Laboratorium z Termodynamiki

Akademia Górniczo – Hutnicza im. St. Staszica w Krakowie

Wydział Inżynierii Mechanicznej i Robotyki
Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony Środowiska

TERMODYNAMIKA - LABORATORIUM

ĆWICZENIE: ANALIZA PRZEMIAN TERMODYNAMICZNYCH

KSEIUOŚ, WIMIR, AGH, Kraków

1
2
3
4
5
6
7
8
9
10
11
12
13
14
15
16
 Laboratorium z Termodynamiki – Analiza przemian termodynamicznych

[1] CEL ĆWICZENIA:

Identyfikacja rzeczywistej przemiany termodynamicznej poprzez wyznaczenie
wykładnika politropy.

[2] ZAKRES TEMATYCZNY:

I. Rejestracja zmienności ciśnienia w cylindrze sprężarki (wykres indykatorowy).
II. Wyznaczenie wartości wykładnika politropy, rzeczywistej krzywej sprężania
różnymi metodami.
III. Porównanie przebiegu, rzeczywistej krzywej sprężania z idealnym sprężanie;
izotermicznym i izentropowym.

[3] PRZEBIEG ĆWICZENIA:

I. NA PODSTAWIE WYKRESU INDYKATOROWEGO UZYSKANEGO NA STANOWISKU
POMIAROWYM WYZNACZYĆ 2 METODAMI WYKŁADNIK POLITROPY
RZECZYWISTEJ PRZEMIANY SPRĘŻANIA.

II. SCHEMAT STANOWISKA POMIAROWEGO:

Opis schematu urządzenia pomiarowego:

1. Silnik elektryczny prądu przemiennego.
2. Koło pasowe mniejsze zamocowane na wale silnika elektrycznego.
3. Pas klinowy napędzający.
4. Koło pasowe duże sprzężone z mechanizmem korbowo – wodzikowym.
5. „Korba”.
6. Obudowa tłoka silnika.
7. Tłok układu sprężającego.
8. Przewód łączący komorę tłoka (komorę spalania) ze zbiornikiem na sprężone medium.
9. Zawór wylotowy.
10. Manometr ciśnienia powietrza sprężonego.
11. Zbiornik powietrza sprężonego.

W pkt. nr 8. zamontowano indykator mechaniczny pozwalający na zarejestrowanie

przebiegu ciśnienia w funkcji skoku tłoka w cylindrze sprężarki.

17
 Laboratorium z Termodynamiki – Analiza przemian termodynamicznych

III. OPRACOWANIE
1) Otrzymany wykres opracować 2 różnymi metodami (na wykresie pomiędzy
oznaczonymi pkt. 1. i 2.) opisanymi poniżej.
2) Porównać wykreślnie politropę (dla mśr - średniego) z przebiegiem przemian
idealnych izotermy m=1 i izentropy m=1,4
3) Obliczyć temperaturę i gęstość powietrza w pkt. 2. procesu sprężania politropowego.
4) Obliczyć teoretyczną pracę techniczną i bezwzględną oraz ciepło przemiany dla
politropy (dla mśr - średniego) i przemian idealnych izotermy i adiabaty izentropowej.
5) Obliczyć strumień pracy technicznej (czyli moc) dla przyjętej ilości obrotów (suwów)
sprężarki n = 130 [obr./min]
6) Wnioski i uwagi końcowe

IV. METODY

METODA I.
Obliczenie wykładnika politropy poprzez podzielenie procesu politropowego
sprężania powietrza (odcinka 1 – 2 z wykresu indykatorowego sprężarki tłokowej) na 10
odcinków i odczytanie dla każdego z powstałych punktów wartości objętości V i ciśnienia p.
Wartości ciśnienia i objętości logarytmuje się i cząstkowe wartości wstawiamy do wzoru i
wyznaczmy wykładnik politropy.

Tabela wyników:
L. p. V [m3] p [Pa] ln (V ) [m3] ln (p) [Pa] m
1
mśr

METODA II.
Obliczanie wykładnika politropy wykorzystując znane z wykresu indykatorowego
parametry stanu gazu powietrza punktów początkowego 1 i końcowego 2 przemiany.
Wartości mi znajdujące się w tabeli pomiarowej obliczono na podstawie wzoru:
p ∙ V = idem p ∙V =p ∙V
( ) = m ∙ ln = ln

Wartość mśr obliczono na podstawie wartości mi z metody 2. I 3. Jako średnia arytmetyczna

dwóch metod.
∑
ś =

18
 Laboratorium z Termodynamiki – Analiza przemian termodynamicznych

Ad. III. OPRACOWANIE

2) Porównać wykreślnie politropę (dla mśr - średniego) z przebiegiem przemian
idealnych izotermy i izentropy.

Politropę o uśrednionej wartości wykładnika z trzeciej metody należy porównać z

przebiegiem przemian idealnych na wykresie ln p = f (ln V):
¾ izotermy o wykładniku m = 1
¾ izentropy o wykładniku m = κ = 1,4 (dla powietrza)

3) Obliczyć temperaturę i gęstość powietrza w pkt. 2. procesu sprężania

politropowego i izentropowego.
Temperaturę powietrza wyznaczamy według wzoru:
ś
ś
= ∙ [ ]

gdzie: T1 = 20°C = 293,15 K

p1, p2, mśr – wartości ciśnienia dla pkt. 1 i 2 należy odczytać z tabeli powyżej dla
politropy oraz przyjąć dla przemiany izentropowej mśr = κ = 1,4 (dla powietrza)

Gęstość powietrza wyznaczamy według wzoru:

= [ ]
∙
gdzie: R = 286,7 [J/kg ∙ K] – indywidualna stała gazowa dla powietrza
p2, T2 – należy wykorzystać z poprzednich obliczeń

4) Obliczyć teoretyczną pracę techniczną i bezwzględną oraz ciepło przemiany dla

politropy (dla mśr - średniego) i przemian idealnych: izotermy i izentropy

POLITROPA
ś

· praca techniczna = ś
∙ − ś
ś

· praca bezwzględna =
ś

· ciepło przemiany = ∙∆ = ∙ ś
( − )
ś
gdzie: cv – ciepło właściwe przy stałej objętości
= ∙
− ∙
IZOTERMA
· praca techniczna, praca bezwzględna, ciepło przemiany
= = = ∙ ∙ = ∙ ∙

gdzie: T = T1 = T2 = 293,15 K
R = 286,7 [J/kg ∙ K] – indywidualna stała gazowa powietrza

19
 Laboratorium z Termodynamiki – Analiza przemian termodynamicznych
IZENTROPA
· praca techniczna
= ∙( − )= ∙ ∙( − )
−
gdzie: cp – ciepło właściwe przy stałym ciśnieniu

· praca bezwzględna =
· ciepło przemiany =

5) Obliczyć strumień pracy technicznej (czyli moc) dla przyjętej ilości obrotów
(suwów) sprężarki n = 130 [obr./min]

· strumień masy ̇ = ̇ ∙ ∙ ∙

gdzie:
n - ilość obrotów na sekundę
= ∙ = ,

η – współczynnik = % = 0,8

V̇ = V̇ − V̇ - należy odczytać z wykresu indykatorowego [m3]

/wielkość strumienia objętości od początku V̇ do końca V̇ wykresu/

ρ - gęstość w warunkach początkowych = ∙

· strumień pracy technicznej /moc sprężarki/

̇ = ̇ ∙| | =
– praca techniczna przemiany politropowej

6) WNIOSKI i UWAGI KOŃCOWE

20
 Laboratorium z Termodynamiki – Analiza przemian termodynamicznych

[4] LITERATURA

1. Haupt T.: Podstawy termodynamiki. Skrypt AGH Nr 743, Kraków 1980.

2. Kestin J.: Course in Thermodynamics, vol. 1,2 Hemisphere Publishing Company, New
York 1979.
3. Staniszewski B.: Termodynamika. PWN W-wa 1982.
4. Szargut J.: Termodynamika techniczna. Wyd. Polit. Śląskiej, Gliwice 2010.
5. Szewczyk W., Wojciechowski J.: Wykłady z Termodynamiki z przykładami zadań.
Część I - procesy termodynamiczne. Skrypt AGH, Kraków 2007.

[5] PRZYKŁADOWE PYTANIA

1. Metody wyznaczania wykładnika politropy m.

2. Przemiany gazu doskonałego: izotermiczna, izochoryczna, izobaryczna, izentropowa i
politropowa w układzie p – v.
3. Ciepło przemiany, praca bezwzględna oraz techniczna w przemianach gazu
doskonałego.
4. Wykresy rodzin przemian charakterystycznych powstających z równania politropy
przy różnych wartościach wykładnika politropy m.

21
22