Professional Documents
Culture Documents
Ciekanowski Zbigniew, Nowicka Julia, Wyrębek Henryk - Bezpieczeństwo Państwa W Obliczu Współczesnych Zagrożeń
Ciekanowski Zbigniew, Nowicka Julia, Wyrębek Henryk - Bezpieczeństwo Państwa W Obliczu Współczesnych Zagrożeń
Leszek Kościelski
prof. dr hab. Konrad Stańczyk
Tytuł publikacji: Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Autorzy: Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek, (UPH w Siedlcach, Wydział Hu-
manistyczny)
Redaktorzy nie ingerowali w merytoryczne treści tekstów autorskich, pozostawiając ich Auto-
rom pełną swobodę wypowiedzi
ISBN 978-83-64415-72-2
Publikacja dostępna w zasobach: https://repozytorium.uph.edu.pl/
Wydawca/Imprint:
Spis treści
Wstęp………………………………………………………………………………………………. 9
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Wstęp
Wstęp
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Wstęp
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
11
Wstęp
CZĘŚĆ I
BEZPIECZEŃSTWO PAŃSTWA
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 1
Bezpieczeństwo jako kategoria społeczno-polityczna
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cele
Wartości
Interesy 17
Ryzyko
i wyzwania
Prawo
Siła
Wola
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
• Atrakcyjność.
• Dostępność.
• Obronność.
• Możliwość utrzymania
Wysokie bezpieczeństwo terytorialne ma państwo o małej
atrakcyjności (np. pozbawione surowców naturalnych), do którego ciężko
jest się dostać armii agresora (np. ze względu na bariery takie jak góry lub
odległe położenie), którego uwarunkowania geograficzne przekładają się
na zwiększone walory obronne i które ciężko jest utrzymać po podbiciu
(np. ze względu na rozległość terytorialną).
Niskim bezpieczeństwem terytorialnym często tłumaczono kolejne
demontaże państwa polskiego pod koniec XVIII wieku, czy w 1939 r.
Polska była już od średniowiecza terytorium atrakcyjnym dla sąsiadów
dążących do zdobycia nowych ziem, który to proces nasilił się w XVIII w.
Zarazem jako kraj nizinny o długich granicach lądowych Polska była
niezwykle łatwo dostępna i nie posiadała znaczniejszych walorów
obronnych. Wszystkie większe migracje na linii wschód-zachód w Europie
przebiegały przez terytorium Polski: wędrówki Gotów, Wandalów, Awarów
i Madziarów, najazd Batuchana w latach 1241–1242, kampania Napo-
leona w latach 1807-1812 i Hitlera w latach 1939–1941. Bezpieczeństwo
4 http://serwisy.gazeta.pl/swiat/, 16.07.2006.
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
5 http://serwisy.gazeta.pl/swiat/,16.07.2006.
6 Ekspert Centrum Analiz NaftaGaz.pl, 16.07.2016.
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
10http://www.ksiegarnia.beck.pl/pdf/Instytucje_bezpiecze%C5%84stwa_narodowe
go_-_fragmenty.pdf, 21.08.2016.
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 1.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
31
16 Tamże.
17Tamże.
Rozdział 2
Uwarunkowania kształtowania bezpieczeństwa
narodowego
1 Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483), art. 5.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
7http://www.militis.pl/miedzynarodowe/rodzaje-i-zrodla-wspolczesnych-zagrozen-
bezpieczenstwa-narodowego, 23.09.2016.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
8http://www.militis.pl/miedzynarodowe/rodzaje-i-zrodla-wspolczesnych-zagrozen-
bezpieczenstwa-narodowego, 23.09.2016.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
41
Rozdział 3
Wpływ sytuacji międzynarodowej na bezpieczeństwo
państwa
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Natomiast
[…] zagrożenie bezpieczeństwa państwa to splot zdarzeń wewnętrznych lub w stosunkach
międzynarodowych w którym z dużym prawdopodobieństwem może nastąpić ograniczenie
lub utrata warunków do niezakłóconego bytu i rozwoju wewnętrznego bądź naruszenie
lub utrata suwerenności państwa oraz jego partnerskiego traktowania w stosunkach mię-
dzynarodowych w wyniku zastosowania przemocy politycznej, psychologicznej, ekono-
micznej, militarnej itp.3
Takie stanowisko w kwestiach rozumienia istoty i treści zagrożeń upo-
wszechnia się coraz bardziej.
Jako reprezentatywną dla określania zagrożeń bezpieczeństwa pań-
stwa poprzez wartości, można przytoczyć następującą definicję: „zagroże-
nie dla bezpieczeństwa narodowego stanowi działanie lub ciąg wydarzeń,
które:
43
zagrażają drastycznie i w stosunkowo krótkim okresie jakości życia
mieszkańców danego państwa ;
niosą ze sobą istotne zagrożenie ograniczenia możliwości dokony-
wania wyborów politycznych przez rząd państwa lub prywatne in-
stytucje pozarządowe (osoby prywatne, grupy, korporacje) w ra-
mach danego państwa”4.
W ramach ogólnych zagrożeń bezpieczeństwa narodowego (państwa)
wyróżnia się także zagrożenia dla jego różnych dziedzin (segmentów), na
których jest ono realizowane. Można zatem wyróżnić ich odpowiednie ro-
dzaje. „Przyjmując za podstawę dziedziny, w których może wystąpić za-
grożenie, wyróżnia się zagrożenia militarne i niemilitarne5. Wśród zagro-
s. 24.
5 B. Ulijasz, Czynniki kształtujące poziom bezpieczeństwa państwa, w T. Bąk, Z.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
17 Tamże, s. 199.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
18 Tamże, s. 208.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
66
Rozdział 2.
67
CZĘŚĆ II
Rozdział 2.
69
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 1
Źródła współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
2002, s. 153.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Broń jądrowa
Broń jądrowa od początku swego istnienia zajmowała ważne miej-
sce w arsenałach bojowych wielu państw. Skutki wybuchu jądrowego są
bowiem tysiące razy większe od skutków największych nawet bomb bu-
rzących. Rażące działanie broni jądrowej opiera się na wykorzystaniu
energii wyzwalającej się podczas reakcji jądrowych. Ma ona niejedno-
rodny charakter, rozdzielając się na pięć czynników: fali uderzeniowej
(ok. 50%), promieniowania cieplnego (ok. 35%), promieniotwórczego
skażenia terenu (ok. 10%), promieniowania przenikliwego (ok. 4%) oraz
impulsu elektromagnetycznego (ok. l %)9.
Z przedstawionych danych wynika, że zasadnicza część energii
przypada na fale uderzeniową i promieniowanie cieplne, jednak ich
działanie ogranicza się do krótkiego czasu po wybuchu.
Wśród wymienionych czynników fala uderzeniowa odgrywa za-
sadniczą rolę, gdyż jej udział w całkowitej energii wydzielanej podczas
wybuchu jest największy. Podczas wybuchu, w ciągu ułamków sekundy
wydziela się ogromna energia cieplna, która powoduje, że temperatura
dochodzi do dziesiątek milionów stopni Celsjusza. W tak wysokiej tem-
peraturze wszelkie resztki ładunku jądrowego wraz z jego powłoką wy-
parowują, przechodząc w stan plazmy.
Jednocześnie uwalniana jest energia w postaci miękkiego promie-
niowania rentgenowskiego, które, będąc absorbowane przez otaczającą
74
atmosferę, doprowadza do bardzo silnego wzrostu temperatury i sfor-
mowania świecącej strefy gorących gazów zwanej kulą ognistą. Na tym
etapie bardzo intensywnie emitowane jest promieniowanie świetlne, na-
tomiast jasność kuli ognistej jest wielokrotnie większa niż na słońcu.
Kula ognista bardzo szybko się rozszerza, wznosząc się jednocześnie w
tempie około 100 m/s Przykładowo dla wybuchu jądrowego o mocy l
MT, w ciągu kilku mikrosekund średnica kuli ognistej dochodzi do 150
m, a po upływie 10 sekund osiąga swoje maksimum wynoszące 2200 m.
Wraz z ekspansją kuli ognia następuje jej ochłodzenie, co powodu-
je, że energia emitowana w postaci promieniowania X oraz świetlnego
znacznie maleje. W tym momencie główną rolę przejmuje energia kine-
tyczna szybko poruszających się jonów, które przekazują ją do otaczają-
cej atmosfery. Tym samym tworzy się silnie sprężona warstwa ośrodka,
która otacza kulę ognistą i przemieszcza się pod wpływem ciśnienia kuli.
W pewnym momencie ekspansja kuli ognistej ustaje i następuje oddzie-
lenie się fali uderzeniowej.
Ze względu na różnorodność wybuchu jądrowego, fala uderzenio-
wa może rozprzestrzeniać się w różnych ośrodkach oddzielnie (np. przy
wybuchach podziemnych, podwodnych lub wysokich powietrznych), a
także w dwóch-trzech ośrodkach łącznie. Dzieje się tak na przykład przy
s. 152.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
s. 291.
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
24 http://www.eszkola.pl/czytaj/Powodzie/3630, 22.08.2016.
25 http://www.sciaga.pl/tekst/30436-31-powodzie, 22.08.2016.
26 G. Adamczyk, B. Breitkopf, Z. Wowra, Przysposobienie obronne, Wydawnictwa
27 http://www.wikipedia.org/wiki/Pożar, 22.08.2016.
28 http://portalwiedzy.onet.pl/18745,haslo.html, 23.08.2016.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
s. 292.
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
30 http://www.zjawiska.webpark.pl/ttrzas.htm, 23.08.2016.
31 http://www.wikipedia.org/wiki/Trzęsienie_ziemi, 23.08.2016.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2
Typologia źródeł zagrożeń bezpieczeństwa państwa
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
• awarie chemiczne,
• katastrofy komunikacyjne,
• zagrożenia ekologiczne i antropogeniczne,
• katastrofy budowlane,
• katastrofy górnicze,
• awarie i wypadki radiacyjne,
• awarie i uszkodzenia infrastruktury technicznej,
• działania terrorystyczne,
• skażenie promieniotwórcze,
• zakażenia biologiczne ludzi, zwierząt i roślin.
Przedstawiony powyżej podział zagrożeń jest podziałem otwartym.
Nie zawsze w pełni i jednoznacznie pozwalającym oddzielić od siebie po-
szczególne zagrożenia i przyczyny ich powstawania. W rzeczywistości są
to zbiory zagrożeń, mogące wzajemnie się wzmacniać (efekt synergii),
przenikać lub uzupełniać, np. w przypadku katastrofy kolejowej z udzia-
łem materiałów niebezpiecznych w pobliżu ujęcia wody pitnej, może wy-
stąpić efekt domina – oprócz ofiar ludzkich i strat materialnych może
dojść do skażenia wody pitnej i w konsekwencji przerwania jej dostaw
dla ludności. Działania terrorystyczne mogą spowodować powstanie za-
równo zagrożeń naturalnych jak i cywilizacyjnych, których skutki mogą
być przyczyną powstania sytuacji noszącej znamiona kryzysowej i mo-
gącej prowadzić do konieczności wprowadzenia stanu klęski żywiołowej
99
lub innego stanu nadzwyczajnego.
Stosownie się do przyjętego kryterium możemy wyróżnić różne po-
działy typologiczne zagrożeń bezpieczeństwa publicznego. Może to być :
kryterium przedmiotowe, kryterium źródła zagrożenia, kryterium śro-
dowiska zagrożenia, kryterium zasięgu, skali, skutków lub miejsca za-
grożenia jak również kryterium charakteru stosunków społecznych za-
grożeń.
Uwzględniając to, najczęściej stosowane kryterium możemy zagro-
żenia podzielić na :
• polityczne,
• militarne,
• ekonomiczne,
• społeczne (społeczno-kulturowe),
• ekologiczne.
Zagrożenia polityczne bezpieczeństwa publicznego można zdefi-
niować jako stany, w których nasilają się działania zorganizowanych
grup społecznych (politycznych) uniemożliwiające wypełnianie przez
państwo jego głównych funkcji, a przez to osłabiające lub niweczące
działania organów lub instytucji realizujących cele.Polityka bezpieczeń-
stwa – przez jej realizację przez odpowiednie organy państwa – wpływa
również na poziom bezpieczeństwa. Z kolei poziom bezpieczeństwa jest
odbierany przez przebywających na terytorium danego państwa i prze-
4 http://pl.wikipedia.org/wiki/Bezpiecze%C5%84stwo_wewn%C4%99trzne, 27.08.2016.
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
• migracja i integracja,
• kryzys polityczny,
• kryzys systemu społecznego,
• kryzys wewnętrznego systemu bezpieczeństwa.
Jak wspomniałyśmy wyżej jednym z głównych źródeł zagrożenia
bezpieczeństwa publicznego są katastrofy naturalne. Przedstawimy teraz
ogólną definicję pojęcia katastrofy, a więc katastrofa to nieszczęśliwy
wypadek, wydarzenie powodujące tragiczne skutki 6, natomiast katastro-
fa naturalna to zdarzenie związane z działaniem sił natury, w szczegól-
ności powodzie, susze, pożary, wyładowania atmosferyczne, wstrząsy
sejsmiczne, huragany, intensywne opady atmosferyczne, osuwiska, zja-
wiska lodowe na rzekach i zbiornikach wodnych, masowe wystąpienia
szkodników, chorób roślin i zwierząt albo ognisk chorób zakaźnych lu-
dzi. Za katastrofę naturalną nie uważa się zjawisk mających charakter
stały, którym można przeciwdziałać w sposób ciągły 7.
Określenie „katastrofa” jest używane bardzo często, również w
słownikach, leksykonach i encyklopediach, zamiennie z terminem „klę-
ska”, a nawet z „zagrożeniem nadzwyczajnym”. Należy podkreślić, że
pewien obszar zdarzeń i sytuacji będzie na pewno wspólny, jednak wy-
stępują poważne różnice, które wynikają z fizycznego pojmowania kata-
strofy.
Zagrożenie nadzwyczajne definiowane jest jako „nagłe i poważne
108
wydarzenie lub sytuacja wymagająca natychmiastowego działania”.
Określa się je również jako „nieoczekiwaną i trudną lub niebezpieczną
sytuację, szczególnie wypadek, który narasta nagle i który wymaga
szybkiej akcji przeciwdziałania”.
Natomiast klęska to sytuacja kryzysowa spowodowana przez siły natury
lub awarię techniczną, których skutki zagrażają życiu lub zdrowiu dużej
liczby ludzi, a do której opanowania nie wystarczają rutynowe działania
odpowiednich służb, nie wystarczają też lokalne zasoby sił oraz środków
i niezbędna jest pomoc z zewnątrz. Wszelkiego rodzaju zagrożenia żywio-
łowe zagrażające bezpieczeństwu życia lub mienia większej ilości osób
albo też mogące wywołać poważne zakłócenia gospodarki narodowej 8.
Kolejnym ze źródeł zagrożenia bezpiecznego jest kryzys czyli sytu-
acja powstała w wyniku klęski żywiołowej, katastrofy technicznej lub
wojny, z którą wiążą się znaczne straty materialne i ludzkie.Potocznie
mówi się o kryzysie zaufania, gospodarczym, moralnym, państwa, w
chorobie, w stosunkach międzynarodowych itd. Kryzys nie jest zdarze-
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 2.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 3
Terroryzm
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
4 Tamże, s. 52.
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
s. 79-82.
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Polski, [w:], Kustra, J. Truchan, K. Pobuta (red.), PWSTE, Jarosław 2014, s. 194.
10 B. Hołyst, Terroryzm, T. 2, dz. cyt., s. 124.
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
państwa 27. Bardzo poważne skutki może wywołać samo włamanie się do
sieci i przetwarzanie danych systemowych. Następstwem takiego działa-
nia mogą być znacne straty materialne i wywołanie ogólnoświatowego
chaosu oraz paniki. A jak wszyscy doskonale wiemy, terrorystom naj-
bardziej zależy na tym, aby społeczeństwo przede wszystkim się ich ba-
ło 28. Dodatkowo, każdy atak wykonany w sieci zyskuje ogromny rozgłos
z racji masowego odbiorcy.Obecnie cyberterroryzm nie jestnotorycznym
sposobem aktywności zamachowców, gdyż przez atak w sieci trudno jest
doprowadzić do spektakularnej śmierci dużej liczby ludzi, co jest głów-
nym warunkiem wywołania szoku i strachu pośród społeczeństwa. Do-
datkowo trudne jest określenie, jakie mogą być wymierne skutki tako-
wego zamachu. Wysoka wiedza i zaawansowana technologia są kolejną
przeszkodą w permanentnymprowadzeniu cyberataków, co jest na chwi-
lę obecną powodem do zadowolenia i obszarem, który trzeba strzec, by
nie stał się on polem swobodnych działań terrorystów. Sumując dotych-
czasowe rozważania można wyróżnićczynniki wpływające na stosunko-
wo niewielką liczbę ataków cyberterrorystycznych. Są nimi m.in. 29:
• bardzo mała wiedza na temat technik informatycznych;
• niejasność ataków;
• niedobór specjalistów, którzy potrafiliby przeprowadzać tego
rodzaju napaść.
Internet jest masowo wykorzystywany przez terrorystówdo celów 121
propagandowych, zwłaszcza do siania nienawiści oraz do prowadzenia
wojny psychologicznej. Stąd zamieszczane są w nim groźby, ale również
akty egzekucji 30. Aktualniepowstają formacje, które w swojej działalno-
ści opierają się wyłącznie na atakach w cyberprzestrzeni, jednak cyber-
terroryzm nie jest typową aktywnością tradycyjnych grup terrorystycz-
nych. Również w krajach rozwiniętych ogół społeczeństwa nie ma pełnej
świadomości, jakiego rodzaju zagrożenia oraz straty mogą być spowo-
dowane cyberterroryzmem. Nie ma wątpliwości, że jestto potencjalne
niebezpieczeństwo szerzone na skalę globalną, ponieważ Internet jest
siecią ogólnoświatową. Im bardziej gospodarka danego kraju jest skom-
puteryzowana, tym większe ryzyko szkód może spowodować ewentualny
zamach terrorystyczny. W tej perspektywie cyberterroryzm jest szczegól-
nie niebezpieczny, gdyż terroryści mogą dokonać i dokonują zamachów
o każdej porze orazz dowolnego miejsca na globie, a zidentyfikowanie ich
jest bardzo trudne do zrealizowania31.
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
3.3.2. Bioterroryzm
Prowadzenieoperacji terrorystycznych z wykorzystaniem biologicz-
nych środków masowego rażenia jest to forma terroryzmu uważana za
szczególnie niebezpieczną ze względu na niski koszt wytwarzania broni,
możliwość utajnienia produkcji i magazynowania, dostępność technolo-
gii oraz sposób działania broni biologicznej32. Bioterroryzm jest rodzajem
zagrożenia terrorystycznego, z którym nie często się spotykamy, lecz nie
mamy pewności czy w ciągu najbliższych latach nie ulegnie to zmianie.
Oczywiście sama broń biologiczna jest znana od bardzo dawna, jednak
obecnie nie jest ona używana w żadnych konfliktach zbrojnych,choć ta-
kie przypadki miały miejsce w przeszłości. Wiadome jest, że omawiany
typ agresji może powodować niezwykle groźne konsekwencje zarówno
dla potencjalnych ofiar, jak i dla agresorów. Podstawowym celem użycia
broni biologicznej przez zamachowców będzie (jak w każdym zamachu
terrorystycznym) spowodowanie jak największych strat pośród ludzi
oraz wywołanie globalnej paniki.
Broń biologiczna jest niewyobrażalnie niebezpieczna z wielu
względów. Jednym z nich jest trudna identyfikacja. Początkowo nie wia-
domo jakiego rodzaju środek został użyty, przez co niewyobrażalnie
ciężko jest go opanować. Co więcej, nie wiadomo, jaka ilość tego środka
została użyta, przez co nie ma pewności jak duży teren został skażony33.
122
Do omówienia zagadnienia terroryzmu biologicznego przyjęto następują-
cy podział środków biologicznych:
• środki bojowe, tj. znajdujące zastosowanie w broniach biolo-
gicznych (np. wirusy ospy, ebola, gorączki krwotoczne i ich mu-
tacje);
• środki biologiczne zastosowania przemysłowego (np. rycyna);
• środki nietypowe (np. nikotyna);
• środki oddziałujące na uprawy rolne i zwierzęta hodowlane 34.
Przykładem środków biologicznych zastosowania przemysłowego
jest olejek rycynowy. Związek, który otrzymywany jest z nasion rącznika,
używany głównie w przemyśle chemicznym i garbarskim, ma silne wła-
ściwości przeczyszczające. Według terrorystów zaletą rycyny jest jej wy-
soka toksyczność oraz dostępność i łatwość produkowania. Największe
zainteresowanie rycyną okazują rebelianci czeczeńscy i Al-Kaida 35.
Środkami nietypowymi w zainteresowaniu terrorystów, są m.in.
nikotyna i solanina, które otrzymuje się z tytoniu i ziemniaków. Są to
toksyny, które występują naturalnie w produktach rolniczych. Charak-
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Terroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
77 Tamże.
78 Tamże.
Rozdział 3.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
135
Terroryzm
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 4
Cyberterroryzm
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
2008.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
11 Tamże, s. 169.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
15 Tamże, s. 57.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
4.3.Przestępczość komputerowa
Rozwój technologii informacyjnej sprawia, że użytkownicy, a także
producenci sprzętu elektronicznego, komputerowego czy autorzy opro-
gramowania, muzyki lub filmów są narażeni na nowy typ przestępstw –
przestępstw komputerowych. Rozpiętość przestępstw popełnianych za
pośrednictwem Internetu jest nie tylko znaczna, ale również niezwykle
zróżnicowana. Łatwo zauważyć, że wiele z nich zostało przeniesionych
do Sieci z życia codziennego. Są to zatem:
• piramidy finansowe;
• wyłudzenia (czyli wszelkie działania zaczynające się magiczną
formułką „wyślij pieniądze, a otrzymasz to czy owo”);
• puste obietnice wielkich zysków zdobytych bez odpowiedniego
nakładu pracy i inwestycji;
• szeroka oferta materiałów niezbędnych dla prowadzenia domo-
wego biznesu;
• fałszywe obietnice otrzymania karty kredytowej;
• obietnice darmowych z pozoru „prezentów”;
• reklamy tanich książek, zazwyczaj poradników, które nigdy nie
docierają do adresata;
• usługi, które nigdy nie zostają wykonane;
• loterie;
146 • ruletki;
• zaproszenia do udziału w konkursach, w których nigdy nie ma
zwycięzcy (ani głównej nagrody) 18.
Mianem przestępstwa komputerowego określane jest również
oszustwo popełnione przy użyciu komputera. Istnieje wiele form łama-
nia prawa. Obszarem częstego ich występowania jest właśnie Internet.
Do takich niezgodnych z prawem działań należą m. in:
• rozpowszechnianie w sieci materiałów pornograficznych;
• rozpowszechnianie treści nacjonalistycznych i rasistowskich;
• publikowanie ofert nielegalnego handlu 19.
Przestępczość komputerowa pojawiła się wraz ze znacznym rozwo-
jem komputeryzacji na świeci i towarzyszy nam od tej pory nieustannie.
Obecnie funkcjonuje bardzo dużo definicji przestępczości komputerowej.
Zgodnie ze stwierdzeniem A. Adamskiego: „Ciągły postęp techniczny nie
sprzyja trwałości formułowanych w piśmiennictwie definicji przestępczo-
ści komputerowej” 20. Według K. Jakubskiego pojęcie przestępczości
komputerowej zostało zdefiniowane następująco: „W szerokim rozumie-
niu, przestępczość ta obejmuje wszelkie zachowania przestępcze zwią-
zane z funkcjonowaniem elektronicznego przetwarzania danych, polega-
18 Tamże, s. 83.
19 A. Bremer, M. Sławik, ABC użytkownika komputera, Chorzów 2004, s. 36.
20 A. Adamski, Prawo karne komputerowe, Warszawa 2000, s. 18.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
− oszustwa bankomatowe;
− fałszowanie urządzeń wejścia lub wyjścia (np. kart magnetycz-
nych lub mikroprocesorowych);
− oszustwa na maszynach do gier;
− oszustwa poprzez podanie fałszywych danych identyfikacyj-
nych;
− oszustwa w systemach telekomunikacyjnych.
3. Powielanie programów, w tym:
− gier we wszystkich postaciach;
− wszelkich innych programów komputerowych;
− topografii układów scalonych.
4. Sabotaż zarówno sprzętu, jak i oprogramowania
5. Przechowywanie zabronionych prawem zbiorów
6. Przestępstwa popełnione w sieci26.
Rozwój przestępstw komputerowych jest znacznie uzależniony od
rozwoju technologii. Zjawisko to charakteryzuje się obecnie dwoma pod-
stawowymi kierunkami rozwoju. Stała automatyzacja działań przestęp-
czych to pierwszy z nich, drugi zaś to – skracanie się okresu (czasu) po-
między odkryciem słabości systemowej, a reakcją środowiska przestęp-
czego. Kwestią wynikającą z tych dwóch kierunków jest zwiększająca się
skala pojedynczego ataku i związanych z tym strat materialnych. W
miarę jak techniki teleinformatyczne znajdują zastosowanie w kolejnych
dziedzinach życia, wraz z nimi pojawiają się nowe formy zachowań nie- 149
zgodnych z porządkiem prawnym. Podstawowym zabezpieczeniem przed
przestępstwem komputerowym jest przede wszystkim świadomy użyt-
kownik – jest on podstawą zabezpieczenia systemu komputerowego
przed atakiem. Świadomość ta powinna obejmować zagrożenia systemu
, jak również umiejętność zapobiegania im. Ważną czynnością jest usu-
wanie podejrzanych załączników z poczty elektronicznej bez ich otwiera-
nia, okresowej zmianie haseł dostępu, oraz pełnym skanowaniu antywi-
rusowym.
Ochrona informacji realizowana może być na trzech płaszczy-
znach:
− technicznej;
− organizacyjnej;
− prawnej 27.
Płaszczyzna techniczna obejmuje wszelkie technologie i architek-
turę systemów teleinformatycznych, projektowane w celu zapewnienia
bezpieczeństwa przechowywanym w nich danych. Płaszczyzna organiza-
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
30 Tamże, s. 31.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
4.4.Wirusy komputerowe
Historia wirusów komputerowych towarzyszy nam od momentu
pojawienia się komputerów i ich rozwoju. Od kiedy na świecie pojawiły
się komputery ogólnodostępne, hakerzy rozpoczęli swoje działania, czy-
niąc spustoszenie wśród oprogramowania i sprzętu. Pojawienie się In-
ternetu wniosło nową jakość w świat wirusów komputerowych. Wcze-
śniej jedyną drogą umożliwiającą zainfekowanie komputera były w za-
sadzie tylko dyskietki. Z chwilą, gdy podłączyliśmy komputer do sieci,
sytuacja znacznie się zmieniła. W obecnej chwili najpopularniejszą dro-
gą infekcji jest właśnie sieć. Dzięki właśnie sieci wirusy zaczęły się plenić
jak nigdy dotąd. Wiele osób straciło efekty wielomiesięcznego trudu, gdy
po ataku mikroba okazało się, że pliki z danymi na ich komputerach są
całkowicie zniszczone.
Podłączenie do sieci oznacza potencjalny cel dla hakera, który
bardzo lubi włamywać się do cudzych maszyn. Narażeni również jeste-
śmy na infekcje najrozmaitszymi wirusami. Wirusy dzieli się na 32:
− dyskowe;
− plikowe;
− plikowo – dyskowe;
− systemowe.
Wirusy przejmują całkowitą kontrolę nad komputerem i najczę-
152
ściej uszkadzają system operacyjny komputera, podmieniając niektóre
pliki systemowe na swoje własne wersje, roznoszące kod wirusa. Wirus
może zniszczyć fragmenty zawarte w tym systemie i spowodować nieod-
wracalne szkody. Definicję wirusów można przedstawić następująco:
„Wirusy komputerowe są specjalnymi programami pisanymi przez zło-
śliwych użytkowników, a ich celem jest zniszczenie zasobów komputera
np. uszkodzenie dysku, plików itp.”. 33 Według A. Bógdał – Brzezińskiej
wirus to: „samo reprodukujący się kod, który uszkadza dane lub pro-
gramy, zmieniając sposób działania sprzętu. Inaczej mówiąc, wirus jest
„obcym” fragmentem kodu dołączonym do programu. Wykonanie tego
kodu, po uruchomieniu programu, powoduje odnajdywanie na dysku
innych „nie zarażonych” programów i dołączenie do nich kodu wiru-
sa” 34. Dobrym medium do rozpowszechniania wirusów jest niestety In-
ternet. Na bardzo wielu stronach Internetu znajdują się darmowe pro-
gramy, oferowane przez ich autorów z których niestety bardzo często ko-
rzystamy. Nie powinno się uruchamiać takich programów ściągniętych z
Internetu z nie sprawdzonego źródła i przed wcześniejszym sprawdze-
niem ich za pomocą programu antywirusowego. Wykres 4. Przedstawia
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
32.
40R. Grosset, Zabić tysiące przestraszyć miliony. Zagrożenia terrorystyczne i
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
47 Tamże, s. 36.
48 Tamże, s. 38.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
2001, s. 49.
50 P. Wróblewski, ABC Komputera, wyd. IV, Helion 2004, s. 178.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
52 http://gospodarka.gazeta.pl/gospodarka/1,52981,3318651.html, 18.09.2016.
53http://gazeta-it.pl/200305225883/Problemy-bezpieczeństwa-systemów-
informatycznych-organizacji.html, 18.09.2016.
54Atak z wewnątrz, „Next magazyn komputerowy, Nr. 3/2008, s. 38.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
58http://www-nextmag.pl/index.php/artykul/aid/218/t/bro-si-przed-atakiem-z-
sieci-obrona-przed-atakiem-informatycznym, 18.09.2016.
59 P. E., Hoffman, Internet, Wydaw. PLJ, Warszawa 1995, s. 69.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
165
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
166
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 5
Zagrożenia bezpieczeństwa ekonomicznego
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
tościowanych zjawisk. Dlatego też biorąc pod uwagę istotę pojęcia barier
i ich skutki dla procesów gospodarczych i realizacji celów ekonomicz-
nych i obronnych, można kategorie barier i zagrożeń stosować zamien-
nie.
5.1. Istota zagrożeń
W bardziej skonkretyzowanej formie „zagrożenie” najczęściej defi-
niowane jest jako sytuacja, w której naruszone mogą być istotne dla da-
nego podmiotu wartości. Inna dokładniejsza definicja podaje, że „Zagro-
żenie, sytuacja w której istnieje zwiększone prawdopodobieństwo utraty
życia, zdrowia, wolności albo dóbr materialnych”. Zagrożenie wywołuje u
człowieka niepokój lub strach o różnym stopniu natężenia, do przeraże-
nia lub obezwładnienia włącznie, bądź odruch lub świadomą chęć prze-
ciwdziałania.Zagrożenie może wynikać z przyczyn naturalnych (np. od-
działywanie żywiołów) i spowodowanych przez innego człowieka (np.
nieprzyjaciela) 229.
Zagrożenia kojarzone są z możliwością wystąpienia takich oddzia-
ływań, które uniemożliwiają lub utrudniają realizację np. egzystencji,
rozwoju (wartości) eksponowanych w naukach społecznych, albo wyko-
nywanie zadań i funkcji (korzystanie z wartości użytkowych), jak jest to
rozumiane np. w odniesieniu do urządzeń technicznych.
W naukach społecznych zagrożenia definiowane są między innymi
168 jako niekorzystne i niebezpieczne dla żywotnych interesów i podstawo-
wych wartości danego podmiotu (jednostkowego lub zbiorowego) działa-
nia innych uczestników życia społecznego 230. W odniesieniu do państwa
i narodu zagrożenie definiowane jest „...jako możliwość powstania sytu-
acji, w której dane społeczeństwo nie ma warunków dla swego bytu i
rozwoju lub są one w sposób istotny ograniczone231. Natomiast „zagro-
żenie bezpieczeństwa państwa to splot zdarzeń wewnętrznych lub
w stosunkach międzynarodowych w którym z dużym prawdopodobień-
stwem może nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóco-
nego bytu i rozwoju wewnętrznego bądź naruszenie lub utrata suwe-
renności państwa oraz jego partnerskiego traktowania w stosunkach
międzynarodowych w wyniku zastosowania przemocy politycznej, psy-
chologicznej, ekonomicznej, militarnej itp.232.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
1996, s. 24.
234Słownik terminów z zakresu ..., dz. cyt., s. 163.
235Tamże, s. 163.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
243Tamże, s. 590.
244Przykładem wykorzystania ekstensywnego wzrostu przemysłu była gospodarka
PRL, która nasyciła kraj przemysłem znacznie ponad rynkowe standardy
zachodnioeuropejskie, to jednak z poważnym naruszeniem makroproporcji
produkcyjnych.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
245Proces ten jest dodatkowo pobudzany przez przerzucanie przez kraje rozwinięte
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
180
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 6
Wpływ globalizacji na bezpieczeństwo państwa
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
196
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Rozdział 7
Polityka Polski wobec współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
2002.
284 C. Rutkowski, Sieć bezpieczeństwa, AON, Warszawa 2009, s. 69.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
• kryzysy demograficzne.
Wśród zagrożeń społecznych szczególnie niebezpiecznym
zjawiskiem staje się przestępczość zorganizowana. Wzrasta jej zasięg i
wpływ, jej działania charakteryzuje brutalność i bezwzględność w
działaniu w celu osiągnięcia korzyści. Często dochodzi do przenikania
struktur przestępczych w szeregi administracji ustawodawczej, co ma
dopomóc w legalizacji przestępczej działalności czy praniu brudnych
pieniędzy.
Dynamiczny rozwój przemysłowy, wykorzystujący najnowsze
osiągnięcia naukowo-techniczne przyczynił się do naruszenia równowagi
między człowiekiem i przyrodą. Do zagrożeń ekologicznych możemy
zaliczyć: 285
• niekontrolowaną eksploatację zasobów naturalnych;
• zanieczyszczenie powietrza, gleby i wody;
• brak gospodarki odpadami komunalnymi;
• katastrofy naturalne i przemysłowe;
• stosowanie niebezpiecznych technologii.
Efekty zagrożeń ekologicznych są już odczuwalne w postaci efektu
cieplarnianego, zmian klimatycznych, nasilenia się katastrof
naturalnych i podnoszenia się poziomu wód. Pozytywnym zjawiskiem jest
dostrzeganie tych zagrożeń i podejmowanie skutecznych działań
systemowych mających ograniczyć skalę zagrożeń.
202 Zagrożenia militarne to taki splot zdarzeń w stosunkach
międzynarodowych, w których z dużym prawdopodobieństwem może
nastąpić ograniczenie lub utrata warunków do niezakłóconego bytu i
rozwoju państwa, albo naruszenie bądź utrata jego suwerenności i
integralności terytorialnej – w wyniku zastosowania wobec niego
przemocy zbrojnej (militarnej). Należy dodać w tym miejscu, że użycie sił
zbrojnych jest często narzędziem do osiągania celów polityki państwa.
Cytując klasyka sztuki wojennej Carla Von Clausewitza „...Wojna jest
dalszym ciągiem stosunków politycznych, przeprowadzeniem ich innymi
środkami...”. Siłę militarną można stosować bezpośrednio lub pośrednio.
Przykładowo mogą to być: 286
• blokada militarna;
• szantaż militarny;
• prowokacja militarna;
• incydent graniczny;
• ograniczone użycie środków przemocy zbrojnej;
• zbrojne starcie graniczne;
• napaść zbrojna grup nieformalnych;
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
• konflikt lokalny;
• konflikt między państwami;
• dywersje militarne;
• demonstracja siły.
7.2. Zagrożenia dla Polski
Polska jest państwem suwerennym. Na tą suwerenność pracowały
pokolenia Polaków, mając na uwadze fakt, że przez 123lata Polska nie
istniała na mapach. II wojna światowa była kolejnym wydarzeniem, które
pozbawiło Polskę suwerenności aż do 1989 r.. Daje to nam wgląd na to
jak cenną wartością jest ten przymiot naszego państwa. Obecny rząd,
prezydent i wielu innych Polaków nierzadko patriotów, pracuje nad
umacnianiem suwerenności Rzeczypospolitej oraz jej znaczenia na arenie
międzynarodowej.
Po rozpadzie bloku komunistycznego Polska znalazła się w Europie
wolnej od sztucznych podziałów. Przystąpienie naszego kraju do Sojuszu
Północnoatlantyckiego 12-03-1999 i Unii Europejskiej 1-03-2004 sprawi-
ło, że Polska na pewno stała się krajem bezpieczniejszym. Dało to większe
gwarancje na nienaruszalność naszych granic. Rozszerzyło to nasze moż-
liwości rozwoju, możliwości do większego zaistnienia i działania na arenie
międzynarodowej 287. Stan w jakim aktualnie znajduje się nasz kraj musi
być przez władze utrzymywany za pomocą odpowiednich działań.
We współczesnym świecie państwo Polskie staje przed nowymi do- 203
tąd nieznanymi nam wyzwaniami. Zmienność otaczającego nas środowi-
ska mającego wpływ na bezpieczeństwo narodowe jest dynamiczna, dlate-
go szczególną troską naszego kraju musi być trafna ich interpretacja. Te
działania mają na celu sprawić aby Polska, a zwłaszcza jej obywatele mo-
gli czuć się pewnie, mieć możliwość swobodnego rozwoju, nie odczuwać
ryzyka przed utratą ważnych rzeczy, wartości. Wśród tych wartości znaj-
duje się często życie w niepodległym, suwerennym państwie 288.
W XXI wieku Polska ma przed sobą wiele nietypowych wyzwań. Nie
ciąży nad nami wizja światowego konfliktu jak miało to miejsce za czasów
istnienia Układu Warszawskiego. Istnieje też małe prawdopodobieństwo
wybuchu konfliktu zbrojnego na dużą skalę. Współczesne zagrożenia dla
naszego państwa wiążą się procesami demograficznym, społeczno- eko-
nomicznymi, politycznymi i ekologicznymi. Zagrożenia natury militarnej
wiążące się z przymusem użycia sił zbrojnych rozpatrzę w dalszej części
mojej pracy. Współczesne pojmowanie zagrożenia bezpieczeństwa naro-
dowego można określić jako: potencjalne lub istniejące zjawiska, sytuacje
bądź działania godzące w wartości i interesy narodowe, stwarzające nie-
bezpieczeństwo dla: życia i zdrowia, warunków bytu, mienia i środowiska
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
289Tamże.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
291 Tamże.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
292Tamże.
293M. Leszczyński, Bezpieczeństwo społeczne a współczesne państwo, „Zeszyty
Naukowe Marynarki Wojennej”, 2011.
294 Strategia Bezpieczeństwa Narodowego Rzeczypospolitej Polskiej 2014, Warszawa
2014.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
• Inspekcję Sanitarną;
• Inspekcję Handlową.
Zgodnie z dyrektywą Strategii Bezpieczeństwa Narodowego RP z
2007 r. nadrzędnym celem państwa w dziedzinie bezpieczeństwa
wewnętrznego jest: ”utrzymanie zdolności do reagowania – odpowiednio
do zaistniałej sytuacji – w przypadku wystąpienia zagrożeń
bezpieczeństwa publicznego oraz bezpieczeństwa powszechnego,
związanych z ochroną porządku prawnego, życia i zdrowia obywateli oraz
majątku narodowego przed bezprawnymi działaniami oraz skutkami
klęsk żywiołowych, katastrof naturalnych i awarii technicznych.
Analizując współczesne zagrożenia bezpieczeństwa narodowego
możemy pokusić się o konstatacje, że ich źródła wywodzą się przede
wszystkim ze środowiska naturalnego oraz działalności człowieka.
Pomimo faktu, że minęły już czasy zimnowojennej konfrontacji w tym
wizja zagłady nuklearnej całej cywilizacji, na naszym globie wciąż obecne
są zjawiska proliferacji broni ABC oraz konfliktów lokalnych. Konflikt
Gruźiński zdaje się potwierdzać tezę, że możliwość wystąpienia konfliktu
zbrojnego na kontynencie Europejskim nie została wyeliminowana, a siła
militarna wciąż odgrywa istotna rolę w stosunkach międzynarodowych.
Również dążenia wielu państw takich jak Iran, a nawet niektórych
organizacji terrorystycznych do zdobycia broni masowej zagłady są
dowodem na to, ze świat w XXI wieku nie jest światem bezpiecznym.
Zjawiska takie jak terroryzm i przestępczość transnarodowa w dobie 207
globalizacji nabierają coraz większego znaczenia stanowiąc poważne
zagrożenie dla ładu i bezpieczeństwa nie tylko poszczególnych państw ale
i całego środowiska międzynarodowego. Gwałtowny przyrost populacji w
rejonach najbiedniejszych oraz pogłębiająca się polaryzacja między bogatą
„północą” i biednym „południem” stanowią obecnie jedne z największych
wyzwań dla społeczności międzynarodowej, a nie podjęte w porę
wyzwania często stają się zagrożeniami. Postęp cywilizacyjny, oprócz
korzyści przynosi nieuchronnie nowe, coraz większe możliwości zagrożeń
ludzkości i środowiska .Zagrożenia naturalne na skutek zmian klimatu
sieją coraz większe spustoszenie pomimo faktu lepszego ich
przewidywania i przygotowania się na ich negatywne oddziaływanie.
Zapewnienie bezpieczeństwa narodowego Polsce to zadanie trudne.
W obliczu nowych zagrożeń pojawia się konieczność sprostania im.
Problematyka bezpieczeństwa narodowego staje się coraz bardziej
popularna. Zauważyć to można na przykładzie uczelni wyższych w
naszym kraju. Coraz więcej powstaje kierunków studiów o charakterze
bezpieczeństwa narodowego, bezpieczeństwa wewnętrznego. Fakt ten
cieszy tym bardziej, że kierunki te spotkały się z wielką popularnością i
zainteresowaniem studentów. Ten optymistyczny akcent zakańcza moją
pracę, żywię nadzieję na dalszą edukację i popularyzację problematyki
bezpieczeństwa narodowego w XXI wieku.
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
Bibliografia
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
http://www.zjawiska.webpark.pl/ttrzas.htm.
Huzarski M., Zmienne podstawy bezpieczeństwa i obronności państwa,
Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2009.
International Encyclopedia of Terrorism, Chicago-London 1997.
Jaber H., Hezbollah. Walka i zemsta, Bellona, Warszawa 1999.
Jakubczak R., Bezpieczeństwo narodowe Polski w XXI wieku,
Wydawnictwo Bellona, Warszawa, 2006.
Jałoszyński K. (red.), Współczesne zagrożenia terroryzmem, Wyd. WSPol,
Szczytno 2013.
Karolczak K., Encyklopedia terroru, Oficyna wydawnicza „SPAR”, Warsza-
wa 1995.
Kitler W., Bezpieczeństwo narodowe. Podstawowe kategorie, dylematy po-
jęciowe i próba systematyzacji, [w:] Towarzystwo Wiedzy Obronnej,
Zeszyt Problemowy 2010, Nr 1 (61).
Kitler W., Samorząd terytorialny w obronie narodowej Rzeczypospolitej
Polskiej, Akademia Obrony Narodowej, Warszawa 2005.
Konstytucja RP z dnia 2 kwietnia 1997 r. (Dz. U. 1997, nr 78, poz. 483),
art. 5.
Korycki S., System bezpieczeństwa Polski, AON, Warszawa 1994.
Kosmynka S., Od Boga do terroru, Wyd. Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź
2012.
Koziej S., Wołkowicz F., Podstawowe założenia polityki bezpieczeństwa i
210 strategii obronnej,AON,Warszawa 1998.
Koziej S., Wołkowicz F., Podstawowe założenia polityki bezpieczeństwa i
strategii obronnej, AON, Warszawa 1998.
Lach Z., Łaszczuk A., Skrzyp J., Geografia bezpieczeństwa państw regio-
nu środkowoeuropejskiego, Wydawnictwo Zarządu Geografii Woj-
skowej MON, Warszawa 2001.
Lach Z., Skrzyp J., Geopolityka i geostrategia, Wydawnictwo AON, War-
szawa 2007.
Leszczyński M., Bezpieczeństwo społeczne a współczesne państwo,
Zeszyty Naukowe Marynarki Wojennej, 2011.
Liedel K., J. Marszałek-Kawy, S. Wudarskiego (red. nauk.), Polityczne me-
tody zwalczania terroryzmu, Dom Wydawniczy Duet, Toruń 2006.
Liedel K., Rozwiązania organizacyjno-prawne w zakresie przeciwdziałania
terroryzmowi w Polsce [w:]Współczesne zagrożenia terroryzmem oraz
metody działań antyterrorystycznych, J. Szafrański (red.), Wyd.
Wyższej Szkoły Policji, Szczytno 2007.
Liedel K., System przeciwdziałania terroryzmowi w Polsce. Stan obecny a
potrzeba rozwoju [w:] Terroryzm. Globalne wyzwanie, K. Kowalczyk,
W. Wróblewski (red.), Wyd. Adam Marszałek, Toruń 2011.
Liedel K., Terroryzm. Wybrane zagadnienia,COS ABW, Emów 2003.
Malendowski W., Mojsiewicz C., Stosunki międzynarodowe, Wydawnictwo
Alta 2, Wrocław, 1998.
Mc Clung Lee I., Terrorism in Northern Ireland, New York 1983.
Rozdział 4.
Bezpieczeństwo państwa w obliczu współczesnych zagrożeń
Cyberterroryzm
Zbigniew Ciekanowski, Julia Nowicka, Henryk Wyrębek
212
Rozdział 4.