CERITA RAKYAT JOKO TARUB

Joko Tarub panèka èsebbhut neng è Muntok Aghung Pacanan. Sampè ke ron-tornna

manddhek ḍhāddhi kayè sè èkocaq Aghung. Pollana dāgghiq saamponna ngandheg kayè pas

èekocaq aghung jhughân.sebbhudan aghung kaqdinto, mongghu dāq sè tèngghi èlmona.

Joko Tarub panèka, caèpon asalla dari tanas Jhābā, ghiq bābā Mojopahit. Depaqen ka Madura

panèka èotos èpakon sareng kyaè kaq dissa, sè èsebbhud Maulana Walmiki.

Pakonna kyaè kaqdissa ḍāq Madura depaqen ka Muntok nglebadhi pansanapan kennengan.

Caqèpon Ampèlgading dhimen, ḍaq tèmor sampèq Banyuwangi. Dari Banyuwangi panèka

pas entas saghārā nètènè parao ḍāpaq ka Madura tèmor.

Taq onèng tèmorra, saqamponna kaula ḍāpaq ka tèmor, onèng ḍāpaq ka Talango bādā makam

Majapahit. Kemungkinan dāpaq ḍāq Sumenep. Ḍāqadāqen, tapè sè cèq kasebbhuddhā panèka

pas ghān Pacanan panèka. Asalla bādā Pacanan sapanèka. Ḍāri Madura baraq ḍāq tèmor

panèka nyebbhar aghāma. Taq nyebbaraghi malolo, sambi ajhār. Terros polè nyebbharaghi

aghāma.

Neng è dhisa Bangkès, masoq kacamatan Pakong, kabhupatèn Pamekasan, tapangghi biq

kacamatan Larangan, panèka bādā sèttong orèng tèngghi èlmona sè anyama Ghung

Panjhalanan. Aghung sè bādā è kampong Jhalainan. Panèka carètana, santrèna bānyaq. Coma

sè palèng kasuwur panèka duwaq: sèttong binèq lakèq. Kyaè panèka bhan arè bānnyaq

tamoyya, atosan tamoyya, Berrās jhukoq panèka aghāntalan.

La, kyaè sèttong bākto kasabuq:

“Enjāq apa bhāi sè kahābāy kaju, jhāq waq kajuna tadāq. Bhān arè ngangkaqè tamoy, elluq

engkok atanyaqa bhāi ka santrèbinèq sè anyama Randhāka.”

Jhughān Joko Tarub panèka bannè nyantrè kadhi santrè sè biyasa, sabāb orèng sè ampon

tèngghi èlmona jhughān. Coma arassa korang, dhāddhi manghi sètton ghuru sè andiq èlmo

lebbi dari Joko Tarub. Mèlana èngghi pas amaghuru; mèlana taq ngocaq santrè dāq ka Joko

Tarub; nyebbhud alèq.

“Luq ra, Randhāka, bāq en apa bhāi sè èkaghabāy, jhaq kajuna la tadāq.”

“Engghi Ghung, dhān kaulā saren Alla Taala èparèngè kalebbiān.”

“Apa kalebbiānna?”

“La panèka, soko bhādhān kaulā sè kacèr, manabi èpamasoqaghi ka tomang kaloar apoy.”

“Iyā mara oddhi jhājhāl, koq terro taoa!”

Pas sokona èsolopaghi ka tomang, rebbhāng soko sè kacèr.

“Massaq, nasèqna massaq!”

“O, iyā la mon dāq iyā, bāqen la dāpaq èlmona. Dhāddhi ban engkoq bāqen satāya èpeccaqa

dāddhi tang rèbāqān. Ollè bāqen satèya ajhālānaghi èlmona dhibiq. Sebbhāraghi kabhāghusān

rèya ḍāq morlaoq, ghān dimma bāqen senneng, pas nengenneng.”

Dāq laoq sampèq dāpaq bādā nyama ghunong kaento nyama Korèban. La kainto, èlmo zaqna

naq-kanaq mangkèn Katrampilan. Dāddhi bhābhāddinna panèka sè sampè èsebbharaghi

samangkèn. Dhāddhi sakolèng nga kennengan ghapanèka, atenon sampè mangkèn bānnyaq

bhuktèna. Kan mèlana ènyamaè Korèbhan, polana kennenganna pangorèbhanna rèng-orèng

sakolèlèngnga ghapanèka.

“Dhika pon abit lèq nengenneng bān bula. Maddhā dhika, dhābuna Ghung Jālinan, dhika

sanonto nyarè kennengan laèn, paterros maksod-maksod dhika sè nyebbharaghi aghāma.”

“Kemma kaq?”
“Pamangghi bulā dāq mor-laoq, jhughā dhika jhāq enneng ka kennengan ghanèko kalabān

atè. ḍāqrāmma aèko, bulā andiq tongket, bābulā eontalaghina daq mor-laoq. Ghān ghuqemma

ghāgghār nengenneng tongkat ghānèko.”

Dhaddhi Ghung Jhālinan ngontalaghi tonket dāq mor-laoq, la panèka caèpon ghāgghārneng

Pacanan Panèka. Jhāuna Bhangkès Pacanan panèka taq jhau, taq korang taq lebbi bādā

sangang kiloan. Dhāddhi sareng Aghung Tarub panèka ètoroq buntèq, ètoghui so nèka.

“Iya, engkoq neng dinnak, kaojhānan kapanasan taq andiq bengko. Elluq engkoq acabisa polè

ka kakaq Ghung Jhālinan.”

“Maq abāli pole, napè dhika lèq?”

“Engghi, iyā kaulā kaq dinto taq andiq roma.”

“Ghuqessaq taq bannyaq jhānor, ghābāy ghiddangnga, pangpanga dari tongghāq kan padā!”

“Ghi taq onèng kaq, kaulā aghābāyghiddhāng.”

È sèttong bhākto kaqdinto, nglaqa Wuduq ḍāq sendhāng; bādā sendhāng. La panèka caqèpon,

baktona Joko Tarub ngalaq wuduq, Joko Tarub panèka takerjhād, polana mèyarsa sowarana

orèng binèq cèq bānyaqen. La panèka sowara ghelleq kaq dissa ènoq-konoqè. Du, maq pas

lerres èngghi rèng binèq raddhin, sampèq melarat sè mèlèa.

“Pyah, elle, lal-halalan engkoq.”

Pas mondhut kakasangna, èghiba plèman. Caqèpon èrrep neng lombhung bābāna padi,

paddhu mor-laoq. Ngèding bān bannèyan rèng sè mandi kaqdissa, pas angghuye, pas dhuli

èangghuy. La nèka ngabbher kabbhi. Pas karè sèttong poqkopoqan. Sè èkalaq kalambhina

panèka nyamana Nawang Wulan.

“Anapè dhika lèq, maq sè laèn gharuwa ondhur, dhika neng-enneng.”

“Engghi, kula nèka pas angghuy tadāq.”

“Duh, maddhā noroq ka compoq bhāi. Ghi mon ghun soal angghuy jhāq pot-rèpot, bādā

gharuwa lèq, neng bengko bulā bādā.”

“Marèna kadi napa bula sè ajhālāna, jhāq bula abangkang.”

“Engkèn neng-enneng ghālluq, bulā ngonèkana.”

Taq onèng jhāq kadi panapa jhālānna, pas dhāddhi rajina. Nawang Wulan andiq anaq

Nawang Sasi. La bāktona Nawang Sasi ghiq nyoso, bādā kadhāddhiyān Nawang Wulan

ghellaq asasassaa ka somor, amèt dāq Joko Tarub.

“Bulā kèq asasassaa ka somor, ghāruwa atanaq bulā. Bulā matoroqa ghi, jhāq ghu tèngghu,

jhāq kāq songkaq; bān pottrana nèka tèngghu mun nangès.”

“Engghi pon; elluq engkoq terro taoa apa sabābbhāa, ècongngoqa pas!”

La panèka caqèpon padi ghun padi sabulir akattong neng è langkaqen. Soro pèkkèrra Ghung

Tarub, kan taq kalowar padi rèya, amargha mon atanaq, tang binè ghun sabulir. Dateng dari

somor, nyongngoq sobhlughān, pagghun aghāntong, taq massaq. Pas ètapla.

“Duh kaèna, dhika nèka taq endaq toroq ocaq ongghu, nèko nasèq pon taq massaq. Èkaq-

songkaq bān dhika.”

“Enten, nèko nyaèna, taq èghu-tèngghu.”

“Empon, jhāq cèk-lècèk.”

“Engghi nyèna, jhāq bulā.”

“O, dāri sabāb nèko, kèna, dāq budi sanonto nèko, nèko mon rèng atanaqa, nèko bānnè padu

sabulir, acoronga, aghāntangan. Dhāddhi buā sanonto kaè, ngonjhānga tokang noto.”

Bit-abit pas èpangghi.

“Du, rèya tang kakasang Ghung. Bulā sanonto dāpaq ka baktona tapesa kalabān dhika, sabāb

mon bādā papangghian, mostè bādā papèsaan.”

“Aduh maq pad daqento dhika, nèko anaqen ghiq nyoso.”

“Engghi marèna mon pon karsana Allah, dhāq kula mangkèn pas tapèsa sareng sampèyan.”

“Engghi bāli ghāllu nyaèna, nèko anaqen dāq ramma sè nyosoa kadhika.”

“O, ghāmpang, mon anaqen nèko nyosoa, sabāb bhāi neng parangghungan.”

Empon, na sabāq. Empon jhāq maksa kaèna, bulā pon sanonto pon napaq dāq jhānjhina Alla

taala, engghi tapèsa bān dhika. Bān bulā nèko pon dāpaq ka jhānjhi kaodiqān bulā, dapaq.

Mon taq parcajā, dhika lagghuq, tèngghu ghi neng paddhu morlaoq, ghuessa nèko bādaā

makam anyar. Ghāruwa bulā.”

“Enjāq, sapa sè nyosoè tang anaq.

Pas èolate sareng Ghung Tarub, nèng-onèng kerbhuy potè. Pas asopata Ghung Tarub.

“Pa-sapaa tang toronan, taq ollè ngakanan dhāghing sapè.”

“Aduh ampon caqen, santrèna Geddhang sareng Ghellir. Bannè sapè Kyaè, Ghun kerbhuy.”

“Ha, kerbhuy?”

“Kerbhuy potè.”

“O, iyā ella, engkoq la kalèro taloccor ocaq. Copa la ghāgghār ka tana, taq kennèng jhilād

polè.”

Sampèq samangkèn katoronanna taq kèngèng dhāqar jhukoq sapè.

(Zainudin, 1978: 86-90)