Professional Documents
Culture Documents
ساڻيه جي سڪ
ساڻيه جي سڪ
وطن جي ُحب
هللا عظيم جي پنهنجي بندن سان محبت کان وٺي بندن جي پنهنجي رب رحيم سان محبت تائين ،ماُء جيجل
جي مقدس مامتا کان وٺي ڌرتي ماتا سان محبت تائين ،پنهنجي ڌرتي ،پنهنجي ساڻيهه ،پنهنجي وطن سان
بي لوث بي غرض محبت تائين ،دنيا ڪائنات ۾ جيڪي به انمول ابدي محبتن جا ،چاهتن جا مرڪز آهن.
انهن مان وطن اهو مرڪز آهي ،جيڪو سموري محبتن ،چاهتن ،صداقتن ۽ سچائين جو مرڪز آهي.
وطن اها جاِء هوندو آهي ،جتي انسان پهريون ڀيرو فطرت جا رنگ پسندو آهي ،جنهن ڌرتي تي انسان
پنهنجي ٻالڪپڻ جا توتال تولتا خواب ڏسندو آهي ،اها ڌرتي جتي انسان پهريون ڀيرو پکين جو چهچهائڻ،
ڇولين جو ڇلڻ ،ڇورين جو ُڇرڻ ،ڇيرين جي ڇڻ ڇڻ سڻندو آهي ،جتي هو پهريون ڀيرو آبشارن جي
نوراني ڌارن جو ديد ڪندو آهي ،اها ڌرتي جنهن جي جهرنن ،دريائن ۽ چشمن جو آب حيات سندس رڳن
۾ ماُء جي ٿڃ وانگر گردش ڪندو هجي ،جنهن وطن جي هنج ۾ هن پنهنجي سرمست جوڀن ،آسين ۽ اميدن
جا ڪنئين ديپ روشن ڪيا هج ،جنهن وطن جي مٽي جي خوشبوِء هن جي روح ۾ رچي کيس ريٽو ڪيو
هجي ،اهو وطن جتي سندس مقدس ڀيڻن پنهنجي پاڪ اکين ۾ خواب سجايا هجن ،اهو وطن جتي انسان
پنهنجي جيجل ماُء محبتن ،انصاف ،بهادري ،ڀالئي ،همدرديَء جون لوريون سڻايون هجن ،اهو وطن اهو
وطن هوندو آهي ،جيڪو انسان جو وطن هوندو آهي ۽ اهو وطن اهو وطن هوندو آهي ،جنهن جي آن مان
شان الِء پنهنجي زندگي ته ڇا هر چيز قربان ڪرڻ الِء تيارٿي ويندو آهي ۽ ڏکئي وقت للڪاريندي
:للڪاريندي به چئي ڏيندو آهي ته
وطن اها جاِء آهي ،جنهن الِء انسان پنهنجو سڀ ڪجهه قربان ڪرڻ الِء تيار ٿي ويندو آهي ۽ اگر ڪو
جابر ظالم به سندن سامهون ايندو آهي ته هو چيخيندي چيخيندي چوندا آهن ته تون ڪنهن ڪنهن کي
.خاموش ڪندين ،منصور هزارين مان نه رڳو
وطن جي حب محبتن جي سرواڻ آهي ۽ روح جي رهاڻ آهي ،جنهن وطن ۾ بيشڪ انسان پنهنجون سون
ورنيون شامون گهاريون هجن ،جنهن وطن ۾ سندس اکيون پهريون ڀيرو محبوب کان آشنا ٿيون هجن،
جنهن وطن جي روڊن رستن ،پنڌن ۽ پيچڙن تي ٻنين ۽ ٻارن ،۾ ڍنڍن ۽ ڍورن ۾ ،ندين ۽ ڪنارن تي،
وستين ۽ پسبتين جوڀن جاگالب ٽڙيا ،هجن ته ان وطن جي حب انسان جي لهو ۾ ريٽي رت جي ريٽاڻ
جيئان پيهي ويندي آهي ۽ پوِء ئي هو محبتن جو معراج ماڻيندو آهي.وطن جي حب اهڙي ته عظيم ۽ بي بها
چيز آهي جو انسان ته درڪنار چرند پرند به ان ڌرتي جي هوائن ۽ هيرن ،ڦلوارين ۽ هٻڪارن سان محبت
ڪرڻ لڳندا اهن ۽ ڪي به چاهي اهي ٻاهر نڪري وڃن ،پر پنهنجي وطن جي محبت جي ڪشش کين
.واري پنهنجي وطن واريندي
وطن جي حب انسان جو ڏڍ هوندي آهي ،ان الِء جو وطن جي حب سان ئي انان ۾ محبتن جي شناخت جو
شعور بيدار ٿيندو آهي ،اگر ڪنهن کي وطن سان محبت هوندي ته يقينن هو ڌرتي سان گڏ ڌرتي ڌڻين سان
به محبت ڪندو ۽ جڏهن هو ڌرتي ڌڻين سان محبت ڪندو ته هو وطن ۾ وسندڙ هرچيز سان محبت ڪندو،
ائين منجهس محبت پروان چڙهندي جيڪا اڳتي وڌي سندس نجات جو ذريعو بڻجندي ،مطلب ته بيشڪ
وطن جي محبت انسانيت جي الزمي جز ۽ بنياد آهي ،وطن جي حب بيشڪ محبتن ۽ شفقتن جو پيڪر
آهي .وطن ماُء وانگر جڏهن پنهنجي لوڪين کي آغوش ۾ وٺندو آهي ته انسان کي ايترو ته سڪون ملندو
.آهي جو انسان هر دک درد ڀلجي ويندو آهي
وطن جي حب اهڙو ته مقدس جذبو آهي جيڪر اگر سچو هجي ته انسان انسانيت جو معراج ماڻي سگهي
ٿو ،پنهنجي وطن سان محبت انسان ته انسان ،حيوان کي به هوندي آهي ،وطن سان محبت هڪ فطري
عمل آهي ،هونئن به جتي ٻالڪپڻي جون يادون ،جوڀن جا رنگين ڏينهڙا ،پوڙائپ جا پيارا پيارا لمحا گذريا
هجن ته ڪيئن ٿو ان ڌرتي کي وساري سگهجي ،جنهن جي محبت روح ۾ ساهه وانگر ،اکين ۾ نور وانگر،
قلب ۾ قرار وانگر ،دماغ ۾ دلبر وانگر سمائجي چڪي هجي ،پنهنجي وطن جي محبت اهڙو ته احاس آهي
جو ڪڏهن ڪو انسان پنهنجي وطن کان ڪجهه دور ٿيندو آهي ته سندس سينو سڏڪن سان ڀرجي ويندو
آهي ۽ هو ان درد ۽ قرب کان گهٽيل گهٽيل سڏڪا ۽ سسڪيون کائي روئي به پوندو آهي .بلڪل ائين هڪ
دفعي هن ڪائنات جي خالق مالڪ جي محبوب به رنو هو .هجرت جي رات ڏهن شمس الدجٰي پنهنجي
رفيق حضرت ابوبڪر صديق رضي هللا تعالٰي عنه سان مڪي کان ٻاهر نڪرن ٿا ته آنسو ڀريل اکين سان
ڪعبٰي ڏانهن منهن مبارڪ ڪري پاڻ فرمائين ٿا ته ،اي مڪه! تون مون کي ڏاڍو پيارو آهين پر تنهنجو
اوالد مون کي رهڻ نٿو ڏي ”.وطن جي حب اهڙو ته انمول جذبو آهي جنهن کانسواِء انسان ته ڇا ايمان به
،مڪمل ناهي ،فرمايو ويو ته
بيشڪ جنهن دل ۾ وطن الِء پيار نه آهي ،وطن جي حب نه آهي ،اها دل اهو روح ،اهو قلب مرده آهي
.مرده آهي
وطن جي محبت انسان کان ڪارناما سرانجام ڏياريندي آهي ۽ وطن جي حب اهو چقمق آهي جيڪو
.انسانن ۾ ٻڌي جو ڪارڻ به آهي ۽ قوم ۾ طاقت ۽ شڪتي پيدا ڪرڻ جو ذريعو آهي
وطن جي حب اهي اهي ڪم ڪرائيندي آهي جنهن سان انساني عقل عجب ۾ اچي ويندو اهي پر وطن
خاطر صدق دل سان ننڍي توڙي وڏي قرباني قبول پوندي آهي .چون ته هڪ دفعو ٻن ملڪن وچ ۾ جنگ
لڳي ،جنهن ۾ هڪ ملڪ ٻئي ملڪ کي شڪست ڏيڻ وارو هيو ،جڏهن فاتح قوم جي بادشاهه فتح الِء
وڌيو ته هن هڪ شرط مفتوح قوم جي راجا اڳيان رکيو ،فاتح بادشاهه چيو ته اگر مفتوح بادشاهه پنهنجي
راڻي هڪ رات الِء مون کي ڏي ته سندس قوم کي غالم نه بڻايو ويندو .تاريخ ۾ درج ٿيل آهي ،ته ان راڻي
فاتح بادشاهه سان پنهنجي ڌرتي ،پنهنجي ساڻيهه ،پنهنجي ساڻيهه جي سانگيئڙن خاطر ،پنهنجي وطن جي
آزادي خاطر هڪ رات فاتح بادشاهه سان گڏ رهڻ ته قبول ڪيو پر پنهنجي وطن جي آزادي ،ناموس ۽
نامياري تي ڪا آنچ آڻڻ نه ڏني ،هن راڻي پنهنجي عصمت جو بليدان ڏئي وطن جي هزارين لکين نارين
ڪنوارين جي عصمتن جون ڌچيون اڏڻ کان بچايون ،بيشڪ وطن خاطر هرقرباني عظيم آهي ۽ اها
.عظيم قرباني پوِء انسان کي به عظيم بڻائي ڇڏيندي آهي
وطن جي حب ڪوئل جي ڪوڪو،ڳيري جي گهو گهو ۽ چڪور جي پرواز ،پتنگ جي تڙپ کان به اتم
.۽ اعلٰي آهي
وطن جي حب ئي اصل ۾ انقالب جو سبب آهي ،ان الِء جو جنهن انسان جي دل ۾ ڌرتي ۽ ڌرتي ڌڻين جي
دکن سکن جو احساس هوندو ،انقالب الِء پاڻ پتوڙيندو ،ڏينهن رات هڪ ڪري به پنهنجي وطن ۾ انقالب
برپا ڪرڻ الِء هر قسم جي قرباني ڏيندو ۽وطن عزيز ۾ اهڙو نظام رائج ڪندو جنهن سان ڌرتي ۽ ڌرتي
تي وسندڙ ڌرتي ڌڻي ترقي ڪن ،امن ۾ هجن ،مسڪراهٽن سان ماال مال ٿين ۽ خوشين ۽ خوشحالين جا
.گيت گونجارين
وطن جي حب اهڙو ته بي بها جذبو ۽ احساس اهي جنهن سان من ۾حسرتن ۽ مسرتن جا مور نچڻ لڳندا
آهن ۽ انسان ۾ احساِس تحفظ جم وٺندو آهي ۽ وطن کانسواِء انسان خود کي غريب محسوس ڪندو آهي،
بيشڪ سڀ کان وڏي غريبي غريبي الوطني آهي ،وطن اهو محبوب آهي جنهن جو احساس تڏهن ٿيندو
آهي جڏهن ڪو کانئس ڏور وڃي ،هونئن به وطن جي حب اهڙي ته حب آهي جو اهاحب وڌيڪ محبوب
ٿيو وڃي ،جڏهن انسان پنهنجي وطن کان ڏور ٿيندو آهي وطن جي حب کي ماُء جي ممتا سان ان ڪري
ڀيٽيو ويندو آهي جو ماُء وانگر ڌرتي به انسان کي قوت ڏيندي آهي ،هوائن جون لوريون ڏيندي آهي ،وڻڻ
جي ڇانون جو ٿڌو ٿڌو پيار ڏيندو آهي .وطن جي حب اهڙي ته مقدس چيز آهي جيڪا ايتري ته مقدس آهي
جو ان وطن جون جيجل مائرون پنهنجي مقدس سينڌين ۾ ان ماتا جي مٽي جو سندور ڀريندي آهن ،بيشڪ
جنهن وطن جي مٽي ماٿي تي الئجي ۽ سندور سجائجي ،ان وطن جي مٽي به مقدس هوندي ۽ عزت ڀري
هوندي ،جنهن ڌرتي جي سڳنڌ ڀري مٽي جي وڻندڙ خوشيو ساهن ۾ سمائجي وڃي ،روح کي راحت ۽
.فرحت بخشي ،جيَء ۾ جيون جرڪائي ڇڏي ،ان وطن سان محبت فطري عمل آهي
ماروي جو وجود وطن جي حب جو اهڃاڻ آهي ،وطن جي حب اها چيز آهي ،جنهن خاطر تاج تخت،
خوشيون ۽ خواهشون ،آرام ۽ آسائشون ،لعل ۽ تجل ته ڇا سڀ ڪجهه به قربان ڪري سگهجي ٿي،
ماروي پنهنجي وطن کان ڏور اچي به هر ڏک ۽ ڌولي ۾ ،گهاٽ ۽ گهاَو ۾ ،غم والم ۾ وطن کي ياد ڪيو هر
سهولت هوندي به پنهنجي ملير جا مٺا ماڻهو ۽ مال ياد ڪري ٿي ،کيس وطن سان ايتري ته محبت آهي جو
:فرمائي ٿو ته
وطن جي حب اهڙو جذبو آهي ،جيڪو اگر روح ۾ پيهي وڃي ته انسان سدائين ٻيو وطن جي سگهارن کي
.دعائون ڏيندو
محبتون سڀ مقدس پر اگر محبت ۾ شرڪ ۽ شرارت شامل ٿي وڃي ته ان محبت جي تقدير ۽ حرمت خدا
وٽان به ختم ٿي ويندي آهي .وطن جي حب محبت آهي ۽ اها به حقيقت آهي ته خدا محبت آهي پر محبت
خدا نه آهي ،جيڪي انسان وطن کي محبت سمجهندا آهن .اهي وطن جا اصل عاشق آهن ،پر وطن کي خدا
سمجهندڙ ڪافر ۽ شيطان جا ساٿاري آهن .ان الِء جو اهڙا شرارتي انسان وطن جي نانو تي ناحق خون
غريبان وهائيندا آهن ۽ معصوم انسانيت جو وطن جيناوتي ،عصبيت جي ناَو تي خون ڪندا آهن ،ڀاُء کي
ڀاُء سان وڙهائيندا آهن ۽ ٻين کي گهٽ سمجهندڙ صرف دوزخ جي ڪاري باهه جا اينڌن بڻبا ،وطن ته
محبتن ورهائڻ جو ناَو آهي ،وطن ته روح ۾ رچندڙ راحت جو ناَو آهي ،وطن ته الفت ۽ قربت جو مها
ساگر آهي ،وطن ته همدرديَء ،احساس ،ڀالئي ،محبت ،الفت جو جزيرو آهي ،باقي وطن جي حب جي ناَو
.تي ڪهڻ ۽ قتل ڪندڙ وحشي درنده وطن پرست نه بلڪه مفاد پرست ظالم مڪار مڪروهه هوندا آهن
وطن جي حب انقالب جو سريلو گيت آهي ،وطن جي حب گالبن جو مهڪڻ آهي ،نازڪ ڪلين ۽
ڪونپلن جو ٻهڪڻ آهي وطن جي حب محبوب جي مرڪ آهي ،ماڪ جي معصوميت اهي ،بوند جي
سرسراهٽ آهي ،وطن جي حب نور جي اها الت آهي ،جنهن سان انسان پنهنجي منزل ماڻي سگهي ٿو،
وطن جي حب ماُء جي لوري آهڪي ،وطن جي حب مائرن ۽ معصوم ڀينرن جي اکڙين ۾ سجندڙ خوابن
جي محافظ آهي ،مطلب ته وطن جي حب هڪ اهڙي چيز آهي ،انهن سان انسان راهه نجات حاصل
.ڪري ڪماليت انسانيت ماڻي سگهي ٿو
وطن جي حب اهڙو ته پوتر پوتر شٻڌ آهي ،جنهن جي ارتقا ۽ ترقيَء الِء انسانن راتين جون راتيون جاڳي،
پنهنجي اکين جو نور نچوڙي ،تيل جي جڳهه تي پنهنجو رت سخت ساڙي به وطن جي عزت الِء ڏينهن
.رات هڪ ڪري ڇڏيو
وطن جي حب ايترو ته طاقتور جذبو آهي جنهن جي اڳيان هماليه ته ڇا ايور ايسٽ به ڪجهه نه آهي ،اها
وطن جي حب ئي ته آهي جو انسان پنهنجي پنهنجي وطن الِء جهر جهنگ ،نديون ،چشما ،ڍنڍون ،ڍورا،
جبل صحرا جهاڳي ڪجهه ڪارناما انجام ڏئي ٿو ۽ وطن جو نالو ڪڍرائڻ الِء زندگي جو نذرانو ڏيندي به
.ساعت الِء به پوئتي نه هٽندو آهي
وطن جي حب اها مضبوط ڏور آهي ،جيڪا وطن ۾ وسندڙ ماروئڙن ،جهانگيئڙن ،ڏوٿيئڙن ،جوڳيئڙن کي
.محبت والفت جي رسي ۾ مضبوطي سان ٻڌڻ جو ڪم ڏيندي آهي
وطن جي حب ايتري ته طاقتور آهي جو اها انسان ۾ شڪتي پيدا ڪري ٿي ۽ پوِء ڪمزور کان ڪمزور
ڏٻري کان ڏٻرو انسان به دشمن جي مقابلي الِء تيار ٿي ويندي آهي ۽ وطن جي حفاظت الِء سندس جوش ۽
،جذبي جوالن ۾ ايندو آهي ۽ هو جالد جي تلوار جا ٽڪر ٽڪر ڪري رڙ ڪري چوندو آهي ته
،هٿين خالي وڙهنداسين وڙهڻ ڏسجو
:هو دشمن سان مهاڏو اتڪائي بيهندو آهي ۽ ڌرتي واسين کي چوندو آهي ته
اها دل دل نه آهي جنهن دل ۾ وطن الِء پيار نه آهي ،اهو انسان انسان نه آهي جنهن انسان ۾ وطن الِء پيار
نه آهي .المطلب وطن محبتن جو سرچشمو آهي ۽ سڀني مڪتين جو مرڪز آهي .وطن ي حب اسرار جو
.اهو آواز آهي جيڪو اصل راز آهي ۽ زندگيَء جو ناز آهي
خواب ڏاڍا سندر هوندا آهن پر جيڪي خواب وطن جي ترقي ۽ خوشحالي جا ڏٺا وڃن ،اهي خواب مقدس
هوندا آهن ،ان الِء جو انهن خوابن ۾ وطن جي تقي ۽ خوشيَء جون آسون ۽ اميدون سجايو ٿيون وڃن ۽
وطن جي ترقي ۽ خوشحالي جو مطلب آهي ان وطن ۾ وسندڙ هر جيوت جي خوشي ۽ ترقي ،جنهن جو
مطلب آهي انسانيت جي ترقي ،خوشحالي ،ان جو مطلب ٿيو ته وطن پرست اهي ئي آهن جيڪي پنهنجي
.وطن سان گڏ عالم به آباد رهڻ جا دعاڳو هجن
وطن اها شمع آهي جنهن تي ڪنئين وطن پرست پتنگن پنهنجن حياتيون قربان ڪري ڇڏيون وطن جي
حب انسان مان هر قسم جو خوف ختم ڪري ڇڏيندي آهي ،اهو ئي سبب آهي جو اصل عاشِق وطن ،وطن
خاطر پنهنجي لهو جو آخري قطرو به وهائي ڇڏيندا آهن .زندگي جي جنگ هارائڻ باوجود به هو موت
کي شڪست ڏيندا آهن ،وت به کانئن ،وطن جي حب دل مان نه ڪڍي سگهيو ،ڪتابن ۾ درج آهي ته
هڪ دفعو هڪ وطن پرست کي وطن پرستي جي ڪري گهاڻيَء ۾ پيڙجڻ جي سزا ملي ،ان وطن پرست
:جنهن جو ضمير وطن جي حب سان سرشار هيو ،مرڪي چيو ته
وطن جي حب الشڪ سڀ کان اتم ۽ اعلٰي حب آهي ،اها اهڙي حب آهي جنهن کان خالي انسان ڪورو
:هوندو آهي ،کوکلو هوندو آهي ،پورو هوندو آهي،بيشڪ اهيو سچو سچو سچ آهي ته
وطن جي حب جي نه آهي دل ۾ ته ايمان ڪهڙو ٿيو ،عمل جي نه آهي انسان ۾ ته پوِء انسان ڪهڙو ٿيو.
وطن جي حب اهڙي ته اتم چيز آهي ،جو جنهن الِء ماڻهو پنهنجو سڀ ڪجهه قربان ڪرڻ الِء تيار ٿي
ويندو آهي .ترڪي ۾ جڏهن باغين سامراج جي خالف جنگ جوٽي ،انهن ڏينهڻ ۾ هڪ دفعو هڪ باغي
جي پويان فوجي جنتا جا ڪتا پيڇو ڪرڻ لڳا ،باغي ترڪ ڀڄندو لڪندو اچي هڪ گهر ۾ ٽپيو ،اهو گهر
به هڪ ترڪ جو هو ،جڏهن باغي ترڪ ،ان گهر جي مالڪ ترڪ کي اهيو چيو ته “آُء باغي آهيان ۽
فوجي منهنجي تالش ۾ گهر گهر ۾ لوس لوس پيا ڪن“ ته ،پهرين ته ان ترڪ باغي کي لڪائڻ کان
انڪار ڪيو پر جڏهن ان وطن پرست کيس اهيو سمجهايو ته اگر وطن آهي ته سڀ ڪجهه آهي ۽ ئي نه
آهي ته ڪجهه به نه آهي .ان تي ان ترڪ ڇا ڪيو جو ،باغي ترڪ کي چيائين ته تون پنهنجا هٿيار ۽
ڪپڙا الهي کيس ڏي ۽ گوڏ ٻڌي سندس ڪنواري نوجوان ڌيَء سان سمهي رهي ،خدا جي قدرت گهر ۾
صرف ٻه عورتون موجود هيون ،هڪ يعني گهر مالڪ جي زال ۽ نوجوان ڌيَء ،گهر مالڪ ترڪ
پنهنجي گهر واري سان سمهي رهيو ۽ باغي سندس نياڻي سان ،ڪجهه ئي ساعتن ۾ فوجي نوس نوس
ڪندا ان گهر ۾ ڪاهي پيا ۽ باغي بابت پڇڻ لڳا .ترڪ گهر مان اهيو چيو ته“سائين سرڪار ،هت ڪو
به باغي نه آهي .هي منهنجي زال آهي ۽ هو هن کٽ تي منهنجو ناٺي پنهنجي زال يعني منهنجي ڌيَء سان
گڏ ستو پيو آهي .سائين اسين سڀ پنهنجا پاڻ ۾ آهيون” فوجي جنتا اهيو ڏسي واپس وئي هلي ۽ ان ترڪ
پنهنجي وطن جي عصمتن جي حفاظت خاطر باغي کي فوجي جنتا جي پيرن ۾ چٿلجڻ کان بچائي ورتو ۽
کيس روانو ڪري ڇڏيو ۽ جيئن آزادي جي تحريڪ جاري رهي ،نيٺ ان وطن جي حب رنگ التو ۽
.ترڪي ترقي جي ڪماليت کي پهچي وئي ۽ اڄ هو هڪ آزاد مملڪت آهي
ڏانهن منهن مبارڪ ڪري پاڻ فرمائين ٿا ته ،اي مڪه! تون مون کي ڏاڍو پيارو آهين پر تنهنجو اوالد
مون کي رهڻ نه ٿو ڏي ”.وطن جي حب اهڙو ته انمول جذبو آهي،جنهن کانسواِء انسان ته ڇا ايمان به
،مڪمل ناهي ،فرمايو ويو ته
وطن جي محبت انسان کان ڪارناما سرانجام ڏياريندي آهي ۽ وطن جي حب اهو چقمق آهي جيڪو
.انسانن ۾ ٻڌي جو ڪارڻ به آهي ۽ قوم ۾ طاقت ۽ شڪتي پيدا ڪرڻ جو ذريعو آهي
وطن جي حب اهي آهي ڪم ڪرائيندي آهي جنهن سان انساني عقل عجب ۾ اچي ويندو آهي پر وطن
خاطر صدِق سان ننڍي توڙي وڏي قرباني قبول پوندي آهي .چون ٿا ته هڪ دفعو ٻن ملڪن وچ ۾ جنگ
لڳي ،جنهن ۾ هڪ ملڪ ٻئي ملڪ کي شڪست ڏيڻ وارو هيو ،جڏهن فاتح قوم جي بادشاهه فتح الِء
وڌيو ته هن هڪ شرط مفتوح قوم جي راجا اڳيان رکيو ،فاتح بادشاهه چيو ته اکر مفتوحبادشاهه پنهنجي
راڻي هڪ رات الِء مون کي ڏي ته سندس قوم کي غالم نه بڻايو ويندو .تاريخ ۾ درج ٿيل آهي ته ان راڻي
فاتح بادشاهه سان پنهنجي ڌرتي ،پنهنجي ساڻيهه ،پنهنجي ساڻيهه جي سانگيئڙن خاطر ،پنهنجي وطن جي
آزادي خاطر هڪ رات فاتح بادشاهه سان پنهنجي ڌرتي ،پنهنجي ساڻيهه ،پنهنجي ساڻيهه جي سانگيئڙن
خاطر ،پنهنجي وطن جي آزادي خاطر هڪ رات فاتح بادشاهه سان گڏ رهڻ ته قبول ڪيو پر پنهنجي
وطن جي آزادي ،ناموس ۽ نامياري تي ڪا آنچ آڻن نه ڏني ،هن راڻي پنهنجي عصمت جو بليدان ڏئي وطن
جي هزارين لکين نارين ڪنوارين جي عصمتن جون ڏچيون اڏڻ کان بچايون ،بيشڪ وطن خاطر هر
.قرباني عظيم آهي ۽ اها عظيم قرباني پوِء انسان کي به عظيم بڻائي ڇڏيندي آهي
وطن جي حب ڪوئل جي ڪوڪو ،ڳيريجي گهوگهو ۽ چڪور جي پرواز ،پننگ جي تڙپ کان به اتم ۽
.اعلٰي آهي
وطن جي حب ئي اصل ۾ انقالب جو سبب آهي ،ان الِء جو جنهن انسان جي دل ۾ ڌرتي ۽ ڌرتي ڌڻين جي
دکن سکن جو احساس هوندو اهو ئي انقالب الِء پاڻ پتوڙيندو ،ڏينهن رات هڪ ڪري به پنهنجي وطن
انقالب برپا ڪرڻ الِء هر قسم جي قرباني ڏيندو وطن عزيز ۾ اهڙو نظام رائج ڪندو جنهن سان ڌرتي ۽
ڌرتي تي وسندڙ ڌرتي ڌني ترقي ڪن ،امن ۾ هجن ،مسڪراهٽن سان ماال مال ٿين 7خوشين ۽ خوشحالين
.جا گيت گونجارين
وطن جي حب اهڙو ته بي بها جزبو ۽ احساس آهي جنهن سان من ۾ حسرتن ۽ مسرتن جا مور نچڻ لڳندا
آهن ۽ انسان ۾ احساِس تحفظ جنم وٺندو آهي ۽ وطن کانسواِء انسان خود کي غريب محسوس ڪندو آهي.
بيشڪ سڀ کان وڏي غريبي غريب الوطني آهي ،وطن اهو محبوب آهي جنهن جو احساس تڏهن ٿيندو
آهي جڏهن ڪو کانئس ڏور وڃي ،هونئن به وطن جي حب اهڙي ته حب آهي جو اها حب وڌيڪ محبوب
ٿيو وڃي ،جڏهن انسان پنهنجي وطن کان ڏور ٿيندو آهي ،وطن جي حب کي ماُء جي ممتا سان ان ڪري
ڀيٽيو ويندو آهي جو ماُء وانگر ڌرتي به انسان کي قوت ڏيندي آهي ،هوائن جون لوريون ڏيندي آهي وڻن
جي ڀانون جو ٿڌو ٿڌو پيار ڏيندي آهي .وطن جي حب اهڙي ته مقدس چيز آهي ،جيڪا ايتري ته مقدس
آهي جو ان وطن جون جيجل مائرون پنهنجي مقدس سينڌين ۾ ان ماتا جي مٽي جو سندور ڀرينديون آهن.
بيشڪ جنهن وطن جي مٽي ماٿي تي الئجي ۽ سندور سجائجي ،ان وطن جي مٽي به مقدس هوندي ۽ عزت
ڀري هوندي ،جنهن ڌرتي جي سڳنڌ ڀري مٽي جي وڻندڙ خوشيو ساهن ۾ سمائجي وڃي ،روح کي رات ۽
.فرحت بخشي ،جيَء ۾ جيون جرڪائي ڇڏي ،ان وطن سان محبت فطري عمل آهي
ماروي جو وجود وطن جي حب جو اهڃاڻ آهي ،وطن جي حب اها چيز آهي جنهن خاطر تاج تخت،
خوشيون ۽ خواهشون
ساڻيهه جي سڪ
هللا عظيم جي پنهنجي بندن سان محبت کان وٺي بندن جي پنهنجي رب رحيم سان محبت تائين ماُء جيجل
جي مقدس مامتا کان وٺي ڌرتي ماتا سان محبت تائين ،پنهنجي ڌرتي ،پنهنجي ساڻيهه ،پنهنجي وطن سان
بي لوث بي غرض محبت تائين ،دنيا ڪائنات ۾ جيڪي به انمول ابدي محبتن جا ،چاهتن جا مرڪز آهن.
انهن مان وطن اهو مرڪز آهي ،جيڪو سموري محبتن ،چاهتن ،صداقتن ۽ سچائين جو مرڪز آهي.
وطن اها جاِء هوندو آهي ،جتي انسان پهريون ڀيرو فطرت جا رنگ پسندو آهي ،جنهن ڌرتي تي انسان
پنهنجي ٻالڪپڻ جا توتال توتال خواب ڏسندو آهي ،اها ڌرتي جتي انسان پهريون ڀيرو پکين جو چهچائڻ،
ڇولين جو ڇلڻ ،ڇورين جو ُڇرڻ ،ڇيرين جي ڇڻ ڇڻ سڻندو آهي ،جتي هو پهريون ڀيرو آبشارن جي
نوراني ڌارن جو ديد ڪندو آهي ،اها ڌرتي جنهن جي جهرنن ،دريائن ۽ چشمن جو آب حيات سندس رڳن
۾ ماُء جي ٿڃ وانگر گردش ڪندو هجي .جنهن وطن جي هنج ۾ هن پنهنجي سرمست جوڀن ،آسن ۽ اميدن
جا ڪنئين ديپ روئي ڪيا هجن ،جنهن وطن جي مٽي جي خوشبو هن جي روح ۾ رچي کيس ريٽو ڪيو
هجي ،اهو وطن جتي سندس مقدس ڀيڻن پنهنجي پاڪ اکين ۾ خواب سجايا هجن ،اهو وطن جتي انسان کي
پنهنجي جيجل ماُء محبتن ،انصاف ،بهادري ،ڀالئيَء همدردي انصاف جون لوريون سڻايون هجن ،اهو
وطن اهو وطن هوندو آهي ،جيڪو انسان جو وطن هوندو آهي ۽ اهو وطن اهو وطن هوندو آهي ،جنهن
جي آن مان شان الِء پنهنجي زندگي ته هر چيز قربان ڪرڻ الِء ت يار ٿي ويندو آهي ۽ ڏکئي وقت
:للڪاريندي للڪاريندي به چئي ڏيندو آهي ته
وطن اها جاِء آهي جنهن الِء انسان پنهنجي سڀ ڪجهه قربان ڪرڻ الِء تيار ٿي ويندو آهي ۽ اگر ڪو
جابر ظالم به سندن سامهون ايندو آهي ته هو چيخيندي چيخيندي چوندا آهن ته تون ڪنهن ڪنهن کي
.خاموش ڪندين
وطن جي حب محبتن جي سرواڻ آهي ۽ روح جي رهاڻ آهي ،جنهن وطن ۾ بيشڪ انسان پنهنجون سون
ورنيون شامون گهاريون هجن ،جنهن وطن ۾ سندس اکيون پهريون ڀيرو محبوب کان آشنا ٿيون هجن،
جنهن وطن جي روڊن رستن ،پنڌن ۽ پيچڙن تي ٻنين ۽ ٻارن ۾ ،ڍنڍن ۽ ڍورن ۾ ،ندين ۽ ڪنارن تي،
وستين ۽ پستين جوڀن جا گالب ٽڙيا ،هجي ته ان وطن جي حب انسان جي لهو ۾ ريٽي رت جي ريٽاڻ جيئن
.اپيهي ويندي آهي ۽ پوِء ئي هو محبتن جو معراج ماڻيندو آهي
وطن جي حب اهڙي ته عظيم ۽ بي بها چيز آهي جو انسان ته درڪنار چرند پرند به ان ڌرتي جي هوائن
7هيرن ،ڦلوارين ۽ هٻڪارن سان ڪحبت ڪرڻ لڳندا آهن ۽ ڪي به چاهي اهي ٻاهر نڪري وڃن پر
.پنهنجي وطن جي محبت جي ڪشش کين واري پنهنجي وطن واريندي
وطن جي حب انسان جو ڏڍ هوندي آهي ،ان الِء جو وطن جي حب سان ئي انسان ۾ محبتن جي شناخت جو
شعور بيدار ٿيندو آهي ،اگر ڪنهن کي وطن سان محبت هوندي ته يقينن هو ڌرتي سان گڏ ڌرتي ڌڻين سان
به محبت ڪندو ۽ جڏههن هو ڌرتي ڌنين سان محبت ڪندو ته هو وطن ۾ وسندڙ هرچيز سان محبت
ڪندو .ائين منجهس محبت پروان چڙهندي جيڪا اڳتي وڌي سندس نجات جو ذريعو بڻجندي ،مطلب ته
بيشڪ وطن جي محبت انسانيت جو الزمي جز ۽ بنياد آهي .وطن جي حب بيشڪ محبتن ۽ شفقتن جو
پيڪر آهي .وطن ماُء وانگر جڏهن پنهنجي لوڪين کي آغوش ۾ وٺندو آهي ته انسان کي ايترو ته سڪون
.ملندو آهي ،جو انسان هر ڏک درد ڀلجي ويندو آهي
وطن جي حب اهڙو ته مقدس جذبو آهي جيڪو اگر سچو هجي ته انسان انسانيت جو معراج ماڻي سگهي
ٿو .پنهنجي وطن سان محبت انسان ته انسان ،هيوان کي به هوندي آهي ،وطن سان محبت هڪ فطري
عمل آهي .هونئن به جتي ٻالڪپڻي جون يادون ،جوڀن جا رنگين ڏينهڙا پوڙائپ جا پيارا پيارا لمحا گذريا
هجن ته ڪيئن ٿو ان ڌرتي کي وساري سگهجي ،جنهن جي محبت روح ۾ ساهه وانگر ،اکين ۾ نور وانگر،
قلب ۾ قرار وانگر ،دماغ ۾ دلبر وانگر سمائجي چڪي هجي .پنهنجي وطن جي محبت اهڙو ته احساس
آهي جو ڪڏهن ڪو انسان پنهنجي وطن کان ڪجهه دور ٿيندو آهي ته سندس سينو سڏڪن سان ڀرجي
ويندو آهي ۽ هو ان درد ۽ قرب کان گهٽيل گهٽيل سڏڪا ۽ سسڪيون کائي روئي به پوندو آهي .بلڪل ائين
هڪ دفعي هن ڪائنات جي خالق مالڪ جي محبوب به رنو هو .هجرت جي وقت جڏهن شمس الدجٰي ،
بدرالدجٰي پنهنجي رفيق حضرت ابوبڪر صديق رضي هللا تعالٰي عنه سان مڪي کان ٻاهر نڪرن ٿا ته
.آنسو ڀريل اکين سان ڪعبٰي