EE-345 ENERJİ KALİTESİ VE

HARMONİKLER

Dr. Öğr. Üyesi Naki Güler

NELER ÖĞRENECEĞİZ?

Enerji kalitesi
Enerji kalitesi Enerji kalitesi ile
parametrelerini
problemleri ve bu ilgili ulusal ve
iyileştirmek için
problemlerin uluslararası
alınan tedbirler
nedenleri standartlar

Harmonikler ve Harmoniklerin
harmonikleri azaltılması için
oluşturan alınan tedbirler
nedenler ve filtreleme
yöntemleri
2
HAFTALIK DERS KONULARI

1. Enerji kalitesi tanımı ve enerji kalitesi kavramı

2. Enerji kalitesi parametreleri
3. Bazı enerji kalitesi problemleri ve bu problemlerin nedenleri
4. Harmonik kavramı, harmonik üreteçleri ve harmoniklerin sistem üzerine
olumsuz etkileri
5. Harmonik filtreleme yöntemleri, Aktif ve pasif filtreler
6. Birim güç faktöründe çalışan doğrultucular
7. Enerji kalitesi problemlerinin aşılması için kullanılan yöntemler

3
HAFTALIK DERS KONULARI

9. Dinamik gerilim düzenleyiciler

10. Kompanzasyon ile ilgili temel kavramları
11. Enerji sistemlerinde rezonans oluşumu ve dengesizlik
12. Enerji kalitesi ile ilgili ulusal ve uluslararası standartlar
13. Elektromagnetik uyumluluk ve girişim
14. Güç sisteminde enerji kalitesinin ölçülmesi

4
KAYNAKLAR

Ders notları
Aklınıza takılan sorular

Kitap: R.C. Dugan, M.F. McGranaghan, Electrical Power Systems Quality,

McGraw-Hill, New York, ISBN 0-07-138622-x, 2002.

Kitap: Mehmet Uzunoğlu, Celal Kocatepe, Arif Karakaş, Recep Yumurtacı, Oktay
Arıkan, Elektrik Tesislerinde Harmonikler, 2003.

5
KULLANILACAK YAZILIM ARAÇLARI

6
EE-345 ENERJİ KALİTESİ VE
HARMONİKLER – DERS 1
BU HAFTANIN İÇERİĞİ

ELEKTRİK ENERJİ ENERJİ KALİTESİ

KALİTESİNE GİRİŞ PROBLEMLERİ

ENERJİ KALİTESİ
TANIMI

8
ELEKTRİK ENERJİ KALİTESİNE GİRİŞ

+
9
ENERJİ KALİTESİ TANIMI

KALİTE NEDİR?
Kalite bir mal veya hizmetin müşteri beklenti ve gereksinimlerini
karşılayabilme yeteneğidir. Tüketicilerin beklentilerine bağlı olarak, kalite
kavramı topluma, toplumun kültürel gelişimine, beğeni ve alışkanlıklarına
göre değişen bir kavramdır.
Kalite, kusursuzluk anlayışına sistemli bir yaklaşımdır.
Kalite, şartlara uygunluktur.

“Kalite, bir ürünün veya hizmetin, belirlenen veya olabilecek ihtiyaçları

karşılama kabiliyetine dayanan, özelliklerin toplamı.”
10
 ENERJİ KALİTESİ TANIMI

ENERJİ KALİTESİ
Şebekeye göre, güç kalitesi güvenilirliktir.

Yük türüne göre: tüm hassas ve normal ekipmanların performansını

etkilemeyecek güç olarak tanımlanır.

Son kullanıcı bakış açısına göre: “Müşteri ekipmanının arızalanmasına veya

yanlış çalışmasına neden olan voltaj, akım veya frekans sapmalarından
kaynaklı herhangi bir problem çıkmaması” olarak tanımlanmaktadır.

11
Beklenti ve gereksinimler, Kusursuzluk, Şartlara uygunluk, Belirlenen veya olabilecek ihtiyaçlar
 ENERJİ KALİTESİ TANIMI

ENERJİ KALİTESİ
IEEE (Institute of Electrical and Electronics Engineers): “hassas cihazların
düzgün bir şekilde çalışmasını sağlayacak güç verilmesi ve topraklanması”
olarak tanımlamaktadır.

IEC (International Electrotechnical Commission): “bir güç kaynağının

normal çalışma koşullarındaki özelliklerini, süreklilik ve gerilim özellikleri
(genlik, frekans ve dalga biçimi) açısından tanımlayan parametreler’’ olarak
tanımlamaktadır.
12
Beklenti ve gereksinimler, Kusursuzluk, Şartlara uygunluk, Belirlenen veya olabilecek ihtiyaçlar
 ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

ENERJİ KALİTESİ
Beklenti: Gerilim, akım ve frekans gibi güç
parametrelerindeki değişimlerden kaynaklanan
sorunların alıcıları etkilememesi.
Gereksinimler: Güç parametrelerinin veya dalga
şekillerinin stabil olması veya yükü etkilemeyecek kadar
düşük seviyede değişimler olması.
13
Beklenti ve gereksinimler, Kusursuzluk, Şartlara uygunluktur, Belirlenen veya olabilecek ihtiyaçlar
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

ENERJİ KALİTESİ OLAYLARI

Geçici Kısa Süreli Uzun Süreli Sürekli Hâl
Durumlar Değişimler Değişimler Bozulmaları

14
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

1. Transients Geçici Durumlar

2. Interruptions Kesintiler
3. Voltage Sag Gerilim azalması
4. Voltage Swell Gerilim artması
Voltage fluctuations (flicker) Gerilim Dalgalanmaları
5.
Voltage imbalance (unbalance) Gerilim Dengesizlikleri
Notching Çentikler
6.
Harmonics Harmonikler
7. Frequency variations Frekans Değişimleri
15
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Geçici Durumlar (Transients)

Salınımlı gerilim darbesi
Gerilim Darbesi (Voltage Impulse) (Oscillatory voltage impulse)

16
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Kesintiler (Interruptions)

Ani kesinti: 0.5 - 30 periyot Geçici 2 saniye - 2 dakika

Anlık kesinti: 30 periyot - 2 saniye Kalıcı kesinti: >2 dakika

17
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Gerilim azalma/artmaları (Sag/Swell)

Süresi: 0.5 - 30 periyot

Gerilim değişimi:
0.1 - 0.9 pu

18
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Gerilim Dalgalanmaları (Flicker)

Örnek sorun: İnsan gözünün
algıladığı seviyede
lambaların hızlı yan-sön
yapması

Nedenleri:
- Ark fırınları
- Kaynak makinaları
- Hızlı aç-kapa yapan yükler
- Yetersiz dc-link filtresine
sahip motor sürücüleri

19
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Gerilim Dalgalanmaları (Flicker)

20
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Gerilim Dengesizlikleri (unbalance)

Örnek sorun: Nedenleri:

- Yüksek/düşük gerilimler Genellikle düzgün dağıtılmamış
- Sürücüsüz motorlarda performans bir fazlı yüklerden kaynaklanır.
kaybı 21
ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Çentikler (Notching)

Örnek sorun:
- Periyodik gerilim değişimleri
- Frekans ölçüm hataları
- Sıfır geçiş hataları

Nedenleri:
Genellikle güç elektroniği
devrelerinden kaynaklanır.

22
 ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Harmonikler (Harmonics)

Örnek sorun: Nedenleri:

- Motor ve transformatör verimleri azalır Doğrusal olmayan (nonlinear)
- Kondansatörlerin zarar görmesine elemanlardan/devre yapılarından
neden olur kaynaklanır.
23
- Skin effect kaynaklı sıcaklık artışları
 ENERJİ KALİTESİ SORUNLARI

Frekans Değişimleri (Frequency variations)

Örnek sorun: Nedenleri:

- Şebekede kararsızlık problemleri Genellikle üreteçlerin nominal
- Sürücüsüz çalışan motorların frekansından sapmasıyla
performansını olumsuz etkiler meydana gelir.
24
Dinlediğiniz için Teşekkürler