Bazı Gerilme Durumları

• Tek eksenli basınç:

Malzemelerin Mekanik Ao

Özelikleri
Canyon Köprüsü, Los Alamos, NM
(fotoğraf P.M. Anderson izniyle)

Prof.Dr. Özkan Şengül Dengeli kaya, s=

F Not: basınca maruz
kalan eleman
Arches Ulusal Parkı
(photo courtesy P.M. Anderson)
Ao (s < 0).
İTÜ İnşaat Fakültesi

Eksenel çekme:

Çekme
deney
cihazı

Basınç deney cihazı

Çekme
deney
cihazı

1
 Basınç deney numuneleri
Gerilme – deformasyon
H
grafiğinin elde edilmesi
No Kuvvet Şekil Gerilme (MPa) Deformasyon
değiştirme
Küp D
Deneyde = Kuvvet /Alan = Şekil Değiştirme/ilk boy
100x100x100 mm Silindir ölçülür Deneyde
ölçülür
150x150x150 mm D=150 mm & H=300 mm
D=100 mm & H=200 mm 0 0 0 0 0
1 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
2 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
3 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
4 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
5 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
6 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
7 ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
… ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır
Kırılma ölçülür ölçülür hesaplanır hesaplanır

Gerilme – deformasyon grafiği Sünek ve Gevrek Kırılma

Çok Orta derecede
Gevrek
Sünek Sünek
s (Gerilme) Gerilme – Deformasyon
grafiği malzemenin
mekanik davranışını
ifade eder.

% Kopma
Fazla Orta Az
e Uzama Oranı
(deformasyon)

Gevrek Malzemeler
Sünek Malzeme
(Örnek: cam, beton)
(örnek: çelik, plastik)

2
 TAHRİBATSIZ DENEY YÖNTEMLERİ Yapıda hasarsız yöntemler neden uygulanır?

• Yıkıntısız (tahribatsız) yöntemler genellikle – Yeni bir yapıda kalite güvence

dolaylı olarak malzeme özelliklerinin tahmin
edilmesine olanak verir. – Yeni bir yapıda problemlerin nedenini araştırma
– Eski yapıların mevcut durumunu tesbit etme
• Örneğin; betonun yüzey sertliği, batmaya
gösterdiği direnç veya geri tepme gibi – Hasar onarımlarının kalitesini ölçme
özelliklerinden birisi ölçülerek, bu özellik ile
basınç dayanımı arasında istatistiksel ilişki – Çok sayıda yapı elemanının hızlı bir şekilde
kurulur. kontrolü.
– Elemanın özelliklerini yerinde ölçme

Sertlik Sertlik: Ölçüm

• Yüzeyde kalıcı iz bırakacak batma etkisine karşı direnç. Table 6.5

• Yüksek sertliğin anlamı:

-- basınç etkisi altında kalıcı deformasyon veya çatlamaya
karşı direncin yüksek ve
-- aşınmaya karşı dayanıklı olmasıdır.
Belirli bir yük Yük kaldırıldığında
Ör: kürenin bıraktığı
10 mm küre
izin çapı

Küçük iz yüksek
D d sertlik anlamına
gelir

Çoğu Pirinç Kolay işlenebilir kesici nitritli

plastikler Al alaşımlar çelikler törpüler parçalar çelikler elmas

Artan sertlik
15 16

Schmidt çekici ile Beton yüzey sertliğinin

belirlenmesi

3
 Ultrases Hızı Ölçümü Yöntemi
X=V.t
V=X/t
Deneyde ultrases dalgasının geçiş
süresi ölçülür ve buradan yola çıkarak
T geçiş hızı hesaplanır.
Geçiş hızı malzemelerin özelliklerini
ifade eder.
Ultrases Hızı Ölçümü Yöntemi
Özet
• Gerilme ve şekil değiştirme oranı: sırasıyla yük ve
deformasyonun boyuttan bağımsız hale getirilmiş ölçütleridir.
• Elastik davranış: tersinir özellikteki bu davranışta gerilme
ile deformasyon oranı arasında doğrusal bir ilişki görülür.
Deformasyonu azaltmak için, elastisite modülü (E veya G)
yüksek malzeme seçmek gerekir.
• Plastik davranış: kalıcı deformasyon oluşturan bu davranış,
tek eksenli çekme (veya basınç) gerilmesi sy değerine
ulaştığında görülür.
• Tokluk: birim hacimdeki malzemeyi kırmak için gerekli enerji
• Süneklik: kırılma anındaki kalıcı şekil değiştirme oranı.
22