Józef Papkin to podstarzały kawaler, szlachcic pozbawiony majątku, który
utracił w wyniku zamiłowania do hazardu. Jest jednym z głównych bohaterów komedii ,,Zemsta". Po uratowaniu go z więzienia przez Cześnika Papkin zobowiązuje się służyć mu przez pewien czas.
Papkin nosi modną francuską odzież, zazwyczaj w niedługich spodniach,
butach z półokrągłymi noskami, starych kapeluszach i perukach z harcapem. Na sobie ma pistolety i szablę, którą nazywa Artemizą. Jest opisany jako szczupły, ale nieimponujący pod względem postury.
Józef Papkin jest przedstawiony jako człowiek niedojrzały, dziecinny i niezbyt
odpowiedzialny. Utracony majątek i zadłużenie świadczą o braku rozwagi w zarządzaniu swoim życiem. Papkin ukazuje dwie skrajne strony swojej osobowości. Z jednej strony wmawia sobie i innym, że jest wielkim rycerzem i romantycznym kochankiem, z drugiej strony jawi się jako okropny tchórz, niezdolny do rzeczywistego działania. Papkin jest naiwny i łatwowierny, co jest widoczne w jego wierzeniu w różne historie oraz podejrzliwości względem trucizny, co wykorzystują wobec niego inni bohaterowie.
Papkin kieruje się głównie chęcią zabezpieczenia sobie komfortowego życia.
Jest skłonny służyć dwóm panom, jeśli zapewni mu to korzyści materialne. Mimo materializmu Papkin okazuje pewne skłonności sentymentalne, szczególnie w relacji do Klary, wychowanki Cześnika, do której próbuje się zalecać poprzez śpiew i grę na gitarze.
Cześnik wykorzystuje Papkina do swoich celów, widząc w nim narzędzie do
przekonania Podstoliny do małżeństwa. Lekceważy go, ale jednocześnie potrzebuje jego umiejętności towarzyskich. Inni bohaterowie tekstu widzą w Papkinie głównie jego niedojrzałość i skomplikowane cechy charakteru. Wykorzystują go do własnych celów, biorąc pod uwagę jego słabości.
Józef Papkin to postać pełna sprzeczności, będąca źródłem komizmu w
komedii ,,Zemsta". Jego niedojrzałość, tchórzostwo i skomplikowane cechy charakteru tworzą postać zarówno śmieszną, jak i pewnego rodzaju tragiczną. Mimo licznych wad Papkin budzi pewne współczucie, a jego rola w utrzymaniu dynamiki fabuły jest istotna. Jego postać stanowi satyrę na szlacheckie wartości i ukazuje, jak łatwo można się okłamywać, wmawiając sobie pewne cechy.