|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

Gjendrat Semundje Terapi simptomatike

1. Anamneza
1. dhe ekzaminimi fizik e medha virale
 Perfshirja e gjendres(gjendrave) te bilaterale  AIDS
peshtymes  sindroma Sjögren
 Edema unilaterale/bilaterale/konstante/e
3. Semundje sistemike
 Sialosis
vazhdueshme
Gjendrat e medha Referohet tek
 Dhimbje gjate ngrenies  Sarkoidozis
unilaterale mjeku
 Rrjedhje nga duktusi  Tuberkulosis
specialist
 Shije e keqe
 Goje ose sy te thate
4. Sialoadeniti ndiq udhezimin 76
 Mjekimet
 Semundje sistemike 5. Sialolitiaza ndiq udhezimin 77
 Limfadenopati

Mukocele (ndiq udhezimin 78)

Prekja e gjendrave te peshtymes

Kist Ranula (ndiq udhezimin 79)

Kist I kleftes
Nje e vetme Parotidektomi
brankiale Biopsi aspirimi(FNAB) ose
biopsy, Kirurgji dhe terapi
2. Procedurat diagnostike Tumor
radiologjike,bazuar ne
 Radiografi Solide diagnoze
 Sialografi  Biopsi aspirimi (FNAB
6. Masa te Nodus
 CT skaner  Trajtimi bazuar ne
 Rezonance magnetike dukshme Kist HIV diagnoze
 Analize gjaku Referoje tek mjeku specialist
 Biopsi aspirimi Tumori Warthin Ekscizion kirurgjikal
 Biopsi Multiple
Nodus Trajtimi bazuar
ne diagnoze
1
Solide
Karcinoma me qeliza acinike

1. Pergjithesisht shenja te caktuara
klinike jane me te zakonshme ne
gjendrat e peshtymes te caktuara. Per
shembull ne rastin e nje edeme te
parotides, klinicieni duhet te perjashtoj
nje tumor; ne rastin e nje mase ne
gjendren parotide te lidhur me paralize
te nervit facial, eshte nje shenje per nje
2.
natyre malinje te problemit. Edemat ne
gjendrren submandibulare jane situatat
me te zakonshme inflamatore, nderkohe
qe lezionet kistike (psh ranula dhe
mukocelet) jane me shpesh te lidhura me
gjendrren sublinguale dhe gjendrrat e
vogla te peshtymes intraorale
perkatesisht.Enjtjet bilaterale te
gjendrrave te medha ka me shume gjasa
te kene nje shkak sistemik. Nje mase qe
rritet ngadal tregon per nje neoplazme,
nderkohe edemat e perhershme kane nje
origjine obstructive ose inflamatore. Nje
mase ne bashkimin e palatumit te forte
dhe te bute me shume gjasa lidhet me
tumorin e gjendrrave te vogla te
peshtymes;50% e ketyre lezioneve jane
malinje. Testimi I peshtymes nga
gjendrrat e medha te peshtymes mund
te ndihmoj ne percaktimin e diagnozes.
Nese ka nje fluks te ulet te peshtymes
mund te tregoj per nje obstruksion,
ndersa pusi ose mukopusi lidhet me nje
infeksion. Dhimbja qe shtohet gjate
ngrenies eshte nje tregues I nje procesi
obstructive.
2. Grafite okluzale dhe panorameksi jane
te nevojshme per guret submandibulare,
80% e te cileve jane radioopake.CT dhe
rezonanca magnetike perdoren per
tumoret parotid ne lobet e thella dhe ne
tumoret e maksiles ne gjendrrat e
peshtymes. Kerkohet qe te behet skaneri I
qafes ne pacientet me neoplazma malinje
per nodujt metastatic limfatik cervical.
Skanerat me lend kontraste jane pozitiv
ne tumorin Warthin dhe onkocitoma
megjithese perdoret rralle sot. Sialografia
eshte mjeti me I mire per te asistuar ne
duktuse dhe per te pare funksionin e
gjendrres, perdoret per situata
obstructive dhe inflamatore. Testimi I
gjakut per antikorpet autoimmune( Rh
antigen, La antigen, antigenet anti
nukleare[ANA]), dhe testi Schirmer mund
te jete I nevojshem ne diagnozen e
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
sindromes Sjögren;biopsia e buzes se
gjendrres parotide eshte e nevojshme per
te konfirmuar diagnozen. Testi per nivelin
e rritur te enzimes konvertuese te
angiotenzines (ACE) perdoret per te
diagnostikuar sarkoidozen. Biospsia
aspirimit me age(FNAB) duhet te perdoret
per masat e gjendrrave te medha te
peshtymes dhe biopsia incizionale ose
ekscizionale per tumoret intraorale.
3. 3. Edemat bilaterale te shperndara te
gjendrrave parotide, me ose pa enjtje te
gjendrrave submandibulare/lakrimale,
virtualisht tregojne per nje semundje
sistemike. Kistet parotide bilaterale
multiple jane tregues per AIDS. Ne
pacientet me sindromen Sjögren shpesh
shihen te preken nga semundje te indeve
lidhese. Nje enjtje e shpejt e gjendrres
Parotide ne pacientet me AIDS ose
sindromen Sjögren eshte treguese per
FNAB qe te perjashtoj transformimin ne
limfome. Enjtjet bilaterale te gjendres
parotide(sialosis) mund te shkaktohen nga
nje problem endokrin si diabeti, semundja
e tiroides, alkolizmi, dhe obeziteti.
Sarkoidozis eshte me e zakonshme ne
2

pacientet me ngjyre dhe mund te lidhet
me paralizen e nervit facial ose enjtjen e
gjendres lakrimale.
4. Sialoadenitis I perseritur nuk eshte ne
pergjithesi I lidhur me nje sialotit por
mund te jete pasoje e nje strikture apo
dilatacioni ten je duktusi. Per arsye
diagnostike dhe terapeutike, sialografia ka 6.
rol te madh ne trajtimin e ketyre
pacienteve. Ne femijet, sialoadeniti
parotid I perseritur karakterizohet nga
sialoektazia. Ne shumicen e rasteve,
situata zgjidhet ne pubertitet, por
sialografia dhe antibiotiket jane
dobiprurese ne trajtimin e simptomve.
5. Ne rastet e sialolitiazes, heqja intraorale e
gureve nga duktusi submandibulare behet
e veshtire kur duktusi kalon distalisht nga
oriificiumi ne thellesi ne indet e
dyshemese se gojes. Kur guret jane
posteriorisht ne muskulin mylohioid,
mund te behet nje perpjekje per ti hequr
me endoskopi. Nese nuk hiqen me kete
form, atehere ekscizohet gjendrra
submandibulare nga rruga cervikale. Ne
gjendrres parotide vetem guret distalisht
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
kendit te muskulit maseter dhe qe
palpohen afer orificiumit te duktusit
Stenson jane te pershtatshem per heqje
intraorale Litotripsi, heqja endoskopike e
gureve duke perdorur laser, fragmetim
ultrasonic jane menyrat me te reja per
heqjen e gureve te peshtymes.
6. Masat parotide te vetme jane tumore;
80% jane beninje. FNAB eshte metoda
diagnostike me e preferuar. Kirurgjia
eshte trajtimi I pare sebashku me
terapine me rrezatim per neoplazmet e
peshtymes, beninje ose malinje. Nodujt
limfatik edematoze mund te formohen
ne regjionin parotid ose mund te lidhen
me kapsulen e gjendrres submandibulare
ose mund te jene present ne nje
semundje metastatike. Nodujt limfatik
multiple te zmadhuar mund te gjenden
ne pacient me limfoma dhe sarkoidoze.
Tumoret salivare multiple jane te rralle,
ndersa tumori Whartin gjendet unilateral
dhe bilateral, ashtu sikurse Karcinoma
me qeliza akinike mund te jete bilaterale.
3

1. Etiologjia e sialoadenitit eshte e
panjohur, megjithate ulja e
prodhimit te peshtymes ose
stignaturat qe perfshijne
infeksionet e duktusit te
peshtymes jane teorite kryesore.
Faktore tjeter etiologjik qe
lehtesojne sialoadenitin jane
mjekimet antikilinergjike(psh
antihistamiket, agjentet
psikotropik), semundjet
metabolike,cirroza hepatike,
deficenca e vitamines
B12,sindroma Sjögren dhe
semundjet granulomatoze ashtu
sikurse edhe trajtimi me jod
radioaktiv per malinjitetin e
gjendres tiroide. Gjendrra parotide
eshte me teper prone e nje
sialoadeniti krahasuar me
gjendrren submandibulare.
2. Parotiti kronik I perseritur eshte
forma me e zakonshme e
sialoadenitit ne gjendrren
parotide. Klinikisht, eshte prezent
sin je form unilaterale ose ne 25%
te rasteve bilateral, me nje
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
tendence te vogel per enjtje te Wharton. Nese ushtrohet presion
regjionit parotid. Ne nje enjtje ne gjendrren e prekur jep pus ose
bilaterale eshte e rendesishme te vetem u lose eleminon fluksin e
perjashtohet sindromi Sjögren, peshtymes nga orificiumi I
sialosis, dhe semundjet me origjin duktusit. Pacientet shpesh
virale. Enjtja mund te zgjasi nga referojne ‘’sindrome ne kohen e
disa dite ne disa muaj. Gjate kesaj ngrenies’’, kane entje dhe dhimbje
kohe mund te ndodhin ulje dhe gjate ngrenies ne gjendrren e
ngritje te vazhdueshme. Ne keto prekur.
situate mund te ndodhi te
3. Ekzaminimet ndihmese imazherike
formohet abces, qe karakterizohet
perfshijne radiografine,
nga enjtje e kuqe, e dhimbshme, e
siaolografine, eko, CT, rezonanca
forte ne regjionin parotid. Ethet
magnetike, sialo-MRI dhe
dhe semundshmeria mund te
sialoendoskopine. Metoda me
ndodhin ne periudhen e
sensitive imazherike eshte
perkeqesimit. Intraoral dallohet
sialografia, e ndjekur nga sialo-
akuqje dhe enjtje e orificiumit te
MRI,MRI, eko dhe CT skaner me
duktusit Stensen, peshtyme
lend kontraste. Tipikisht ne
viskoze, ulje e sasise se peshtymes
pacientet e prekur nga parotiti
ose mungese e saj. Parotitis juvenil
kronik, sialograma dhe sialo-MRI
qe perseritet qe ndodh ne femijeri
tregojne sialektazi, striktura dhe
eshte nje form e parotitit kronik.
dilatacion te sistemit te duktuseve.
Sialoadeniti I gjendrres
Eko dhe CT skaner tregojne
submandibulare paraqitet me
siperfaqe te medha te sialektazise,
enjtje ne regjionin submandibular
por jo strikture ne sistemin kryesor
dhe ne dyshemene e gojes,
te duktuseve. Megjithese
sidomos ne papilen e duktusit
konsiderohet si metode sensitive
4

per indet e buta, eko tregon
rezultate patologjike ne vetem
18% te rasteve te prekur.
Sialoendoskopia eshte nje metode
vizualizimi, trajtimi te sistemit te
duktuseve, dhe tregon strikture,
dilatacion, nje pamje mat te
5. Ne rastet me sialoadenitis kronik
duktusit, mungese te eneve te
gjakut dhe ekimoze te mukozes se
duktusit. Ne rastet me
sialoadentitis submandibular,
sialoendoskopia tregon pllaka dhe
ndonjehere adezion.
4. Ne fazen akute te sialoadenitit
parotid, trajtimi me antibiotic
dejtohet drejt shkakut kryesor,
Stafilokoku aureus dhe baktereve
anaerobe. Hidratimi I pacientit dhe
dilatacioni I duktusit Stensen
duhen realizuar, nderkohe qe
pacientit I duhet rekomanduar te
masazhoi gjendrren per te rritur
fluksin e peshtymes. Nje trajtim
efektive eshte pare edhe vendosja
e tetraciklines ne duktus. Kur nje
abscess formohet, duhet te
drenohet me kirurgji. Ne gjendrren
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
submandibulare, trajtimi ne fazen nje interventi te dyte, dhe 4% e
akute eshte I ngjashem me ate ne trajtimeve endoskopike deshtojne.
gjendrren parotide me perjashtim
6. Sialoadenoektomia perdoret nese
qe terapia me antibiotik drejtohet
ka ndryshime te pakthyeshme ne
kunder streptokokut sesa
gjenderr. Ne gjendrren parotode
stafilokokut.
kjo procedure eshte me teper
komplekse sesa ne gjendrren
te perseritur(psh me teper sesa submandibulare, ligatura e
nje episode enjtjeje) qe perfshin duktusit duhet te konsiderohet si
gjendrren parotide ose fillim.
submandibulare, kur imazhet
tregojne disa patologji(psh
striktura, dilatacion, sialoektazi)
klinicieni duhet te vendos te
realizohet nje ekzaminim I llojit
sialoendoskopi per te zbuluar dhe
trajtuar gjendrren e prekur.
Sialoendoskopi perdoret per te
dilatuar strikturat dhe per te bere
lavazhin e sistemit te duktuseve.
Dilatacioni I duktuseve arrihet me
presion hidrostatik, sialobalona
dhe manipulime me force.
Perqindja e suksesit prej 81%
eshte raportuar ne trajtimin e
strikturave, ne kete menyre, 15% e
pacienteve duhet ti nenshtrohen
5
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

2. Anamneza dhe ekzaminimi fizik

 Enjtje e gjendrres submandibulare ose

parotide  Antibiotike
 Gjendrra e bute AKUTE
 Hidratim
 ‘’Sindroma ne kohen e ngrenies’’  Dilatimi I duktusit
 Ethe  Masazhimi I gjendrres
 Pus nga duktusi  Drenimi kirurgjikal I abcesit

Nese pa sukses

1. SIALOADENITIS

3.PROCEDURAT DIAGNOSTIKE

 Radiografi
 Sialografi 5.
 Eko  Sialoendoskopi Nese pa sukses
KRONIKE 6.
 CT skaner  Lavazh I duktusit dhe Sialoadenoektomi
 Resonance magnetike dilatacion 6
 Sialo-MRI
 Sialoendoskopi

1. Sialolitiaza eshte e zakonshme nder
pacientet e diagnostikuar, llogaritet
se ze 50% te semundshmerise te
gjendrrave te medha te peshtymes.
Gjendrra submandibulare eshte vendi
me I zakonshem I sialolitiazes;
studimet e ndyshme tregojne se 80%
te te gjithave sialolitiazave ndodhin
ne gjendrren submandibulare, 19% ne
gjendrren parotide, dhe rreth 1% ne
gjendrren sublinguale. Predispozite
me te madhe per tu prekur e kane
meshkujt, dhe incidenca eshte e
zakonshme per pacientet e moshes
midis 30 dhe 60 vjecare. Sialolits rritet
nga depozitimi I mineraleve ne
matriksin e organit dhe kane ne
pergjithesi diameter nga 0.1 ne 3.0
mm. Etiologjia eshte e panjohur,
megjithese eshte pare se mikrolitet
dhe mungesa e aktivitetit sekretore te
gjendrres luan rol ne formim.
2. Shenjat dhe simptomat e sialolitiazes
jane te ngjashme me ato te
sialoadenitit, nga I cili duhet te behet
dhe diagnoza diferenciale. Shenjat
dhe simptomat variojne nga dhimbje
dhe enjtje e gjendrres se prekur gjate
ngrenies deri ne infeksione te renda,
te cilat ne gjendrren submandibulare
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
mund te cojne deri ne obstruksionin e
rrugeve te frymarrjes.
3. Metodat imazheike per diagnozen e
sialolitiazes perfshijne radiografi
(okluzale, oblike okluzale),
panoramex, sialografi, eko dhe CT
skaner me ose pa kontrast.
Ndonjehere sialoliti mund te mos
kalcifikohet dhe si rrjedhim nuk eshte
I dukshem ne analizen radiografike.
4. Trajtimi I sialolitiazes ne gjendrren
submandibulare bazohet ne
lokalizimin, madhesine dhe
levizshmerine e gurit. Ata qe
lokalizohen ne duktusin e Whartonit
zakonisht mund te largohen me
kirurgji ne rrugen intraorale. Guret ne
hilumin e gjendrres ose guret ne
brendesi te gjendrres zakonisht
trajtohen me sialadenektomi ekstra
orale. Megjithate, me hyrjen ne
perdorim te sialoendoskopise eshte
modifikuar trajtimi dhe eshte arritur
te rikuperohet me shpejt gjendrra.
5. Guret si ne duktusin posterior ose ne
hilumin e gjendrres submandibulare
me diameter deri ne 5 mm mund te
hiqen endoskopikisht. Heqja e gureve
te medhenj posteriorisht dhe ne
hilum mund te largohen me tekniken
endoskopike, sipas se ciles endoskopi
afron duktusin dhe gurin afer
siperfaqes per nje sialolitotomi
intraorale. Nese guret me madhesi
mesatare dhe te medhenj jane te
bashkangjitur fort me indet e duktusit
dhe gjendrres ne pjesen posterior te
gjendrres, litotripsia ekstrakorporale
behet qe fillimisht cliroj dhe te
shkermoq guret. Me pas kjo ndiqet
nga nje heqje sialoskopi ose ne rastet
e gureve te medhenj, teknika
asistohet nga endoskopi.
Sialadenoektomia perdoret ne rastet
e sialoliteve qe nuk larrgohen nga
trajtimi kirurgjikal minimal invasive.
6. Guret e lokalizuar ne pjesen anteriore
te duktusit te Stensit medialisht
muskulit maseter largohen nepermjet
sialolitotomise intraorale. Per te
gjithe guret e tjere, paroditektomia
eshte trajtimi I zgjedhur. Se fundmi,
litotripsia ekstrakorporale sebashku
me heqjen endoskopike ose heqjen e
asistuar me endoskopi ekstraorale
ofrojne nje alternative me pak
invasive dhe parotidektomia zgjidhet
si trajtim per rastet ne te cilat trajtimi
I meparshem nuk eshte I suksesshem.
7
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

 Sialolototomia
2. Anamneza dhe ekzaminimi fizik
Ose
 Enjtja submandibulare ose parotide  Sialadenektomia
 Ndjeshmeria e gjendrres Ose
 Sindroma ne kohen e ngrenies  Sialoendoskopi
 Ethe Gjendrra
 Mukopus ose purulence nga
submandibulare
duktusi
 Gure mundesisht te palpueshem
Nese I pasuksesshem
5. Litotripsia dhe
Sialadenoektomi
sialoendoskopia

1. SIALOLITIAZA

 Sialolitomia
3. Procedura diagnostike Ose
 Litotripsia dhe
 Radiografi Gjendrra sialoendoskopia Nese I pasukseshem
 Panorameks parotide Ose Parotidektomi
8
 Sialografi  Endoskopia
 Eko sebashku me
 CT skaner me ose pa lend kontraste sialolitotomine

1. Mukocelet mund te ndodhin ne cdo
regjion te kavitetit oral qe permban
gjendrra te vogla mukoze, megjithate
buza e poshtme eshte vendi me I
zakonshem sepse traumatizohet me
lehtesisht. Mukocelet siperfaqesore
mund te shfaqen si vezikule e vogel
ne regjionin retromolare ose ne
palatum. Mukocelet gjenden
kryesisht tek femijet dhe te rinjt.
2. Nje mukocele shfaqet si nje mase e
bute, fluktuante dhe e kalter.
Mukocele ndodh kur duktusi I
gjendrres se vogel te peshtymes
nderpritet ose rupturohet dhe
peshtyma grumbullohet ne indet
lidhese te aferta. Keshtu, nuk eshte
nje lesion I vertet kistik, sepse
mungon nje veshje e brendshme
epiteliale. Megjithate, here pas here
duktusi mund te obstruktohet duke
cuar drejt nje kisti retensioni qe ka nje
veshje epiteliale. Ndryshe nga nje
mukocele qe ektravazohet, keto
lezione ndodhin kryesisht ne te
rriturit dhe jane me shume te
lokalizuara ne buzen e siperme,
palatum dhe ne faqe. Megjithese
trauma eshte konsideruar shkaku I
mukoceleve, frekuenca me te cilen
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
buza lendohet shpesh ben qe pacienti komplete te tavanit te lezionit duke
mos ta mbaj mend aksidentin specific. lejuar gjendrren e prekur te
Nuk eshte e zakonshme qe keto shkarkohet ne siperfaqe, keshtu
lezione te rupturohen, te drenojne parandalon retensionin e mukusit. Ne
nje likid te paster dhe viskoze dhe me marsupializmi deshton dhe ka nje
pas riperseritet. perseritje, ekscizioni I gjendrres qe e
3. Trajtimi I zgjedhur eshte ekscizioni ne ushqen mund te jete I nevojshem.
mukocelet e vogla dhe me madhesi
mesatare. Pasi behet nje incision ne
mukoze dhe drenohet lezioni, eshte
me rendesi te largohen indet e
gjendrres se peshtymes qe gjenden
nen mokocele - burimi I problemit –
per te parandaluar nje riperseritje.
Rendesi ka qe te parandalohet nje
demtim kirurgjikal I gjendrres afer,
sepse mund te rezultoj ne zhvillim e
nje lezioni te ri. Veshja e brendshme e
mukoceles nuk kerkon heqjen e saj
sepse ajo eshte vetem nje ind lidhes I
kondesuar.
4. Zakonisht, mukocelet e medhaja
trajtohen gjithashtu me ane te
ekscizionit ne te gjendrres mukoze qe
ndodhet nen te. Megjithate, kur
procedura e parashikuar
konsiderohet shume e madhe, ose
nese lezioni eshte ne afersi me nervin
ose enet e gjakut, mund te behet
marsupializmi. Ky perfshin nje heqje
9
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

5.

2. Anamneza dhe ekzaminimi fizik

 Historiku I traumes fillestare
 Vendosja e papritur
 Mund te rupturohet, drenohet fluid I
3. Mukocele te vogla dhe
paster viskoz dhe riformohet Ekscizion
 Mase e bute, e rrumbullaket, fluktuante mesatare
dhe e kalter

1. Mukocele

Procedura diagnostike
 Diagnoze diferenciale nga nje
lesion vascular kur nuk 4. Mukocele te medha Marsupializem
shkarkohet ne kompresion

10

1. Nje ranule perfaqeson nje ektravazim te
lokalizuar te mukusit si pasoje e nje trauma
te gjendrres sublinguale ose nga obstruksioni
ose perforimi I sistemit te duktuseve te3.
gjendrres. Lezioni mund te mbetet I
lokalizuar ne dyshemene e gojes ose mund
te perfshij hapesiren submentale dhe
submandibulare kur ka nje hapesire ne
muskulin mylohyoid. Nje defekt I tille eshte I
pranishem ne 42% te populates. Pikun e
ngjarjes e shohim ne dekaden e dyte te jetes
dhe ka nje predispozite te lehte per gjinine
femerore.
4.
Ranula intraorale zakonisht shfaqet sin je
enjtje e bute, fluktuante, e kalter pa
dhimbje, megjithate ngjyra e kalter mund
te mos jete prezente nese grumbullimi I
peshtymes eshte I thelle ne inde.
Zakonisht eshte unilateral, por kur lezioni
shperndahet ne dyshemene e gojes,
devijon ose ngre gjuhen dhe interferon ne
levizjet e gjuhes.
2. Diagnoza e ranules behet duke u bazuar ne
lokalizimin dhe paraqitjen klinike. Megjithate,
nese ka dyshime lidhur me diagnozen, lezioni
mund te aspirohet, gje e cila do japi nje
material mukozal te paster dhe ky material I
aspiruar mund te analizohet per amylazen. Ne
rastet kur dyshohet per ranule te thelle,
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
rezonanca magnetike do tragoj nje lesion te
mbushur me likid ne pozicion inferiorisht
muskulit mylohyoid.
Ndonese marsupializmi eshte perdorur me
suksese per trajtimin e ranulave intraorale,
perqindja e perseritjes eshte me e larte
krahasuar me rastet kur trajtimi perfshin
ekscizionin e gjendrres sublinguale. Per me
teper, duke qene se marsupializmi kerkon
hapjen e veshjes se defektit per te pakten 1o
dite me mire se mbylljen primare te plages,
trajtimi postoperatore eshte shume me teper
I komplikuar.
Enjtje ekstraorale qe kryesisht lidhet me nje
ranule te thelle si pasoje e grumbullimit te
peshtymes nuk eshte problem kryesor, keto
lezione trajtohen vetem nepermjet heqjes
intraorale te gjendrres sublinguale te prekur.
Kur kjo procedure behet, klinicieni duhet te
jete I kujdesshem mos te demtoj nerving
lingual ose duktusin Wharton. Peshtyma e
mbetur absorbohet nga trupi ne momentin qe
burimi I problemit largohet.
11
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

2.

2. Anamneza dhe ekzaminimi fizik

MARSUPIALIZIM
 Enjtje e ngadalte qe rritet ne dyshemen e
gojes
 Lesion I bute, fluktuant, ngjyre e kalter
 Enjtje unilaterale , por mund te kaloj 3. RANULA INTRAORALE
linjen mediane
 Mund te lidhet me enjtje ne hapesiren
submentale dhe submandubulare

Nese I pasuksesshem

2. Ranula

EKSCIZION I
GJENDRRES
SUBLINGUALE
Procedura diagnostike
 Bej diagnozen diferenciale nga 4. Ranula E
nje lezioni vascular nepermjet Thelle
mos ndryshimit te ngjyres gjate
kompresimit
 Aspirimi sjell mucus te trash
 Aspirimi pozitiv per amylazen 12
 MRI

1. Jargezimi eshte humbja e paqellimshme e
peshtymes nga kaviteti oral. Ky proces ndikon
shume ne mireqenien personale dhe con drejt
stigmatizmit social. Jargezimi eshte nje proces
normal ne femijet e vegjel deri ne moshen 4
vjecare. Nese takohet pas moshes 4 vjecare
lidhet ne pergjithesi me nje crregullim
neurologjik, megjithese hipersekrecioni I
peshtymes ndonjehere mund te vij si efekt
anesore I mjekimeve. Rreth 10% e femijeve
me paralize cerebrale vuajne nga jargezimi I
vazhdueshem; pamundesia e kontrollit
neuromuscular sebashku me aktivitetin motor
oral te pavullnetshem dhe gelltitjen e rralle2.
cojne ne daljen e peshtymes nga goja.
Kontrolli jo I duhur I kokes dhe ulja e fuqise se
qafes mund te rezultoj ne pozicion te keq te
kokes dhe perkeqesim te metejshem te
problemit. Obstruksioni nazal, hipertrofia
adenoide, dhe tonsilat e rritura mund te jene
gjithashtu faktore etiologjik. E pare ne kohe te
vazhdueshme, jargezimi mund te coj ne
maceracion te indeve te lekures periorale dhe
infeksion, poashtu ne ulje te cilesise se jetes
te femijes dhe prinderve. Ne rastet e renda,
dehidrimi mund te behet problem me vete.
3.
Kompleksiteti I ketij crregullimi dhe
shumellojshmeria e opsioneve te trajtimit
kerkojne bashkepunim interdisiplinar per ti
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
menaxhuar rastet klinike. Pacientet duhen
trajtuar nga nje skuader kirurgesh oral dhe
maksilofacial, otorinolaringologesh,
pedodontesh, ortodontesh, neurologesh,
neuropediater dhe logopedesh. Te gjithe
gjykojne nese rikuperimi vetevetiu eshte 4. I
mundur. Pacientet me problem neurologjike
mund te zhvillojne ngadal nje kontroll
neuromuscular dhe mund te vazhdojne te
permiresohen deri ne moshen 6 vjecare.
Prandaj, cdo trajtim agresiv duhet te shtyhet
deri pas kesaj moshe. 5.
Vleresimi i shkalles se rendeses se jargezimit
eshte shume I rendesishem per te vendosur
per trajtimin e duhur. Kjo mund te jete e
veshtire si pasoje e luhatjes n kohe dhe
kohezgjatjes se problemit. Per me teper, nuk
ka parametra absolute. Shkalla e rendeses se
jargezimit mund te klasifikohet si e lehte-
vetem buzet jane te lagura; mesatare – buzet
dhe mjekrra eshte e lagur; e rende- rrobat
ndoten nga peshtyma; e ekzagjeruar- rrobat,
duart dhe tryeza. Frekuenca e jargezimit
mund te klasifikohet ne: here pas here- jo cdo
dite; e shpesht – do dite; dhe e vazhdueshme.
Hipersekrecioni I gjendrres, ose sialorrhea
primare, eshte nje shkak I rralle I jargezimit,
zakonisht vjen si efekt anesor I mjekimeve qe
rrisin aktivitetin e receptoreve muskarinik ne
qarkun sekretomotor (psh. Trankuilizantet,
antikonvulsantete ose antikolinesterazet). Ky
crregulim mund te merret ne konsiderate ne
cdo pacient te rritur qe nuk ka histori
jargezimi te meparshme.
Megjithese paraliza nervore eshte shkaku me
I zakonshem I jargezimit te vazhdueshem,
interference me kontrollin neuromuscular si
pasoje e traumave, heqjes kirurgjikale te
nervit facial ose paralizes se nervit facial
mund te coj ne problemin e jargezimit.
Ndryshimi I sjelljes dhe terapia biofeedback
trajnon pacientet te fillojne te gelltisin kur
nxiten nga nje sinjal audio. Studimet qe kane
si qellim terapine biofeedback kane pare nje
ulje te perqindjes se problemit jargezim dhe
nje rritje te numrit te rasteve qe fillojne te
permiresojne gelltitjen pas nje trajtimi te tille.
Terapia orale motore dhe terapia per
rregullimin orofacial perdorin nje aparat
akrilik ne palatum dhe ne vestibulim oral per
te stimuluar muskulaturen intra- dhe
periorale. Ky trajtim, I kombinuar me
psikoterapine orale dhe faciale, duhet te filloj
perpara moshes 4 vjecare. Terapia orofaciale
mund te zvogeloj problemin e jargezimit por
nuk mund te normalizoj plotesisht
peshtymen. Evidencat tregojne se perdorimi I
terapise te se folures per te reduktuar
jargezimin kerkon shume kohe dhe ka
13
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

suksese nese perdoret vazhdimisht. Trajtimi acetilkoline, percjellshmeria e sinjalit

farmakologjik bazohet ne efektin parasimpatik bllokohet, duke sjell nje
antikolinenergjik te mjekimeve te caktuara( reduktim te ekskretimit te peshtymes.
psh. Scopolamine dhe glycopyrrolate). Procedura perfshin injeksionin e drejtuar me
Perdorimi I mjekimeve te tilla ne pacientet eko ne te dyja gjendrrat parotide ( 12 unitete
pediatrik redukton me kujdes sasine e ne cdo gjenderr) ashtu sikurse edhe ne dy
peshtymes por shkakton efekte anesore te gjendrrat submandiblare( 10 unitete ne cdo
rendesishme. Nese trajtimi mjekesore nuk gjenderr). Permiresimi I jargezimit fillon
siguron permiresim pas 1 viti, trajtimi shpejt 3 dite pas injeksionit dhe efekti
kirurgjikal duhet konsideruare. terapeutik zgjat nga 8 ne 16 jave perpara sesa
6. Kirurgjia eshte trajtimi I zgjedhur per injeksioni te perseritet. Perqindja e suksesit
pacientet per te cilet nuk veprojne menaxhimi krahasohet me efektin e mjekimeve
medical. Procedura kirurgjikale ose redukton antikolinergjike. Per pacientet te cilet nuk
prodhimin e peshtymes, krijon rruge te re per reagojne nga trajtimi me toksinat botulin tipi
peshtymen, ose realizon nje kombinim te A dhe nga menaxhimi me forma te tjera
ketyre te dyjave. Procedura Wilkie implanton mjekesore, trajtimi kirurgjikal perdoret.
duktusin e parotides ne regjionin tonsilar per
te percjell fluksin e peshtymes posteriorisht
dhe inicion refleksin e gelltitjes se peshtymes.
Wilkie dhe Brody e modifikuan kete
procedure duke larguar gjendrren
submandibulare njekohesisht. Ligature e
duktusit te parotides dhe submandibulares
aplikohet, ashtu sikurse edhe kombinimi I
ligatures se dukusit te parotides dhe
ekscizioni I gjendrres submandibulare.
7. Nje metode e re per menazhimin e problemit
te jargezimit eshte perdorimi I toksines
botulinum tipi A. Toksina e botulines tipi A
ndalon rimarrjen e neurotransmetuesit

14
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

Anamneza dhe ekzaminimi fizik

 Pergjithesisht vihet re ne moshe te re
 Zakonisht lidhet me nje crregullim neurologjik
 Ndonjehere efekt anesore I mjekimeve
Identifiko mjekimin dhe
 Macerim perioral dhe infeksion 3. Hipersekretimi I modifiko dozen ose ndalo
 Pozicion I keq I kokes
gjendrres ( sialorrhea perdorimin
 Perjashtimi I obstruksionit nazal ose madhesise
se gjuhes, tonsilave ose adenoideve primare)
5. Menaxhimi mjekesore
 Modifiko sjelljen
 Terapia biofeedback
 Trajtimi motorikes
1. Jargezimi orale
 Terapia e te folures
 farmakoterapia

Nese pa suksese

2. Procedura diagnostike
4. Crregullimi
6. Menaxhimi kirurgjikal
 Shiko shkallen e semundshmerise se neuromuscular ( sialorrhea
jargezimit sekondare)
 Vlereso frekuencen e jargezimit Nese pa suksese
 Gelltitja e bariumit ose vleresimi 7. Toksin Botuline tipi A
endoskopik I gelltitjes
15

1. Ksestomia e njohur si goja e thate,
eshte nje gjendje shendetesore shume e
perhapur qe prek 7% deri ne 29% te
populates, kryesisht femrat. Reduktimi ose
mungesa e peshtymes mund te shkaktoj
semundshmeri dhe redukton cilesine e jetes.
Fluksi I peshtymes te pa stimuluar eshte
0.1mL/min dhe pergjate ngrenies shkon nga 4
deri ne 5 mL/min. Stimulimi I gjendrrave te
peshtymes ndodh nepermjet sistemit nervore
simpatik dhe parasimpatik, por efekti I nervit
parasimpatik eshte I forte dhe zgjat shume.
Per me teper, stimulimi parasimpatik prodhon
shume peshtyme me nje perqendrim te ulet
te proteinave, ndersa stimulimi simpatik
prodhon pak peshtyme me nje perqendrim te
larte te proteinave, qe te jep ndjesine e
thatesires. Prandaj ndjenja e gojes se thate
mund te ndodhi gjate situatave te ankthit ose
stresit si pasoje e dominimit te stimulimit
simpatik.
Kserostomia mund te shkaktohet nga shume
faktore, perfshire crregullimi I gjendrrave te
peshtymes si sindromi Sjögren dhe
sarkoidoza. Disa kategori mjekimesh qe lidhen
me kserostomin jane antikolinergjiket,
antidepresantet dhe antihistaminiket.
Shkaktare mund te jene edhe radioterapia,
kimioterapia dhe grafti kronik krahasuar me
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
semundjeve baze. Shkaktare te tjere jane HIV,
hepatitis C, dializa, hepatitis kronik aktiv,
diabeti mellitus(tipi 1 ose 2) dhe ankthi ose
depresioni.
2. Diagnoza e kserostomise bazohet ne
anamneze, klinike, imazheri dhe
ekzaminimet laboratorike. Testimi I fluksit te
peshtymes ka pak vlere sepse 50% e
reduktimit te sekretimit te peshtymes mund
te ndodhi perpara se goja e thate te behet e
dukshme. Teknikat imazherike perfshijne
sialografi dhe shintigrafi, kane dobi te
limituara gjithsesi mund te perjashtojne
semundjen e gjendrrave te peshtymes si
shkaktare. Testet hemaologjike, biokimike
dhe imunologjike mund te ndihmojne ne
diagnostikimin e shkakut sistemik te
kserostomise.
3. Nese shkaku I gojes se thate
percakohet si nje efekt anesore I mjekimeve
ose nga nje semundje sistemike, pacienti
duhet te referohet te mjekoj semundjen ose
te ndryshoj mjekimin.
4. Nese ka demtim te pakthyeshem te
gjendrres, shkaku I kserostimise nuk mund te
percaktohet, ose situate klinike qe po
shkakton kete problem nuk ka nje trajtim
specifik ( psh demtimi nga rrezatimi), trajtimi
palliative indikohet. Nese ka akoma disa
funksione te gjendrres te ruajtura, stimulimi
nepermjet mjekimit mund te perdoret. Nese
nuk ka funksion te ruajtur te gjendrres,
zevendesimi I peshtymes mund te perdoret
si zgjidhje.
5. Trajtimi me stimulant te peshtymes
kolinergjik perfshin 5 deri ne 10 mg
pilokarpine 3 deri 4 here ne dite, ose 30 mg
cevimeline 3 here ne dite. Te dyja keto
mjekime jane te sigurta dhe tolerohen mire,
por perdorimi I tyre duhet te shmanget ne
pacient me semundje kardiake, astme te
pakontrolluar, glaukome ose iritis akut. Nje
metode tjeter per te rritur sasine e
peshtymes eshte eletrostimulimi. Studimet
kane treguar se trajtime te tilla mund te
rritin fluksin e peshtymes ne pacient me
sindromin Sjögren. Megjithese studime te
tjera ne te ardhmen duhen per te vertetuar
kete metode.
6. Zevendesimi I peshtymes mund te
behet me spray qe permban karbometil ose
hidroksimetil celuloze ne kombinim me
elektrolite dhe aromatizuese.
16
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

Anamneza dhe ekzaminimi fizik

 Vleresohet anamneza per nje shkak te
mundshem
 Paraqitja klinike e thatesires se mukozes Referohe per trajtimin e
orale dhe gjuhes 3. Shkak I kthyeshem semundjes ose
 Ndjeshmeri djegie modifikimin e mjekimit
 Karies cervical I gjere
 Veshtiresi ne gelltitje

1. Kserostomi

Nese ka mbetur funksion 5. Stimulimi i peshtymes

(sialogoge)

Procedura diagnostike
 Sialografi 4. Demtim I
 Shintigrafi parikthyeshem 6. Zevendesues te
 Testimi I fluksit te peshtymes qe te
peshtymes
perjashtohet semundje sistemike
 Biopsi e gjendrrave te vogla te Nese nuk ka mbetur funksion
17
peshtymes

1. Historiku I semundjes dhe ekzaminimi
fizik per nje enjtje parotide fillimisht sherben
per te bere diagnozen diferenciale midis nje
procesi neoplastic dhe inflamatore. Nje mase
e dallueshme dhe pa dhimbje ne gjendrren
parotide mund te jete nje tumor, dhe nje
pareze ose paralize e nervit facial rrit gjasat4.
per nje neoplazmi malinje. Prania e nje
limfadenopatie cervikale eshte nje gjetje e
rendesishme qe kerkon nje trajtim kirurgjikal
nese konfirmohet prezenca e procesit malinj.
2. Vleresimi I nje mase parotide perfshin
studime imazherike dhe biopsy aspirimi
(FNAB), e cila ndihmon ne dallimin e nje
neoplazme nga sialoadeniti dhe sialolitiaza.
CT skaner ose rezonanca magnetike mund te
pershkruajne me saktesi perfshirjen e
gjendrres, nderkohe qe aspirimi me age
konfirmon nese masa eshte beninje apo
malinje. Nje biopsy incizioni nuk
rekomandohet per masat parotide sepse
mund ti mbjelli qelizat tumorale ne lekure
dhe indet subkutane nese nje mase malinje
futet.
3. Perdor nje age ( kalibri 22) qe te merret
materiali citologjik pa u mbjell pergjate5.
rruges te ages ose ne lekure. Njohurite
preoperative te diagnozes histologjike dhe
nese eshte beninje ose malinje lejojne nje
rruge me logjike per terapine kirurgjikale.
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES
Per shembull, nje biopsi qe tregon se parotidektomi totale. Sakrifikimi I trungut
ndryshimet malinje jane te nje grade te larte kryesor te nervit facial ose disa nga deget e
duhet ta shtyjne kirurgun te konsideroj nje tij kerkohet ne 29% deri 40% te pacienteve
diseksion te qafes si profilaksi, madje edhe me karcinome te gjendrres parotide.
ne ratet kur pacienti paraqitet me nje klinik
negative te qafes.
4. Trajtimi kirurgjikal I tumorit parotid malinj
kerkon marrjen pjese te tre elementeve
perpara kirurgjise: funksioni I nervitt facial,
lokalizimi anatomik I tomorit ne gjenderr dhe
gjendja e nodujve limfatike cervikale. Kur
nervi facial eshte I paprekur dhe nuk ka
shenja ten je limfadenopatie cervikale, nje
tumor malinj mund te menaxhohet njesoj sin
je tumor beninj, me perjashtim qe nje kufi
me I gjere I indeve normale duhen perfshire
gjate ekscizionit kirurgjikal. Per tomore te
thella, disa kirurg rekomandojne
parotidektomi totale, ndersa te tjere vetem
largimin e pjese se prekur. Ndonese nuk
eshte nje kerkese e bazuar ne rekomandimet
onkologjike heqja e lobit siperfaqesore
mundeson akses me te madh ne lobin e
thelle dhe lejon vezhgimin e nervit facial
gjate heqjes se tumorit.
Menaxhimi I tumorit malinj I shoqeruar me
limfadenopati cervikale kerkon diseksion te
qafes. Per me teper, nje nerve facial per sa
kohe nuk eshte prekur mund te sakrifikohet
dhe kirurget vendosin te bejne
18
 |PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

 Anamneza dhe ekzaminimi fizik

Mase e dukshme
 Ne palpacion nuk eshte e bute Parotidektomi
Lobi siperfaqesore
 Funksion I demtuar I nervit facial siperfaqesore
 Limfadenopati cervikale
Vleresimi I
perfshirjes
Beninje Lobektomi
anatomike te Lobi I thelle e thelle
parotides

Lobi siperfaqesore Parotidektomi

dhe I thelle totale

Tumori Parotid 3. Biopsi aspirimi Pa adenopati

cervikale
N. facial I
paprekur
Adenopati Parotidektomi
2. Procedura diagnostike cervikale dhe diseksion I
qafes
 Radiografi 4. Malinje
 Sialografi
 Shintiskaner Pa adenopati Parotidektomi
 FNAB cervikale sakrifikohet nervi
 CTskaner me contrast intravenous Paralize e
19
 MRI me contrast n. facial Parotidektomi dhe
 CBC Adenopati diseksion I qafes
cervikale sakrifikohet nervi
|PATOLOGJIA E GJENDRRAVE TE PESHTYMES

20