Η ΞΑΝΘΗ ΤΟ 1870-71

ΚΑΤΑ ΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΟΘΩΜΑΝΙΚΗ ΠΕΡΙΟΔΟ

Εισαγωγή

Η Ξάνθη κατά την διάρκεια του τέλους της Οθωμανικής αυτοκρατορίας αποτελεί το κύριο πεδίο των
ερευνητικών μου ενδιαφερόντων τα τελευταία χρόνια.
Αυτή η παρουσίαση αφορά την Ξάνθη (Ισκέτσε/İskeçe), κατά το έτος 1870-71, κατά την ύστερη,
δηλαδή, Οθωμανική περίοδο. Η περίοδος αυτή είναι μια άγνωστη σχετικά ιστορική περίοδος, λόγω
έλλειψης πολλών πηγών που κυρίως οφείλεται στην καταστροφική μανία της πρώτης βουλγαρικής
κατοχής που είχε διάρκεια επτά περίπου χρόνων (1912-1919) και κατά την οποία οι Βούλγαροι έκαψαν
ένα μεγάλο μέρος των αρχείων της πόλης μας.

Συγκεκριμένα, θα παρουσιαστούν στοιχεία από την πιο έγκυρη επιστημονικά ιστορική πηγή που δεν
είναι άλλη από την Οθωμανική Επετηρίδα (Σαλναμέ/Salname) και συγκεκριμένα του έτους Εγίρας
1287/1870-71. Πρόκειται για μια συνολική προσπάθεια ερευνών και μεταφράσεων των Οθωμανικών
Επετηρίδων που συστηματικά μελετώ τα τελευταία πέντε χρόνια για την Ξάνθη, πάντοτε με την
αμέριστη βοήθεια του αξιοσέβαστου συνεργάτη μου, Θεολόγου αποφοίτου του Islamic University of
Medina της Σαουδικής Αραβίας του Ισλάμ κ.Σεντάτ Καράνταη (Sedat Karadayı Hoca-Müderris) και
αφορούν τα έτη από το 1870 έως το 1900 με πολλά και άκρως ενδιαφέροντα στοιχεία.

Οθωμανική επετηρίδα 1287/1870-71

Οι Οθωμανικές επετηρίδες θεωρούνται πρωτόλειες πηγές και η έκδοσή τους γινόταν κάθε τέλος του
έτους από την κεντρική διοίκηση. Μάλιστα, στο τέλος κάθε επετηρίδας, όταν και όποτε χρειαζόταν,
συμπλήρωναν τις παραλείψεις με τον τίτλο NOT*(Λεξικό 1)), δηλαδή σημειώσεις. Οι επετηρίδες
αφορούν τυχόν λάθη, μεταθέσεις αξιωματούχων, αλλαγή του Καϊμακάμη, θανάτους Ιμάμηδων και
επιφανών προεστών μουσουλμάνων και χριστιανών, παρασημοφορήσεις διοικητικών και στρατιωτικών
αξιωματούχων κ.α. Κατ’ αυτό τον τρόπο όμως, έχουμε και πολλές παράπλευρες σημαντικές
πληροφορίες στο τέλος της κάθε επετηρίδας για τον κάθε καζά (kaza) ξεχωριστά, εκ του Σαντζακίου
(Sancak) απ' όπου προέρχεται και το οποίο υπαγόταν στο εκάστοτε Βιλαέτι (Vilayet).

Στη συγκεκριμένη, λοιπόν, επετηρίδα του Οθωμανικού έτους 1287/1870-71, η Ξάνθη ως νομός,
αναφέρεται ως Γενιτζέ Καρασού (Yenice-i Karasu), η σημερινή Γενισέα δηλαδή, η οποία τότε ήταν η
πρωτεύουσα του Νομού, και η Ξάνθη, που αναφέρεται ως Ισκέτσε (İskeçe), και ήταν μια υποδιαίρεση
που υπαγόταν στον Καζά μεν αλλά είχε παράλληλη λειτουργία Δημαρχείου και Υποδιοίκησης
τουλάχιστον μετά το 1872, όπως τεκμηριώνεται και από τις πηγές. Φαίνεται λοιπόν, πως μετά την
καταστροφική πυρκαγιά της Γενισέας το 1870, κατά την οποία κάηκε ένα μεγάλο μέρος των
καταστημάτων της αγοράς αλλά και των κτιρίων της Διοίκησης, υπάρχει μια ανεπίσημη, βάσει των
πηγών1, παράλληλη λειτουργία δύο κέντρων Διοίκησης, σε Ξάνθη και Γενισέα.

*
Ήδη από την 1η Οθωμανική Επετηρίδα του έτους εγίρας 1287/1870-71 στο τέλος της έκδοσης υπάρχει ο τίτλος ΝΟΤ δηλαδή
Σημειώσεις.
Επίσης, η Γενισέα αποτελεί την επίσημη πρωτεύουσα της Ξάνθης, η οποία υπάγεται Διοικητικά στο
Σαντζάκι της Δράμας και στο Βιλαέτι της Θεσσαλονίκης (Yenice-i Karasu Kazası –Drama Sancağı –Selanik
Vilayeti)έως το 1876, όπως τεκμαίρεται από τα Οθωμανικά αρχεία που έχουν εκδοθεί.

Από το επόμενο έτος, το 1877, θα παρατηρήσουμε ένα κενό εκδόσεων των Οθωμανικών επετηρίδων
για μερικά έτη και τούτο το γεγονός πιθανόν να οφείλεται στον Ρωσσοτουρκικό πόλεμο του 1877-1878.

Επίσημα, η αλλαγή της πρωτεύουσας από την Γενισέα στην Ξάνθη, λαμβάνει χώρα το 1882/32 και από
τότε και στο εξής η Ξάνθη αναβαθμίζεται σε Καζά (Kaza) η Γενισέα υποβαθμίζεται σε Ναχιγιέ (Nahiye).
Σε τούτη ακριβώς τη χρονική στιγμή η Ξάνθη υπάγεται στο Σαντζάκι της Κομοτηνής και στο Βιλαέτι της
Αδριανούπολης (İskeçe Kazası–Gümülcine Sancağı –Edirne Vilayeti) μέχρι και το τέλος τούτης της
μακράς Οθωμανικής περιόδου.

Για λόγους ακρίβειας και σαφήνειας και προς αποφυγήν περιττών και εξειδικευμένων πληροφοριών
που μπορεί να κουράσουν τον αναγνώστη, θα γίνει άμεσα η παράθεση των άκρως ενδιαφερόντων
στοιχείων που προκύπτουν από τις μεταφράσεις των Οθωμανικών αρχείων και βγαίνουν για πρώτη
φορά το φως της ιστορίας της Ξάνθης. Θα ξεκινήσω δίνοντας μερικές πληροφορίες από την κεντρική
διοίκηση του Βιλαετίου της Θεσσαλονίκης το έτος Εγίρας που αναφερόμαστε το 1287, δηλαδή το δικό
μας 1870-71.
 ΓΕΝΙΚΗ ΔΙΟΙΚΗΣΗ ΤΟΥ ΒΙΛΑΕΤΙΟΥ ΚΑΙ ΤΟΥ ΣΑΝΤΖΑΚΙΟΥ ΤΗΣ ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗΣ
(MECLİS-İ İDARE-İ SELANİK VİLAYETİ)3

Βαλής Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Σαμπρή Πασάς.

Γενικός Επιθεωρητής Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Χατζή Μεχμέτ Σακήπ Εφέντη.
Υπεύθυνος Ντεφτεριών Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Σουλεϊμάν Εφέντη.
Υπεύθυνος Εκπαίδευσης Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Μοχάμεντ Τζενάν Μπέη.
Μουτασαρίφης Σαντζακίου Θεσσαλονίκης. Αγκιάχ Εφέντη.
Μουφτής Σαντζακίου Θεσσαλονίκης. Ιμπραχήμ Μπέη.
Μητροπολίτης Σαντζακίου Θεσσαλονίκης. Νεόφυτος.
Υπεύθυνος Λογιστηρίου Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Αχμέτ Σακήπ Εφέντη.
Επίσημος Διερμηνέας Βιλαετίου Θεσσαλονίκης. Μιχαήλ Εφέντη.

ΕΠΙΣΗΜΕΣΑΡΧΕΣΤΟΥΚΑΖΑΤΗΣΞΑΝΘΗΣ(ΤΟΥΣΑΝΤΖΑΚΙΟΥΔΡΑΜΑΣ)ΤΟΥΕΤΟΥΣΕΓΙΡΑΣ1287/1870-71
(Yenice-i Karasu Kazası- DramaSancağı)4.

ΠΡΟΕΔΡΟΣΟΚΑΙΜΑΚΑΜΗΣ (KAYMAKAM REİS) ΑΚΙΦΜΠΕΗ.

ΑΝΑΠΛΗΡΩΤΗΣ ΚΑΙΜΑΚΑΜΗΣ (NAİB) ΜΠΕΝΤΡΕΝΤΙΝ ΕΦΕΝΤΗ.
ΜΟΥΦΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΖΑ (MÜFTÜ) ΚΕΝΟ ΟΝΟΜΑ.
ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΤΟΥ ΚΑΖΑ (MİTROPOLİT) ΙΛΛΑΡΙΩΝ.

ΕΚΤΕΛΕΣΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΙΜΑΚΑΜΙΟΥ (ΥΠΟΔΙΟΙΚΗΣΗΣ) 5ΜΕΛΕΣ

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (REİS) (Ο ΚΑΙΜΑΚΑΜΗΣ) ΑΚΙΦ ΜΠΕΗ.

ΤΑ ΜΕΛΗ (AZA) ΧΑΛΗΛ ΑΓΑ.
ΧΑΤΖΗ ΕΜΙΝ ΑΓΑ (ΚΑΠΟΥΤΖΙΜΠΑΣΙ)5.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ (ΚΟΥΓΙΟΥΜΤΖΙΟΓΛΟΥ) ΕΦΕΝΤΗ.
ΠΑΝΑΓΙΩΤΗΣ (ΣΤΑΛΙΟΣ) ΕΦΕΝΤΗ.

ΕΠΙΤΡΟΠΗ ΔΙΚΑΣΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ (ΠΡΩΤΟΔΙΚΕΙΟΥ) 5ΜΕΛΕΣ.

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (REİS) ΜΠΕΝΤΡΕΝΤΙΝ ΕΦΕΝΤΗ (NAİB).

ΤΑ ΜΕΛΗ (AZA) ΦΕΤΦΑΤΖΙΖΑΝΤΕ ΑΛΗ ΓΚΑΛΙΠ ΜΠΕΗ*
ΠΟΥΤΙΖΑΝΤΕ ΧΑΣΑΝ ΑΓΑ.
ΟΖΓΟΥΡΟΓΛΟΥ ΚΩΣΤΑΚΗ ΑΓΑ
ΧΕΚΙΜΟΓΛΟΥ ΣΤΑΥΡΟΣ ΑΓΑ****.

**
FETVACİZADEAlİ GALİP BEY. Αφορά τον προ-προπάππου της αξιοσέβαστης κυρίας Σαμπριγιέ Κασίμ Ντελήογλου
Φετβατζηζαντέ (Sayın Sabriye Kasım Deliıoğlu Fetvacizade,) μίας εκ των επιφανέστερων κυριών της Μειονότητας της Ξάνθης,
με πλούσιο πολιτισμικό έργο και τελευταίας απογόνου των Φετβατζήδων . Ο οίκος των Φετβατζήδων είναι μια αρχαία και
σεβάσμια τουρκογενής οικογένεια, της οποίας ο γενάρχης της χάνεται στο βάθος των αιώνων. Ο Αλή Γκαλήπ Μπέη πρέπει να
γεννήθηκε στη δεκαετία του 1820 και να πέθανε στις αρχές του 20ου αιώνα ( το 1905 σύμφωνα με συμβολαιογραφική πράξη
κληρονομιάς του 1925 που τον αναφέρει προ εικοσαετία αποβιώσαντα).
****
Αφορά τον γνωστό επιφανή Προεστό Σταύρο (Χατζησταύρο) Χεκίμογλου (Τζαμίχα), Ηπειρώτη στην καταγωγή, με πλούσια
πολιτισμική και πολιτική δράση, ευεργέτη της Ρωμαίικης κοινότητας όταν ακόμη η πρωτεύουσα του Καζά ήταν η Γενισέα.
Γεννήθηκε στην Ξάνθη το 1823 και πέθανε το 1889 στην Ξάνθη. Η πόλη της Ξάνθης ονοματοθέτησε την οδό Χατζησταύρου
προς τιμήν του.
 ΚΥΒΕΡΝΗΤΙΚΗ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑ – ΥΠΗΡΕΣΙΕΣ

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΓΡΑΜΜΑΤΕΙΑΣ ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΕΦΕΝΤΗ.

ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΧΑΣΑΝ ΝΟΥΡΗ ΕΦΕΝΤΗ.
ΓΕΝ. ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΘΡΗΣΚΕΥΤΙΚΩΝ ΥΠΟΘΕΣΕΩΝ ΣΑΝΤΙΚ ΕΦΕΝΤΗ.
ΚΑΤΑΓΡΑΦΕΑΣ ΠΛΗΘΥΣΜΟΥ ΧΑΤΖΗ ΙΜΠΡΑΧΗΜ ΕΦΕΝΤΗ.

ΔΗΜΟΤΙΚΟ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟ ΤΟΥ ΚΑΖΑ+

ΠΡΟΕΔΡΟΣ (REİS)****** ΝΟΥΡΗ ΕΦΕΝΤΗ.

ΤΑ ΜΕΛΗ (AZA) ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΜΠΕΗ.
ΠΑΠΑΜΙΧΑΛΗΣ (ΚΛΗΡΙΚΟΣ).
ΚΩΣΤΗΣ ΕΦΕΝΤΗ.
ΑΘΑΝΑΣΙΟΣ ΕΦΕΝΤΗ.
ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΜΟΥΣΤΑΦΑ ΕΦΕΝΤΗ.

ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΔΗΜΟΤΙΚΩΝ ΦΟΡΩΝ ΤΟΥ ΚΑΖΑ 3ΜΕΛΗΣ

ΕΠΙΤΡΟΠΟΣ ΙΣΜΑΗΛ ΕΦΕΝΤΗ.

ΓΡΑΜΜΑΤΕΑΣ ΑΧΜΕΤ ΕΦΕΝΤΗ.
ΤΑΜΙΑΣ ΧΑΙΡΙ ΕΦΕΝΤΗ.

ΔΙΟΙΚΗΤΙΚΗ ΥΠΗΡΕΣΙΑ ΤΗΛΕΓΡΑΦΟΥ ΚΑΙ ΤΑΧΥΔΡΟΜΕΙΟΥ

ΕΠΙΚΕΦΑΛΗΣ ΑΡΜΟΔΙΟΣ ΥΠΑΛΛΗΛΟΣ ΧΑΣΑΝ ΛΟΥΤΦΗ ΕΦΕΝΤΗ.

ΜΕΡΙΚΕΣ ΑΚΟΜΗ ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ ΣΧΕΤΙΚΑ ΜΕ ΤΟΝ ΚΑΖΑ

Η δασική συνολική έκταση του καζά ανέρχεται σε 96.971 στρέμματα δασών, τα οποία είναι κυρίως
Μεσέδες (Βελανιδιές), Καζιν (Οξιές), Καραγάτσια (Φτελιές). Η γέφυρα του ποταμού Νέστου, είχε
συνολικό μήκος περίπου 117 zira++, δηλαδή περίπου 117 μέτρα.

Ας περάσουμε τώρα σε σημαντικά στοιχεία των Οθωμανικών αρχείων που αφορούν την ευρύτερη
περιοχή της σημερινής Ξάνθης (Yenice-i Karasu Kazası), όπως μας τα δίνουν ακριβώς τα Οθωμανικά
αρχεία σε πιστή μετάφραση και ορθή απόδοση του νοήματος του κειμένου.

******
REİS. Σύμφωνα με τα λεξικά θεωρείται ως Αρχηγός, ως Πρόεδρος, στη συγκεκριμένη περίπτωση νοείται το αξίωμα του
Δημάρχου.
+Από τις μεταρρυθμίσεις του Τανζιμάτ προκύπτει η συμμετοχή μελών και των άλλων Μιλετίων (Ρουμ Μιλιέτ, Ερμενί Μιλιέτ,
Γιαχουντί Μιλιέτ) στα εκάστοτε Διοικητικά Συμβούλια των Καζάδων.
+++
Zira ve Arşın. Είναι μονάδες μέτρησης των Οθωμανών, παλαιότερα ισοδυναμούσαν περίπου με (0,65cm-0,80cm),τιμές οι
οποίες άλλαζαν ανάλογα με την περιοχή της Οθωμανικής επικράτειας. Στη συγκεκριμένη χρονιά όμως το 1287/1870-71, οι
μονάδες μέτρησης των Οθωμανών Ζιρά και Αρσίν εναρμονίζονται με τις μονάδες μέτρησης της Ευρώπης που είναι το μέτρο
και οι υποδιαιρέσεις του.
 Ο ΑΡΙΘΜΟΣ ΤΩΝ ΣΠΙΤΙΩΝ, ΤΩΝ ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΩΝ ΚΑΘΩΣ ΚΑΙ ΤΩΝ ΥΠΟΛΟΙΠΩΝ ΚΤΙΡΙΩΝ ΤΟΥ
ΣΑΝΤΖΑΚΙΟΥ ΤΗΣ ΔΡΑΜΑΣ ΤΟΥ ΕΤΟΥΣ 1870-71

(DRAMA SANCAĞININ MİKDAR-İ HANE VE DÜKKAN VE EBNİYE-İ SAİRESİ SENE 1287) 6.

ΓΕΝΙΤΖΕ ΚΑΡΑΣΟΥ ΔΡΑΜΑ

ΚΑΒΑΛΑ
ΝΤΑΡΙ-ΝΤΕΡΕ ΚΑΖΑΣΙ ΚΑΖΑΣΙ ΚΑΖΑΣI
ΤΥΠΟΣ – ΕΙΔΟΣ ΑΚΙΝΗΤΟΥ ΚΑΖΑΣΙ ΣΥΝΟΛΟ
(ΖΛΑΤΟΓΚΡΑΝΤ) (ΞΑΝΘΗ) DRAMA
CİINSİ EMLAK KAVALA KAZASI TOPLAM
DARI DERE KAZASI YENİCE-İ KARASU KAZASI
(KASABA)
KAZASI (KASABA)
ΤΕΜΕΝΗ (CAMİ-İ ŞERİF) 2 53 5 10 70

ΜΙΚΡΟΙ ΧΩΡΟΙ ΛΑΤΡΕΙΑΣ 14 80 - 4 98

(MESCİD-İ ŞERİF)
ΟΙΚΟΙ-ΣΠΙΤΙΑ (HANE) 4019 3857 379 577 5302
ΚΑΤΑΣΤΗΜΑΤΑ (ΜΙΚΡΑ ΜΑΓΑΖΙΑ)
42 495 161 282 980
(DÜKKAN)
ΜΕΓΑΛΑ ΜΑΓΑΖΙΑ - ΒΙΟΤΕΧΝΙΕΣ
- 107 76 30 213
(MAĞAZA)
ΧΑΝΙΑ–ΠΑΝΔΟΧΕΙΑ (HAN) 7 23 6 13 49
ΛΟΥΤΡΑ (HAMAM) - 2 1 1 4
ΜΥΛΟΙ (DEĞİRMEN) 13 54 2 6 75
ΦΟΥΡΝΟΙ (FIRIN) 4 36 8 12 60
ΙΕΡΟΣΠΟΥΔΑΣΤΗΡΙΑ (MEDRESE) 2 6 8 3 19
ΤΕΚΕΔΕΣ (TEKKE) 1 3 1 3 8
ΤΟΥΡΜΠΕΔΕΣ (TÜRBE) 2 5 2 2 11
ΠΤΩΧΟΚΟΜΕΙΑ (IMARET) - - 1 1 2
ΡΟΛΟΙ ΕΠΙΚΡΑΤΕΙΑΣ ΠΥΡΓΟΣ
- 1 - 1 2
(MEMLEKET SAAT KULESİ)
ΒΥΡΣΟΔΕΨΙΑ
2 2 - 15 20
(DIBAĞHANE/TABAKHANE)
ΤΟΥΒΛΑ ΚΑΙ ΚΕΡΑΜΟΠΟΙΕΙΑ
2 3 0 15 20
(TUĞLA VE KİREMİTHANE)
ΑΣΤΥΝΟΜΙΚΑΤΜΗΜΑΤΑ
- - 5 1 6
(KARAKOLHANE)
ΤΗΛΕΓΡΑΦΕΙΑ (TELEGRAFHANE) - 1 1 1 3
ΟΠΛΟΣΤΑΣΙΟ- ΑΠΟΘΗΚΗ ΠΥΡΟΜΑΧΙΚΩΝ
ΚΟΙΤΩΝΕΣ ΣΤΡΑΤΙΩΤΩΝ - - 3 - 3
(KOĞUŞ VE CEPHANE)
ΔΙΟΙΚΗΤΗΡΙΑ (HÜKÜMET KONAĞI) 1 1 1 1 4
ΔΙΚΑΣΤΗΡΙΑ (MAHKEME) - 1 1 1 3
ΑΠΟΘΗΚΕΣ ΛΙΜΑΝΙΟΥ (ANBAR) - - 1 - 1
ΤΕΛΩΝΕΙΑ (GÜMRÜK) - - 1 1 2
ΜΕΓΑΛΕΣ ΑΠΟΘΗΚΕΣ (DEBEVİ) - - - 1 1
ΤΡΙΤΑΞΙΑ ΓΥΜΝΑΣΙΑ
- 1 - 1 2
(MEKTEB-İ RUŞDİYE)
ΔΗΜΟΤΙΚΑ ΣΧΟΛΕΙΑ
11 5 3 5 24
(MEKATİB-İ SIBYAN)
ΕΚΚΛΗΣΙΕΣ (KİLİSE) 1 6 2 2 11
ΧΡΙΣΤΙΑΝΙΚ ΑΣΧΟΛΕΙΑ
1 2 4 4 11
(MEKTEB-İ HRİSTİYAN)
ΝΥΧΤΕΡΙΝΑ ΚΕΝΤΡΑ (GAZİNO) - - 1 1 2
ΕΣΤΙΑΤΟΡΙΑ (LOKANTA) - - 8 - 8
 Αντί επιλόγου

Όλα τα στοιχεία που παρατέθηκαν, συμπεριλαμβανομένου και του πίνακα με τα υφιστάμενα κτίρια,
δημόσια και ιδιωτικά, δημοσιεύονται για πρώτη φορά στην ιστορία της Ξάνθης και δεν έχουν
ξαναμεταφραστεί από κανέναν ιστορικό ερευνητή. Φυσικά, υπάρχουν τα Γαλλικά Εταμπλί που έχουν
δώσει μερικές αποσπασματικές πληροφορίες, μεταφρασμένες στα γαλλικά από τις επετηρίδες της
Ανατολής (από τα Σαλναμέ δηλαδή), των οποίων χρήση έκανε κατά καιρούς και ο αείμνηστος
Ιστοριοδίφης Θωμάς Εξάρχου, καθώς και άλλοι ιστορικοί ερευνητές, όμως η πρωτοτυπία της
συγκεκριμένης έρευνας βρίσκεται στο γεγονός της χρήσης πρωτογενούς υλικού, πράγμα που ελπίζω να
αξιολογηθεί και από τους μελλοντικούς ερευνητές και ερευνήτριες.

Οπότε, για τον ερευνητή προσωπικά είναι ιδιαίτερα μεγάλη η χαρά και η τιμή να συνεισφέρει με ένα
μικρό λιθαράκι στην κατανόηση της τοπικής ιστορίας, παρουσιάζοντας στο κοινό της Ξάνθης όχι μόνον
ιστορικά στοιχεία αλλά και άλλες σημαντικές πληροφορίες ακόμη και από τα περιεχόμενα 7. Επίσης και
λεπτομέρειες με πραγματικά ονόματα ανθρώπων που έζησαν και πρόσφεραν μέσα από τις θέσεις που
κατείχαν ή ακόμη και αν έκαναν κατάχρηση εξουσίας. Στη συνέχεια παρατίθενται στοιχεία για τη
διοίκηση και τα αξιώματα, τις υπηρεσίες της εποχής, τα σπίτια και τα καταστήματα, τα δημόσια -
κυβερνητικά και ιδιωτικά κτίρια, την οικονομική ανάπτυξη της πόλης αλλά και του τότε Νομού
ολόκληρης της Ξάνθης, τις ομοιότητες και διαφορές της σε σχέση με τους άλλους Καζάδες, καθώς και
την απλή ζωή των πολιτών που έζησαν εκείνη την εποχή.

Για τους ρομαντικούς ιστορικούς ερευνητές, τούτη η διαδικασία είναι σαν να ξαναζωντανεύει ένας
ολόκληρος κόσμος, ένας πολιτισμός που κάποτε άνθισε, έζησε και χάθηκε στο πέρασμα των αιώνων
όπως τόσοι άλλοι, όπως συνέβη σε όλες τις γνωστές αυτοκρατορίες του κόσμου. Έτσι, μοιραία, την ίδια
τύχη είχε και η Οθωμανική αυτοκρατορία, που εντελώς καρμικά, μαζί με την αυτοκρατορία των
Αψβούργων ήταν δύο από τις τελευταίες αυτοκρατορίες.

Για τους σημερινούς Ξανθιώτες, το μόνο που έχει απομείνει από την πάλαι ποτέ κραταιά Οθωμανική
αυτοκρατορία ως πολιτισμική και πολιτιστική κληρονομιά, είναι σαφώς η ύπαρξη της ακμάζουσας
Μουσουλμανικής μειονότητας, η αρμονική συνύπαρξη των διαφορετικών θρησκειών και πολιτισμών,
που ως παράδοση σε τούτο τον ευλογημένο τόπο υπάρχει αιώνες τώρα, όπου χριστιανοί και
μουσουλμάνοι ζούνε ειρηνικά με αγάπη, σεβασμό και αλληλοκατανόηση. Φυσικά μάρτυρες εκείνης
της εποχής είναι και τα εναπομείναντα «μνημειακά κτίρια» που στέκονται πεισματικά όρθια, το ρολόι
της κεντρικής πλατείας, τα ιστορικά τεμένη μας, καθώς και τα παλαιά νεκροταφεία, διάσπαρτα σε
ολόκληρο τον νομό, τα οποία από απλά μνήματα έχουν αλλάξει χαρακτήρα και με την ιστορικότητά
τους μετατράπηκαν σε μνημεία. Είναι και αυτή λοιπόν, η ιστορική περίοδος, μέρος της πολιτισμικής
κληρονομιάς της Ξάνθης που οφείλουμε όλοι μας να σεβόμαστε και να αναδεικνύουμε. Διότι εάν
θέλουμε να λογιζόμαστε ως πολιτισμένοι άνθρωποι, τότε θα πρέπει να ασπαζόμαστε στην πράξη το
γεγονός ότι η ιστορία οφείλει και πρέπει να είναι δίκαιη.
 ΠΑΡΑΠΟΜΠΕΣ - ΠΗΓΕΣ

1. S.V.E. Salname-i Vilayet-i Edirne Sene 1307 σελ. 238.

2. S.V.E. Salname-iVilayet-i Edirne Sene 1301 σελ. 141.

3. S.V.S. Salname-i Vilayet-i Selanik Sene 1287 σελ. 1,2.

4. S.V.S. Salname-i Vilayet-i Selanik Sene 1287 σελ. 173

5. Γεώργιος Φ. Μπατζακίδης «Χατζή Εμίν Αγά ο Μεγάλος Ευεργέτης της Οθωμανικής Ξάνθης», Ξάνθη, 2020,
ΕΠΕΤΕΙΑΚΗ ΕΚΔΟΣΗ ΓΙΑ ΤΑ 150 ΧΡΟΝΙΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΝΕΓΕΡΣΗ ΤΟΥ ΠΥΡΓΟΥ ΤΟΥ ΡΟΛΟΓΙΟΥ ΤΗΣ ΞΑΝΘΗΣ (1870-
2020). σελ. 13,15.

6. S.V.S. Salname-i Vilayet-i Selanik Sene 1287 σελ. 88.

7. S.V.E.Salname-i Vilayet-i Edirne Sene 1309 σελ. 180. (Σε τούτη την Επετηρίδα εμφανίζονται για πρώτη φορά τα
περιεχόμενα).

ΛΕΞΙΚΑ– ΕΓΚΥΚΛΟΠΑΙΔΕΙΕΣ.

1) ΤΟΥΡΚΟ-ΕΛΛΗΝΙΚΟΝ ΛΕΞΙΚΟΝ, ΥΠΟ ΑΒΡΑΑΜ ΜΑΛΙΑΚΑ, ΕΝ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΥΠΟΛΕΙ, 1876.

2) Τουρκοελληνικόν Λεξικόν Τόμοι Α’&Β’, Ιωάννη Χλωρού, Έκ του Πατριαρχικού Τυπογραφείου, έν

Κωνσταντινουπόλει, 1899.

3) OSMANLICA – TÜRKÇE ANSİKLOPEDİK, LUGAT, FERİT DEVELLİOĞLU, ANKARA,34Baskı, 2020.

4) T.D.V. İSLAM ANSİKLOPEDİSİ.

ΕΠΙΜΕΛΕΙΑ ΙΣΤΟΡΙΚΗΣ ΕΡΕΥΝΑΣ

Γιώργος Φ. Μπατζακίδης

Ιστορικός Ερευνητής
 Ξάνθη/İskeçe
Τέλος 19ου Αιώνα
Αρχείο Φωτογραφίας: Νίκου Αλεξίκου