Εργαστήριο Κατασκευής Συσκευών Διεργασιών

Τμήμα Μηχανολόγων Μηχανικών, Πολυτεχνική Σχολή

Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης

Συστήματα Μετατροπής Ενέργειας – Μάρτιος 2021

Ψυκτικές διεργασίες και εγκαταστάσεις

ή αλλιώς παραγωγή ψύξης

Άγις Μ. Παπαδόπουλος
Καθηγητής ΑΠΘ
Παραγωγή ψύξης
Ο όρος είναι, προφανώς, θερμοδυναμικά εσφαλμένος….
Δεν παράγεται ψύξη, απάγεται θερμότητα από ένα θερμοκρασιακό επίπεδο
και μεταφέρεται σε ένα υψηλότερο.
Βάσει του β’ θερμοδυναμικού αξιώματος αυτό μπορεί να γίνει μόνο
προσδίδοντας έργο για την μεταφορά.
Ατμοποίηση – Εξάτμιση
(με αλλαγή φάσης)

Με ψύξη αέρα
Διεργασίες
συμπίεσης (χωρίς αλλαγή φάσης)

Με εκτόνωση ατμού
(Steam ejection refrigeration)

Παραγωγή ψύξης Απορρόφηση

Θερμικές διεργασίες

Προσρόφηση

Θερμοηλεκτρικές
Πιεζοηλεκτρικά συστήματα
διεργασίες
2
Παραγωγή ψύξης

3
Κλασικός κύκλος ψύξης

Ο θερμοδυναμικά και τεχνικά πιο απλός τρόπος παραγωγής ψύξης, είναι η

ατμοποίηση (αναλόγως της θερμοκρασίας είναι ατμοποίηση ή εξάτμιση) ενός
υγρού με έντονη πτητικότητα, του λεγόμενου εργαζόμενου μέσου ή ψυκτικού
μέσου.
Καθώς το ψυκτικό μέσο ατμοποιείται/εξατμίζεται απορροφά θερμότητα κατά
σειρά:
(α) από την ίδια του τη μάζα, ώσπου η θερμοκρασία του να μειωθεί τόσο,
ώστε να εξισωθεί με την θερμοκρασία ατμοποίησης και εν συνεχεία
(β) από το περιβάλλον στο οποίο βρίσκεται, ψύχοντάς το.
Αν η διαδικασία συντελείται σε συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης, η
θερμοκρασία του ψυκτικού μέσου θα μειωθεί έως τη θερμοκρασία
ατμοποίησής του για συνθήκες ατμοσφαιρικής πίεσης.
Αυτή η θερμοκρασία είναι η ελάχιστη θερμοκρασία στην οποία μπορεί να
ψυχθεί το περιβάλλον στο οποίο λαμβάνει χώρα η διαδικασία.

4
Κλασικός κύκλος ψύξης
Τα ψυκτικά μέσα έχουν την κύρια ιδιότητα να εμφανίζουν έντονη αύξηση της πίεσης
ατμών συναρτήσει της θερμοκρασίας. Κατά συνέπεια εμφανίζουν υψηλή πίεση
ατμών σε σχετικά χαμηλές θερμοκρασίες, οπότε μπορούν να εξατμιστούν και σε
συνθήκες περιβάλλοντος.
Τα πιο διαδεδομένα ψυκτικά μέσα είναι σήμερα (ακόμη) υδροχλωροφθοράνθρακες
και υδροφθοράνθρακες, όπως R-134a, και R-407C καθώς και η αμμωνία (NH3) και
πρόσφατα το CO2.

5
Κλασικός κύκλος ψύξης
Ενδεικτικά οι ιδιότητες του R-134a και του R-22. Το πρώτο δεν περιέχει φθόριο.
Ιδιότητα R-134a R-22 R-12

Χημικός τύπος CH2FCF3 CHCIF2 CCI2F2

Θερμοκρασία βρασμού -26.06 οC -40.8 οC -29.8 οC

(1 bar)
Κρίσιμη θερμοκρασία 101.1 οC 96οC 112οC

Θερμοκρασία αυτανάφλεξης 770°C 810

Κρίσιμη πίεση 4060.3 kPa (abs) 4908.2 kPa (abs) 4120 kPa (abs)

Ozone Depletion Potential 0 0.055 1

Global Warming Potential 1200 1650 11500

Υπενθύμιση
Κρίσιμη θερμοκρασία:
Η μέγιστη θερμοκρασία στην οποία η αέρια φάση του μέσου μπορεί να υγροποιηθεί, αυξάνοντας την πίεση στην οποία
βρίσκεται το μέσο.
Κρίσιμη πίεση:
Η μέγιστη πίεση στην οποία η αέρια φάση του μέσου μπορεί να υγροποιηθεί, μειώνοντας τη θερμοκρασία στην οποία
βρίσκεται το μέσο.
6
Ιδιότητες ψυκτικών μέσων
Κλασικός κύκλος ψύξης

Ψυκτικά μέσα

8
Κλασικός κύκλος ψύξης
Αρχή λειτουργίας:
• Ατμοποιούμενο/εξατμιζόμενο σε έναν εναλλάκτη το ψυκτικό μέσο, ψύχει το
περιβάλλον του. Στη συνέχεια πρέπει να ψυχθεί και συμπυκνωθεί. Αυτό
επιτυγχάνεται με ένα άλλο ρευστό, χαμηλότερης θερμοκρασίας, που σε έναν
εναλλάκτη ψύχει το ψυκτικό μέσο. Επειδή κατά κανόνα χρησιμοποιούμε στοιχεία
του περιβάλλοντος (ατμοσφαιρικό αέρα ή νερό), η θερμοκρασία συμπύκνωσης του
ψυκτικού μέσου θα πρέπει να είναι μεγαλύτερη από τη θερμοκρασία
περιβάλλοντος.
• Για τον λόγο αυτό οδηγείται σε έναν συμπιεστή, όπου το σε αέρια φάση
ευρισκόμενο ψυκτικό μέσο συμπιέζεται, επιτυγχάνοντας έτσι την αύξηση της
θερμοκρασίας του πάνω από τη θερμοκρασία περιβάλλοντος.
• Το ψυκτικό μέσο, ως αέριο σε υψηλή πίεση και θερμοκρασία, οδηγείται σε έναν
εναλλάκτη θερμότητας όπου ψύχεται (από τον ατμοσφαιρικό αέρα) και
συμπυκνώνεται.
• Το ψυκτικό μέσο είναι πλέον σε υγρή φάση σε υψηλή πίεση και χαμηλή
θερμοκρασία. Πρέπει να μειωθεί η πίεσή του, ώστε να μπορέσει να ατμοποιηθεί στη
συνέχεια, οπότε οδηγείται σε μία βαλβίδα εκτόνωσης, όπου εκτονώνεται
ισοθερμοκρασιακά.
• Το σε υγρή φάση, και σε χαμηλή πίεση και θερμοκρασία ευρισκόμενο, ψυκτικό μέσο,
οδηγείται στον εναλλάκτη όπου θα γίνει η ατμοποίηση. 9
Κλασικός κύκλος ψύξης
Ενδεικτικά όρια χρήσης και ειδικά απόδοση των R-134a, R12 και R-22.

Πηγή: Αlimpic Z, 2004 10

 Ψυκτική διάταξη – Κλασικός κύκλος ψύξης

Συμπύκνωση και απόρριψη θερμότητας

υπέρθερμος
ατμός

Έργο συμπιεστή
Συμπυκνωτής
Γραμμή
Συμπιεστής
υγρού εκτονωτική
βαλβίδα Προσθήκη
Ατμοποιητής
μηχανικού έργου

εξάτμιση και παραλαβή θερμότητας

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
11
Κλασικός κύκλος ψύξης

12
Κλασικός κύκλος ψύξης

Διάγραμμα p-h
ψυκτικού κύκλου Rankine

13
 Συμπίεση
Το ψυκτικό μέσο εισέρχεται στον συμπιεστή
Κλασικός κύκλος ψύξης
ως ξηρός κορεσμένος ατμός σε χαμηλή πίεση
και θερμοκρασία
Συμπίεση (πρόσδοση μηχανικού έργου):
Συμπίεση Αύξηση πίεσης και θερμοκρασίας
Το ψυκτικό μέσο εξέρχεται ως υπέρθερμος
ατμός, σε υψηλή πίεση και θερμοκρασία

Ατμοποίηση Συμπύκνωση

Εκτόνωση

14
 Κλασικός κύκλος ψύξης

Συμπίεση

Ατμοποίηση Συμπύκνωση

Συμπύκνωση
Αποβολή θερμότητας από το ψυκτικό μέσο
Εκτόνωση προς το μέσο απορρόφησης (αέρας
περιβάλλοντος, νερό).
Μείωση θερμοκρασίας έως ότου εξισωθεί με
την θερμκοκρασία συμπύκνωσης. Αντιστοίχως
η πίεση του μέσου εξισώνεται με την πίεση
ατμού του. Έναρξη συμπύκνωσης 15
 Κλασικός κύκλος ψύξης

Συμπίεση

Ατμοποίηση Συμπύκνωση

Συμπύκνωση
Θεωρητικά ισοβαρής διεργασία.
Εκτόνωση
Το μέσο εξέρχεται του συμπυκνωτή πλήρως
υγροποιημένο (ιδεατά) σε υψηλή πίεση και
χαμηλή θερμοκρασία.
16
 Κλασικός κύκλος ψύξης

Συμπίεση

Ατμοποίηση Συμπύκνωση

Εκτόνωση
Θεωρητικά ισοθερμική διεργασία
στραγγαλισμού ως την πίεση του ατμοποιητή.
Εκτόνωση
Το μέσο εξέρχεται της βαλβίδας εκτόνωσης ως
διφασικό ρευστό, κυρίως υγρό, χαμλής πίεσης
και θερμοκρασίας.

17
 Κλασικός κύκλος ψύξης

Ατμοποίηση
Το ψυκτικό μέσο απορροφά θερμότητα μέσα
στον ατμοποιητή και εξέρχεται ως κορεσμένος
ατμός χαμηλής πίεσης και θερμοκρασίας.
Θεωρητικά ισοβαρής διεργασία. Συμπίεση
Η θερμότητα ατμοποίησης είναι η ωφέλιμη
θερμότητα ψύξης.

Ατμοποίηση Συμπύκνωση

Εκτόνωση
18
Κλασικός κύκλος ψύξης

Διάγραμμα p-h
ψυκτικού κύκλου Rankine

19
 Κλασικός κύκλος ψύξης

1 –> 2 : Ισεντροπική συμπίεση

Η μηχανική ισχύς που απορροφά ο συμπιεστής είναι
2 -> 3 -> 4 : Ισοβαρής συμπύκνωση
Η αποβαλλόμενη θερμότητα στο περιβάλλον είναι
4 -> 5 : Ισενθαλπική εκτόνωση
5 -> 1 : Ισοβαρής ατμοποίηση
Η ωφέλιμη ψυκτική ισχύς (θερμότητα που απομακρύνεται
από το περιβάλλον του ατμοποιητή) είναι

Η ανηγμένη θερμότητα q
q = h1 – h5 = h1 – h4
oνομάζεται ψυκτικό αποτέλεσμα ή
αλλιώς ψυκτική ισχύς διάταξης
ανά μονάδα εργαζόμενου μέσου
 Κλασικός κύκλος ψύξης

Ο θεωρητικός συντελεστής απόδοσης του κύκλου ψύξης τελικά

υπολογίζεται ως:

Εξυπακούεται ότι οι παραδοχές όπως:

• ο ατμός στην είσοδο του συμπιεστή είναι κορεσμένος
• το υγρό στην είσοδο της βαλβίδας εκτόνωσης είναι κορεσμένο
• η συμπίεση διεξάγεται ισεντροπικά
• η εκτόνωση διεξάγεται ισενθαλπικά
στην πράξη δεν ισχύουν, ενώ υπάρχουν και
απώλειες στο υδραυλικό μέρος της εγκατάστασης.
Γι’ αυτό ο πραγματικός συντελεστής απόδοσης
είναι μικρότερος του θεωρητικού.
Κλασικός κύκλος ψύξης

• Θεωρητικός και πραγματικός κύκλος ψύξης

 Συντελεστής Απόδοσης Ψυκτικού Συστήματος (Coefficient of Performance)

Αποτελεί την καλύτερη παράμετρο υπολογισμού για ένα ολοκληρωμένο ψυκτικό σύστημα.
Η απαιτούμενη ενέργεια δεν είναι αυτή μόνο του συμπιεστή αλλά και του υπόλοιπου
εξοπλισμού δηλ. των ανεμιστήρων και των αντλιών του εξατμιστή και του συμπυκνωτή.

Έτσι, λοιπόν ορίζεται ο συντελεστής ψυκτικής συμπεριφοράς του συστήματος (COP):

Παράγοντες που επηρεάζουν το COP:

1. Ψυκτικά Φορτία
2. Θερμοκρασία Εξάτμισης
3. Θερμοκρασία Συμπύκνωσης
4. Απόδοση Συμπιεστή

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
23
 Συστήματα ψύξης
Συμπιεστές

Το σπουδαιότερο τμήμα του ψυκτικού συγκροτήματος με την μεγαλύτερη ενεργειακή

κατανάλωση είναι ο συμπιεστής. Οι συμπιεστές είναι μηχανικές διατάξεις που αντλούν τον
ψυκτικό ατμό από τον εξατμιστή, αυξάνοντας την πίεση του και κινούν το ψυκτικό μέσο στο
κύκλωμα. Η αύξηση της πίεσης επιτυγχάνεται με τη μείωση του όγκου του χώρου συμπίεσης
με κάποιο μηχανικό τρόπο.

Ανάλογα με το είδος του μηχανισμού που εφαρμόζεται χωρίζονται σε δύο κατηγορίες:

1. Σε παλινδρομικούς ή εμβολοφόρους
2. Σε περιστροφικούς

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
24
 Συστήματα ψύξης
Συμπιεστές
Μονοκύλινδροι
Παλινδρομικοί
(Εμβολοφόροι)
Πολυκύλινδροι

Ελικοειδείς
Συμπιεστές
(Screw)

Σπειροειδείς
(Scroll)
Περιστροφικοί
Φυγοκεντρικοί
(Turbo)

Περιστροφικοί
(Rotary Vane)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
25
 Παλινδρομικοί συμπιεστές

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
26
 Παλινδρομικοί συμπιεστές

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
27
 Περιστροφικοί συμπιεστές

Ελικοειδείς ή κοχλιωτοί (screw)

Με διπλό έλικα

Με μονό έλικα

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
28
 Περιστροφικοί συμπιεστές

Σπειροειδείς (scroll)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
29
 Περιστροφικοί συμπιεστές

Φυγοκεντρικοί (Turbo)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
30
 Περιστροφικοί συμπιεστές

Περιστροφικοί (Rotary vane)

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
31
 Συμπιεστές

Μια άλλη κατάταξη των συμπιεστών γίνεται ανάλογα με τον τρόπο κατασκευής του ζεύγους
ηλεκτροκινητήρα και συμπιεστή. Χωρίζονται:
α) σε ανοικτού τύπου
β) σε ημιερμητικούς και
γ) σε ερμητικούς
1. Ανοικτού τύπου είναι αυτοί που ο κινητήρας (ηλεκτρικός ή άλλος) είναι ξεχωριστός από
τον συμπιεστή. Η κίνηση μεταδίδεται μέσω καταλλήλου συνδέσμου (π.χ. τροχαλίες-ιμάντες
κλπ.).
2. Ημιερμητικού τύπου συμπιεστές είναι αυτοί που ο ρότορας του ηλεκτροκινητήρα και ο
άξονας ή στρόφαλος του συμπιεστή είναι κοινός. Το αέριο ψυκτικό μέσο διέρχεται μέσα από
το σώμα του ηλεκτροκινητήρα. (Εικόνα 1).
3. Ερμητικού τύπου συμπιεστές είναι αυτοί που κινητήρας και συμπιεστής είναι μέσα σε
κοινό κλειστό περίβλημα. (Εικόνα 2).

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
32
 Συμπιεστές

Εικόνα 1 και 2.
Ερμητικού και ημιερμητικού τύπου συμπιεστές

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
33
 Συμπιεστές

Ανοιχτού τύπου συμπιεστές

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
34
 Συστήματα ψύξης
Ισχύς διαφόρων τύπων συμπιεστών

Συμπιεστές για ψυκτικές εφαρμογές

Περιστροφικοί

Σπειροειδείς

Παλινδρομικοί

Ελικοειδείς

Φυγοκεντρικοί

0 50 100 150 200 250 300

kW
ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
35
 Συμπιεστές
Ανοικτός, ημιερμητικός ή ερμητικός;

Ανοικτός:
(+) Δεν έχει στεγανό (ή «στεγανό») κέλυφος, έχει μικρότερο αρχικό κόστος, εύκολη
πρόσβαση και συντήρηση.
(-) Πιθανότητα διαρροής ψυκτικού μέσου, απαιτεί περισσότερο χώρο

Ημιερμητικός:
(+) Κινητήρας και συμπιεστής σε κέλυφος από δύο τμήματα, οπότε είναι δυνατή η
επιθεώρηση και συντήρηση
(-) Ακριβότερος από τον ερμητικό, εξαιτίας της φλαντζωτής σύνδεσης Ο

Ερμητικός:
(+) Απόλυτη στεγανότητα
(-) Αδυναμία επιθεώρησης και επισκευής.

Προσοχή σε ειδικές απαιτήσεις, όπως: διάβρωση, τοξικότητα, αναφλεξιμότητα!

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
36
 Συντελεστής απόδοσης ως συνάρτηση της θερμοκρασία εξάτμισης / συμπύκνωσης

ΘΕΡΜΟΚΡΑΣΙΑ ΕΞΑΤΜΙΣΗΣ

Επίδραση των θερμοκρασιών Εξάτμισης - Συμπύκνωσης στην απόδοση του συστήματος

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
37
Απόδοση συστήματος ψύξης

Η θερμοδυναμική απόδοση μιας πραγματικής ψυκτικής διαδικασίας εξαρτάται κατά μεγάλο

μέρος από τις θερμοκρασίες συμπύκνωσης και εξάτμισης, η επίδρασή τους όμως δεν είναι
ίδια για όλες τις διατάξεις.

38
 Βαλβίδες εκτόνωσης

Η βαλβίδα εκτόνωσης είναι εκείνο το βασικό εξάρτημα κάθε ψυκτικής εγκατάστασης που συμβάλλει :
1. Στον έλεγχο της ακριβούς ποσότητας του διερχόμενου ψυκτικού, ώστε ο εξατμιστής να μην παρουσιάζει
έλλειψη ή υπερχείλιση ψυκτικού. Το αποτέλεσμα είναι η μονάδα να εργάζεται με τη μεγίστη της απόδοση
και χωρίς να υπερφορτίζεται.
2. Προκαλώντας την εκτόνωση του υψηλής πίεσης και θερμοκρασίας ψυκτικού υγρού, μειώνοντας την
πίεση και την θερμοκρασία του στα επίπεδα λειτουργίας του εξατμιστή.

Τα είδη των χρησιμοποιούμενων εκτονωτικών βαλβίδων είναι 5:

1. Ο τριχοειδής σωλήνας
2. Η αυτόματη εκτονωτική βαλβίδα ή βαλβίδα σταθερής πίεσης.
3. Η θερμοστατική εκτονωτική βαλβίδα ή θερμοεκτονωτική βαλβίδα ή βαλβίδα σταθερής υπερθέρμανσης
4. Η βαλβίδα επίπλευσης χαμηλής πλευράς
5. Η βαλβίδα επίπλευσης υψηλής πλευράς

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
39
 Βαλβίδες εκτόνωσης

Εκτονωτική βαλβίδα επίπλευσης υψηλής πλευράς

Θερμοεκτονωτική Βαλβίδα

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
40
 Πύργοι ψύξης

Απαραίτητοι στις υδρόψυκτες εγκαταστάσεις (και στις

μονάδες ηλεκτροπαραγωγής, τη χημική βιομηχανία κλπ

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ [Cooling towers products, 2017]

41
 Πύργος ψύξης

[Cooling towers products, 2017]

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
42
 Αερόψυκτα συστήματα

Πτερυγιοφόροι εναλλάκτες για την ψύξη του ψυκτικού μέσου

[Tubetech, 2017]

1 Δέσμη σωλήνων εναλλάκτη 5 Πλαίσιο στήριξης ανεμιστήρα

2 Πλαίσιο 6 Μεταλλική κατασκευή πλαισίου
3 Πλαίσιο ανεμιστήρα 7 Σκάλα επιθεώρησης
4 Ανεμιστήρας

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
43
Κλασικός κύκλος ψύξης

• Θεωρητικός και πραγματικός κύκλος ψύξης

 Ολοκληρωμένη διάταξη ψυκτικής εγκατάστασης με συστήματα ελέγχου
3

h3=h4

ΒΙΟΜΗΧΑΝΙΚΑ ΣΥΣΤΗΜΑΤΑ
45
Ψύξη απορρόφησης

Adsorption (Προσρόφηση) – Absortion (Απορρόφηση)

Υδρατμός Υδρατμός

Απόδοση Απόδοση
θερμότητας θερμότητας
Στερεό Υγρό

Υδρατμός Υδρατμός

Πρόσδοση Πρόσδοση
θερμότητας θερμότητας
Στερεό Υγρό

46
Ψύξη απορρόφησης

Sorption, absorption, adsorption

Στην ψύξη απορρόφησης (adsorption cooling) και προσρόφηση (adsorption

cooling) πραγματοποιείται μετατροπή της θερμότητας σε ψύξη χωρίς να
χρησιμοποιηθεί συμπιεστής και άρα μηχανικό έργο.

47
Ψύξη απορρόφησης

Sorption, absorption, adsorption

Οι τεχνολογίες της ψύξης απορρόφησης/προσρόφησης βρίσκουν εφαρμογή

(α) στις περιπτώσεις όπου υπάρχει διαθέσιμη θερμότητα και δεν υπάρχουν
ανάγκες για θερμότητα αλλά υπάρχουν ανάγκες για ψύξη.
Τέτοια παραδείγματα είναι τα συστήματα συμπαραγωγής, στα οποία η
συμπαραγόμενη θερμότητα κατά τη διάρκεια του χειμώνα χρησιμοποιείται για
τη θέρμανση χώρων (π.χ. ξενοδοχεία, νοσοκομεία, μεγάλα δημόσια κτίρια
κλπ.), ενώ το καλοκαίρι διοχετεύεται σε ψύκτες απορρόφησης/προσρόφησης,
οι οποίοι παράγουν ψύξη για τον κλιματισμό των χώρων.
(β) όταν είναι διαθέσιμη θερμότητα με πολύ μικρό κόστος.
Τέτοια παραδείγματα είναι τα ηλιακά θερμικά συστήματα ή η ύπαρξη
πλεονάζοντος ατμού σε βιομηχανικές διεργασίες.

48
 Ψύξη απορρόφησης - Absorption

Η απορρόφηση: μια συνεχής διεργασία

Το ψυκτικό μέσο που χρησιμοποιείται είναι νερό. Με τον ψεκασμό του σε ένα
δοχείο, στο οποίο υπάρχουν συνθήκες κενού, και την εξάτμισή του,
προκαλείται πτώση της θερμοκρασίας.
Οι υδρατμοί που παράγονται απορροφούνται από ένα διαλυτικό μέσο
απορρόφησης, όπως είναι Βρωμιούχο Λίθιο (LiBr) ή η Αμμωνία (NH3).
Το κορεσμένο διάλυμα αναγεννάται από μια πηγή θερμότητας (νερό
θερμοκρασίας μεγαλύτερης από 70°C ή ατμό χαμηλής πίεσης) και
ελευθερώνονται οι υδρατμοί.
Οι υδρατμοί συμπυκνώνονται από ένα κατάλληλο ρευστό ψύξης (νερό
θερμοκρασίας μικρότερης από 35 °C)
Ο βαθμός απόδοσης ενός ψύκτη είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας θερμού
νερού που προσάγεται για την αναγέννηση του διαλύματος.
Για τους ψύκτες απορρόφησης οι τιμές κυμαίνονται από 0,5 (για θερμό νερό
70 °C) έως και 1,1 (για ατμό).

49
Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Όπως και στον κλασικό Απορροφητής / Γεννήτρια

κύκλο ψύξης (αντί του συμπιεστή)
50
 Διάταξη ψύξης απορρόφησης
Συμπυκνωτής
Αποβολή θερμότητας από το ψυκτικό μέσο
προς το μέσο απορρόφησης (αέρας
περιβάλλοντος, νερό).
Θεωρητικά ισοβαρής διεργασία.
Το μέσο εξέρχεται του συμπυκνωτή πλήρως
υγροποιημένο (ιδεατά) σε υψηλή πίεση και
χαμηλή θερμοκρασία.

51
 Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Ατμοποιητής
Το ψυκτικό μέσο απορροφά θερμότητα μέσα
στον ατμοποιητή και εξέρχεται ως κορεσμένος
ατμός χαμηλής πίεσης και θερμοκρασίας.
Θεωρητικά ισοβαρής διεργασία.
Η θερμότητα ατμοποίησης είναι η ωφέλιμη
θερμότητα ψύξης.
52
 Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Γεννήτρια - Απορροφητής
Προσδίδεται θερμότητα, το ψυκτικό μέσο (LiBr-H2O) αποδεσμεύεται από το
διάλυμα ως ατμός υψηλής πίεσης.
Ο καθαρός ατμός οδηγείται στον απορροφητή όπου συλλέγει και άλλο
ψυκτικό ατμό.
Μόλις φτάσει στη πίεση κορεσμού οδηγείται στο συμπυκνωτή.

53
 Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Γεννήτρια - Απορροφητής
Στη γεννήτρια προσδίδεται θερμότητα, το ψυκτικό μέσο (LiBr-H2O)
αποδεσμεύεται από το διάλυμα ως ασθενές μίγμα και ατμός υψηλής πίεσης.
Ο καθαρός ατμός οδηγείται στον απορροφητή όπου συλλέγει και άλλο
ψυκτικό ατμό και ως ισχυρό πλέον μίγμα οδηγείται στη γεννήτρια.
Μόλις φτάσει στην πίεση κορεσμού οδηγείται στο συμπυκνωτή.

54
Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Διάταξη κύκλου απορρόφησης LiBr - Νερού

 Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Διάταξη κύκλου απορρόφησης LiBr - Νερού

Ψύκτες απορρόφησης LiBr - Νερού

•Η

[Thermotech]
 Διάταξη ψύξης απορρόφησης

Διάταξη κύκλου απορρόφησης Αμμωνίας - Νερού

 Ψύξη προσρόφησης - Adsorption

Η προσρόφηση είναι ασυνεχής διεργασία (batch process)

1. Το ψυκτικό μέσο που χρησιμοποιείται είναι το νερό.

Με τον ψεκασμό του νερού σε ένα δοχείο,
στο οποίο υπάρχουν συνθήκες κενού και την εξάτμισή του,
προκαλείται πτώση της θερμοκρασίας.
2. Οι υδρατμοί που παράγονται προσροφώνται από ένα διαλυτικό
μέσο προσρόφησης όπως το Silica Gel (οξείδια του πυριτίου).

3. Το κορεσμένο διάλυμα αναγεννάται από μια πηγή θερμότητας (νερό θερμοκρασίας

μεγαλύτερης από 70°C ή ατμό χαμηλής πίεσης) και ελευθερώνονται οι υδρατμοί.
4. Οι υδρατμοί συμπυκνώνονται από ένα κατάλληλο ρευστό ψύξης (νερό θερμοκρασίας
μικρότερης από 35 °C)
Ο βαθμός απόδοσης του ψύκτη είναι συνάρτηση της θερμοκρασίας θερμού νερού που
προσάγεται για την αναγέννηση του διαλύματος.
Για τους ψύκτες προσρόφησης οι τιμές κυμαίνονται από 0,7 (για θερμό νερό 70 °C) έως 0,9
(για ατμό).
59
Διάταξη ψύξης προσρόφησης

Διάταξη κύκλου προσρόφησης Silica Gel - Νερού

Συσκευές ψύξης προσρόφησης

[GBU, Sortec, Pink]

Ψύξης απορρόφησης - προσρόφησης

Δυνατότητες ηλιακού κλιματισμού [ΚΑΠΕ]

 Ψύξη με εκτόνωση ατμού σε ρεύμα υδρατμού
Η ψύξη ενός αερίου ρεύματος είναι δυνατή με αδιαβατική εκτόνωση του.
Μπορεί να συμβεί με ελεύθερη εκτόνωση σε βαλβίδα στραγγαλισμού σε
μία ισενθαλπική διεργασία.

Το νερό μετατρέπεται σε ατμό στον λέβητα.

Στον εκτονωτή (ακροφύσιο) δημιουργείται ροή

πολύ υψηλής ταχύτητας και χαμηλής πίεσης

Η πίεση στον εξατμιστή μειώνεται και

[Meyer et al, 2009]
επικρατούν συνθήκες χαμηλής πίεσης και
θερμοκρασίας.

Το μίγμα νερού ατμού οδηγείται στον

συμπυκνωτή όπου ψύχεται και συμπυκνώνεται.
Ψύξη με εκτόνωση ατμού σε ρεύμα νερού

Χρησιμοποιείται σε βιομηχανικές διεργασίες για την ανάκτηση των Natural Gas

Liquids (Αιθάνιο, Προπάνιο, Βουτάνιο, Πεντάνιο κλπ.) από το φυσικό αέριο, αλλά και
για την υγροποίηση αερίων όπως Ο2, Ν2 κλπ.

Η λειτουργία του εκτονωτή

[Meyer et al, 2009]

Ψύξη με εκτόνωση ατμού σε ρεύμα νερού

Σε πρωτόλεια μορφή χρησιμοποιήθηκε από το 1930.

Χρησιμοποιήθηκε επίσης σε διεργασίες ψύξης, π.χ.
σε τρένα, για τον κλιματισμό των βαγονιών.

Όπου υπάρχει ατμός, είναι μία αρκετά φθηνή και

αξιόπιστη διεργασία, αλλά με πολύ χαμηλό
(συνολικό) βάθμό απόδσοης.
 Ψύξη με εκτόνωση ατμού σε ρεύμα νερού

Santa Fe κλιματιζόμενα βαγόνια, κατασκευασμένα

από την εταιρεία Pullman, 1930.

[http://old.atsfrr.org/resources/Sandifer/SEAC/Index.htm]
Ψύξη με εκτόνωση ατμού σε ρεύμα νερού

Σήμερα προσφέρονται tailor-made λύσεις για αξιοποίηση διαθέσιμης

θερμότητας χαμηλής ενθαλπίας, είτε ως παραπροϊόν είτε από συστήματα
ΑΠΕ.

[Koerting]