Scribd Logo
Upload

Welcome to Scribd!

  • Audyt Wewnetrzny Teoria I Zastosowanie-Rozdzial6

    Uploaded by

    Kate
    21 views22 pages

    Original Title

    audyt wewnetrzny teoria i zastosowanie-rozdzial6

    Copyright

    © © All Rights Reserved

    Available Formats

    PDF or read online from Scribd

    Did you find this document useful?

    Is this content inappropriate?

    Report this Document

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    21 views22 pages

    Audyt Wewnetrzny Teoria I Zastosowanie-Rozdzial6

    Uploaded by

    Kate

    Copyright:

    © All Rights Reserved
    Download as PDF or read online from Scribd
    Flag for inappropriate content
    Download as pdf
    of 22
    rozozin 6 Zakres zastosowan audytu wewnetrznego 6.1. Audyt wewnetrzny jako element corporate governance ‘Na rozwéj audytu wewngtrzmego duzy wplyw wywarlo przyjecie zasad fadu (nadzoru) korporacyinego ~ corporate governance ~ wydanych przez Organi- zacie Wspélpracy Gospodareze} i Rozwoju (OECD) w kwietniu 1999 roku, ‘Nadzér korporacyjny wigze sig 2 istnieniom sieci relacji migdzy kadrg kie- rownicza spélek, zarzadem, radg nadzoreza, akejonariuszami i inmymi grupami interesu, Ponadto tworzy strukturg, za postednictwem klérej ustalane sq cele spotki, Srodki na ich realizacje i srodki motywowania wynikéw. Dobry nadz6r korporacyjny powinien zachgcaé zarzad, radg nadzorczq i kadre kierowniczq spolki do osiggania celéw, Ktére lezq w interesie spotki i je} akejonariuszy, a takze ulatwié efektywne monitorowanie, sprzyjajge tym samym bardzie} wydajnemu wykorzystaniu je) zasobéw"™. Przy okreslaniu zasad corporate governance oparto sig na istnicjqeych w Wielkiej Brytanii dobrych praktykach nadzoru korporacyjnego, do kt6rych ‘mozna zaliezyé Raport Cadbury’ego, Raporty Greenbury’ego i Hampela, Po- gczone zasady oraz Raport Turnbulla, Raport Cadbury’ego zostal opublikowany 1 grudnia 1992 roku przez Komitet ds. Finansowych Aspektow Nadzoru Korporaeyjnego, powolany przez Radg Sprawozdawezosci Finansowej, Londyiiska Giekde Papieréw Wartosciowych oraz bieglych rewidentéw w celu sformutowania zaleceit ww sprawie okreslenia podstawowych asad, ktore zobligowalyby dyrektoréw do zapewnienia odpowiedniej kontroli nad dziatalnoseig spétki"*. W Raporcie Cadbury’ego wyznaczono elementy, ktére nalezy respektowaé przy sprawo- waniu kontroli wewngtrzne} * OLCD Principles of Corporate Governance. Organization of Economic Co-operation and Development, Internet 199%; prayiceone za Aud wewngtr2n.., $27 © The Finacial Aspet of Corporate Governance, Gee and Co Li don 1992, 1. Andy weometey nk element conprtegovemance 135 = monitoring i dristania naprawes = dzialania kontrolne, = identyfikacja ryzyka, priorytety i cele kontrol, = Srodowisko kontrol Inicjatywa opracowania ,zegut gry” zrodzita sig w zwigzku 2 nagtymi i nie- spodzicwanymi upadkami duzych brytyjskich korporaeji, w tym spektakularne bankructwa banku BCCI i koncernu Maxwell, oraz brakiem poczucia odpowie~ ddzialnosei zar2qd6w i rad nadzorezych 2a dzialalnosé spétek. Londyfiska Gielda Papieréw Wartosciowych zachecala spélki notowane na gieldzic do coracznego wydawania oSwiadezenia o stosowaniu dobrych praktyk zawartych w Raporcie Cadbury’ego. ‘We wstepie do Raportu stwierdza sig, 2e wobec prawa, zarzad i rada nadzor- eza sq odpowiedzialni za gospodarowanie majatkiem spétki oraz zapewnienie niezbgine] i skutecznej Kontroli nad jej dzislalnoscia, ‘W Raporcie Cadbury'ego zalecono, aby wszystkie spélki publiczne ustanowily komitety audytu, podporzadkowane bezpostednio radzie nadzorczej. Komitety audytu powinny byé niczalezne, obicktywne i micé upowaznienie do przepro- wadzenia dochodzenia w kaZdej sprawie oraz niezbgdne do tego Srodki. Raport lbury’ego zawiera wytyezne w sprawie zasob6w (aktywow), zapiséw ksiggo- .wych przed falszerstwami i znieksztalceniem wyniku finansowego jako elementu sprawozdawezosei finansowej oraz ochrony systeméw informatyeznych, race nad najlepszymi praktykami nadzoru korporacyjnego byly kontynuowane w Wielkie} Brytanii przez Komitet Greenbury’ego, powolany w styczniu 1995 roku przez Konfederacjg Przemystu Brytyjskicgo. Komitet opublikowal zalecenia dotyczace wynagrodze eztonkéw zarzadu i rad nadzorczych, W listopadzie 1995 roku Rada Sprawozdawezosei Finansowe) powolala Ko- mitet ds. Nadzoru Korporacyjnego, z przewodniczgcym Ronaldem Hampelem, Komitet przeprowadzil ankiete w sprawie wdrozenia dobrych praktyk nadzoru korporacyjnego, w tym zalecenia Raportu Cadbury’ ego, Zalecenia Raportu, do- tyezace powolania komitetu audytu, zostaly wdrozone przez prawie wszystkie wwigksze spétki i w niewiclu mnicjszych spétkach, 'W Raporcie Hampela zwrécono uwage, ze ezlonkowie zarzadu irad nadzor- czych nieprzychylnie przyjelizalecenia Raportu Cadbury’ ego w sprawie ofwiad- czeéina temat efektywnosci systemu kontroli wewnetrzne) spétki W czerweu 1998 roku opracowano w Wielkiej Brytanii Polaezone zasady, Kt6rym obowigzujace reguly notowania spdtek na gietdach nadaty range regulacji prawnych, We wstepie autorzy zaznaczyli, 2e opracowanie jest oparte na zasadach uigtych w Raportach Cadbury'ego i Greenbury’ego. Zawiera ono ponadto zasady 136 Ronda 2skrescattsoms suds wewntinege opracowane przez Komitet ds, Nadzoru Korporacyjnego wraz z poprawkami wprowadzonymi przez Londytiska Gielde Papierow Wartosciowych, Kierownictwo firmy powinno co najmnic} raz w roku preeprowadzié oceng cfektywnosei systemu kontroli wewnetrznej oraz zawrzeé w sprawozdani adre~ sowanym do udzialowe6w informacje 0 przeprowadzeniu takiej oceny. Nalezy réwnie? powolaé komitet audytu, w ktérego sktadzie powinno byé co najmnie) trzech ezlonkéw rady nadzoreze} Kilkunastostronicowe opracowanie Kontrola wewngtrena, Preewodnik dla dyrektoréw odnoszaey sie do Polgezonyech zasad~ 2wane Rapor- tem Turnbulla (od nazwiska przewodniezacego komisii przygotowuigeej to opra- cowanie Nigela Tumbulla), zostalo wydane przez Instytut Bicglych Rewidentow Angliii Walii we wrzesniu 1999 roku, Zalecenia w nim zawarte sq rozwinigeiem asad kontroli wewngtr7ne} i obowigzuig spétki notowane na gieldach brytyjskich oraz zarejestrowane w Wielkie} Brytanii Autorzy Raportu Tumbulla podkreslaja, 2¢ system kontroli wewngtrzne} odgrywa kluezowa role w zarzadzaniu ryzykiem, ktére 2 koleiistotnie wplywa na realizacjg celéw gospodarezych. Wraz ze zmiang warunkéw prowadzenia Gzialalnosei gospodareze} zmicnia sig réwniez ryzyko, na kt6re jest narazona spétka, Dobry system kontroli wewnetrzne) ogranieza, leez nie eliminuje, mo2- liwosei podejmowania blgdnych decyzji, omijania procedur i uniewaznienia wynikéw kontroli, Kierownictwo firmy powinno wyegzekwowaé otrzymywanie sprawordai dotyezaeych efektywnosei kontroli wewnettznej i dopilnowaé przeprowadzenia corocae} formalne} oceny systemu kontroli wewnetrznej. W sprawozdaniu z dzia- lalnoSci kierownictwo powinno stwierdzié, 2e w spétce warozono proces ciagtezo identyfikowania, oceny i zarzadzania ryzykiem, Ze funkejonowal on w okresic ob- jgtym danym sprawozdaniem i jest monitorowany przez zarzad. Raport Turnbulla zawiera réwniez zalecenia dotyezace rozwazenia potrzeby utworzenia komérki audytu wewnetrznego, ‘Nagle i niespodriewane upadki duzych firm (Enron, WorldCom, Anders, Parma- Jat, Ahold) oraz ujawnione przy tym nieprawidlowosci i oszustwa spowodowaly, 22 Kongres Stanéw Zjednoczonych uchwalit 30 lipca 2002 roku ustawg Sarbanes -Oxleya (SOX), of nazwisk dwéch amerykaiskich senatoréw'", Jest ona bard} rygorystyezna niz raporty brytyjskie, jesli chodzi o odpowiedzialnose i obowiga ki oséb zarzadzajgcych spétkami. Ustawa Sarbanesa-Oxleya wprowadzila organ Usiawa Sarbunesa-Oxleya nazywana jest usta SOA (od Sarbans-Osley Act ub SOX. W isigoe proygto st SOX. Pot, Sarbaner-Oxley- Financial and Accounting Disclosure Infor- ‘maton, pw surbans-oxleycom. (1. Andy weometeny ink lament conentegovemance 137 regulujaey obszar audytu wewngtrmego, czyli Rade Nadzoru nad Ksiggowoseig Spilek Publicznych (Public Company Accounting Oversight Board - PCAOB), PCAOB zobligowalo audytoréw do przeprowadzania oceny efektywnosei komi- tetéw audytu oraz do zapewnienia czlonkom komitetu niezaleznosci od kierownic~ twa firmy. Kontroli poddano réwnie? firmy audytorskie, poniewa2 wiele razy nie informowaty kierownictwa jednostek o stwierdzonych nieprawidlowosciach, aby nie stracié klientéw. Giéwnym celem SOX byto przywrdcenie zaufania inwestordw poprzez maczne zaostrzenie wymogéw wobec kluczowych graczy na rynku finan sowym w zakresie efektywnosei Kontroli wewngtrznej podmiotSw zarejestrowanych Ww US Sccurites and Exchange Commission (SEC). 0 cfektywnosci kontroli wewngtrznejtraktuje Dzial 404 SOX, w ktrym okre- lono warunki zapewniajgce efektywnosé kontroli wewnetrznej nad sprawozdaw- czoicig finansowa, Narzucono obowigzek weryfikacji przez biegtych rewident6w przyjetych przez spélke rozwigzai w zakresie kontroli wewnetrzne) oraz oceny cfektywnosei kontroli dokonywanej przez zarzad, Dial 404 zaczal obowiazywaé (w odniesieniu do sprawozdat finansowyeh) za lata obrotowe kofiezgce sig po 15 listopada 2004 roku spétki zarejestrowane w Stanach Zjednoczonych oraz za, lata obrotowe koriezgce sig po 15 kwieinia 2005 roku ~ emitent6w zarejestrowa- nych poza Stanami Zjednoczonyri Ustawa narzuca obowigzek opracowywania kwartalnych i rocznych spra- wozdaii, ktére powinny byé zatwierdzone przez prezesa zarzadu lub dyrektora do spraw finansowych i zawieraé stwierdzenia, Ze”; a) osoby, Ktére podpisaly sprawozdanie, zapoznaly sig z jego treseia, b) osoby te sq przekonane, na podstawie posiadane} wiedzy, 2e sprawordanie nie zawiera stwierdzei nicprawdziwych oraz nic pominigto w nim zadne} istotne] kwesti, ©) osoby tesa przekonane, 2e dane finansowe zawarte w sprawozdaniu rzetelnie oddaja sytuacjg finansowa spéiki, 4) osoby te ponoszg odpowiedzialnosé za kontrolg wewnetrza w spéte ©) osoby te ocenily efektywnosé kontroli wewngtrznej w okresie 90 dai poprze- daajqeych wydane sprawozdania, 1) zdaniem oséb podpisujgeych kontrola wewngirzna w spélce jest efektywna, Ustawa Sarbanesa-Oxleya oraz standardy notowania spélek na Gieldzie Nowojorskiej podkreélaja role audytu wewngtrznego. Kicrownictwo komérki audytu wewngtrznego zyskato uznanie i wsparcie kadry zarzadzajgce ‘A. Haythomnthwsite, Te Lot ofthe Internal Auditor, Accountancy”, 2003, Maj, ol. 13 Audyt west. opt, $37 138 Rnd 2skvesattsoms suds wewnetinege ‘W spéikach publicznych audyt wewnetrzny odgrywa wang role we wdrazaniu postanowies Dzialu 404 ustawy Sarbanesa-Oxleya. Wymagaja one, by prezesi firmy skladali oswindezenia, ze w ich firmach funkejonuje system oceny kon- troli wewnetrane} i zarzadzania ryzykiem, Komérki audytu wewnetrznego biorg aktywny udzial w planowaniu, zarzadzaniu projektami i wykonywaniu zadait wspierajgeych kadre zarzqdzajqca w zapewnieniu efektywne| kontroli sprawoz- dawezosei finansowe). (0d pracownikéw komérek audytu wewnetrmego wymaga sig dabrego przygo- towania w zakresie kontroli wewngtrzne}, rachunkowosei i informatyki, W niekto- rych firmach personel operacyjny, na zasadzie rotagi, pracuje czasowo w komérce audytu wewngtrznego, aby udostepniaé jej swoja wiedze operacyjn. ‘Audyt wewnetrzny powinien bardzo szybko reagowae na zarzuty o nadudy- ciach w firmie i Scisle wspélpracowaé z radeq prawnym. Mingly ezasy ,we- wnetrznych konsultantéw biznesowych” i ,partneréw do spraw doskonalenia proces6w”, Z uwagi na wymagania Dzialu 404 audytor wewngtrzny musi byé niezaledny od kierownictwa, aby még! odgrywaé gléwng role w sodowisku kontroli wewngtrzne). Poziom niezaleznosei i obiektywizmu audytora wewngtrz nego moze micé duzy wplyw na zakres badai prowadzonych przcz audytora wewngtrznego przy ocenie zapewniefi kierownictwa na temat skutecznosei kontroli wewngtr2ne}. Biorge pod uwage role audytu wewngtrznego w firmie, nalezy ocenié umiejet- nosei audytoréw, a w przypadku brak6w pewnych zdolnosei i wiedzy, zlecié czg86 (cosourcing) lub wszystkie (outsourcing) zadania zwigzane 7 audytem wewngtt7- nym jednostkom zewngtrznym., Korzystanie 2 2ewnetrznych uskugodaweéw moze takze ezasem pomée w zapewnieniu niczaleznosci i obicktywizmu. Wspélpraca audytoréw wewngtrznych z zewnetrzymi uslugodaweami ulatwi rozpoznanie, kontrolowanie i monitorowanie ryzyka i przesunigcie zasob6w do 2adai priory tetowych. Wspélpraca ta moze byé jednak ezasem ryzykowna, W ustawie SOX podkreslono osobista odpowiedzialnosé os6b podpisu jacyeh sprawozdanie finansowe za rzetelnosé danych sprawozdawezych i efektywnofé kontroli wewngtrzne), Potwierdzenic nierzetelnego sprawozdania powoduje nalozenie kar na prezes6w zarzadu oraz dyrektorw do spraw finanso- .wych, w tym takZe kar pozhawienia wolnosei, Dla poréwnania, brytyjskie raporty zakladaly wspélng odpowiedzialnoSé catego zarzqdu i rady nadzoreze} ‘Kwartalne i roczne sprawozdania powinny zawieraé opis ujawaionych nieprawidlowosei i stabosei kontroli wewngtranej, ktore mogg mieé wplyw na jakoS6 informaeji sprawozdawezych, opis wazniejszych zmian wprowadzonych Ww systemie kontroli wewngtr2ne) oraz praypadki oszustw popelnionych w spl ce, niezalemic od ich wartosci, Oswiadezenie prezesa zarzadu lub dyrektora 11. Andytweumetey ink element conontegovemance 139 finansowego, dolgczone do rocznego sprawozdania finansowego, powinno bye aweryfikowane przez bieglego rewidenta badajacego sprawozdanie. Zgodnic z wymogami Dziatu 404 dyrektor generalny (prezes zarzadu) i dy- rektor finansowy spéIki maja obowiazek dolgczyé do rocznego sprawozdania finansowego oswiadezenia dotyczgce systemu kontroli wewngtrzne} spétki okresiajgce™: 8) odpowiedzialnosé kierownictwa za ustalenie i utreymywanie odpowiednich mechanizméw sprawozdawerosei finansowe) spélki, ‘oceng kierownictwa na temat skutecznosei kontroli wewngtrzne} spéiki oraz procedur sprawozdawezosei finansowe} na koniec ostatniego roku abroto- wego spétki, ©) fakt, 2 biegly rewident zatrudniony przez spélke poswiadezy! oceng kontrol ‘wewnetrzne} i procedur sprawozdawezosei finansowe} przez kierownictwo. » Ponadto Dzial 404 preeyzuje, Ze = ocena kierownictwa musi opieraé signa procedurach wystarczajgcych do oceny systemu i zbadania efektywnosei kontroli, —kierownictwo powinno przechowywaé dokumentacie bedaca podstawa oceny systemu kontroli wewnetrznej przez 7 lat (norma ISO 15489)", = jedeli wystapig istotne slabosci kontroli wewngtrane), to kierownictwo nie moze stwierdzaé, Ze jest ona skuteczna ‘W ustawie Sarbanesa-Oxleya odniesiono sig réwnie? do obowigzku tworzenia komitetu audytu, ktéry ma pelnié nadzér nad pracami audytoréw wewngtrznych, Ustawa stwierdza, ze komitet audytu sklada sig 7 eztonkéw zarzadu i rady nad~ zoreze}. Jezeli w spélee nie powolano komitetu, to jego funkeje pelni zarzad. We- ryfikacja efektywnosei kontroli wewnetrznej, zarzgdzania ryzykiem i zarzadzania organizacja jest przeprowadzana nie na zlecenie zarzadu, Iecz poprzcz komitet audytu na zlecenie rady nadzorezej. Ponadto komitet audytu sprawuje nadz6r nad pracq i niezaleznoseig audytoréw wewngtranych i zewnetrznych, Zaostrzone wymogi co do kontroli wewngtrzne}, wynikajqce z ustawy SOX, musza na razie spelniaé te spétki gieldowe, ktdrych macierzyste przed- sigbiorstwa znajduja sig w USA lub ulokowaly Kapital albo dlug na rynku amerykaiiskim, Kolejna, najliczniejsza grupa spétek, ktére w maicjszym lub wigkszym stopniu musza spelnié wymogi Dzialu 404, sq spétki zalezne od wy mienionych podmiot6w. " K.Suldryiski, Seka 404 Sarbanes. Oxley Act, .Nase Rynek Kapitatowy” 2004, m3, KCzeewitisi, Aude wewngtrny, opt, $404 140 Ronda sires cttsomss suds wennetinege Komisja Europejska™ proponuje preyigcie nowej dyrektywy 0 ustawowych rewizjach finansowych, opartej na ustawie Sarbanesa-Oxleya, ki6ra precyzowala- by zakres obowigzk6w bieglych rewidentdw prowadzgcych badania sprawozdait finansowych, podkreslajge zasady etyczne majqce zapewnié obiektywizm i nic- zalemosé bieglych. Paistwa ezionkowskie UE moglyby na swoim terytorium wprowadzié przepis nakazujgcy obowigzkawg zmiang co siedem lat biegtego rewidenta badajqcego ksiggi FFirmy poddane audytowi zewngtrzmemu mialyby obowigzek powolunia komisji audytu zlozonych z os6b niezalednych, kiére sprawowalyby nadzér nad procesem rewigii ksigg i pozostawaly w bezposredaim kontakcie z bieglym rewidentem, Komisie te moglyby dokonywaé wyboru bieglych rewidentSw i praedstawie kandydatow do zatwierdzenia przez udzialowew firmy. Zamiarem Komisji Europejskie) jest wprowadzenie na obszarze Unii Euro- pejskiej migdzynarodowych standardow dla wszystkich ustawowo wymaganych audytw, Réwnied w Polsce opracowano dobre praktyki nadzoru korporacyjnego, Zasady przygotowat Komitet Dobrych Praktyk Forum Corporate Governance i zostaly one prayigte przez Gielde Papieréw Wartosciowych w Warszawie SA Ww 2002 roku, Formula one zasady dotyezace organizacji funkejonowania trzech ghownych organdw spétki: walnych zgromadzes, rad nadzorezych i zarzadéw. Czlonkowie rad nadzorezych powinni posiadaé stosowne wyksztalcenic, do- Swiadezenie zawodowe, ugruntowang pozycig zawodowg oraz reprezentowaé \wysoki poziom moralny. Wszyscy biegli rewidenei i firmy audytorskie byliby sprawdzani pod katem JjakoSei Swiadezonych uslug. Firmy zajmujgce sig audytem spélek gieldowych, bankéw lub firm ubezpieezeniowych musialyby przedstawiaé coroczne raporty szezegblowo prezentujgce ich wlasng dzialalnosé, ujawniajgce ich migdzynarodo- wwe powigzania oraz opisujgce swiadezone przez siebie uslugi, niebedgce rewizja ksigg. Reporty te musialyby zawieraé migdzy innymi opis stosowanych rozwigzatt w zaktesie governance i system zapewnienia odpowiednie} jakosei uslug oraz ogwiadezenie zarzqdu o skutecznosei tyeh rozwigzas. Zdaniem wicedyrektora ACCA Rogera Adamsa ,Propozycja Komisiistanowi wlaseiwa reakejg na obawy, jakie pojawily sig ostatnio,juz po uchwaleniu ustawy Sarbanesa-Oxleya i aferze Parmalatu (firma wloska). Parmalat wyradnie popehngt Europe w kierunku amerykaiiskiej ckultury zasad», ktérej pomnikiem jest ustawa Sarbanesa-Oxleya. Bicgli rewidenci i organy regulujgce musza w petni zdawaé sobie sprawe 2 zagrozef i ciggle demonstrowaé na zewnatr, 2 stosuj jedynie OM. Sawick,Sarhanes-Onley po ewopely, ,CFO ~ Magazyn Finansiséw” 2004, 4 (2. Audit weve nk ro maritrnga presgbostnn 141 najlepsze praktyki, Jest to wane, by maleé wlaSciveg rownowagg w calym ob- szarze niedawno poszerzonej Unit Europejskiej"™ Proponowane pracz Komisig Europejskg Migdzynarodowe Standardy Au- dytu (International Standards on Auditing — ISAs) zyskaty akceptacjg ACCA (Association of Chartered Certified Accountants) 2 zastrze2eniem, 2e powinny tyé wdrozone po ich zatwierdzenin przez Rade Migdzynarodowych Standar- déw Rewizji Finansowej i Prac Poswiadczajgcych (International Auditing, and Assurance Standards Board ~ TASB) i nie moga podlegaé procedurze zatwierdzenia rownie skomplikowanej jak Migdzynarodowe Standardy Spra- wozdaveczoéei Finansove} Propozysje Komisi Europese spotkaly sig przychylnym pryigciem prac Curopejska Federacig Ksiggowyeh (Iran, Fédération des Experts Comptables Européens ~ FEE), koma jednak zauwazyla, 2e proponowane rozwiazania nie ida dostatecenie daleko w kwvestiach nadzoru,standatdév rewiai ksigg,nieza- lemose i odpowiedsialnosc. Calonkowie zarzadu powinni dbaé o presrzystosé i efektywnosé systemu zaraadzania spk oraz prowadzi ej sprawy zgodnie zprxpisami prawa i dobra prakiyka, Zarzad, we wspétpracy zrada nadzoreza,okresla strategie oraz gt6w= ne cele dealania sptki oraz jest odpowiedzialny 2 ich wdrodenie i ealizacg. Zarzad powinien zapewnic prowadzenie wtasciwepoltyki informacyjne} oraz przeptyw informacji wewnetrznych i zewnetrznych. Powinien réwniez regularnie j wyererpuigeainformowaé radg nadzorcza 0 wszystkich istotnych sprawach dotyergeyeh dziatalnosé spdtki oraz 0 ryzyku zwigranym z prowadzong dziae talnoscig i sposobie zarzqdzania tym ryzykiem. Calonkowie rad nadzorezych i zarzadow oraz biog rowidenci powinni udziclaé uczestikom walineg0 Z870- madzenia wyjainieh i informaci datyergeych spat 6.2. Audyt wewnetrzny jako Zrédto monitoringu przedsigbiorstwa Corporate governance (tad korporacyjny), rozumiany jako system stuzacy efek- tywnemu, Kompleksowemu kierowaniu i kontrolowaniu preedsigbiorstw,zaklada optymalne zastosowanie wszystkich instrument6w monitoringu przedsigbiorstw, atakze rorybudowany audyt wewngtrzny. Wymagania wobec audytu wewngtr7nexo © Tbidem ® Zgodni zdfiniia Raport Cadbury’egoz 1992. 142. Ronda 2skrescttsomss suds wewnetinege sa coraz wigksze, ze wzgledu na dynamiczne otoczenie przedsigbiorstwa i potrze- by zglaszane przez Komitet audytu, rade nadzorezg i kierownictwo operacyjne, Stwarza to réwnoczesnie wyzwania i szanse dla audytoréw wewngtrznych. Po- trzeba zapewnienia bezpicezefstwa grupom zainteresowanym sytuacig finansowg firm (inwestorom, pracownikom, radom nadzorezym, kierownictwu) szezegolnie \wrtosta po ujawnieniu wielu skandali finansowyeh na swiatowg skale. W réznych krajach powstajg odmienne koncepcje przywrécenia zachwianego zaufania, 'W krajach anglosaskich, na czele z USA, problem ma byé rozwigzany 7a pomocg ustawy Sarbanesa-Oxleya, ktGra weszla w Zyeie 30 lipea 2002 roku i dotyezy preedsigbiorstw notowanych na gicldzie. Ustawa zawiera migdzy in- ym nowe i zaostrzone postanowienia dotyczace powstajacej Rady Nadzoru nad Ksiggowoscig Spotek Publieznych (PCAOB), méwigce o sporzadzaniu rocznych sprawozdat finansowych spétek publicznych, poswiadczaniu pod przysigga obo- wigzkowych sprawozdat przez dyrektora naczelnego i dyrektora finansowego, niezaleznosci audytu zewngtrznego oraz odpowiedzialnosci cywilnokamej kadry zarzqdzajqee} spblek publicznych, Kraje europejskie stawiaja na samoregulacjg rynkéw. Najlepsze praktyki fadu korporacyjnego powinny wskazaé przedsigbiorstwom mozliwosei zapewnicnia preejraystosci i rzetelnoSei sprawozdawezosei finansowe) Odpowiedziainosé i przejrzystosé sq filarami ladu korporacyjnego"™. Poza tradycyjnym, rocznym sprawozdaniem finansowym wymagane sq dobrowolnie publikowane iloSciowe i jakosciowe informacje 0 przedsigbiorstwie, Cytelnicy sprawordania finansowego cheieliby mieé pewnosé, 2e podane w nim informacje 59 prawdziwe i przedstawiajg godny zaufania obraz.firmy. Monitoring przedsigbiorstwa powinien byé permancntny i tak skonstruowa- ny, by wszystkie funkeje zarzadzania wzajemnie sig uzupelniaty i jak najlepie} zabezpieczaly przed ryzykiem (schemat 6.1.) \Wymaga to jednak koordynaeji funkeji zarzgdzania, Przeplyw informacji nie moze ograniczaé sig do jedne} rozmowy na temat planowanis rocznego, lecz konicezna jest biezgca wymiana informaeji o planowaniu i wynikach waznych do okreslenia ryzyka (schemat 6.2) W procesie identyfikacji ryzyka waane jest znalezienie wspélnego jgzyka, ktdry jest podstawa jednoznacznej i efektywnej wymiany informacji, Preydatna jest mapa ryzyka, bedgca réwnied instrumentem komunikacji, Jezeli w przed~ sigbiorstwie istnieje zaawansowany system zarzadzania tyzykiem, przejmuje on inigjatywe w procesie jego identyfikacji. Audyt wewngtrzny moze ograniczyé sig tylko do preegladu i weryfikacji procesw zarzqdzania ryzykiem. Jeveli brakuje © Rapor Cedbury’ego 21992. 2. Audyt weomettny tk idl montringu proedghintwe 143 zarzadzania ryzykiem, audyty wewngtrzny i zewngtrzy powinny stworzyé pod stawy do jego identyfikacji, Schemat 6.1. Funkcja audytu wewmnetrznego na tle innych funkcj zarzadzania Ragga ae informed poo stratepicane operacyne informeeyine vavvadenie (Oairnuanie 9 azataic poten” = (gam Cate, Felocuaany —|(Contoune | (etn > : (Gites) CS 7 essezcenio pa —— dicwcem win De) ‘G integralnosé pe — El rocainot ‘rst: RA. Bubacker, M. Schweizer, Getegene Anfoderungen an die Interne Revision, .Det Schweizer Treuhnder”, 2002, 6 Kaddy wigkszy koncern migdzynarodowy ma wlasna, albo ezeéciowo lub calkowicie poza przedsighiorstwem, komérke audytu wewnetrznego W nicktérych krajach regulacje prawne uznaja audyt wewnetrzny za dzialanie konieezne, Gielda w Nowym Jorku uchwalila 1 sierpnia 2002 roku, 2e spotki gietdowe muszq mieé audyt wewngtrzny"™. ‘Wiedza fachowa i doSwiadczenie audytoréw wewngtrznych predysponuje ich na specjalistow z. zakresu ryzyka, systeméw informatyeznych i Tadu korpora- ceyjnego, Potwierdza to standard 2100 ITA: ,,Audyt wewngtrzny ocenia systemy zarzqdzania ryzykiem, kontroli i ladu korporaeyjnego oraz przyezynia sig do ich poprawy”. ° NYSE Corporate Accountability and Listing Standards Commit, Corporate Governance Rules Proposal, § 76 Each sted company must have enteral uit function” 144 Ronda sires cttsomss suds wenntinege Schemat 6.2. Organizacja, koordynacja i wymiana informacji miedzy funkcjami zareadzania Wale zaromadzenie J Rada nadzoreca Komitet audyta | Zaceqlensicryxkiow Audyewewaetzay. lami rvikiem conraing — fem] Kirownisin my fe 7 podstawowe podporzgdkowanie oordynacaipracpyw informa ‘roo: Bumbacher, M. Schweizer, Gestegene Anforderungen an de Interne Revision, .Det ‘Schweizer Teukinder”, 2002, 1 Audyt wewngtrany, ktéry ma poméc w zabezpieczeniu praedsigbiorstwa przed ryzykiem i spelniaé inne wymagania (schemat 6.3.), powinien byé niczalez- ny, obicktywny i efektywny. Jezeli chodzi 0 zabezpieczenie przed ryzykiem, to w ostatnich dziesigeiu latach zaszla wyrazna zmiana rél. WezeSnie} audyt we- wngtrany dotyczyt gléwnie finanséw, a obecnie wszystkich istotnych proceséw 2. Audit weometeny tk rid mentoring proedsghintwe 145 driatalnoSei przedsigbiorstwa, Najnowsza generacja audytu wewngtrmego pr7yi- imuje funkeje zarzgdzania ryzykiem biznesowym i sprawdza jego skutecznose przy zabezpicczaniu sig przedsigbiorstwa przed tym ryzykiem. Schemat 6.3. Wymagania wobec audytu wewnetr2nego ‘Komitet audyra Kicrowictwo Rada nadzoreza operatywnelokalne Veyeko Viworzenie wartode firmy Kierownictwo firmy Viyayko {vorzenie wards firmy “Vefektywno ponoszonyeh kosrtbw ‘redo: RA. Bumbacher, M. Schweizer, Gestegene Anforderungen an dle Interne Revision, Der Sehweizer Treuhinder, 2002, 11 Jak wynike z doswiadezesi Est & Young", klienei réznych branz i rézne} wielkosei przedsigbiorstw 2adaja powrotu do klasyeznych zadarh audyta we~ wngtrznego, Bardziej preferowane sq cele audytu odnoszace sig do samego ry zyka, czyli przestrzegania praepis6w i integralnosci proceséw ekonomicznych w przedsigbiorstwie lub skutecznosei systemu kontroli wewnetrznej, niz cele sShuzace tworzeniu wartosei dodanej, czyli efektywnosei i wydajnosei procesow albo pomiaru efektywnos Aby optymalnie odegraé role instrumentu monitoringu przedsigbiorstwa, audyt wewnetrmy potrzebuje: a) okreslenia przynaleznosei onganizacyine), kt6rej towarzyszytoby silne wsparcie komitetu audytu, rady nadzorczej i kicrownictwa przedsigbiorstwa, ') zasobéw ludzkich, metodologii i wiedzy fachowej Dla zachowania niezaleznogei audytu konieczne jest jego formalne podpo- rzgdkowanie kierownikowi komitetu audytu (albo jezeli nie ma komitetu audytu "RJ. Bumbacher, M. Schwetzer, Gestegene Anforderungen.. opt 146. Ronda Zaks cttsomss suds wewntinege —przewouiniczqcemu rady nadzoreze)). Instytucjonalizacja komitetu audytu, nie odzowna w ramach systemu cheeks and balances, najbardzie} wspiera pozycjg audytu wewngtranego w przedsigbiorstwie. Komitet audytu powinien odgrywae sléwng role w procesie selekeji, nadzoru, zatwierdzania budzetu i oceny wynikéw audytu wewngtrznego, a takze stale nadzorowaé podziat zada migdzy audytem wewnetrznym i audytem zewngtrznym, w kontekscie potrzeby zabezpieczenia przed ryzykiem. Z technieznego punktu widzenia komitet audytu réwniez jest ‘dealnym i najwazniejszym partnerem audytu wewnetrzmego. ‘W sprawach administracyjnych, szezeg6lnie przy koordynae}i projekt6w audy- towych, wskazany bylby dodatkowy partner operacyjny, najlepiej dyrektor finan- sowy: Tego rodzaju funkeja koordynacyjna jest potrzcbna szczegéne tam, gdzic audyt wewngtrzny cafkowicie lub ezesciowo wykonuje ushugodawea zewngtrzny. Taki partner powinien mieé wiedze o przedsigbiorstwie i byé usytuawany wystar- czajgco wysoko w hierarchii, co ma zmaczenie w kontaktach zprzedsigbiorstwami Iub spétkami cérkami, ktérych dotyezy dany projekt audytowy. 6.3. Outsourcing audytu wewnetrznego Wiele rodzajéw uslug doradezych i kentrolnych Swiadezonych preez audytorow zewnetranych w ramach outsourcingu moze negatywnie wplywaé zaréwno na obraz niczalcimosei audytor6w, jak ina faktyemg niczalcmosé, W roku 2001 Wielka Pigtka audytoréw zewngtrmych Swiadczyla ustugi audytu wewngtrznego dla co najmnie} 20% firm zlisty 500 najwigkszych spélek magaynu ,.Fortune” i byto tylko kwestig czasu, kiedy wyjdzie na jaw duze naduzycie w sprawozdawezoseifinansowe},2wig- ‘zane ztakimi konfliktami interesu, Jednoczesne pelnienie dwéch rl jak to czynit na przyktad Andersen w odniesieniu do Enronu, naraza firme na bardziej wygérowane ‘oczekiwania co do wykrywania naduzyé i na 2wigkszong odpowiedzialnose Aby zminimalizowaé ryzyko prawne firmy ksiggowe i zwigkszyé zdolnosé orporacji do wykrywania i zglaszania w odpowiednim czasie oszustw w sprawoz- daniach finansowyeh, AICPA i Amerykafska Komisja Papierow Wartosciowych i Gield (US Securities and Exchange Commission - SEC) zalecily wyeliminowanie outsoureingu audytu wewngtranego we wszystkich spélkach publieznych. Zamiast tego spotki powinny mieé wlasne pelnoprawne komérki audytu wewnetrznego i alecaé firmom ksiggowym tylko specjalistyczne zadania (cosoureing), wspoma- gajqce zapewnienie swiatowej klasy audytu wewngtrznego™. ® GR. Aldhizer I, LD. Cashel, DR. Martin, Internal Aut Ousoweing, «CPA Jounal” 2003, vol. 73, par 63.Ousouring sudyuenngtirege 147 ‘W ostatniej dekadzie obroty firm ksiggowych za Swiadezenie slug dorad- ezych i kontrolnyeh rosly o ponad 20% rocznie. Jedng z najszybcie} rozwijaja- ceych sig uslug kontrolnych, swiadezonych przez firmy ksiggowe, jest outsourcing audytu wewngtrznego, W roku 1994 Instytut Audytoréw Wewnglrzych szacowal, 2e dochody firm ksiggowych 2 ustug audytu wewnetrznego byly daziesigciokrotnie wigksze od dochodéw z badania rocznych sprawozdait finansowych. W wigk- scosei preypadkéw ta sama firma ksiggowa Swiadezyla zaréwno uslugi audytu wewnetrznexo, jak i zewnetrnego. Outsourcing stal sig popularny, poniewa2 sig wydawalo, xe takie rozwigzanie oferuje duze korzySei korporacjom i firmom ksiggowym. Spétki mialy zyskaé Adrigki redukeji kos”tdw audytu wewnetrzmego oraz uzyskaniu dostgpu do sze- okie} wiedzy i doswiadezenia podmiotu zewngtrznego. Koset miat byé reduko- wany przez. wycliminowanie dublujgcych sig stanowisk i zadan 2 zakresu audytu oraz zmiang wynsgrodzefi pracownik6w z kosztéw stalych na koszty zmienne, Firmy ksiggowe mialy osiggnaé znaczne preychody 2 outsourcingu oraz wigksze ‘modliwosei lepszego roztozenia pracy w czasie, poniewar. duza czeéé zleconych prac mogla byé wykonywana poza sczoncm (w Iecic). Ponadto oczekiwano, 2 wiedza zdobyta podczas wykonywania zada z zakresu audytu wewngtrznego awigkszy efektywnosé badania rocenyeh sprawozdaa finansowych. Na prayklad, zrozumienie mechanizméw kontroli wewngtrane} uzyskane w czasie wykony- wania uslug audytu wewngtrznego misto zaoszezgdzié audytorom pracy prey dokumentowaniu i sprawdzaniu systemu kontroli wewnetrane} podezas badania sprawozdati finansowych oraz poszerzyé wiedze audytora na temat zagrozenia coszustwami speeyfieznymi dla klientéw. Niestety,rzekome korzySei 7 outsourcingu zostaly przecenione, Spaki nie byly w stanie zredukowaé koset6w audytu wewngtrznego w oezekiwanym stopniu, Obserwacjg te potwierdza badanie z 1991 roku, ktére pokazalo, Ze spéIki nie zyskaly oszezednosci koszt6w, chyba Ze firmy ksiggawe drastycznic obnizyly swoje stawki godzinowe lub zmniejszyly zakres audytu, COstatnie glosne oszustwa w sprawozdaniach finansowyeh (na prayklad w Enro- nie) sugerujg,2e outsourcing mote nie byé tak skutecany w wykrywaniu i zglasza~ niu oszustw, jak samodrielna komérka audytu wewngtrmego istnicjgca w firmie, W wyniku skandalu 2wigzanego z Enronem ustawa Sarbanesa-Oxleya 7 2002 roku zostala zastapiona dobrowolng samoregulacjq audytoréw SEC i PCAOB, Wejscie w Zycie ustawy Sarbanesa-Oxleya wyklucza i ogranicza wiele uslug nieaudytowych, kidre firma bieglych rewidentow moze swiadezyé klientowi podlegajgcermu Aby badania sprawozdat finansowych cieszyly sig zaufaniem publicznym, audytorzy musza byé niezalezni, Powszechne zaniepokojenie tym, 2e outsourcing 148 Ronde sires cttsoms suds wewntinege audytu wewngtrmego moze negatywnie wplywaé na faktyemng niezale”mosé, wynika glownie 2 wilkose’ i eigglego charaktera tych ustug oraz braku Seislych i dajgeych sig wyegzekowowaé zasad AICPA i SEC dotyezqeych niezaleznosci ‘Od roku 2000 SEC wymaga, aby wszystkie spélki publiczne oddzielnie wykazywaly (w dolarach) wartosé oplat za audyt zewnetrzny, doradziwo informatyczne oraz wszelkie inne (wlacznie z wynagrodzeniami za uslugi andytu wewnetrznego) placone firmom audytorskim. ‘Analizujae informacje 0 optatach nieaudytowych za 2001 rok, podane przez 307 spétek 2 listy 500 $ & P , Wall Stret Journal”, stwierdzl,2e w poprzednimn roku kadda 2 omawianych spélek nabyla ustugi nieaudytowe od swoich firm audytorskich (wedlug definiituslug audytowych sformulowanc) przez SEC). ‘Wplywy za ushugi nieaudytowe byly Srednio prawie trzykrotnie wyPsze od oplat 27a ushugi audytowe, Wéréd zbadanych spélek byly AOL. Time Warner (86,7% wazystkich wplywow za uslugi nieaudytowe), General Electric (76,9%), IBM (80,7%) i Motorola (94,196)! Chovia?oplaty 2a wile uslug doredezych i kontolnych nie sa due, Instytut Audytoréw Wewngtranych oszacowal, 2e wynagrodzenie za audyt wewnetrzny moze byé 10 razy wigksze od oplat za badanie rocznych sprawozdai finanso- wych™ (zakupy drogiego sprzgtu Komputerowego Tub programéw kompute- rowych dla klientéw to jeden 2 niewielu rodzajév uslug doradcaych, 2a ktére ‘wynagrodzenie moze byé réwnie duze, jk oplaty za uslugi audytu wewngtrznego ‘ecane podmiatom zewnetrznym). Dodatkowo, w przeciwietstwie do innych ushug doradezych i kontrolnych, oulsourcing audytu wewngtrznego nie jest ushi- 2a jednorazowa, ale jest stale oferowany, przez.co wzrastaprawdopodobietstwo nawigzania bliészych relaejiz pracownikami klienta Jak podaje Wall Street Journal”, w 1993 roku Enron zleit wykonywanie zadaf audytu wewnetrznego “Andersenowi, kéry zatrudnit wtedy 40 pracownik6w komérki audytu wewngtez~ nego Enronu. Andersen zatrudnittakze dyrektora komérki audytu wewngtraego, oferujac mu bardzo wysokie wynagrodzenic, aby nadal nadzorowal audyt we- wogtrzay (Andersen zaprzestal Swindezenia uslug audyeu wewngtrego, kiedy Enron postanowil praywrécié komérke audytu weingtrzego). Wielkosé tych do- chodw iciggly charaktr uslug negatywnie wplywajg na wizerunck niezale¢mosei ‘i nawel moga powodowaé nastawienie audytora na korzyséklienta, Wedlug bytexo przewodniczacogo SEC Arthura Levitta najbardziej oczywisty Konflikt interes ‘w Enronie polegat na zleceniu audytu wewngtranego Andersenowi, poniewaz on sam kontrolowat wlasna prac. © Ibidem © tpidem, 63. Ousouring suds enngtirege 149 ‘Wroku 2002,, Wall Street Journal” doniés), ze dla zapewnienia niezalemnosei audytoréw zwigeki zawodowe i akejonariusze co najmnie} 30 przedsiebiorstw z listy S00 magazynu Fortune” wyszliz inicjatywa wprowadzenia zakazu jed- noczesnego Swiadezenia uslug doradezych i kontrolnych przez audytoréw ze~ wngtrznych, Akejonariusze moze nie zlaja sobie sprawy z texo, 2e duza czesé plat za ustugi doradeze i Kontrolne moze byé zwigzana z.outsourcingiem audytu wowngtrmego. Gdyby wycliminowaé outsourcing audytu wewngtr7nego, pozosta- te oplaty za ustugi doradeze i kontrolne moglyby byé mniejsze i nie webudzityby zaniepokojenia w kontekécie niezaleenosei audytorow, Jedng 2 gléwnych przyezyn outsourcingu audytu wewnetrznego, utrzymujgce- g0 sig przez cale ata dziewigdziesigte, byt brak Scislych i dajgeych sig wyegze~ kwowaé zasad AICPA i SEC dotyezacych niezaleznosei audytoréw. Dnia I Tutezo 2002 roku AICPA wyslal swoim eztonkom poczta elektroniczng wiadomosé, 2 jego zarzad zatwierdzit uchwale zakazujgcg audytorom spétek publicznych jed- noczesnego Swiadczenia uslug w zakresie projektowania systeméw finansowych ‘iustug wdrozeniowych oraz Swiadezenia ustug audytu wewngtrmego na r7ecz stron trzecich. Zakaz nie dotyczy! spétek prywatnych, Przed tq uchwala podsta- wowe wytyezne AICPA zostaly opublikowane przez Komitet AICPA ds. Etyki Zawodowej w postaci interpretacji zasady 101, dotyezcej odpowiedzialnosei klientéw i biegtych rewidentéw, w awigzku 2 wykonywaniem ustug kontrolnych (lub ustug rozszerzonego audytu).Interpretacja odnosila sig do sytuacji, w kt6- rej biegly rewident Swiadczy! ustugi kontrolne klientowi zlecajgcermu badanie sprawozdania finansowego. Definicja uslug kontrolnych obejmowala pomoe w prowadzeniu audytu wewngtrznego lub rozszerzonych procedur audytowych wykraczajgeych poza wymagania ogélnic akceptowanych standardéw audytu (Generally Accepted Auditing Standards ~ GAAS). ‘Wedlug interpretaeji AICPA klienci zlecajaey badanie sprawozdania finan- sowego odpowiadaja za ustanowienie i przeprowadzenie kontroli wewngtrzne] oraz kierowanie audytem wewngtrznym. Ponadto Klient, a nie audytor, odpo- wiada za nastepujace zadania: a) wyznaczenie kompetentnej osoby, najlepie| sposeéd wyeszej kadry zarzqdza- gee] odpowiedzialne} za audyt wewngtrzny, ») ustalenie zakresu, ryzyka i czgstotliwosei czynnosei kontroli wewngtrznei, wigeznie 2 ezynnosciami wykonywanymi przez bieglego rewidenta w ramach rozszerzonego audytu, ©) oceng adckwatnosei wykonywanych procedur audytowych i ustalef. Niestety, wiele spélek 2 listy $00 magazynu ,Fortune”, ktére zlecily wyko- nywanie zadaii audytu wewnetrznego swoim audytorom zewnetrznym, w duze} 150 Rosin 2skrescstsomss suds wewnetinege mierze nie wypetnilo tych obowigzkéw, Pozwolity one swoim audytorom ze- ‘wngtrznym przejaé te obowigzki, zapewniajge w niewielkim stopniu nadzér wy- ‘magany przez AICPA. ‘We wspomniane] interpretaeji AICPA stwierdzono take, 2eniezalezno: dytora nie zagraza praestrzeganiu procedur wznawanych za rozszerzenie zakrest audyta 2wigzanego z badaniem sprawozdai finansowych (na przyktad wyko- nywanie przegladéw analityeznych, potwierdzanie naleznosci z tytulu dostaw { ustug), nawet jesli procedury te wykraczaj poza wymagania GAAS, Jednak zapis ten jest sprzeczny z wytyeznymi wydanymi przez SEC w lutym 2001 roku i obowigzujgcymi od sierpnia 2002 r. Interpretacia AICPA stwierdzala dale, e niezalezmosé audytora jest naruszona, esl biewly rewident dziata lub wydaje sig dziala jako eztonek kadry zarzadzajqce| lub pracownik klienta (firma ksiggowa wystepujaca jako jednostka nadzorujaca Iub odpowiedzialna za audyt wewngtrany Klienta). Preykladlem braku niezale?osei jest sytuacja opisana przez GH, Aldbizera II, LD, Cashella i D.R. Martina, W roku 2001 autorzy zadzwonili do okoto 60 spélek z listy $00 magazymmu Fortune” z prosba o potaczenic z dyrcktorem komérki audytu wewngtrznego, W ponad 20% przypadkéw polgczono ich z automatyczng sekretarka z nagrang wiadomoscig jedne) z firm 2 Wielkiej Pigtki, co sugerowalo, 2e zamiast wy- muaczyé sposréd swojego personelu osobg kompetentng, ktéra odpowiadalaby za audyt wewnetrzny, spétka przekazata firmie ksiggowej nadz6r nad audytem wewnetrznym klienta ‘Na poczatk 2000 roku, w edpowiedzi na prosby o dalsze wytycane, SEC poczat- kowo zaproponowala wprowadzenie calkowitego zakazu Swiadczenia pracz firmy ksiggowe uslug informatycznych i audytu wewngtrmego w ramach outsourcing, lecz od lutego 2001 roku SEC zlagodzila swoje stanowisko i wprowadzila tylko robe zmiany w dotychczasowych wytycznych. Chociaz SEC nie nalozyla zadaych dodatkowych ograniczefi na ustugi doradeze w dziedzinie informatyki, zmiany ograniezyly outsourcing audytu wewngtrzmego do nie wigeej nix 40% zadai audytu wewngtrmego klienta, zwigzanych 2 wewngtrzng kontrola ksiggows i systemami finansowymi, chyba ze wartosé aktywéw klienta wynosita 200 mln USD lub mnie Przed upadkiem Enronu wydawalo sig, 2 ta nowa zmiana ma niewielki wplyw na zaktes zecania ustug audyta wewnetrznego audytorom zewnetrznym (naley jednak zauwazyé, Ze ta zmiana miata weisé w Zycie w sierpniu 2002 roku). Problem ten reguluje zawarty w ustawie Sarbanesa-Oxleya wyrazny za- kaz ilecania przez wszystkie spélki publiczne podmiotom zewnetrznym, © thidem, 63 Ouhoureing audysuwennetenege 157 jakichkolwick uslug audytu wewngtrznego, zwiqzanych 2 wewngtrzng kontrol, ksiggowa i systemami finansowymi, Cosourcing by! jednak nadal dozwolony we wszystkich innych obszarach audyta wewngtrencgo, Zmiany te powinny wzmocnié ‘lolnoSé spétki do wykrywania i glaszania oszustw przez zachgcanie firm do utrzymywania pelnoprawnego dziatu audytu wewngtrznego, Moga one zmniejszyé ryzyko ponoszenia przez fimy ksiggowe zwigkszone} odpowiedzialnosci prawne} zaniewykrycie oszustwa, Jednak ustawa Sarbanesa-Oxleya nie zakazuje spétkom publieznym zlecania wszystkich zadai z zakresu audytu wewngtrznego (czyli outsourcingu) firmic ksiggowe), niebedgce} ich audytorem zewngtranym. Zaréwno standardy audytu zewngtrmego, ak i wewngtrmego, wymagajg tylko uuzasadnionej, a nie absolutne| pewnosei wykrywania naduzyé shusbowych przez \wyczulenie na warunki, w jakich wystapienie oszustwa jest bardzo prawdopodob- ne, Patrzgc realistycznie, audytorzy zewnetrzni moga nie byé jednak tak skuteczni w wykrywaniu oszustw, jak pelnoctatowi audytorzy wewnetrzni firmy. Jue w roku 1987 Komisja Treadwaya zachgeata korporacje do tworzenia nowyeh lub rozwijania istoiejgeych komérek audytu wewngtrznego w celu zwigkszenia prawdapodobiesistwa wykrycia i zgtoszenia powazmych naduzyé w odpowiednim cezasie. Ostatnie badania na teat naduzyé potwierdaja slusnosé zalecen Komisii Treadwaya, Na prayklad, w 1998 roku KPMG przeprowadzito ankietg wiréd calon- kaw najwyészej kadry zarzgdzajgce) 2 5000 najwigkszych amerykaiskich spélck publicznych, grup nickomereyinych i wladz lokalnych. Respondenei konsekwent- nie twierdzili, 2e najwigksze mozliwosci wykrycia naduzyé w ich organizacjach maja audytorzy wewngtrzni, a najmniejsze — audytorzy zewngtrani. Wedlug tego badania gléwnymi kluczowymi czynnikami pozwalajgeymi wykryé naduzycia jest powiadamiane klient6w i pracownik6w oraz anonimowe listy. Czynniki te ‘moga byé nieskuteczne, jesli pelnoetatowy audytor wewnetrzny nie jest dostepny nna micjscu, aby odbicraé tego typu zgloszenia. Kwesta ta jest szczegélnie istot- 1a, jes firma planuje wykonywanie zadai z zakresu audytu wewnettznego tylko w niepelnym wymiarze ezasu, na preyktad tylko w ezasie miesigey letnich, ‘W przeciwienstwie do innych rodzajéw ustug kontrolnych outsourcing audytu wewngtrznego to tykajgea bomba zegarowa i tylko kwestig czasu jest, kiedy jakis audytor zewngtrany Swiadezacy take ustugi audytu wewngtrzmego zostanie zamie~ svany w powarne oszustwo sprawozdaweze. Pelnige jednocresnie obie funkeje na zgcz Enronu, Andersen przez prawie pigé lat byt narazony na bardzie] wygérowane ‘oczekiwania co do wykrywanis naduzyé i zwigkszong odpowiedzialnosé odszko- dowaweza, Wyrok z czerwea 2002 roku skazujgey Andersena nie omacza, ze firma bbedzie zdolna do zaplacenia duaych odszkodowai zasqdzonych dla inwestorsw od Enronu, Sprawa ta ne jest jednak zbyt jasna, poniewaz Andersen przestal fwiadczys uslugi audytu wewngtrznego Enronowi pod koniec lat dziewigédziesiatych, zatem 152. Ronda 2siresrttsomss suds wewnetinege trudno bedie ustalié dokladnc, w jakim stopniu outsourcing audytu wewnetrnego przyezynit sie do upadku tej firmy. Modliwe jednak, 2e audytorzy wewnetrzni An- dersena byliby gotowi zaakceptowaé fundusze Special Purpose Entities (SPE) iich nierzetelnie informacje, gdyby wiedzieli, e SPE i ich informacje byly wezesnie} zatwierdzone przez, zewnelrenych audytoréw Andersen, Mozliwe rozwigzania wamacniajace zaufanie opinii publiezne} do audytorow i zmmiejszajgce ryzyko ich narazenia na procesy sadowe powinny polegaé na _awigkszaniu bud?et6w na szkolenia w zakresie wykrywania naduzyé przez audyt wewnetrzny oraz promowanie cosourcingu audytu wewnelrznego, Ostatnic badania wydatk6w na szkolenia w zakresie wykrywania naduayé praez audyt wewnetrany wskazuja, Ze komérki audytu wewngtrznego niewielks czesi swoich budzet6w przeznaczaja na szkolenia w dziedzinie wykrywania naduryé i zapobiegania im. Moze to byé czeiciowo zawinione przez menedzerow, ktérzy nile w pelni doceniajg dodatkowe korzysci plyngce z takich szkole Wrzeciwieistwie do outsourcingu, cosourcing polega na wykorzystywaniu, zewngtrznych uslugodawe6w tylko do wykonywania nierutynowych zadai ‘wymagajqcych specjalnych umie)tnosei (na przyklad audytu informatycznego, audytu ckologicznego, analiz pochodnych, audyt6w kontrakt6w, zarzadzania ryzy- kiem w calym przedsigbiorstwie) i przekazaniu pozostalych prac silne) Komérce audytu wewngtr2nego istniejgcej w ramach firmy. Taka alokacja zadaé audytowych tworzy synergig, ktdra lgezy mocne strony firmowe} komérki audytu wewngtrz- nego z korzySciami plyngcymi z szerokiego spektrum mozliwosei dostepnych drigki zewnetrznej firmie ksiggowej. Cosourcing umosliwia komérce audytu wewnetranego pozyskanie cennych ustug, ktérych sam nie mégtby wykonywae z powodu braku ezasu lub umiejgtnosei. Ponadto powinien byé atrakeyjny dla

    You might also like