtedy lecz rowniez
odrodzic gospodarke, ale tez cale panstwo. W czasie naszym bardzo duzy nacisk kladziono na postep przemyslu, gospodarki, jak i rolnictwa.
W dalszej czesci tego referatu zyczylbym sie w wyzszym stopniu przypatrzec losom kraju, ktore wplynely w cala gospodarke. Pragne tez rozpatrzyc takie
sprawy jakim sposobem: skutki jakie przynosily strajki robotnikow a, takze jak w nie reagowali przelozeni jak rowniez ludzie rzadzacy panstwem, proby
poprawienia bytu rolnikow, postep calego przemyslu oraz duzo innych zagadnien z branzy gospodarki Lokalny w XX-leciu miedzywojennym.

II. SYTUACJA GOSPODARCZA W CZASACH 1918/29

A, takze wojna ogolnoswiatowa przyniosla ruine przemyslu w ziemiach polskich, jak i zaborow pruskiego jak rowniez austriackiego, ktore wyceniono w 10
mld frankow (z czego 56% spowodowala grabiez niemiecka, 22% grabiez austriacka, a jedynie 4% funkcjonowania wojenne). W calej Krolestwie Naszym
zatrudnienie w calej przemysle stalo sie bardzo nieogromne, poniewaz duza liczba zakladow przemyslowych i cechujaca je pracownikow zaborcy
poprzenosili w tereny wschodnie. Dlatego uruchomienie jakiejkolwiek produkcji wymagalo obszernych srodkow finansowych. Nawet prywatni wlasciciele
wstrzymywali sie wraz z odbudowa, bowiem od wkladania odstraszala cechujaca je napieta pozycja wewnetrzna a, takze nieuregulowane stosunki z
panstwami sasiedzkimi.

W tej sytuacji panstwo w calej obawie poprzednio narastaniem bezrobocia oraz dopingowalo potrzebami konstruowanej armii - przejelo oplacanie
odbudowy niekomercyjnych zakladow, czerpiac srodki wraz z inflacyjnej emisji marek polskich. Stopniowo rozpoczal wlaczac sie do przebiegow
odbudowy kapitalow prywatnych, bowiem inflacja sprowadzila korzystna koniunkture dla przemyslu: wzrastal poniewaz popyt w wyroby przemyslowe w
kraju (ludzie pozbywali sie tracacych cena pieniedzy), a takze mozliwosci eksportowe (dzialala wtenczas tzw. inflacyjna premia eksportowa, ktora dawala
wywozacemu poza polske towary poprzez cenach ogolnoswiatowych wyzszy przychod po przeliczeniu na pieniadz krajowy).

W konsekwencji do konca 1923 r. przebiegi odbudowy przemyslu zostaly zakonczone. Rownoczesnie lecz przejscie inflacji w hiperinflacje spowodowalo
zwiekszajace sie trudnosci wraz ze zbytem wyrobow przemyslowych: zmniejszenie realnych przychodow ludnosci obnizal popyt branzy zakupow
grupowych wewnetrznym, zas wywoz natrafial na bariery kredytowe. Laczaca sie wraz ze spadkiem plac realnych taniosc sily roboczej byla przyczyna
nieoplacalnosci uaktualnieniu technologicznych fabryk w okresie inflacji.

Odradzajace sie panstwo krajowe przejelo rolnictwo bardzo zdewastowane (z wyjatkiem bylego zaboru Prus) a, takze znajdujace sie w calej roznych
pasach kraju w niejednakowym szczeblu rozwoju. I tak w bylym zaborze pruskim mialo ono charakter kapitalistycznego, na rejonach Polski centralnej i
poludniowej - drobnotowarowy, zas w kresach wschodnich nawet przyrodzony. Roznice pomiedzy dzielnicami lecz rowniez dotyczyly kategorii rozwoju
kapitalizmu, ale odbijaly sie w afektach produkcyjno-magazynowych. Znacznie odbiegajace od zony plony w calej roznych rejonach kraju (np. w
Poznanskiem dwukrotnie lepsze niz w kresach wschodnich) byly przyczyna niejednakowej rentownosci produkcji rolnej, co wplynelo na zroznicowanie
warunkow bytu mieszkancow wioski poszczegolnych regionow Polski.

Likwidowanie powstalych w wyniku wojny ugorow postepowalo dosc szybko. Aktualnie w poczatkach lat dwudziestych (mimo suplementarnych strat a,
takze zniszczen spowodowanych wojna polsko-radziecka) osiagnieto przedwojenny areal upraw. W nastepnych latach w wyniku zagospodarowania
nieuzytkow powierzchnia upraw dosc stale rosla. Zastosowano takze komputery w organizacji zasiewow, ktore okazaly sie wydajniejsze, ale nie
zaakceptowac wskazywaly postepu w porownaniu wraz z okresem przedwojennym, a nawet przyszlo ich uwstecznienie (wysokie koszty nawozow
 chemicznych i nieprzychylna relacja sluzace do cen paragrafow sprzedawanych przez producentow wiejskich powodowaly zredukowanie sie
wykorzystania nawozow chemicznych na rejonach Polski zachodniej, co posiadalo niekorzystny dzialanie na plony. Nadal utrzymywaly sie dosc istotne
dywergencje w szczeblu gospodarki duzej wlasnosci a, takze chlopskiej: dysponowali lepszym sprzetem technologicznym, korzystali z wskazowek
agronomow, stosowali zabiegi agrotechniczne uzyskujac ogolnie wyzsze plony.

Glowna osia zainteresowan populacji chlopskiej byla sprawa parcelacji majatkow obszarniczych, jako efekt glodu gleby, wystepujacego przede wszystkim
ostro w calej bylych zaborach rosyjskim a, takze austriackim. Gest na rzecz reformy rolnej przybral na sile zwlaszcza w calej 1918 r. Mnozyly sie
wowczas napady na dwory, dochodzilo sluzace do czestych wypadkow zaorywania fundamentow folwarcznych przez chlopow, W tej sytuacji rzad
lubelski Daszynskiego zapowiedzial upanstwowienie duzej wlasnosci a, takze oddanie jej w rece ludu pracujacego pod kontrola panstwa. Rzad
Moraczewskiego ograniczyl sie juz tylko sluzace do zapowiedzi, ze reforma rolna bedzie wykonana w wyniku uchwaly Sejmu.

Jednakze Sejm Ustawodawczy podjal uchwale w tej sprawie dopiero 10 lipca 1919 r. Uchwala nasza miala istote deklaratywny, na bazie o pania a miala
okazac sie opracowana w przyszlosci wlasciwa ustawa o reformie rolnej. Przewidywala ona parcelacje majatkow panstwowych, majatkow spekulantow
wojennych a, takze osob wrogich wobec narodu polskiego, w dalszym ciagu majatkow kiepsko gospodarowanych, w koncu wykup nadwyzek z folwarkow
obszarniczych, obejmujacych ponad 180 ha obszaru, a na terenie bylego zaboru pruskiego a, takze na ziemiach zabuzanskich - ponad 400 ha.

Poprzez tej uchwale nie mowilo sie w calej Sejmie dosc dlugo na temat reformie rolnej. Dopoki Pilsudski zdobywal rejony ukrainskie a, takze bialoruskie,
kwestia ta zeszla z porzadku obrad, jednak z chwila, gdy wojska polskie rozpoczely sie cofac w wyniku kontrofensywy Armii Czerwonej i walki przesunely
sie pod Warszawe, wtedy kwestia niezwlocznie powrocila na forum izby sejmowej. Azeby podarowac przeciwwage na rzecz programu rolnego
realizowanego przez Tymczasowy Komitet Rewolucyjny Lokalny, uchronic dwory przed rewolucyjna parcelacja a, takze zachecic chlopow do
wstepowania w szeregi wojska, uchwalil Sejm I5 lipca 1920 r. ustawe o zrealizowaniu reformy rolnej.

Ustawa nasza byla radykalniejsza od poprzedniej uchwaly, bowiem przewidywala zadoscuczynienie dla obszarnikow w wysokosci polowki wartosci
szacunkowej gruntu. Pod zakup gleby przewidywano dlug w wysokosci sluzace do 75% wartosci parceli. Glebe mieli odbierac glownie bezrolni i
malorolni, przede wszystkim lecz inwalidzi wojenni. Ustawe ta uchwalono pospiesznie, bez przedyskutowania. Poslom rozumie sie samo przez sie tylko
stalo sie to, ze trzeba w calej okreslonej sprawy politycznej a, takze militarnej was poczynic ustepstwa dla chlopow.

Gdy lecz zakonczyla sie wojna, te sily, ktore glosowaly zbytnio ustawa, rozpoczely jej bojkot. Do jej zakwestionowania posluzyl artykul 99 ustawy
zasadniczej, uchwalanej w calej marcu 1821 r., ktory to gwarantowal nietykalnosc wlasnosci wlasnej. Opierajac sie na naszym artykule sady uchylaly
wybory o wywlaszczaniu majatkow zbytnio polowe rynku ceny gleby. Uniemozliwilo to realizowanie reformy w stosunku do towarow prywatnych.
Calkowicie natomiast urzeczywistniono uchwalona w calej grudniu l920 r. ustawe o osadnictwie wojskowym, przewidujaca tworzenie w ziemiach
bialoruskich i ukrainskich osad zamieszkalych przez bylych wojskowych. Ustawa ta miala na oku cele polonizacyjne, co wraz z natury kwestii poglebialo
nastroje wrogosci miejscowej ludnosci wobec panstwowosci polskiej.

Powazny zmniejszenie poglowia zwierzakow hodowlanych, jaki to dokonal sie na ziemiach polskich w okresie wojny jest wyrownany (za wyjatkiem owiec)
w ciagu kilku pierwszych wielu lat istnienia II Rzeczypospolitej. Jednoczesnie niemal we wszystkich panstwach Europy przyszedl bardzo znaczacy wzrost
hodowli. Coraz ogromniejsza uwage zwracano na wybor materialu hodowlanego, bardziej usilne zywienie, lepsza opieke zootechniczna i weterynaryjna.
Pod wzgledem pulapu hodowli Polska pozostawala z tylu za najbardziej rozwinietymi krajami zachodniej Europy, przewyzszala lecz niektore kraje
wschodniej a, takze poludniowej jak rowniez srodkowej Europy.

Lata 1924-1928 okresla sie zazwyczaj w calej skali ogolnoswiatowej jako okres stabilizacji, ktora jednakze miala charakter chwiejny i krotkotrwaly. Juz
poprzez kilku latach okazalo sie, ze stabilizacja systemu kapitalistycznego byla przejsciowa, nietrwala, jednakze sytuacja gospodarcza tego systemu
ulegala wtenczas stopniowej, jakkolwiek nierownomiernej poprawie. W parze z naszym procesem rodzily sie lecz nowe sprzecznosci pomiedzy
panstwami kapitalistycznymi. Jednym sposrod istotnych przejawow, tych przebiegow byla odbudowa potegi gospodarki kraju imperializmu germanskiego
dzieki obslugi Anglii, usilujacej w ten sposob oslabic pozycje Francji a rownoczesnie wlaczyc Republika federalna niemiec do organizowanego przez zony
bloku antyradzieckiego.

Rownoczesnie Stany Zjednoczone rozpoczely realizowac tak zwanym. plan Dawesa, finansisty zagranicznego, przewidujacy ulozenie splat odszkodowan
powypadkowych naleznych od momentu Niemiec w dalszy okres i przekazanie wielkich pozyczek na rozbudowe przemyslu tego kraju ponizej kontrola
angielsko-amerykanska.

Wobec tego, ze rozwijajacy sie przemysl niemiecki zmierzal sluzace do zwiekszenia swych rynkow zbytu i zrodel surowca glownie we zachodniej
Europie, zamiar powyzszy godzil wyraznie w calej interesy gospodarcze i polityczne krajow Europy wschodniej - Polski, Zwiazku Radzieckiego a, takze
krajow balkanskich. Ze swej strony Republika federalna niemiec zamierzaly sprawic do rewizji granicy wraz z Polska dazac przede wszystkim sluzace do
rewindykacji Gornego Slaska a, takze Pomorza. Zaczal uprawiac sie gospodarczy i polityczny nacisk w Polske, ktory to swoj pozycja szczytowy osiagnal
w 1925r. poprzez rozpoczecie wojny celnej. Niejako ukoronowaniem polityki tego rodzaju byl wlaczony jesienia tego roku wraz z inicjatywy angielskiej
pakt w calej Locarno, gwarantujacy zachodnie horyzont Niemiec, pozostawiajacy natomiast rownoczesnie bez jakichkolwiek badz gwarancji cechujaca je
granice wschodnie - wraz z Polska a, takze Czechoslowacja, , ktorzy stanowilo ewidentna przeslanke sluzace do skierowania daznosci
rewizjonistycznych a, takze agresywnych Niemiec w kierunku tych panstw, oraz w dalszej perspektywie - w kierunku Zwiazku Radzieckiego.

W calej swych ostatecznych konsekwencjach okres od 1924 r. nie zaakceptowac przyniosl Naszym narodzie ani solidnej stabilizacji gospodarki kraju, ani
takiejze stabilizacji politycznej, skoro juz w 1924 r. dotarlo do przewrotu, bedacego wynikiem powaznego przesilenia w panstwie.

Wstrzas wywolany katastrofalna sprawa gospodarcza doprowadzil do stlumienia walk pomiedzy stronnictwami politycznymi i sluzace do skupienia
mordeg wiekszosci ugrupowan w Polsce na rzecz osiagniecia stabilizacji gospodarczej, glownie pienieznej. Wyrazem tego stalo sie powstanie w calej
grudniu pozaparlamentarnego, tzw. urzedniczego rzadu Wladyslawa Grabskiego.
Premier, jeden wraz z najwybitniejszych ekonomistow polskich okresu miedzywojennego, nie zaakceptowac zwiazany wraz z zadnym wraz ze stronnictw
politycznych, reprezentowal poglad, ze reformy powinny byc realizowane szybko, bez zadnego pogorszenia sprawy mas dzialajacych, przez powazne
obciazenia podatkowe klas posiadajacych reforme rolna, stanowiaca zagadnienie gwaltownych sporow pomiedzy stronnictwami prawicowymi oraz
ludowcami jak rowniez sprawa reorganizacji naczelnych wladz wojskowych, czego domagal sie Pilsudski, mialy zostac odlozone do czasu ustabilizowania
waluty.

Najwazniejszym instrumentem jej uzdrowienia mial okazac sie podatek majatkowy. Rzad zapowiedzial nastepnie zapoczatkowanie oszczednosci,
zlikwidowanie deficytu kolejowego, ozywienie kredytu i obnizke administracji panstwowej. Obawa poprzednio mozliwoscia powtorzenia sie zaburzen
rewolucyjnych byla tym elementem, ktory sklonil przedstawicieli klas posiadajacych w calej Sejmie sluzace do poswiecenia frakcji zyskow.

Grabskiemu udzielono specjalnych pelnomocnictw, upowazniajacych go sluzace do zmiany ustawodawstwa podatkowego bez zgody Sejmu, do
zaciagania pozyczek, sluzace do wprowadzenia nieznanego systemu monetarnego i waluty itd. W calej tych materiach rzad uzyskal prawo dekretowania
na podstawie rozporzadzen prezydenta wraz z moca ustawy. Nieodzownym warunkiem i punktem wstepnym na rzecz przeprowadzenia reformy
walutowej wlasnymi silami, bez pozyczki obczyzny, bylo zrownowazenie budzetu.

Energiczne egzekwowanie zaleglych podatkow a, takze podniesienie stawek podatkowych jak rowniez taryf transportowych pozwolilo w calej lutym 1924
r. w ustabilizowanie waluty i wstrzymanie dalszego druku marek. Profity panstwa poprzez raz glowny od zakonczenia wojny przewyzszyly wydatki.
Grabski rozpoczal preparowania do powolania nowej sekcji emisyjnej - Banku Polskiego - jak rowniez do zastapienia zdewaluowanej marki przez swieza
jednostke monetarna - zlocisty polski.

Mimo tego, ze reforma prowadzona byla wlasnymi silami, rzad uwazal lecz za niezbedne przyciagniecie sluzace do Polski kapitalow zagranicznych, ,
ktorzy - w jego opinii - ulatwiloby przezwyciezenie zastoju gospodarczego i umozliwiloby utrzymanie dodatniego bilansu platniczego. W zwiazku z tym
zaciagnieto we Wloszech niewielka pozyczke (ok. czternascie mln dolarow), udzielona skadinad na niezwykle ciezkich ustaleniach, od ktorej odsetki
wynosily faktycznie 23-24%. Realizujac w calej swej polityce zagranicznej polityke profrancuska, spowodowal Grabski odwolanie z Lokalny angielskiej
misji finansowej Younga, ktora usilowala oslabic wiezy polsko-francuskie a, takze uzaleznic cala polska polityke ekonomiczna, oraz jednoczesnie uchylala
sie od momentu udzielania pozyczek.

W wyniku dokonanych oszczednosci udalo sie rzadowi w calej pierwszej polowce 1924 r. ustabilizowac zlotego stanowiace rownowartosc 1 franka
szwajcarskiego szwajcarskiego w calej zlocie, , ktorzy doprowadzilo sluzace do pewnego postepu realnych plac i sluzace do zahamowania bezrobocia.
Byly to jednak zjawiska niezbyt stale. Przemysl polski, pozbawiony przychodow plynacych wraz z inflacji, byl - wskutek zacofania fachowego i niskiej
wydajnosci robocie - niezdolny do konkurowania na rynkach swiatowych wraz z przemyslem wielkich panstw kapitalistycznych. Zjawiskiem ujemnym dla
produkcji polskiej byla rowniez znaczaca w tym czasie zredukowanie cen wegla, drzewa a, takze cukru, stanowiacych glowne towary eksportowe.
Czynniki te prowadzily do postepu deficytu bilansu handlu zagranicznego, zmniejszenia sie zasobow dewiz i tym samym sluzace do podwazenia podstaw
zlotego.

Oprocz pozyczka wloska rzad Grabskiego otrzymal takze od Francji pozyczke w cele wojskowe w wysokosci 400 mln frankow, co lecz nie moglo wplynac
na sprawe sytuacji gospodarki kraju Polski. Konkretne, niezbyt lecz wielkie, wyniki dala z kolei pozyczka, zaciagnieta w amerykanskim banku Dillona.
Zamiast oferowanych poczatkowo 100 mln dolarow, otrzymala Polska, pod dzialaniem naciskow niemieckich, zaledwie 26 mln, a, takze to w trudnych
ustaleniach. Rzad odrzucal jednak - ze wzgledow politycznych - mozliwosc blizszej wspolpracy gospodarki kraju ze Zwiazkiem Radzieckim, ktora mogla
otworzyc przed przemyslem polskim wielgachny, niezwykle chlonny rynek radziecki.

Nalezy do osobliwych zjawisk zjawisko, ze przewrot majowy przypadl w chwili, gdy w kraju byly dostrzegalne pierwsze zapowiedzi poprawy koniunktury
gospodarczej. Oraz zatem uchwalenie wladzy w takim przypadku dawalo moznosc przeciwstawienia pomyslnych zmian koniunkturalnych jako triumfu
nowego rezimu.

Ow szczesliwy zbieg okolicznosci dla kol rzadzacych byl rezultatem koncowego przezwyciezenia w calej latach 1924-1925 przez swiat kapitalistyczny
wynikow wojny. W okresie tym ekspresowo wzrastala przemysl i zwiekszalo sie zatrudnienie. Jednoczesnie dalo sie zaobserwowac ozywiony ruch
budowlany i inwestycyjny oraz postep miedzynarodowych stosunkow handlowych. Ekonomistom i politykom burzuazyjnym dawalo to bodziec do
twierdzenia o wejsciu gospodarki kapitalistycznej na koncepcje nieustannego progresu, ktoremu juz nie nie maja mozliwosci zagrozic jakiekolwiek badz
przesilenia a, takze kryzysy.

Ozywienie gospodarcze w calej skali ogolnoswiatowej oddzialywalo w gospodarke polska. Zalamanie sie kryzysu zlotego w 1925 r. Wplynelo dodatnio w
wzrost eksportu polskiego. Duzy strajk gornikow angielskich, trwajacy przez cale drugie polrocze 1926 r., umozliwil przemyslowcom polskim pokazne
zwiekszenie wywozu wegla, , ktorzy powaznie wplynelo na zespol zycia ekonomicznego. W tym roku rozpoczely sie tez ujawniac pochwalane skutki
wojny celnej polsko-niemieckiej, w zwiazku z tym, ze na rynku krajowym zaistnialy moznosci zbytu szeregu produktow, do tego czasu importowanych
wraz z Niemiec. Powstawaly wiec przychylne warunki na rzecz rozbudowy swiezych dzialow produkcji, zwlaszcza w ramach przemyslu ciezkiego,
elektrotechnicznego itp.

Wazki czynnik w poprawie koniunktury stanowily rowniez duze urodzaje lato 1925 r., wplywajace w wzrost przychodow z produkcji rolnej. W konsekwencji
wies kupowala wiecej wyrobow przemyslowych, maszyn i przedmiotow rolniczych, surowcow budowlanych a, takze artykulow krytycznej potrzeby.
Utrwalenie wladzy burzuazji przez rezim pomajowy wplynelo na rozwoj zaufania oszczednosci zagranicznego sluzace do Polski, czego wyrazem stalo sie
m. in. uzyskanie przez rzad w calej 1927 r. pozyczki w wysokosci 62 milionow dolarow a, takze 2 milionow funtow szterlingow, finansowanej - obok
instytucji bankowych amerykanskich - rowniez przez banki niejakich panstw tych popularnych. Pozyczke ta udzielono, co prawda, Polsce w lepszych
ustaleniach finansowych jakim sposobem poprzednie zbytnio rzadow Grabskiego, ale byla ona zwiazana z upokarzajacym - nie zaakceptowac
notowanym dotad w historii miedzywojennej - warunkiem uroczystosci w zawartosc Rady Nadzorczej Banku Polskiego na cztery lata doradcy
 amerykanskiego, ktory to w ten sposob uzyskal uprawnienia inspekcji polityki finansowej rzadu.

Wzrosl takze naplyw do Lokalny kapitalow obcych, przede wszystkim wraz ze Stanow Zjednoczonych, Anglii i Niemiec, w nizszej mierze wraz z Francji a,
takze Wloch. Wcale proces opanowywania gospodarki polskiej przez kapitaly obce przybral teraz w sile, czemu wybitnie sprzyjala polityka produkcyjna
obozu rzadzacego. Jego poparciem cieszyl sie zwlaszcza kapital amerykanski. Najwymowniejszym tego przykladem bylo umorzenie zaleglosci
podatkowych oraz zbior innych znizek finansowych, zastosowanych w stosunku do amerykanskiej grupy finansowej Herrimana, ktora opanowala
kluczowe pozycje w calej gornoslaskim przemysle nabywajac niemal caly polski przemysl cynkowy.

Na krotka mete naplyw kapitalow obcych mial znaczenie dodatnie, umozliwiajac szersze oplacanie produkcji przemyslowej i aktywnosci inwestycyjnej.
Nalezy rowniez podkreslic, ze od momentu 1921 r., tj. od momentu, gdy przywoz towarow w naszym handlu zagranicznym ponownie przekroczyl eksport,
kredyty zagraniczne wypelnialy niedobor. polskiego bilansu platniczego. Przyplyw obcych kapitalow oznaczal jednak rozwoj zadluzenia Lokalny wobec
obczyzny, a w calej dalszej perspektywie opanowanie produkcji polskiej przez owe kapitaly, co musialo szybko sprawic do wzmozonego odplywu
zasobow finansowych w postaci zyskow wywozonych poza horyzont kraju.

Jakoscia charakterystyczna produkcji przemyslowej a, takze wymiany komercyjnej go 1926 r. byl znacznie szybszy anizeli w okresie poprzednim rozwoj
liczby struktury monopolistycznych, glownie karteli a, takze syndykatow, ktore opanowaly zbior kluczowych branzy przemyslu. Wystarczy tu wymienic
fakt, ze w latach 1926-1929 istnieje 105 swiezych karteli, lacznie zas firmy skartelizowane zatrudnialy w 1929 r. niedaleko polowe pracownikow
pracujacych w calej przemysle a, takze gornictwie. Umowy kartelowe mialy czesto w celu podniesienie cen poprzez ograniczenie produkcji, co stalo sie
zjawiskiem spolecznie zdecydowanie szkodliwym. Skutki dodatnie mogly z kolei przyniesc tego rodzaju. porozumienia w calej handlu zagranicznym,
dajac producentom polskim w znacznym stopniu silniejsza sytuacje na rynku zagranicznym, anizeli moglaby je uzyskac pojedyncze, konkurujace ze soba
wraz z soba firmy. Nierzadkie lecz byly przyklady, ze kartel eksportowal nierzadko okreslony towar po sztucznie obnizonych kosztach, przerzucajac
pozorne koszty jego wyrobu w nabywcow rodzimych w drodze ustalania wysokich cen na rynek wewnetrzny.

Szybki wzrost produkcji prowadzil sluzace do spadku bezrobocia, ktore w calej latach 1926-1929 ksztaltowalo sie na poziomie najnizszym dla pelnego
okresu miedzywojennego. Liczba bezrobotnych, urzedowo zarejestrowanych w tym zakresie, wynosila jesienia 1928 r. ok. 80 tys., gdy w 1926 r. stalo sie
ich ok. 185 tys. Wzrosly takze w tym sezonie realne pensje klasy robotniczej.

Wzrost produkcji wiazal sie scisle wraz z zagadnieniem inwestycji, z powolywaniem do egzystencji nowych przedsiewziec. Ozywiony czyn panowal
przede wszystkim w budownictwie. Z najpopularniejszych inwestycji wypada wymienic ekspresowo postepujaca konstrukcje portu w calej Gdyni tez po
10-ciu latach od momentu powstania miasto to zajelo drugie miejsce (po Kopenhadze) wsrod portow baltyckich, pod wzgledem ruchu promow znacznie
wyprzedzajac Gdansk. Podjeto rowniez idea budowy w calej 1928 r. nowego okregu przemyslowego w calej tzw. trojkacie bezpieczenstwa, obejmujacym
wschodnia odsetek wojewodztwa krakowskiego, zachodnia lwowskiego i poludniowa kieleckiego. Wykonanie na szersza skale tego ostatniego
zamierzenia miala lecz nastapic dopiero w okresie poprzedzajacym wybuch II wojny swiatowej.

Duze znaczenie dla progresu produkcji przemyslowej mial rozwoj dochodow populacji wiejskiej w wyniku lepszych zbiorow i korzystniejszych cen zboz
anizeli w calej poprzednich latach. Ksztaltowanie porownaniu miedzy cenami artykulow przemyslowych a rolniczych bylo w calej latach 1925-1928
korzystanie na rzecz chlopa. Powodowalo to zwiekszony popyt wioski na towary przemyslowe, wystepujacy z reszta w tym okresie w calej calym swiecie
kapitalistycznym. W ustaleniach polskich, w nawiazaniu z postepujacym rozdrobnieniem gospodarstw chlopskich, przede wszystkim jednak wzrastal
popyt w ziemie. Sie czuly wiec jej ceny, , ktorzy sklanialo zbior podupadlych obszarnikow do wyprzedazy swych majatkow. W rezultacie parcelowano w
latach dwudziestych w drodze wolnej handlu ponad dwiescie tys. na rok, a wiec wiecej niz przewidywala ustawa na temat reformie rolnej z 1925 r.
Gestosc zaludnienia

Oboz rzadzacy popieral tego typu zjawiska, w celu ulzenia napiec spolecznych miedzy ziemianstwem a chlopstwem. Sadzono, ze uda sie stworzyc
warunki dla modyfikacji ustroju rolnego poprzez likwidacje najbardziej jaskrawych przezytkow federalnych, tworzac w zamian czesci zabunkrowanych
majatkow folwarcznych siec kapitalistycznych gospodarstw chlopskich, stanowiaca skuteczniejsza zapore na rzecz rozwoju pradow radykalnych a, takze
rewolucyjnych w calej stosunkach wiejskich.

Program, tenze racjonalny z punktu widzenia umocnienia systemu kapitalistycznego, napotkal jednak na terytorium polski zasadnicza komplikacja z
powodu olbrzymiego przeludnienia wioski. Moglo ono byc zlikwidowane przede wszystkim poprzez szybki postep przemyslu a, takze aglomeracji
powiatowych, co przerastalo mozliwosci ustroju spoleczno-politycznego owczesnego panstwa, ktore wobec tego popieralo emigracje; w calej latach
1926-1928 wyemigrowalo wraz z Polski mniej wiecej pol miliona chlopow bezrolnych i malorolnych. Zarowno uniwersalna poprawa koniunktury, jak i
nadmienione wyzej moznosci emigracji wplywaly jednak w spadek napiec spolecznych w calej owym sezonie, wyjawszy lecz wojewodztwa wschodnie,
gdzie ucisk socjalny populacji ukrainskiej a, takze bialoruskiej laczyl sie wraz z narodowym.

Powszechnie biorac symptomy ozywienia ekonomicznego, jakie wystapily w Polsce poprzez 1926 r., jakkolwiek doprowadzily do rozwoju w produkcji
przemyslowej a, takze rolnej jak rowniez w porzadnym stopniu zniwelowaly wyrazne dysproporcje w szczeblu zycia ekonomicznego poszczegolnych
regionow kraju, nie zaakceptowac osiagnely lecz tych formatow jak w calej innych panstwach kapitalistycznych a, takze nie weszly w faze rozkwitu, nie
zaakceptowac mialy takze cech wytrzymalosci. Juz w wiosne 1929 r. dawaly sie zauwazyc pierwsze objawy zahamowania postepu Produkcji, zwiastujace
faze duzej recesji.

III. KRYZYS EKONOMICZNY W CZASACH 1929/35

Spory o zakresie wewnatrzpolitycznym, wypelniajace poczatkowe czasy rzadow sanacji, przeslanialy pozornie zjawiska fauny i flory gospodarczej, ktore
mialy lecz w efekcie przysporzyc sferom rzadzacym znacznie wiecej trudnosci anizeli walka wraz z reliktami; parlamentaryzmu. Z poczatkiem 1929 r.
pelny swiat wolnorynkowy, w tym bez watpienia takze Polska, stawal wzgledem zagadnien duzej. wagi.
 Sporo czynnikow wskazywalo na to, ze konczy sie okres porzadnej koniunktury gospodarki kraju, ktora rzadom pomajowym w calej znacznej mierze
ulatwila sprawowanie wladzy. Poczatki recesji majacej sie przerobic w najgorszy i najogromniejszy kryzys ekonomiczny w dotychczasowej historii
systemu kapitalistycznego, wystapily juz w calej drugiej polowce 1928 r. choc de facto rok tenze mozna zdobyc jeszcze sluzace do okresu pomyslnej
koniunktury. Swiadczyc o tym ma mozliwosc stosunkowo nieduza przecietna bezrobotnych w Polsce wynoszaca w ciagu 1928 r. mniej wiecej 130 tys.
osob.

Z poczatkiem roku kolejnego owczesny premier Bartel w calej swym wystapieniu w Sejmie posluzyl sie szeregiem plansz i wykresow, majacych poslom
wykazac ozywienie zycia ekonomicznego i rozwoj produkcji. Poczatkowe miesiace tego roku dotychczasowy jeszcze istotnie pomyslane, od momentu
marca lecz zaczelo sie pogorszenie sprawy, ktore wraz z kazdym tygodniem przeksztalcalo sie w oficjalne przesilenie gospodarcze, towarzyszace
ogolnoswiatowej depresji, ktora nie dotknela jedynie was socjalistycznego - Zwiazku Radzieckiego.

Pod koniec 1928 r, stalo sie rzecza wyrazna, ze depresja przeksztalcila sie w recesja i to bardzo gleboki. W calej Stanach Zjednoczonych juz wczesna
jesienia dawal sie dostrzec stopniowy spadek kursu, papierow wartosciowych, ale nie zaakceptowac pociagnal on za soba powazniejszych nastepstw.

Jednakze wtorek 29 pazdziernika ukonczyl do dziejow kapitalizmu zdecydowanie najczarniejszy dzien wskutek pojawienia sie branzy zakupow
grupowych kilkudziesieciu milionow akcji: a, takze obligacji, ktore nie znalazly nabywcow. Nastapil wowczas podczas najblizszych dni gigantyczny krach
na gieldzie nowojorskiej, ktory to pociagnal zakonczone pani-ke w innych gieldach i zapoczatkowal okres ogromnego kryzysu.

Dekoniunktura ow obejmowal w zasadzie, w calej skali ogolnoswiatowej lata 1929-1933 osiagajac swej dno w calej roku 1932 i przechodzac z kolei w
calej faze depresji (rok 1933), a pozniej ozywienia. Jednakowoz w Polsce, w podobienstwo innych krajow na temat strukturze w wyzszym stopniu
zacofanej - rolniczo-przemyslowej, recesja trwal dluzej - do 1935 r. Zjawisko to wynikalo w polsce ze bezustannie pogarszajacej sie sytuacji rolnictwa,
ktore w calej poczatkach wielu lat trzydziestych dawalo srodki utrzymania dla przeszlo 60% populacji podczas gdy przemysl i wymiana handlowa tylko
20% mieszkancow. Tego typu struktura spoleczna, lacznie wraz z przedluzeniem agrarnym i zaleznoscia ekonomiki polskiej od oszczednosci
zagranicznego powodowaly rowniez, ze recesja wystapila w Polsce przedtem i silniej niz w calej innych panstwach.

Spadek cen artykulow rolniczych w preznosci swiatowej prowadzil do spadku oplacalnosci produkcji rolnej a, takze do zminimalizowania sie przychodow
ludnosci chlopskiej. Kurczyla sie sila nabywcza wsi, , ktorzy ograniczalo chlonnosc rynku wewnetrznego i powodowalo spadek popytu na towary
przemyslowe. Wywolywalo to niemal automatycznie koniecznosc ograniczania produkcji przemyslowej, zamykania fabryk a, takze zwalniania
pracownikow.

Z kolei poglebiajaca sie pauperyzacja szerokich mas robotniczych jeszcze bardziej zawezala rynek zbytu paragrafow rolnych. Wytwarzalo sie tym
sposobem bledne kolo produkcji kapitalistycznej. Prezentowalo sie ono tak, ze z jednej strony znajdowalo sie w calej obrocie handlowym za duzo
materialow w porownaniu wraz z mozliwosciami nabywczymi spoleczenstwa, wraz z drugiej warunki bytowe populacji ulegaly katastrofalnemu
pogorszeniu, bowiem nie byla ona w stanie kupic produktow wytworzonych przez przemysl i rolnictwo we stosunkowym nadmiarze.

Spadek cen wyrobow zbozowych, ktory to wystepowal zdecydowanie zjawisko ogolnoswiatowe, przybral na terytorium polski wieksze formaty, niz w calej
innych panstwach, co stalo sie spowodowane niewielkim poziomem agrotechnicznym rolnictwa polskiego i jego slaboscia finansowa, wreszcie wadliwa
struktura agrarna.

Kryzys produkcyjno-magazynowy przybieral u nas szczegolnie przenikliwe, drastyczne ksztalty. Jesli wytwarzanie panstw tych popularnych (bez Zwiazku
Radzieckiego) zmniejszyla sie w calej 1932 r. w porownaniu wraz z 1928 r. srednio na temat 27%, to w Polsce az o 48%. Szczegolnie katastrofalnie
spadala w polsce produkcja wegla (z 48 mln 600 tys. ton do 28 mln 800 tys. ton), stali (z 1 mln 400 tys. ton sluzace do 560- tys. ton) a, takze wyrobow
walcowanych (z 1 mln sluzace do 404 tys. ton). Stalo to zjawisko grozne, gdy zwazymy, ze te galezie produkcji decydowaly na temat potencjale
gospodarczym kraju.

Spadek wytworczosci byl nastepstwem bardzo znacznego zminimalizowania popytu populacji. Tak np., spozycie wegla obnizylo sie z 926 kg w 1
mieszkanca w 1929 r, sluzace do 378 kg w 1932 r., tj. prawie na temat polowe. Jeszcze bardziej spadlo zuzycie zelaza, poniewaz z 22, 8 sluzace do 6, 2
kg, cukru o 28% itd. Spadek ten w znacznym stopniu ostrzej wystapil w wojewodztwach wschodnich, dokad stopa egzystencji tamtejszej populacji
obnizyla sie bardziej anizeli w Polsce centralnej i zachodniej. W szlak za tymi zjawiskami, wskutek nieinwestowania swiezych urzadzen w miejsce
zuzytych, kurczyla sie zdolnosc produkcyjna przemyslu, ktora zmalala na temat ponad 9%, gdy jednoczesnie ludnosc Lokalny wzrosla na temat 3 miliony
osob.

Firmy stosowali najrozmaitsze sposoby, azeby zneutralizowac minimalizowanie sie cechujaca je dochodow wskutek ograniczenia produkcji. Organizowali
wiec m. in. czesciej anizeli w okresie przedkryzysowym roznego typu porozumienia na temat charakterze monopolistycznym, jak - w ustaleniach polskich
glownie kartele, ktore obejmowaly w calej latach trzydziestych ok. 30 - 40 procent calej produkcji przemyslowej, w niniejszym jednak niemal wszystkich
kluczowych artykulow przemyslowych.

Zasadniczym celem karteli stalo sie zapewnienie cechujaca je udzialowcom jakim sposobem najwiekszych przychodow, co osiagano poprzez dalsze
ograniczanie produkcji i koncentrowanie jej w calej zakladach wytwarzajacych najtaniej tuz przy jednoczesnej handlu wedlug obliczenia przyjetej na rzecz
zakladow sporzadzajacych najdrozej. Pozostajace zaklady zamykano, przy czym cechujaca je wlasciciele otrzymywali za to tak zwanym. postojowe,
oznacza to oplate zbytnio zaniechanie produkcji, co umozliwialo podbijanie cen na wyroby innych fabryk tej samej branzy. Typowym przykladem byl
ponizej tym wzgledem cement, ktorego cena w okresie istnienia kartelu cementowego wynosila od 64 do 74 zl zbytnio tone, z kolei po przymusowym
rozwiazaniu tego kartelu w calej 1934 r. systematycznie spa-dala, poczatkowo sluzace do 40 zl, potem sluzace do 24 zl a pod koniec tegoz rok do 12, 5
zl.

Wzrastala tez - wskutek polityki karteli - cena wegla wbrew znacznego spadku zapotrzebowania, cena cukru a, takze calego szeregu innych paragrafow.
 Jezeli chodzi o cukier, to dotarlo w przypadku tego artykulu sluzace do swoistego typu osobliwosci. Jego cena branzy zakupow grupowych krajowym
wzrosla ze 135 do 141 zl zbytnio 1 q, gdy w calej transakcjach eksportowych obnizyla sie z 53, 8 sluzace do 17, kilku zl zbytnio 1 q. Byla to polityka
faworyzowania eksportu kosztem spozycia we wlasnym panstwa.

Ogolnie zabierajac towary skartelizowane lub pochodzace ze skartelizowanych surowcow a, takze polfabrykatow dotychczasowy znacznie drozsze od
innych towarow, przede wszystkim od wyrobow rolniczych. Towary te wiec w raz za razem mniejszym stopniu byly dostepne dla ubozszych nabywcow a,
takze zalegaly magazyny, co natomiast pociagalo zakonczone dalsze ograniczanie produkcji a, takze redukcje zalog. Oczywiscie rozwoj bezrobocia
wywolywal w konsekwencji dalsze zawezenie sie rynku w roznego typu produkty. W taki sposob zamykalo sie bledne kolo produkcji kapitalistycznej, tym
wiecej, ze w okresie kryzysu ulegala zaostrzeniu walka konkurencyjna, pociagajaca za soba najrozniejsze bankructwa przedsiewziec slabszych
finansowo. Liczba cechujaca je w Polsce zmniejszyla sie w calej latach 1930 - 1933 z 12712 do 9639.

Jednoczesnie kapitalisci obnizali pensje robotnikow, starajac sie tez ta droga obnizyc ceny produkcji. W konsekwencji kryzys produkcyjno-magazynowy
pociagnal zakonczone ogromne pogorszenie sie sprawy klasy robotniczej. Czynnikiem, ktory to najdotkliwiej odczuwaly szerokie masy - byl katastrofalny
rozwoj bezrobocia. Byl to czynnik, umozliwiajacy przedsiebiorcom systematyczne pogarszanie warunkow robocie i pensji w okresie postepujacego
szybko postepu rezerwowej armii pracy, wowczas gdy na kazde zwolnione miejsce w produkcji zglaszaly sie dziesiatki bezrobotnych.

Ogolna ilosc zatrudnionych w calej przemysle gorniczo-hutniczym oraz duzym i przecietnym przemysle przetworczym spadla w calej latach 1929- 1933
wraz z 840 tys. do 531 tys. tj. o 39% (w Niemczech o 28%, w Czechoslowacji o 24%, we Wloszech o 22%, w Anglii o 6%, w Stanach Zjednoczonych o
35%). Jednoczesnie ilosc oficjalnie zarejestrowanych bezrobotnych wzrosla ze 126 tys. sluzace do 343 tys. Dane te dotycza lecz tylko pracownikow
przemyslowych, wowczas gdy tymczasem bezrobocie wzrastalo tez wsrod rzemieslnikow, chalupnikow, zatrudnionych handlu, rolnictwa, wreszcie
roznorodnej kategorii urzednikow.

W swietle Narodowego Spisu Powszechnego stalo sie w Polsce w calej 1931 r. ok. 881 tys. bezrobotnych, bez uwzglednienia czlonkow ich~ rodzin.
Wzrastala takze tak zwanym. czesciowe bezrobocie, polegajace w wydatnym skracaniu czasu robocie z jednakowo wydatnym obnizeniem zarobkow.

Klopot bezrobocia, , ktorzy trzeba przede wszystkim podkreslic, byl zasadnicza bolaczka w okresie kryzysu. Polozenie bezrobotnych bylo bardzo czesto
tragiczne, poniewaz jedynie niewielka cechujaca je czesc miala szanse zyskania jakiejkolwiek robocie. Liczba bezrobotnych otrzymujacych zasilki
wynosila w calej 1931 r. mniej anizeli polowe urzedowo zarejestrowanych zdecydowanie pozbawionych robocie. Pozostali przymuszeni byli w nedzna
wegetacje, ktora w calej nieznacznym jedynie stopniu lagodzila opieka spoleczna i robiono przez nich zajecia dorywcze.

Skutki bezrobocia odczuwali tez robotnicy bezustannie zatrudnieni zwazywszy na spadek cyfry osob dzialajacych zawodowo w calej rodzinach, jakich
nalezalo wspomagac lub podtrzymywac a takze wskutek wzrostu podnoszonych przez nich obciazen podatkowych, wreszcie wskutek spadku zyskow
realnych. Spadek rzeczywistej wartosci wynagrodzen nie zaakceptowac byl , ktorzy praw-da faktycznie wydatny jakim sposobem nominalnych,
zwazywszy na znaczna obnizke cen paragrafow zywnosciowych, jednakze mimo wszystko intensywny, bo przynoszacy w latach 1923-1933 ok. 1/3
zyskow.

Spadek faktycznych dochodow a, takze bezrobocie nie zaakceptowac uchwycone nasza statystyka objely rowniez w calej bardzo pokaznym stopniu
rekodzielo i malutki handel, siegajac w indywidualnych branzach od momentu 25% sluzace do 80% ogolu zatrudnionych. Dekoniunktura odbijal sie
rowniez w transporcie pociagowym, ktory w blizszych odleglosciach byl zastepowany przez tanszy transport konny. Inaczej objawial sie recesja w
rolnictwie, dokad w zasadzie globalna produkcja ulegla nieznacznemu jedynie zmniejszeniu, spowodowanemu ograniczeniem wykorzystania nawozow
chemicznych. Gwaltownie z kolei spadaly koszty artykulow rolniczych, jak np., pszenicy wraz z 47, czterech zl zbytnio 1 q w 1928 r. sluzace do 16, 1 zl w
calej 1935 r., tj. na temat 96%, zyta z 30, 9 zl do trzynascie, 3 zl, zywca wolowego z 139, 3 zl do 59, 7 zl, wieprzowego wraz z 212, kilku zl sluzace do 77,
1 zl i tak dalej.

Ceny wyrobow rolnych spadly wiec w calej owym sezonie trzykrotnie, wowczas gdy tymczasem podatki, a przede wszystkim najwiekszy wraz z nich -
podatek gruntowy, utrzymywaly sie prawie w niezmiennym szczeblu. Azeby je pokryc, osada musiala wiec sprzedac trzykrotnie wiecej swych produktow.
W tej sytuacji sprzedaz nadwyzki towarowej nie zaakceptowac wystarczala w pokrycie deklaracji finansowych, totez chlop musial nadto zbywac rowniez
odsetek produktow niezbednych do utrzymywania swojej bliskich i inwentarza zywego. Byla to tak zwanym. glodowa podaz artykulow rolniczych,
powodujaca drugi spadek cechujaca je cen a, takze pograzajaca osada polska w calej nienotowana od wielu lat nedze a, takze regres gospodarczy.

Poniewaz koszty artykulow rolniczych spadaly w calej stopniu w duzej mierze wiekszym anizeli ceny paragrafow przemyslowych, wystepowalo wiec
zjawisko zwane rozwarciem nozyc cen, co co wiecej pogarszalo sytuacje wsi. Naprawde np. jesli w 1928 r. nabycie pluga wymagalo sprzedazy 1 q zyta,
to w calej 1935 r. prawie kilku q. Gdyz chlopi musieli coraz wiekszosc swych przychodow przeznaczac w splaty datkow i roznorodnego typu deklaracji
finansowych, nie zaakceptowac mogli, naturalnie; w tym stopniu jak w przeszlosci inwestowac w calej gospodarke rolna. W rezultacie katastrofalnie
spadla liczba zakupionych przez wies programow rolniczych a, takze nawozow chemicznych a takze paragrafow pierwszej zapotrzebowania, Dzialo sie
tak przede wszystkim we wschodnich wojewodztwach, dokad gotowano ziemniaki kilkakrotnie w calej tej samej osolonej, wodzie, dzielono zapalki a,
takze obywano sie bez oswietlenia. W niejakich okolicach panstwa wies niemal zupelnie zaniechala zakupow konfekcji i obuwia, przechodzac w wlasna
produkcje chalupnicza.

Spadek dochodowosci a, takze zubozenie wioski odbily sie na rytmie parcelacji gleby obszarniczej. Gdy w 1929 r. rozparcelowano 164 500 ha, to w 1934
r, juz tylko 56 500 ha. Reforma rolna w ten sposob utknela na martwym punkcie.

W rzeczy samej, ze jakkolwiek kryzys dotknal cala osada, to lecz najmocniej odbil sie w gospodarstwach drobnych, najslabszych ekonomicznie,
zazwyczaj najbardziej zadluzonych a, takze najbardziej narazonych na wyzysk lichwiarzy a, takze posrednikow. W calej gospodarstwach obszarniczych i
kapitalistycznych kryzys prowadzil do zminimalizowania zyskow lub w najgorszym przypadku sluzace do zmniejszenia substancji majatkowej, obok
chlopow malorolnych i sredniorolnych natomiast bardzo liczne dotychczasowy przypadki pograzenia ich posiadaczy w nedze i glod, bedace najbardziej
 charakterystycznym symptomem polozenia biedoty wiejskiej w czasach kryzysu.

Pod te same plus minus lata, gdzie. dokonywala sie przebudowa ustroju politycznego Rzeczypospolitej w kierunku reakcyjnym, przypadalo rownoczesnie.
Dalsze, pogarszanie sie koniunktury gospodarczej panstwa. Najnizszy stopien produkcji wystapil w Polsce w calej 1932 r., kiedy to laczne zatrudnienie w
gornictwie, w przemysle wielkim a, takze srednim jak rowniez przy robotach publicznych wynosilo zaledwie 558 tys. internautow. W latach nastepnych
1933 i 1934 nastapil pewien wzrost zatrudnienia (odpowiednio na temat 24 tys. i 61 tys. ), co lecz nie sprowadzilo istotniejszej poprawki na rynku robocie
wobec doplywu nowych rocznikow mlodziezy.

Stopniowe przezwyciezanie kryzysu wynikalo wraz ze znacznego natezenia kryzysu rolnego, ktory ograniczal wewnetrzny rynek zbytu. Fenomen to
odbijalo sie naszym dotkliwiej, ze jednoczesnie w calej latach 1922 -1935 spadl bardzo w znacznym stopniu eksport Lokalny, ktora wywozila o 1/3 mniej
materialow w porownaniu wraz z okresem przedkryzysowym. W konsekwencji Polska znajdowala sie na jednym sposrod ostatnich obszarow w
gospodarki miedzynarodowym krolestw europejskich w calej przeliczeniu wartosci obrotu w 1 mieszkanca. Mozliwosci ogromnej wymiany komercyjnej ze
Zwiazkiem Radzieckim wladze sanacyjne hamowaly jednak wraz ze wzgledow politycznych.

Charakterystycznym zjawiskiem dla poglebiajacego sie kryzysu byl zmniejszenie dochodow a, takze wydatkow budzetu panstwa, natomiast dochody
malaly w latach 1929-1933 w znacznym stopniu szybciej (o 39%) anizeli wydatki (o 28%). W konsekwencji rosl niedostatek budzetowy, ktory to pociagal
zakonczone redukcje wydatkowania, obejmujacy lecz nierownomiernie indywidualne resorty rzadowe.

Podczas gdy budzet Ministerstwa Kwestii Wewnetrznych utrzymywal sie w okresie kryzysu w poprzednim szczeblu a najogromniejszy budzet -
Ministerstwa Kwestii Wojskowych ulegl stosunkowo nieznacznemu zmniejszeniu w calej liczbach absolutnych (relatywnie wzrosl z 30% do 35%), to
zasadnicza obnizka objela takie dzialy budzetu, jakim sposobem oswiata, kultura i troska spoleczna. Dokonywano rownoczesnie kilkakrotnych obnizek
plac pracownikom aparatu panstwowego, jakkolwiek na tle innych grup spolecznych nalezeli te banki jednak jednakze do rodzajow wzglednie
uprzywilejowanych Kola rzadzace chcialy lecz miec zagwarantowane poparcie aparatu administracyjnego, policji i wojska.

Redukcja nakladow panstwa nie zaakceptowac pokrywala lecz w calosci wzrastajacego deficytu budzetowego, ktory poczatkowo rownowazono
nadwyzka dochodow, nagromadzona w latach poprzednich. Kiedy srodki te nie wy-starczaly, rzad rozpisal w 1933 i 1935 r. 2 pozyczki wew., formalnie
dobrowolne, faktycznie posiadajace charakter przymusowy. Przyniosly ow lampy lacznie bardzo znaczna kwote ponad 600 mln zl, zlozonych niemal w
polowce przez zatrudnionych najemnych.

W okresie kryzysu zmniejszyl sie takze obieg pieniezny, co stalo sie nastepstwem pogorszenia sie sprawy walutowej panstwa, wywolanej m. in.
odplywem walut a, takze zlota poza polske. Bylo to jednak zjawisko typowe na rzecz wszystkich owczesnych krajow srodkowoeuropejskich, zwiazane
wraz z krachem instytucji bankowych austriackich a, takze utrata wskutek tego zaufania kapitalow zachodnioeuropejskich i amerykanskich do produkcji
Europy srodkowej. W szlak za naszym zmniejszal sie zapas walut obcych i zlota w Banku Polskim, przede wszystkim ze na terytorium polski nie stalo sie
jakichkolwiek ograniczen w wywozie dewiz.

Dla czesciowego powetowania strat walutowych staral sie o zaciaganie pozyczek obcych. W zwiazku z tym zaciagnieto w kwietnio 1931 r. tzw. naczelna
pozyczke zapalczana w wysokosci ok. 30 mln dolarow, przedluzajaca do r. 1935 okres eksploatacji Polskiego Monopolu Zapalczanego przez szwedzki
koncern Kreugera. Transakcja nasza doprowadzila w nastepstwie do zlikwidowania eksportu zapalek z Lokalny, gwaltownego postepu ich cen i spadku
zuzycia. W trakcie 14 wielu lat gospodarki wspomniane-go koncernu wytwarzanie zapalek spadla ze 170. tys, sluzace do okolo 77 tys. skrzyn rocznie,
ilosc cennych fabryk tego produktu z 19 do czterech, a ilosc zatrudnionych pracownikow z 4850 do 800.

Podkreslic wypada, ze podczas trzech pierwszych lat istnienia kryzysu rzad sanacyjny przybral wobec faceta postawe pasywna, polegajaca nie
zaakceptowac na zwalczaniu objawow spadku koniunktury, jednak przystosowywaniu sie do tendencji kryzysowych. Strategia taka obliczona byla w
szybkie sfinalizowanie kryzysu a, takze automatyczny powrot do wzgledow przedkryzysowych.

Pomysl walki wraz z kryzysem uchwalony zostal dopiero w pazdzierniku 1932r. Nadrzedna jego tendencja bylo zwiekszenie oplacalnosci produkcji rolnej,
obnizenie cen wyrobow przemyslowych - glownie kartelowych - zwiekszenie zatrudnienia bezrobotnych oraz aktywizacja eksportu.

Program ten lecz realizowany niekonsekwentnie, dal bardzo nieznaczne wyniki. Ze wzgledow politycznych, zwazywszy na postepujace wrzenie wsrod
bezrobotnych, nasta-pil lecz, poczawszy od momentu 1933 r., silny rozwoj zatrudnienia tuz przy robotach ogolnych.

IV. ROZWIAZANIE Z ZASTOJU GOSPODARCZEGO Z LATEK 1935/39

Rok kalendarzowy 1935 jak rowniez w w znacznym stopniu wiekszej mierze rok kolejny - 1936 staly ponizej znakiem poprawki koniunktury, ktora objela
pelny szereg krolestw dotknietych duzym kryzysem, jak tez Polske. Wyjscie z kryzysu stano-wilo lecz rowniez rezultat automatyzmu oddzialywania praw
ekonomicznych kapitalizmu, ale ulegalo czesciowo tuz przy spieszeniu w wyniku swiadomej strategii poszczegolnych krolestw, poslugujacych sie w celu
ozywienia produkcji takimi srodkami, jakim sposobem podatki, cla, taryfy komunikacyjne, kredyty, oraz zwlaszcza pracy publiczne a, takze finansowanie
wraz z budzetu panstwowego wielkich prac inwestycyjnych. Byla to tak zwanym. polityka nakrecania koniunktury, ktora jednak w calej panstwach
faszystowskich szla w calej parze wraz z wyscigiem zbrojen, symptomatycznych glownie dla Niemiec od 1933 r. Charakterystyke charakterystyczna na
rzecz tej strategii wyrazal rozwoj roli was, jako organizatora i inspiratora wielu inwestycji gospodarczych.

W Polsce polityka nakrecania koniunktury zapoczatkowana zostala - poczatkowo dosc niesmialo - w rok budzetowym 1934/35, na szersza zas powage
poczawszy od momentu 1936 r., kiedy to nastapila skadinad poprawa sprawy gospodarczej w calej skali ogolnoswiatowej. Nastapil wtenczas wzrost cen
artykulow rolniczych - tez i na terytorium polski, co doprowadzilo do podniesienia sie generalnej dochodowosci gospodarstw rolnych. Byl to naczelny
czynnik sprzyjajacy zwiekszeniu popytu wsi w artykuly przemyslowe, ktorych wytwarzanie zaczela stopniowo wzrastac.
Poprawka w porownaniu wraz z latami kryzysu nie oznaczala jednak nadal calkowitego rozwiazania z impasu gospodarczego. Wystarczy nadmienic, ze
produkcja przemyslowa osiagnela w 1936 r, wylacznie 72% pulapu z 1928 r., uniwersalna liczba ubezpieczonych pracownikow najemnych - 88%.
Jednoczesnie wskutek wejscia w calej wiek wytworczy nowego rocznika mlodziezy, ilosc zarejestrowanych bezrobotnych wzrosla wraz z 403 tys. w rok
poprzednim do466 tys.

Porownanie sytuacji gospodarki kraju w Polsce wraz z polozeniem innych panstw w okresie przedkryzysowym a, takze pokryzysowym takze wypada w
niekorzysc naszego kraju, gdzie wskaznik produkcji przemyslowej w zestawieniu z 1928 r. byl w 1936 r. nizszy anizeli w calej takich panstwach, jak
Czechoslowacja, Wegry, Rumunia, Niemcy, Wlochy, Belgia, Hellada i kraje skandynawskie.

Jako symptom pewnej poprawy koniunktury wystepowal rozwoj obrotow, glownie w gospodarki wewnetrznym, w calej mniejszym z kolei stopniu w calej
wymianie wraz z zagranica. Polska utrzymywala wciaz osiagniete w calej latach kryzysu dodatnie saldo bilansu komercyjnego, w znacznym stopniu
poprzez stosowanie dumpingu, jednakze wskutek stalego odplywu dewiz jej bilans platniczy byl ujemny.

Dopiero w calej marcu 1936 r. panstwo zdolalo poprzez raz glowny od 1931 r. zlikwidowac deficyt budzetowy i zahamowac nieco odplyw dewiz poza
polske, wprowadzajac w calej kwietniu tego roku zarzadzenie, ktory wprowadzal ograniczenia dewizowe w gospodarki z zagranica. Decyzja nasza byla
lecz - w porownaniu z szeregiem innych panstwa europejskich - powzieta zbyt pozno, dzieki czemu powaznie zmalaly polskie rezerwy kruszcowo -
dewizowe.

Wykazujacy co prawda inklinacje zwyzkowa, jednak nadal niski poziom produkcji przemyslowej a, takze rolnej, niedobor wyraznie zarysowanych
perspektyw rozwiazania z depresji gospodarczej, trwajacej bez przerwy od momentu 1929 r., wreszcie rosnacy nacisk polityczny ze strony obozu
rzadzacego, wszystkie te czynniki powodowaly narastanie niezadowolenia i rozwoj wrzenia w calej masach robotniczych i chlopskich. Grupa rzadzaca
musiala w tej sytuacji znalezc program, umozliwiajacy rozladowanie powstawania groznych dla zdrowia napiec politycznych, stwarzajacy strony poprawy
losu w obecnych warunkach ustrojowych.

Program tego rodzaju, zwany czteroletnim planem inwestycyjnym, zostal stworzony w polowce 1936 r., po glosnych krakowskich wydarzeniach
rewolucyjnych. Zmierzal on sluzace do przyspieszenia adaptacji inwestycji. Inicjator polityki nakrecania koniunktury na terytorium polski, wicepremier a,
takze minister skarbu Eugeniusz Kwiatkowski, poddajac gruntownej krytyce dotychczasowa polityke finansowa panstwa zalecal skoncentrowanie
nakladow inwestycyjnych w zadaniach zasadniczych. Do zlecen tych zaliczal inwestycje posiadajace na zamysle szybkie nasilenie zdolnosci obronnej
panstwa, utworzenie warunkow na rzecz systematycznego uprzemyslowienia kraju, zdecydowanie praktycznie jedynej mozliwosci na rzecz likwidacji
bezrobocia, wreszcie czynnosc na rzecz zatarcia dysproporcji w calej poziomie gospodarczym pomiedzy "Polska A" (na zachod od momentu linii
Bug-San) a "Polska B" (na wschod od momentu tej linii) traktowana dotad wyraznie poprzez macoszemu.

Program ten wlasciwie nakreslal podstawowe kierunki strategii inwestycyjnej, niestety jednak owczesne panstwo nie zaakceptowac dysponowalo
srodkami finansowymi niezbednymi do adaptacji rozbudowy przemyslu w ogromnej skali ogolnopanstwowej. Wobec tego zdecydowano sie w
skoncentrowaniu mordegi na 1 tylko regionie, rzucajac wyrazenie budowy Kierowniczego Okregu Przemyslowego (COP). Jednakze i to zadanie stalo sie,
jak w mozliwosci finansowe panstwa, zbyt duze oraz na naplyw kapitalu zagranicznego w obliczu zaostrzenia sytuacji ogolnoswiatowej nie mozna stalo
sie zbyt wiele zawierzyc, podobnie jak a, takze na pozyczki zagraniczne.

Niedostatek znaczniejszych zasobow pienieznych w prowadzenie prac inwestycyjnych spowodowany byl m. in. olbrzymia eksploatacja Lokalny wlasnie
przez kapital zagraniczny, ktory przecietnie wywozil wraz z kraju rownowartosc okolo 500 mln zl rocznie, wliczajac w ta kwote szkody na polityce
dumpingowej. Bariery finansowe was poglebiala co wiecej koniecznosc pospiesznego zwiekszenia nakladow wojskowych wzgledem coraz bardziej
agresywnej polityki Niemiec hitlerowskich.

Kierowniczy Okreg Przemyslowy mial powstac w tak zwanym. trojkacie bezpieczenstwa w widlach Wisly Dunajca i Sanu. W zamierzeniu rzadu budowa
COP miala przyspieszyc industrializacje panstwa i przerobic go wraz z rolno - przemyslowego w calej przemyslowo rolny. Miala ona na zamysle takze
pobudzenia w spoleczenstwie wiary w calej mozliwosc progresu gospodarczego. COP zlokalizowano w pograniczu woj. kieleckiego, lubelskiego,
krakowskiego a, takze lwowskiego. Obejmowal 15, 4% obszaru was i byl zamieszkany przez okolo 18% ludnosci.

Zabiegow finansowych w inwestycje szukalo wiec panstwo w frakcji normalnych przychodow budzetowych, w calej uzyskanej w calej roku 1936
francuskiej pozyczce zbrojeniowej, pozniej takze przy pomocy bardzo ostroznie stosowanej inflacji, ktora poslugiwaly sie juz przedtem bez problemu inne
was. Mimo ogromnej akcji propagandowej budowa COP nie potrafila przekonac mnogosci spoleczenstwa, ze realizacja tego zadania zostanie mogla
sprawic do rozwiazania glownej bolaczki mas dzialajacych - bezrobocia. Przeswiadczenie to wyplywalo wraz z faktu, iz COP byl jedynym, oprocz Gdynia,
okregiem Polski, gdzie prowadzono wydatniejsze prace inwestycyjne.

Obok proby realizacji programu rozbudowy przemyslu rzad sanacyjny zamierzal powziac akcje uzdrowienia struktury agrarnej, ktora zostala tym bardziej
na topie, ze sytuacja rolnictwa uleglo w 1938 r. ponownemu pogorszeniu w porownaniu z latami 1936 a, takze 1937. Wydatnie spadaly jeszcze raz ceny
zboz. W ciagu pelnego okresu poprzedzajacego wybuch II wojny swiatowej powiazania grupy rzadzacej wraz z obszarnictwem wciaz uniemozliwialy
wykonanie tego zadania na wylacznie racjonalnej trasie - w drodze reformy rolnej. Zaswiadcza o tym wymownie fakt, ze zamiast zalozonych polowiczna
ustawa z 1925 r. dwiescie tys. ha rocznie, parcelacja ob-jela lacznie w latach 1936-1938 jedynie 328 tys. ha.

Rezygnujac praktycznie wraz z przymusowej parcelacji rzad zamierzal przeprowadzic ustawe o niepodzielnosci wiekszych gospodarstw chlopskich, ktore
mial dziedziczyc jeden jedynie spadkobierca, gdy pozo-stali mieliby szukac zatrudnienia w innych zawodach. W taki sposob zamierzano wykreowac
warstwe gospodarstw zamoznych, jakich wlasciciele stanowiliby element uregulowany pro-rzadowo. Nie brano lecz pod atencje tego, ze przy bezustannie
slabym progresu miast a, takze przemyslu ciezko bylo dac mozliwosc zatrudnienie pozostalym spadkobiercom, zmuszonym do opuszczenia wsi.

Nie tyle inwestycyjna polityka, ile postepujacy postep produkcji wojennej - wzgledem bezposredniego wypadku Polski - powodowal ozywienie w produkcji
 przemyslowej, ktora w latach 1937-1939 przekroczyla poziom wraz z 1928 r. Uruchomiono wtenczas nieczynne firmy a nawet rozpoczynano budowe
swiezych zakladow. Zyski spolek akcyjnych wzrosly w calej roku 1937, wedlug oficjalnych danych, na temat 150% w porownaniu z rokiem poprzednim.
Ilosc zatrudnionych w calej wielkich a, takze srednich zakladach przemyslowych wzrosla w ciagu tego roku na temat 99 tys., a w calej 1938 r. o dalsze 52
tys.

Trzeba lecz pamietac, ze na rynek pracy wchodzilo w Polsce co-rocznie okolo 150 tys. swiezych osob, szukajacych pracy. W konsekwencji bezrobocie
utrzymywalo sie wciaz na wielkim poziomie, nie zaakceptowac wykazujac tendencji znizkowych. Wynosilo ono mniej wiecej 450-470 tys. osob, a wiec
liczbe malo nizsza anizeli w 1932 r., stanowiacym dno zastoju gospodarczego. Nawet wiec owczesne ozywienie u progu wojny nie zaakceptowac
zlagodzilo trudnosci "nadmiaru" wolnych rak sluzace do pracy.

Nie mogly tutaj wydajniej ulzyc prace inwestycyjne podjete w calej COP, dokad na rejonie obejmujacym poludniowa czesc wojewodztwa lubelskiego,
wschodnia czesc krakowskiego i zachodnia czesc lwowskiego - nadmiar sily roboczej obliczono w 400-700 tys. ludzi. Pochodzace z najwazniejszych
warsztatow przemyslowych, ktore w tym obszarze podjeto, wypada wymienic elektrownie wodna w calej Roznowie, hute w Stalowej Woli, fabryke silnikow
lotniczych w Mielcu, fabryke obrabiarek w Rzeszowie, fabryke syntezy chemicznej a, takze opon zamiennych w Debicy, fabryke celulozy w Niedomicach i
rozbudowe fabryk przemyslu zbrojeniowego w calej Radomiu a, takze Starachowicach jak rowniez zaklady Lilpop, Rau a, takze Loevenstein, jak i rowniez
zaklady Ursus.

Wnetrze warsztatow "Ursus"

Mimo budowy tych zakladow, w ktore skoncentrowano wszelkie mozliwe do uzyskania srodki finansowe, owczesna konstrukcja COP jest w stanie
wszamac calej nadwyzki sily roboczej, bedacej wynikiem przeludnienia agrarnego, charakterystycznego na rzecz omawianego regionu. We-dlug danych
empirycznych szacunkowych, bedace w budowie rozlegle zaklady, lacznie z rzemioslem i handlem, mogly podarowac zatrudnienie ok. 110 tys. nowych
zatrudnionych, a wiec wylacznie 1/4 - 1/6 calkowitej tej nadwyzki.

Jesli - mimo wszystko - produkcja przemyslowa na terytorium polski bezposrednio poprzednio wybuchem wojny wykazywala pewna tendencje zwyzkowa,
to koniunktura dla rolnictwa miala jakosci chwiejnosci. Rok kalendarzowy 1939 - wskutek nie-urodzaju w innych krajach - byl ponizej tym wzgledem
pomyslny, jednak w 1938 r, przyszedl - w wyniku powszechnego urodzaju - zmniejszenie cen zboz, w zwiazku wraz z czym przyszlo ponowne rozwarcie
nozyc cen miedzy postami przemyslowymi oraz rolnymi. Podobnego typu zjawisko wystepowalo takze w 1939 r. Na tym tle jasne jest narastanie
powszechnego niezadowolenia z obecnych stosunkow spoleczno-politycznych, nurtujace osada polska.

W calej kwietniu 1939 podpisano swieza francuska pozyczke zbrojeniowa (uzalezniona od akceptacji polsko-francuskiego sojuszu wojskowego) w
wysokosci 430 mln frankow francuskich. Po rozwleklych rokowaniach 7 sierpnia 1939 rowniez Rozlegla Brytania udzielila Polsce kredytu towarowego w
wysokosci 8 mln funtow. Posunieciem bez precedensu w polityce handlowej rzadu bylo podpisanie 19 lutego 1939 porozumienia handlowej wraz z ZSRR
przewidujacej dwunastokrotne zwiekszenie polsko-radzieckich obrotow handlowych Aktualnie jednak w calej drugim kwartale 1939 r. powaznie
zahamowane zostaly inwestycje prywatne, zmniejszyly sie wklady w instytucjach finansowych panstwowych, konczyly sie kredyty. W tej sytuacji rzad byl
zobligowany uruchomic drugorzedna akcje zatrudnienia bezrobotnych przez Fundusz Pracy.

26 maja 1939 prezydent otrzymal od momentu sejmu upowaznienie do wydawania dekretow w ramach spraw gospodarczych, finansowych a, takze
obrony was. W polityce rolnej przystapiono do tworzenia zapasow zywnosciowych. W lipcu 1939 sejm uchwalil ustawe o zniesieniu ordynacji rodowych,
sposrod jakich 2/5 nalezalo do rodzin niemieckich.

Schematyczny wskaznik produkcji, m. in. dzieki polityce nakrecania koniunktury, wzrosl wraz z 94 w calej 1936 r. (1928=100) sluzace do 129, jedenastu
w lipcu 1939, wskaznik produkcji zasobow spozycia wzrosl w tym czasie jedynie z 93, 0 sluzace do 111, 1. W pierwszym polroczu 1939 r. (przyjmujac
pierwsze polrocze 1936=100) wskaznik ogolny inwestycji osiagnal stopien 213, natomiast inwestycje wojskowe uzyskaly wskaznik 301, publiczne cywilne
193, a osobiste 185.

Serio wzroslo zatrudnienie. W samym COP-ie istnieje ok. 100 tys. swiezych stanowisk robocie. Mimo to nadal w koncu 1938 r. stalo sie 456 tys.
zarejestrowanych bezrobotnych, w tym 194 tys. w calej wojewodztwach centralnych.

V. UKONCZENIE

Mozna w tym momencie stwierdzic, iz okres XX-lecia miedzywojennego byl bardzo klopotliwym czasem przemian, jakie zachodzily w panstwie, aby
dostac stabilnosc produkcji sprzed tego czasu. Okazuje sie byc tu starannie pokazane jakim sposobem nieumiejetne kierowanie krajem ma mozliwosc
doprowadzic sluzace do kryzysu gospodarczego. Jednakze ten ciezki okres nie zaakceptowac trwal zbyt dlugo a, takze zapoczatkowal calkowicie nowy
rozdzial w duzej ksiedze losow panstwa polskiego.

Rozwinal sie przemysl, przede wszystkim dzieki wybudowaniu Centralnego Okregu Przemyslowego, w calej ktorego granicach po nowoczesne czasy
zachowuje sie przewaga przemyslu ciezkiego. Przeksztalcono tez panstwo wraz z rolniczo przemyslowego w kraj o przewadze przemyslu powyzej
rolnictwem, za sprawa cze-mu nasze panstwo zaczelo sie liczyc na arenie miedzynarodowej. Takze inne kraje widzac polski postep technologiczny
zaczely sprowadzac swoj kapital i inwestowac w rozszerzanie przemyslu. Z tej przyczyny w Polsce malalo bezrobocie, poprawila sie pozycja proletariatu,
, ktorzy prowadzilo sluzace do dalszego progresu panstwa.

Podsumowujac mowiac postep panstwa, inwestowanie innych panstwa na rynku polskim w znacznym stopniu poprawily sytuacje. Mozna tez powiedziec,
ze dzieki rozwojowi technologicznemu Polska zostala mocna a, takze wygrala ostatecznie II wojne swiatowa, wyganiajac o wiele silniejszych Niemcow.
Mniemam takze, iz okres tenze wplynal w sytuacje a, takze stan przemyslu, jak i rolnictwa w dzisiejszych czasach, czego przykladem beda pozostalosci -
jak powyzej wspomnialem.