SP PUNJABI 10 SAMPLE PAPERS 2024 Exam

îÅâñ àËÎ¼Ãà ê¶êð÷
10
CONTENTS
éîÈé¶ çÅ êÌôé-ê¼åð 2
îÅâñ àËµÃà ê¶êð—1 8
éîÈé¶ çÅ êÌôé-ê¼åð
(ÃÆ. ìÆ. ÁËµÃ. ÂÆ. ç¹ÁÅðÅ ÜÅðÆ)
(ÃËôé 2023-2024)
ê³ÜÅìÆ—çÃòÄ
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô
êÌôé-ê¼åð Ô¼ñ Õðé å¯º êÇÔñ», Ô¶á ÇñÖ¶ Çéðç¶ô» ù ÇèÁÅé éÅÿ êó·¯ Áå¶ À¹Ôé» çÅ êÅñä Õð¯ :
1. ÃÅð¶ êÌôé ñÅ÷îÆ ÔéÍ êÌôé» Çò¾Ú Á³çðÈéÆ Ú¯ä òÆ Çç¼åÆ ×ÂÆ þÍ À¹Ã ù ÇèÁÅé éÅÿ ò¶Ö Õ¶ Ô¼ñ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
2. ìÔ¹-ÇòÕñêÆ À¹µåð» òÅÿ¶ êÌôé» ç¶ À¹µåð ÇñÖç¶ Ãî¶º ÇòÕñê é¿ìð/ÇÚ¿é· ç¶ éÅÿ-éÅÿ À¹µåð òÆ ÇñÇÖÁÅ ÜÅò¶Í
3. À¹µåð» ù ÇèÁÅé éÅÿ À°µåð-ôÆà Óå¶ ÇñÇÖÁÅ/çðÜ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
4. ÇÂÃ êÌôé-ê¼åð Çò¼Ú AF êÌôé Ôé å¶ ÇÂÃ ç¶ ÚÅð íÅ× Ôé : íÅ×-I êó·é-Õ½ôñ, íÅ×-II ÇòÁÅÕðé, íÅ×-III
êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä Õ½ôñ Áå¶ íÅ×-IV êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé
* íÅ×-I : êó·é-Õ½ôñ Çò¼Ú Õ¹¼ñ 2 êÌôé ÔéÍ Çç¼å¶ ×Â¶ Çéðç¶ô» Áé¹ÃÅð À¹Ôé» ù Ô¼ñ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
* íÅ×-II : ÇòÁÅÕðé Çò¼Ú Õ¹¼ñ 5 êÌôé ÔéÍ Çç¼å¶ ×Â¶ Çéðç¶ô» Áé¹ÃÅð À¹Ôé» ù Ô¼ñ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
* íÅ×-III : êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ Çò¼Ú Õ¹¼ñ 3 êÌôé ÔéÍ Çç¼å¶ ×Â¶ Çéðç¶ô» Áé¹ÃÅð À¹Ôé» ù Ô¼ñ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
* íÅ×-IV : êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé» Çò¼Ú Õ¹¼ñ 6 êÌôé ÔéÍ Çç¼å¶ ×Â¶ Çéðç¶ô» Áé¹ÃÅð À¹Ôé» ù Ô¼ñ ÕÆåÅ ÜÅò¶Í
íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10
é¯à—Ô¶á ÇñÖ¶ òÅðåÕ êËð¶ Áå¶ ÕÅÇò-à¹ÕóÆ ù ÇèÁÅé éÅÿ êó·¯ Áå¶ ê¹¼Û¶ ×Â¶ êÌôé» ç¶ À¹µåð À¹Ôé» ç¶ ÁÅèÅð Óå¶/ À¹Ôé» ç¶ Ô¶á»
Çç¼å¶ ×Â¶ ÇòÕñê» Çò¼Ú¯º üä Õ¶ ÇñÖ¯/À¹µåð ôÆà Çò¼Ú çðÜ Õð¯— 6×1=6
1. 15 Á×Ãå 1947 ÂÆÃòÆ ù ÃÅâÅ ç¶Ã Á÷Åç Ô¯ÇÂÁÅ, ÇÂÃ Á÷ÅçÆ ñÂÆ ò¿â Ô¯ä ÕÅðé ÇÜ¼æ¶ ç¯ î¹ñÕ ìä¶ À°µæ¶ éÅÿ ÔÆ ìÔ¹å
ÃÅð¶ ×¹¿ÞñçÅð î¹¼ç¶ å¶ Ãî¼ÇÃÁÅò» òÆ êËçÅ Ô¯ÂÆÁ» ; ÇÜò¶º ÇÕ ôðéÅðæÆÁ» çÆ Ãî¼ÇÃÁÅ, ÷îÆéÆ ÇòòÅç, ç¿×¶, ÜÅÇÂçÅç»
çÆ îñÕÆÁå çÅ îÃñÅ, ÇÂÇåÔÅÃÕ Áå¶ ê¹ðÅå¼åò ÕñÅò» ç¶ ìàòÅð¶ ÁÅÇçÍ ÇÂÔé» å¯º ÇÂñÅòÅ ÇÂ¼Õ Ô¯ð ò¼âÅ îÃñÅ ÃÆ
ÇÜÃ çÅ 1960 ÂÆÃòÆ å¼Õ øËÃñÅ éÅ Ô¯ ÃÇÕÁÅÍ ÇÂÔ ÃÆ êÅäÆ çÆ ò¿â çÅ î¹¼çÅ, Ü¯ íÅò¶º ìÔ¹å ×¿íÆð î¹¼çÅ ÃÆ êð ÇÂÃ çÅ
øËÃñÅ ìÔ¹å ìÅÁç Çò¼Ú ÕÆåÅ Ç×ÁÅÍ 1960 ÂÆÃòÆ Çò¼Ú ÇÃ¿èÈ Áå¶ ÇÂÃ çÆÁ» ÃÔÅÇÂÕ éçÆÁ» ç¶ êÅäÆ ù Ã»ÞÅ òðåä ñÂÆ
íÅðå Áå¶ êÅÇÕÃåÅé ç¹ÁÅðÅ ÇÂ¼Õ ÃîÞ½å¶ Óå¶ çÃõå ÕÆå¶ ×Â¶, ÇÂÃ ÃîÞ½å¶ ù ÒÇÃ¿èÈ Üñ Ã¿èÆÓ çÅ é» Çç¼åÅ Ç×ÁÅÍ ÇÂÔ
Ã¿èÆ íÅðå Áå¶ êÅÇÕÃåÅé çðÇîÁÅé Ô¯ÂÆÁ» Çå¿é Ü¿×» ç¶ ìÅòÜÈç òÆ ÕÅÇÂî þÍ íÅðå Çò¼Ú Çå¿é î¹¼Ö éçÆ Üñ êÌéÅÿÆÁ»
Ôé ; ÇÜò¶º ÇÕ ×¿×Å éçÆ êÌéÅÿÆ, ìÌÔîê¹¼åð éçÆ êÌéÅÿÆ Áå¶ ÇÃ¿èÈ éçÆ êÌéÅÿÆÍ ×¿×Å éçÆ êÌéÅÿÆ íÅðåÆ Áå¶ é¶êÅñÆ
Ö¶åð» å¼Õ ÃÆîå þ ; ìÌÔîê¹¼åð éçÆ êÌéÅÿÆ Çå¼ìå Ö¶åð å¯º ÁÅêäÅ êÅäÆ ñË ðÔÆ þÍ êð ÇÃ¿èÈ éçÆ êÌéÅÿÆ çÅ êÌì¿èÕÆ ã»ÚÅ
ìÔ¹å ÔÆ éÅ÷¹ÕåÅ òÅÿÅ þ, ÇÕªÇÕ ÇÂÔ éçÆ êÌéÅÿÆ íÅðå ç¶ éÅÿ-éÅÿ êÅÇÕÃåÅé éÅÿ òÆ Ü¹óÆ Ô¯ÂÆ þÍ ÇÂÃ çÅ ÇêÛ¯Õó
ÇÂÔ þ ÇÕ Çòôò ìËºÕ çÆ îçç éÅÿ íÅðå Áå¶ êÅÇÕÃåÅé çðÇîÁÅé é½º ÃÅñ» çÆ ×¼ñìÅå å¯º ìÅÁç Ãå¿ìð, 1960 ù ÇÃ¿èÈ
Üñ Ã¿èÆ Óå¶ çÃõå ÕÆå¶ ×Â¶, Ü¯ ÇÕ ÇÂ¼Õ ÔÃåÅõðÕðåÅ òÆ þÍ ÇÂÃ Ã¿èÆ ù Çòôò ÇÂÇåÔÅÃ Çò¼Ú Ãí å¯º Ãëñ Á³åð-
ðÅôàðÆ Ã¿èÆÁ» Çò¼Ú¯º ÇÂ¼Õ î³ÇéÁÅ Ü»çÅ þÍ ÇÂÃ å¯º ÇÂñÅòÅ, ÇÂÃ é¶ ñ×ÅåÅð åäÅÁ å¶ ï¹¼è» å¯º ìÚÅÁ ç¶ éÅÿ-éÅÿ Á¼èÆ
ÃçÆ å¯º ò¼è Ãî¶º ñÂÆ ÇÃ¿ÚÅÂÆ Áå¶ êä-ÇìÜñÆ ç¶ ÇòÕÅÃ ñÂÆ ÇÂ¼Õ î÷ìÈå ã»ÚÅ êÌçÅé ÕÆåÅ þÍ ÇÂÔ Ã¿èÆ, ê¼ÛîÆ éçÆÁ»
2 C.B.S.E.
ÇÜò¶º ÇÃ¿èÈ, Ü¶Ôñî, ÚéÅì êÅÇÕÃåÅé ù Áå¶ êÈðìÆ éçÆÁ» ÇÜò¶º ðÅòÆ, ÇìÁÅÃ, Ãå«Ü íÅðå ù ò¿âçÆ þÍ ÇÂÃ ç¶ éÅÿ
ÔÆ, Ã¿èÆ Ôð¶Õ ç¶Ã ù çÇðÁÅò» çÆ ÇéðèÅðå òðå¯º çÆ ÁÅÇ×ÁÅ Çç¿çÆ þÍ
(i) ÇÕÔó¶ îÃñ¶ çÅ 1960 ÂÆÃòÆ å¼Õ øËÃñÅ ÔÆ éÅ Ô¯ ÃÇÕÁÅ ?
(À) êÅäÆ çÆ ò¿â (Á) ôðéÅðæÆÁ» çÆ ò¿â
(Â) ç¶Ã çÆ ò¿â (Ã) ÃóÕ» çÆ ò¿â
(ii) êÅäÆ ù Ã»ÞÅ òðåä ñÂÆ íÅðå Áå¶ êÅÇÕÃåÅé ç¹ÁÅðÅ 1960 ÂÆÃòÆ Çò¼Ú ÇÜÃ ÃîÞ½å¶ Óå¶ çÃõå ÕÆå¶ ×Â¶, À¹Ã ÃîÞ½å¶
ù ÕÆ é» Çç¼åÅ Ç×ÁÅ ?
(À) ìÌÔîê¹¼åð éçÆ êÌéÅÿÆ Ã¿èÆ (Á) ×¿×Å éçÆ êÌéÅÿÆ Ã¿èÆ
(Â) ÇÃ¿èÈ Üñ Ã¿èÆ (Ã) ÇÂÇåÔÅÃÕ Áå¶ ê¹ðÅå¼åò ÕñÅò» Ã¿èÆ
(iii) ×¿×Å éçÆ êÌéÅÿÆ ÇÕÔó¶ Ö¶åð» å¼Õ ÃÆîå þ ?
(À) ÚéÅì Ö¶åð (Á) ÇìÁÅÃ Ö¶åð
(Â) Çå¼ìå Ö¶åð (Ã) íÅðåÆ Áå¶ é¶êÅñÆ Ö¶åð
(iv) íÅðå Áå¶ êÅÇÕÃåÅé çðÇîÁÅé ÇÕ¿é¶ ÃÅñ» çÆ ×¼ñìÅå å¯º ìÅÁç ÇÃ¿èÈ Üñ Ã¿èÆ Óå¶ çÃõå ÕÆå¶ ×Â¶ ?
(À) é½º (Á) çÃ
(Â) Ç×ÁÅð» (Ã) ìÅð»
(v) ÇÕÔóÆ Ã¿èÆ ù Çòôò ÇÂÇåÔÅÃ Çò¼Ú Ãí å¯º Ãëñ Á³åð-ðÅôàðÆ Ã¿èÆÁ» Çò¼Ú¯º ÇÂ¼Õ î³ÇéÁÅ Ü»çÅ þ ?
(À) ÇÂÇåÔÅÃÕ Áå¶ ê¹ðÅå¼åò ÕñÅò» Ã¿èÆ (Á) ÇÃ¿èÈ Üñ Ã¿èÆ
(Â) ÷îÆéÆ ÇòòÅç Ã¿èÆ (Ã) ÜÅÇÂçÅç» çÆ îñÕÆÁå çÆ Ã¿èÆ
(vi) íÅðå Çò¼Ú î¹¼Ö å½ð Óå¶ ÇÕ¿éÆÁ» éçÆ Üñ êÌéÅÿÆÁ» Ôé ?
(À) 3 (Á) 1960
(Â) 1947 (Ã) 6
2. ÇÂÔ ì¶êðòÅÔ ê³ÜÅì ç¶,

î½å ù îÖ½ñ» Õðé,
îðé æÄ éÔÄ âðç¶Í
ÇêÁÅð éÅÿ ÇÂÔ Õðé ö¹ñÅîÆ,
ÜÅé Õ¯Ô ÁÅêäÆ òÅð Çç¿ç¶
êð àËº éÅ î³éä ÇÕÃ¶ çÆ
Öñ¯ ÜÅä â»×» î¯ã¶ å¶ À¹ñÅð Õ¶Í 4×1=4
(i) ê³ÜÅì ç¶ ÜòÅé» çÆ ÇÕÔóÆ ì¶êðòÅÔÆ ç¼ÃÆ ×ÂÆ þ ?
(ii) ê³ÜÅì ç¶ ÜòÅé» ù ò¼Ã Çò¼Ú Õðé çÅ ÇÕÔóÅ ×¹ð ç¼ÇÃÁÅ Ç×ÁÅ þ ?
(iii) ÒÒêð àËº éÅ î³éä ÇÕÃ¶ çÆÓÓ å¹Õ å¯º ê³ÜÅìÆÁ» ç¶ ÇÕÔó¶ Ã¹íÅÁ çÅ êåÅ ñ¼×çÅ þ ?
(iv) ÒÖñ¯ ÜÅäÓ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
íÅ×—II. ÇòÁÅÕðé (Grammar) 12

3. ÃîÅÃÆ ôìç— (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) Ô¶á» ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÃÔÆ ÃîÅÃÆ ôìç üä¯ :
(À) ÜòÅÂÆ-Øð (Á) ç½ó-Øð
(Â) è¯åÅ-ç¹¼è (Ã) Ã¶òÅ-î¹Õå
C.B.S.E. 3
(ii) Ô¶á ÇñÖ¶ ÇòÕñê» Çò¼Ú¯º ÇÕÔóÅ Çí¿é-Çí¿é Áðæ» òÅÿÅ ÇÂ¼Õ ÃîÅÃÆ ôìç þ :
(À) À°µÚÆ-À°µÚÆ (Á) Ã¯éÅ-Ú»çÆ
(Â) êÅäÆ-èÅäÆ (Ã) Õ¼êóÅ-ñÆóÅ
(iii) Òèðî-ÕðîÓ ÃîÅÃÆ-ôìç ñÂÆ áÆÕ ôìç-ÃîÈÔ üä¯—
(À) èðî Áå¶ Õðî (Á) èðî ç¶ Õðî
(Â) èðî ñÂÆ Õðî (Ã) èðî ÔÆ Õðî
4. ìÔ¹-ÁðæÕ ôìç— (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) ÇÕÔóÅ ôìç Òâ¿âÆÓ ôìç çÅ ìÔ¹-ÁðæÕ ôìç éÔÄ þ ?
(À) â¿× (Á) àÇÔäÆ
(Â) êÈðé ÇòðÅî (Ã) Õ¼ÚÅ ðÃåÅ
(ii) Ü¯ ôìç ÇÂ¼Õ å¯º Ç÷ÁÅçÅ Áðæ ð¼ÖçÅ þ, À¹Ã ù ÕÆ ÕÇÔ¿ç¶ Ôé ?
(À) é»ò ôìç (Á) Á×¶åð
(Â) ÇêÛ¶åð (Ã) ìÔ¹-ÁðæÕ ôìç
(iii) ÒÃðÓ çÅ ÇÂ¼Õ Áðæ þ ÒøÇåÔ ÕðéÅÓ çÈÜÅ Áðæ þ :
(À) ÃðÆð çÅ Ô¶áñÅ ÇÔ¼ÃÅ (Á) Õ¿î Ô¯äÅ
(Â) Õ¿î ÕðéÅ (Ã) ôÅìÅô
5. ÇÕÇðÁÅ Çòô¶ôä— (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) Ô¶á ÇñÖ¶ ôìç ÃîÈÔ» Çò¼Ú¯º ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä üä¯ :
(À) ÇÂ¼Õ, ç¯, Çå¿é (Á) Á¼Ü, Õ¼ñ·, êðÃ¯º
(Â) Á³çð, Ö¼ì¶, ìÅÔð (Ã) Ô½ñÆ, å¶÷, Ø¼à
(ii) Ü¯ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä ÇÕÇðÁÅ ç¶ Õ¿î Ô¯ä çÅ Ãî» ç¼Ãä À¹Ôé» ù ÕÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ þ ?
(À) êÌÕÅð-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÇîäåÆ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) Ã¿ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(iii) Ô¶á ÇñÖ¶ òÅÕ Çò¼Ú¯º ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä üä¯ :
çÆêÕ Ãò¶ð¶ Çç¼ñÆ ÜÅò¶×ÅÍ
(À) çÆêÕ (Á) Ãò¶ð¶ (Â) Çç¼ñÆ (Ã) ÜÅò¶×Å
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð
ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Ô¼ñ Õð¯— 1+1=2
(i) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ Á×¶åð ù òðå Õ¶ ç¯-ç¯ ôìç ìäÅú—
À¹ê, Á³åð
(ii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ ÇêÛ¶åð ù òðå Õ¶ ç¯-ç¯ ôìç ìäÅú—
ÁÅÂÆ, ÃÅð
7. î¹ÔÅòð¶—
Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÚÅð î¹ÔÅòÇðÁ» ù ÇÂÃ åð·» òÅÕ» Çò¼Ú òðå¯ ÇÕ Áðæ Ãêôà Ô¯ ÜÅä— 4×1=4
(i) ÇÕÃîå çÅ èéÆ Ô¯äÅ (ii) ÖÅä ù êËäÅ (iii) ×¿ã-å¹¼ê ÕðéÆ (iv) ÇÚÔðÅ À¹åð ÜÅäÅ (v) ÇÛ¼Õ¶ À¹µå¶ à¿×äÅ (vi) ÜÅé îÅðéÅ
4 C.B.S.E.
íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) (8 + 6 + 4 = 18)
8. Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ Çòô¶ Óå¶ 200 ôìç» Çò¼Ú ñ¶Ö ÇñÖ¯— 1×8=8
(i) ê¹ÃåÕ» Ãí å¯º Ú¿×Å ÃÅæÆ
(é¹Õå¶ : • íÈÇîÕÅ • îÔ¼åò • Ã¼Ú¶ ÃÅæÆ • òèÆÁÅ ÃîÅÜ çÆÁ» ÇÃðÜÕ • ê¹ÃåÕ» çÆÁ» ÇÕÃî» • Øð¶¬ ñÅÇÂìÌ¶ðÆ çÆ
ñ¯ó • ê¹ÃåÕ» çÆ Ú¯ä • ÃÅð»ôÍ)
Ü»
(ii) Ççé¯-Ççé ò¼è ðÔÆ î¯ìÅÂÆñ çÆ òðå¯º
(é¹Õå¶ : • ÜÅä-êÛÅä • ÇòÇçÁÅðæÆ òð× Çò¼Ú î¯ìÅÂÆñ ø¯é çÆ òðå¯º • îé-«íÅÀÈ ×¶î» • ×Æå-Ã¿×Æå • òÅÂÆ-
ëÅÂÆ çÆ ÃÔÈñå • Ãî¶º çÆ ìðìÅçÆ • Çé¼ÜÆ ÜÅäÕÅðÆ Ã»ÞÆ Õðé ç¶ é¹ÕÃÅé • êó·ÅÂÆ Çò¼Ú ÇÂÕÅ×ðåÅ çÅ éÅ ìäéÅ
• ÃÅð»ôÍ)
Ü»
(iii) Ã¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁË ÇÜå¹ Ü¿îÇÔ ðÅÜÅé¹
(é¹Õå¶ : • íÈÇîÕÅ • ÃîÅÜ Çò¼Ú åìçÆñÆ ÁÅÀ¹äÅ • Á½ðå å¶ ÁÜ¯ÕÅ ÃîÅÜ • Á¼Ü çÆ Á½ðå çÆ ÃîÅÜ ù ç¶ä • Çëð
íðÈä Ô¼ÇåÁÅ ÇÜÔ¶ êÅê ÇÕª? • ÃÅð»ôÍ)
9. å¹ÔÅâ¶ ÃÕÈñ Çò¼Ú êÆä òÅÿ¶ êÅäÆ çÆ ìÔ¹å Ãî¼ÇÃÁÅ þ, ÁÅêä¶ ÃÕÈñ ç¶ î¹ÖÆ ù ÇÂÃ Çò¼Ú Ã¹èÅð Õðé ñÂÆ ê¼åð ÇñÖ¯Í
1×6=6
(é¹Õå¶ : êÅäÆ ñÂÆ Õ¶òñ ç¯ ÕÈñð .................... ÇòÇçÁÅðæÆÁ» çÆ Ç×äåÆ Ç÷ÁÅçÅ .................... Á¼èÆ Û¹¼àÆ Ãî¶º
ÔÅñå ìÔ¹å õðÅì .................... Û¯à¶ ì¼ÇÚÁ» ù êÅäÆ éÅ ÇîñäÅ .................... Ô¯ð Ç÷ÁÅçÅ ÕÈñð å¶ àËºÕÆÁ» çÆ ÷ðÈðå
......................... àÈàÆÁ» çÆ Ç×äåÆ Çò¼Ú òÅè¶ çÆ ÷ðÈðå .............................)
Ü»
å¹ÔÅâÅ Çî¼åð/ÃÔ¶ñÆ çÃòÄ ÜîÅå Çò¼Ú¯º îËÇðà Çò¼Ú ÁÅÇÂÁÅ/ÁÅÂÆ þ, À¹Ã ù òèÅÂÆ Çç¿ç¶ Ô¯Â¶ ê¼åð ÇñÖ¯Í
(é¹Õå¶ : ì¯ðâ ò¼ñ¯º éåÆÜ¶ çÅ ÁËñÅé .................... ÁõìÅð Çò¼Ú åÃòÆð ò¶ÖäÅ .................... Ç÷ñ¶· Çò¼Ú¯º êÇÔñÅ ÃæÅé
.................... ìÔ¹å õ¹ô Ô¯äÅ .................... õ¹ôÆ ù ÃÅæÆÁ» éÅÿ Ã»ÞÆ ÕðéÅ .................... îÅåÅ-ÇêåÅ ù òÆ òèÅÂÆ
.................... À¹µÜñ íÇòÖ çÆ ÕÅîéÅ ....................)
10. Ô¶áñÆ åÃòÆð ù ÇèÁÅé éÅÿ ò¶Ö¯ Áå¶ À¹Ã ìÅð¶ 50 ôìç» Çò¼Ú ÇñÖ¯— 1×4=4
C.B.S.E. 5
íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)
5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
11. ÕÔÅäÆ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯) 5×1=5
(i) ÒØð çÅ ÇêÁÅðÓ ñ¶Ö Áé¹ÃÅð î¿¹ÇâÁ» Áå¶ ÇòÇçÁÅðæÆÁ» Á³çð öËð-÷¹¿î¶òÅðÆ òÅÿÅ òåÆðÅ ÇÕª êËçÅ Ô¯ Ü»çÅ þ ?
(À) êÔÅó» Óå¶ ðÇÔä ÕÅðé (Á) ì¯ðÇâ¿× çÆ ðÇÔäÆ-ìÇÔäÆ ÕÅðé
(Â) Ú¿×¶ ñ¯Õ» çÆ Ã¿×å ÕÅðé (Ã) ÇÕÃ¶ âð ÕÅðé
(ii) Òì¯ñÆÓ ñ¶Ö Çò¼Ú ñ¶ÖÕ é¶ îÇÔ¿×Æ å¶ ÇêÁÅðÆ ÇòðÅÃå ÇÕÃ ù ÁÅÇÖÁÅ þ ?
(À) ì¯ñÆ ù (Á) Ã¼ÇíÁÅÚÅð ù
(Â) Ã¯é¶ ù (Ã) Ú»çÆ ù
(iii) Ú½èðÆ Úó·å ÇÃ¿Ø é¶ Çê³â çÆ ÇÂ¼÷å ìÚÅÀ¹ä ñÂÆ ÇÕÃ ù ì¶éåÆ ÕÆåÆ ?
(À) ñ¶ÖÕ ù (Á) ìÅÇìÁ» çÆ íËä ù
(Â) ìÅì¶ ê¹ù ù (Ã) îÎ¿×ñ ÇÃ¿Ø ù
(iv) ÒÕ¹ñøÆÓ ÕÔÅäÆ ç¶ ñ¶ÖÕ çÅ éÅî ç¼Ã¯Í
(À) Õ¹ñò¿å ÇÃ¿Ø ÇòðÕ (Á) ×¹ðìõô ÇÃ¿Ø êÌÆåñóÆ
(Â) òÇðÁÅî ÇÃ¿Ø Ã¿èÈ (Ã) Ã¹ÜÅé ÇÃ¿Ø
(v) Õðî ÇÃ¿Ø çÅ Çê³â ÇÕÔóÅ ÃÆ ?
(À) á¼áÆ-ÖÅðÅ (Á) Á³ÇîÌåÃð
(Â) ÚÈÔóÕÅäÅ (Ã) Õ¿×’äÆòÅñ
(vi) ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ç¶ ÇÃð Ã¹ÃÅÇÂàÆ çÅ ÇÕ¿éÅ Õð÷Å ÃÆ ?
(À) ê½ä¶ Ã¯ñ» Ã½ ð¹êÂ¶ (Á) ÃòÅ Ã¯ñ» Ã½ ð¹êÂ¶
(Â) ÃÅã¶ Ã¯ñ» Ã½ ð¹êÂ¶ (Ã) êÈð¶ Ã¯ñ» Ã½ ð¹êÂ¶
12. ÕÇòåÅ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯) 5×1=5
(i) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ îÎ¿çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ìÅäÆ ÇÕÃ ×¹ðÈ ÃÅÇÔì çÆ ðÚéÅ þ ?
(À) ÃÌÆ ×¹ðÈ Á³×ç ç¶ò ÜÆ (Á) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ
(Â) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅÃ ÜÆ (Ã) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ
(ii) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ìÅäÆ Çò¼Ú ×¹ðÈ ÃÅÇÔì é¶ ÇÂÃåðÆ å¯º Çìé» Õ¶òñ ÇÕÃ çÆ Ô¯ºç ÃòÆÕÅð ÕÆåÆ þ ?
(À) îé¹¼Ö çÆ (Á) ÇÂÃåðÆ çÆ
(Â) êðîÅåîÅ çÆ (Ã) À¹êð¯Õå Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
(iii) ÒÒÇÕðêÅ ÕÇð ÕË ìÖÇÃ ñËÔ¹ÓÓ ìÅäÆ Çò¼Ú ÒÖå¶Ó ôìç çÅ ÕÆ Áðæ þ ?
(À) õå (Á) í¹¼ñ
(Â) ÕîÅÂÆ (Ã) ñ¶ÖÅ
(iv) ÒçÈÜÅ ÇòÁÅÔÓ ÇÂÕ»×Æ ÇÕÃ çÅ ÇñÇÖÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ ?
(À) ê»èÆ ééÕÅäòÆ (Á) Ã¿å ÇÃ¿Ø Ã¶Ö¯º
(Â) ÕêÈð ÇÃ¿Ø Ø¹¿îä (Ã) êÅñÆ í¹Çê³çð
(v) ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ Á½ð³×÷¶ì ù ÇÕÃ æ» Óå¶ ÇîñäÅ ÚÅÔ¹¿ç¶ Ãé ?
(À) çÆéÅ Õ»×ó (Á) î¯Çð¿âÅ
(Â) ÁÅé¿çê¹ð ÃÅÇÔì (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
6 C.B.S.E.
(vi) Á½ð¿×÷¶ì ù Ò÷øðéÅîÅÓ ÇÕÃ ç¹ÁÅðÅ ÇñÇÖÁÅ Ç×ÁÅ ?
(À) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ (Á) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÔÇð×¯Çì¿ç ÃÅÇÔì ÜÆ
(Â) ÃÌÆ ×¹ðÈ å¶ö ìÔÅçð ÜÆ (Ã) ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ
13. ÕÔÅäÆ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÚÅð êÌôé» ç¶ À¹µåð ÇÂ¼Õ-ç¯ ôìç» Çò¼Ú Ççú) 4×1=4
(i) Òî¶ð¶ ò¼â¶-òâ¶ð¶Ó ñ¶Ö ç¶ ñ¶ÖÕ ç¶ çÅç¶ ç¶ íðÅ ÇÕÔ¯-ÇÜÔ¶ Ãé ?
(ii) Áäì¯ÇñÁÅ îé¹¼Ö ÇÕÃ ç¶ ÃîÅé þ ?
(iii) Õæ¼Õó ôìç çÅ ÕÆ Áðæ þ ?
(iv) ÕÅÕÅ Ã¹¼åÅ ÇêÁÅ ÕÆ ì¹óì¹óÅ ÇðÔÅ ÃÆ ?
(v) îÅé ÇÃ¿Ø ÇÕ¼æ¶ ÜÅ ÇðÔÅ ÃÆ ?
14. ÕÔÅäÆ, òÅðåÕ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ Ã¼å êÌôé» ç¶ À¹µåð 25 å¯º 30 ôìç» Çò¼Ú Ççú) 7 × 2 = 14
(i) ÒÁ³×-Ã¿× ÕÔÅäÆ Çò¼Ú Ã¹ÃÅÇÂàÆ ç¶ ÇÂéÃêËµÕàð é¶ ÁîðÆÕ ÇÃ¿Ø ù ÇÕÃ ×¼ñ çÆ ÇðÁÅÇÂå Çç¼åÆ ?
(ii) ñ¶ÖÕ ÁÅêä¶ ÇêåÅ ç¶ Ãî¶º çÆ å¹ñéÅ ÁÅêä¶ Ãî¶º éÅÿ ÇÕª ÕðçÅ þ ? ÒÕ¹ñøÆÓ ÕÔÅäÆ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ç¼Ã¯Í
(iii) Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ ìÅêÈ é¶ îÅé ÇÃ¿Ø å¯º ÇÕÔóÆ ×¼ñ Û¹êÅÂÆ å¶ ÇÕª ?
(iv) îéÜÆå çÆ Ã¼Ã À¹Ã ù ÇÕÃ ×¼ñ çÅ âðÅòÅ Çç¿çÆ ðÇÔ¿çÆ þ ?
(v) Á½ð¿×÷¶ì Õ¯ÿ Ò÷øðéÅîÅÓ Õ½ä ñË Õ¶ Ç×ÁÅ ÃÆ ?
(vi) Òå¹ðé çÅ Ô¹éðÓ êÅá Áé¹ÃÅð ÇÕÔó¶ ñ¯Õ ÒåðÃÓ ç¶ êÅåð Ô¹¿ç¶ Ôé Áå¶ ÇÕª ?
(vii) ñ¶ÖÕ Áé¹ÃÅð îé¹¼Ö çÅ ÁÅÚðé ìäÅÀ¹ä Çò¼Ú Øð çÆ ÕÆ íÈÇîÕÅ þ ?
(viii) ñ¶ÖÕ é¶ ì¶íÅ× ñ¯Õ ÇÕé·» ù ÁÅÇÖÁÅ þ Áå¶ ÇÕª ?
15. ÕÇòåÅ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (Ô¶á ÇñÖ¶ êÌôé» ç¶ À¹µåð 50 å¯º 60 ôìç» Çò¼Ú Ççú) 2×4=8
(i) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ çÅ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ ÁòåÅð èÅðé Óå¶ è¹¿ç ç¶ õåî Ô¯ ÜÅä, ÚÅéä Ô¯ ÜÅä Áå¶ åÅð¶ Û¹êä
å¯º ÕÆ íÅò þ ?
Ü»
ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ ðÚéÅ ÒåÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅÓ Áé¹ÃÅð êðîÅåîÅ çÅ éÅî ÇÃîðé éÅÿ ÕÆ ñÅí Ô¹¿çÅ
þ?
(ii) êËçñ å¹ðéÅ îé¹¼ÖÆ ÃðÆð ñÂÆ ÇÕò¶º ñÅíçÅÇÂÕ þ ?
Ü»
Á½ÃÕð òÅÇÂñâ é¶ ÁðçÅÃ ç¶ À°µåð ìÅð¶ ÕÆ ÇñÇÖÁÅ þ ?
16. ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ êÌôé çÅ À¹µåð 50 å¯º 60 ôìç» Çò¼Ú Ççú) 1×4=4
(i) Áô¯Õ Áå¶ ÁÕìð é¶ ÁÅêä¶ ðÅÜ çÆÁ» éÆÔ» ÇÕò¶º ê¼ÕÆÁ» ÕÆåÆÁ» ? Ò÷øðéÅîÅÓ ÇÂÕ»×Æ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ç¼Ã¯Í
(ii) îéÜÆå Õ½ð çÅ Ã¹íÅÁ ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ þ ? ÒçÈÜÅ ÇòÁÅÔÓ ÇÂÕ»×Æ ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ ç¼Ã¯Í
nnn
C.B.S.E. 7
îÅâñ àËµÃà ê¶êð—1
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô

é¯à : Ô¶á ÇñÖ¶ òÅðåÕ êËð¶ Áå¶ ÕÅÇò-à¹ÕóÆ ù ÇèÁÅé éÅÿ êó·¯ Áå¶ ê¹¼Û¶ ×Â¶ êÌôé» ç¶ À°µåð À¹Ôé» ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ À¹Ôé» ç¶ Ô¶á» Çç¼å¶
×Â¶ ÇòÕñê» Çò¼Ú¯º üä Õ¶ ÇñÖ¯ — 6×1=6
1. ÇÂ¼Õ ÇòÇçÁÅðæÆ, ÇÂîÇåÔÅé ç¶ä Ü»çÅ þÍ ÇÔÃÅì çÅ êðÚÅ þ, êÇÔñÅ ÔÆ ÃòÅñ öñå ÇéÕÿ ÁÅªçÅ þ, Ô¹ä ÇÜª-ÇÜª À¹Ô
ÇÂÃ¶ ÃòÅñ ù áÆÕ Õ¼ãä ç¶ ïåé ÕðçÅ þ, Çåª-Çåª À¹ñÞä» êËºçÆÁ» Ü»çÆÁ» ÔéÍ ÇÂÃ ÃòÅñ ù áÆÕ Ô¼ñ ÕðéÅ, Ã¹Ú¶å
îé ç¶ ò¼Ã å¯º ìÅÔð çÆ ×¼ñ Ô¯ Ü»çÆ þÍ Á¼Õ Õ¶ À¹Ô ÇÂÃ ÃòÅñ ù Û¼â Õ¶, ìÅÕÆ çÅ êðÚÅ ÕðçÅ þ, ÁÖÆð Óå¶ Çëð êÇÔñ¶ ÃòÅñ
ù ÔÆ Ô¼ñ Õðé çÅ ïåé ÕðçÅ þ å¶ þðÅéÆ çÆ ×¼ñ Ô¹¿çÆ þ ÇÕ À¹Ô ÃòÅñ áÆÕ ÇéÕÿ ÁÅªçÅ þÍ ÇòÇçÁÅðæÆ ù À¹Ã À¹ñÞä
Çò¼Ú¯º ÇÕÃ é¶ Õ¼ÇãÁÅ ? îé çÆ ÁÚ¶å ÁòÃæÅ é¶, ÇÕªÇÕ Ã¹Ú¶å îé å» ìÅÕÆ êðÚÅ Õðé Çò¼Ú ð¹¼ÞÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, ÇÂåé¶ Ãî¶º Çò¼Ú
ÁÚ¶å îé ù î½ÕÅ Çîÿ Ç×ÁÅ ÇÕ Ã¹Ú¶å îé ù ðÅÔ ç¼Ã ÃÕ¶Í ðÅå ù Ã½ä ò¶ñ¶ ÇÂ¼Õ ÇòÇçÁÅðæÆ ÁÅêä¶ ÁÅê ù ÇÂÔ ÁÅÖçÅ þ
ÇÕ Ãò¶ð¶ ÚÅð òÜ¶ Ü×Å ç¶äÅÍ ÇÂÔ ×¼ñ ÁÅÖä òÅÿÅ Ã¹Ú¶å îé þ Ü¯ æ¼Õ¶ Ô¯Â¶ ÃðÆð ç¶ éÅÿ ÔÆ éÄç Çò¼Ú ÚñÅ Ü»çÅ þ, êð êÈð¶
ÚÅð òÜ¶ À¹Ã ù ÜÅ× ÁÅ Ü»çÆ þ, ÇÕÃ é¶ Ü×ÅÇÂÁÅ ? ÁÚ¶å îé é¶, Ü¯ Ã¹Ú¶å îé ç¶ ÁðÅî Õðé å¶ êÇÔð¶ Óå¶ ÁÅ Öñ¯ºçÅ þÍ
ÜÆòé ç¶ ÁÇÜÔ¶ ÕÂÆ Ô¯ð ð¯÷ÅéÅ åÜðì¶ ÃÅù ÇÂÔ ïÕÆé ç¹ÁÅªç¶ Ôé ÇÕ ÃÅâ¶ ð¯÷ÅéÅ ÜÆòé Çò¼Ú ÇéðÅ Ã¹Ú¶å îé ÔÆ éÔÄ
ç½óçÅ-í¼ÜçÅ, îé çÆ ÁÚ¶å ÁòÃæÅ éÅÿ òÆ ÃÅù ð¯÷ ÔÆ òÅÔ êËºçÅ þÍ
(i) îé¹¼ÖÆ îé ç¶ ÇÕÔó¶ ç¯ íÅ× Ôé ?
(À) ÁÚ¶å Áå¶ Ã¹Ú¶å (Á) Úåð å¶ îÈðÖ
(Â) ´¯è å¶ î¯Ô (Ã) ð¯äÅ å¶ ÔÅÃÅ
(ii) îé¹¼Ö ÁÅêä¶ Çéå ç¶ Õ¿î Õðé ñÂÆ ÇÕÔó¶ îé å¯º Õ¿î ñËºçÅ þ ?
(À) ÁÚ¶å å¯º (Á) ÁòÚ¶åé å¯º
(Â) Ã¹Ú¶å å¯º (Ã) ÃîÈÇÔÕ ÁòÚ¶åé å¯º
8 C.B.S.E.
(iii) Ã¹Ú¶å îé ç¶ éÅÿ-éÅÿ ÇÕÔó¶ îé çÆ ÁòÃæÅ òÆ Õ¿î ÕðçÆ þ ?
(À) Áðè ÁòÚ¶åé çÆ (Á) ÁÚ¶å ÁòÃæÅ çÆ
(Â) ÃîÈÇÔÕ Ú¶åéÅ çÆ (Ã) Ú¶åé Áå¶ Áðè ÁòÚ¶åé çÆ
(iv) Ã¹Ú¶å îé ç¶ ÁðÅî Õðé Óå¶ ÇÕÔóÅ îé À¹Ã ç¶ êÇÔð¶ Óå¶ ÁÅ Öó·Å Ô¹¿çÅ þ ?
(À) Áðè ÁòÚ¶åé (Á) ÁÚ¶å îé
(Â) Áðè Áå¶ ÃîÈÇÔÕ Ú¶åé (Ã) ÃîÈÇÔÕ Ú¶åé
(v) Õ½ä ÃÅù ïÕÆé ç¹ÁÅªç¶ Ôé ÇÕ ÃÅâ¶ ð¯÷ÅéÅ ÜÆòé Çò¼Ú ÇéðÅ Ã¹Ú¶å îé ÔÆ éÔÄ ç½óçÅ-í¼ÜçÅ ?
(À) ð¯÷ÅéÅ ç¶ åÜðì¶ (Á) ð¯÷ÅéÅ çÅ ÜÆòé
(Â) ð¯÷ÅéÅ çÆÁ» ØàéÅò» (Ã) ÇÂé·» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
(vi) ÇÂÃ êËð¶ çÅ ÃÔÆ ÇÃðñ¶Ö ÕÆ þ ?
(À) Ã¹Ú¶å îé (Á) ÁÚ¶å îé
(Â) Ã¹Ú¶å å¶ ÁÚ¶å îé (Ã) ð¯÷ÅéÅ åÜðì¶
2. Ãî¶º ù Ã¿íÅñ, Ãî¶º ù Ã¿íÅñ úÂ¶Í
Ãî¶º çÆ þ î¿× ð¯Õ¯ ò¼Ã¯º òèçÆÍ
èðåÆ Ã¹ÔÅòÆ éÔÄ ðÇÔäÆ Ú¼Ü çÆÍ
ÇîñäÆ éÅ æ» å¶ð¶-î¶ð¶ êËð ùÍ
åðÃ¶º×Å ì¿ÇçÁÅ åÈ¿ Â¶æ¶ ÃËð ùÍ
òèçÆ ÁÅìÅçÆ Õð¶ î¿çÅ ÔÅñ úÂ¶Í
Ãî¶º ù Ã¿íÅñ, Ãî¶º ù Ã¿íÅñ úÂ¶Í 4×1=4
êÌôé 1. Ãî¶º çÆ ÕÆ î¿× þ?
êÌôé 2. Ü¶ òèçÆ Ô¯ÂÆ ò¼Ã¯º éÅ ð¯ÕÆ ×ÂÆ å» ÕÆ Ô¯ò¶×Å?
êÌôé 3. Ççé¯ Ççé òèçÆ ÁÅìÅçÆ ÕÆ é¹ÕÃÅé Õð ðÔÆ þ?
êÌôé 4. Òî³çÅ ÔÅñÓ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
3. ÃîÅÃÆ ôìç (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º Çòð¯èÆ Áðæ» òÅÿÅ ÃîÅÃÆ ôìç üä¯—
(À) ÃÅø-Ã¹æðÅ (Á) ç¹¼Ö-Ã¹¼Ö
(Â) ðÅÜ-ÃíÅ (Ã) é¶åð-çÅé
(ii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÃîÅé Áðæ» òÅÿÅ ÃîÅÃÆ ôìç üä¯—
(À) òËð-Çòð¯è (Á) öðÆì-îÅð
(Â) Ü¼×-ìÆåÆ (Ã) ç¶ô-í×å
(iii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÔóÅ ÃîÅÃÆ ôìç éÔÄ þ ?
(À) À°µÚÅ-éÆò» (Á) ñ¯Õ-×Æå
(Â) ñÅñ-ÃÈÔÅ (Ã) ðÅî íÜéÆ
4. ìÔ¹ÁðæÕ ôìç (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯Í) 2×1=2
(i) À°µåð ôìç çÅ Áðæ Çç¿çÅ Ô¯ÇÂÁÅ ã¹¼Õò» ÇòÕñê üä¯—
(À) ÇçôÅ, ÜòÅì (Á) Õ¿âÅ, ÃÈñ
(Â) êÌôé, ÃòÅñ (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
C.B.S.E. 9
(ii) ÒÔ¹ÇôÁÅðÓ ôìç ç¶ Ô¯ð ÕÆ-ÕÆ Áðæ Ô¯ ÃÕç¶ Ôé ? ÃÔÆ ÇòÕñê çÆ Ú¯ä Õð¯—
(À) ×ÇÔäÅ, éÅÕÅîïÅìÆ, îÅñÅ (Á) Ú½æÅ ÇÔ¼ÃÅ, ÚÅð ª×ÿ»
(Â) çÅé, ÕîÅÂÆ (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
(iii) ìÔ¹ÁðæÕ ôìç» ç¶ Áðæ ñÂÆ ÃÔÆ ÇòÕñê üä¯—
(À) ìÔ¹å¶ ôìç» ç¶ ìÔ¹å¶ Áðæ (Á) ìÔ¹å¶ ôìç» ç¶ ÃîÅéÅðæÕ ôìç
(Â) ÇÂ¼Õ ôìç ç¶ ìÔ¹å¶ Áðæ (Ã) À¹êð¯Õå Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ òÆ éÔÄ
5. ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) ÇÕÇðÁÅ çÆ Çòô¶ôåÅ ç¼Ãä òÅÿ¶ ôìç» ù ÕÆ ÇÕÔÅ Ü»çÅ ÔË ?
(À) ÇÕÇðÁÅ (Á) êóé»ò (Â) ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) Çòô¶ôä
(ii) ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä çÆÁ» ÇÕ¿éÆÁ» ÇÕÃî» Ôé ?
(À) Á¼á (Á) çÃ (Â) òÆÔ (Ã) ê³çð»
(iii) ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä çÆÁ» ÇÕ¿éÆÁ» ÁòÃæÅò» Ôé ?
(À) Û¶ (Á) Ã¼å (Â) Çå¿é (Ã) ê³Ü
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð 1+1=2
Á¼è, ôÅÔ
ÁÅÀÈ, ÔÅð
7. î¹ÔÅòð¶ : Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÚÅð î¹ÔÅòÇðÁ» ù ÇÂÃ åð·» òÅÕ» Çò¼Ú òðå¯ ÇÕ Áðæ Ãêôà Ô¯ ÜÅä— 4×1=4
(i) Õ¿é Öó·¶ Ô¯äÅ (ii) õÈé ÃëËç Ô¯äÅ (iii) Ç×¼ñÅ êÆÔä êÅÀ¹äÅ (iv) Ú¿é ÚÅó·éÅ (v) ÇÛ¼ñ ñÅÔ¹äÅ (vi) Ü¹¼åÆ ë¶ðéÆ
íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

8. Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ Çòô¶ Óå¶ 200 ôìç» Çò¼Ú ñ¶Ö ÇñÖ¯ : 1×8=8
(i) ç¶Ã ÇêÁÅð
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  ç¶Ã ÇêÁÅð çÅ î¹¼ã  ç¶Ã ÇêÁÅð ñÂÆ Õ¹ðìÅéÆ  ç¶Ã ÇêÁÅð ç¶ ðÈê  ç¶Ã Ã¶òÅ Õ¹ðìÅéÆ þ
ÇçÖÅòÅ éÔÄ  Õ¹çðåÆ Ü÷ìÅ  ÃÅð»ô Í)
(ii) ê³ÜÅì ç¶ î¶ñ¶
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  ê³ÜÅìÆ Ã¹íÅÁ Áå¶ î¶ñ¶  î¶ñ¶ ÜÅä ò¶ñ¶ Ã¼Ü è¼Ü,  î¶ñ¶ å¯º íÅò  î¶ñ¶, î¶ñ-ÇîñÅê çÅ ÇÂ¼Õ
ìÔÅéÅ  î¶ÇñÁ» çÆÁ» ÇÕÃî»  î½ÃîÆ î¶ñ¶  èÅðÇîÕ î¶ñ¶  î¹ÃñîÅéÆ î¹¼ã òÅÿ¶ î¶ñ¶  Õ¹Þ Ô¯ð î¶ñ¶  ÃÅð»ôÍ)
(iii) îÇé ÜÆåË Ü×¹ ÜÆå¨
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  îé å¯º íÅò  Üéî å¯º Ã¼¹Ö çÆ ÇÂ¾ÛÅ  Ü× ù îé Áé¹ÕÈñ ÕðéÅ  îé ÇÜ¾åä çÆ ñ¯ó  îé ù
ÇÕò¶º ÇÜ¾ÇåÁÅ ÜÅò¶  ÇÔ§ÃÅ éÅÿ Ü¼× éÔÆº ÇÜ¾ÇåÁÅ Ü»çÅ  îé çÆ ÇÜ¾å î¹ôÕñ ØÅàÆ  îé ç¶ Ü¶åÈ  ÃÅð»ôÍ)
9. ÃÕÈñ ç¶ ÇêÌ ¿ÃÆêñ ÃÅÇÔì ù ÃÕÈñ Çò¼Ú Õ¿éàÆé çÅ ÇÂ¿å÷Åî Õðé ñÂÆ ÇìéË-ê¼åð ÇñÖ¯Í 1×6=6
(é¹Õå¶ :— ÃÕÈñ çÅ þ¼â-ì¹ÁÅÂ¶, Õ¿éàÆé çÅ éÅ Ô¯äÅ, ÇòÇçÁÅðæÆÁ» çÅ ìÅÔð ÜÅäÅ, Ãî» ìðìÅç, ØàÆÁÅ êçÅðæ, îÅÔ½ñ
õðÅì, Õ¿éàÆé çÅ ÃÕÈñ Çò¼Ú Ö¯ñ·äÅ, ñÅíÍ)
Ü»
ÁÅêä¶ ÇêåÅ ÜÆ ù ÇÚ¼áÆ ÇñÖ¯ ÇÜÃ Çò¼Ú ÇÂÔ ç¼Ã¯ ÇÕ çÃòÄ êÅÃ Õðé À¹êð¿å å¹ÃÄ ÕÆ ÕðéÅ ÚÅÔ¹¿ç¶ Ô¯Í
(é¹Õå¶ :— çÃòÄ ç¶ ÇÂîÇåÔÅé áÆÕ Ô¯ä¶, Á¼×¯º ÕÅîðÃ êó·éÅ, Ú¿×Å ÕÅñÜ, õðÚ¶ çÅ êÌì¿è, å¹ÔÅâÆ ÃÇÔîåÆÍ)
10 C.B.S.E.
10. Ô¶áñÆ åÃòÆð ù ÇèÁÅé éÅÿ ç¶Ö¯ Áå¶ À¹Ã ìÅð¶ 50 ôìç» Çò¼Ú¯º ÇñÖ¯ : 1×4=4

5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
11. ÕÔÅäÆ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯)— 5×1=5
(i) îé¹¼Ö çÅ ÁÅÚðé ÇÕ¼æ¶ ìäçÅ þ ?
(À) ÃîÅÜ Çò¼Ú (Á) Øð Çò¼Ú
(Â) ÃÕÈñ Çò¼Ú (Ã) Ã¿×å Çò¼Ú
(ii) Òì¯ñÆÓ é» çÅ ñ¶Ö ÇÕÃ ñ¶ÖÕ çÆ ðÚéÅ þ ?
(À) ÇêÌ³. å¶ÜÅ ÇÃ¿Ø çÆ (Á) Ã. ×¹ðìõô ÇÃ¿Ø çÆ
(Â) Ç×ÁÅéÆ Çç¼å ÇÃ¿Ø çÆ (Ã) âÅ. ìñìÆð ÇÃ¿Ø çÆ
(iii) ÇÃ¼Ö çÆ ÁðçÅÃ ÇÕÃ ç¶ íñ¶ çÆ î³× Óå¶ õåî Ô¹¿çÆ þ ?
(À) öðÆì ç¶ (Á) êÛó¶ Ô¯Â¶ ñ¯Õ» ç¶
(Â) Ãðì¼å ç¶ (Ã) ê¶ºâÈ ñ¯Õ» ç¶
(iv) ÕÔÅäÆÕÅð Áé¹ÃÅð êËÃ¶ çÆ å¿×Æ ÇÕÃ çÆ å¿×Æ å¯º òÆ íËóÆ Ô¹¿çÆ þ ?
(À) Ü¶ñ· çÆ (Á) ÔòÅñÅå çÆ
(Â) ÕËç çÆ (Ã) ö¹ñÅîÆ çÆ
(v) Ã¹ÃÅÇÂàÆ çÅ ÇÂéÃêËµÕàð ÕðåÅð ÇÃ¿Ø çÆ î½å å¯º ÇÕ¿éò¶º Ççé Çê¼Û¯º ÁÅ Ç×ÁÅ ÃÆ ?
(À) ê³Üò¶º Ççé Çê¼Û¯º (Á) Á¼áò¶º Ççé Çê¼Û¯º
(Â) Ç×ÁÅð·ò¶º Ççé Çê¼Û¯º (Ã) ÃåÅð·ò¶º Ççé Çê¼Û¯º
(vi) Õðî ÇÃ¿Ø ø½Ü Çò¼Ú ÇÕÃ ÁÔ¹ç¶ Óå¶ ÃÆ ?
(À) Ô½ñçÅð ç¶ (Á) éÅÇÂÕ ç¶
(Â) ÃËÕ¿â ñËøàÆéËºà ç¶ (Ã) ñËøàÆéËºà ç¶
12. ÕÇòåÅ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º ê³Ü Ô¼ñ Õð¯)— 5×1=5
(i) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ÇÕÃ çÆ ðÚéÅ þ ?
(À) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ (Á) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅÃ ÜÆ çÆ
(Â) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ (Ã) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ çÆ
(ii) ÒÇÕðêÅ ÕÇð ÕË ìÖÇÃ ñËÔ¹Ó é» çÆ ðÚéÅ Çò¼Ú ×¹ðÈ ÜÆ ÇÕÃ Á¼¼×¶ ÁðçÅÃ Õðç¶ Ôé ÇÕ À¹Ô ÇîÔð Õð Õ¶ ÜÆò» ù ìõô ñÂ¶ ?
(À) ×¹ðÈ Á¼×¶ (Á) ÁÇèÁÅêÕ Á¼×¶
(Â) ëÇðôå¶ Á¼×¶ ’ (Ã) êðîÅåîÅ Á¼×¶
C.B.S.E. 11
(iii) Ãí æÅò» Óå¶ Õ½ä ÃÅâÅ ðÅÖÅ þ ?
(À) î»-ìÅê (Á) Çðôå¶çÅð
(Â) ×¹ðÈ (Ã) êðîÅåîÅ
(iv) ì¶×î À¹çËê¹ðÆ Õ½ä ÃÆ ?
(À) ôÅÔÆ ÔÕÆî çÆ êåéÆ (Á) ÁÃç õÅé çÆ êåéÆ
(Â) Á½ð¿×÷¶ì çÆ êåéÆ (Ã) ÷Æéå çÆ íËä
(v) ÇÕÃ é¶ Á½ð¿×÷¶ì ç¶ ÇÂéÃÅéÆ Ü÷ì¶ ù Ô¬ä Çç¼åÅ ÃÆ ?
(À) ÷øðéÅî¶ é¶ (Á) ì¶×î ÀÈçËê¹ðÆ é¶
(Â) ôÇÔ÷ÅçÅ ÕÅî ìõô é¶ (Ã) ÁÃç õÅé é¶
(vi) ÇéÔÅñ Õ½ð Áé¹ÃÅð îéÜÆå ù ê¹¼áÆÁ» î¼å» Õ½ä Çç¿çÆ þ ?
(À) ×¹Á»ãä (Á) îéÜÆå çÆ î»
(Â) ÇÂÃåðÆ-ÃíÅ çÆ ÃÕ¼åð (Ã) îéÜÆå çÆ íËä
13. ÕÔÅäÆ Áå¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÚÅð êÌôé» ç¶ À¹µåð ÇÂ¼Õ-ç¯ ôìç» Çò¼Ú Ççú)— 4×1=4
(i) îé¹¼Ö ç¶ ÇêÁÅð çÆÁ» Ã¼èð» ÇÕ¼æ¶ êÿçÆÁ» Ôé ?
(ii) Õ½ä ÁÅî å½ð Óå¶ ÇÃÁÅä¶ å¶ ÇçñÚÃê Ô¹¿ç¶ Ôé?
(iii) ÇÕÃ èðî Çò¼Ú ÁðçÅÃ çÆ õÅÃ ÁÇÔîÆÁå þ ?
(iv) îÃ¼çÆ ðÅî å¯º ÇÂ¼Õ è¶ñ¶ çÅ ÕÆ ÇñÁÅ Ü»çÅ ÃÆ ?
(v) ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ç¶ ò¼â¶ î¹Î¿â¶ çÅ ÕÆ é» þ ?
14. ÕÔÅäÆ, òÅðåÕ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ Ã¼å êÌôé» ç¶ À°µåð 25 å¯º 30 ôìç» Çò¼Ú Ççú)— 7 × 2 = 14
(i) Õ¹ñøÆ ÕÔÅäÆ ç¶ Çòô¶ ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ
(ii) ñ¶ÇàÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÁîðÆÕ ÇÕé·» Ççé» ìÅð¶ Ã¯Ú ÇðÔÅ ÃÆ ?
(iii) á¼áÆ ÖÅðÅ ÇÕÃ çÅ Çê³â ÃÆ Áå¶ ÇÂÔ ÇÕ¼æ¶ ÃÇæå ÃÆ ?
(iv) ÷øðéÅîÅ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(v) ÇéÔÅñ Õ½ð ØóÆ ç¶Ö¶ Çìé» ÃÅð¶ Õ¿î ÇÕò¶º ò¶ÿ¶ ÇÃð Õð ñËºçÆ ÃÆ ?
(vi) ì¯ñÆ çÅ õ÷ÅéÅ ÇÕ¼æ¯º Ü¹óéÅ ô¹ðÈ Ô¹¿çÅ þ ?
(vii) Ã¹ÕðÅå Õ½ä ÃÆ ? À¹Ã é¶ ÕÆ êÌÅðæéÅ/ÁðçÅÃ ÕÆåÆ ?
(viii) ÇÂ¼Õ ì¹¼ã¶ ìÅì¶ ò¼ñ¯º ôÇÔåÈå ç¶ Çâ¼×¶ çðõå ù ÇÖ¼Ú Õ¶ ñË ÜÅä çÆ ØàéÅ ù ÁÅêä¶ ôìç» Çò¼Ú ÇìÁÅé Õð¯Í
15. ÕÇòåÅ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (Ô¶á ÇñÖ¶ êÌôé» ç¶ À°µåð 50 å¯º 60 ôìç» Çò¼Ú Ççú)— 2×4=8
(i) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ôìç Çò¼Ú ÇÂÃåðÆ çÆ îÔÅéåÅ ç¼ÃÆ ×ÂÆ þ, Ã¿Ö¶ê Çò¼Ú òðéä Õð¯Í
Ü»
ÒåÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅÓ çÅ Õ¶ºçðÆ íÅò ÇñÖ¯Í
(ii) Øð îé°¼Ö ç¶ Çé¼ÜÆ òñòÇñÁ» å¶ ôõÃÆ ðÇÔäÆ çÅ Õ¶ºçð ÇÕò¶º Ô¹¿çÅ ÔË ?
Ü»
êÌÅðæéÅ Õðé éÅÿ ÕËçÆ ç¶ îé Çò¼Ú ÇÕÔ¯-ÇÜÔÆ åìçÆñÆ ÁÅÂÆ ?
16. ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ êÌôé çÅ À°µåð 50 å¯º 60 ôìç» Çò¼Ú Ççú) 1×4=4
(i) Ò÷øðéÅîÅÓ ÇÂÕ»×Æ ç¶ Çòô¶ ìÅð¶ Ã¿Ö¶ê ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ
(ii) ÕÆ çÈÜÅ ÇòÁÅÔ ÇÂÕ»×Æ ç¶ ÇÂÃ ÇÃðñ¶Ö ù ã¹¼Õò» å¶ Ãëñ ÇÕÔÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ ?
nnn
12 C.B.S.E.
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô
1. Ã¿×îðîð ÁÅêä¶ ÁÅê Çò¼Ú ÇéðÆ Ã¹¿çð Áå¶ îÄÔ-è¹¼è çÅ àÅÕðÅ Õðé òÅÿÆ òÃåÈ ÔÆ éÔÄ, Ã×¯º Ü¯ Õ¯îñåÅ, î¹ñÅÇÂîÆ Áå¶
Ãò¼ÛåÅ Ã¿×îðîð Çò¼Ú êÌ×àÅÂÆ ÜÅ ÃÕçÆ þ À¹Ã çÆ ðÆÃ Õ¯ÂÆ Ô¯ð ê¼æð Ü» ÇÂîÅðåÆ îÃÅñÅ éÔÄ Õð ÃÕçÅÍ Ã¿×îðîð çÆ
ØÅóå Ü» ìäåð Çò¼Ú Õ¹Þ òÆ «ÇÕÁÅ éÔÄ ðÇÔ¿çÅ, Ã¯ ÇÂÔ ô¹¼è Ã¹¿çðåÅ êÌ×àÅÀ¹ä çÅ ÃÅèé þÍ ïÈéÅé Çò¼Ú êÇÔñ»-êÇÔñ
Ã¿×îðîð çÆ òðå¯º î³çð» Áå¶ Ô¯ð ÇÂîÅðå» ñÂÆ Ô¯ÂÆ î³éÆ Ü»çÆ þÍ íÅðå Çò¼Ú Ã¿×îðîð ìÔ¹å Çîÿ Ü»çÅ þ, ÇÂÃ ñÂÆ
ÇÂ¼æ¯º çÆÁ» ÕÂÆ Ã¹¿çð ÇÂîÅðå» ñÂÆ ÇÂÃ çÆ òðå¯º Õðé çÅ ÇðòÅ÷ ÇÂÃ å¯º êÇÔñ» êË ü¼ÕÅ ÃÆÍ åÅÜ îÔ¼ñ å¶ î¯åÆ-îÃÜç
Áå¶ Ô¯ð Áé¶Õ» î³çð» Çò¼Ú ÇÂÃ ç¶ êÌï¯× éÅÿ Ü¯ ÃÈõî Áå¶ Õ¯îñ êÌíÅò À¹åê³é Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ, À¹Ã é¶ ôÅÇÂç îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå
ÇÃ¿Ø ù êÌ¶ðéÅ Çç¼åÆ ÇÕ î¶ð¶ ÃÇå×¹ð» çÅ î³çð òÆ ÁÇÜÔÅ ÔÆ Ã¹¿çð Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ þÍ
(i) Ô¯ð ê¼æð Ü» ÇÂîÅðåÆ îÃÅñ¶ ç¶ î¹ÕÅìñ¶ Ã¿×îðîð Çò¼Ú ÇÕÔó¶-ÇÕÔó¶ ×¹ä Ôé ?
(À) ÎÃ¯ÔäÅ, ÃÅø (Á) Õ¯îñåÅ, î¹ñÅÇÂîÆ Áå¶ Ãò¼ÛåÅ
(Â) ð¿×çÅð Áå¶ ÕÆîåÆ (Ã) Ã¹¿çðåÅ Áå¶ ìäåð
(ii) Ã¿×îðîð ù ô¹¼è Ã¹¿çðåÅ êÌ×àÅÀ¹ä çÅ ÃÅèé ÇÕª ÇÕÔÅ Ç×ÁÅ þ ?
(À) ìäåð ÕðÕ¶ (Á) ÕÆîåÆ Ô¯ä ÕðÕ¶
(Â) Ã¹¿çðåÅ ÕðÕ¶ (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄÍ
(iii) Ã¿×îðîð çÆ òðå¯º êÇÔñ»-êÇÔñ ÇÕÔó¶ ç¶Ã Çò¼Ú Ô¯ÂÆ ?
(À) ÚÆé (Á) ïÈéÅé
(Â) íÅðå (Ã) ÇÂ¿×ñËºâ
C.B.S.E. 13
(iv) åÅÜ îÔ¼ñ, î¯åÆ-îÃÜç Áå¶ Ô¯ð î³çð» Çò¼Ú Ã¿×îðîð éÅÿ ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ êÌíÅò À¹åê³é Ô¯ÇÂÁÅ ?
(À) ÃÈõî Áå¶ Õ¯îñ (Á) Ã¹¿çð Áå¶ Õ¯îñ
(Â) òèÆÁÅ (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄÍ
(v) åÅÔ îÔ¼ñ å¯º Õ½ä êÌíÅÇòå Ô¯ÇÂÁÅ ?
(À) ÔðÆ ÇÃ¿Ø é¬ÁÅ (Á) îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ¿Ø
(Â) îÔÅðÅÜÅ çñÆê ÇÃ¿Ø (Ã) ×¹ñÅì ÇÃ¿Ø
(vi) À¹êð¯Õå êËð¶ çÅ ã¹Õò» ÇÃðñ¶Ö ÇñÖ¯Í
(À) Ã¿×îðîð (Á) Ã¿×îðîð çÆ òðå¯º
(Â) Ã¿×îðîð çÆ Ã¹¿çðåÅ (Ã) Ã¿×îðîð çÆ ìäåð
2. çÆòÅñÆ îéÅú ÃÅñ¯ ÃÅñ,
êÌçÈôä çÅ ð¼Ö¯ ÇÖÁÅñÍ
Ãíé» ù ÇÂÔ ÁÅÖ Ã¹äÅÂÆÂ¶Í
ÁÅÇåôìÅ÷Æ éÅ ÚñÅÂÆÂ¶Í
êð ÇìÜñÆ çÅ ÃðøÅ ÕðÆÂ¶Í
Õ¯ÂÆ éÅ íËóÆ òÅçÆ êÅÂÆÂ¶Í
ÜÈÂ¶ ç¶ éÅ é¶ó¶ ÜÅÂÆÂ¶Í 4×1=4
êÌôé 1. êÌçÈôä çÅ ÇõÁÅñ ÇÕò¶º ð¼ÇÖÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ þ?
êÌôé 2. ÃÅÇðÁ» ù ÕÆ Ã¹é¶ÔÅ ç¶äÅ ÚÅÔÆçÅ þ?
êÌôé 3. ÇÕÔóÆ íËóÆ òÅçÆ éÔÄ êËä ç¶äÆ ÚÅÔÆçÆ?
êÌôé 4. ÒíËóÆ òÅçÆÓ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(i) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÃÔÆ ÃîÅÃÆ ôìç ÇÕÔóÅ þ ?
(À) éòÄ-àËºÕÆ (Á) À°µÚÆ-À°µÚÆ
(Â) Ô÷Åð-ñÆàð (Ã) ÕÅøÆ-ÇÚð
(ii) ÒÔð ÇÂ¼Õ ç¶ îé ù ÇêÁÅðÅ ñ¼×ä òÅÿÅÓ ñÂÆ ÇÕÔó¶ ÃîÅÃÆ ôìç çÆ òðå¯º ÕÆåÆ ÜÅò¶×Æ ?
(À) Ôðîé-ÇêÁÅðÅ (Á) ÜåÆ-ÃåÆ
(Â) îé-îÅéÅ (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄÍ
(iii) Òç¹¼è Áå¶ çÔÄÓ ôìç ÃîÈÔ ñÂÆ ÃÔÆ ÃîÅÃÆ ôìç çÆ Ú¯ä Õð¯—
(À) çÔÄ-ç¹¼è (Á) ç¹¼è-çÔÄ
(Â) ç¯èÆ-ç¹¼è (Ã) ç¹¼è-ç¯èÆ
4. ìÔ¹ÁðæÕ ôìç (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Çå¿é êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ç¯ Ô¼ñ Õð¯) 2×1=2
(i) ÒÃ¿×Ó ôìç ç¶ ìÔ¹ÁðæÕ ôìç üä¯—
(À) Ã¼Ú, ÃÈåð (Á ) ôðî, Ú¯à
(Â) ôðî, ÃÅæ (Ã) ê¼æð, ð¯óÆ
(ii) ÒÇÃ¼àÅÓ ôìç ç¶ ìÔ¹ÁðæÕ ôìç üä¯—
(À) ÇéÚ¯ó, éåÆÜÅ (Á) Ãð, éÕñ
(Â) Ã¿Ö¶ê, Ã¿Ø (Ã) Ãå, Ã¿Ø
14 C.B.S.E.
(iii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÒÃÅðÓ ôìç ç¶ ÇÕÔó¶ ìÔ¹ÁðæÕ éÔÄ Ôé ?
(À) Ã¿Ö¶ê, õìð ñËäÆ (Á) Õçð, òÕå àêÅÀ¹äÅ
(Â) À¹Ã¶ Ãî¶º, Ã¿Ö¶ê (Ã) Ã¿Ö¶ê, ôðî
(i) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä üä¯ :
(À) ÜÅäÅ, ÁÅÀ¹äÅ (Á) å¶÷, ìÔ¹å À°µÚÅ, À°µêð
(Â) ÖÅ, êÆ, îÃå (Ã) Ô¼ÃäÅ, Ö¶âäÅ
(ii) ÇÕÇðÁÅ ç¶ Õ¿î Ô¯ä çÅ Ãî» ç¼Ãä òÅÿ¶ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä» ù ÇÕÔó¶ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä ÇÕÔÅ ÜÅò¶×Å ?
(À) ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) ÇòèÆ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) Ã¿ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(iii) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä üä¯ :
(À) òÅð-òÅð, ÕÂÆ òÅð (Á) çÈð, é¶ó¶, ÁÅÃ-êÅÃ
(Â) Ãò¶ð¶, ôÅî, ç¹êÇÔð¶ (Ã) Â¶¶æ¶, ÇÕ¼æ¶, À°µæ¶
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð 1+1=2
Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ Á×¶åð ù òðå Õ¶ ç¯-ç¯ ôìç ìäÅú—
(i)
ÁÇå, Çé
Áñ, çÅð
7. î¹ÔÅòð¶ : Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÇÕÃ¶ ÚÅð î¹ÔÅòÇðÁ» ù ÇÂÃ åð·» òÅÕ» Çò¼Ú òðå¯ ÇÕ Áðæ Ãêôà Ô¯ ÜÅäÍ 4×1=4
(i) Õñî çÅ èéÆ Ô¯äÅ (ii) ÖÅÇéúº ÜÅäÆ (iii) ×¯ºç ×¹¿çäÅ (iv) Ø¼àÅ ÛÅäéÅ (v) ÚÅð Ú¿é ñ¼×ä¶ (vi) Þ¼× Û¼âäÅÍ

(i) ÒÒÇîáå¹ éÆòÆ éÅéÕÅ ×¹ä Ú§Ç×ÁÅÂÆÁÅ åå¹ÓÓ
(é¹Õå¶ :  å¹Õ å¯º íÅò  ÇçÖÅòÅ ðÇÔå ÇéîðåÅ  Ãõå ØÅñäÅ çÆ ñ¯ó  ç¯ò¶º ×¹ä ÜÆò ñÂÆ ñÅíÕÅðÆ  Õ½ó¶ ì¯ñ å¶
õÅñÆ ã¯ñ  Çéîð ÇòÁÕåÆ êðÀ¹êÕÅðÆ Ô¹§ç¶ Ôé  ÃÅð»ôÍ)
(ii) Ã»ÞÆ ÇòµÇçÁÅ
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  À¹ÇÚÚåÅ  ê¹ðÅåé Ã¯Ú  Á×»Ô-òèÈ Ã¯Ú  æ¯æñÆÁ» çñÆñ»  ÃÅð»ô Í)
(iii) ÇòÇ×ÁÅêé ÕñÅ
(é¹Õå¶ :  ÜÅä-êÛÅä  ÇòÇ×ÁÅêé  ÁõìÅð» ÇòÚñ¶ ÇòÇ×ÁÅêé  àÆ.òÆ. ÇòÚñ¶ ÇòÇ×ÁÅêé  ÇòÇ×ÁÅêé : ÇÂ¼Õ
ÕñÅ òÜ¯º : 1. Ô¼ç¯º ò¼è åÅðÆø» 2. ÃòË-êÌÃ¿ÃÅ 3. êÌíÅòôÅñÆ ÁËÕÇà¿× å¶ ôìçÅòñÆ 4. éÅîòð ÔÃåÆÁ» çÅ ôÅîñ Ô¯äÅ 5.
Á½ðå çÆ ê¶ôÕÅðÆ 6. ÇÂ¼Õ òÃåÈ éÅÿ çÈÃðÆ î¹øå  ÇòÇ×ÁÅêé : ÜÅäÕÅðÆ ç¶ ÃÅèé òÜ¯º  ÇòÇ×ÁÅêé ÕñÅ Çò¼Ú åð¹¼àÆÁ»
 ÃÅð»ôÍ)
9. ÁÅêä¶ ÃÕÈñ ç¶ Çê³ÌÃÆêñ ÃÅÇÔì ù ÃËÕôé ìçñé ñÂÆ ÇìéË-ê¼åð ÇñÖ¯Í 1×6=6
(é¹Õå¶ :— íËä íðÅ çÅ ÇÂ¼Õ¯ ÕñÅÃ Çò¼Ú êó·éÅ, ÃËÕôé ò¼Ö-ò¼Ö, êó·ÅÂÆ Çò¼Ú Ô¹ÇôÁÅð, Øð çÆ îÅóÆ ÁÅðÇæÕåÅ, ê¹ÃåÕ»
çÅ ÇÂ¼Õ¯ ÃËµà, îÜìÈðÆ, ÇÂ¼Õ¯ ÃËÕôé Çò¼Ú Õð¯Í)
Ü»
å¹ÔÅâ¶ ÚÅÚÅ ÜÆ é¶ å¹ÔÅâ¶ Üéî-Ççé Óå¶ Õ¯ÂÆ å¯ÔøÅ í¶ÇÜÁÅ þÍ ÇÚ¼áÆ ÇñÖ Õ¶ ÚÅÚÅ ÜÆ çÅ è³éòÅç Õð¯Í
(é¹Õå¶ :— Üéî Ççé Óå¶ å¯ÔøÅ ÇîÿéÅ, Ã¹¿çð ØóÆ, ØóÆ çÆ ñ¯ó, ÃÅð¶ Õ¿î Ãî¶º ÇÃð Õðé¶, å¯Ôø¶ ñÂÆ è³éòÅç, Çîÿé
ÁÅò¯Í)
C.B.S.E. 15
10. Ô¶áñÆ åÃòÆð ù ÇèÁÅé éÅñ ç¶Ö¯ Áå¶ À¹Ã ìÅð¶ 50 ôìç» Çò¼Ú ÇñÖ¯ : 1×4 =4

5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
(i) ÇÕé·» çÆ Ç÷¿ç×Æ ðÃ å¯º õÅñÆ ÇÜÔÆ Ô¹¿çÆ þ ?
(À) ÇÜé·» Çò¼Ú Øð çÅ ÇêÁÅð éÔÄ Ô¹¿çÅ (Á) ÇÜÔó¶ Øð å¯º çÈð ðÇÔ¿ç¶ Ôé
(Â) ÇÜÔó¶ ÃîÅÇÜÕ ×åÆÇòèÆÁ» Çò¼Ú ÇÔ¼ÃÅ éÔÄ ñËºç¶ (Ã) ÇÜÔó¶ Øð ñÂÆ åðÃç¶ Ôé
(ii) îé¹¼Ö çÅ ÇÕÔóÅ Á³× À¹Ã ç¶ ÃðÆð çÅ ÇÚ¼åð þ ?
(À) î¼æÅ (Á) ÇÃð
(Â) îÈ³Ô (Ã) Á¼Ö»
(iii) ÇÕÃ çÆ ÇÜ¼å çÆ è¹éÆ ñ¯Õ» ç¶ Ççñ» Çò¼Ú òÇð·Á» å¼Õ ×È¿ÜçÆ ðÔÆ ?
(À) êÇÔñòÅé çÆ (Á) ìÅì¶ ê¹ù çÆ
(Â) Ú½èðÆ ðÅî Çç¼åÅ çÆ (Ã) ìÅì¶ çÅÃ çÆ
(iv) ÕÅÕ¶ é¶ ÁÅêä¶ ÇêåÅ/çÅð ÜÆ å¯º àÕÅ ÕÆ ñËä ñÂÆ îÎ¿Ç×ÁÅ ?
(À) Õ¹ñøÆ (Á) î¹ðî¹ð¶
(Â) ÚÅÕñ¶à (Ã) îðÈ¿âÅ
(v) ÇÂéÃêËµÕàð é¶ ÖÅç çÅ Õð÷Å ÇÕ¿éÆÁ» ÇÕôå» Çò¼Ú î¯óé ñÂÆ ÇÕÔÅ ÃÆ ?
(À) ç¯ (Á) Çå¿é (Â) ÚÅð (Ã) ê³Ü
(vi) îÅé ÇÃ¿Ø ÇÕÃ ÕÔÅäÆ çÅ êÅåð þ ?
(À) ìÅöÆ çÆ èÆ çÅ (Á) èðåÆ Ô¶áñÅ ìÿç çÅ
(Â) Á³×-Ã¿× çÅ (Ã) Õ¹ñøÆ çÅ
(i) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ ðÚéÅ ÇÕÔóÆ þ ?
(À) ÇÕðêÅ ÕÇð ÕË ìÖÇÃ ñËÔ¹ (Á) Ã¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁË
(Â) åÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅ (Ã) ÃÇå×¹ð éÅéÕ êÌ×ÇàÁÅ
(ii) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ é¶ ÇÕ¿éÆÁ» òÅð» çÆ ðÚéÅ ÕÆåÆ ?
(À) Çå¿é (Á) ÇÂÕ¼åÆ
(Â) êËºåÆ (Ã) ÚÅÿÆ
16 C.B.S.E.
(iii) ÇÃ¿Ø» é¶ ÇÕé·» ç¶ ×³Ü ñÅÔ Ã¹¼à¶ ?
(À) Çòð¯èÆÁ» ç¶ (Á) ø½ÜÆÁ» ç¶
(Â) ×¯ÇðÁ» ç¶ (Ã) ÇÃêÅÔÆÁ» ç¶
(iv) Á½ð¿×÷¶ì é¶ ÇÕÃ çÆ î½å çÅ ÇÂ¿å÷Åð éÔÄ ÃÆ ÕÆåÅ ?
(À) ÁÅêä¶ ìÅê çÆ (Á) ÁÅêä¶ íðÅ çÆ
(Â) ÁÅêä¶ ÚÅÚ¶ çÆ (Ã) ÁÅêä¶ íåÆÜ¶ çÆ
(v) ÒçÈÜÅ ÇòÁÅÔÓ ÇÂÕ»×Æ ÇÕÃ çÆ ðÚéÅ þ ?
(À) ×¹ðôðé ÇÃ¿Ø çÆ (Á) ÕêÈð ÇÃ¿Ø Ø¹Î¿îä çÆ
(Â) Ã¿å ÇÃ¿Ø Ã¶Ö¯º çÆ (Ã) ìñò¿å ×Åð×Æ çÆ
(vi) ÇéÔÅñ Õ½ð Áé¹ÃÅð ÇÕÃ çÆ ÷¹ìÅé «åð-«åð Ú¼ñçÆ þ ?
(À) Ã¹ÖðÅÜ çÆ (Á) îéÜÆå çÆ
(Â) ×¹Á»ãä çÆ (Ã) ÇÂÃåðÆ-ÃíÅ çÆ ÃÕ¼åð çÆ
(i) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ ÁÅêä¶ ØðÇçÁ» çÆ õìð-Ã¹ðå ñËä ñÂÆ ÇÕÃ ù í¶ÇÜÁÅ ?
(ii) ì¯ñÆ ÇÕÃ çÆ ÁîÆðÆ Çò¼Ú¯º ÁÅêä¶ ñø÷ üäçÆ þ ?
(iii) Ôð Ã¿ÃÅÇðÕ î½Õ¶ À°µêð ÇÕÃ çÆ ÷ðÈðå þ ?
(iv) ôÅÔ ÜÆ çÅ ñóÕÅ ñ¶Ö Õ ç¶ ÕÅÕ¶ å¯º À¹î ð Çò¼Ú ÇÕ¿é¶ Õ¹ ÃÅñ ò¼âÅ ÃÆ?
(v) îÅé ÇÃ¿Ø ç¶ ø½ÜÆ ç¯Ãå Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ Çê³â çÅ ÕÆ é» þ ?
(i) ÒÕ¹ñøÆÓ ÕÔÅäÆ Çò¼Ú ñ¶ÖÕ çÆ åéõÅÔ îÔÆé¶ ç¶ ÇÕ¿é¶ Ççé» Çò¼Ú À¹µâ-ê¹¼â Ü»çÆ ÃÆ ?
(ii) ÁîðÆÕ ù ÁÅêä¶ ÇêÀ¹ ç¶ ÇìîÅð Ô¯ä çÆ ÜÅäÕÅðÆ ÇÕò¶º ÇîÿÆ ?
(iii) îÅé ÇÃ¿Ø çÆ Õðî ÇÃ¿Ø éÅÿ ×Èó·Æ ç¯ÃåÆ ÇÕ¼æ¶ ñ¼×Æ/êÂÆ ?
(iv) Ò÷øðéÅî¶Ó çÅ Á½ð¿×÷¶ì Óå¶ ÕÆ ÁÃð Ô¯ÇÂÁÅ ?
(v) îéÜÆå Ç÷ÁÅçÅ ÁÅàÅ ÇÕª ×¹¿é·çÆ þ ?
(vi) ÒêÌÅðæéÅÓ ñ¶Ö Çò¼Ú ÇÜÔó¶ îÔ¼åòêÈðé ÇòÚÅð êÌ×àÅÂ¶ ×Â¶ Ôé À¹Ôé» ù Ã¿Ö¶ê ÕðÕ¶ ÁÅêä¶ ôìç» Çò¼Ú ÇñÖ¯Í
(vii) ìÅìÅ çÅÃ ç¶ ÇÕ¼Õð çÆ ×¶ñÆ ü¼Õ Õ¶ ñË ÁÅÀ¹ä çÆ ÕæÅ ÁÅêä¶ ôìç» Çò¼Ú ÇìÁÅé Õð¯Í
(viii) Òå¹ðé çÅ Ô¹éðÓ ñ¶Ö å¯º ÃÅù ÕÆ ÇÃ¼ÇÖÁÅ ÇîÿçÆ þ ?
(i) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ç¶ Çòô¶ ìÅð¶ 50-60 ôìç» Çò¼Ú ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ
Ü»
ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ é¶ êðîÅåîÅ éÅÿ ÇÕÔó¶ Çðôå¶ ÃæÅÇêå ÕðÕ¶ ÃÇåÕÅð êÌ×à ÕÆåÅ þ ?
(ii) ÒØð çÅ ÇêÁÅðÓ ñ¶Ö Çò¼Ú ñ¶ÖÕ é¶ ÇÂ¼Õ Çìðè ìÆìÆ çÅ Ã¹íÅÁ ÇÕÔ¯-ÇÜÔÅ ÇÚåÇðÁÅ ÔË?
Ü»
ÛÅê¶ Çê³â òÅÇÿÁ» é¶ ñ¶ÖÕ ç¶ òâ¶ÇðÁ» å¯º éÅåÅ ÇÕª å¯ó ÇñÁÅ ?
16. ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ êÌôé çÅ À°µåð 50 å¯º 60 Ãìç» Çò¼Ú Ççú) : 1×4=4
(i) ÒÜøðéÅîÅÓ é» ç¶ õå ù êó· Õ¶ Á½ð¿×÷¶ì Óå¶ ÕÆ êÌíÅò ÇêÁÅ ?
(ii) îéÜÆå é¶ Õç¯º å¯º ÁÅêä¶ êåÆ çÅ é» ñËäÅ ô¹ðÈ ÕÆåÅ ÃÆ ?
nnn
C.B.S.E. 17
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô
íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill)

10
1. Ü¯ ÁÅêäÆ î»-ì¯ñÆ ù ÇêÁÅð Õðç¶ Ôé, À¹Ô Ôð ÇÕÃ¶ çÆ î»-ì¯ñÆ çÅ ÃÇåÕÅð Õðç¶ ÔéÍ ÇÂ¼Õ òÅð îËù ÇÂ¼Õ Ã½ Á¼á î¹ñÕ»
å¯º ÁÅÂ¶ ÁáÅð» Ã½ êÌåÆÇéè» ç¶ ÃÅÔîä¶ ì¯ñä çÅ î½ÕÅ òÆÁÅéÅ, ÁÅÃàzÆÁÅ çÆ ðÅÜèÅéÆ Çò¼Ú ÇîÇÿÁÅ ÃÆÍ Ôð åÕðÆð çÅ
åðÜîÅ ê³Ü» ÜìÅé» Çò¼Ú Ô¯äÅ Ô¹¿çÅ ÃÆ, å¶ ÃËºÕó¶ åÕðÆð» ÃéÍ åðÜîÅ Õðé òÅÿÆÁ» Õ¹óÆÁ» À¹µå¶ ìóÅ íÅð ÃÆÍ À¹Ôé» çÅ
ÇÂ¼Õ åðÜîÅ ìÚÅÀ¹ä ñÂÆ îËº øËÃñÅ ÕÆåÅ ÇÕ Á¿×ð¶÷Æ Çò¼Ú ÔÆ ì¯ñ ÇçÁ»×ÅÍ î¶ð¶ Â¶Ã øËÃñ¶ À¹µå¶ Á¿×ð¶÷» Áå¶ ÁîðÆÕé»
é¶ õ¹ôÆÁ» çÆÁ» åÅñÆÁ» òÜÅÂÆÁ»Í êð Üç¯º îËº ÁÅÇÖÁÅ ÇÕ ÇÂÔ òÆ îËº ÃÔÅð éÔÄ ÃÕ»×Å ÇÕ ÁÅêäÆ î»-ì¯ñÆ ç¶ ôìç ÁËé¶
î¹ñÕ» ç¶ Ú¿×¶ ñ¯Õ» ç¶ Õ¿éÄ ê¹ÁÅÀ¹ä çÅ î½ÕÅ îËº Ô¼æ¯º ×¹ÁÅ ñò»Í Â¶Ã ñÂÆ ÁÅêäÆ åÕðÆð çÅ ÁÖÆðñÅ íÅ× îËº ê³ÜÅìÆ Çò¼Ú
ÔÆ ì¯ñ»×ÅÍ ÇÂÔç¶ À¹µå¶ Ãð¯ÇåÁ» åÅñÆÁ» òÜÅÂÆÁ» å¶ Üç¯º îËº ÁÅêäÆ ì¯ñÆ Çò¼Ú ì¯ñ ÔÇàÁÅ å» ÃÅð¶ ç¶ ÃÅð¶ Ãð¯å¶ À¹µá Õ¶ Öñ¯
×Â¶, êÌèÅé×Æ î³âñ ç¶ î³Ú å¯º Ô¶á» ÁÅ Õ¶ ÕÂÆÁ» é¶ îËù Ü¼øÆ Çò¼Ú ñË ÇñÁÅ, ÕÂÆ î¶ð¶ éÅÿ å¹ð Õ¶ îËù î¶ðÆ ÃÆà À¹µå¶ ÇìáÅÀ¹ä
ÁÅÂ¶ å¶ À¹Ôé» î¶ð¶ çÃõå ñÂ¶Í ÇÂÔ êÌô³ÃÅ î¶ðÆ éÔÄ ÃÆ, î¶ðÆ î»-ì¯ñÆ ñÂÆ ÁÅêäÆ î»-ì¯ñÆ ç¶ ÇêÁÅÇðÁ» çÅ ÃÇåÕÅð íÇðÁÅ
ÇÂ÷ÔÅð ÃÆÍ
(i) ñ¶ÖÕ ù ÇÕ¿é¶ êÌåÆÇéè» ç¶ ÃÅÔîä¶ ì¯ñä çÅ î½ÕÅ ÇîÇÿÁÅ ?
(À) Îç¯ Ô÷Åð (Á) ÁáÅð»
(ii) ÇÕ¿é¶ î¹ñÕ» å¯º êÌåÆÇéè ÁÅÂ¶ Ãé ?
(À) ÇÂ¼Õ Ã½ Á¼á (Á) ç¯ Ã½ Á¼á (Â) Á¼á (Ã) ÁáÅÂÆ
(iii) åÕðÆð çÅ åðÜîÅ ÇÕ¿éÆÁ» ÜìÅé» Çò¼Ú Ô¯äÅ ÃÆ ?
(À) ÚÅð (Á) Ã¼å
(iv) ñ¶ÖÕ é¶ ÁÅêäÆ åÕðÆð çÅ ÁÖÆðñÅ íÅ× ÇÕÃ íÅôÅ Çò¼Ú ì¯ÇñÁÅ ?
(À) ê³ÜÅìÆ (Á) ÇÔ¿çÆ (Â) Á³×ð¶÷Æ (Ã) À¹ðçÈ
18 C.B.S.E.
(v) Ãð¯ÇåÁ» é¶ ñ¶ÖÕ çÆ êÌô¿ÃÅ ÇÕò¶º ÕÆåÆ ?
(À) ìËá¶-ìËá¶ (Á) åÅóÆÁ» òÜÅ Õ¶
(Â) Ô¼Ã Õ¶ (Ã) Õ¯ÿ ÜÅ Õ¶
(vi) êËð¶ çÅ ã¹¼Õò» ÇÃðñ¶Ö ç¼Ã¯Í
(À) î»-ì¯ñÆ (Á) î»-ì¯ñÆ çÅ ÃÇåÕÅð
(Â) î» çÅ ÃÇåÕÅð (Ã) ÇÂÔé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ éÔÄ
2. Çê¼êñ» Ô¶á» Ç×¼è¶ êËºç¶,
òÅ×Æ êÅªç¶ ì¯ñÆÍ
ñÇÔð» ò»×È í¿×óÅ êÅªçÆ,
×¼íðÈÁ» çÆ à¯ñÆÍ
âÈ¿Ø¶ Ü¯å¶ ñÅ ÇÕðÃÅé»,
ÇÔ¼Õ èðåÆ çÆ ë¯ñÆÍ
ÇÖó-ÇÖó Ô¼Ãä Á¼Ü ÕêÅÔ»,
ÕäÕ» Áå¶ ÜòÅð»Í
ç¶Ã î¶ð¶ ç¶ Ö¶å» Á³çð,
ÁÅÂÆÁ» Á¼Ü ìÔÅð»Í 4×1=4
êÌôé 1. ×¼íðÈÁ» çÆ à¯ñÆ ÇÕò¶º í¿×óÅ êÅªçÆ þ?
êÌôé 2. ÇÕÃ ç¶ Á³çð ìÔÅð» ÁÅÂÆÁ» Ôé?
êÌôé 3. ÇÖó-ÇÖó Õ½ä Ô¼Ã ÇðÔÅ þ?
êÌôé 4. ÒòÅ×ÆÓ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(i) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º Çòð¯èÆ Áðæ» òÅÿÅ ÃîÅÃÆ ôìç üä¯—
(À) õ¹ô-õìðÆ (Á) Ã¼Ú-ÞÈá
(Â) ÇòÁÅÔ-ôÅçÆ (Ã) é½Õð-ÚÅÕð
(ii) Òê¹ÃåÕ» çÆ ÃÈÚÆÓ ñÂÆ ÃÔÆ ÃîÅÃÆ ôìç çÆ Ú¯ä Õð¯—
(À) ê¹ÃåÕ-ÃÈÚÆ (Á) ê¹ÃåÕ»-ÃÈÚÆ
(Â) ê¹ÃåÕ-ÃÈÚÆÁ» (Ã) ÃÈÚÆ-ê¹ÃåÕ
(iii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÃîÅÃÆ ôìç üä¯ —
(À) ÚñÅÂÆ (Á) ÃðÃ¯º
(Â) ÁÅÂÆ-ÃðÃ¯º (Ã) ÁÅÂÆ-ÚñÅÂÆ
(i) ÇÃÁÅä¶ ÕÇÔ¿ç¶ Ôé ÇÕ ÒÕð îÜÈðÆ å¶ ÖÅÔ ÚÈðÆÓ êð îÇÔ¿×ÅÂÆ Çò¼Ú ÚÈðÆ ÇÕò¶º ÖÅÂÆÂ¶, Õð íð-íð Õ¶ æ¼Õ ×Â¶Í î¶ð¶ å¶ Õð-êËð
ÔÆ à¹¼à Ü»ç¶ Ôé ÇîÔéå Õð-Õð Õ¶Í ÇÂÃ òÅÕ Çò¼Ú ÒÕðÓ ôìç ê³Ü òÅðÆ ÁÅÇÂÁÅ þÍ çÈÜÆ òÅð ÁÅÂ¶ ÒÕðÓ ôìç å¯º ÕÆ íÅò
þ?
(À) Çî¼àÆ Ø¼àÅ (Á) ð¹ÕÅòà (Â) àËÕÃ (Ã) Õà½åÆ
C.B.S.E. 19
(ii) ìÔ¹ÁðæÕ ôìç ÇÕÃ ù ÕÇÔ¿ç¶ Ôé ?
(À) ÇÕÇðÁÅ çÆ Çòô¶ôåÅ ç¼Ãä òÅÿ¶ ôìç» ù (Á) ÃîÅé Áðæ ð¼Öä òÅÿ¶ ôìç» ù
(Â) é»ò çÆ æ» Óå¶ òðå¶ ÜÅä òÅÿ¶ ôìç» ù (Ã) ÇÂ¼Õ å¯º ò¼è Áðæ ð¼Öä òÅÿ¶ ôìç» ù
(iii) ÒÔÅñÓ ôìç ç¶ ìÔ¹ÁðæÆ ôìç üä¯ —
(À) ÔÅñå, ò»× (Á) ÃÈåð, ÔÅñå
(Â) ò¼âÅ ÕîðÅ, ÔÅñå (Ã) ÇÂÃ ò¶ÿ¶, ÇîáÅÃ
(i) ÇÜé·» ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä» å¯º ØàéÅ òÅêðé ç¶ ÃæÅé çÅ êåÅ ñ¼×¶ À°Ô ÇÕÃ êÌÕÅð ç¶ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä Ô¹¿ç¶ Ôé :
(À) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÇòèÆ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) ÕÅðé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(ii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä üä¯ :
(À) Á³çð, ìÅÔð, ÇÕ¼èð (Á) Ô½ÿÆ, å¶÷, Ø¼à
(Â) Á¼Ü, Õ¼ñ·, êðÃ¯º (Ã) ÇÂ¼Õ, ç¯, ÚÅð
(iii) ÇÕÇðÁÅ çÆ Ç×äåÆ Ü» ÇîÕçÅð çðÃÅÀ¹ä òÅÿ¶ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä» çÅ é» ç¼Ã¯Í
(À) êÇðîÅä-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) Ç×äåÆ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) ÕÅðé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) åÅÕÆç-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð 1+1=2
Áä, Çéð
ÁÅåîÅ, éÅîÅÍ
(i) Õ¼Ö éÅ ðÇÔäÅ (ii) ×¿ã çÅ êÈðÅ Ô¯äÅ (iii) Øó¶ ÇÜ¼âÅ î¯åÆ (iv) ÇÚ¼Õó Ã¹¼àäÅ (v) Üó·Ä å¶ñ ç¶äÅ (vi) Þ¹¼×Å Ú½ó ÕðéÅÍ
(i) ÃÅâÆ îÅå-íÅôÅ : ê³ÜÅìÆ
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  îÅå-íÅôÅ å¯º íÅò  îÅå-íÅôÅ çÅ îÔ¼åò  îÅå-íÅôÅ ê³ÜÅìÆ  îÅå-íÅôÅ ù ÜÆòå ð¼Öä çÆ ñ¯ó
 ê³ÜÅìÆ ñ¯Õ ÷¹¿î¶òÅð  Ô¯ð íÅôÅò» çÅ ð¯ñ  ÃÅð»ôÍ)
(ii) ÒéÅéÕ ç¹ÖÆÁÅ Ãí¹ Ã¿ÃÅð ...........Ó
(é¹Õå¶ :  å¹Õ å¯º íÅò  Ã¿ÃÅð Çò¼Ú ÃÅð¶ ç¹ÖÆ Ôé  ç¹¼Ö» ç¶ ÕÅðé  ç¹¼Ö-Ã¼¹Ö ÜÆòé çÅ ÇÔ¼ÃÅ Ôé  ç¼¹Ö çÅðÈ þ  ç¹¼Ö»
çÅ ÁÃñ çÅðÈ  ÃÅð»ôÍ)
(iii) Ãî¶º çÆ Õçð
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  ê¼Ûó¶ ðÇÔä çÅ ÕÅðé  Ãî¶º çÅ ÃçÀ¹êï¯×  Ãî¶º çÅ êÅì¿ç Ô¯äÅ  Ãî» ìðìÅç Õðé ç¶ é¹ÕÃÅé
 ÃÅð»ô Í)
9. ê³ÜÅì ðÅÜ ç¶ î¹¼Ö-î ¿åðÆ ù ê¼åð ÇñÖ Õ¶ ò¼èçÆ îÇÔ¿×ÅÂÆ Óå¶ ÇÚ¿åÅ çÅ êÌ×àÅòÅ Õð¯Í 1×6=6
(é¹Õå¶ :— Çéð¿åð ò¼èçÆ îÇÔ³×ÅÂÆ, ñ¯Õ» Çò¼Ú ÔÅÔÅÕÅð, îÕÅé, êÅäÆ, ÇìÜñÆ, êó·ÅÂÆ Ãí Õ¹Þ îÇÔ³×Å, âÅÕàð» ç¶ îÇÔ¿×¶
ÇÂñÅÜ, ÃèÅðé ÁÅçîÆ ç¹ÖÆ, ã¹Õò¶º ïåéÍ) Ü»
å¹ÔÅâÅ Û¯àÅ òÆð ÇÕåÅìÆ ÕÆóÅ þ, À¹Ã ù êó·ÅÂÆ ç¶ éÅÿ-éÅÿ Ö¶â» Çò¼Ú íÅ× ñËä ñÂÆ êz¶ðéÅ ê¼åð ÇñÖ¯Í
(é¹Õå¶ :— êó·ÅÂÆ Çò¼Ú êÌÅêåÆÁ», ÃðÆðÕ Õî÷¯ðÆ, ÇÃÔå ÷ðÈðÆ, Ö¶â» ç¶ ìÔ¹å ñÅí, ÇÃÔå áÆÕ ðÔ¶×ÆÍ)
20 C.B.S.E.
10. Ô¶áñÆ åÃòÆð ù ÇèÁÅé éÅÿ ç¶Ö¯ Áå¶ À¹Ã ìÅð¶ 50 ôìç» Çò¼Ú ÇñÖ¯ : 1×4=4

5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
(i) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ êðç¶Ã ïÅåðÅ å¯º êðå Õ¶ Çê³â å¯º ìÅÔð ÇÕ¼æ¶ ìËá¶ ?
(À) Ö¶å» Çò¼Ú (Á) çðõå» Ô¶á (Â) ÖÈÔ Óå¶ (Ã) ÃóÕ ÇÕéÅð¶
(ii) ì¯ñÆ ÇÕÃ çÅ ÇÚ¼åð þ ?
(À) îé¹¼Ö çÆ ÁÅåîÅ çÅ (Á) ÃÅâ¶ ÃîÅÜ çÅ
(Â) ÃÅâÆ Ã¿ÃÇ´åÆ çÅ (Ã) ÃÅâ¶ Ã¼ÇíÁÅÚÅð çÅ
(iii) ÇÕ¼Õð çÆ ñàËä ÚóÅÀ¹ä ò¶ÿ¶ Çê³â ç¶ ÇÕ¿é¶ Ú¯äò¶º ×¼íðÈ ÇÂÕ¼á¶ Õðé¶ êÂ¶ ?
(À) ç¯-Çå¿é (Á) ÚÅð-ê³Ü (Â) ê³Ü (Ã) Á¼á-çÃ
(iv) ÕÔÅäÆÕÅð (Ã¹ÜÅé ÇÃ¿Ø) ÜÈé îÔÆé¶ çÆ ÇÕÃ åÅðÆÖ çÆ ×¼ñ ÕðçÅ þ ?
(À) ê³çð» çÆ (Á) ÁáÅð» çÆ (Â) òÆÔ çÆ (Ã) Û¼ìÆ çÆ
(v) ÁîðÆÕ ÁÅêäÆ î» ù ÇÕ¿éÆ åéõÅÔ Çç¿çÅ ÃÆ ?
(À) êÈðÆ (Á) Á¼èÆ
(Â) ê³Ü Ã½ ð¹êÂ¶ (Ã) ÇÂ¼Õ Ô÷Åð ð¹êÂ¶
(vi) îÅé ÇÃ¿Ø ÇÕ¼æ¯º çÅ ðÇÔä òÅÿÅ ÃÆ ?
(À) Á³ÇîÌåÃð çÅ (Á) ÚÈÔóÕÅä¶ çÅ
(Â) ×¹ðçÅÃê¹ð çÅ (Ã) ÕêÈðæñ¶ çÅ
(i) ÒÃ¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ôìç Çò¼Ú îé¹¼Ö ù ÇÕÃ ù î³çÅ ÕÇÔä å¯º òðÇÜÁÅ Ç×ÁÅ þ ?
(À) í»â¶ ù (Á) í¿âÆ ù (Â) ÇÂÃåðÆ ù (Ã) í¿âÅðÆ ù
(ii) ÒåÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅÓ ÇÕÃ çÆ ðÚéÅ þ ?

(À) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ çÆ (Á) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ
(Â) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅÃ ÜÆ çÆ (Ã) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ
C.B.S.E. 21
(iii) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ çÅ Üéî Õç¯º Ô¯ÇÂÁÅ ?
(À) 1563 ÂÆ. (Á) 1559 ÂÆ. (Â) 1479 ÂÆ. (Ã) 1552 ÂÆ.
(iv) Á½ð¿×÷¶ì é¶ ÇÕ¿é¶ ÃÅñ» å¼Õ êðÜÅ ç¶ îé çÅ ÚËé Ö¯ÇÔÁÅ ÃÆ ?
(À) òÆÔ ÃÅñ» å¼Õ (Á) åÆÔ ÃÅñ» å¼Õ
(Â) ÚÅñÆ ÃÅñ» å¼Õ (Ã) ÁáåÅñÆ ÃÅñ» å¼Õ
(v) Á½ð¿×÷¶ì ç¶ ÁÅêä¶ ÕÇÔä Áé¹ÃÅð À¹Ã Ô¼æ¯º ÇÕÃ éÅÿ Ãõå è¯ÖÅ Ô¯ÇÂÁÅ ÃÆ ?
(À) ÃÌÆ ×¹ðÈ ×¯Çì¿ç ÇÃ¿Ø ÜÆ éÅÿ (Á) ÃÌÆ ×¹ðÈ å¶ö ìÔÅçð ÜÆ éÅÿ
(Â) ø½ÜçÅð ÃËç õ» éÅÿ (Ã) ÕÅî ìõô éÅÿ
(vi) îéÜÆå ÁÅêäÆ Ã¼Ã ÇéÔÅñ Õ½ð ù Ã¹Öç¶ò çÅ çÈÜÅ ÇòÁÅÔ ÇÕÃ çÆ èÆ éÅÿ Õðé ñÂÆ ÕÇÔ¿çÆ þ ?
(À) ÇÕÃ¶ ÁîÆð çÆ (Á) ÇÕÃ¶ Ú½èðÆ çÆ
(Â) æÅä¶çÅð çÆ (Ã) ñ¿ìóçÅð çÆ
(i) ì¶ì¶ éÅéÕÆ ÜÆ Çðôå¶ Çò¼Ú ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ ç¶ ÕÆ ñ¼×ç¶ Ãé ?
(ii) ÇÕÃ é¶ ÇÕÔÅ ÃÆ ÇÕ ÁðçÅÃ çÅ À°µåð ÇîñäÅ ÔÆ éÔÄ ÚÅÔÆçÅ ?
(iii) ìÅì¶ ê¹éÈ¿ ù ç¶Ö Õ¶ Õ½ä ÇÖó-ÇÖóÅ Õ¶ Ô¼ÇÃÁÅ ?
(iv) ÕðåÅð ÇÃ¿Ø çÆ êåéÆ Áå¶ ÁîðÆÕ å¶ îÇÔ¿çð çÆ î» çÅ ÕÆ é» þ ?
(v) îÅé ÇÃ¿Ø çÅ Çê³â ÇÕÔóÅ ÔË ?
(i) Õ¹ñøÆ òÅÿ¶ çÅ Ô¯ÕÅ Ã¹ä Õ¶ ñ¶ÖÕ ÕÆ Ã¯Úä ñ¼×Å ?
(ii) ÒÒÀ¹Ô ê½äÅ ÇÕ¼ñÅ å» ÇêÛñ¶ ÃÅñ çÅ ×ÇÔä¶ Õð Çç¼åÅ Ô¯ÇÂÁÅÍÓÓ ÜÅ×Æð Õ½ð é¶ ÇÂÔ ôìç ÇÕÀ¹º ÕÔ¶ ?
(iii) âÅÕÆÂ¶ ù ç¶Ö Õ¶ Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ ìÅêÈ ç¶ îé Çò¼Ú ÕÆ ÇòÚÅð ÁÅÂ¶ ?
(iv) Ò÷øðéÅîÅÓ ÇÂÕ»×Æ çÅ ÇÂÔ ÇÃðñ¶Ö ÇÕÃ Ô¼ç å¼Õ ã¹Õò» þ ?
(v) êåÆ çÅ é» ñËä Ã¿ì¿èÆ Ã¹Öç¶ò ç¶ ÕÆ ÇòÚÅð Ôé ?
(vi) ÜòÅéÆ Áå¶ ì¹ãÅê¶ éÅÿ¯º ÕÂÆ ×¹äÅ ÕÆîåÆ Ãî» ÇÕÔóÅ Ô¹¿çÅ þ ?
(vii) ÇÃ¼Ö çÆ ÁðçÅÃ ÇéðÅñÆ ÇÕò¶º þ ?
(viii) êÇÔñòÅé é¶ ìÅÇìÁ» çÆ ÚÇó¾Õ ÇòÁÅÔÆ íËä çÆ åÅÕå ÇÕò¶º/ÇÕª î³éÆ ?
(i) ÒåÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅÓ ç¶ Çòô¶ ìÅð¶ 50-60 ôìç» Çò¼Ú ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ Ü»
ÒÜ¿× çÅ ÔÅñÓ é» çÆ ðÚéÅ çÅ Õ¶ºçðÆ íÅò ÇñÖ¯Í
(ii) î¹Ô¿îç ÃÅÇÔì çÆ Ç÷¿ç×Æ Çò¼Ú ìÆòÆ õçÆÜÅ ÇÕò¶º ÇòÚðçÆ ÃÆ ? ÁÅêä¶ ôìç» Çò¼Ú ÇñÖ¯Í Ü»
ÇÃ¼Ö èðî Çò¼Ú ÁðçÅÃ çÆ ÕÆ îÔ¼ååÅ ÔË ?
(i) î¹öñ åõå¯-åÅ÷ ñÂÆ Á½ð¿×÷¶ì ç¶ ì¶ÇàÁ» Çò¼Ú ô¹ðÈ Ô¯ÂÆ õÅéÅ-Ü¿×Æ ç¶ Ã¿ì¿è Çò¼Ú Á½ð¿×÷¶ì Áå¶ ÁòÅ÷ ÇòÚÕÅð Ü¯
òÅðåÅñÅê Ô¹¿çÆ þ À¹Ã çÅ ò¶ðòÅ ÇçúÍ
(ii) îéÜÆå Ã¹Öç¶ò ù ÇÂÃåðÆ-ÃíÅ ìÅð¶ ÕÆ ÜÅäÕÅðÆ Çç¿çÆ þ ?
nnn
22 C.B.S.E.
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô

é¯à : Ô¶á ÇñÖ¶ òÅðåÕ êËð¶ Áå¶ ÕÅÇò-à¹ÕóÆ ù ÇèÁÅé éÅÿ êó·¯ Áå¶ ê¹¼Û¶ ×Â¶ êÌôé» ç¶ À°µåð À¹Ôé» ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ À¹Ôé» ç¶ Ô¶á»
Çç¼å¶ ×Â¶ ÇòÕñê» Çò¼Ú¯º üä Õ¶ ÇñÖ¯ — 6×1=6
1. íñÅ ÕÆóÆ çÆ òÆ Õ¯ÂÆ ÔÃåÆ ÔË ? êð ÇÂÔ Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶ ÇÃêÅÔÆ Â¶é¶ ÇîÔéåÆ Ôé ÇÕ æÕÅòà Óå¶ Õ¿îÚ¯ðÆ ôìç ÇÂÔé» ç¶
ôìç-Õ¯ô Çò¼Ú þ ÔÆ éÔÄÍ ìÈ¿ç-ìÈ¿ç éÅÿ ÔÆ Ãî¹³çð ìä Ü»çÅ þÍ ÇÂÀ¹º ÔÆ ÇÂÔé» îÔÆé ÜÆò» é¶ ÁÅêäÆ ñ¼Ö» ÃÅñ» çÆ
Çéð¿åð î¹ô¼Õå éÅÿ àé» ç¶ àé Çî¼àÆ Öð¯Ú îÅðÆÍ ÇÂÀ¹º ÔÆ Ø¹ÇîÁÅð, Õ¿é ÖÜÈð¶, îÕóÆÁ», ÇÚ¼Úó, íÈ¿â, ôÇÔç çÆÁ»
î¼ÖÆÁ» ÁÅÇç ÜÆò ñ×ÅåÅð Çî¼àÆ ç¶ Õä» ù ÇÔñÅªç¶ ÚñÅªç¶ Áå¶ èðåÆ çÆÁ» åÇÔÁ» ù ê¯ÇñÁ» Õðç¶ ðÇÔ¿ç¶ Ôé Áå¶
êÅäÆ Áå¶ ÔòÅ ñÂÆ ðÅÔ Ö¯ñ· Õ¶ èðåÆ çÆ À¹êÜÅÀÈ ôÕåÆ òèÅªç¶ ðÇÔ¿ç¶ ÔéÍ ÇÂÔé» ç¶ ÃðÆð» çÅ îñ òÆ íÈîÆ Çò¼Ú ñ¯óÄç¶
ÕÅðìÇéÕ êçÅðæ ÇîÿÅªçÅ þÍ Ô¯ð å» Ô¯ð, îðé Çê¼Û¯º òÆ ÇÂÔé» ç¶ ÃðÆð ÁÜÅÂÄ éÔÄ Ü»ç¶Í Õ¹Þ Ô¯ð Û¯à¶ ÕÅî¶ ÇÂÔé»
ñ¯æ» çÆ í¿é-å¯ó ÕðÕ¶ ÇÂÔé» ÇòÚñ¶ îÔ¼åòêÈðé ï¯Ç×Õ» éÈ¿ î¹ó Çî¼àÆ Çò¼Ú ÇîÿÅ Çç¿ç¶ Ôé Áå¶ ÇÂª ÇÂÔé» çÆ ÁîÆðÆ
ù ÕÅÇÂî ð¼Öç¶ ÔéÍ
(i) ÇÕÃ çÆ Õ¯ÂÆ ÔÃåÆ éÔÄ þ ?
(À) íÈ¿â çÆ (Á) ÕÆóÆ çÆ
(Â) Õ¿é ÖÜÈð¶ çÆ (Ã) ÇÚ¼Úó çÆ
(ii) Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶ ÇÃêÅÔÆÁ» ç¶ ôìç-Õ¯ô Çò¼Ú ÇÕÔó¶ ôìç éÔÄ Ôé ?
(À) æÕÅòà å¶ Õ¿îÚ¯ðÆ (Á) ÇîÔéå
(Â) Ã½äÅ (Ã) í¿é-å¯ó ÕðéÅ
(iii) îÔÆé ÜÆò» é¶ ÁÅêäÆ ñ¼Ö» ÃÅñ» çÆ Çéð¿åð î¹ô¼Õå éÅÿ ÇÕ¿éÆ Çî¼àÆ Öð¯Ú îÅðÆ ?
(À) àé» ç¶ àé (Á) Õ¹ÇÂ¿àñ» ç¶ Õ¹ÇÂ¿àñ
(Â) ÇÕñ¯ ç¶ ÇÕñ¯ (Ã) Õ¹Þ òÆ éÔÄ
C.B.S.E. 23
(iv) ÇÂÔé» Û¯à¶ ÜÆò» ç¶ ÃðÆð çÅ îñ íÈîÆ Çò¼Ú ÇÕÔó¶ ñ¯óÄç¶ êçÅðæ ÇîÿÅªçÅ þ ?
(À) ÕÅðìÇéÕ êçÅðæ (Á) ðÃÅÇÂÇäÕ êçÅðæ
(Â) ×Ëð-ðÃÅÇÂÇäÕ êçÅðæ (Ã) ÁÅÕÃÆ-êçÅðæ
(v) Û¯à¶ ÕÅÇîÁ» ç¶ ÃðÆð Õç¯º ÁÜÅÂÆº éÔÄ Ü»ç¶ ?
(À) îðé Çê¼Û¯º (Á) ÇÜÀÈºç¶ ðÇÔ¿ÇçÁ»
(Â) Ø¹³îç¶-Ø¹³îç¶ (Ã) Ã½ºÇçÁ»
(vi) À¹êð¯Õå êËð¶ çÅ ã¹Õò» ÇÃðñ¶Ö ÇñÖ¯Í
(À) Çé¼Õ¶ ÕÅî¶ (Á) Çé¼Õ¶-Çé¼Õ¶ ÇÃêÅÔÆ
(Â) Û¯à¶ ÜÆò (Ã) ÕÆóÆ
2. î» ì¯ñÆ ù ÇêÁÅð Õð¯,
î» ì¯ñÆ çÅ ÃÇåÕÅð Õð¯Í
òÅÇðÃ, øðÆç ÇÂÃ ù ÁêäÅÇÂÁÅ,
ÃÅâ¶ ×¹ðÈÁ» é¶ ×ñ éÅÿ ñÅÇÂÁÅÍ
Ôð Õ¯ÂÆ ÁÅÖ¶ ÇÂÃ ù ñÅâ Õð¯,
î» ì¯ñÆ çÅ ÃÇåÕÅð Õð¯Í 1×4=4
êÌôé 1. ÃÅâÆ î» ì¯ñÆ ÇÕÔóÆ þ?
êÌôé 2. î» ì¯ñÆ ÇÕÔ¯ ÇÜÔÆ þ?
êÌôé 3. î» ì¯ñÆ ÇÕª ÃÇåÕÅðÆ ÜÅäÆ ÚÅÔÆçÆ þ?
êÌôé 4. ÒñÅâ Õð¯Ó å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(i) ÃîÅÃÆ ôìç ÇÕÔóÅ þ ?
(À) ÕÅð (Á) ÃòÅð
(Â) ÇòÔÅð (Ã) ÕÅð-ÇòÔÅð
(ii) ÃîÅéÅðæÆ ôìç» å¯º ìäé òÅÿÅ ÃîÅÃÆ ôìç ÇÕÔóÅ þ ?
(À) Ãò¶ð-ôÅî (Á) è¹¼ê-Û»
(Â) îÅóÅ-î¯àÅ (Ã) üÃå-ÚñÅÕ
(iii) ÃîÅéÅðæÆ ôìç» å¯º ìä¶ ÃîÅÃ çÆ Ú¯ä Õð¯—
(À) öðÆì-îÅð (Á) ÇÂ¼÷å-îÅä
(Â) Ã¿å-ÇÃêÅÔÆ (Ã) ÇÃð-êËð
(i) ÒÔæñÅ Õ¿î Û¶åÆ-Û¶åÆ êÈðÅ Õð ñú ÇÕªÇÕ Õðî¶ çÅ ìÅêÈ êÈðÅ Ô¯ Ç×ÁÅ þ, À¹Ôç¶ ÃÃÕÅð Óå¶ ÜÅäÅ þÍ Õðî¶ çÅ ìÅêÈ êÈðÅ
ç¶ô-í×å ÃÆÍÓ ÇÂÃ òÅÕ Çò¼Ú ÒêÈðÅÓ ôìç Çå¿é òÅð ÁÅÇÂÁÅ þÍ çÈÜÆ òÅð ÁÅÂ¶ ÒêÈðÅÓ ôìç å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(À) õåî ÕðéÅ (Á) î¹Õ¿îñ
(Â) îð Ç×ÁÅ (Ã) ÃÅðÅ
24 C.B.S.E.
(ii) Ô¶á ÇñÇÖÁ» Çò¼Ú¯º Òâ¿âÆÓ ôìç ç¶ ìÔ¹ÁðæÆ éÔÄ þ —
(À) ðÅÔ, ×ÇÔäÅ (Á) ÇåñÕ, ìÈàÅ
(Â) ÇòÃðÅî ÇÚ¿é· (Ã) Ã¯àÆ, ðÅÔ
(iii) ñ¯Õ Çòç¶ô» Çò¼Ú ÒÖ¼àÆÓ Õðé ç¶ ÇÂðÅç¶ éÅÿ Ü»ç¶ Ôé êð ÒÖ¼àÆÓ ê¼× ì¿é·äÆ í¹¼ñ Ü»ç¶ Ôé ; òÅÕ Çò¼Ú êÇÔñÆ Áå¶ çÈÃðÆ
ÒÖ¼àÆÓ ôìç ç¶ ÕÆ Áðæ Ôé ?
(À) ÕîÅÂÆ/ð¿× (Á ) ÖàÅÃ/ëÿ
(Â) ÕÃËñÅ/Çë¼ÕÅ (Ã) Õ¼ÚÅ/ÇØéÅÀ¹äÅ
ñÕÆð¶ ôìç» (ÇÕÇðÁÅ Çòô¶ôä») çÆÁ» ÇÕÃî» ç¼Ã¯Í
(i) À¹Ô Á¼×¶ ìËáÅ ÃÆÍ
(À) ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ Çòô¶ôä (Á) Ã³ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) êÌÕÅð-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(ii) ÁÃÄ Õîð¶ Çò¼Ú êó·ç¶ Ô»Í
(À) ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÕÅðé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) êÌÕÅð-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) ÇéôÚ¶-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(iii) À¹Ô Ãò¶ð¶ êÔ¹¿ÇÚÁÅÍ
(À) ÃæÅé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÕÅðé-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) ÕÅñ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) êÌÕÅð-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð 1+1=2
À¹å, êó
ÁÅÕ, çÅé
(i) ÕÅÇÂÁÅ êñà ç¶äÆ (ii) Ö³â-ÖÆð Ô¯äÅ (iii) ×¿×Å éÔÅÀ¹äÅ (iv) ÇÛ¼åðÄ çÅÿ ò¿âäÆ (v) ÷øð ÜÅñä¶ (vi) ÞÂÆÁ» ñË
Õ¶ êËäÅÍ

(i) ÒòÅçóÆÁ» ÃÜÅçóÆÁ» Çéíä ÇÃð» ç¶ éÅÿÓ
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  ÁÅçå Áå¶ ÁÅÚðé  ÁÅçå» çÅ î¹¼ã  ÁÅçå» çÅ ê¼ÕäÅ  ìñòÅé ÇÂ¼ÛÅ Áå¶ ÁÅçå»  ÁÅçå»
Áå¶ îé¹¼ÖÆ Ã¹íÅÁ  ÃÅð»ôÍ)
(ii) ÁõìÅð» ç¶ ñÅí-ÔÅéÆÁ»
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  Áðæ  ÜÅäÕÅðÆ çÅ Ã¯îÅ  ÁõìÅð» ç¶ ñÅí  ÃðÕÅð Áå¶ ÜéåÅ ÇòÚÕÅð ÕóÆ  ðÅôàð ç¶
ÇéðîÅä çÅ ÃÅèé  é¹ÕÃÅé  ÃÅð»ôÍ)
(iii) ì¶ð¹÷×ÅðÆ
(é¹Õå¶ :  ì¶ð¹÷×ÅðÆ ÇÂ¼Õ ôðÅê  ÇÕÃî»  Çòôò ÇòÁÅêÆ Ãî¼ÇÃÁÅ  ÕÅðé òèçÆ ÜéÃ¿ÇÖÁÅ  îôÆéÆÕðé 
ç¯ôêÈðé ÇòµÇçÁÅ êÌéÅÿÆ  Ô¼ñ  Ã¹ÞÅÁÍ)
C.B.S.E. 25
9. å¹ÔÅâ¶ ÇÂñÅÕ¶ Çò¼Ú îñ¶ðÆÁÅ ëËñ Ç×ÁÅ þÍ ÇÃòñ-ÃðÜé ù ð¯ÕæÅî ñÂÆ ê¼åð ÇñÖ¯Í 1×6=6
(é¹Õå¶ :— îñ¶ðÆÂ¶ çÅ ëËñäÅ, ìðÃÅå ç¶ êÅäÆ çÅ ÇéÕÅÃ éÔÄ, î¼Ûð çÅ êËçÅ Ô¯äÅ, å¶÷ ì¹õÅð, ÕÂÆ î½å», ñ¯Õ» ÓÚ
ì¶ÚËéÆ, âÅÕàð» çÆ àÆî í¶ÜäÅ, çòÅÂÆÁ» çÅ êÌì¿è, î¼Ûð îÅðé òÅÿÆ çòÅÂÆ çÅ ÇÛóÕÅÁ ÕðéÅÍ)
Ü»
å¹ÔÅâ¶ ÇêåÅ ÜÆ Çòç¶ô ×Â¶ Ô¯Â¶ ÔéÍ å¹ÔÅâ¶ îÅåÅ ÜÆ çÆ ÇÃÔå õðÅì Ô¯ ×ÂÆ þÍ ÇêåÅ ÜÆ ù ÜñçÆ Øð êðåä ñÂÆ ÇÚ¼áÆ ÇñÖ¯Í
(é¹Õå¶ :— îÅåÅ çÅ ÇìîÅð Ô¯äÅ, âÅÕàð òÆ ÇøÕðî¿ç, ÃÅð¶ À¹çÅÃ å¶ êð¶ôÅé, òÅêÃ Øð ÁÅò¯Í)

5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
(i) îÅåÅ ÇåzêåÅ ÜÆ ç¶ ÇêÁÅð íð¶ ì¯ñ Ã¹ä Õ¶ ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ é¶ ÕÆ êÌÇåÇÕÇðÁÅ êÌ×àÅÂÆ ?
(À) ×¹ðÈ ÜÆ ü¼ê Õð ×Â¶ (Á) ×¹ðÈ ÜÆ Á³åð-ÇèÁÅé Ô¯ ×Â¶
(Â) ×¹ðÈ ÜÆ é¶ îÅåÅ å¯º Çê¼ÛÅ ÛâÅÀ¹äÅ ÚÅÇÔÁÅ (Ã) ×¹ðÈ ÜÆ îÅåÅ ç¶ Úðé» Óå¶ Çâ× Õ¶ ìÔ¹å ð¯Â¶
(ii) ì¯ñÆ ÁÅêä¶ ñø÷ (ôìç) ÇÕ¼æ¯º üäçÆ þ ?
(À) Ç÷¿ç×Æ çÆ ÁîÆðÆ Çò¼Ú¯º (Á) ÁÅêäÆÁ» ïÅç» Çò¼Ú¯º
(Â) ÁÅêä¶ ÁÇíÁÅÃ Çò¼Ú¯º (Ã) ÁÅêäÆ Ã¯Ú Çò¼Ú¯º
(iii) Ú½èðÆ Úó·å ÇÃ¿Ø é¶ Çê³â ÁÅÂ¶ êÇÔñòÅé çÅ î¹ÕÅìñÅ Õðé ñÂÆ ÇÕÃ ù îéÅÇÂÁÅ ?
(À) ìÅì¶ ê¹ù ù (Á) ìÅì¶ çÅÃ ù
(Â) ìÅì¶ ðÅî Çç¼åÅ ù (Ã) ìÅì¶ ÃÅÇÔì ÇÃ¿Ø ù
(iv) ÕÅÕ¶ ñÂÆ ÁÃîÅé ç¶ åÅð¶ ÕÆ Ãé ?
(À) ë¹¼ñ (Á) ð¹êÂÆÂ¶ (Â) êËÃ¶ (Ã) àÕ¶
(v) îðé Ãî¶º ÕðåÅð ÇÃ¿Ø çÆ À¹îð ÇÕ¿éÆ ÃÆ ?
(À) ÚÅÿÆ ÃÅñ» çÆ (Á) ê³åÅñÆ ÃÅñ» çÆ
(Â) ê³ÜÅÔ ÃÅñ» çÆ (Ã) Ã¼á ÃÅñ» çÆ
(vi) Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ Çê³â å¯º åðéåÅðé çÅ ÇÕ¿éÅ êËºâÅ ÃÆ ?
(À) ÚÅð îÆñ çÅ (Á) ÚÅð Õ¯Ô çÅ (Â) ê³Ü Õ¯Ô çÅ (Ã) ç¯ îÆñ çÅ
12. ÕÇòåÅ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯)— 5×1=5
(i) ÇÕÃ çÆ Õ¹¼Ö å¯º ðÅÜ¶/ò¼â¶-ò¼â¶ ñ¯Õ êËçÅ Ô¹¿ç¶ Ôé ?
(À) èðåÆ çÆ (Á) ÇÂÃåðÆ çÆ (Â) êÌÇÕðåÆ çÆ (Ã) êðìå» çÆ
26 C.B.S.E.
(ii) ÃÅð¶ ÜÆò-Ü¿å ÇÕÃ ç¶ êËçÅ ÕÆå¶ Ô¯Â¶ Ôé ?
(À) êÌÇÕðåÆ ç¶ (Á) êðîÅåîÅ ç¶ (Â) îé¹¼Ö ç¶ (Ã) èðåÆ ç¶
(iii) ÒÁ¼Ü Ô¯ò¶ ÃðÕÅð å» î¹¼ñ êÅò¶Ó Çò¼Ú ÃðÕÅð ôìç ÇÕÃ ñÂÆ òðÇåÁÅ Ç×ÁÅ þ ?
(À) Á³×ð¶÷» ñÂÆ (Á) ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ
(Â) îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ¿Ø ñÂÆ (Ã) ìÔÅçð» ñÂÆ
(iv) Ò÷øðéÅîÅÓ ÇÂÕ»×Æ ÇÕÃ çÅ þ ?
(À) ìñò¿å ×Åð×Æ çÅ (Á) ÕêÈð ÇÃ¿Ø Ø¹¿îä çÅ
(Â) âÅ. ÔðÚðé ÇÃ¿Ø çÅ (Ã) Ã¿å ÇÃ¿Ø Ã¶Ö¯º çÅ
(v) ôÇÔ÷ÅçÅ ÕÅî ìõô Õ½ä ÃÆ ?
(À) Á½ð¿×÷¶ì çÅ íðÅ (Á) ì¶×î ÀÈçËê¹ðÆ çÅ ê¹¼åð
(Â) Á½ð¿×÷¶ì çÅ íåÆÜÅ (Ã) ì¶×î ÀÈçËê¹ðÆ çÅ íÅäÜÅ
(vi) ÇéÔÅñ Õ½ð îéÜÆå ù Çêú å¯º ÇÕÔóÅ ÇÔ¼ÃÅ ÇñÁÅÀ¹ä ñÂÆ ÕÇÔ¿çÆ þ ?
(À) îÕÅé çÅ (Á) ÷îÆé çÅ (Â) êËÇÃÁ» çÅ (Ã) ÃîÅé çÅ
(i) ÕÅðñÅÂÆñ ÇÕÃ ù ÇêÁÅð éÅ Õðé ÕðÕ¶ ÇÖÞÈ å¶ ÃóÈ ÃÆ ?
(ii) Ç÷¿ç×Æ çÅ ÁÃñÆ Ã¯éÅ ÕÆ þ ?
(iii) ìÅÇìÁ» çÆ Çê³â ÚÇó¾Õ ÇòÁÅÔÆ Ô¯ÂÆ íËä é¶ ÕÆ ü¼Õ Õ¶ Ö¯ÿ¶ Çò¼Ú ò×ÅÔ Ã¹¼ÇàÁÅ ÃÆ ?
(iv) ôðÅìÆ Ô¯Â¶ ÕðåÅð ÇÃ¿Ø é¶ ÇÕÃ ù æÅêÆ éÅÿ Õ¹¼ÇàÁÅ ÃÆ ?
(v) Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ Çé¼Õ¶ íðÅ çÅ ÕÆ é» þ ?
(i) ñ¶ÖÕ ÕÅÕ¶ ù àÕÅ éÅ ç¶ä ñÂÆ ÇÕÔó¶-ÇÕÔó¶ ìÔÅé¶ ØóçÅ þ ?
(ii) ÕðåÅð ÇÃ¿Ø çÆ î½å Óå¶ ÁøÃ¯Ã Õðé ñÂÆ ÁÅÂ¶ ñ¯Õ ÁîðÆÕ ù Ô½ÃñÅ Çç¿ç¶ ÕÆ ÁÅÖç¶ ?
(iii) îÅé ÇÃ¿Ø é¶ Õðî ÇÃ¿Ø ç¶ ìÅêÈ ù ÒèðåÆ Ô¶áñÅ ìÿçÓ ÇÕÀ¹º ÇÕÔÅ ?
(iv) ôÅÔÆ îÔ¼ñ Çò¼Ú é¼Úä çÆ ÁòÅ÷ Ã¹ä Õ¶ Á½ð¿×÷¶ì çÅ ÕÆ êÌÇåÕðî Ô¹¿çÅ þ ?
(v) ìÅêÈ ÜÆ ò¼ñ¯º î» ÜÆ ù çÈÜ¶ ÇòÁÅÔ çÆÁ» èîÕÆÁ» ìÅð¶ Ã¹Öç¶ò îéÜÆå ù ÕÆ ç¼ÃçÅ þ ?
(vi) ç¹éÆÁÅ ç¶ ìÔ¹å¶ ñ¯Õ ÁÅêäÅ êÈðÅ î¹¼ñ ÇÕª éÔÄ ê¹ÁÅ ÃÕ¶ ?
(vii) õÅñÃÅ àzËµÕà Ã¹ÃÅÇÂàÆ ìÅð¶ å¹ÃÄ ÕÆ ÜÅäç¶ Ô¯ ? ÇÂÃ ò¼ñ¯º êÌÕÅÇôå êÇÔñ¶ àzËµÕà ìÅð¶ ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ
(viii) å¹ðé ç¶ êÌÃ¿× Çò¼Ú ñ¶ÖÕ é¶ Òå¹ðé çÅ Ô¹éðÓ ñ¶Ö Çò¼Ú ÇÕé·» îÔÅé ôõÃÆÁå» çÅ ÔòÅñÅ Çç¼åÅ þ ?
(i) Á½ðå çÅ ÁêîÅé ÇÕª éÔÄ ÕðéÅ ÚÅÔÆçÅ ? 50-60 ôìç» Çò¼Ú À¹µåð ÇçúÍ Ü»
ôÅÔ î¹Ô¿îç çÆ ðÚéÅ ìÅð¶ ÇòÚÅð Õð¯Í
(ii) Òñø÷ òÆ Ççñ çÆ ç½ñå çÆÁ» î¹Ôð» Ô¹¿ç¶ ÔéÓÍ ÇÂÃ Õæé çÆ ÇòÁÅÇÖÁÅ Õð¯Í Ü»
ñ¯Õ íñòÅé» çÅ ÇÕò¶º ÃÇåÕÅð Õðç¶ Ãé ?
(i) ÁÃç õÅé ò¼ñ¯º Ò÷øðéÅî¶Ó å¯º Ô¯ÂÆ ÇçîÅöÆ êð¶ôÅéÆ Ã¿ì¿èÆ ê¹¼Û¶ ÜÅä Óå¶ Á½ð¿×÷¶ì À¹Ã ù ÕÆ ÜòÅì Çç¿çÅ þ ?
(ii) ÇéÔÅñ Õ½ð é¶ îéÜÆå ù çÈÜ¶ ÇòÁÅÔ Ã¿ì¿èÆ ÇÜÔó¶ ì¯ñ-Õì¯ñ ÕÔ¶ Ãé À¹Ã ñÂÆ À¹Ô î¹ÁÅøÆ ÇÕª î¿×çÆ þ ?
nnn
C.B.S.E. 27
Ãî» : 3 ØÎ¿à¶ Õ¹¼ñ Á³Õ : 80
ÁÅî Çéðç¶ô
é¯à : Ô¶á ÇñÖ¶ òÅðåÕ êËð¶ Áå¶ ÕÅÇò-à¹ÕóÆ ù ÇèÁÅé éÅÿ êó·¯ Áå¶ ê¹¼Û¶ ×Â¶ êÌôé» ç¶ À°µåð À¹Ôé» ç¶ ÁÅèÅð Óå¶ À¹Ôé» ç¶ Ô¶á»
Çç¼å¶ ×Â¶ ÇòÕñê» Çò¼Ú¯º üä Õ¶ ÇñÖ¯— 6×1=6
1. Ö¹¼ñ·¶-â¹¼ñ·¶ Ã¹íÅÁ ç¶ îÅñÕ ê³ÜÅìÆ î¹¼ã å¯º ÔÆ î¶ÇñÁ» ç¶ ìó¶ ô¹ÕÆé ðÔ¶ ÔéÍ Üð× çÅ î¶ñÅ, ÛêÅð çÅ î¶ñÅ Áå¶ Ü×ðÅò»
çÆ ð¯ôéÆ òð×¶ ò¼â¶ î¶ñ¶ ê³ÜÅìÆÁ» ñÂÆ Ôî¶ô» ÇÖ¼Ú çÅ Õ¶ºçð ðÔ¶ ÔéÍ ÇÂÔ î¶ñ¶ ê³ÜÅì ç¶ Ø¹¼× òÃç¶ ÇÂñÅÇÕÁ» Çò¼Ú ñ¼×ç¶
ÔéÍ ÃçÆÁ» ê¹ðÅäÅ î¶ñÅ ÒÇÛ¿Þ ÛðÅÔ» çÆÓ íÅò¶º ÇÂÃ¶ ê¼èð çÅ þ êð¿åÈ ê³ÜÅì ç¶ êÛó¶ éÆî-êÔÅóÆ ÇÂñÅÕ¶ Áå¶ ÇÔîÅÚñ
êÌç¶ô ç¶ Ç÷ñ·Å ÀÈéÅ çÆ ò¼ÖÆ éÅÿ ñ¼×çÅ Ô¯ä ÕðÕ¶, ÇÂÃ î¶ñ¶ çÅ úéÅ êÌÚÅð Áå¶ êÃÅð éÔÄ Ô¯ ÃÇÕÁÅ, ÇÜ¿éÅ Ô¯äÅ ÚÅÔÆçÅ
ÃÆÍ ÇÂÔ î¶ñÅ Ç÷ñ·Å Ô¹ÇôÁÅðê¹ð çÆ åÇÔÃÆñ ×ó·ô¿Õð å¯º Úó·ç¶ êÅÃ¶, ÇôòÅÇñÕ êÔÅóÆÁ» çÆ ×¯ç ÓÚ ò¼Ã¶ ÒìÆåÓ ÇÂñÅÕ¶
ç¶ Çê³â ÁÚñê¹ñ (ÛðÅÔ») ÇòÖ¶ Ôð òð·¶ î¼Øð îÔÆé¶ ç¶ Ü¶á¶ ÁËåòÅð å¯º ñË Õ¶ ñ×ÅåÅð ÚÅð Ççé Ú¼ñçÅ þÍ çÈð-çÈð å¼Õ
ÇÂÔ î¶ñÅ ÇÂ¿éÅ îôÔÈð þ ÇÕ ÇÂÔ à¯àÕÅ ÁÅêî¹ÔÅð¶ ÔÆ ñ¯Õ» çÆ ÷¹ìÅé Çò¼Ú¯º ë¹¼à êËºçÅ þ :
ÒÒçÅÿ î»Ô» çÆ, ÇÛ¿Þ ÛðÅÔ» çÆÍÓÓ
(i) ê³ÜÅìÆ ÇÕÃ åð·» ç¶ Ã¹íÅÁ ç¶ îÅñÕ Ôé ?
(À) ×¹¼Ã¶ Ö¯ð (Á) Ãõå (Â) Ö¹¼ñ·¶-â¹¼ñ·¶ (Ã) Ô¼Ãî¹Ö
(ii) ò¼â¶ î¶ñ¶ ê³ÜÅì ç¶ ÇÕÔó¶ ÇÂñÅÇÕÁ» Çò¼Ú ñ¼×ç¶ Ôé ?
(À) Ø¹¼× òÃç¶ (Á) ê¶ºâÈ (Â) ôÇÔðÆ (Ã) êÔÅóÆ
(iii) ÒÇÛ¿Þ ÛðÅÔ» çÆÓ ÃçÆÁ» ê¹ðÅäÅ î¶ñÅ ÇÕÔó¶ êÔÅóÆ ÇÂñÅÕ¶ éÅñ Ã¿ì¿Çèå þ ?
(À) À°µÚ¶ êÔÅóÆ (Á) êÛó¶ éÆî-êÔÅóÆ
(Â) á¿ã¶ êÔÅóÆ (Ã) éÆò¶º êÔÅóÆ
(iv) ìÆå çÅ ÇÂñÅÕÅ ÇÕÔóÆÁ» êÔÅóÆÁ» çÆ ×¯ç Çò¼Ú ò¼ÇÃÁÅ Ô¯ÇÂÁÅ þ ?
(À) ÇôòÅÇñÕ (Á) éÆòÆÁ»
(Â) À°µÚÆÁ» (Ã) éÆî-êÔÅóÆÁ»
28 C.B.S.E.
(v) ÒÇÛ¿Þ ÛðÅÔ» çÆÓ çÅ î¶ñÅ ÇÕÃ îÔÆé¶ ç¶ Ü¶á¶ ÁËåòÅð å¯º ô¹ðÈ Ô¹¿çÅ þ ?
(À) Ü¶á (Á) î¼Øð (Â) ê¯Ô (Ã) îÅØ
(vi) ÒÇÛ¿Þ ÛðÅÔ» çÆÓ çÅ î¶ñÅ ÇÕ¿é¶ Ççé ÚñçÅ þ ?
(À) ç¯ Ççé (Á) ÚÅð Ççé (Â) ê³Ü Ççé (Ã) Ã¼å Ççé
2. ÁÅÂÆ ìÃ¿å, êÅñÅ À¹â¿å, 4×1=4
ñ¯ÕÄ ÃÅð¶ ÕÇÔ¿ç¶Í
ìÔÅð çÅ î½Ãî ÁÅÇÂÁÅ ç¶Ö¯,
ÇÂ¼Õ çÈÜ¶ ù ÕÇÔ¿ç¶Í
ê¹¿×ðÆ þ Á¼Ü âÅñÆ âÅñÆ,
ÔðÆÁ» ê¼åÆÁ» ç¶ä ÇòÖÅñÆÍ
Á³ì» Óå¶ òÆ ìÈð þ ÁÅÇÂÁÅ,
õ¹ô Ô¯ ÃÅð¶ ÕÇÔ¿ç¶Í
êÌôé 1. ìÃ¿å ù î½Ãî ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ Ô¹¿çÅ þ?
êÌôé 2. Á³ì» Óå¶ ìÈð Õç¯º ÁÅªçÅ þ?
êÌôé 3. ìÃ¿å ð¹¼å Çò¼Ú ìÅ×» çÅ Ççzô ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ Ô¹¿çÅ þ?
êÌôé 4. Òç¶ä ÇòÖÅñÆÓ å¯º ÕÆ íÅò þ ?
(i) Çòð¯èÅðæÆ ôìç» å¯º ìäé òÅÿÅ ÃîÅÃÆ ôìç üä¯—
(À) Ø¯ó-ÃòÅð (Á) Ô¼Õ-ÔñÅñ
(Â) ×¹¼×Å-é½ºòÄ (Ã) À°µåð-ç¼Öä
(ii) ÃîÅÃÆ ôìç ìäÅÀ¹ä ò¶ñ¶ ÇÕÔóÅ ÇÚ¿é· ñ¼×çÅ þ—
(À) ? (êÌôé-ÇÚ¿é·) (Á) ! (ÇòÃÇîÕ ÇÚ¿é·)
(Â) — (âËô) (Ã) - (Ü¯óéÆ)
(iii) ÒÜ¿ßÓ Áå¶ Øð å¯º ÇÕÔóÅ ÃîÅÃÆ ôìç ìä¶×Å ?
(À) Ü¿ß òÅÿÅ Øð (Á) Ü¿ß çÅ Øð
(Â) Ü¿ß-Øð (Ã) Ü¿ßØð
(i) ÒâÅÕàð é¶ Üç¯º À¹Ã çÅ ê¶à ÒÚÅÕÓ ÕÆåÅ å» À¹Ã Çò¼Ú¯º êÈðÅ ÒÚÅÕ ÇéÕÇñÁÅÓ òÅÕ Çò¼Ú ÚÅÕ ç¶ ÇÕÔó¶ Áðæ áÆÕ Ôé ?
(À) ÚÆðéÅ/ÇñÖä òÅÿÅ ÚÅÕ (Á) òÅ×Æ/îÅÞÆ
(Â) Á¼Ö ñ¼×äÆ/Á¼Ö ç¹ÖäÆ (Ã) Õ¼êó¶ çÆ î¯ðÆ/Û¶Õ
(ii) ÒÀ¹Ã ù ÇÜª ÔÆ ÒÜÅ×Ó ÁÅÂÆ À¹Ã é¶ ç¹¼è ù ÒÜÅ×Ó ñÅ Çç¼åÆÓ òÅÕ Çò¼Ú ÒÜÅ×Ó ôìç ÇÕé·» Áðæ» ñÂÆ òðÇåÁÅ þ ?
(À) éÄç Ö¹¼ñ·äÆ/Ü¿îä ñÅÀ¹äÅ (Á) íÅ× ÜÅ×ä¶/Ô¯ô
(Â) Ã¹Ú¶å/ÃÔÆ (Ã) À°µçîÆ/À¹µá êËäÅ
(iii) ÇÕÔóÅ ôìç ÒÇà¼ÕÆÓ ôìç ç¶ ìÔ¹-ÁðæÕ ò¼Ü¯º éÔÄ òðÇåÁÅ ÜÅ ÃÕçÅ ?
(À) ×ÅÚÆ (Á) ÃÈðÜ çÆ Çà¼ÕÆ
(Â) Çé¼ÕÆ ð¯àÆ (Ã) ÇàÕäÅ
C.B.S.E. 29
ñÕÆð¶ ôìç» (ÇÕÇðÁÅ Çòô¶ôä») çÆÁ» ÇÕÃî» ç¼Ã¯ :
(i) À¹Ô ð¹Õ-ð¹Õ Õ¶ ×¼ñ ÕðçÅ þÍ
(À) êÇðîÅä-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÇéðéÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) Ã¿ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) êÌÕÅð-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(ii) å¹ÃÄ ì¶ô¼Õ Úñ¶ ÜÅäÅÍ
(À) ÇéôÚ¶-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÇéðéÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) êÇðîÅä-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) Ã¿ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(iii) å¹ÃÄ êÇÔñÆ òÅð ÁÅÂ¶ Ô¯Í
(À) ÇéðéÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Á) ÇéôÚ¶-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
(Â) Ã¿ÇÖÁÅ-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä (Ã) êÇðîÅä-òÅÚÕ ÇÕÇðÁÅ-Çòô¶ôä
6. Á×¶åð-ÇêÛ¶åð 1+1=2
Ãð, êÅð
ÁÅðÅ, çÅÇÂÕ
(i) Õ¿é íðé¶ (ii) õÅéÅ õðÅì Ô¯äÅ (iii) ×ÿ êËäÅ (iv) ü¼ê ÛÅ ÜÅäÆ (v) ÜìÅé ç¶äÆ (vi) ÞÅó-Þ¿ì ÕðéÆ

(i) ÃÇÔÜ êÕ¶ Ã¯ îÆáÅ Ô¯ÇÂ
(é¹Õå¶ : • ÁÖÅä å¶ ÁÖÅä» çÅ îÔ¼åò • ÇÂÃ ÁÖÅä çÅ Áðæ • Áà¼ñ ÃÚÅÂÆ • êÌÇÕðåÆ å¯º òÆ êÌ¶ðéÅ • ÃÇÔÜåÅ
ÇåÁÅ×ä çÅ é¹ÕÃÅé • å¶÷Æ éÅÿ êÕÅÂ¶ ÖÅÇäÁ» çÅ é¹ÕÃÅé • Õ¹çðåÆ òðåÅÇðÁ» ÓÚ ÃÇÔÜåÅ • Û¶åÆ ÓÚ ÁîÆð Ô¯ä çÆ
ñÅñÃÅ ç¶ é¹ÕÃÅé • ì»çð å¯º îé¹¼Ö å¼Õ çÅ Ãøð • ÃÅð»ôÍ)
(ii) ÃÅâÆ ÇòµÇçÁÅ êÌéÅÿÆ
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  ê¹ðÅåé Çò¼ÇçÁÅ êÌéÅÿÆ  òðåîÅé ÇòµÇçÁÅ êÌéÅÿÆ  ÇÂÃ Çò¼ÇçÁÅ êÌéÅÿÆ Çò¼Ú åð¹àÆÁ»
 Á³×ð¶÷Æ ÇÃ¼Öä À°µå¶ ÷¯ð  åÕéÆÕÆ ÇÃ¼ÇÖÁÅ çÆ ØÅà  ÁÇòÇ×ÁÅÇéÕ ÇÂîÇåÔÅéÆ ÇòèÆ  Ã¹èÅð ñÂÆ Ã¹ÞÅÁ  îÅå-
íÅôÅ ù ÇòµÇçÁÕ îÅÇèÁî ìäÅÀ¹äÅ  êÅá´î çÆ À¹ÇÚå çðÜÅì¿çÆ  ÁÇèÁÅêÕ ÇòÇçÁÅðæÆ Ã¿ì¿è  åÕéÆÕÆ ÇÃµÇÖÁÅ
çÆ ñ¯ó  ÇÂîÇåÔÅéÆ êÌéÅÿÆ Çò¼Ú Ã¹èÅð çÆ ñ¯óÍ)
(iii) íðÈä-Ô¼ÇåÁÅ
(é¹Õå¶ :  íÈÇîÕÅ  íðÈä-ÔµÇåÁÅ å¯º íÅò  îôÆé» çÆ ç¹ðòðå¯º  îðç êÌèÅé ÃîÅÜ çÆ ç¶ä  Ã¿å¹ñé Çò¼Ú Çò×Åó
 Çòð¯èÅíÅÃ  ÁÜ¯ÕÆ ÃÇæåÆ  íðÈä-Ô¼ÇåÁÅ ù ð¯ÇÕÁÅ ÜÅò¶  ÃÅð»ôÍ)
9. å¹ÔÅâÅ ê³ÜÅìÆ çÅ êÌôé-ê¼åð êÅá´î å¯º ìÅÔð¯º ÁÅÇÂÁÅ þÍ ì¯ðâ ç¶ ÃÕ¼åð ù ÇÂÃ Ã¿ì¿èÆ ÇôÕÅÇÂå-ê¼åð ÇñÖ¯Í
1×6=6
(é¹Õå¶ :— çÃòÄ ç¶ ÇÂîÇåÔÅé, ê¿ÜÅìÆ Çòô¶ çÅ êðÚÅ, êÅá´î å¯º ìÅÔð¯º êÌôé» çÅ ÁÅÀ¹äÅ, ôìç Ü¯ó» çÆÁ» öñåÆÁ»,
êÌÆÇÖÁÅðæÆÁ» çÆ êð¶ôÅéÆ, ÇòÇçÁÅðæÆÁ» ù é¹ÕÃÅé éÅ Ô¯ò¶, êðÆÇÖÁÕ» ù ÔçÅÇÂå»Í)
Ü»
30 C.B.S.E.
Çòç¶ô Çò¼Ú ðÇÔ¿ç¶ ÁÅêä¶ Û¯à¶ íðÅ ù îÅóÆ Ã¿×å å¯º ìÚä ñÂÆ Ã¹ÞÅÁ ÇçúÍ
(é¹Õå¶ :— êåÅ å¶ ÇîåÆ, Ã¿ì¯èéÆ íÅ×, ÇòôÅ òÃåÈ, Á³åñÅ íÅ×)
Ãò¼Û íÅðå
ÇÂ¼Õ Õçî Ãò¼ÛåÅ ò¼ñ

5 + 5 + 4 + 14 + 8 + 4 = 40
11. ÕÔÅäÆ å¶ òÅðåÕ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯) : 5×1=5
(i) ÕÅðñÅÂÆñ çÅ ÁÅêäÆ êåéÆ êÌÇå òåÆðÅ ÇÕÔ¯ ÇÜÔÅ ÃÆ ?
(À) ÔîçðçÆ íÇðÁÅ (Á) ÇêÁÅð íÇðÁÅ
(Â) ìçÃ¬ÕÆ òÅÿÅ (Ã) Ã»Þ òÅÿÅ
(ii) ÇÕÃ À¹îð Çò¼Ú îé Óå¶ ÇÚ¼åð¶ ôìç/ñø÷ ÃÅù í¹¼ñç¶ éÔÄ ?
(À) ìÚêé çÆ À¹îð Çò¼Ú (Á) ÜòÅéÆ çÆ À¹îð Çò¼Ú
(Â) ì¹ãÅê¶ çÆ À¹îð Çò¼Ú (Ã) Á³åñÆ À¹îð Çò¼Ú
(iii) ñ¶ÖÕ ç¶ ò¼â¶-òâ¶ÇðÁ» çÅ ÇÕÔó¶ Çê³â Çò¼Ú õÈé çÅ ÇðôåÅ ÃÆ ?
(À) Çê³â Çî¼á¶òÅñ (Á) Çê³â ÛÅê¶
(Â) Çê³â ÁÅèÅ (Ã) Çê³â Ô÷ÅðÅ
(iv) ÕÔÅäÆÕÅð é¶ ÁÅêä¶ ÃÅæÆ å¯º ÇÕ¿é¶ ð¹êÂ¶ ñÂ¶ ?
(À) Çå¿é (Á) ê³Ü (Â) çÃ (Ã) ê³çð»
(v) ÁîðÆÕ çÅ çÅçÅ ÇÕ¼æ¯º êËÃ¶ í¶ÜçÅ ÃÆ ?
(À) ÇÂ¿×ñËºâ å¯º (Á) ÁîðÆÕÅ å¯º (Â) ÇÂàñÆ å¯º (Ã) ÇÃ¿ØÅê¹ð å¯º
(vi) îÅé ÇÃ¿Ø éÅÿ åðéåÅðé Õ½ä Ç×ÁÅ ÃÆ ?
(À) ÜÃò¿å (Á) ìÅêÈ ÜÆ
(Â) é½Õð (Ã) Õðî ÇÃ¿Ø çÅ ò¼âÅ íðÅ
12. ÕÇòåÅ å¶ ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ê¹¼Û¶ ×Â¶ Áé¹ÃÅð Û¶ êÌôé» Çò¼Ú¯º Õ¯ÂÆ ê³Ü Ô¼ñ Õð¯)— 5×1=5
(i) Ã¿åÅé çÆ À¹åêåÆ Ü» êÇðòÅÇðÕ ÇòÕÅÃ çÅ ðÅÔ ÇÕÃ å¯º Ú¼ñçÅ þ ?
(À) ÇÂÃåðÆ å¯º (Á) ÜÆò» å¯º (Â) íÈîÆ å¯º (Ã) ÖÈé å¯º
(ii) ÒÇÜÀ¹ ÕÇð ÃÈðÜ¹ ÇéÕÇñÁÅ åÅð¶ ÛÇê Á³è¶ð¹ êñ¯ÁÅÓ å¹Õ ÇÕÃ çÆ þ ?
(À) ÃÌÆ ×¹ðÈ éÅéÕ ç¶ò ÜÆ çÆ (Á) íÅÂÆ ×¹ðçÅÃ ÜÆ çÆ
(Â) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁîðçÅÃ ÜÆ çÆ (Ã) ÃÌÆ ×¹ðÈ ÁðÜé ç¶ò ÜÆ çÆ
C.B.S.E. 31
(iii) ôÅÔ î¹Ô¿îç çÅ Üéî Õç¯º Ô¯ÇÂÁÅ ?
(À) 1682 ÂÆ. Çò¼Ú (Á) 1782 ÂÆ. Çò¼Ú
(Â) 1582 ÂÆ. Çò¼Ú (Ã) 1882 ÂÆ. Çò¼Ú
(iv) Áô¯Õ å¶ ÁÕìð é¶ ÁÅêä¶ ðÅÜ çÆÁ» éÆÔ» ÇÕò¶º ê¼ÕÆÁ» ÕÆåÆÁ» ?
(À) ñ¯Õ» çÆ îçç Õð Õ¶ (Á) ñ¯Õ» çÆÁ» ñ¯ó» êÈðÆÁ» Õð Õ¶
(Â) ñ¯Õ» ç¶ Ççñ ÇÜ¼å Õ¶ (Ã) Ãí ñ¯Õ» ù ìðÅìð ÃîÞ Õ¶
(v) ÷Æéå ÇêÛñ¶ ÇÕ¿é¶ ÃÅñ» å¯º ÁÅêä¶ ìÅê Á½ð¿×÷¶ì çÆ Çõçîå Õð ðÔÆ ÃÆ ?
(À) ÇêÛñ¶ çÃ ÃÅñ» å¯º (Á) ê³çð» ÃÅñ» å¯º
(Â) òÆÔ ÃÅñ» å¯º (Ã) ÇêÛñ¶ åÆÔ ÃÅñ» å¯º
(vi) ÇéÔÅñ Õ½ð ÇÕÃ ù ×¹¼å¯º ëó Õ¶ ìÅÔð Õ¼ã ç¶ä ñÂÆ ÕÇÔ¿çÆ þ ?
(À) îéÜÆå å¶ ÃÕ¼åð Ã¹ÖðÅÜ ù (Á) ×¹Á»ãä ù
(Â) îéÜÆå çÆ íËä ù (Ã) ìñò¿å ÇÃ¿Ø çÆ íËä ù
(i) ÇÕÃ çÆ Õñî ÁÇÔîÕ éÅÂÆ çÆ ÕËºÚÆ ò»× «åð-«åð ÕðçÆ ðÇÔ¿çÆ ÃÆ?
(ii) ÁÅÕÆ Ô¯Â¶ ÇÂ¼Õ ò¼â¶ ÃðçÅð (Ü¯ êÇÔñ» èÅóòÆ ÃÆ) ù ÇÕÃ ÇÕñ·¶ Çò¼Ú ÕËç ÕÆåÅ Ç×ÁÅ ?
(iii) Ú½èðÆ Úó·å ÇÃ¿Ø é¶ ìÅì¶ ê¹³éÈ¿ ù ÇÕÃ çÆ ê¼å ð¼Öä ñÂÆ ÇÕÔÅ ?
(iv) ÒÒÕ¹Þ ò¿â ô¹çËä¶ ! ÕÅÇÂð ÇêÀ¹ ç¶ Øð ìÔÅçð î¹Î¿âÅ Ü¿ÇîÁËÍÓÓ ÇÂÔ ôìç ñ¶ÖÕ é¶ ÇÕÃ ù ÕÔ¶ ?
(v) Õðî ÇÃ¿Ø çÆ ×¯ÿÆ ÇÕÔóÆ ñóÅÂÆ Çò¼Ú ìÔ¹å îôÔÈð Ô¯ÂÆ ÃÆ ?
(i) ñ¶ÖÕ, îÅñÕ å¯º åéõÅÔ òèÅÀ¹ä çÆ îÎ¿× å¯º Ã¿Õ¯Ú ÇÕÀ¹º Õð ÇðÔÅ ÃÆ ?
(ii) ÕðåÅð ÇÃ¿Ø ç¶ Û¯àÆ À¹îð¶ ÔÆ ç¹éÆÁÅ å¯º å¹ð ÜÅä ç¶ ÕÆ ÕÅðé Ãé ?
(iii) ÇéôÅéÅ îÅðé ç¶ î¹ÕÅìÇñÁ» Çò¼Ú Õðî ÇÃ¿Ø çÆ ×¯ÿÆ ÇÕò¶º îôÔÈð ÃÆ ?
(iv) Üç Á½ð¿×÷¶ì ôÅÔÆ îÔ¼ñ Çò¼Ú ð¿× Áå¶ ðÅ× ù ø½ðé ì¿ç Õðé ñÂÆ ÕÇÔ¿çÅ þ å» ÁòÅ÷ À¹Ã ù ÕÆ ÕÇÔ¿çÆ þ ?
(v) Ã¹Öç¶ò çÅ ìÅêÈ çÈÜÅ ÇòÁÅÔ ÇÕª ÕðòÅªçÅ þ ?
(vi) Õæ¼Õó ÇÕÃî ç¶ À¹êç¶ôÕ Áå¶ ÇñÖÅðÆ ×¹ðÈÁ» Áå¶ êË×¿ìð» ç¶ ÜÆòé ù ÇÕÃ ÇêÁÅð å¯º Ã¼ÖäÅ ìäÅ Çç¿ç¶ Ôé ?
(vii) Òì¯ñÆÓ é» ç¶ ñ¶Ö Çò¼Ú ×¹ðìõô ÇÃ¿Ø é¶ ÕÆ ÕÇÔäÅ ÚÅÇÔÁÅ þ ?
(viii) ÕËçÆ çÅ ÇòÔÅð ÇÕÃ åð·» çÅ ÃÆ ?
(i) Ã¯ ÇÕÀ¹ î³çÅ ÁÅÖÆÁËÓ ôìç çÅ Õ¶ºçðÆ íÅò ÇñÖ¯Í Ü»
ÒÃÇå×¹ð éÅéÕ êÌ×ÇàÁÅÓ é» çÆ ðÚéÅ ç¶ Çòô¶ òÃåÈ ìÅð¶ 50-60 ôìç» Çò¼Ú ÜÅäÕÅðÆ ÇçúÍ
(ii) ÒÒØð Ø¼à ðÔ¶ Ôé Áå¶ Ô¯àñ ò¼è ðÔ¶ ÔéÓÓ, ñ¶ÖÕ Áé°ÃÅð ÃçÅÚÅÇðÕ ÜÆòé Óå¶ ÇÂÃ çÅ ÕÆ êÌíÅò êË ÇðÔÅ ÔË ?
Ü»
ÕËçÆ é¶ ÁÅêäÆ ÇðÔÅÂÆ Ãî¶º îÔÅðÅÜÅ ðäÜÆå ÇÃ¿Ø ù ÕÆ ÇÕÔÅ ?
16. ÇÂÕ»×Æ Çò¼Ú¯º (ÇÕÃ¶ ÇÂ¼Õ êÌôé çÅ À°µåð 50 å¯º 60 Ãìç» Çò¼Ú Ççú)— 1×4=4
(i) ×¹ðÈ ÜÆ éÅÿ Ã¹ñÅÔ Ã¿ì¿èÆ ÁÃç õÅé Á½ð¿×÷¶ì ù ÕÆ ÃñÅÔ Çç¿çÅ þ ?
(ii) ÒçÈÜÅ ÇòÁÅÔÓ ÇÂÕ»×Æ çÆ ÇÂÃåðÆ êÅåð îéÜÆå éÅÿ Ã¿Ö¶ê ÜÅä-êÛÅä ÕðÅúÍ
nnn
32 C.B.S.E.

SP PUNJABI 10 SAMPLE PAPERS 2024 Exam

Uploaded by

Document Information

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

SP PUNJABI 10 SAMPLE PAPERS 2024 Exam

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

îÅâñ àËÎ¼Ãà ê¶êð÷

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10

2. ÇÂÔ ì¶êðòÅÔ ê³ÜÅì ç¶,

íÅ×—II. ÇòÁÅÕðé (Grammar) 12

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10

íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10

íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill)

íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)

(À) í»â¶ ù (Á) í¿âÆ ù (Â) ÇÂÃåðÆ ù (Ã) í¿âÅðÆ ù

(ii) ÒåÈ¿ î¶ðÅ ÇêåÅ åÈ¿ þ î¶ðÅ îÅåÅÓ ÇÕÃ çÆ ðÚéÅ þ ?

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10

íÅ×—II. ÇòÁÅÕðé (Grammar) 12

íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)

íÅ×—I. êó·é Õ½ôñ (Reading Skill) 10

íÅ×—III. êÌíÅòôÅñÆ ÇñÖä-Õ½ôñ (Writing Skill) 8 + 6 + 4 = 18

(ii) ÃÅâÆ ÇòµÇçÁÅ êÌéÅÿÆ

(é¹Õå¶ :— êåÅ å¶ ÇîåÆ, Ã¿ì¯èéÆ íÅ×, ÇòôÅ òÃåÈ, Á³åñÅ íÅ×)

ÇÂ¼Õ Õçî Ãò¼ÛåÅ ò¼ñ

íÅ×—IV. êÅá-ê¹ÃåÕ» Óå¶ ÁÅèÅÇðå êÌôé (Textbooks Based Questions)

You might also like