Özet

M
izah temelinde gülme eylemini barındıran ve eleştiriden
beslenen bir sanat türüdür. İlk çağlardan bu yana varlık
gösteren mizah, toplum içerisindeki her kesimin kullandığı
bir eğlence kültürüdür. Zaman içerisinde gelişen bilişim
teknolojileriyle mizahın da toplumsal görünümleri farklılaşarak
yeni biçimler kazanmıştır. İlk mizahi türler genel olarak sözlü
kültüre dayanmaktayken teknolojinin kazandığı ivmeyle mizahın
dinamikleri de değişmiş, dijital kültürle bağlantılı mizahi örneklere
sıkça rastlanılır olmuştur. Bilgisayar teknolojilerinin sağladığı
imkânlarla üretilen bu yeni tür mizah, üretimi açısından daha
çoğulcu olmakla birlikte tüketimi açısından daha katılımcı bir
yapıya sahiptir. Görüntülerin çeşitli bilgisayar programları
Tahsin Emre vasıtasıyla yeniden kurgulandığı yeni tür dijital mizah ürünleri
Fırat * biçim ve içerik açısından orijinal videonun sabote edilmesine
dayalıdır. Böylelikle üretilen yeni görüntü onu yeniden kurgulayan
kişiye mâledilebilir. Çeşitli sosyal medya fenomenlerinin
kurguladığı görüntülerde yeni bir mizahi söylemin inşa edildiği
gözlenmektedir. Hsynz, Bixi, Educatedear ve Genç Osman gibi
sosyal medya fenomenlerinin kurguladığı birer videonun
VİDEO inceleneceği bu çalışmada yöntem olarak içerik analizi tercih
GÖRÜNTÜLERİN edilmiştir. İncelenen görüntülerin genelinde görüntülerin yeniden
montajlanarak yeni bir söylem inşa edildiği gözlenmiştir. Bu
YENİDEN çerçevede görüntünün değiştirilmesiyle anlamın sabote edilerek
KURGULANMASI yeni bir mizahi söylemin oluşturulduğu ifade edilebilir.
Anahtar Kelimeler: Dijital Mizah, Dijital Kültür, İçerik Analiz
BAĞLAMINDA
DİJİTAL MİZAH Abstract
ÜRETİMİ
H
umor is a type of art that basically contains laughter and
lives on criticism. Having existed since ancient times,
humor is an entertainment culture used by every segment
PRODUCTION OF of society. Social appearances of humor have become different and
gained new forms with information technologies which have
DIGITAL HUMOR developed over time. While the early humor types were generally
IN THE based on verbal culture, the dynamics of humor have also changed
with the acceleration of technology and humorous examples of
CONTEXT OF digital culture are often encountered. This new humor type is
RECONSTRUCTI computer-generated humor that has a more pluralistic structure
in terms of its production and a more participatory structure in
ON OF VİDEO terms of its consumption. New types of digital humor products
IMAGES that reconstruct the images with the help of various computer
programs are based on the sabotaging the original video in form
and content. Thus, the new image produced could be attributed to
the person who reconstructs it. It is observed that images that are
constructed by various social media phenomena have a new
humoristic discourse.
In this study that will be examined the videos constructed by
social media phenomena like Hsynz, Bixi, Educatedear and Genç
Osman, the content analysis is used as the method. It is observed
that the examined images are generally re-montaged and they
built a new discourse. In this context, it could be asserted that a
new humoristic discourse has been created by sabotaging the
* meaning with the altered image.
Atatürk Üniversitesi,
Keywords: Digital Humor, Digital Culture, Content Analysis
tahsinemrefirat
@yahoo.com
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

1. Giriş
Temel anlamda kişinin hoşça vakit geçirmesini sağlayan mizah, komik
eylem ya da söylemlerden müteşekkildir. Bununla birlikte mizah, gündelik
yaşam içerisinde fark edilmeyen durumları gözler önüne sererek bunlara
ilişkin yeni bakış açıları geliştirmeyi amaçlamaktadır. Tarihsel bakımdan
oldukça uzun bir geçmişe sahip mizahi ürünler, ilk etapta sözlü kültüre ait-
ken, bu ürünler gelişen teknolojiyle birlikte önce basılı-yazılı, sonrasında da
dijital kültüre aktarılmıştır. Günümüzde gelişen bilişim teknolojileriyle bağ-
lantılı olarak mizah da interaktif iletişim ortamında kendine yeni imkânlar
sağlamış ve daha çoğulcu bir kimlik kazanarak toplum içerisindeki her unsu-
run içerik üretebildiği bir noktaya ulaşmıştır.
Yeni iletişim ortamının yarattığı bu dijital mizah anlayışının en önemli
örneği, daha önce yapılmış reklam veya eğlence amaçlı görüntülerin yeniden
kurgulanarak anlamın sabote edilmesidir. Çeşitli teknik ekipman veya bilgi-
sayar programları yardımıyla ortaya konan montajlı görüntüler mizah ama-
cıyla üretilmektedir. Bu durum, yeni mizah anlayışı bağlamında oldukça
önemli bir örnek teşkil etmektedir. “Monte” olarak da adlandırılan söz ko-
nusu görüntüler, ana akım mizah anlayışının dışında gelişerek mizahi türlere
yeni bir boyut kazandırmaktadır. Çeşitli sosyal medya fenomenlerinin hazır-
ladığı bu görüntüler, dijital platformlarda paylaşılarak hedef kitlesine ulaş-
maktadır. Hsynz, Bixi, Educatedear ve Genç Osman gibi mizah üreticilerinin
paylaşımlarının ortak noktası, birbiriyle alakasız görüntüleri montajlayarak
yeni bir anlam kurgulayıp söz konusu görselin anlamını sabote etmek şek-
lindedir. Anlamın sabote edildiği bu yeni anlayış, dijital mizahın önemli di-
namikleri arasındadır.

2. Mizah ve Gülme İlişkisi

Toplumsal yaşamın her alanında rastlanılabilen mizahın, komik ya da eğ-
lendiren hareket ve ifade, kişinin hoşça vakit geçirmesini sağlayan her şey,
gülmeyi oluşturan nesne gibi tanımlamaları mevcuttur (Uğur 2008: 39). Aziz
Nesin, mizahı; sesini duyurabildiği insanı hangi ortamda olursa olsun güldü-
rebilen her şey olarak tanımlamaktadır. Arapça kökenli mizah kelimesinin
Türkçe karşılığı gülmecedir. Gülmece kelimesiyle ortaya konmak istenen
şey, safi olarak gülüş değil, gülmenin arka planındaki felsefi ve sosyolojik
bağlamdır.
Mizaha ilişkin farklı tanımlamalar olduğu gibi farklı mizah türleri de söz
konusudur. Genel olarak mizah türleri; fıkra, mizahi hikâye, mizahi şiir, kari-
katür, yazısız karikatür, kukla ve komedi şeklinde sınıflandırılabilir (Öngören
1998: 34). Bu türlerin doğuşu zamansal farklılıklar göstermekte ve tek bir
nedene bağlanılamamaktadır. Mizahın bütün türleri değerlendirildiğinde, bir
şeyi ya da durumu gülünç hale getirerek eleştirme ortak özellik olarak öne

436
 Tahsin Emre Fırat

çıkmaktadır. Nitekim bu da, mizahın en önemli unsuru olan eleştirel düşün-

ceye gönderme yapmaktadır.
Stensinger ve Grabowski, mizahi sürecin üç temel evresinden söz et-
mektedir. Onlara göre bu evreler; uyarılma, sorun çözme ve sonuç şeklinde-
dir. Uyarılma evresinde izleyici ya da dinleyici mizahi bir işaret almaktadır.
Bu evrede, sosyal durum belirleyici olduğu için sosyal ilişkilerin durumu,
mizahi mesajın hedefe ulaşmasında bir engel oluşturmamalıdır. İşitsel ya da
görsel mesaja karşı uyarılma olduktan sonra birbiriyle uyumsuzluk gösteren
bilgileri aşmak için problem çözme aşamasına geçilir. Uyuşmazlık sorunları-
nın çözümlenmesinden sonra, gülme şeklinde sonuçlar ortaya çıkar (Akta-
ran: Uğur 2008: 42-43).
Gülme, on beş adet yüz kasının harekete geçmesinin ardından hızlıca
nefes alıp verme sonucu gerçekleşen bir reflekstir. Gülme eylemi çeşitli fiz-
yolojik veya psikolojik nedenlerle bağlantılandırılabilir. Herhangi biri gıdık-
landığında da gülme açığa çıkabilir. Bunun gibi sinir sisteminin zorlanması
gülmeye yol açabilir. Lakin bu tip gülmeler sağlıksız gülmelerdir. Zira böyle
bir gülmenin estetik tarafı olduğundan söz edilemez. Gerçek anlamıyla gül-
me, mizah ile ilişkilidir. Estetik bir gaye ile sözcükler ya da görüntülerle oy-
nayarak veya bazı şeyleri abartarak gülmenin elde edilmesi mizahi gülme
eylemidir (Uğur 2008: 87). Gülme eyleminin insanın varoluşuyla yakından
ilişkili olduğunu savunan Sanders, bu durumun antik dönemlerden bu yana
entelektüel anlamda tartışıldığını ifade etmektedir. Antik dönemde
Aristotales’in insanı gülen hayvan anlamına gelen animal ridens şeklinde
tanımlaması gülmenin insan doğasıyla olan yakın ilişkisini vurgulamaktadır
(Sanders 2001: 22).
Gülme eyleminin nasıl gerçekleştiğini açıklamak için ortaya birçok teori
atılmıştır. Bu teoriler kısaca şunlardır: Bir kıyaslama neticesinde kişinin ken-
dini karşıdakinden üstün görmesini açıklayan üstünlük teorisi, insandaki
gizli kalmış ya da bastırılmış şiddetin açığa çıkmasını ifade eden rahatlama
teorisi ve beklenilen ile karşılaşılan durum arasındaki örtüşmezliğe işaret
eden uyumsuzluk teorisidir.
Uyumsuzluk teorisi, çalışma kapsamında incelenilen görüntülerin mizahi
boyutunu ifade etmek anlamında daha uygundur. Zira uyumsuzluk teorisi,
rutin düzen içerisindeki kopukluklara vurgu yapmaktadır. Birbiriyle anlamca
uyumsuz iki fikir, eylem ya da durumun bir araya gelmesi sonucu uyumsuz-
luk oluşmakta ve bunun neticesinde gülme tepkisi açığa çıkmaktadır (Yar-
dımcı 2010: 22). Dijital ortamda montajlanan görüntülerin büyük bölümünde
de bu uyumsuzluk gözlenmektedir. Örneğin, sabote edilmek istenen bir
reklam filmi, anlam bakımından ondan oldukça uzak sinema filmiyle
montajlanarak bir uyumsuzluk kurgulanmakta ve bu da gülmeye yol açmak-
tadır.

437
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

3. Dijital Kültür Çağında Dijital Mizah

İçinde bulunduğumuz süreçte teknoloji insan yaşamında oldukça belir-
leyici hale gelmiştir. Teknolojinin sağladığı yeni olanaklar, bir yaşam biçimi-
ne dönüşmüş ve bireysel alışkanlıkları yeniden şekillendirmiştir. Günümüz-
de dijital teknolojiler bir araç olmaktan öte, toplumsal bağlamda kullanıcıla-
rının arttığı katılımcı bir kültür inşa etmektedir. Teknolojinin yakaladığı bü-
yük ivme onun kültürle iç içe geçmesini sağlamış ve böylelikle dijital kültür
doğmuştur. Diğer yandan enformasyon toplumunun oluşmasını sağlayan
teknolojik altyapı kültürü de dijitalleştirmiştir. Bu süreç, ilk etapta, gelişen
bilgisayar teknolojileri ile ilintiliyken, zamanla, internet altyapısının yaygın-
laşması sonucu üst seviyeye ulaşmıştır.
Teknoloji çağında birçok değer teknolojik bir altyapıya bürünürken mi-
zah da bu değişime uyum sağlamıştır. Teknolojik gelişmeler mizahi ürünle-
rin üretilip paylaşılmasını kolaylaştırarak, bu ürünlere yeni bir kimlik kazan-
dırmıştır. Bu bağlamda çeşitli internet siteleri ve sosyal paylaşım ağları diji-
tal mizaha dair ürünlerin sıkça rastlandığı mecralardır. Sosyal medya feno-
menlerinin ürettiği bu mizah türü, dijital platformlarda paylaşılarak takipçi-
lere ulaştırılmaktadır.
Dijital teknolojiler vasıtasıyla üretilen mizah ürünlerinin en önemli yönü
gerçek dünya ile arasındaki etkileşimin oldukça hızlı gelişmesidir. Bu açıdan
dijital mizaha dair içeriklerin anlık olarak hedefine ulaştığı ifade edilebilir
(Kullar ve İnci 2015: 15). Dijital ortamın sunduğu bu olanaklar dahilinde, gün-
cel olan bir olay ya da konu internet ortamında anında karşılık bulmakta ve
söz konusu durumla alakalı mizahi görseller hemen üretilmektedir. Öte yan-
dan üretilen mizahi görseller farklı bir açıdan olaya bakarak durumun daha
net kavranmasına da olanak sağlamaktadır. Örneğin yeniden kurgulanan bir
görüntü, orijinalinin oluşturduğu anlamı yeniden inşa ederek izleyici açısın-
dan daha farklı bir yorumlama imkânı sağlamaktadır.
Dijital ortamda paylaşılan mizahi öğelerin büyük çoğunluğu orijinal gö-
rüntünün saptırılarak sabote edilmesi yönündedir. Détournement ya da
saptırma şeklinde ifade edilen bu kavram dijital mizah ürünlerinin en önemli
özellikleri arasındadır (Fırat 2016: 646). Çağdaş sanat açısından
détournement; saptırma, bozma, kopyalama, kendine mal etme, alıntılama,
yerinden etme, koparma gibi temel anlamlandırmaları içermektedir. Diğer
taraftan, sanatçıların sanatsal faaliyetlerinde, davranışları ve sanat eserinin
duruşunu karşılamak ve anlamak üzere kullanılan stratejilerin de genel ad-
landırmasıdır (Albayrak 2008: 9). Bu açıdan, détournement, daha önce kulla-
nılan estetik öğelerin çalınarak değiştirilmesi niteliğindedir. Diğer yandan
détournement örneklerinde geçmiş ve bugünkü sanat üretiminin daha üs-
tün bir ortam yaratmak adına iç içe geçmesi söz konusudur (Debord 2008:

438
 Tahsin Emre Fırat

45). Détournement bu açıdan ele alındığında mevcut anlamı tersyüz ederek

yeni bir mananın doğmasını sağlamaktadır.
4. Yöntem
Dijital mizah ürünlerinin ele alındığı bu çalışmada, sosyal medya üzerin-
den paylaşımda bulunan Hsynz, Bixi, Educatedear ve Genç Osman gibi mi-
zah üreticilerinin birer videosu içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. İçerik
analizi, sosyal gerçekliğin, yazılı açık içeriklerinin özellikleri hakkında çıka-
rımlar yapma yoluyla sosyal gerçekliği ortaya koymaya çalışan bir yöntemdir
(Gökçe 1994: 24). Bununla birlikte, niceliksel bağlamda içerik analizi, bazı
şeylerin miktarını başka iletişim biçimi örneklerinde görmeye ve saymaya
dayanan bir araştırma tekniğidir. Nitel ve nicel olarak iki başlıkta incelenebi-
len içerik analizinin temel varsayımı ise, iletilerin araştırılması ve iletişimin
bu iletileri alan insanları aydınlatmasıdır (Berger 1993: 104). Basit rastlantısal
örneklem metoduyla seçilen video görüntülerin nitel içerik analizi yönte-
miyle çözümleneceği çalışmada, ele alınan görsel mizah ürünlerinin yeniden
montajlanarak anlamın ne yönde tekrar inşa edildiği incelenecektir.

5. Analiz ve Bulgular
Analiz 1: Alternatif THY Reklamı

Künye Bilgileri
-Yayınlandığı Yer: Bobiler.org
-Tarih: 16 Mart 2015
-Süresi: 1.34 dakika.
Konusu
-Türk Hava Yolları Reklamı

439
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

-Gülen Gözler Filmi

-Vecihi Karakteri
-Özet: Görüntüde, Türk Hava Yolları’nın “Türkiye’de uçmadığımız tek bir
yer kalsa, dünya da en çok noktaya uçmuşuz; ne fayda” sloganıyla yayınlanan
reklamı Gülen Gözler filmiyle montajlanmıştır. Reklamda uçağın indiği bö-
lüm ile filmin son kısmındaki Vecihi karakterinin uçağıyla eve çarptığı kısım
bir arada verilerek mizahi bir anlam oluşturulmak istenmektedir.
Mizahi Unsurlar
-Vecihi Geliyor
-Yandık
-Bu sefer başka türlü geliyor
-Sıkı tutun uçak geldi
Kullanılan Görüntüler
Video kendilerince hava alanı yapmaya çalışan çocukların görüntüleriyle
başlamaktadır. Reklamın son bölümünde uçak inişe geçerken filmden sah-
neler eklenmeye başlanarak, uçağın inişiyle Vecihi’nin eve çarpması arasında
ilişki kurulmak istenmektedir.
Tablo 1. Alternatif THY Reklamı Konulu Görüntü Analizi
16 Mart 2015 tarihinde Bobiler.org’da yayınlanan “Alternatif THY Rekla-
mı” başlıklı görüntünün süresi 1.34 dakikadır ve Hsynz tarafından kurgulan-
mıştır. Video, THY reklamıyla başlayıp Gülen Gözler filmiyle neticelenmek-
tedir. Görüntüler kendilerince bir havaalanı yapma uğraşında olan çocuklar-
la başlamaktadır. Çocukların çabaları neticesinde ilkel bir havaalanı ortaya
çıkmıştır ve çocuklar uçağın inişini beklemeye başlamışlardır. Uzun bekle-
yişler sonuç vermiş ve bir uçak inişe geçmiştir. Görüntünün mizahi bölümü
de bu kısımda başlamaktadır. Uçağın inişe geçtiği bölümde Gülen Gözler
filminden sahneler verilerek Vecihi karakterine göndermeler yapılmaktadır.
Filmden sahnelerin ağırlıklı olarak kullanıldığı son bolümde, “Vecihi Geli-
yor!”, “Yandık!”, “Bu sefer başka türlü geliyor!” ve “Sıkı tutun uçak geldi!” gibi
ifadelerle uçağın inişi mizahi bir biçime büründürülmektedir. Diğer yandan
bu ifadeler görüntülerle desteklenmiş ve filmin son sahnesi olan Vecihi’nin
uçağının eve çarptığı sahne ile THY uçağının inişi arasında ilişki kurulmuş-
tur. Burada mizah, birbiriyle bağlantısız THY reklamıyla Gülen Gözler fil-
minden bir sahne birleştirilerek üretilmiştir.

440
 Tahsin Emre Fırat

Analiz 2: Fight Club - Yeşilçam’s Cut

Künye Bilgileri
-Yayınlandığı Yer: Alkışlarla Yaşıyorum
-Tarih: 02 Şubat 2012
-Süresi: 0.41 dakika.
Konusu
-Fight Club
-Yeşilçam
-Cüneyt Arkın
-Zerrin Egeliler
-Özet: Chuck Palahniuk’ın aynı isme sahip romanından uyarlanan Döğüş
Kulübü filminin alternatif bir fragmanı olan görüntüye Cüneyt Arkın’ın ses
efekti eklenmiştir. Görsel açıdan başrol oyuncuları; Brad Pitt yerine Cüneyt
Arkın’ın Helena Bonham Carter’ın yerine ise Zerrin Egelilerin montajlandığı
fragman mizahi göndermeler içermektedir.
Mizahi Unsurlar
-Çıkın Gidin buradan, döverim seni!
-Hepinizi döverim ulen!
-Cahille budalanın ne yapacağı belli olmaz…
Kullanılan Görüntüler
Görsel bakımdan ele alındığında video, Fight Club filminin fragmanı gibi-
dir. Fakat eklenen ses efektleri ve Yeşilçam’a dair öğelerle bir anlamsal kay-
ma amaçlanmaktadır. Diğer taraftan görüntülere eklenen Sick Puppies’in
You Are Going Down isimli parçasıyla gerilim arttırılmak istenmiştir.

441
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

Tablo 2. Fight Club - Yeşilçam's Cut İsimli Görüntünün Analizi

02 Şubat 2012 tarihinde Alkışlarla Yaşıyorum isimli sitede yayınlanan
“Fight Club - Yeşilçam's Cut” başlıklı görüntünün süresi 0.41 dakikadır ve
Bixi kullanıcısı tarafından kurgulanmıştır. Görüntü Fight Club filminden gö-
rüntüler eşliğinde Cüneyt Arkın’ın ses dublajları eklenerek Yeşilçam gön-
dermeleri içermektedir. Cüneyt Arkın filmlerinden; “Çıkın Gidin buradan,
döğerim seni!”, “Hepinizi devrim ulen!” ve “Cahille budalanın ne yapacağı
belli olmaz…” gibi ifadelerin kullanıldığı görüntü filmin ismine dair mizahi
unsurlar sunmaktadır. Ayrıca fragmanın alt katmanına eklenen You Are
Going Down isimli Rack parçasıyla gerilimli bir hava yaratılmaktadır. Türk
insanının belleğinde aşırı teatral vurgusu, abartılı oyunculuğu ve duygusal
sahneleri ile yer edinen Yeşilçam’ın bu özellikleri hatırlatılmakta ve görüntü
ile sesin uyumsuzluğundan mizah yaratılmaktadır.
Analiz 3: Hortum Gören Teyze (educatedear remix)

Künye Bilgileri
-Yayınlandığı Yer: YouTube
-Tarih: 22 Temmuz 2013
-Süresi: 3.38 dakika.
Konusu
-Fırtına sonrası bir kadının açıklamaları
-Remix
Özet: Görüntülerde fırtınanın nasıl gerçekleştiğini yerel ağızla anlatan
bir kadının ifadelerinin ses efektleri kullanılarak yeniden kurgulanması söz
konusudur. Remix teknolojisinden faydalanılarak işlenen görüntüde yerel
dile has öğelerin abartılarak mizahi bir dil oluşturulması dikkat çekmektedir.

442
 Tahsin Emre Fırat

Mizahi Unsurlar
-Bir alamet geldi vuuu
-Kıyamet kopacak heraldaysa
-Anam kıyamet kopuyor
Kullanılan Görüntüler
Görsel açıdan video, ses efekt cihazı ve olayı anlatan kadının görüntüle-
riyle birleştirilerek verilmiştir. Ses efekt cihazının görüntülerde verilmesi
kurgu sürecine ve alt katmandaki sesin oluşum sürecini ortaya koymaktadır.
Ayrıca görüntü ve ses efektinin senkronize olması açısından yer yer görün-
tülerin kısa aralıklarla tekrar ettiği gözlenmektedir.
Tablo 3. Hortum Gören Teyze (educatedear remix) İsimli Görüntünün Analizi

22 Temmuz 2013 tarihinde YouTube’da yayınlanan “Hortum Gören Tey-

ze (educatedear remix)” başlıklı görüntünün süresi 3.38 dakikadır ve
Educatedear kullanıcısı tarafından kurgulanmıştır. Görüntüde yerel dille
fırtınanın nasıl gerçekleştiğini anlatan bir kadının ifadeleri abartılarak mizahi
bir bağlam eklenmektedir. Diğer yandan görüntülerde ses efektleri belirgin
biçimde kullanılarak ritmik bir hava yakalanmıştır. Kadına ait, “Bir alamet
geldi vuuu”, “Kıyamet kopacak heraldaysa” ve “Anam kıyamet kopuyor” gibi
ifadelerin abartılarak verilmesi görüntünün bir diğer mizahi boyutunu oluş-
turmaktadır. Müzik ve görüntünün çatışmasının temel anlamı inşa ettiği
videoda mizahı yaratan etken kültürel çatışmadır. Geleneksel Anadolu kül-
türünün unsurlarının görüntü olarak yer aldığı görüntülerde Batı tarzı ses
kullanılmıştır. Son dönemde popülaritesi artan remix müzik mantığı hem
sese hem de görüntüye uygulandığı videoda geleneksel ve modern kültür
arasındaki uçuruma mizahi bir söylemle gönderme yapılmaktadır.
Analiz 4: Hayrettin Amerika’da

443
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

Künye Bilgileri
-Yayınlandığı Yer: gencosman.tv
-Tarih: 21 Nisan 2016
-Süresi: 1.31 dakika.
Konusu
-Amerika’da yayaya yol verme alışkanlığı
-Kaza
Özet: Görüntülerin orijinalinde komedyen Hayrettin Onur Karaoğuz’un
Amerika’da sürücülerin karşıdan karşıya geçen yayaya yol vermesi söz konu-
sudur. Fakat yeniden kurgulanmış olan görüntülerde, Hayrettin Onur
Karaoğuz karşıdan karşıya geçerken bir aracın ona çarpması ve hastane
odasındaki durumu kurgulanmıştır.
Mizahi Unsurlar
-Bir uyutmadınız!
-Çekin şu örtüyü üstümden!
Kullanılan Görüntüler
Görüntünün ilk 36 saniyesinde orijinale bağlı kalındığı gözlenmektedir.
Lakin 36. saniyedeki kaza sonrası montaj ve efektlerle görüntü farklı bir bo-
yuta taşınmıştır. Sağ Salim filminden eklenen ayrımlılarla görüntü, yeni bir
söyleme kavuşturularak mizahi bir bağlam yakalanmak istenmiştir.
Tablo 4. Hayrettin Amerika’da İsimli Görüntünün Analizi
21 Nisan 2016 tarihinde gencosman.tv’de yayınlanan “Hayrettin Ameri-
ka’da” başlıklı görüntünün süresi 1.31 dakikadır ve Genç Osman isimli sosyal
medya fenomeni tarafından kurgulanmıştır. Görüntünün orijinalinde Ameri-
ka’da yayaya karşı saygıyı vurgulamak adına Hayrettin Onur Karaoğuz’un
karşıdan karşıya geçmesi söz konusudur. Fakat ilerleyen saniyelerde Adobe

444
 Tahsin Emre Fırat

After Effects CC gibi bilgisayar programlarının yardımıyla görüntü amacın-

dan saptırılmıştır. Kurgulanan yeni görüntüde karşıdan karşıya geçerken
Hayrettin Onur Karaoğuz’a sosyal medyada “Artiz Amca” ismiyle bilinen
kişinin kullandığı araç çarparak kendisini hastanelik etmektedir. Bu noktada
vurgulanan şey Türkiye’de o tip bir karşıdan karşıya geçme eyleminin ger-
çekleşmesinin zorluğudur. Hastane odasındaki görüntüler incelendiğinde,
Sağ Salim filminden eklenen sahnedeki “Bir uyutmadınız! ve “Çekin şu örtü-
yü üstümden” gibi ifadelerle mizahi anlamlar pekiştirilmektedir. Diğer yan-
dan söz konusu görüntü Doğu ve Batı arasındaki kültürel farka mizahi bir
boyut katarak yerel olan bazı davranışlara eleştirel bir gözle bakmaktadır.

Sonuç
Mizah gücünü kahkahadan alan düşünsel bir eylemdir. Bu durum miza-
hin eylemsel boyutuna da göndermede bulunmaktadır. Mizah insani bir ey-
lem olduğundan dolayı toplumsal yaşam içerisinde kendini her dair var etme
imkân yakalamaktadır. Bu çerçevede mizahi öğeler geleneksel kültürde ol-
duğu gibi dijital kültür ürünlerinde de kendini göstermektedir. Özetle gele-
neksel mizahın çekim alanına giren her unsur dijital mizahta da kendine yer
edinme imkanı yakalamaktadır.
Dijital mizaha ilişkin örnekler genel anlamda incelendiğinde, geleneksel
mizah ile aralarındaki tek farkın dijital mizahın web altyapısını daha etkili
kullanması ve dijital teknolojiler aracılığı ile üretilmesiyle alakalı olduğu gö-
rülecektir. Diğer taraftan dijital mizahın üreticileri ve tüketicileri web kültü-
rüne sahip kişilerdir. Bununla birlikte dijital bu kullanıcılar, mizaha dair
hipermetnin sunduğu imkânları daha verimli bir şekilde kullanarak mizahi
alanı genişletme çabasındadırlar. Dijital mizah ürünlerinin genelinde orijinal
görüntü anlamsal açıdan yerle bir edilerek mizahi öğelerle yeniden inşa
edilmesi söz konusudur. Bu durum görüntüyü kurgularken mizahi bağlamı
da yeniden oluşturmaktadır. Görüntülere ilişkin bu sabotaj yeni bir direniş
alanının doğmasını da sağlamaktadır.
Web ortamında sunulan dijital mizah ürünleri oldukça geniş bir yelpaze-
ye sahiptir. Bunlardan en bileneni, capslar, montajlar ve sosyal medya feno-
menlerinin gülünç yorumlarıdır. Çalışama kapsamında bu örneklerden sade-
ce video montaj örnekleri incelenmiştir. İncelenen görüntülerin hemen hep-
sinde görüntünün orijinal halinin sabote edilerek yeni bir görüntü ortaya
konduğu ve bu yeni görüntüyle anlamsal açıdan yeni bir söylemin inşa edil-
diği ifade edilebilir. Bu bağlamda daha önce değinilen détournement kav-
ramıyla bu yeni görüntüleri anlamlandırmak doğru olacaktır. Zira
détournement kavramıyla orijinal görüntünün sabote edilerek biçiminin
bozulması söz konusudur.
Çalışma kapsamında incelenen dijital mizah örneklerinin güldürücü yö-
nünü açıklamak anlamında uyumsuzluk teorisinden bahsetmek doğru ola-

445
 Video Görüntülerin Yeniden Kurgulanması Bağlamında Dijital Mizah Üretimi

caktır. Zira uyumsuzluk teorisinin temelinde beklenti ile karşılaşılan durum

arasındaki örtüşmezlik söz konusudur. Bu çerçevede orijinal ile
montajlanarak oluşturulan yeni görüntü arasındaki uyumsuzluk gülmeye
sebebiyet vermektedir. Özetle dijital mizaha öğeleri bilgisayar teknolojileriy-
le üretilerek interaktif bir ortamda sunulmakta ve orijinal görüntünün biçimi
bozularak yeniden yorumlandığı bir görünüme sahiptir.

KAYNAKÇA
ALBAYRAK, A. (2008). Çağdaş Sanatta Detournement Pratiğiyle Formların ve
İmgelerin Yeniden Dolaşıma Sokulması, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
BERGER, A. (1993). Kitle İletişimde Çözümleme Yöntemleri, (Çev: Deniz Güler),
Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
DEBORD, G. (2008). Sitüasyonist Enternasyonal, (Çev: Merve Darende, Melis
Oflas, Artemis Günebakanlı). İstanbul: Altıkırkbeş.
FIRAT, T. E. (2016). “Dijital Mizahın Biçimbozumu: Bobiler.org Örneği”, Tarih
Okulu Dergisi, Sayı: XXVIII, İzmir.
GÖKÇE, O. (1994). İçerik Çözümlemesi, Konya: Selçuk Üniversitesi İletişim Fakül-
tesi Yayınları.
KULLAR, U, İnci, S. (2015). İnci Caps: Kutsal Mizah Kırbacı, İstanbul: Epsilon Ya-
yıncılık.
SANDERS, B. (2001). Kahkahanın Zaferi: Yıkıcı Tarih Olarak Gülme, (Çev: Kemal
Atakay), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
UĞUR, İ. (2008). Televizyon Reklamlarında Mizahın Kullanımı, İstanbul:
Literatürk Yayınları.
YARDIMCI, İ. (2010). “Mizah Kavramı ve Sanattaki Yeri”, Uşak Üniversitesi Sosyal
Bilimler Dergisi, Uşak.

446