ÏROlt,lBC'NE

ESSENTIAl
ELETNENTS
GO,VIPTEÏE lvtEÏHC)DE VOOR KLASSI KAA
EN GRC)EPSONDERWIJS

Z!FsF:L.-o^\tE!
 ïROMBONE T,

ES ENÍTAL
Et lnENrS
GO|nPLEÏE lvrEÏHODE \'OOR KIASSIK/A]AL EN GROEPSONDERWIJS
TIr,r LAUTZENHETSER JOIIN HIGGINS CHAR1ES MEN@I{INI
PAUL L/AVENDER rolt/l G. RHODES DON BIERSCHENK
Adv ezen e. .edoaic s cgwe*:
l,vILL RAPP

sam€nspe en betêkent... Muziek maken met vrienden voor het lêven

Uitinqen ;n een gezamenlijke universe ê laa .
Zelfvertrouwen ontwikkelen binn..n een groep
Inzet €n toewijdlng met klinkend resultaai
Eiqen .reatlvltelt in ondeíinge ha,monie.
Komen tot Íneer dàn de sorn dcr delen
samenspe en ;s...MUZlEK!

e trombone bestond ài in d€ I5e eeluAnde6 dan b ide overlqe b aaslnÍrume.ren wikt de vorm van
c)
demoderièÍomboncmaarweinigaívanzjnoriglnêel.ndcl6eeelwweÍdentrombofesveêgebrulktin
nàdr en hofkê pellen. Er zijn versc ) il erde soorten lro rÍ bones, w.a rva n d e tenoÍ de bekend ste is ln de r eê

eeuw ontstond de venLiêltrombone.ln I839 werd d€ baÍrombo.e ontwikke d Hier maàkt een ver.n9Íuk
E
laqere tonen moqe ijk.

De schu fof.o!/^je àan de trorÍbonê geeít h€t nstÍumeft unieke speelhogelijkhed€n De ÍombÓne s een D
belangrljk onderdeel van het blàasorkeÍ, ls ook in jazzensembles erg popu è rTrómbones spe eF $lót =
I
'naar
melodleën en harmoniein.
-
o
BeÍoêmde compon sten die voortromboiê gè5.hreven hebbei zijn oa.Gabrel,Beethovên Mah eren E
=
Strav nsky.Voorbe.lden và. b€keide tromboiisten ziln G enn rvliler,Urbie Green, B llWêlrous en Kà Wnding
o
z

ZÍFs::L+.^+t:n"
0980.01DHE SBN 90 4ll 1652 l
copyriltht ia 1999 by HAL LEONARD CoRPORATION
nternàtionn Copyriqht Securcd A I Riqhtt llesÊNed
 GRONDBEGINSETEN
Houding
Ga op het puntje van je stoê zittên en holrd altijd:
Torgen voor ie
. Ie rug recht;
inslrunenl
. - \ I oJd. \ nJJÍ d.htcren en onr od^nên
. je voeten plat op de grond. Doe het volgende vooÍdatje het
instÍument na het spe en teruglegt
Ademholing en luchlslroom
Ademen is de gewoonste zaak van de wereld, maàrvoor het aanblazen van . aat het vocht dooÍ de wateíklep Lrit
€en instrument is het nodiq om êen qoede ademtechn ekte ontwikke en. het instruífent lopen en blaag -"r
om re ontdekken hoeje het bestê kunt blazen,doeje het vo gende:
. l-oLd d- p.lr !dnJ- hard vldl bJJÊ írord: . verwijder het en de
. haa dlep adem doorje mondhoeken zondêrje schoudeÍs te beweqen; 'nondstuk
colr isse. Haal de coulÈse niêt uit
je buik bo t hierdoor een beetje op als een ba on,
. Íluister angzaam het wooÍdje tuu terwt je geleidelijk tegen jê handpalm
elkaar. Leg het instrument in de

. Spoel het mondstuk eenmaal in de

Watje hand nu voe t, ir de luchtstroom. Als je het goed doet, voelt die'koud'aan. week uit rnet wàrm eidingwater en
Deze Lrchtstroom zoÍgi ervooÍdat ereen toon uitje lnÍrument komt.Jetong i5 dÍoog het daarna qrondlg.
een soort kraantje ofventleldat de u.htstÍoom laatontsnappen.
Een colrlisse hêeft rege matig een
bêetje glijv oeistof nodig. Dàt is snel
EeÍsl êên goede loon geregeld:
le kÍijgteen toon door in hêt nrondíukte'buzzen':door het midden v.nje lippen
€r sne tegenaan te aten trillen. De positiê van je mond tegen het mondstuk
' laat het Lritêinde van de cou issê

noemen weembouchuÍe.om een goede emboLrchLrÍe te ontwikkelen, moet

op de grond rusten en maak de
jevaako€fenen.Asjeje precies àan de vo gende stappen holrdt,hêbjevast veÍgrendeling os,
. maak de bui5 schoon;
. haal de binnens.huif tevoorsch jn en
BUZZEN doe er wat g ijvloeistofop;
. Bevochtig je lippen. . beweeg de coulisse sne heen en
. BÍenq ze tegen elkaar, alsofje deletter'm'wit zeggen. weêr, zo vêÍspreidi de g:ijvloeÈtof
. ontspan je onderkaa k, zodat je onder en boventanden van elkaaí koÍnen.
. zich oveÍ de schuif;
ïrêk een wat benepen àchje (je mondhoeken spannen zich).
. . de stembuis moet regelmatlg
BÍenq dit'kleine mondje met een forse uchtstroom aan het trillen.
. Buzz reqelmdtig zonder mondstuk. ingevet worden. Je leÍaar veÍte tje
we k buisvet en we ke glijv oe stoÍ
DE PLAATSINGVAN HET MONDSTUK het meest qeschikt is en wi je vast
. Voímje'buzz' embouchuÍe. welêen handje hê pen bt hetaên-
. Zet hetmondstukvoor 2/l op je boven en voor l/3 op jeonderlip,maarhet brengen ervan.
kan zijn datj€ eÍaarvooreen iets andere p aàts nq van hetmondstuk kie5t.
. Haaldiep adêm dooí je mondhoeken.
. Zet de buzz aan mêt dê letterqreep'tuul Buzz zo gelijkmatlq moge ijk door het
midden vanjê lippen.Je jppen zijn a s een kursen waàrop het mondstuk rust.

IVIONDSTUKTRAINING
Gebruikalleen het mondstuken vorm de embouchuÍe.Haaldiêp ademzondeÍje scholrders op te trekken.Bêgin te buzzen
door'tuu'te fluisteren en adem krachtig uit. Probeer de toon strak tê houden.

'tuu'
I nusr l,1f I nusr I
 Hel in elkocrr zellen vcn hel instÍumenl

r h.ndllukhoudèr
--^. \ ,

-l lwèèdè .oull$Gstcun t
êêrsrc .ouliss.5têon

Slop I Vergrendelde coLrlisse dooÍ de coulisseslotje rechtsom te dÍaaien,schuiíde cou isse in het bekeÍgedee te,
90 gradên gekànteld. DÍaa i de schroefring aan orn beide delen bij elkaar te houden.

SÍop 2 Drààiher mondstuk rechtsom in de mondstukhouder

Srop 3 Leg je linkerduim om de bekêÍsteun en ie wijsvinger boven op de mondstukhouder. Haakje anderê vinqers osjes om de
eerste couligsesteun.

Slop 4 Pak metje rechteÍduim en de twee volgende vinqerc de tweede coulissesteun

Strp 5 Laat de troÍnbonegehee opje linkeÍhand rusten.Ontgrendelde coulisse.Om hêm comfoÍtabelte kunnên bewegen dienen
pols en vingersvanje Íechterhand ontspannen tezijn.Houd deÍombone zo vast:

NOTEN TEZEN Bekijk onderstaande symbo en en teken ze na:

No+enbolk Hulpliinen lvlolen en mqqlslrepên

j I

De notenbalk bestaat Met hulplijnen Màatstrepen verdelen de notenba k

uitvljflljnen en vier kunj€ de notenbalk uit
tussenruimten,waarde breiden-Noten op of
tegen de hulp ijnen
opworden gêschÍeven- kom je zowe onder als
boven de notenba k
tegen.
 We beoinnen Ínet een langê toon. Houd de toon aan tot de diÍigent een rust
Ldnge toon (H
aanqpêfl. Ddgêlij.. "ngê lonen oeÍe're'r vêrbêrêrl de hldnl.

l. DE EERSTE NOOT Houa elke lansetoon aan totdatclê clirisent ofdocenteen rustaangeeft. @

F
1

een F te spelen,brenq je de coulisse in de eeryte positie.

Codqns Nolen en ruslen

De cadans È de hartslag van de mr.rziek en ht moetzo regel Aan de plaatsvan de noten op oftussen de lijnen van de
matlq mogelijk blijven. Die Íegelmaat kunje veÍkÍijgen door notenbalk kunje zien hoê hoog een toon moet k inken,aan
de maat eventueel met de voet te tjkkên. Beweeg je voet de voÍm van de noten hoe lang die moet klinken-Rustên
omlaag bijelk cijfer en omhoog blj elke'&i gever r.n op wêlle l' lF" i' niel Íroet epe er.

, kwàÍtnoot = ltel
JT I kwartrust = ttel

2. TEL VOOR JE SPEETT rc"-itt

tel: 1&2&3&4& l&2&3&4& l&2&3&4& l&2&3&4&

tiK .I T.I 1T1JT .I'IJTJTJT .I'IITJ'IJ'I JTJï.I 1LT

3. EEN NIEUWE NOOT E"T/t

Kijk bij elke n euwe noot eerst even naar de posjtietabe .

Es
3
\ Een Es speelje indederde pasitie.

4. TWEE KUNNEN MEER DAN EEN rcD-lt4l

re/&tkl&2&3&4&1&2&3

5. ONDERAAN LE
oefen 'lànqe tonen' bij elke nleLwe noot die je leeít.

D
4

ó. HOGEROP @
f

Geeft het eind Speel het stuk noqmaals

Slotmootstreep van een Ínuziek' Herholingsteken
zonder onderbreking.

7. ADEMBENEMEND kprt

c
6
8. VIER AAN V|ER rcD-i7d

tel&tik: l&2&3&4&
9. ÍUSSENIAND|NG trr/'

Bes
1

I O. GEEF ME DE VIJF tti,,;o

&4& 1&2& 1& 2 & 3 & 4 & 1&2 &3 & 4 &

Bossleulel Moolsoorl Notennomen

(F sleute ) Deze Gêêft a.n hoeveel t-.llên êr E ke noot heeÍt êen eigen plaàts op oftussen
g€€ft de positiê ln de maat gaan en welke noten de lijnen van de notênbalk. Hoe een noot heet, hangt
\ waaÍde één tel krijgt. afvan zijn plaats op de notenba k en van de s eutel.
= 4 tell€n per maat -a
Op de vierde lijn = kwartnoot is een tel o
v
Kruis fi veÍhoogt de toon en qe dt ook voor de rest van de maat.

Mol b veÍlaagt dê toon en geldt ook voor de rest van de maat.

Herslellingsleken I maakt eên kruis (F) of mo (b)onqêdaanengedtookvooÍderêstvandemaàt

ll. NOTEN AtS TEESVOER versetijk dit net aerenins IaGEEF hIEDEVUF). @jljtr

1&2&3&4& &2&3&4& &2&

12. EROPUIT @

I3. ESSENTIAI ETEMENTS QUIZ vuide ontbrekende notennanen in voor je de aefening speett Fnnlr

r-
Bes c D
 Noïen tol nu loe
LeeÍ de posities uitje
hoofd voor de noten die
je h€bt qelêeÍd:
r-I
Es

e-
+
+ #c Bes

3 4

14. ROLLING ALONG kt /rd

Ga doot ndar devolqende bolk.l

Holve noot Holve rust

, ---+> =2tellen = 2 tellen

1&2& 1&2&

15. R|TME KIAPPEN Ktap het itne terwijt je h,rtdop neete]t en met ie voet meetikt. ltnttj4

4)
4
ttop

))t
'l &2&3&4& e,ae3&4 & l&2&3&4&
LJ ) - !:ll l&2&3&4& 1&2&3&4& l&2&3&4&
1

I ó. HALT-OM-HALF @E

'l &2&3&4& 1&2 &3&4& 1&2&3&4& 1&2&3&4& l&2&3&4& l&2&3&4&

17. AtS WARME BROODJES probeet dit eerct eens alleen opjenandstuken pasdoarnd opje instru nent te speten. Elutr

Ademholingsteken Haal diep adem door je mond, nadatje de noot ervoor volledig uitqerpeeld h€bt

l8' GO TEtt AUNT RHODIE rc"'

'-'"t
Amerikaans volksliedj(

I9. ESSENTIAI EIEMENTS QUIZ lvlaakgebtuik van de notennamen en ritmes die ander de notenbalk staan en teken de naten
@l in de notenbalkvaat je het liedje qaat spelen.

Ê
))))
EsFEsD
 Hele noot Hele rusl Hêle rust Halve rust

(r -----+ = 4 tellen

l&2&3&4& I &2& 3 &4& hangt aan de4e lijn. ligtopde3elijn.

20. RITME KTAPPEN Ktap het itne terwiil je hardap meetett en met ie vaet meetikt. !@l

l) ))l* l
Llap

4.,
4
)- ) )
1&2&3&4& 1&2 &3&4& 1&2&3&4& 1&2&3&4& l&2 &3&4& I &2&3&4&
2l.lS HET HELEMAAI l.a,,il

I &2&3&4& 1&2&3&4& l&2&3&4& l&2&3&4& 1R2&3&4& 1&2&3&4&

D Een compositie met twee verschi lende,tegelUkertijd gespeelde pàftten.

:'t
22, oÍ\^ EN OM - duei @@

:I
Uit de voortêkens kunje opmaken welke noten steeAs met een kruis(f) {
Voorlekens oreen mor(b) gespeera moeten woíden. Deze vooÍtekens verwijzen naaÍ o
de roonroot Be5: speê I elke B als Bes en elke E als Es.
-

23. MARCHEREN

) speelelke B als Bes en elke E ols Es.

24. SIIMME SECTIES Kp-i7t

25. UGHTIY ROW

26. Ê SSENT|AL ELEMENTS QU1T vutvoor hetspeten.le maatstrepen in E lttÀ

n
B

Fermote al Houd dê noot (ofde rust) anger aan dan normaa .

27. HOGER EN HOGER - nieuwe noot oefen de nieuwe noten eerst met lctnge tonen

:
4

28. AU CTAIR DE LA LUNE @iE Frans vo ksliedje

29. REMTX EDiT-t

é
o Akkoord A sje twee of meer verschillende tonen met anderen tegeltk speelt,noemen we dat een akkoord

t-

30. TONDON BRIDGE - duet kttÍl Enqels volkslledje

;I
z De Oostenrijkse componist Wolfgang Amadeus Mozart (l756-1791)was eên wondeÍkind dat al op zesjaÍige leeftiid
ê
5 beroepsmusicus weÍd. Hij lêefde in de pruikentijd.Zrn muziek ls melodieus en fantasierijk.ln zijn korte lêven s.hreef hii meer
d a n zeshond erd corn posities, waaro n de r een pia nostu k geba seerd o p een Fra n s iedje, bij on s beke n d als Altijd it Kartjakje ziek.

31. MOZARTMETODTE @7 Bewerking

ZE

32.
[@
ESSENTIAT ETEMENTS QUIZ vuldeze tekens in op de plaatswaar ze haren
en sórijf de namen onder de naten vaar je gaat spelen.
)' ,l
33. DIEPZEEDUIKEN - nieuwe nool !@

Ai:
34. DOODTE Att DAY !@

35. TOUWTJE SPRINGEN @

Soms gaan eÍ een of meer noten aan de eeÍste vol/edige maal vooftf.Deze noten vormen samen de opmaat
Opmoot De te iên van de opmaat worden van de laatste maat afgetrokken.

3ó, OPMAAT? INDERDAAD! ap de cd waden zeven tetten voorar setetd. @: tjd

&2 r&2&3&

Dynomiek jf - forte (sterk spelen) 4f - nezzo forte \matig stetk spelen) ? pldno (zacht spelen)
Blijf qoed doorblazen bij elke toonsterkte,vooÍal bij de zachteÍe.

37. STERK EN ZACHT [.D

38. JINGIE BELLS oeÍen nieuwe stukken ook atteen op het mondstuk I'buzzen'). J.5. PieÍpont

39. MY DREYDT 'ppatóê te,:'pndpzachleoa\'aoo mèt ooèdèaded\r"un !-D--l lied voor her loodse.hanoêkàfêêst
10

Achlsle nolen j--* J*

_

1 e
e le a.htste noot i5 een halve tel
ru,Fê i.hr<tê nóien is een re
Speelde noten zowelop de neer als
opgaonde beweging van de voet.
nn
1&2&
De stokken van twee
of meeÍ achtÍen zijn
vêÍbonden door een nfr=ffi
40. RITME KTAPPEN Ktap het ritne terv,/iil je telt en net je voet neetikt Fnijtd

iffi)
Llóp

18,2 & 3 & 4 &

l 1r,:l + l,ll ) fr) j-ffi.! g
1& 2 & 3 & 4 & 13,2& 3 & 4 & 1& 2 & 3 & 4&
-
41, OVERAT ACHTSTEN kórrtr

2&3 2&3&4&

SKIP TO MY LOU [;q]r1.l AmeÍikaans volks iedjl

43. ROODBORSTJE llKl -. ten goede houdins heeft een gunstise invloed ap je ktank; probeer dus akiid rcótop te zitten.

44. OH, SUSANNA Stephen Collins Foste

z tiênêÍte componeren en speelde zeer goed piano,altvioo

ê De ttaliaanse componist Gioacchino Rossini (1792 1868) begon als
en hoorn.De opeÍa l4li//em lel/ schÍeeÍhij in 1829.Het is de laatste van veertig opêra's van zijn hand. Een thêma daaruit is oveÍ
de qehele were d bekend.
(t
45. ESSENTIAL EIEMENTS QUIZ - WIttEM TEtt Gioacchino Rosg n

7-w
 11

, Tweekworfsmoql Dirigeren

il\l\r
4
= twee tellen per maat Oefên het heÍkennen en zelídirigeren o
v
= kwártnoot is een te van dit twee-tels-slagpatroon.
\)z
4ó. RITMÊ KTAPPEN @tE

i\t.t
l&2& 1&2&
1
n
1& a R 1&2 & 1&2 & 1 & 2& 1 & 2 & 1&2&
47.IINÊE AAN TWEE Fnliil

l&2& 1&2& I & 2 & 1&2 & 1&2 & I & 2& 1& 2 & l&2&

Tempo-oonduidingen rempo i5 dê snêlhei.l van cle muziek.Tempo aancluidinsen staan meeÍal boven
de notenbalk, in het ltaliaans.
Allegro v ug tempo Moderato matig teÍrpo Andante - rustig gaand tempo

48. HIGH SCHOOT CADETS - mors io]Zd John Phiip sousa

Allegro

49. HEÍ HO! NOBODY's HOME !íil*l

Dynomiek
(rei(endo 1gê eidelijk steíler worden) decÍescendo of diminuendo (geleide ik zachterworden)

50. DYNAMISCH KLAPPEN

]^lap

+ffi.fi) t) .fi) ) l) frf . 1J t ) I ,ll

p f 1)
-
51. DYNAMISCH SPETEN k!]l4
12

sHowÍlME
52 INSPEETOEFENINGEN E i7-I
TOONVORMING

RITME.OEFENING

',f
53. AURA LEE - duet of orkestbewerking @ George R, Poulton
(pattijA= nelodie, pa

:I

:I
-- f _-tf

54. VADER JACOB - cqnon (Als sroep A bij(à is aangekomen, begint qroep B bijl\ lttiTíl FÍans volks iedje (Frère taque,
 t3

sHowilrnE
55. WHEN THE SAINTS GO MARCHING lN - orkestbewerking KD-itlt an.John Hiqqins
Allegro 6l .t naatcijrer

-f

só.OLD MACDONATD HAD A BAND - seclies voor hel voetlicht [rE

2e x doat naar matxt 13 I

-- í

57. ODE AN DIE FREUDE I''''I Ludwiq van Eeethov€n

arrJohn Higgins

nf

58. HARD ROCK BIUES - roegift [.@ lohn Hiqc'ins

Allegro
 Overbindinq
Len booq ê odt rw.ê no en v''r oê'"lloe toonl-ooqle vÊrb:ldl
5peel eên noot voor de duur van bêlde overgebonden noten samen ffi=""u""
59. DE PLAKJBAND' @4

óO. ATOUETTE FbzrÀ Frans canadêes volksliedje

Gepunteerde holve noot /. -----------> = r tetten A'< punt A-a

1&2&3& Eenpuntvoeqtdehelft 2tellen+1tel
aan de note.waardetoe.

ó1. ATOUETTE - opnieuw, mqor don qnders Fntja Êrans Canadees volksli€dj€

z Staten.
ê Dê componist Stephen Collins Foster (1826 1864)weÍd geboren in Pittsburgh, in het oosten van de VeÍenigde
Ht groeide uit tot een van de bekendste liedjesschÍijvers van zijn tijd . Enkele van zijn lelljeszijnAh Susanna,l\'4y Old Kentucky
Home en Orm?town Races.
(,

62 CAMPTOWN RACES E t'a 5têphen Colllins Foster

ó3. NIEUWKOMER E[d

ó4. EDETE KTANKEN Gebruik aitii.l een goette tuchtstrcam en zors etvaor dat ie haudinq goed blijít @lJÀ

ETEMENTS QUIZ (D?11

ó5. ES5ENTIAI

2
t 15

3 Driekwqrtsmool Dirigeren
4 l\, -t
E
= dÍie têllen per maat Oefen het herkennen en zêlf dirigeren 'tll\ \\ o
a
= kwaítnoot is een tel van dit dÍietels-slàqpaÍoon.
L---\-_,,/

óó. RITME KLAPPEN @

llaD

1...,3.-J-81 .gg ) .il 1) r1.L+ff : lf

1&2&3& l&2&3&
ó7. DRIE IN DE MAAT @
l&2& 3& l&2&3& 2&3& r&2&3& 1&2&3& t&2&3&
=
l&2&3& l&2&3& &2 1&2&3& 3& &2 3& l& 2&3& l&2&:|&
ó8. BARCAROTI.E @rrl iacques offenba.h

mf
ct
D€ NooÍse componist EdvaÍd Grieg (l843 I907) schreef de Peer Gyrt suit€ in 1875 vooÍ een toneelstuk van Heníik lbsên, hêt
ja;r voordat Alexànder Graham Bêll de têlefoon uifuond. A/lorqenstinnung is een meiodie uit de Peer Gynf sulfe. De Íol van de
I
toneelmuziek van die ttd is vergelikbaar met die van de filmmuziek van nu.

ó9. MORGENSTIMMUNG (uir Peer Gynt Suite) Edvard Grleg

Accent ) Benadruk de noot.

70. ACCENT OP TATENT re"-7.1

#+U)) ) )rI I lM llr rr I I r o

+

De Zuid-Amerikaanse muziek komtvoort uit de Afíikaanse, ndiaanse, Spaansê en Ponuqese cultuur.Ze is heeldivers, maàr
biedtaltijd eên levendige begeleiding doortÍoÍnmels en ander s agwerk,zoals maracas en claves.Zuid Amerikaanse muziek
beinvloedt noq altijd de jazz, d€ k assiêke en populaire uziek. Chidpdnecds wordt veelgezongen bij kindeÍspelletjes.
I
m
z
7l, MEXICAANS KLAPLIEDJE ('Chioponecos') Zuid-Amerikaans volks iedje

72. AFMAAKTIEDJÊ Conponeer ie eiqen nuziek voar de naten 3 en 4. Gebruik daarvaor dit ritme:
k!? 41

itÊ
 Toevollig vooÉeken Mol ,
É Elk kruis, herste lingsteken of e ke mol ln de muziek Een molvoor een noot ver aagt deze met een halvetoon. Hi geldt
o ook voor de reí van de maat.Achter de notennamên woÍdt'es'of
die niet in de aangegeven toonsoort thuishooÍt,
F noemen we toevallig voorteken. s'toegevoêgd:de B wordt Bes, de E wordt Es, de A wordt As, enz.

73. HOTDOGS - nieuwe noot

As , De molqeldt'oot elle A tn.le naa.

74. KOZAKKENDANs

75. BASIC - nieuwe nooi !!?uzl De mol qeldt vaor elke A in de maat.

As
3

!- lE
É Voorleken Hokie I en hokie 2
o
Dit vooneken hoort bt de toorsoortE5 speei De eerste keer spee je tot en met hokje I, de tweede keeí
F j" holje over
elke B als 8es, e ke E als Es en e ke A als As. sla ên gd iê dirê, I ndd, ho( " /.

76. HOOG GEGREPEN !;@

Ntodcrak'

Dê tradition ele muziekvindt haaí oorspronq in het oude china. Een volks iedje als sdkurd, Sokurd wordt vaak
Japa nse
=
ê gespeeld opdekoto,een meer.lan vierduizend jaar oud iníÍument metdeÍtien snaren,en de shakuhachiof bamboefuit.
De specifiek€ ktank van dit oude lapanse ledje ontstaat d oor hetgebÍulkvan pentatonieLeen toonsysteem ddt beÍaat uit

(9

77. SAKURA, SAKURA - orkestbewerking ro lapans vo ksliedje

ar.lohn Higglns

"í --p
 17

78. UP ON A HOUSETOP 'o/ -

79. JOttY OtD ST. NICK - duet @ Ameíikaans kerstliedje

N{oderato ti Itr l

;I
"f
/, Essentjal Elementsi.ddn nog twee liedjes vaot feestd,lgen, nanelijk JINGLE BELLS en l,4Y DREYDL(38 en 39).

80. IANGE ADEM - nieuwe noot kttttl

+,h ,
t
1

8I. WALSTHEMA ED-tl-l

Ntodemtí)

nf
82. IUCHTIG DEUNTJE [''-'

83. DOWN BY THE STATION [:@

84. ESSENTIAI ETEMENTS QUIZ K''/4I

ft^
nf-f
85. AFMAAKLIEDJE BedenkzetÍêen ritrne ap basisvan de qeqeven noten. En iin
 7A
7- DAGETTJKSE INSPEETOEFENINOEN
TOAN EN TECHNIEK
OEFENINGEN VOAR
8ó. TOON Gebruikeen soede a.lemsteun. lcDttler

87. R|ÍME K"-ttl

88. TECHNIEK

89. KORAAT tuit.dntate 1q7) @iEj) lohann Sebastian Bach

/l

é . Een m uzrel'vo Ím beíaande uit een thema ofr^/el hoofd melod ie, gevolgd doo Í va riàties,
ê lhemo en vofloÍles -

- qewijzigde versies van het thema.

F

90. VARIATIES OP EEN BEKEND THEMA Est4tl

vaíiatie l

Bll D,C.al Fine ga je weer terug naar het begin en speelje dooÍ tot hetteken Fine
ol Fine D.c. is de afkorting van Da càpo,wat'naaÍ het begin'bêtekent. Fine betekent'eindel

91. BANANA BOAT SONG ru , Carlbisch volksliedj€

D.C. al line
 19

Een herstellingsteken voor een noot maakt een mo (bofkruis(Ë)ongedaanvoor

Hersiellingsteken I o
dê rest van dê maat. -
92. HERSTETWERKZAAMHEDEN - nieuwe nool @?ir4

E
93. DE SPEEIDOOS [j4
tE

Nêgro spirituals ztn in de 'l8e eeuw in deVerenigde Staten ontstaan in de peÍiode dat eÍ slavernijwas. Het gaêt om een van
o
de grootste categorieën êchte' Amerikaan se volksÍn uziek. Deze veelal religjeuze liederen zijn generaties lang gezongen en :E
overqeleverd,zonder ooit te zijn opgeschreven. De eerste veÍzameling van spiritLrals is in 1867 gepubliceeÍd,vjeÍjaren nêdat de
E
slavernij was afqes.haÍt.
-
94. EZEKIET SAW THE WHEET @tj 3e'. spiritua

legoto- Een boog die twee noten van veÍschi ende toonhoogte met elkaar veÍbindt.
boog Zet hierbt aleen de êeÍste noot aan.

95. I.EKKER I.EGATO @'|

\ Bindtwee
Bind twe? nóten. Zet de eerste
) aan mêt ie tong de tweede met'dah.

9ó. HANGGTIDING .raD_.-t,jl

: Bind vier naten. Zet de eetste ddn net je tanq,.1e andere dtie net dah .

Ragtime is een Amerikaanse muziekíijl die aan het eind van de 19e eeuw en het begin van de 20e ê€uwerg populan €l
Dêzevroeqe vorm vanjazz heeft een aantai beroemde pianisten vooÍtgebÍacht, ond er wie Scottloplin,die onder
gliss.
anderc The Entertainet en l,4aple Leaf Roq heeÍtgeschreven.VeÍassend genoeg gebÍuikten ook componisten als
Caude Debussy en lgor StÍavin s ky elementen vê n deze stijlin hun co'nposities.Onder invloed van deze stt maakten C'
Íomboniíen voor het eeÍst gebÍuik van het g/tssdndo.

97. TROMBONE RAG kijtg

Allegro

98. ESSENTIAT ETEMENTS QUIZ [:@

7A
r-
20

99. TAKE THE IEAD - nieuwe noot lrE

A: 2

4
o Frose Dit is een muzikale'zin:meestalvan twee ofvieÍ Ínatên. ProbeeÍ een fíase a tijd in éón adem uit te spelen.

IOO, EEN KOUDE WIND á;tin,

'p- nf
l0l. FRASERING vul de ddenhaling stekens tussen de frasen in. FD,/4n

Pf
Nieuwe vooÉekens Meerdere moten rust
ë Dit voorlêken hoort Het gêtal boven de notenbalk geeft aan
o bjjde toorsoort F - speel hoeveel hele maten de rust duuÍt.Tel elke
F maat vàn de Íust als volgt uit: ltzq 2tz,q
02. SATIN TATIN @2J14
Allegro

De Duitse componist Johann Sebastiàn Aa(h (1685 1750) kwam uit een gÍote íamiie van beroemde Ínusicien groeidê uit
=
CI tot een van de bekendste componisten van de Barok.Hij begon als koorzanger,maar werd later organist, muziekleÍaar en een
bijzon deÍ vÍu chtbaa r componist, goed voor meer dan zeshonderd Íreestêrwêrken. Dit meruet, een dans in driekwartsmaat,
schreef hij als etude voor een instrument dat als vroêge vorm van de piano kan woÍden gezien
.,
r03 . MENUET - duet laít11t

104. AFMAAKTIEDJE Deze neladie kan in dtiekwarts maar ook in vierkwortsmdat sespeeld waden.Ieken voor een van de maat
rcD-, / 461 soorten de naatstrcpen in en speel het stuk. cun de maatstrcpen weet uit en ptobeer de andere maatsaart.
KlinkPn de ftasen nu,tnders?
 21

I 05. OPGETOST @

(!
De Oostenrijkse componiÍ FÍanz S(hubeÍt 11797-1828)leefde het kortst van alle grote componisten, maaÍ schreef
een onqelooíltke hoeveelheid muziek meer dan zeshonderd liederen (werken voor zang met begeleiding),tien symfonieën,
kamerm uziek, ope la!, koorwerken en pianostukkên .Zijn lr'lilitàrnatsch lnliliraire maÍs)was ooÍspronke tk bedoeld voor C'

IOó. MITITAIRE MARS FÍanz 5chubert

Allegro

107. EEN HOOP MOttEN - nieuvve noot !@

DesE J Dê5

t08, oN ToP oF oLD SMOKEY rc"-n-r AmeÍikaans volks iedje

Allcgro

G'
Boogie woogie wordt geÍekend tot de bluesstijl. Pianist C arence'PineTop'5mith was de eerste die deze muziek op p aat
:E
vêstêqdê:in l928,eenjaar na de transatlant:sche sojov ucht van Charles Lindbergh. De blues mnakt zelfweerdeeluit van de
jazz en va t op door de vele verlaagde tonen en het gebruik van een schema van twaalfmaten,zoals hiet in Batton BassBaagie, I
z
109. BOTTOM BASS BOOGIE - duet !.o.l'rl
Állegro

L 2.

À ''l F
IJ

B
 \
Gepunleerde Een punt veaenqt J'-------) rll Een áfzóndeí ike

kwdrfnolen
j.-------*) =,**,"*" \<
J'
achtste noot Éeeft
dehelítvanzjn c_,l I ".n
*"r."t..n
& ochtste noten waêrde. 1N.2& vlaggetje.

'I O. RITME KLAPPEN Fntta,

l
1&2&3&4 &1&2
I I. PUNTENTETI.ING @

1&2&3&4& 1&2&3 1R 2R at 4& l&2&3

I2. Att THROUGH THE NIGHT K''7í
Fnrc l).C- á1 Fi l

mf _:_ ?
13, ZEEMANSTIED Gebruik altiid een qaede adensteun. liííjid Enqels volksiiedje

f
nÍ
14. SCARBOROUGH FAIR -JP
sl
KD-t/ Engels volksliedje

-mf
15. RITME KLAPPEN E"-7tr

1&2&3&4&l&
Ió. DE OMMEKEER E"-tza

1& 2 & 3 & 4 & 1& 2 & 3 & 4& I & 2 & 3 & 4& I & 2 & 3 & 4&
17. ES9ENTIAL ETEMENTS QUIZ - AUID IANG SYNE @ schots volks liedje

mf
t t",opt,"rrríí.: Í
 23

sHowÍtrnE Je kunt deze solo mêt of zonder piànobegeleiding spelên. Speel hem vooÍje orkest, klasgenoten
Solo met offarnilie en vrienden. De melodie komt uit Symlonie nL9'Uit de nieuwe wereld'van de Tsjechis.he
pionobegeleiding componist Antonin DvoÍak (1841'1904). Hij schÍeef de symfonie tijdens een bezoek aan AmeÍika
in 1894,waaÍhij zich liet inspireren doorAmeÍikaansevolksliedjes en neqro spiritlrals.De melodie
is hetthema uit het Largo (zeer langzaaÍn têmpo)-

I I8. THEMA UIT SYMFONIE NR. 9 'UlT DE NIEUWE WERETD' E ?1"d1 Antonin Dvoiak

4 lA< naatcijfer
-==._\

Pianobegeleiding
 OEFENING - lipbindingen
Lipbindingen zijn Íeeksen van gebonden tonen die je speelt zondervan positie te wisselen. Koperb azêrs krijgen
daaí een betere luchtstroom en e'nbou.hure van. Ook vergÍootje zo je toonbereik. Voeg daarom ondeÍstaànde
oefening aan je dagelijkse warÍning up toe:
:\ +\
Een nuzikant in hatt en nieren stimuleett altijd ook de nensen met wie hij of zij speelL Ap deze paqin,i's verkennen klainettisten
het hogerc rcgistet van hun instrunent adn de hand van de oefeninqen die we sp ring en d h out hebb€n gen aend (klarinetten behorcn
immetstot de hauten blaasinsvumenten). KopeÍblazers krijqen als nieuwe inspeeloefening de lipbindinq en de sldgwerkers leten nieuwe
stokvaeringspatrcnen.En vergeet niet: een orkest heeít a een succet als iedereen zich inzet en aak ,rnderen aan noedigt.

I9. SPRINGEND HOUT NR. I |ó.il]

20. oP EN NEER E i7,

21. SPR|NGEND HOUT NR. 2 krrTt

lp 6r Speelelke F inde zesde positie.

22. VREUGDEDANS 8",/.I

23, SPR|NGEND HOUT NR. 3 rn-rt

-\

24, BOKKENSPRONGEN @

lntervol oe atstana tussen twee toonhoogten heet een intervà. Telelke lijn en tusseníLrimte vanafde uitgangsnoot (l);
het nummer van de hogere noot is de afstand van het inteÍval. De termen boven de notenbalk duiden de
interva len aan en koÍnen uit het Latijn.
secunde] tertr l kwart -___----] kwint -------------t sext ---------------- septime ---------------- octaaí

+ {} {}2 {}2 {} +
25. ESSENTIAL ETEMENTS QUIZ Eepaathet intervattussen twee opeenvotqende noten. @j/j

interva en: B!!E

I2ó. SPRINGEND HOUÏ NR. 4

I27. TEL TOT DRIE

I28. SPRINGEND HOUT NR. 5 @

I29. TECHNIEK @I
,------\ ..-------.

l30. 'BREAK'-DANCE - nieuvve nool

Een tÍio is een compositie voor drie gelijktijdig gespeelde partijen.

Trio
oefen dit Íio samen Ínet twee anderen en luister qoed naar de dÍieíemmiqheid die daarbij ontstaat.

I3I. KUM BAH YAH - lrio set ill, att4a eet sr .te voo! te^ent @t!l Afrlkaans volks iedje

A
 Herhaa het deeltussen de herhalingstekens.
Als eÍ geen eerstê herhalingsteken G, ga je terug naar het begÍn.

32. MICHAET ROW THE BOAT ASHORE KD-t44 Negro spiritua

/-)

,.::-:>-

33. EEN BEKENDE WALS Kd oostenrijks volks ied.je

34. BOTANY BAY E t/..r Australisch volks ledje

All€gro

nf

,,í

C Moolsoort Dirigeren
Oefen het hêlkennen enzefdiÍigeren
van dit vieÊte s-slaqpaÍoon.
==;:ïffiï:ï?;
35. TECHNIEK speeldeze oerening opvers(hillende sterkten. EntiT

3ó. FINLANDIA Eíi'r"l Jean Sibeiius

P
37. AFMAAKTIEDJE Sótijf je eiqen variatie. Gebruik daatvoot alleen
een punt en een vlaqqetie,am het titme in sammige maten van ) nl). ))l rcvetande,en.
 21

I38, SPRINGEND HOUT NR. ó @

t 39. TECHNIEK Bekijk,xttijà ee6t de voortek€ni. @

I40. MEER TECHNIEK E"t/tr

l4l. DUITS VOIKSIIEDJE Kp-i-,r

I42. THE SAINTS GO MARCHIN' AGAIN @ James Black en Kathêrine Purvis

Àll€gro

143. SPRINGEND HOUT NR. 7 r.t' /-l

144. wlND MEE [a./,a

I45. SPRINGEND HOUT NR.8 @

t4ó. KIEP DTCHT! re-",ddl

2A

të Een toonladdeí een Íeeks dalende of stijgende tonen.Voorjouw instrument vind je hieÍonder de
is
lo Toonlodder toonladder van Bes (twee mollen). De toonladder begint en eindigt dus met een Bes-
l-
iF
De afstand daaÍtussen is een octaaí

I47. TOONTADDER VAN BE5

ic Als twee ofmeer noten teqelijk k inken,vormen ze een akkoord.

lo AkkOOrd en DitBesakkoordbestaatuitdeÍappenl,lensvandeBestoonladdeÍ.
l- gebroken drieklonk De achtste tÍap is selijk àan de eerste, maaÍ dan een octàaf hoser.
Its Bij een gebroken drieklank speelie de noten niet iêge ijk, rnaar nà elkaar.
i

148. lN HARMONIÊ vercleêt de noten van de akkoarden en speet ze sa nen. Klinkt de drieklank ats een akkoord? Fnliió)
-l 7drieklank 1
13531 85358
-dtieklank

I49. TOONTADDER EN DRIEKTANK

taonladder dtieklank

:z De Oostenrijkse componist Franz Joseph Haydn (1732'l809) schreêf maaÍ lieíst 104 symfonieën.Velê daarvan kregen een bij
rÀ naam, uitgelokt door de opva lende (en toentertijd gewaag de) kla n kefíecten- Zo kÍeeg zijn 94e syÍnfonie de toevoeqing
i- 'met de paukens agiln het zachte tweede deel van de symfonie zit een plotse inge uitbaÍsting van klank, waaÍmee Haydn
zijn vaak doezeliqe uisteraars wdkkerwilde schudden.Let in dit íuk dus vooralop de dynamjsche tekens.
i9

I50. THEMA UIT DE SYMFONIE MET DE PAUKENSTAG tranz Joseph Haydn

I 5I, ESSENTIAI ELEMENTS QUIZ - THE STREETS OF IAREDO Amerikaans vo kíiedje

Schijfvoar je beqint te spelen de namen bijde naten.

ra
 29

SHOvlfflME
t 52. 5€HOOt sPtRtr - orkestbewerking rcD-t/xl
arr.iohn Hiqqins
Nlarch Stylc

Ais je een passage speelt waaÍ soli boven staat, ben je onderdeel van een qroep die muzikaal op de vooÍgÍond
Soli treedt. Lettijdens het spelenvàn Carnaval in Venetië goed op. Kunje de insttumenten noêmên diê solispelên in
dit stuk?

I53. CARNAVAT lN VENETIE - orkestberverking @ lu ius Benedlct

arr.John Higgins

nf __ f,
tr

@
30

onoetuKsE
7- AEFENlNGEN TNSPEELOEFENINGEN
VAOR TAON EN TECHNIEK
I54. OMVANG EN FTEXIBITITEIT @

155. TECHNTEK tn /.n

l5ó. KORAAI @q Johann Sebastian Bach

a

-:- mf

=
:ê De oude Hebreeuwse melodie Hdttkvd is het volkslied van de staat lsraélsinds die in hetjaar 1948 gesticht werd
HetweÍd bijde eeÍste parlementszitting gezongen en teraÊluiting daarvan nog eensgespeeld dooÍ leden vên
het symfonieoÍkeí van Paleíina.

irà

I57, HATIKVA E t/-l volkíied van sraèl

 31

Achlste noot
\
J) = rratve tel klank
ffi
lt, 1.,,
ffi
& dchlsle rusl 7 = halve tel rust
l&2& 1&2e

158. RITME KLAPPEN kt /""

llap _ _
ilJJi+J-JJJ+J.;.l)
1&23, 1&2& 1& 2 & l&2& l&2& 1&2& 1&2& 1&2 &

I59. MARS MET ACHTSTE NOTEN O'ZI

I &2& I &2& 1&2 & 1&2R 1&2e, 1&2& 1a,2a,

I ó0. MENUET rt-r-r Johann Sebastian Each

IóI, RITME KTAPPEN F''''

ËD) l&2&3&4&
)
2& 3&4& 1& 2& 3&4& 1c,2R3P,4P,

Ió2. ACHTSTEN NA DE TEI. E rr4tr

'I &2&3&4& 1&2& 3&4& 1&2& 3&4& I &2& 3&4&

ló3. AtLERtEl ACHTSTEN kói/4t

ló4. ESSENTIAL EIEMENTS QUIZ tto,;*r

r;
2

ó5. DANSWJSJE - nieuwe noot [.@

À Ges

De Amerikaanse componist en diriqent John Philip Sousa (1854 1932) schreef 136 marsen Aan deze'koninq dêÍ maÍsen
danken we Ih€ Srdrs dndStripes Forevet,sempet Fidelis,TheWathington Post en vele andeÍe paÍiottische werken. Sousa trad
merzijn orkest oveÍa in de VeÍenigde Staten op. Daarmee droeg hij sterk bt aan de populariteit van de blaasmuziek in zijn land.
Hiervolqt een melodie uit zijn beÍoemde opeÍette E/ Cdpitdt.

66. Et CAPITAN [14 lohn Philip Sousa

^lltgro

L 2

O Canada, hij ouderc Carad êzen bekend als de'National Sons:werd in 1880 voor het eeÍst uitgevoerd in het Fransta ige deel
van Canada. Robert StdnleyWêirveÍtaalde het lied in het Engels, màar he. zoL nog toi Io80 duren voo heL l-orde'd jdaÍ nd 7i.n
premièíe tot volkíied van canada werd gemaakt.

ó7. O CANADA rcp-it"'l Calixa Lavallee, l'Hon.JLrdge Routhier en Justice R.5.WeiÍ

vaesroso (stàlig)

tr

ó8. ESSENTIAI ETEMENTS QUIZ - MAATWERK @

Neen hetnuk eertttellend en klappend daar.Let ap deveschillende maatslagen.
 33

Enhormonische nolen
Twee noten die verschillend worden geschreven Alle zwarte toetsen van de piano
rdd.ro, h hêl,.elÍdê | linl"n (oÍr d.rFlÍde po\i r" zijn teq e I ij k vet la,ig d (ma I) en {!
vÍaqen), noemen we enhaÍmonisch.ln de vehooqd (ktuis). o
v
grepentabel op de paginas a6 en 47 van je boek
vind je de posoties voor de enhafinonische
noten op jouw instrument.
C Í) GIA B c

ló9. DE SLANGENBEZWEERDER Gebruik voor de enharnonische noten dezetíde posities

't: b, go
Gerltls
i Ges

I70. DONKERE WOLKEN E -/'

l7l. GEZICHTSBEDROG eebru ik voor de enhamonische noten dezetfde posities. @utr

Des/(is ffi ', Des

172, SIAVISCHE MARS rcp-4tt Pjotr lljitsj Tsjaikovsky

Lrrgo

mf
I 2

f
I73. NOTEN INCOGNITO

Chromatiek ontstaat door de toevoeging van mollen, kÍuisen en herstellingstekens die

€hromotiek niet in de toonsoortthuishoren, De kleinste afstand is een halve toon en een toonladder o
die bestaat uit louteÍ opeenvolqende halve tonen heet een chÍomàtis(he toon ladder.
-

174. HATVE STAPJES Ebn.r

 De Franse componist camill€ Saint-Saèns (1835 1921)was van alle markten thuis:hij schreef operal, s u ites, symfon ieën en
kameÍmuziek.De Egyptische dans is een van de hoofdthema's uitzijn beroemde opera stmso, eÍ Deiildh. De opera werd
geschreven in l877,hetjaar dat Edison de fonograaf uitvond.

75. EGYPTISCHE DANS ret op de enha monische noten. @!A Camilê Saint Saèns

nf

76. CHINEES
t,aÈgo

nf
D.C. al Fine

De componlí Ludwig van Eeethovên (1770 1827) geldt als een van t were ds grootste componisten. En dar terwij hij in 1802
albijna volledig doofwerd. Hoewel ht ztn muziek dus niet meer kon horen, kon hij haarzich welvoorstellen in ziln hoofd.Als
eerbetoon àan deze meesteÍ uit de muziekgeschiedenis weÍd de ceremonie bijde heÍeniging van Duitsland in 1990 afg€s oten
mer zijr Symfanie nr.9 (Ade an die Freude, leelirgenboek pag.I3). HieÍ volgt het thema uit het tweede deel van zijn Synfanie nr.7.

77,IHEMA UIT sYMFONIE NR. 7 - duet Ludwig van Beethoven

Allcsro (mrtis snel)
t:t::ffi

á\=
b lËJ-.
p
Irl
A

B rzr t*l r+:'

 35

Pjotr lliitsj Tsjaikovsky {l 840- 1 893) sch reef zes symfonieén en ta lloze è ncleÍe we' len, waa Íon de'
I
De Russ ische com pon ist E
her ballet De notenkrckeL Hijwas een meesteÍin hetschrtven van aanspÍekende bewerkingenvan volksmuziek,en zijn eiqen ;
meloclieê n behoren tot de popu la iÍste a lleÍ ttden. De Ouverturc 81 2 er het Capriccia ltalien ztil be)de qecom ponee rd in I 880. H
1
'=
a
r 78. CAPR|CCtO ITALIEN x4r ort4ir ee rst naar de vaortekens. tcíiiíd PjoÍ jitsj Tsja ikovs ky

Àll€gro E-

I79. AMERICAN PATROL l!0141

I80. WAYFARING STRANGER @ij1, Neclro spiritual

r8r. ESSENTIAL EIEMENTS QUIZ - TOONTADDER IN RITME Kó--ll

4
36

SHOVVTTTNE
r 82. AMERICA THE BEAUTIFUL - orkesibevÍerking Fa4 àrr.lohn Higgins
:- >

[,r'a-'t"

FE Nracoso

,f

t 83. tA CUCARACHA - orkestbewerking @! Latijns AmeÍikàans volksliêdje

arrJohn Hlgqins
 3/

sHowilME
184. THEMA UIT OUVERTURE l8l2 - orkesibevverking F@ PjoÍ Iljitsj Tsjaikovsky
arr.John Hiqqins
Àllegro
 SHOWÍTME Optreden voor publiek Ís een ván de dingen die musiceren spannend maken. Deze solo komt uit de
SolOmet serenade inG majeur,Kv 52t beter bekend als Eine k teine Nachtnusik.WolÍgang Amadeus Mozart
pionobegeleiding schreef het sruk in 1787..1e kunt cle solo samen mêt een pianíst spelen voor de rest van het orkest,
op school ofvoor famiiie en vrienden-

t85. EINE KLEINE NACHTMUSIK - solo (versie in Es'ktinken.l) @ Wo fgang Amadeus Mozart

E arrJohn Hjgqins

,----:-\

- -p

---:1

.f
lF --
 39

DUEÍTEN
Dit isje kans om samen eens lekker uit te pakken mêt een vriênd ofvÍlendin. D e hoeft niet hetzelfde lnsirument te bespe en
ak ji. PÍobeeÍje rit'ne, toonhoogte en de steÍkte van de toon zoveel mogelUk op dê ander af te steÍnmen. íMisschien dat
je dan ook uirêindelijk de indruk krijgt dat beide partijen maar door één persoon gespeeld woÍdênl Na een tijdjê kun je
van parti wisselen.

r 8ó. SWNG tOW SWEET CHARIOT - duet @ Negro spiritual

:[Ë

187. [A BAMBA - duer @alA Mexicaans volksliedje

D.C. al Fine
40

RUBANK': ïOONIADDEROEFENINOEN
IOONSOORÏ BÊÍ5 speet ;n aeze toonsoort steeds een 9es in plaats van een B en een Es in ptaots van een E
l.@

4. l.ElZ

IOONSOORf Ê5 Speetin dezetoonsoort steeds een Betin pladtsvon een B,een Es in plaatsvdn een E eneen As in plaatsvon een A.

l. .r@

3.!@
 41

RUBANK': IOONIADDEROEFENINGEN
ïooN500Rt F Speel in deze toansaatt steeds een Bes in ploatsvdn een B.
I . laol-z

2. FDtsl

3. FqrE

4. [@

TOONSOORÏ AS speet in deze taonsoott steeds een Bes in ptaats van een B, een Es in ptaats van een E,
l. @ een A\ in ptaat\ v'in een A en een Des in plaats van een D.

2. ttttna

3.!;@

4. i!!1lit
 ffi nnmE-oEFENINoEN
FDMr,;t;l
@.- l
l
 43

ft- nEhE-oEFENINGEN
 AFMAAKITEDJES
Componeren betekent zelf muziek schrijven Een componist begint vaak met hêt bêdenken van een
melodie, bestaande uit veÍschillende frasen eensoonkortemuzikalezinnen.Soms ijktdeenefrase
ComPoneren een'antwooÍd'te geven op een andere ('vragen d e') frase, zoa ls in Beethovensodean dieFreude'
Speel onderstaande Ínelodie maar eens. Hooíje wel hoe de frasen 2 en 4 êlk een iers àndêr antwoord
geven op deze fde vraag (de fÍasen 1 en 3)?

UIT SYMFONIE NR, 9 (ODE AN DIE FREUDE} Ludwig van Beethoven

. VRAAG EN ANTWOORD sátiif jeeisen antwaarden apdeze netodie

Lvrdclg 2 antwaard

=L
3. FRASEOPBOUW s.hrijf viet ves.hi ende frdsen ap ba'is van de titmes baven de natenbalk

^'E+ t1 . n.-7-J-)

la) I-:-J . .
4. EN IK NOEM MUN STUK:
Kies frcse A B,C af D en qebruik die ots de hdsen 1 en 3 hiercnder. Schtijf voor .le frasen 2 en 4 zelf twee nieuwe antwooden
2 anrwaotd

--
3.vraa9

I
lmproviseíen is de kunst van het scheppen van íruziek
lÉ
lo lmproviseren terwijl jê speelt. Gebí!ik deze noten om êen eigen Ínelodielijn (A)
te spelen,die past bij de beqeleiding (B).

5. ONTSTAAN
 45

H ierkun;e;evorderingen in het boek bihouden. Kleu r de sterren in volgens de aanwtzingen van je lelaar

2t 28 1

";koe**É+
'ot?d* ry
-+F'
" 4

. -^{ ESSENIIAI
,rsN ELEMENIS "#.
,,-s
Yn'd
STERSPETER #
. Á

,o- }{T NAAlvr- "àdL'

r-r

*"
''--*fr
d.,
u .#q
10

t7
f#fryry,
1- Pag.2-3:Grondbeginselen 15. Pag.22:EE Quiz nr 117
2. Pag.5: EE Quiz nr 13 16. Pag.23: Showtime
3. Pag.6: EEQuiz nÍ. 19 17. Pag.24: EE Quiz nt.125
4. P ag.7: EE Quíz nr.26 'lB. Pag.26rAfmaakliedje, nr 137
5. Pag- 8: EE Quiz nr.32 19. Pag.2g nr149
6. Pag.10:EE Quiz nr.45 20. Pag.28: EE Quiz, nr 151
7. Pag.12-13:Showtime 21. Pag.29: Showtime
8. Pag. 14: EE Quiz nÍ.65 22. Pag.31, EE Quiz, N.164
9. Pag. 15: Afmaakliedje nr 72 23. Pag.32: EË Quiz, nr- 168
I0. Pag. 17: EE Quiz nr.84 24. Pag.33:nt.174
11. Pag. I 7: Afmaakliedje , nr.85 25. Pag.35:EE Quiz, nr.181
12. Pag.19:EE Quiz nr.98 26. Pag.36:Showtime
13. Pag.20: Afmaakliedje, nr.104 27. Pag.37: Showtime
14. Pag.21: nr.109 28. Paq.38: Showtime
 POSTTTETABET TROMBONE
nummers onder de noten = positie

, !::;:-i:,::iiï:,:::::#i:,
ot.hestnl Divitian

Zorgen voor le inslrurnenl

Doe het volgende voordat je het instÍument na het spelen teÍuglegt in de koffer:
. aat het vocht door de waterklep uit het ;nstrument lopen en blaas er ucht doorheen;
. veÍwijder het mondstuk en de coulisse. Haal de coulisse niet uit elkaat Leg het instrument in de koffer;
. spoel het mondstuk eenmaal in de week uit met warm leidingwater en droog het daarna grondig.

Een coulisse heeft regelmatig een beetje glijvloeistof nodig. Dat is snel geregeld:
. laat het uiteinde van de coulisse op de grond rusten en maak de vergrendeling los;
. maak de buis schoon;
' doeerwat glijvloeístof op;
haal de binnenschuif tevoorschijn en
' beweeg de coulisse snel heenenweer,zoveÍspreidtdeglijvloeistofzichoverdeschuif;
. de stembuis moet rege matig ingevet worden.Je leraar vertelt je welk vet en welke glijvloeistof
het meest geschikt is en wilje vast wel een handje helpen bij het aanblengen ervan.

LËT OPrk emt een buis ofje mondstuk, roep dan de hulp in vàn je leraar of dirigent. Het probleem rnoet
met speciaal gereedschap worden verho pen - om beschadiging van het instrument te voorkomen.
 47

POSITIETABET ÍROTI'IBONE

E F Fis Ges G

+
:
(t
E,=
+ct-t<l-
5=
7 6 5 4
-{i-
-
Gis As A Ais Bes

2
Fr 1

-
Cis Des Dis Es

Fis Ges

Gis As A

2 1

6 5

D
{D

I
+4"

FH Gb
+G
E F
e o fob+

2 3'" -2"
' + = v€reng de cou i5se ietí
'" = ve(ort d€ cou isse iets
48

ffi neotsten
Begrippen tpug.t
soli 29 Wereldmuziek
accent l5
solo 23,38
. Kum Bah Yah 25
thema en variaties 18 AÀ,4ER KA (VS)
achtst€ Íust 3l
ademhalingíeken 6
toevallg voorteken '16 . American Patrol 35
akkoord 28
toonladder 28 . AmeÍica the Beautifu 36
alegro I1
trio 25 ' Aura Lee l2
vierkwdnsmaat 26 . Ezekiel Saw theWheel 19
bass eutel 5 íini t[ met bdrsleute/)
vioo sleuteL 5 llnstr. me t viaahleutel) . GoTellAunt Rhodie 6
blLes 2l . Michael Row the Boat Ashore
26
Componislen . OnTop Of OLd Smokey 2l
canon l2 JOHANN SEBASTIAN BACH
. SklpTo My Lou l0
chromatlek l3 ' Koraal (Lrit cantate 147) l8 . Swinq Low Sweet ChaÍiot 39
chromàtischetoonladder l3 . Koraa 30 . The sÍeets oÍ LaÍedo 28
. Mênlret 20 . W.yfaring Stranger 35
D.C.alFine 18 . MenLret 3l . When the Salnts Go À,larching n 13,27
LUDWIGVAN BEETHOVEN AUSTRALIE

dirninuendo I l . Ode an die Freude 13

. Botany Bay 2ó
dlret 7 . Thema uit Syrnfonie nÍ.7 34 CANADA
dynamiek 9 ]OHANNES BRAHMS
€mbouchuÍe 2íkoperlhout . Thema uit symÍonie nr I 38 . O Canada 32
enhaÍmonisch€ noten 33 (koper en laag haut) CARIBISCH GEB ED
ANToN N DVohAK
. Banana Boat song '18

forte (_f) 9 ' ThemauitSymfonienr.9 CH NA

fÍas€ 20 'Uit de nieuwe weÍeld' 23 . Chinees vo ks iedje 34
gebroken drieklank 28 STEPHEN COLL N5 FOSTER DU TSLAND
gepunteerde ha ve noot 14 . Camptown Races l4 . Duits volksliedje 27
gepunteerdekwaÍtnoot 22 . Oh, SLrsanna 10 ENGÉLAND
ha ve noot 6 EDVARD GR ÉG
. London Bridge 8
halve ruÍ 6 . MoÍgenstimmLrnq(PeerGynt) l5 . ScarboÍoLrgh Fàir 22
FRANZ IOSEPH HAYDN
. Zeemans led 22
' Thema uit de Symfonle met de FRANKRIJK
herha ingsteken 5,26 paukens ag 28 . Au c air de la lune 8

h€r5telingÍeken 5 FRANZ LEHAR

. VaderJacob l2
hokje I €n hokjê 2 ló . Walsthema 17 ISRAËL

hulp ijnen 3 WOLFGANG AMADEUS MOZART

. Hatikva 30
inteÍval 24 . IMozaÉmelodle 8 ITAL É

krui5 5 . Eine k eine Nachtmusik 38 . CaÍnaval ln Venetië 29

]APAN
laÍgo 2l JACQUES OFFENBACH
. SakuÍa, SakuÍa 16

egatoboog '19 . Barcdro e l5 MEX CO

GIOACCH NO ROSS NI
. IMexicaans klapliedje ('Chiapanecas ) 15

maatstrepen 3 . Wilem Te 10
. La Bàmba 39
maten 3 CA]\TIILLE SAINT SAËN5
. La CucaÍacha 36
me€rd€r€ mat€n ruÍ 20 . Egyptische dans 34 OOSTENR JK

mezzo foÍte {./) 9 FRANZ SCHUBERT

. Een bekende wals 26
. Miitaiíe Ínars 21 SCHOÏLAND
mo5 JEAN SLEELIUS
. Auld Lanq Syne 22
, Flnlandia 26 KERSTL ED]ES

notenbalk 3 JOHN PHILIP SOUSA

. Jingle Bels 9
opmaat 9 . Ei Capitan 12
. Jo lyold sr.Nick l7
overbinding l4 . Hiqh School Cadêts l1 . l\rly Dreydl 9
PETER II ]ITS] TSJAIKOVSKY
. up On a Holrsetop '17

ràgtlme '19 . capriccio ltalien 35

rusten 4,6,7,3l . Slavische marr 33
simlle 20 (sldgw),7 (na et perc.) ' Thema uit OuvertuÍe 1812 l7
/ ,l \,

% /./
'
./'-