‫‪-1-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬

‫‪-‬‬
‫ســـــريــــــزه ‪:‬‬
‫ټولي تصدي اوکاروباري موسسي دخپل فعاليت دښه پرمخ بيولو او انکشاف په خاطر ضرورت لري‬
‫ترڅو دخپل فعاليت امکانات ‪،‬دموجوده شتمني اندازه او دهغي دپکار اچولو مختلفو ساحو څخه آګاهي‬
‫ولري‪ .‬ددي په خاطر الزم ده چي ټول هغه اقتصادي جريانونه چي دپيسو په مرسته څرګنديږي په‬
‫کتابونو کي په ثبت ورسول شي ‪.‬‬
‫دتوليدي فعاليتونو په لړ کي په تصديو کي هره ورځ زياته اندازه دراکړي ورکړي اقتصادي معاملي لکه‬
‫خريداري ‪،‬خرڅالو دموادو ګودام ‪ ،‬دتوليد شوو کاليو ګودام ‪ ،‬مزد اداء کول ‪ ،‬بيمي اداءکول ‪ ،‬اعالناتو‬
‫مصارف اونوري زياتي معاملي صورت نيسي چي په نتيجه کي له يوي خوا په تصديو کي دعايد او‬
‫مصرف جريان رامنځته کيږي او بل خوا دتصديوپه شتمنيو او پورونو کي دمقدار او ارزښت له پلوه تغير‬
‫رامنځته کيږي ‪.‬‬
‫داقتصادي پرنسيپونو مطابق بايد دراکړي ورکړي ټولي معاملي دمقدار او ارزښت له پلوه په تصديو کي‬
‫په ثبت ورسول شي ‪.‬‬
‫هغه قواعد اوميتودونه چي په مرسته ئي داقتصادي راکړي ورکړي معاملي دمقدار او ارزښت له پلوه‬
‫تثبيت ‪ ،‬دوخت او زمان له پلوه ترتيب او دهيواد دمروجوقوانينو په پام کي نيولو سره په منظم ډول په ثبت‬
‫رسول کيږي دمحاسبي په نوم ياديږي ‪.‬‬
‫لومړي فصل‬
‫( ‪) GAAP‬‬ ‫دحسابداري پيژندنه ‪:‬‬
‫دمعامالتي ارقامو جمع آوري ‪ ،‬تجزيه او عالقمندو ګروپونو لپاره مالي معلوماتو برابرولو ته‬
‫دمحاسبي معلوماتي سيستم ويل کيږي ‪.‬‬
‫څرنګه چي تصدي اوکاروباري موسسي دفعاليت ډول ‪ ،‬وظايفو اجراء ‪ ،‬دحجم اومعلوماتو له نظره‬
‫فرق لري او معلوماتو لپاره دا دارو غوښتنې توپير لري نو په مختلفو تصديو کي دمحاسبي معلوماتي‬
‫سيستم هم فرق کوي ‪.‬‬
‫دمحاسبوي سيستم ښه والي داداري سره دالندي سوالونو په حل کي مرسته کوي ‪:‬‬
‫ـــ تراوسه څومره اوکوم دينونه نه دي اداء شوي ؟‬
‫ـــ مخکيني دوري په پرتله اوسني دوري کي دخرڅالو څرنګوالي (کموالي اوزياتوالي ) ؟‬
‫ـــ دشتمنيو دکومو ډولونو درلودونکي يو ؟‬
‫ـــ دننه اوبيرون ته د پيسو جريان څرنګه وه ؟‬
‫ـــ آيا په تيره دوره کي مونږ فايده کړي ده ؟‬
‫ـــ دتوليد کومه برخه مو دتاوان سره مخامخ ده ؟‬
‫ـــ شريکانو ته ويشل شوي مفادکي زياتوالي راغلي ؟‬
‫دموثر محاسبوي معلوماتي سيستم په مرسته تردي عالوه زياتو سوالونو ته جواب ويل کيږي اودمالي‬
‫راپورونو دجوړولو او پرتلي لپاره ارقام برابروي نو ځکه دمحاسبي معلوماتي سيستم دټولو تصديو لپاره‬
‫ګټور دي ‪.‬‬
‫دتصديو پوري مربوطو معامالتو اوپيښو دمعرفي ‪ ،‬ثبت ‪ ،‬ګروپبندي او تشريح کولو په خاطر مالي‬
‫محاسبه په يو ګروپ اصطالحاتو باندي تکيه لري چي په هغوي باندي پوهيدل دمحاسبوي ارقامو دجمع‬
‫آوري لپاره ضرور ګڼل کيږي مونږدلته ځني عمده اصطالحات په لنډډول معرفي کوو ‪.‬‬
‫عمده اصطالحات ‪:‬‬
‫پيښه (حادثه ) ‪ : Event‬پيښه يوه نتيجه ده ‪ .‬په عمومي توګه پيښه په شتمنيو پانګه او قرضونو‬
‫کي دتغيراتو درامنځته کيدو منبع او وسيله ده يوه پيښه کيدي شي چي داخلي يا خارجي واوسي ‪.‬‬
‫معامله ‪ : Transaction‬يوه بهرني پيښه ده چي ددوه يازياتو منابعو ترمنځ انتقا ل او تبادله‬
‫څرګندوي ‪.‬‬
‫‪-2-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫حساب ‪ :Account‬يو سيستما تيک ترتيب دي چي په خاصو شتمنيو او پانګه باندي د معامالتو او‬
‫نورو پيښو اثرات منعکسوي ‪ .‬دهرډول شتمني ‪ ،‬قرض ‪ ،‬عايد ‪،‬مصرف او پانګي لپاره جدا حسابونه‬
‫جوړيږي ‪.‬‬
‫حقيقي (دايمي )او اسمي (موقت )حسابونه ‪Real and nominal Accounts :‬‬
‫د(شتمنيو ‪ ،‬قرض ‪ ،‬پانګي )هغه حسابونه چي په بيالنس کي څرګنديږي حقيقي حسابونه دي ‪.‬‬
‫موقت يا اسمي حسابونه د عايداتو ‪،‬مصارفو او منافعو دويش حسابونه دي چي دګټي او تاوان حساب ته‬
‫انتقا ليږي ‪ .‬موقت حسابونه دهري دوري په پاي کي تصفيه او تړل کيږي ‪ .‬ولي حقيقي حسابونه نه‬
‫تصفيه کيږي ‪.‬‬
‫لجر (‪ : )Ledger‬دحسابونو کتاب دي ‪ .‬په لجر کي هر حساب ځا نګړي پاڼه لري ‪ .‬عومي لجر‬
‫دټولو شتمنيو ‪ ،‬قرضونو ‪ ،‬پانګي ‪ ،‬عايداتو ‪ ،‬اولګښتونو دحسابو څخه تشکيل شوي دي ‪ .‬کومکي لجرونه‬
‫په عمومي لجر کي دموجودوحسابونو تفصيل څرګندوي ‪.‬‬
‫ژورنال ‪ : Journal :‬دمعا مالتو او حوادثو دثبت لومړني کتاب دي ‪ .‬چي تاريخوار اومستند ډول‬
‫سره په دي کتاب کي ثبت صورت نيسي ‪ .‬او په ژورنال کي ثبت شوي ارقام بيا لجر ته نقل کيږي ‪.‬‬
‫انتقال ((‪ : )Posting‬دثبت دلومړنيو کتابونو څخه د لجر مربوطو حسابونو ته دارقامو او‬
‫معلوماتو دانتقال جريان ته ويل کيږي ‪.‬‬
‫ازمايشي بيالنس ‪ : Trial Balance‬په لجر کي ټولو پرانستل شوو حسابونو اود هغوي دبالنسو‬
‫نو د ليست څخه عبارت دي ‪ .‬ازمايشي بيالنس چي دژورنال څخه لجر ته دارقامو دانتقال او اصالح‬
‫ورسته ترتيب شي نو د ازمايشي اصالح شوي بيالنس په نوم ياديږي ‪ .‬که چيرته دحسابونو د تړلو‬
‫وروسته بيالنس ترتيب شي نو د حسابونو د تړلو وروسته ازمايشي بيالنس ورته ويل کيږي ‪ .‬ازمايشي‬
‫بيالنس په بل هر وخت کي هم ترتيب کيدي شي ‪.‬‬
‫اصالحي معامالت ‪: )Adjusting Entries( :‬‬
‫ددي په خاطر چي دټولو حسابونو انتقال دمحاسبوي اصولو پر بنسټ شوي اوسي دمحاسبوي دوري‬
‫په پاي کي اصالحي (تعديلي ) معامالت صورت نيسي ترڅو يو دقيق مالي حساب ترتيب کړي شي ‪.‬‬
‫مالي حساب ‪ : Financial Statements‬حساب يا راپور چه دمحاسبوي ارقامو جمع آوري ‪،‬‬
‫جدول بندي او آخرني لنډيز منعکسوي ‪.‬‬
‫مالي حساب دڅلورو راپورو يا حسابو څخه تشکيل دي ‪.‬‬
‫دسنجش پاڼه (بالنس شيټ ‪ : ) Balance Sheet‬بالنس شيټ دهري دوري په پاي کي د تصدي‬
‫مالي وضع څرګندوي ‪.‬‬
‫دعوايدو راپور ‪ : Income statement‬ددوري په جريان کي درامنځته شوو معامالتو د نتجي‬
‫اندازه څرګندوي ‪.‬‬
‫دپيسو د جريان حساب ‪ : Statement of cash flow‬ددوري په جريان کي دعملياتو ‪ ،‬پانګي‬
‫اچوني او مالي فعاليتونو په لړکي د پيسو تهيه او استعمال څرګندوي ‪.‬‬
‫نه ويشل شوي مفاد ‪ : Statement of Retained Earnings‬ددوري د پيل نه تر اخره دنه ويشل‬
‫شوي مفاد حساب موازنه څرګندوي ‪.‬‬
‫دحسابونو تړل ‪ : closing entries‬يو جريان دي چي په لړکي يي ټول اسمي يا موقت حسابونه‬
‫بند او صفر ته تقرب کوي او نتيجه يي دشخصي پانګي حساب ته انتقال کيږي ‪ .‬دا جريان دلجرد تړلو ‪،‬‬
‫کتاب دتړلو او يا يواځي دتړلو (‪ )closing‬په نوم هم ياديږي ‪ .‬ديبيټر ‪: Debater‬هغه شخص ياواحد چي‬
‫پيسي تر ي حاصل کيږي ديبيتر ګڼل کيږي ‪.‬‬
‫کريديتر ‪ : Creditor‬هغه شخص ياواحد چي پيسي ورته اداء کيږي کريديتر ګڼل کيږ ي ‪.‬‬
‫پانګه ‪ : Capital‬په يوه تصدي کي دمالک لخوا دفعاليت په منظور اماده شوي پولي مبلغ ته پانګه‬
‫ويل کيږي ‪.‬‬
‫شتمني ‪ : Assets‬دپيسو په مرسته دکاروباردپرمخ بيولو لپاره اماده شوي لوازم اووسايل شتمني‬
‫ګڼل کيږي چي په دري ډوله ښودل کيږي ‪.‬‬
‫‪-3-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫ثابته شتمني ‪ :‬هغه لوازم اووسايل چي ديو کال څخه زياتي مودي لپاره تري استفاده صورت نيولي‬
‫شي ثابته شتمني ګڼل کيږي په دي ډول شتمنيو کي ځمکه ‪ ،‬تعميرات ‪ ،‬ماشين آالت ‪ ،‬تجهيزات او ځني‬
‫طبعي منابعو لکه دمعدنياتو اومنرالونو ملکيت شامليږي ‪.‬‬
‫ګرځنده شتمني ‪ :‬هغه لوازم اووسايل چي ديوکال څخه په لږه موده کي پکي تغير راځي ګرځنده‬
‫شتمني ګڼل کيږي په دي ډول شتمنيوکي نقدي پيسي ‪ ،‬بانکي حسابونه ‪ ،‬طلبات ‪ ،‬خريد ‪ ،‬دموادو ذخيره او‬
‫نور شامل دي ‪.‬‬
‫غير مادي شتمني ‪ :‬هغه شتمني دي چي فيزيکي موجوديت نه لري ولي دبي باوري اوراتلونکي ګټي‬
‫لپاره دلوړ اهميت درلودونکي دي ‪ .‬په دي شتمنيو کي اختراعات ‪ ،‬دچاپ حق ‪ ،‬نيک نوم ‪ ،‬تجارتي نشان‬
‫اونو شامليږي ‪.‬‬
‫پور ‪ : liability‬دتيرومعاملو په نتيجه کي رامنځته شوي مکلفيت دي چي دهغي داداء کولوپه‬
‫صورت کي دمربوط واحد دمنابعو دالسه ورکولو تمه کيږي ‪.‬‬

‫دديبت (‪ )D‬او کريدت (‪ )Cr‬استعمال ‪:‬‬

‫ديبت او کريدت دچپ او ښي په معني دي ‪ .‬ديبت په (‪ )D‬او کريدت په (‪ )Cr‬سره ښو دل کيږي ‪.‬‬
‫ديبت او کريديت دکموالي يا زياتوالي په معني ندي بلکه د معامالتو دثبت ځاي معلومولو لپاره کارول‬
‫کيږي ‪ .‬چپ طرف ته دمعامالتو ثبت ديبت کيدل او ښي خوا ته د معامالتوثبتول کريديت کيدل ګڼل‬
‫کيږي ‪.‬‬
‫ديبت اوکريدت دپرتله کولو په صورت کي که ديبت دکريدت په پرتله زياتوالي ولري نو حساب‬
‫دديبت بيالنس او که کريديت دديبت په پرتله زياتوالي ولري نو حساب دکريديت بيالنس لرونکي اوسي ‪.‬‬
‫په چپ خوا کي ديبت او ښي خواکي کريديت رسول د محاسبي مروج طرز العمل دي ‪ .‬په مضاعفه‬
‫(دوه طرفه ثبت ) محاسبه کي دديبت او کريديت خواوو مساوي کيدل دمعامالتو د ثبت کولو عمده اصل‬
‫برابروي ‪ ( .‬ځني وختونه ددوه طرفه ثبت پر ځاي ‪ Book keeping‬کارول کيږي ) خو په‬
‫عمومي توګه دوه طرفه ثبت يا (‪ )double entry‬له سيستم څخه کار اخيستل کيږي ‪ .‬دهري معاملي‬
‫دوه ګوني اثرات په اختصاصي حسابونو کي ثبت کيږي ‪ .‬داطريقه دمعامالتو دثبت لپاره يوه منطقي‬
‫طريقه ده او دثبت شوو حسابونو دقيق توب څرګندوي ‪ .‬کله چي ديبت او کريديت کي مساوي رقمونه‬
‫ورسول شي نو دټولو حسابونودديبت او کريديت مجموعه بايد سره مساوي شي ‪.‬‬
‫دشتمنيو او لګښتونو په ټولو حسابونو کي زياتوالي ديبت او کموالي په کريديت کي رسول کيږي ‪،‬‬
‫دپانګي اوقرضونو په حسابونوکي زياتوالي کريديت او کموالي ديبت کي رسول کيږي ‪ .‬همدارنګه د‬
‫شريکانو دپانګي حساب او نه ويشل شوي مفاد په حساب کي زياتوالي کريديت او کموالي په ديبت کي‬
‫رسول کيږي ‪ .‬دويشل شوي مفاد په حساب کي زياتوالي په ديبت او کموالي کريديت کي رسول کيږئ ‪.‬‬
‫الندي شکل په دبت اوکريديت کي دارقامو درسولو لپاره زياتره الرښووني لري ‪:‬‬

‫‪1 - 1‬‬ ‫ددوه طرفه ثبت محاسبي سيستم‬

‫دديبت نورمال‬ ‫دکريديت نورمال بيالنس‬
‫بيالنس‬

‫شتمنيو حسابونه‬ ‫د قرضونو حسابونه‬

‫‪Liability Accounts‬‬
‫‪Assets Accounts‬‬
‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫کموالي ( ‪) -‬‬ ‫زياتوالي (‪)+‬‬
‫زياتوالي (‪)+‬‬ ‫کموالي (ـــ)‬
‫‪Increase‬‬ ‫‪Decrease‬‬
‫‪-4-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬

‫دشريکانودپانګي حسابونه‬
‫‪Stock holders Accounts‬‬
‫دلګښتونو حسابونه‬ ‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫‪Expense Accounts‬‬ ‫کموالي (_)‬ ‫زياتوالي (‪)+‬‬

‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫زياتوالي (‪)+‬‬ ‫کموالي (ـــ)‬ ‫دعوايدو حسابونه‬
‫‪Increase‬‬ ‫‪Decrease‬‬ ‫‪Revenue Accounts‬‬

‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫کموالي‬ ‫زياتوالي ‪+‬‬
‫‪-5-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬

‫اساسي معادله ((مساوات )) ‪:‬‬

‫دمضاعفي محاسبي په سيستم کي هر ديبت په مقابل کي کريديت لري ‪ .‬ددي اصل له مخي‬
‫مونږاساسي معادله السته راوړوچي ‪:‬‬
‫شکل ‪2-1‬‬ ‫= شتمني‬ ‫شريکانو پانګه ‪ +‬قرضونه‬

‫په ‪ 3-1‬شکل کي اساسي مساوات په تفصيل سره بيان شوي چي دپانګي‪،‬شتمنيو او قرضونو ټولو‬
‫برخو رسول ‪ D‬او ‪ C‬ته او د هغوي اثرات په حسابونو باندي څرګندوي ‪ .‬دا شکل دمضاعفي محاسبي‬
‫په اساساتو باندي په پوهيدلو کي مرسته کوي ‪ .‬داساسي معادلي په څير داجزاوو په نظر کي نيولو سره‬
‫بايد هم د کريديت او ديبت ترمنځ توازن برقرار اوسي ‪.‬‬

‫داساسي مساوات تفصيل ديبت او کريديت کي د ثبت طريقه او د هغي اثرات په حسابونو ‪:‬‬
‫‪Expanded Basic Equation D / Cr Rules‬‬
‫شکل‬ ‫‪1-3‬‬
‫اساسي مساوات‬ ‫شتمني‬ ‫‪ +‬قرضونه =‬ ‫دشريکانو پانګه‬

‫شتمني‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫اسهام‬ ‫‪+‬‬ ‫نه ويشل شوي مفاد‬

‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬

‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬

‫ويشل شوي مفاد‬ ‫‪+‬‬ ‫عوايد‬ ‫‪+‬‬ ‫لګښتونه‬

‫‪+‬‬
‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬ ‫‪Dr‬‬ ‫‪Cr‬‬
‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪+‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪-‬‬ ‫‪+‬‬

‫ديوي معاملي په رامنځ ته کيدو سره د مساوات په عناصرو کي تغير راځي ولي عمومي مساوات په‬
‫خپل حال پا ته کيږي ‪ .‬د موضوع د وضاحت په خاطر په يوه شرکت کي مختلفي معاملي مطالعه کوو‬
‫‪:‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫‪١‬ـــ دشريکانو له خوا په کار اچول شوي پانګه ‪$40000‬‬
‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪40000+‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪40000+‬‬
‫‪ ٢‬ــــ ‪ $600‬دسکر تر معاش ورکړل شوي ‪.‬‬
‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪600 -‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪600 -‬‬
‫‪-6-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫‪٣‬ــــ ‪ $ 2500‬په ارزښت ددفتر تجهيزات په قرض خريداري شوي ‪.‬‬
‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪0‬‬ ‫‪2500+‬‬ ‫‪2500+‬‬
‫‪ ٤‬ـــ ‪ :‬دخدماتو له لياري ‪ $ 4000‬نقد عوايد السته راغلي ‪.‬‬
‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪4000 +‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪4000+‬‬
‫‪ ٥‬ـــ ‪ :‬تصدي ‪ $ 7000‬دلنډي مودي قرض اداء کړي ‪.‬‬
‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪0‬‬ ‫‪7000-‬‬ ‫‪7000-‬‬

‫‪٦‬ـــ ‪ :‬دبار وړلو د موټر ‪ $ 16000‬قيمت اداء شوي دي ‪.‬‬

‫شتمني‬ ‫=‬ ‫قرضونه‬ ‫‪+‬‬ ‫دشريکانو پانګه‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪16000-‬‬
‫‪0‬‬ ‫‪0‬‬ ‫‪16000+‬‬

‫محاسبوي دوران يا سلسله ‪:‬‬

‫په ‪ 4-1‬شکل کي محاسبوي دوران ښودل شوي دي چي تصدي دمعامالتو دثبت او مالي حسا‬
‫شکل ‪4-1‬‬ ‫بونودتيارولوپه خاطردهغي څخهاستفاده کوي ‪.‬‬

‫محاسبوي دوران ‪:‬‬

‫دمعامالتو اونورو پيښوتشخيص او اندازه ګيري‬

‫دوباره اصالحات‬
‫(اصالحات برګشتي )‬ ‫په ژورنال کي ثبت کول‬
‫((حتمي نده ))‬ ‫عمومي ژورنال‬
‫دپيسو دحصول ژورنال‬
‫دپيسو دپرداخت ژورنال‬
‫دخريداري ژورنال‬
‫اختتاميه اخرني بيالنس‬ ‫دخرڅالو ژورنال‬
‫نور مخصوص ژورنالونه‬

‫تړل يا بندول‬
‫اسمي يا موقت حسابونه‬

‫انتقال‬
‫صورت حسابونو ترتيبول‬ ‫عمومي لجر ته (معموًال په مياشت کي )‬
‫ګټي او تاوان حساب‬ ‫کومکي لجرو ته (معموًال هره ورځ )‬
‫نه ويشل شوي مفاد‬
‫بالنس شيټ‬
‫نقده جريان‬
‫‪-7-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬

‫ازمايشي بيالنس ترتيب کول‬

‫‪Work sheet‬‬
‫(( حتمي نده ))‬ ‫تطبيقول‬
‫زياتوالي ‪ ،‬عايدات‬
‫دازمايشي بيالنس اصالح يا تعديل‬ ‫پيشکي پرداختونه‬
‫دبيلو اقال مو قيمت ګذاري‬

‫دټولو مرحلو په تکميليدو سره بل محاسبوي دور پيل کيږي ‪.‬‬

‫دوهم فصل ‪:‬‬

‫دمعامالتو اونورو پيښو تشخيص اوپه ژورنال کي دهغي ثبت کول‬
‫‪:‬‬
‫دثبت لپاره دمعامالتو اونورو پيښو تشخيص ‪:‬‬
‫دمعامالتو اونورو پيښو تشخيص کول دمحاسبي لومړني مرحله ده ‪.‬دي مرحله کي عمده مشکل دثبت‬
‫وړ شيانو مشخصول دي ‪ .‬دحسابونو ‪ ،‬معامالتو او پيښو پيژندل چي بايد ثبت شي مهم دي ‪.‬‬
‫ډير په دي عقيده دي چي په پرسونل او اداري پاليسي کي تغيرات او دانساني ځواک ارزش سره له‬
‫دي چي ډير مهم دي ولي په حسابونو کي بايد درج نه شي ‪.‬‬
‫دبلي خوا دکمپني لپاره دخرڅالو څخه السته راغلي عوايد او خريداري که ډيره ناچيزه هم وي بايد له‬
‫ثبت څخه پاتي نه شي ‪.‬‬
‫کوم معامالت شرايط او حوادث چي دتصديو په تجارتي وضع باندي اثر غورځوي ‪ .‬دشتمنيو ‪،‬‬
‫قرضونو او پانګي دتغيراتو دعلتونو دتشريح لپاره تري استفاده کيږي ‪.‬‬
‫پيښي او حوادث په دوه ډوله دي ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬بيروني يا بهرني پيښي چي د يوي تصدي ارتباط دبيرون محيط سره تامين کوي ‪.‬‬
‫لکه دتصدي معامالت دنورو تصديو سره ‪ ،‬دخريداري او خرڅولو په وخت کي داجناسو په قيمتونو‬
‫کي تغيرات ( دخرڅالو او خريداري دبازارونوسره دتصدي ارتباط ) همدارنګه ځيني پيښي لکه سيالب ‪،‬‬
‫زلزله او يا دحريفانو لخوا دنوي تکنالوژي استعمالول اوداسي نور ‪.‬‬
‫ب ‪ :‬داخلي واقعات ياپيښي هغه پيښي دي چي دتصدي په داخل کي صورت نيسي لکه دماشين‬
‫آالتو او تعميراتو څخه ګټه اخيستل ‪ ،‬دتوليد په جريان کي دخامو موادو مصرف او انتقا ل او ځني نور‬
‫حوادث دبيروني او داخلي دواړو برخو درلودونکي اوسي لکه دکارګرانو دخدماتو حصول کول يوه‬
‫‪-8-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫بهرني پيښه ده ولي دهغوي دخدمت څخه ګټه اخيستل دتصدي په توليدي جريان کي داخلي پيښه ده ‪ .‬دا‬
‫ډول معامالت دتصدي لخوا پيل او کنترول کيږي لکه د تجارتي اموالو خريداري يا دماشين آالتو استعمال‬
‫‪ .‬ځيني معامالت دتصدي دکنترول څخه وتلي اوسي لکه دسود د نرخ تغير ‪ ،‬سرقت اويا ددولت لخوا‬
‫دمالياتو تحميل کول ‪.‬‬
‫ځيني معاملي کيدي شي چي دتصديو ديوي ساحي نه بلي ته دشتمنيو دانتقال سبب وګرځي بيدون له‬
‫دي چي په بدل کي يي څه حاصل کړي ‪ .‬لکه دمالکانو لخوا پانګه اچونه ‪ ،‬ماليکينو ته توزيع ‪ ،‬مالياتو‬
‫ورکول ‪ ،‬تحفي ‪ ،‬خيرات ‪ ،‬صدقه او خسارات ‪ .....‬اونور ‪ .‬په لنډ ډول هغه حوادث چي دتصديو په مالي‬
‫حالت باندي تاثير کوي ثبت کيږي ‪ .‬ځني حواث حذف کيږي او ځني داندازه کيدو قابليت دنه لرلو له امله‬
‫نه ثبت کيږي ‪ .‬دمحاسبوي تخنيک او مهارتونو د پرمختګ په نتيجه کي آخرو وختونو کي د اندازه ګيري‬
‫مشکل ترډيره حده حل شوي او اکثره حوادث په ثبت رسول کيږي ‪.‬‬
‫ژورنال کي دمعامالتو ثبتول ‪:‬‬
‫دکاروبار (بزنس ) په اساس عناصرو (شتمني ‪ ،‬قرضونه او پانګه) باندي مختلف اثرات ګروپبندي‬
‫او په حسابونو کي جمع کيږئ ‪ .‬عمومي لجر دټولو شتمنيو ‪ ،‬قرضونو ‪ ،‬شريکانو دپانګي ‪ ،‬عايداتو او‬
‫لګښتونو دحسابونو مجموعه ده ‪ .‬د ‪ T‬حساب چي (‪ 5-1‬شکل کي ښودل شوي دي ‪ ).‬دمشخصو شتمنيو ‪،‬‬
‫قرضو ‪ ،‬پانګي ‪ ،‬عوايدو او لګښتونو په عناصرو باندي معامالتو داغيزو تشريح کولو ساده او اسانه‬
‫شکل يا طريقه ده ‪ .‬څرنګه چي هره معامله يا پيښه په دوه يازياتو حسابونو باندي اثر کوي چي هر ه يوه‬
‫يي د لجر په بيلو پاڼو کي واقع دي نو ځکه په عمل کي معامالت او جمع آوري شوي پيښي لومړي لجر‬
‫کي نه ثبت کيږي ‪ .‬ددي کمبود دمنځه وړلو اومعامالتو دمکمل ثبت کولو په خاطر د (ثبت لومړني کتاب‬
‫) ژورنال څخه استفاده کيږي ‪ .‬دزماني په اساس دمعامالتو او حوادثو ليست چي دديبت او کريدت‬
‫اصطالحاتو په مرسته مشخصو حسابونوکي تشريح کيږي دعمومي ژورنال په نوم ياديږ ي‪.‬‬
‫دالندي معامالتو ثبت په ژورنال کي ښودل کيږي ‪:‬‬
‫ــــ دنومبر لومړي نيټه د(موټر خرڅولو ) شرکت څخه يوالري موټر د ‪ $22400‬په قيمت قرض‬
‫سره خريداري کيږي ‪.‬‬
‫ـــــ دنومبر ‪ 3‬نيټه داعالناتو لپاره ‪ $280‬په اندازه صورت حساب ‪.‬‬
‫ـــــ دنومبر ‪ 4‬نيټه د ‪ $ 175‬په ارزښت قرض باند ي خرېداري شوو اموالو مستردي ‪.‬‬
‫ــــ دنومبر ‪ 16‬نيټه دترانسپورتي مصارفو لپاره ‪ $ 95‬په قرض السته راوړل ‪.‬‬
‫په ژورنال کي هر ثبت څلور برخي لري ‪:‬‬
‫‪ ١‬ـــ هغه حسابونه چي مبلغ پکي ديبت کيږئ ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ـــ هغه حسابونه چي مبلغ پکي کريدت کيږئ ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ـــ تاريخ ‪.‬‬
‫‪ ٤‬ـــ توضېحات ‪.‬‬
‫لومړي په ديبت کي معامالت ثبت کيږئ او بيا کريديت کي او دحسا ب دنامه الندي په يو يا زياتو‬
‫لينونو کي توضيحات ليکل کيږئ د ‪ Ref‬ستون هغه وخت تکميل کيږي چي دحسابونو ټول عناصر‬
‫لجر ته انتقال شي ‪.‬د‪ Ref‬ستون کي دهرحساب په مقابل کي لجر کي دنوموړي حساب نمبر ياپاڼي‬
‫نمبرکوم ځاي ته چي دژورنال څخه ارقام انتقال شوي دي ليکل کيږي ‪.‬‬

‫‪ 5-1‬شکل‬ ‫عمو مې ژورنال کي دمعامالتو ثبت‬

‫دحساب عنوان او توضيحات‬ ‫‪Ref‬‬ ‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫تاريخ‬
‫تجهيزات‬ ‫‪8‬‬ ‫‪22400‬‬
‫نومبر‬

‫نيټه‬
‫لومړي‬

‫قرض‬ ‫‪34‬‬ ‫‪22400‬‬

‫يوه الري د (موټر خرڅولو) شرکت څخه خريداري شوي‬
‫‪-9-‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫داعالناتو مصارف‬ ‫‪65‬‬ ‫‪280‬‬

‫نومبر‬
‫‪ 3‬نيټه‬
‫قرض‬ ‫‪34‬‬ ‫‪280‬‬
‫(اعالناتو له درکه دقرض سند السته راغلي )‬

‫نيټه‬
‫قرض‬ ‫‪34‬‬ ‫‪175‬‬

‫نومبر‬
‫دخريداري مستردي‬ ‫‪53‬‬ ‫‪175‬‬
‫په قرض اخيستل شوو اموالو مستردي‬

‫‪4‬‬
‫نومبر‬
‫دترانسپورت مصارف‬ ‫‪55‬‬ ‫‪95‬‬
‫قرض‬ ‫‪34‬‬ ‫‪95‬‬
‫دشرکت څخه دقرضي سند حصول‬

‫‪16‬‬
‫دکاروبار په پراختياسره دټولو معامالتو ثبتول په يو ژورنال کي ممکن نه بريښي په دي توګه هرډول‬
‫معامالتو لپاره دمخصوصو ژورنالونو څخه استفاده کيږي ‪ .‬مخصوص ژورنالونه دموبوطه معامالتو‬
‫دعمومي خصوصياتو لرونکي او دضرورت په وخت کي په کتاب کي ثبت کول دهغي په مرسته تکميل‬
‫کيږي ‪.‬‬
‫مخصوص ژورنالونه ‪:‬‬
‫په عمومي توګه دکاروبار ومعامالتوساحه الندي برخي دربر نيسي ‪:‬‬
‫‪ .1‬وصولول ‪.‬‬
‫‪ .2‬اداء کول ‪.‬‬
‫‪ .3‬داجناسو خرڅول ‪.‬‬
‫‪ .4‬داجناسو اخستل ‪.‬‬
‫‪ .5‬داخستل شوو اجناسو مستردول ‪.‬‬
‫‪ .6‬دخرڅ شوو اجناسو مسترد کيدل ‪.‬‬
‫‪ .7‬وصولوونکي بلونه ‪.‬‬
‫‪ .8‬اداء کوونکي بلونه ‪.‬‬
‫‪ .9‬غيره معامالت ‪.‬‬
‫ددي هرډول معامالتو دځانګړي ثبت په خاطر جدا ژورنالونه کارول کيږي چي دمخصوصو ياکومکي‬
‫ژورنالونو په نامه هم ياديږي ‪.‬‬
‫‪ Cash Book .1‬د نقدياتو کتاب ‪ :‬يو کومکي ژورنال دي چي دنقدي خريداري او خرڅالو دمعامالتو‬
‫دثبت لپاره تر ي کار اخستل کيږي ددي کتاب يوه صفحه دحاصل شوي رقم او بله صفحه داداء شو ي‬
‫رقم دثبت لپاره استعماليږي ‪ .‬حاصل شوي رقم دکتاب دبت په طرف او اداء شوي رقم دکريديت په‬
‫طرف کي ثبت کيږي ‪.‬‬
‫دکريديت او دبت دخواوو تفاوت دموجود حساب څرګندونه کوي ‪.‬‬
‫‪ Sale Book .2‬د فروشاتو کتاب ‪:‬‬
‫په دي کتاب کي په قرض سره خرڅالو پوري مربوط معامالت ثبت کيږي او ددي په مرسته‬
‫دکاروبارمالک ياتجار ته دخپلو طلباتو اندازه څرګنديږي ‪.‬‬
‫‪ .3‬دخريداري کتاب ‪: Purchase Book‬‬
‫په دي کتاب کي په قرض سره خريداري پوري مربوط معامالت ثبت کيږي اوددي کتاب په مرسته‬
‫دکاروبارمالک ياتجار ته دخپل مکلفيت اوقرض اندازه معلوميږي ‪.‬‬
‫‪ .4‬دخريداري دمستردي کتاب ‪: Purchase return book.‬‬
‫دمستردشوو اموالو پوري مربوط معامالت په دي کتاب کي رسول کيږي ‪.‬‬
‫‪ .5‬دخرڅالو دمستردي کتاب ‪: Sales return book .‬‬
‫‪- 10 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫دخرڅالو څخه وروسته چي کوم مال نظر په کوم علت سره بيرته خرڅوونکي ته مسترد کيږي نوپه دي‬
‫کتاب کي ثبت کيږي ‪.‬‬
‫‪ .6‬دوصول کيدونکي ِبل کتاب ‪: Bill receivable book‬‬
‫کله چي تاجر کوم مشتري ته په قرض مال ورکړي نودهغه په نامه ِبل ليکي چي دمنظوري څخه وروسته‬
‫دوباره تاجر ته راځي چي داِبلونه دوصوليدونکو ِبلونو په کتاب کي ثبت کيږي ‪.‬‬
‫‪ .7‬دادا‌‌ء کوونکو ِبلونو کتاب ‪: Bills payable book‬‬
‫کله چي يوتجار په قرض مال خريداري کړي ا و دخرڅوونکي ِبل سره موافقه وکړي نودتاجر‬
‫لخوادمنظور شوو ِبلونو ثبت داداء کوونکو ِبلونو په کتاب کي صورت نيسي ‪.‬‬
‫‪ .8‬مخصوص ژورنال ‪: Journal proper‬‬
‫کوم معامالت چي په پورتنيو کتابونو کي نه ثبت کيږي نو په مخصوص ژورنال کي ثبت کيږي ‪.‬‬

‫دژورنال استعمال ‪:‬‬

‫ـــــ په ژورنال کي معامالت په تاريخوار ډول سره ليکل کيږي ‪:‬‬
‫ــــ هره معامله يواځي هغه وخت ثب کيږي چي سنديي موجود وي بدون له سنده دمعامالتو ثبت صورت‬
‫نه نيسي ‪.‬‬
‫ـــــ په ژورنال کي هره معامله په کريديت اودبت برخو تجزيه او ليکل کيږي ‪ .‬دبت کيدونکي حساب په‬
‫لومړي کرښه او کريديت کيدونکي حساب په دوهمه کرښه کي ثبت کيږي او په دريمه کرښه کي دمعاملي‬
‫په اړه معلومات ليکل کيږي ‪.‬‬
‫شکل ‪6-1‬‬
‫نيټه‬ ‫دحساب عنوان او توضيحات‬ ‫‪Ref‬‬ ‫‪ Debit‬دبت‬ ‫‪ Credit‬کريديت‬

‫ــــ په لومړي ستون کي دمعاملي دسرته رسولو نيټه ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ــــ په دوهم ستو ن کي دمعاملي پوري مربوطو حسابونو عنوانونه او دمعاملي تفصيل ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ـــــ په دريم ستون کي دلجر دصفحي او يادحساب نمبر کوم ته چي دژورنال څخه معامالت انتقال شوي‬
‫دي ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ـــــ په څلورم ستون کي ددبت شوي حساب ارقام ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ـــــ په پنځم ستون کي دکريديت شوي حساب ارقام ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ـــــ په دويم ستون کي دمعاملي دتفصيل څخه الندي خط کښل کيږ ي ترڅو معامالت يو له بل څخه جال‬
‫کړي ‪.‬‬
‫ــــ ددبت کيدونکي حساب نوم په دويم ستون کي دلومړي کرښي په پيل کي ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ــــــ دکريديت کيدونکي حساب نو م ددويم ستون دکرښي دشروع څخه په لږه فاصله سره په دوهمه‬
‫کرښه کي ليکل کيږي ‪.‬‬
‫دريم فصل ‪:‬‬
‫‪ledger posting‬‬ ‫لجر ته دمعامالتو انتقال‬
‫عمومي لجر ‪:‬‬
‫په ژورنال کي دمعامالتو دثبت کولو څخه وروسته ټول معامالت په حسابونو ګروپبندي او دمحاسبي‬
‫اساسي کتاب يعني لجر کي مربوطو حسابونو ته انتقاليږي په لجر کي ټول حسابونه دشخصي حقيقي او‬
‫اسمي بيل بيل رسول کيږي ‪.‬‬
 ‫‪- 11 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫ــــــ دلجر يوه پاڼه ديو حساب لپاره کارول کيږي دحساب دلويوالي په صورت کي دوهمه پاڼه هم‬
‫استعماليدي شي ‪.‬‬
‫ــــــ دلجر پاڼي چي ‪ Folio‬ورته ويل کيږي په مسلسل ډول سره نمره ګذاري کيږي ‪.‬‬
‫ــــــ دکتاب په پيل کي دټولو حسابونو کوډ نمبري ثبت کيږي ترڅو دهر حساب سره په اساني رابطه‬
‫قايمه شي ‪.‬‬
‫ــــــ دثبت لومړنيو کتابونو څخه ټول ارقام په لجر کي مربوطو حسابونو ته رسول کيږي ‪.‬‬
‫ــــــ په ژورنال کي معامالت دتاريخ په اساس رسول کيږي ولي په لجر کي معامالت دحسابونو‬
‫ددرجه بندي په اساس رسول کيږي ‪.‬‬
‫دلجر فارم ‪Ledger form‬‬
‫په عمومي ډول دلجر يوه پاڼه ديو حساب لپاره اختصاص کيږي ‪.‬‬

‫دلجر صفحه الندي شکل لري ‪.‬‬

‫‪D‬‬
‫‪C‬‬
‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬ ‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬

‫افغاني‬ ‫پول‬ ‫افغاني‬ ‫پول‬

‫‪To‬‬ ‫‪By‬‬

‫دلجر پاڼه دډبلو خطونو په مرسته په دوه برخو ويشل کيږي ‪ .‬چپ خواته يي ديبت او ښي خوايي‬
‫کريديت تشکيلوي ‪.‬‬
‫دپاڼي هره نيمه برخه په څلوروستونوويشل کيږي چي په ترتيب سره ‪:‬‬
‫‪ .1‬نيټه‬
‫‪ .2‬تفصيل‬
‫‪ JF .3‬دژورنال پاڼه‬
‫‪ .4‬مبلغ‬
‫دمختلفو حسابونو تفصيل ‪:‬‬
‫په لجر کي حسابونه ګروپبندي او په بيلو نومونو سره درج کيږي ‪:‬‬
‫ـــ لومړني ارقام دژورنال څخه اخستل کيږي ‪.‬‬
‫ــــ په ژورنال کي دکسي پوري مربوط ټول معامالت د‪ Cash account‬ياکسي حساب الندي‬
‫رسول کيږي ‪.‬اوپه دي ترتيب ټول معامالت خپلو مربوطو حسابونو کي رسول کيږ ي ‪.‬‬
‫ـــ په لجر کي په دبت کي دثبت کولو څخه مخکي د ‪ To‬لفظ ليکل کيږي اوپه کريدت کي د ‪By‬‬
‫لفظ ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ـــ په لجر کي دمختلفو معامالتو ثبت په حسابونو کي دنيټي په ترتيب سره صورت نيسي ‪.‬او دهر‬
‫ثبت څخه مخکي چپ خوا ته نيټه ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ــــ په لجر کي د‪ JF‬په ستون کي دژورنال دصفحي نمبر ليکل کيږي له کوم ځاي څخه چي ارقام‬
‫انتقال شو ي دي ‪.‬‬
‫د ژورنال څخه عمومي لجر ته دحسابونو دانتقال جريان ته (‪ ) Posting‬ويل کيږي چي دخالصه‬
‫کولو او محاسبوي ارقامو دګروپبندي يوه برخه ده ‪ .‬دمثال په ډول (‪ ) 5-1‬شکل کي دنومبر په لمړي نيټه‬
‫عموي ژورنال کي ‪ $ 22400‬دتجهيزاتو په حساب کي دبت او دقرض په حساب کي کريديت شوي د‬
‫ي‪ .‬لجر ته دانتقال په وخت کي ژورنال په دبت کي رسول شوي ‪ $ 22400 .‬مبلغ دتجهيزاتو حساب‬
‫ديبت ته او دژورنال په کريديت کي رسول شوي مبلغ په لجر کي دقرض دحساب کريديت برخي ته‬
‫رسول کيږي ‪.‬‬
‫‪- 12 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫په ژورنال کي د ‪ Ref‬ستون ارقام په لجر کي دهغه حسابونو ښودنه کوي چي دژورنال څخه ورته‬
‫ارقام انتقال شوي دي ‪ .‬دمثال په توګه کوم رقم چي دقرض حساب په مقابل کي ‪ Ref‬په ستون کي‬
‫ليکل شوي اوسي څرګندوي چي دژورنال څخه ‪ $ 22400‬مبلغ رقم دلجر هغه حساب ته چي نمبر يي د‬
‫‪ REf‬په ستون کي ليکل شوي دي انتقال شوي دي ‪.‬کله چي د ‪ Ref‬په ستون کي دهر حساب په مقابل‬
‫کي ماخذي نمبر وليکل شو نو دانتقال پروسه تکميل کيږي ‪.‬‬
‫په ژورنال کي د ‪ Ref‬ستون ارقام دوه هدفونو بيانوونکي دي ‪:‬‬
‫‪ ١‬ـــ په لجر کي دحساب شماره ښئ کوم ته چي انتقال صورت نيولي ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ــــ دژورنال څخه دهر مخصوص عنصر دانتقا ل دتکميل کيدو معني ورکوي ‪.‬‬

‫هره تصدي يا موسسه دلجر دحسابونو لپاره په خپله نمبر ټاکي ‪ .‬په عمومي توګه نمره ګذاري‬
‫دشتمنيو څخه پيل او په ترتريب سره قرضونو ‪ ،‬شخصي پانګي ‪ ،‬عوايدو او لګښتونو حسابونو تر آخره‬
‫پوري ادامه پيداکوي ‪.‬‬
‫د (‪ )5-1‬شکل له مخې دلجر مختلف حسابونه دانتقال پروسي څخه ورسته تکميل کيږي ‪ .‬دلجر‬
‫حسابو ته انتقال شوو ارقامو سرچينه (منبع ) په (‪ )GJ‬سره ښودل کيږئ ( ‪General Journal‬‬
‫‪ 5-1‬شکل‬ ‫حل‬ ‫(‪ )T‬شکله دلجر حسابونه ‪:‬‬

‫تجهيزات‬ ‫حمل ونقل‬

‫‪Delivery Equipment N.8‬‬ ‫‪Transportation - In N55‬‬
‫‪Nov 16 Gj 12 95‬‬ ‫‪Nov 1 GJ‬‬
‫‪12 22400‬‬

‫داعالناتومصارف‬
‫دينونه‬
‫‪A account payable N. 34‬‬
‫‪Advertising Expense N. 65‬‬
‫‪Nov 4 12 175‬‬ ‫‪Nov 1 GJ 12‬‬ ‫‪22400‬‬ ‫‪Nov 3 GJ 12 280‬‬
‫‪Nov 3 GJ 12‬‬ ‫‪280‬‬
‫‪Nov 16 GJ 12‬‬ ‫‪95‬‬

‫دخريداري مستردي‬
‫‪Pure chase returns N. 53‬‬
‫‪Nov 4 GJ 175‬‬

‫فرعي لجرونه ‪sub ledgers‬‬

‫په کوچنيوواحدونو کي چيرته چي دمعامالتو اندازه کمه اوسي دعمومي لجر څخه استفاده صورت نيسي‬
‫ولي په لويو واحدونو کي ددووه ډوله لجرونو څخه استفاده کيږي ‪.‬‬
‫عمومي لجر دعمده او اساسي حسابونو درلودونکي دي اوفرعي لجرونه دجزياتو درلودونکي دي مثَال په‬
‫عمومي لجر کي ددبتر او کريدتر لپاره يو حساب ساتل کيږي او ددبتور او کريديتور ځانګړي حسابونه‬
‫په فرعي لجر کي ساتل کيږي‬
‫دژورنال او لجر توپير ‪:‬‬
‫ژورنال‬ ‫لجر‬
‫‪- 13 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫دمعامالتو دثبتولو لومړني او اساسي کتاب دي ‪.‬‬ ‫دمعامالتودثبتولو دوهم کتاب دي ‪.‬‬
‫په ژورنال کي دمعامالتودثبتولو جريان ته‬ ‫په لجر کي دحسابونو دثبتولو جريان ته ‪, Posting‬ويل‬
‫ژورناليزنګ ويل کيږي ‪.‬‬ ‫کيږي ‪.‬‬
‫دارقاموګروپبندي دتاريخ په اساس صورت نيسي ‪.‬‬ ‫دارقامو ګروپبندي دحسابونو په اساس صورت نيسي ‪.‬‬

‫په لجر کي مربوطوحسابونوته دمعامالتو رسولو ښه وضاحت په منظور په نظر کي نيسو چي دبرښنا‬
‫رياست کي الندي معامالت دجنوري په لومړي نيټه سرته رسيږي ‪.‬‬
‫ـــ د‪ $25000‬په ارزښت ځمکه خريداري شوي ‪.‬‬
‫ـــ د ‪$6000‬په ارزښت روغنيا ت خريداري شوي ‪.‬‬
‫ـــ د ‪ $25000‬په ارزښت تعميراتي مواد خريداري شوي دي ‪.‬‬
‫پورتني معامال ت په ژورنال کي په الندي ډول رسول کيږي ‪.‬‬
‫نيټۀ‬ ‫دحسابونو عنوانونه او تفصيل‬ ‫‪REF‬‬ ‫ديبت (‪)$‬‬ ‫کريديت ( ‪)$‬‬
‫دجنوري‬ ‫جايداد‬ ‫‪0-1-1‬‬ ‫‪25000‬‬
‫لومړي‬ ‫روغنيات‬ ‫‪10-3‬‬ ‫‪6000‬‬
‫نيټۀ‬ ‫تعميراتي مواد‬ ‫‪10-2‬‬ ‫‪25000‬‬
‫دنقده معتمد حساب‬ ‫‪56000‬‬
‫پورتني اقالم په نقدو خريداري شوي‬ ‫‪40-1-1‬‬
‫دژورنال څخه معامالت لجر کي مربوطوحسابونو ته په الندي ډول انتقاليږي ‪.‬‬
‫جايداد ‪11-01‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪ D‬نيټه‬ ‫‪ JF‬تفصيل‬ ‫مبلغ‬ ‫نيټه‬ ‫‪ JF‬تفصيل‬ ‫مبلغ‬
‫افغاني‬ ‫پول‬ ‫افغاني‬ ‫پول‬
‫دجنوري‬ ‫ځمکه‬ ‫‪١ 25000‬‬
‫لومړي‬
‫نيټه‬

‫روغنيات ‪3-10‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪D‬‬
‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬ ‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬
‫افغاني‬ ‫پول‬ ‫افغاني‬ ‫پول‬
‫دجنوري‬ ‫روغنيات‬ ‫‪1‬‬ ‫‪6000‬‬
‫لومړي‬
‫نيټه‬

‫‪D‬‬ ‫تعميراتي مواد ‪2-10‬‬ ‫‪C‬‬

‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬ ‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬
‫افغاني‬ ‫پول‬ ‫افغاني‬ ‫پول‬
‫دجنوري‬ ‫تعميراتي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪25000‬‬
‫لومړي‬ ‫مواد‬
‫نيټه‬
‫‪- 14 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫‪D‬‬ ‫نقده معتمد حساب ‪1-1-40‬‬ ‫‪C‬‬
‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬ ‫نيټه‬ ‫تفصيل‬ ‫‪JF‬‬ ‫مبلغ‬
‫افغاني‬ ‫پول‬ ‫افغاني‬ ‫پول‬
‫دجنوري‬ ‫دځمکي‬ ‫‪1‬‬ ‫‪56000‬‬
‫لومړي‬ ‫روعنياتو‬
‫اوماشين االتو نيټه‬
‫قيمت ادا‌ء‬
‫شوي‬

‫ليدل کيږي چي لجر او ژورنال يو دبل سره ارتباط څرګندوي لکه څرنګه چي په ژورنال کي دلجر‬
‫دحساب ياصفحي نمبر او په لجر کي دژورنال دپاڼي نمبر موجود دي چي داشتباهاتو په صورت کي‬
‫دکنترول کولو په برخه کي سهولت رامنځ ته کوي ‪.‬‬

‫پنځم فصل ‪:‬‬

‫دحساب استعمال ‪:‬‬
‫بانکي حساب ‪:‬‬
‫لومړي ‪ :‬بانکي معامالت ‪:‬‬
‫بانکي معامالت دوه جهته لري ‪.‬‬
‫‪ .1‬بانک ته دپيسو تحويلول‬
‫‪ .2‬دبانک څخه دپيسو اخيستل (برداشت)‬
‫ددي معامالتو دساتني لپاره دالندي حسابونو څخه استفاده کيږي ‪:‬‬
‫جار ي حساب ‪ :‬جاري حساب څخه هغه وختي استفاده صورت نيسي چي دزماني اوبانک ته دتحويلي‬
‫او برداشت په بر خه کي کوم محدوديت موجود نه وي ‪.‬‬
‫جاري حساب سود نلري اکثره واحدونه دبيړني ضرورت لپاره دنقدو پيسو دحاصلولو په خاطر له دي‬
‫حساب څخه استفاده کوي ‪.‬‬
‫دپس انداز حساب ‪ :‬په دي حساب کي دوخت او دبانک څخه دپيسو اخيستلو په برخه کي محدوديت‬
‫وجود لري ‪ .‬ددي حساب خاوندانو ته سود ورکول کيږي زياتره انفرادي اشخاص ددي حساب څخه‬
‫استفاده کوي ‪.‬‬
‫دثابتي تحويلي (امانت ) حساب ‪ :‬په دي ډول حساب کي پيسي ديومعلوم وخت لپاره تحويل کيږي ‪.‬په‬
‫عمومي توګه دشپږ مياشتو يو کال او يا دکال څخه اضافه وخت لپاره ‪ .‬په دي حساب کي ددوباره اداء‬
‫کولو دوخت ته نظر کي نيولو سره دبانک لخوا سود ورکول کيږي ‪.‬دناڅاپي برداشت په صورت کي‬
‫جريمه تحميل کيږي ‪.‬‬
‫همدارنګه بانکونه دتحويلي له الري اشخاصو او واحدونو ته قرضه ورکول کيږي‬
‫دوهم ‪ :‬قرضه ‪:‬‬
‫هغه پيسي چي دبانکي لخوا اشخاصو يا واحدونو ته ورکول کيږي وام (قرضه)‬
‫ګڼل کيږي ‪.‬‬
‫درييم ‪ :‬چکونه ‪:‬‬
‫يوسند دي چي دبانک لخوا دحساب خاوندانو ته ورکول کيږي ددي په مرسته ديومعلوم مقدار پيسو‬
‫دورکړي په برخه کي شخص ياواحد ته چي په چک کي ذکردي الرښوونه کيږي چک کيدلي شي په‬
‫پيسو تبديل شي (‪ )open‬يا (‪ )cross‬يواځي بانکي حساب ته تاديه کيږي‬
‫‪- 15 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫تضمين شوي چک ‪ :‬دبانک لخوانه مربوطو شاخصونو ته دټاکلي مقدارپيسو دپرداخت په هکله‬
‫الرښوونه ده ‪ .‬بانکي حواله دپيسو دانتقال يوه ښه وسيله ده ‪.‬‬
‫دچک استرداد ‪ :‬ځني چکونه چي بانک ته رسيدلي اوسي مسترديږي چي دي عمل ته دچک استرداد‬
‫وايي‪ .‬چکونه دالندي داليلو په اساس مسترديږي ‪:‬‬
‫‪ .1‬په مربوط حساب کي دپيسو نه موجوديت ‪.‬‬
‫‪ .2‬په چک کي دقلم وهني موجوديت ‪.‬‬
‫‪ .3‬په السليک کي نيگړتيا ‪.‬‬
‫څلورم ‪ :‬بانکي شرح ( معلومات ) ‪:‬‬
‫بانکي شرح دبانک لخواهريو حساب لرونک لپاره ساتل کيږي په بانکي شرح کي الندي معلومات‬
‫(تحويلي ‪ ،‬بيااخيستنه ‪ ،‬دپيل بيالنس او دپاي بالنس )په يوه معلونه زمانکي دربر نيسي ‪.‬‬
‫پنځم ‪:‬دبانکي شرح اصالح ‪:‬‬
‫بانکي کتاب چي ديو واحد لخوا ساتل کيږي دبانکي شرح سره چي دتفاوت معلومولو لپاره تهيه کيږي‬
‫فرق لري چي داتفاوت په هرځل دبانکي شرح دترتيب کيدلو په صورت کي وجود لري ‪.‬چي ددي تفاون‬
‫داليل په الندي ډول دي ‪:‬‬
‫غيرحاضر چک ‪ :‬هغه چک دي چي دحساب لرونک لخوا صادر شوي ولي دبانکي شرح دترتيبولو‬
‫تروخته بانک ته نه دي حاضر شوي ‪.‬‬
‫مستقيمه وصولي ‪ :‬کيدي شي بانکي په حساب کي پيسي حاصل کړي او سي ولي دحساب خاوندته‬
‫دهغي خبر نه دي رسيدلي ‪.‬‬
‫مستقيم کريديت ‪ :‬ممکن بانک سود په حساب کي درج کړي اوسي ولي واحد‬
‫دمعلوماتو دنه لرلو له امله نه وي ثبت کړي ‪.‬‬
‫مستقيم دبت ‪ :‬ممکن له اعتبار څخه زياته اندازه کميشن ياسود (‪)over draft‬‬
‫دحساب څخه کم شوي اوسي په داسي حال کي چي واحد هغه نه دي ثبت کړي ‪.‬‬
‫ــــ کيدي شي دواحد له خوا ځني حوالي او چکونه تحويل شوي اوسي ولي دباني شرح تر نيټي پوري‬
‫بانک نه دي حاصل کړي ‪.‬‬
‫ـــ ممکن دبانک له طرفه ځني حوالي او چکونه مسترد شوي اوسي ولي دهغي مستردي دواحد په کتاب‬
‫کي نه وي ثبت شو ي ‪.‬‬
‫دد ي په خاطر چي دبانکي شرح او دواحدونو دبانکي کتاب تفاوتونه دپورتنيو داليلو نتيجه ده او که خير‬
‫نو دبانکي شرح اصالح ته ضرورت دي ترڅو دتفاوت علتونه وپيژنو ‪.‬‬
‫شپږم ‪:‬دبانکي شرح اصالح کول ‪:‬‬
‫دبانکي شرح اصالح الندي مراحل نيسي ‪:‬‬
‫‪ .1‬دوصول او پرداخت پوري مربوطو معامالتوکنترولول اودهغي نښه کول ‪.‬‬
‫‪ .2‬دبانکي شرح دهغه معامالتو ليست چي په نښه شوي نه دي ترتيبول او په بانکي کتاب کي دهغي‬
‫ثبتول ترڅو دبانکي کتاب درست بالنس معلوم شي ‪.‬‬
‫‪ .3‬دبانکي کتاب څخه دهغه معامالتو ليست چي په نښه شوي نه دي ترتيبول او دالندي ميتودونو‬
‫څخه ديو په مرسته دبانکي شرح اصالح کول ‪.‬‬
‫اووم ‪ :‬دپيسو دکتاب په اساس دبانکي شرح اصالح ‪:‬‬
‫الف ‪ :‬که چيرته ددبت بالنس وجود ولري ټول چکونه او حوالي چي تحويل شوي ولي په بانک کي نه‬
‫دي ثبت شو ي منفي کيږي ‪ .‬ټول چکونه چي صادر شوي ولي بانک ته نه دي حاضر شوي او په بانکي‬
‫شرح کي نه دي ښودل شوي عالوه کيږي ‪.‬او تر دي وروسته بايد بانکي کتاب دبانکي شرح سره مطابقت‬
‫ولري ‪.‬‬
‫که کريديت بالنس وجود ولر ي ټول چکونه اوحوالي چي تحويل شوي ولي دبانک له خواپه‬ ‫ب ‪:‬‬
‫حساب کي نه دي رسيدلي اضافه کيږي اوټول چکونه اوحوالي چي صادري شوي ولي بانک ته نه دي‬
 ‫‪- 16 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫حاضر شوي ياپه بانکي شرح کي نه دي ښودل شوي تفريق کړو او س بايد بانکي کتاب اوبانکي شرح‬
‫سره مطابقت ولري ‪.‬‬

‫اتم ‪ :‬دبانکي شرح په اساس دبانکي شرح اصالح ‪:‬‬

‫که په بانکي شرح کي کريديت بالنس وجود ولري ټول چکونه اوحوالي چي تحويل شوي ولي بانک نه‬
‫دي حاصل کړي اضافه شي ا وټو ل چکونه چي صادر شوي ولي بانک ته نه دي حاضرشوي تفريق شي‬
‫‪.‬‬
‫که دبت بالنس وجود ولري ټول چکونه اوحوالي چي تحويل شوي ولي بانک نه دي حاصل کړي تفريق‬
‫او ټول چکونه چي صادر شوي ولي بانک ته نه دي حاضر شوي عالوه شي ‪.‬په دي دواړو حالتو کي بايد‬
‫بانکي حساب اوبانکي شرح سره مطابقت وکړي ‪.‬‬
‫مثال ‪:‬‬
‫ددسمبر په ‪ 31‬مه ديو اقتصادي واحد بانکي کتاب کي ‪ $ 4500‬ښودل شوي او په بانکي شرح کي‬
‫بالنس ‪ $19500‬څرګنديږي ‪.‬‬
‫دبانکي کتاب او بانکي شرح دپرتلي په نتيجه کي الندي تفاوتونه څرګند شول‬
‫ــــ په ‪ 27‬مه نيټه د ‪ $1000‬چک تحويل شوي ولي بانک نه دي وصول کړي ‪.‬‬
‫ــــ يوي کمپني ته دوه چکونه صادر شوي (‪ )$ 16000‬امابانک ته نه دي رسيدلي ‪.‬‬
‫دبانکي شرح اصالح ترتيب کړي ؟‬
‫اول ‪ :‬دلومړي ميتود څخه په استفاده‬
‫‪$‬‬
‫‪4500‬‬ ‫دواحد بانکي کتاب بالنس (دبت)‬
‫‪1000-‬‬ ‫منفي چکونه چي تحويل شوي ولي وصول شوي نه دي‬
‫‪3500‬‬
‫‪16000+‬‬ ‫هغه چکونو مجموعه چي صادرشوي خوغير حاضر دي‬
‫‪19500‬‬ ‫دبانکي شرح بالنس (کريديت)‬

‫ددوهم ميتود څخ‬ ‫‪19500‬‬ ‫دبانکي شرح له مخي بالنس (کريديت )‬

‫‪16000-‬‬ ‫منفي هغه چکونه چي صادر شوي امانه دي حاضر شوي‬
‫‪3500‬‬
‫‪1000+‬‬ ‫جمع هغه چکونه چي تحويل شو خونه دي حاصل شوي‬
‫‪4500‬‬ ‫دواحد بانکي کتاب بالنس (دبت)‬

‫شپږم فصل ‪:‬‬

‫ازمايشي بيالنس ترتيبول ‪:‬‬
‫په معينه دوره کي دحسابونو او دهغوي دبيالنسونو لست دي ‪ .‬په عمومي توګه ازمايشي بيالنس‬
‫دمحاسبوي دوري په پاي کي ترتيب کيږي ‪ .‬په لجر کي موجودحسابونه په ترتيب سره ليست کيږي ‪.‬‬
‫ديبت بيالنس لرونکي په چپه خوا او کريديت بيالنس لرونکي حسابونه ښي خوا ستون کي ليکل کيږي ‪.‬‬
‫ددي دواړو ستونو مجموعه بايد سره مساوي اوسي ‪.‬‬
‫‪- 17 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫د ازمايشي بيالنس عمده هدف دانتقال پروسي دتکميل کيدو څخه وروسته ديبت اوکريديت رياضيکي‬
‫مساوات څرګندول دي ‪.‬دمضاعفي محاسبي سيستم له مخي دامساوات کله چي دديبت اوکريديت بيالنس‬
‫لرونکي حسابونو مجموعي سره مساوي اوسي وجود لري (ديبت اوکريديت کي ‪ S‬زالدو سره مساوي‬
‫اوسي )‪ .‬ازمايشي بيالنس په ژورنال کي دثبت او ژورنال څخه دانتقال په وخت کي دغلتيو څرګندوونکي‬
‫هم دي ‪ .‬همدا رنګه دمالي رپوټ دجوړولو لپاره ازمايشي بيالنس ګټور دي ‪.‬‬
‫د ازمايشي بيالنس دترتيب پروسه دالندينيو مرحلو څخه متشکله ده ‪:‬‬
‫‪ ١‬ـــ دحسابونو دعنوانونو اودهغوي دبيالنسونو ثبت کول ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ــــ د ديبت اوکريديت ستونونو جمع کول ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ـــ دديبت اوکريديت ستونونو دمساوي کيدو سنجول ‪.‬‬
‫داعالناتو ديوي کمپني ازمايشي بيالنس دلجر له مخي په الندي ډول ترتيب شوي ‪:‬‬
‫نه اصالح شوي ازمايشي بيالنس ‪:‬‬
‫‪Advertising Agency‬‬
‫داکتوبر ‪ 31 , 2002‬ازمايشي بيالنس‬
‫‪:No‬‬ ‫‪Information‬‬ ‫‪Debit‬‬ ‫‪Credit‬‬
‫‪1‬‬ ‫کسه‬ ‫‪80000‬‬
‫‪2‬‬ ‫طلبات‬ ‫‪72000‬‬
‫‪3‬‬ ‫اعالناتو لوازم‬ ‫‪25000‬‬
‫‪4‬‬ ‫پيشکي بيمه‬ ‫‪6000‬‬
‫‪5‬‬ ‫ددفتر تجهزات‬ ‫‪50000‬‬
‫‪6‬‬ ‫قابل تاديه (‪) Notes Payable‬‬ ‫‪50000‬‬
‫‪7‬‬ ‫ددينينو حساب‬ ‫‪25000‬‬
‫‪8‬‬ ‫‪Unearned service revenue‬‬ ‫‪12000‬‬
‫‪9‬‬ ‫اسهام(‪) Common stock‬‬
‫‪10‬‬ ‫ويشل شوي مفاد يا دسهم ګټه (‪) Divides‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪11‬‬ ‫دخدماتو عوايد‬ ‫‪100000‬‬
‫‪12‬‬ ‫دمزد ومعاش مصارف ‪Salaries expense‬‬ ‫‪40000‬‬
‫‪13‬‬ ‫دکرايي مصارف (‪)Rent expense‬‬ ‫‪9000‬‬
‫‪Total‬‬ ‫مجموعه‬ ‫‪287000‬‬ ‫‪287000‬‬

‫ليدل کيږي چي دديبت مجموعه (‪ )287000‬دکريديت مجموعي د(‪ )287000‬سره مساوي ده ‪.‬‬
‫اکثره وخت دهر حساب عنوان چپ اړخ ته دحساب نمبر هم په ازمايشي بيالنس کي ليکل کيږئ ‪.‬‬
‫ازمايشي بيالنس په لجر کي درسول شوو معلوماتو صحت نشي څرګندوال ي ‪ .‬کيدي شي د بيالنس دواړه‬
‫خواوي مساوي اوسي ولي په الندي ډول غلطي هم موجودي اوسي ‪.‬‬
‫‪ - ١‬يوه معامله ژورنال ته نه وي رسو ل شوي ‪.‬‬
‫‪ ٢‬دژورنال څخه يوه درسته معامله نه وي انتقال شو ي ‪.‬‬
‫‪ ٣‬دژورنال څخه يو حساب دوه مرتبي انتقال شوي اوسي ‪.‬‬
‫‪ ٤‬غلط حسابونه په ژورنال کي ثبت او لجر ته انتقال شوي اوسي ‪.‬‬
‫‪ ٥‬دثبت په وخت کي ديوي معاملي ارقام بدل رسول شوي اوسي او داسي نور ‪. ...‬‬
‫ولي کله چي په ديبت او کريديت کي مساوي ارقام ورسول شي که په بدلو حسابونو او يا بدل ارقام هم‬
‫اوسي څرنګه چي په دواړو خواوو کي مساوي ارقام رسول کيږي نو دديبت او کريديت مجموعه بيا هم‬
‫سره مساوي کيږي ‪.‬‬

‫اصالحي (تعديلي يا تصفيوي ) معامالت ‪Adjusting Entries .‬‬

‫‪- 18 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬

‫ددي په خاطر چي عوايد دالسته راوړلو او مصارف دصورت نيولو په وخت کي محاسبه شي نو‬
‫دمحاسبوي دوران په پاي کي اصالحي (تعديلي) حسابونه ترتيب کيږي ‪ .‬په لنډه توګه د عوايدو دپيژندني‬
‫او حاصل په هکله داطمنان حاصلولو دتوازن پرنسيپ دتطبيق په منظور ځيني اصالحاتو ته ضرورت‬
‫ليدل کيږي ‪.‬‬
‫اصالحي معامالت په ټاکلي زمانه کي دشتمنيو ‪ ،‬قرضو او شخصي پانګي درپوټ او بالنس کي دهغو ي‬
‫درست ثبت همدارنګه دګټي او تاوان حساب کي دګټي او ضرر معلومول او پرتله ممکنوي ‪.‬‬
‫ازمايشي بيالنس دمعامالتي ارقامو دپرتلي لومړني مرحله ده ولي کيدي شي چي ټول ارقام يي مکمل نه‬
‫اوسي چي علتونه يي په الندي ډول دي ‪.‬‬
‫‪ ١‬ځني معامالت هره ورځ ژورنال کي نه رسول کيږي ځکه دقيق نه وي لکه دوسايلو او کارکوونکو‬
‫دمعاش حصول ‪.‬‬
‫‪ ٢‬ځني مصارف دمحاسبوي دوري په جريان کي نه ثبت کيږي ‪ .‬ځکه دا مصارف دوخت په تيريدو سره‬
‫صورت نيسي نه په يوه ورځ کي ‪ .‬ددي ډول مصارفو مثال دتعميراتو ‪ ،‬تجهيزاتو فرسايش کرايه او بيمه‬
‫دي ‪.‬‬
‫‪ ٣‬ځني عناصر چي راتلونکي دو ري پوري نشي حصول کيدلي لکه دعامه ګټو خدمات نه ثبت کيږي ‪.‬‬
‫دتصديو مالي حسابونو جوړولو په وخت کي داصالحي معامالتو څخه استفاده کيږي ‪.‬‬
‫مهمه خبره په ازمايشي بيالنس کي دهر حساب تحليل کول دي ترڅو وکتل شي دمالي حساب جوړلو لپاره‬
‫ارقام اماده کوالي شي يا تصفيه او مکمل دي ؟‬
‫چي ددي تحليل او څيړني په منظور دحسابونو ترمنځ په روابطو او عملياتو پوهيدل په کار دي ‪.‬‬
‫داصالحي معامالتو پروسه يوه پيچلي عمليه چي خاص مهارت ته ضرورت لري ‪.‬‬
‫ددقيقو ارقاموجمع اوري په خاطر تصدي دموجودو او ترميم طلبو عناصرو موجودي او شميرني ته‬
‫ضرورت لري ‪.‬‬
‫همدا رنګه بهتره دي چي تصدي دبيمي پاليسي ‪ ،‬دکرايي قرارداد ونو او نورو قراردادي معاهدو لپاره يو‬
‫منظم حمايو ي پروګرام ولري اصالحات او تعديل اکثره د بيالنس خاکي څخه وروسته صورت نيسي ‪.‬‬
‫اصالحي (تصفيوي ) معامالتو ډولونه (‪) Type of Adjusting Entries‬‬
‫تصفيوي معامالت په دوه ډولو ويشل کيږئ ‪:‬‬
‫‪ ١‬مخکي (پيشکي ) پر داختونه ‪Prepayments‬‬
‫‪ ٢‬عملي شوي معامالت (تحقق موندلي ) ‪Accruals‬‬
‫هريو يي په فرعي کالسونو هم ويشل کيږي چي په الندي ډول ښودل کيږي ‪.‬‬
‫‪)Accruals‬‬
‫‪Prepayments‬‬ ‫موندلي‬
‫پرداختونه (‬
‫پيش تحقق‬
‫‪ ٣‬تحقيق موندلي عوايد ‪ :‬هغه عوايد چي السته راغلي وي تر اوسه‬
‫دي چي نقَدا تاديه او مخکي‬ ‫دي ‪:.‬‬‫مصارف‬
‫ثبت شوي‬ ‫او ‪:‬نههغه‬
‫مصارف‬
‫حصول شوي‬
‫پرداختونو‬
‫نقد نه‬
‫‪ ١‬دپيش‬
‫له دي چي مصرف او يا استفاده تري وشي دشتمني په څير ثبت کيږي ‪.‬‬
‫‪ ٤‬تحقيق (عملي ) شوي مصارف ‪ :‬هغه مصارف چي عمَال يي‬
‫السته راځي او مخکي‬ ‫چي نقدَا‬
‫شوي ‪.‬‬ ‫دي ادا‬
‫عوايدنهدي‬
‫تراوسه نقد‬
‫عوايد ‪ :‬هغه‬
‫نيولي وي‬
‫صورتشوي‬
‫‪ ٢‬نه حاصل‬
‫له دي چي حصول شي دطلباتو په توګه ثبت کيږي‬

‫داکتوبر ‪ 2002 - 31‬کال کي ديوي‬

‫کمپني بالنس چي مخکي ‪ 2-1‬شکل‬
‫‪- 19 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫کي ښودل شوي په اساس د تصفيوي معامالتو دهر ډول په هکله مثالونه او معلومات الندي وړاندي شوي‬
‫‪.‬‬
‫فرض کوو چي کمپني دمحاسبوي دوري لپاره يوه مياشت استعمالوي ‪ .‬نو يو مياشتني تعديلي معامالت‬
‫صورت نيسي چي اکتوبر مياشت پوري مربوط دي ‪.‬‬
‫دپيش پرداختونو تصفيوي معامالت‬
‫‪Adjusting Entries For Prepayments :‬‬
‫پيش پرداختونه مخکي اداشوي مبلغ او نه حصول شوي عوايد دي ‪.‬‬
‫ددي اقالمو تعديلي معامالتو په خاطر ضروري دي چي دمحاسبوي دوري په جريان کي واقع کيدونکي‬
‫مصارف او حاصل شوي عوايد په حسابونو کي ثبت شي ‪ .‬څرنګه چي په بالنس کي د شتمنيو او قرضونو‬
‫ارزښت زيات او دهغي پوري مربوط عوايد او مصارف کم ښودل شويدي نو دپيش پرداختونو په دواړو‬
‫ډولونو کي اصالحات ضروري دي ‪.‬‬
‫دمثال په توګه په ابتدائي بالنس کي شتمني يوازي خريداري شوي لوازم ښيي چي د موجودي په نسبت ئي‬
‫ارزش زيات دي ‪ .‬او دلوازمو دمصرف مربوط حساب کم ښودل شوي ‪ .‬داځکه داستعمال شوي برخي‬
‫مصارف ئي ثبت او تشخيص شوي نه وي ‪.‬‬
‫په دي توګه تعديلي معامالت دپيش پرداختونو لپاره دبالنس په خاکه کموالي او دګټي او تاوان حساب کي‬
‫زياتوالي راولي ‪.‬‬
‫دتعديلي معامالتو اثرات الندي جدول کي ښودل شوي دي ‪.‬‬

‫‪Adjusting Entries For Prepayments‬‬ ‫‪1-7‬‬

‫‪ Adjusting Entries‬تصفيوي معامالت‬
‫اداشوي مصارف‬
‫‪Prepaid expenses‬‬

‫شتمني‬
‫‪D‬‬ ‫‪Asset‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬مصارف ‪expenses‬‬

‫‪ Adjusting entry‬نه تعديل شوي بالنس‬ ‫تعديلي معامالت (‪)+‬‬

‫‪Unadjusted balance‬‬ ‫‪Adjusting‬‬
‫تعديلي معامالت‬ ‫‪Entry‬‬
‫( ــــ )‬
 ‫‪- 20 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬

‫نه حصول شوي عوايد‬

‫‪Unearned revenues‬‬
‫قرضونه‬ ‫عوايد‬
‫‪Liability‬‬ ‫‪Revenue‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪Adjusting Entry‬‬ ‫‪Unadjusted balance‬‬
‫نه تعديل شوي بيالنس‬
‫ـــ )‬ ‫(‬ ‫‪Adjusting Entry‬‬
‫( ـــــ )‬
‫تعديلي معامالت‬
‫(‪)+‬‬

‫مخکي اداء شوي مصارف ‪Prepaid Expenses :‬‬

‫هغه مصارف چي نقد اداء شوي او مخکي له دي چي استعمال او په مصرف ورسيږي دشتمنيو په توګه‬
‫ثبت کيږ ي ‪ .‬کله چي پيشکي مصارف صورت ونيسي نو دشتمنيو حساب دبت کيږي ‪ .‬او په راتلونکي‬
‫کي حاصل کيدونکي فايده او خدمات څرګندوي ‪ .‬مخکي پرداختونه اکثره دبيمي سامان آالتو ‪ ،‬اعالناتو او‬
‫کرايي په برخه کي صورت نيسي ‪ .‬همدارنګه دتعمير او تجهيزاتو دخريداري په صورت کي هم مخکي‬
‫پرداختونه صورت نيسي ‪.‬‬
‫پيش پرداختونه دوخت په تيريدو اويا داستعمال او مصرف په نتيجه کي تصفيه کيږئ لکه (بيمه ‪ ،‬کرايه او‬
‫يا سامان االت ) ددي ډول مصارفو ورځني ثبت ضرور ندي ‪ .‬ددي مصارفو ثبت دمالي حسابونو تر ثبت‬
‫کولو پوري ځنډول کيږي ‪ .‬تعديلي معامالت په معلومه زمانه کي صورت نيسي چي په روانه دوره کي‬
‫مصارف او او همدارنګه دهغوي نه استعمال شوي برخه دشتمنيو په حساب کي څرګندوي ‪.‬مخکي له‬
‫تعديل څخه شتمني زياتي ښودل کيږي او مصرف کم ‪.‬په دي توګه دپرداخت شوو مصارفو تعديل شوي‬
‫شکل نتيجه دمصرف حساب په دبت او شتمنيو حساب په کريديت کي رسول کيږي ‪.‬‬
‫‪:‬‬ ‫فرسايشونه ‪Depreciation‬‬
‫هره کاروباري تصدي دتوليد وسايلو لکه تعميرات ‪ ،‬تجهيزات او ترانسپورتي وسايلو درلودونکي اوسي ‪.‬‬
‫داشتمني دزياتو کالونو لپاره خدمت کوي ‪.‬‬
‫دشتمنيو دخدمت دکالونو دوره دشتمنيو اقتصاد ي عمر باندي مسمي دي ‪ .‬ځکه شتمني لکه تعمير دډيرو‬
‫کلونو لپاره خدمت کوي ‪ .‬نو کله چي السته راځي (ياخريداري کيږئ ) نو نسبت مصرف ته ديوي شتمني‬
‫په حيث دمنلو وړدي ‪ .‬ځکه دشتمنيو په نامه ثبت کيږي ‪.‬‬
‫په هره دوره کي دشتمني يوه برخه فرسايش کيږي ‪ .‬په هره دوره کي دمصرف اندازه دشتمنيو دعمر په‬
‫اساس ټاکل کيږي‪ .‬ديوي شتمني په عمر باندي دشتمنيو دمصارفو منطقي اوسيستماتيک ويش ته فرسايش‬
‫ويل کيږي ‪.‬‬
‫دفرسايشاتو دتعديل يا اصال ح ضرورت ‪:‬‬
‫‪- 21 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫دتوليد دوسايلو حاصل کول دمحاسبي له نظره په حقيقت کي داوږدي مودي خدمت لپاره يو پرداخت دي ‪.‬‬
‫لکه څرنګه چي مخکي دنورو مخکي اداء شوو مصارفو لپاره داصالحي معاملي ضرورت تشريح شو‬
‫ددي لپاره ضرور ده چي په هره دوره کي دشتمني دالسه ورکړي ظرفيت مصرف اندازه معلومه شي او‬
‫همدارنګه ددوري په پاي کي دپاتي يا موجود ظرفيت اندازه معلومه شي ‪ .‬دتوليد وسايلو اقتصاد ي عمر‬
‫په تشخيص کي دفر سايش لومړني عوامل دهغي استعمال مختلفو عنصرو په اثر دهغي خرابيدل او او‬
‫قرار قرار دهغي زړيدل دي ‪.‬‬
‫دتوليد عوامل دخريداري په وخت کي ددي فکتورونو تاثيرات دسنجش او پوهيدلو وړنه دي بايد تخمين‬
‫کړي شي ‪ .‬په دي توګه فرسايش دشتمني دمصرف اندازه په حقيقي توګه نه بلکي تخميني ډول سره څر‬
‫ګندوي ‪ .‬دفرسايش دسنجولو عمومي طريقه دشتمني په اقتصاد ي عمر باندي دهغي دمصارفو ويش دي ‪.‬‬
‫دمثال په توګه که مصرف ‪ $10000‬اوسي او د دستګاه عمر ‪ 10‬کاله تخمين شوي او سي نو کلني‬
‫فرسايش يي په الندي ډو ل سنجول کيږي ‪.‬‬

‫دتهيي قيمت‬ ‫‪10000‬‬

‫=‬ ‫=‬ ‫‪= 1000‬‬
‫ددستګاه کلني فرسايش‬
‫اقتصادي عمر‬ ‫‪10‬‬

‫دکلني فرسايش اندازه ‪ $1000‬دي ‪.‬‬

‫مثال ‪ :‬داعالناتو نماينده ګي دتجهيزاتو دخريد قيمت ‪ $50000‬دي او وروسته پاته شوي قيمت (داغمه‬
‫قيمت ) يي ‪ $2000‬دي ‪ .‬که اقتصاد ي عمر يي ‪ 10‬کاله اټکل شوي اوسي نو فرسايش يي په الندي‬
‫ډول سنجول کيږي ‪.‬‬

‫‪2000 -50000‬‬
‫= ‪ 4800$‬دتجهيزاتو کلني فرسايش‬ ‫=‬
‫‪100‬‬

‫‪4800‬‬
‫=مياشتني فرسايش‬ ‫= ‪400$‬‬
‫‪12‬‬

‫داکتوبر دمياشتي فرسايش په الندي توګه معامله کيږي‪.‬‬

‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬
‫دفرسايش مصارف‬
‫‪Depreciation‬‬ ‫‪Expense‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪- 22 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫ددفتر دتجهيزاتو جمع اوري شوي فرسايش‬
‫‪Accumulated Depreciation‬‬ ‫‪400‬‬
‫‪Office Equipment‬‬

‫‪Oct 31‬‬

‫‪10-1‬‬ ‫(داصالحي معاملي وروسته دفرسايش په الندي توګه معامله کيږي )‬

‫ددفتر تجهيزات‬ ‫‪C‬ددفتردتجهيزاتو فرسايش جمع اوري ‪D‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪ C‬دفرسايش مصارف ‪D‬‬
‫‪50000‬‬ ‫‪10/1‬‬ ‫‪Adj 400 10/31‬‬ ‫‪Adj 400 10/31‬‬

‫دفرسايش دجمع اوري حساب به په هره مياشت کي ‪ $400‬زياتوالي وکړي نو نوومبر مياشتي په ‪30‬‬
‫نيټه به ژورنال کي د ثبت او لجر ته دانتقال څخه وروسته به بالنس ‪ $800‬شي ‪.‬‬
‫د (‪( ) Accumulated Depreciation‬فرسايش جمع اوري ) حساب دشتمنيو خالف يو حساب دي‬
‫دشتمنيو خالف داسي يو حساب دي چي بالنس په خاکه کي دشتمنيو خالف جبرانوونکي دي ‪ .‬په دي‬
‫معني دفرسايشاتو دجمع اوري حساب دتجهيزاتو مقابل کي قرار لري او دبالنس په خاکه کي دکريدت‬
‫طرف نورمال بالنس دي ‪ .‬دفرسايشاتو دجمع اوري بيالنس دشتمني لمړني يا اصلي قيمت د څرګندولو او‬
‫په هره دوره کي درامنځته شوي فرسايش اندازي معلومولولپاره کارول کيږي ‪.‬دفرسايش جمع اوري‬
‫دبالنس خاکي لپاره دمربوطه شتمني د حساب څخه منفي بيا ليري کيږي په الندي ډول ‪-:‬‬
‫‪1-11‬‬
‫دفرسايشاتو دجمع اوري ښودنه ‪.‬‬
‫ددفتر تجهيزات‬ ‫‪50000$‬‬
‫‪ -‬منفي ‪ :‬ددفتر تجهيزاتود فرسايش‬ ‫‪400‬‬ ‫‪49600‬‬
‫جمع اوري‬

‫په هره دوره کي دشتمني قيمت او دهغي دفرسايش جمع اوري تر منځ تفاوت دنوموړي شتمني ددفتري‬
‫قيمت څرګندوي ‪ .‬په ‪ 11-1‬شکل کي د دفتر دتجهيزاتو ددفتري ارزښت ‪ $49600‬دي ‪.‬‬
‫ديادولو وړ ده چي د شتمني دفتري قيمت او دهغي دمارکيټ قيمت سره فرق کوي ‪.‬‬
‫ددي دواړ و فرق په دي کي دي چي فرسايش دارزښت ټاکلو موضوع نده بلکي دمصرف دتخصيص‬
‫مفهوم لري‪ .‬په دي معني دفرسايش د مصرف په مرسته د شتمني د بازار قيمت نه شو څرګندولي‬
‫اوفرسايش په يوه دوره کي دشتمني د مصرف اندازه څرګندوي ‪ .‬دمخکينيو اصالحي معامالتو په څير‬
‫که دلته اصالحي معامله په نظر کي ونه نيول شي دشتمنيو ‪ ،‬شخصي پانګي او خالص عايد ارزښت په‬
‫بالنس کي زيات او دفرسايش مصارف کم ښودل کيږي ‪.‬‬
‫په تصديو کي دشتمنيو هرډول لپاره دفرسايش جدا حساب په نظر کي نيول کيږي ‪.‬‬
‫دفرسايشاتو دجمع اوري حسابونه ‪:‬‬
‫ــــ ددفتر تجهيزاتو دفرسايش جمع اوري ‪.‬‬
‫ـــــ دګدام تجهيزاتو دفرسايش جمع اوري ‪.‬‬
‫ـــــ دتعميراتو دفرسايش جمع اوري ‪.‬‬
‫‪- 23 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫څرنګه چي مخکي ذکر شول ددوري دټولومعامالتو درست ثبت او لجرته دهغي دانتقال څخه وروسته‬
‫لومړني ازمايښتي بالنس ترتيبيږ ي او دوهم يااصالح شوي ازمايښتي بالنس داصالحي معامالتو دانتقال‬
‫څخه وروسته ترتيبيږي او ددوري په پاي کي داصالحي معامالتو دانتقال او دحسابونو دتړلو څخه‬
‫وروسته درييم ازمايشي بالنس ترتيبيږ ي ‪.‬دابالنس دګټي اوتاوان حساب ته دمساوي دبت او کريديت‬
‫درقمونو دانتقال څرګندونه کوي ‪.‬‬
‫اووم فصل ‪:‬‬
‫دګټي اوتاوان حساب ترتيبول ‪:‬‬
‫په تصديو کي دحقيقي حسابونو تر څنګ موقت حسابونه وجود لري چي ديو دروي په جريان کي‬
‫داقتصادي معامالتو په نتيجه کي رامنځ ته کيږي ‪.‬نوموړي حسابونه دکال په پاي کي په شخصي پانګه‬
‫کي زياتوالي ياکموالي سبب ګرځي دامعاملي دعوايدو او مصارفو معاملي دي چي دعايد دمعاملو په‬
‫واسطه خپلني پانګه بيليږي او بر عکس دمصرف دمعاملو په واسطه خپلني پانګه کميږي په دي توګه‬
‫دعايد اومصرف دثبت لپاره ځانګړو حسابونوته اړتياده دعايد معاملي په يوه حقيقي يابالنسي حساب کي‬
‫دبت او دمربوطه عايد حساب نه کريديت کيږي ددي برعکس دمصرف معاملي په مربوط حساب کي‬
‫دبت او ديو بانکي حساب نه کريديت کيږي ‪.‬‬
‫هغه طريقه چه په مرسته ئى ا سمى (‪ ) temporary‬حسابونه صفر‪،‬ختم يا تړل کيږى‬
‫اوراتلونکى دورى معامالتو لپاره حسابونه برابروى دتړلويا ‪ Closing‬پروسه گڼل کيږى ‪.‬‬
‫دحسابونو دتړلوپه پروسه کى دعايداتو اومصارفوټولوحسابو نو بالنسونه (دگټى اوتاوان عناصر ) يوبل‬
‫ځانگړى حساب ته چه دگټى اوتاوان حساب گڼل کيږى انتقال مومى کوم چه دمحاسبوى دورى په پاى کى‬
‫ترتيبيږى ‪ .‬په نتيجوى حساب کى عوايداومصارف يودبل په مقابل کى قرارورکول کيږى ددى مقابل‬
‫ورکولو څخه السته راغلى نتيجه ددورى خالص مفاد ياضررڅرگند وى چه دشخصى پانگى حساب ته‬
‫انتقال کيږى ‪ ( .‬په سهامي شرکتونوکى دنه ويشل شوى مفاد حساب ته انتقال کيږى‬
‫‪ :‬مثال ‪ :‬ديوشرکت دعايداتو حسابونه دتعديلى معامالتو وروسته الندى ارقام لرى ‪ .‬دکال په آخرکى‬
‫دخرڅالوعوايد‬ ‫‪280000$‬‬
‫دکرآيى عوآيد‬ ‫‪27,000‬‬
‫دربحى عوايد‬ ‫‪5,000‬‬
‫‪ .‬داحسابونه بايد وتړل شي او بالنس يي دالندي تعديلي معاملي (ژورنال دپاره ) په مرسته انتقاليږي‬
‫دخرڅالو عوايد‬ ‫‪280000‬‬
‫دکرايي عوايد‬ ‫‪27000‬‬
‫دربحي عوايد‬ ‫‪5000‬‬
‫دمفاداوضرونتيجه‬ ‫‪312,000$‬‬
‫(دعايداتو حسابونو تړل دگټى اوتاوان نتيجى لپاره )‬
‫فرض کوو دمصارفو حسابونه دخرڅ شوواجناسو دمصارفوپه شمول دتعديلى معاملى وروسته دکال په‬
‫اخر کى الندى ارقام لرى ‪.‬‬
‫خرڅ شوواجناسو مصارف‬ ‫‪206000‬‬
‫دخرڅالومصارف‬ ‫‪25000‬‬
‫عمومى ادارى مصارف‬ ‫‪40600‬‬
‫دربحى مصارف‬ ‫‪4400‬‬
‫په عايداتودمالياتومصارف‬ ‫‪13000‬‬

‫دمصارفو حسابونه بايد وتړل شى اوبيالنس يى بايد په ژورنال کى دتړلومعاملى په مرسته انتقال شى ‪.‬‬
‫(مفاداوضررخالصه نتيجه )‬
‫‪Income Summary‬‬ ‫‪289,000‬‬
‫د خرڅ شوو آجناسو مصارف‬ ‫‪206,000‬‬
‫‪- 24 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫د خر څالو مصارف‬ ‫‪25000‬‬
‫عمومي اداري مصارف‬ ‫‪40600‬‬
‫دربحي مصارف‬ ‫‪4400‬‬
‫په عايداتو د مالياتو مصارف‬ ‫‪13000‬‬
‫(د ګټې او تاوان د نتيجې لپاره د مصارفو د حسابونو تړل )‬
‫اوس د ګټې او تاوان حساب (‪)$٢٣٠٠٠‬په مبلغ کريدت بالنس لري چه خالص مفاد څرګندوي‪ .‬خالص‬
‫مفاد د ګټې او تاوان حساب د تړلو په مرسته د شخصي پانګې حساب ته(( سهامي شرکتونو کې نه ويشل‬
‫شوى مفاد)) حساب ته انتقال کيږي په الندې توګه ‪:‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫د ګټې او تاوان نتيجه‬ ‫‪23000‬‬
‫نه ويشل شوى مفاد‬ ‫‪23000‬‬

‫((نه ويشل شوي مفاد لپاره د ګټې او تاوان حساب تړل))‬

‫فرض کوو د کال په جريان کې ‪ ٧٠٠٠‬ډالر شريکانو ته توزيع کيږي د نه ويشل شوي مفآد حسآب تړل په‬
‫الندې توګه صورت نيسي‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫نه ويشل شوى مفاد‬ ‫‪7000‬‬
‫ويشل شوى مفاد‬ ‫‪7000‬‬

‫(ويشل شوى حساب دتړلولپاره )‬

‫دتړلوپروسه دتکميل څخه وروسته ټول موقتى حسابونه يا هغه حسابونه چى صفربالنس لرى په‬
‫راتلونکى دروه کى دگټى اخستنى لپاره اماده کيږى ‪.‬‬

‫‪ T‬شکل حسابونودتړلوپروسه‬
‫‪.‬دتړلوپروسه‬
 ‫‪- 25 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫‪ D‬دخرڅ‬ ‫خرڅالوعايدات ‪c‬‬ ‫‪C‬‬
‫شوواجناسومصرف ‪D‬‬
‫‪End‬‬
‫‪Closing‬‬
‫‪206,000‬‬ ‫‪206000‬‬ ‫‪Closing‬‬ ‫‪End‬‬
‫‪Bal‬‬
‫‪280000‬‬ ‫‪280000‬‬

‫د خرڅال و مصارف‬ ‫د کرايى عايدات‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬

‫‪End Bal‬‬ ‫‪25000 closing‬‬ ‫‪End Bal‬‬

‫‪closing‬‬ ‫‪27000‬‬
‫‪25000‬‬
‫‪27000‬‬

‫عمومي اداري مصارف‬ ‫دربحي عايدات‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪closing‬‬ ‫‪End Bal‬‬
‫‪End bal‬‬ ‫‪Closing‬‬ ‫‪5000‬‬
‫‪40600‬‬ ‫‪40600‬‬ ‫‪5000‬‬

‫خالص نتجي حساب‬

‫دربحي مصارف‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪expenses‬‬ ‫‪Revenues‬‬
‫‪End bal‬‬ ‫‪closing‬‬ ‫‪289000‬‬ ‫‪312000‬‬
‫‪4400‬‬ ‫‪4400‬‬ ‫‪Closing‬‬
‫‪23000‬‬
‫‪D‬‬ ‫په عايداتو د ماليي مصارف‬ ‫‪C‬‬ ‫‪312000‬‬ ‫‪312000‬‬
‫‪End bal.‬‬ ‫‪closing‬‬
‫‪13000‬‬ ‫‪13000‬‬ ‫‪D‬‬
‫نه ويشل شوي مفاد‬ ‫‪C‬‬

‫‪D‬‬ ‫ويشل شوي مفاد‬ ‫‪C‬‬ ‫‪Div 7000‬‬ ‫‪Beg.bal.‬‬

‫‪9350‬‬
‫‪End bal‬‬ ‫‪Closing‬‬
‫‪7000‬‬ ‫‪7000‬‬
‫‪Net.Inc.23000‬‬

‫‪:‬دکال په پاى کى دموجودى حساب تعديل (اصالح )(‬

‫دخرڅ شوواجناشو مصارف اوذخاير ‪Inventory and cost of Goods sold‬‬
‫دحسابونو دتړلوپه پروسه کى چى مخکى تشريح شوه هميشه دذخاير وڅيړنه په نظرکى نيول کيږى‬
‫دذخايروهميشني سيستم په نظر کى نيولوسره خريدارى اوخرڅالومسقميمادذخايروپه حساب کى ثبت کيږى‬

‫‪Uosing‬‬
‫‪End bal‬‬ ‫‪7000‬‬
‫‪7000‬‬
 ‫‪- 26 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫‪ .‬پددى توگه دذخاير ودحساب بالنس اخرنى موجود ښئى اواصالحى معاملى ته ضرورت نلرى ‪ .‬دباورى‬
‫کيدو په خاطرهرکال فزيکى ډول سره دټولواقالموموجودى صورت نيسى ولى دخريدارى حساب څخه‬
‫استفاده نه کيږى ځکه خريدارى مستقيما دذخاير وپه حساب کى دبت کيږى ‪ .‬همدارنگه خرڅ شو اجناسو‬
‫دمصرف حساب دذخايروڅخه وتلواجناسو معلومولولپاره اسعماليږى کوم قلمونه چى دذخاير وڅخه‬
‫خرڅيږى نودخرڅ شوو اجناسو مصرف دذخاير وپه حساب کى کريدت اودخرڅ شوو اجنا سو دمصرف په‬
‫حساب کى دبت کيږى ‪.‬‬
‫دوره ئى ذخايرو سيستم په صورت کى دخريدارى حساب استعاليږ ى اوددورى په جريان کى دذخايرو حساب‬
‫ثابت پاتى کيږى ددورى په جريان کى دذخايروحساب لمړنى موجودڅرگند وى ‪ .‬دکال په پاى کى بايد دذخاير‬
‫و حساب دلومړنى ذخايرو اواخرنى موجوددتړلو (‪ ) closing‬په مرسته اصالح يا تعديل شى اخرنى موجود‬
‫دموجودو اقالمونو فزيکى شميرنى په نتجه کى معلوم اودخريد قيمت يا مارکيټ قيمت (ياټيت ) سره قيمت‬
‫گذارى کيږى ‪.‬‬
‫ددى سيستم الندى دخرڅ شوو اجناسو قيمت دلومړنى موجوداوخريدارى دمجموعى څخه داخرنى موجودپه‬
‫تفريق کولوسره معلوميږى ‪.‬‬
‫دموضوع دښه وضاحت په خاطر چى دخرڅ شوو اجناسو مصارف دذخايرودايمى سيستم الندى څرنگه‬
‫سنجولوکيږى الندى مثال په نظرکى نيسو ‪.‬‬
‫يوه مغازه ‪ $30000‬لمړنى موجود لرى ‪،‬خريداري ‪ ، $200000‬دترانسپورت مصارف ‪ $6000‬خريدارى‬
‫تنزيل ‪ $3000‬دترانسپورت مصارف ‪ $6000‬دخريدارى مستردى اودقيمت تخيصص ‪ $1000‬دخريدارى‬
‫تنزيل ‪ $3000‬اواخرنى موجود ‪ $26000‬دى ‪ .‬دخرڅ شوو اجناسو قيمت (مصارف ) په الندى ډول سره‬
‫سنجول کيږى ‪.‬‬

‫دخرڅ شوو اجناسو دمصارف سنجول ‪Table 1-4 :‬‬

‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫لومړنى موجود‬ ‫‪30000$‬‬
‫خريدارى‬ ‫‪200000$‬‬
‫دخريدارى مستردى اوتخفيف‬ ‫‪1000$‬‬
‫دخريدارى تنزيل‬ ‫‪3000$‬‬ ‫‪-4000$‬‬
‫خالصه خريدارى‬ ‫‪196000$‬‬
‫ترانسپورتى مصارف‬ ‫‪6000$‬‬
‫دخريدارى شوو اجناسو مصارف‬ ‫‪+‬‬ ‫‪202000$‬‬
‫خرڅالوته اماده شوواجناسو مصارف‬ ‫‪232000‬‬
‫اخرنى موجود‬ ‫‪– $ 26000‬‬
‫دخرڅ شوو اجناسو مصارف‬ ‫‪206000$‬‬
‫بايد يادونه وکړو چى دذخايرودوره ئى اوهميشنى دواړو سيستمونوکى دخرڅ شوواجناسو مصرف سره برابر‬
‫اوسى ‪.‬‬
‫دحسابونو دتړلوڅخه وروسته ازمايښتى بيالس ‪:‬‬
‫‪Post closing trial balance‬‬
‫څرنگه چى مخکى ذکرشول ددورى ټولومعامالتو درست ثبت او (لجر (‪ ))Ledger‬ته دهغى انتقال څخه‬
‫وروسته لمړنى ازمايښتى بيالنس ترتيبيږى ‪ .‬اودوهم ازمايشى بيالنس (تعديل يااصالح شوى ازمايشى‬
‫دبيالنس ) داصالحى معامالتو دانتقال څخه وروسته ترتيبيږى ‪ .‬اودريم ازمايشى بالنس دحسابونو دتړلو (‬
‫‪ ) closing‬دپروسى دختم اوانتقال وروسته ترتيبيږى چى دحسابونو تړلو (‪ ) closing‬وروسته ازمايشى‬
 ‫‪- 27 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫بيالنس (‪ )trial Balancc‬گڼل کيږى ‪ .‬دابيالنس د گټى اوتاوان حساب ته دمساوى کريديت اودبت رقمونو‬
‫دانتقال څرگندونه کوي دحسابونودتړلووروسته ازمايشي بيالنس (‪)Post closing trial balance‬واقعي‬
‫حسابونه لکه شتمنى ‪ ،‬قرضونه اودخپلو پانگى حسابونه دربرنيسى ‪.‬‬
‫‪Reversing Entries‬‬ ‫دوباره ثبت (اصالحي )‬
‫دتصدى مالى حساب دجوړيدواو دمالى دورى دکتاب دتړلو وروسته گټوره ده چى ځنى تعديل شوى معامالت‬
‫مخکى له دى چى راتلونکى دورى لپاره ثبت شى اصالح اوجهت يى تغير وکړى دى ډول معامالتوته دوباره‬
‫ثبت (‪ ) Reversing entries‬ويل کيږى ‪.‬‬
‫دوباره ثبت دراتلونکى محاسبوى دورى په پيل کى صورت نيسى دامعامالت دمربوطوتعديلى معاملوچى په‬
‫تيره دوره کى يى صورت نيولى معکوس دى ددى معامالتو ثبت يااجرا دمحاسبى په سلسله کى اختيارى دى‬
‫اوتصدى کولي شى دنوى مالى دورى په پيل کى هغه په کار واچوى ‪.‬‬
‫دمحاسبوى سلسلى (دوران ) خالصه‬
‫‪The accounting cycle summarized‬‬
‫دمحاسبوى دوران مرحلى يوه مالى دوره کى دمحاسبوى پروسى منطقى اوپرله پسى استعمال څرگندوى ‪.‬‬
‫‪ – ١‬په مربوطوژورنالوکى دټولومعاملوثبتول‬
‫‪ -٢‬دژورنال څخه لجرته دمعامالتو انتقال (فرعى لجروته هم )‬
‫‪ -٣‬دنه تعديل شوى يالومړنى ازمايشى بالنس جوول‬
‫‪ -٤‬په ژورنال کى دثبت شوومعاملوتو اصالح ياتعديل اولجرته دهغى انتقال‬
‫‪ -٥‬داصالحاتوياتعديل څخه وروسته ازمايشى بالنس جوړول (تعديل شوى ازمايشى بالنس )‬
‫‪ -٦‬ددوهم ازمايشى بالنس څخه دمالى حساب ترتيبول ‪.‬‬
‫‪ -٧‬دژورنال حسابونو تړل اولجروته يى انتقال ‪.‬‬
‫‪ -٨‬دحسابونو تړلووروسته ازمايشى بالنس جوړل‬
‫‪ -٩‬دوباره ثبت معامالت (اختيارى دى ) ترتيبول اولجرته يى انتقال‬
‫پورتني ليست دمحاسبوي دوران مکمل دور دربر نيسي چي هرمالي کال کي صورت نيسي ‪.‬‬
‫اتم فصل‬
‫د‪ 10‬ستونه سنجش ورقى ترتيبول ‪:‬‬
‫دسنجش ورقى استعمال او دبالنس شيټ ترتيبول ‪:‬‬
‫دهرى دورى (مياشتنى )(ربعوار)کلنى ) په پاى کى دمحاسبوى اوراپورورکولو جريان داسانتيا په خاطر‬
‫سنجش ورقه کارول کيږى داستون لرونکى ورقه ده چى دحسابونو دبالنس ښـو دلواومالى حساب دترتيبو‬
‫لولپاره ترى گټه اخسيتل کيږى دسنجش ورقه محاسب سره په خبل وخت دمالى حساب جوړولوکى مرسته‬
‫کوى ضرور نده چي دمالي حساب جوړول په ژورنال کي دتعديلي معاملو اوحسابونوترتړلواوانتقال پورى‬
‫وځنډول شى ‪ ١٠‬ستونه دسنجش ورقه ‪ 20-1‬حل کى ښودل شوى چى دلومړنى ازمايشى بالنس ‪ ،‬تعديالتو ‪،‬‬
‫تعديل شوى ازمايشى بيالنس ‪ ،‬گټى اوتاوان حساب ‪ ،‬اودبالنس ورقه ‪ ) Balance sheet( ،‬دربرنيسى‬
‫دسنجش ورقه دمالى حساب په ځاى نه استعماليږى بلکى دايوغيررسمى رويش دى چى دتصديومالى‬
‫حسابونو دجوړولولپاره معلومات جمعه آورى اوگروپ بندى کوى دسنجش ورقه تصديولپاره ددرستى‬
‫محاسبى اوجزياتوسره دحسابونو په جوړولوکى اطمنان وربښى ‪.‬‬
‫دسنجش په ورقه کى اصالحى ياتعديلى معامالت ‪:‬‬
‫دسنجش ورقى اصالحى معاملى په ‪ 20-1‬حل کى ‪ A-F‬جزپورى ښودل شوى دى –‬
‫‪ A‬موبل اوتجصهيزات په کال کى‪ /10 %‬فرمايش شوى چى لومړنى يادتهيى قيمت يى ‪ $67000‬دى ‪.‬‬
‫‪ B‬دخرڅالو (‪ ) 400,000‬ديوفيصد‪ %1‬څلورمه برخه طلبات مشکوک يانه وصول کيدونکى تخمين شوى‬
‫دى‪.‬‬
‫‪ C‬دکال په جريان کى دبيمى مصرف ‪ $360‬دى ‪.‬‬
‫‪ D‬دلنډى مودى طلب ربح ددسمبرپه ‪ 31‬نيټه ‪ $800‬دى چى نغدندى وصول شوى ‪.‬‬
‫‪ E‬دکرايى مصرف ‪ $500‬پيشکى يامخکى اداءشوي چى دراتلونکى دورى پورى تعلق لرى ‪.‬‬
 ‫‪- 28 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫‪ F‬په شتمنى باندى ماليه ددسمبر په ‪ 31‬مه ‪ $2000‬دى‬
‫حل ‪-20-1-‬‬
‫تعديلى معامالت چى ‪ 2002‬کال ددسمبرپه ‪ 31‬مه سنجش ورقه کى ښودل کيږى الندى ډول سره دى ‪.‬‬
‫‪-1‬‬ ‫اصالحى يا تعديلى معامالت‬
‫‪table 5‬‬
‫‪A‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫دموبل اوتجهيز اتودفرمايش مصارف‬ ‫‪67000$‬‬
‫موبالوتجهيز اتودفرمايش جمعه اورى )مصحح‬ ‫‪67000$‬‬
‫‪B‬‬
‫دمشکوکو طلباتو مصارف‬ ‫‪1000$‬‬
‫مشکوکو طلبات و لپاره تخصيص (مصحح)‬ ‫‪1000$‬‬

‫‪C‬‬
‫دبيمى مصارف‬ ‫‪360$‬‬
‫مخکى ادارشوى بيمه‬ ‫‪360$‬‬
‫‪D‬‬
‫دربحى طلبات‬ ‫‪800$‬‬
‫دربحى عوايد‬ ‫‪800$‬‬
‫‪E‬‬
‫مخکى اداء شوى کرايى مصرف‬ ‫‪500$‬‬
‫دکرايي مصرف‬ ‫‪500$‬‬
‫‪F‬‬
‫شتمنى باندى مالياتو مصرف‬ ‫‪2000$‬‬
‫دادار وړ ماليه (داينيونو حساب )‬ ‫‪2000$‬‬

‫داتعديلى معامالت دسنجش ورقى دتعديل ستونوته انتقال کيږى اوهره يوه معامله تشريح ډول سره هم ښودل‬
‫کيدل شى ‪ ،‬هغه حسابو نه چى دتعديلى معاملوله امله متاثره شوى مخکينى ازمايشى بالنس کى ندى اماده‬
‫شوى دمجموعى څخه وروسته ليست کيږى څرنگه چى په ‪ 20-1‬حل سنجش ورقه کى ښودل کيږى تر هغى‬
‫وروسته تعديلى ستونونه جمع اومتوازن کيږى ‪.‬‬
‫‪ -‬دسنجش ورقى ستونو نه (‪) WORK sheet columns‬‬
‫دازمايشى بالنس ستونونه ‪:‬‬
‫کوم ارقام اوعددونه چى دى ستونوکى ديوشرکت دلجرحسابونودبالنس څخه السته راغلى دشرکت دتجارتى‬
‫مالونه ذخيره دددستمبرپه ‪ 31‬مه ‪ $40000‬دتجارتى اموالو دذخيرى آخرنى موجوددى چى دهميشنى ذخيرى‬
‫دڅيړنى په نتجه کى الس ته راغلى ‪.‬‬
‫اصالحى يا تعديالتوستونه ‪) Adjustments columns( :‬‬
‫کله چى دسنجش ورقى ته دتعديل شووارقامو انتقال مکمل شى نود تعديل شووستونو مساويتوب ياتوازن‬
‫برقراريږى اووروسته دټولو حسابونو بالنسونه ازمايشى بالنس ستونو ته انتقال کيږى ‪.‬‬
‫‪Adjusted trial balance‬‬ ‫تعديل شوى ازمايش بالنس‬
 ‫‪- 29 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫تعديل شوى ازمايش بالنس دمحاسبوى دورى په پاى دتعديالتو وروسته دټولوحسابونو بالنسونه څرگندوى‬
‫دمثال (په ټوگه ‪ 20-1-‬پشکل کى دمشکوکو طلبات تخصيص مقابل کى ‪ $2000‬دازمايشى بالنس کريديت‬
‫ستون کى ښودل شوى ‪.‬‬
‫چى دتعديل شوى ستون ‪ $1000‬سره اضافه کيږى اوجمله ‪ $3000‬دتعديل شوى بالنس کريديت ستو ن ته‬
‫انتقاليږى ‪ .‬پدى توکه داداء شوى بيمى ستون په مقابل کى دبت رقم ‪ $900‬څخه دتعديالتودستو ن کريدت‬
‫‪ $360‬رقم منفى اودهغى نتجه ‪ $540‬دتعديل شوى بيالنس ستون په دبت کى ښودل ‪.‬‬

‫دگټى اوتاوان حساب اوسنجش ورقى ستونونه ‪:‬‬

‫(‪) Income statement and balance sheet columns‬‬
‫دتعديل شوى بيالنس دسوتونو دبت ټول اقالم دگټى اوتاوان ستونو اودسنجش ورقى ستونو ته انتقاليږى‬
‫(کريدت اودبت) دوهمه مرحله دگټى اوتاوان حساب دستونو مجموعه مشخصه کيږى ‪.‬‬
‫گټه (‪ ) income‬دټکس (‪ )tax‬څخه مخکى دگټى اوتاوان حساب دبت ستون کى ‪ $15640‬ښودل شوى دى‬
‫ځکه عايدات دمصارفو څخه ددى رقم (‪ )15640‬په اندازه زيات دى ‪.‬‬
‫په عايداتو ماليات اوخالص عايد (‪) income taxes and net income‬ددولت لخوا اخيستونکى ماليه په‬
‫راتلونى کى دمصرف په توگه سنجول کيږى همدارنگه دهغى مربوط قرض ټکس هم سنجول کيږى ‪ .‬کمپني‬
‫‪%22‬نرخ کاروى او ‪ 3440‬ډالره سنجول شوى دى چى داداء وړدى څرنگه چى دتعديالتو ستون مخکى تړل‬
‫شوى نوداتعديل يعنى ټکس دگټى اوتاوان حساب ستون په دبت کى په عايداتو دماليى مصارفو (‪income‬‬
‫‪ )tax‬په توگه اودبالنس شيټ دکريدت په ستون کى په عايداتو باندى داداء وړټکس په توگه ثبتيږى ‪.‬‬
‫داتعديلى معامله ددسمبر په ‪ 31‬مه ثبت اوعمومى لجر ته انتقاليږى اودسنجش ورقى (‪ )work sheet‬ته هم‬
‫انتقاليږى ‪.‬‬
‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬
‫په عايداتودماليى مصارف‬ ‫‪3440$‬‬

‫په عايداتو باندى داداء وړټکس‬ ‫‪3440$‬‬

‫ورپسى دگټى اوتاوان حساب ددى معاملى په شمول تعادل پيداکوى ددى حساب دبت اوکريدت ترمنځ تفاوت‬
‫په ‪ -20-1‬حل کى ‪ $12200‬خالص مفاد څرگند وى خالص مفاد ‪ $12200‬دگټى اوتاوان حساب دبت ستون‬
‫ته انتقال کيږى اودتوازن پيداکولوپه خاطر دبالنس شيټ کريدت ستون ته انتقاليږى چى دنه ويشل شوي مفاد‬
‫زياتوالي ښيي ‪.‬‬
‫دسنجش ورقي استعمال ‪ 20-1 :‬حل‬
‫ګڼي او تاوان حساب اصالح يا تعديل شوي اصالحات يا تعديالت ازمايشي بيالنس حسابونه‬ ‫بالنس ورقه‬
‫‪D‬‬ ‫‪C‬‬ ‫‪D‬‬ ‫‪C‬ازمايشي بالنس‬
‫‪D‬‬ ‫‪CD‬‬ ‫‪C‬‬
‫‪C‬‬
‫‪ 1200‬کسه‬ ‫‪1200‬‬ ‫‪1200‬‬
‫‪Notes receivable 16000‬‬ ‫‪16000‬‬ ‫‪16000‬‬
‫‪ 41000‬طلباتو حساب‬ ‫‪41000‬‬ ‫‪41000‬‬
‫دمشکوکو طلباتو لپاره تخصيص‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪)b( 1000‬‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪3000‬‬
‫‪ 40000‬تجارتي اموالو ذخيره‬ ‫‪40000‬‬ ‫‪40000‬‬
‫‪ 900‬اداء شوي بيمه‬ ‫‪)c(360‬‬ ‫‪540‬‬ ‫‪540‬‬
‫‪ 67000‬موبل او تجهيزات‬ ‫‪67000‬‬ ‫‪67000‬‬
‫دفرسايش جمع اوري‬ ‫‪12000‬‬ ‫‪)a( 6700‬‬ ‫‪18700‬‬ ‫‪18700‬‬
 ‫‪- 30 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫متوسطي مودي قرض‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪20000‬‬
‫لنډي مودي قرض‬ ‫‪13500‬‬ ‫‪13500‬‬ ‫‪13500‬‬
‫دقيمت لرونکو پاڼوارزښت اداء‬ ‫‪30000‬‬ ‫‪30000‬‬ ‫‪30000‬‬
‫اسهام‬ ‫‪50000‬‬ ‫‪50000‬‬ ‫‪50000‬‬
‫نه ويشل شوي مفاددجنوري اول‬ ‫‪14200‬‬ ‫‪14200‬‬ ‫‪14200‬‬

‫خرڅالو‬ ‫‪400000‬‬ ‫‪400000‬‬ ‫‪400000‬‬

‫‪316000‬خرڅ شوو اجناسو مصرف‬ ‫‪316000‬‬ ‫‪316000‬‬
‫‪ 20000‬دخرڅالو دمعاشاتومصرف‬ ‫‪20000‬‬ ‫‪20000‬‬
‫‪ 2200‬اعالناتو مصرف‬ ‫‪2200‬‬ ‫‪2200‬‬
‫‪ 8000‬سفري مصارف‬ ‫‪8000‬‬ ‫‪8000‬‬
‫‪ 19000‬ددفتر مزدمعاش عمومي مص‬ ‫‪19000‬‬ ‫‪19000‬‬
‫‪ 600‬دتلفون اوانترنت مصارف‬ ‫‪600‬‬ ‫‪600‬‬
‫‪ 4800‬کرايي مصارف‬ ‫‪)e( 500‬‬ ‫‪4300‬‬ ‫‪4300‬‬
‫‪ 3300‬شتمني باندي مالياتو مص‬ ‫‪)F( 2000‬‬ ‫‪5300‬‬ ‫‪5300‬‬
‫‪ 1700‬دربحي مصارف‬ ‫‪1700‬‬ ‫‪1700‬‬
‫‪541700541700‬مجموعه‬
‫دفرسايش مصارف‬ ‫‪)a( 6700‬‬ ‫‪6700‬‬ ‫‪6700‬‬
‫مشکوکو طلباتو مصارف‬ ‫‪)b(1000‬‬ ‫‪1000‬‬ ‫‪1000‬‬
‫بيمي مصارف‬ ‫‪)c(360‬‬ ‫‪360‬‬ ‫‪360‬‬
‫قابل وصول ربح‬ ‫‪)d(800‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬
‫دربح عوايد‬ ‫‪)d(800‬‬ ‫‪800‬‬ ‫‪800‬‬
‫اداء شوي کرايي مصرف‬ ‫‪)e( 500‬‬ ‫‪500‬‬ ‫‪500‬‬
‫په شتمني دمالياتو دين‬ ‫‪)f( 2000‬‬ ‫‪2000‬‬ ‫‪2000‬‬
‫مجموعه‬ ‫‪11360‬‬ ‫‪11360‬‬ ‫‪552200 552200‬‬ ‫‪385160 400800‬‬
‫عايدات مخکي دمالياتودوضع کولو‬ ‫‪15640‬‬
‫جمله‬ ‫‪400800 400800‬‬
‫دمالياتو وضع کولو څخه دمخه‬ ‫‪15640‬‬
‫په عايداتو دمالياتو مصرف‬ ‫‪)g( 3440‬‬ ‫‪3440‬‬
‫داداء وړ (دين)عايداتوماليات‬ ‫‪)g(3440‬‬ ‫‪3440‬‬
‫خالص عايد‬ ‫‪12200‬‬ ‫‪12200‬‬
‫مجموعه‬ ‫‪15640‬‬ ‫‪15640‬‬ ‫‪167040 167040‬‬

‫‪Preparing financial statements from a work sheet‬‬

‫سنجش ورقى څخه مالي راپور( حساب) ترتيبول ‪:‬‬
‫بدونه له دى چه لجر يابل ثبت ته مراجعه وشى دسنجش ورقه ديوى تصدي مالى راپور دجوړولولپاره‬
‫ضرورى معلومات برابروى تردى عالوه ټول ارقام جدا او مربوطوستونوکى گروپ بندى شويدى چه دمالي‬
 ‫‪- 31 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫راپورپه جوړولو کى سهولت رامنځته کوى ‪ .‬مالى حسابونه چه دسنجش ورځى په مرسته جوړيږى عبارت‬
‫دى ‪.‬‬
‫دگټى اوتاوان حساب ‪:‬‬
‫دسمبر په ‪ 2002 31‬کال ‪ 21-1‬شکل کى دنه و يشل شوى مفادحساب دسمبر‪ 2002 31‬حل ‪ 22-1‬وبالنس‬
‫ورقه‪ Balance sheet‬ددسمبر‪ 23-1 2002 31‬حل په الندى ډول بيلوجدولونه کى ښودل کيږى ‪.‬‬
‫دشرکت نوم ‪:‬‬
‫‪ 31‬دسمبر ‪ 2002‬کال په اخرکى دگټى اوتاوان حساب ‪21-1‬‬
‫خالص خرڅال و‬ ‫‪400000‬‬

‫خرڅ شوو اجناسو مصرف‬ ‫‪316000‬‬

‫دخرڅالو ناخالصه گټه ‪Gross profit on sales‬‬ ‫‪84000‬‬

‫دخرڅالومصارف‬ ‫‪20000‬‬

‫اعالنا تومصارف‬ ‫‪2200‬‬

‫سفري مصارف‬ ‫‪8000‬‬

‫دخرڅالومجموعى مصارف‬ ‫‪30200‬‬

‫ادارى ( رسمى )مصارف‬

‫ددفترعمومى مزد معاش مصارف‬ ‫‪19000‬‬

‫تيلفون اوانټرنيت مصارف‬ ‫‪600‬‬

‫کرايى مصارف‬ ‫‪4300‬‬

‫شتمني باندي دټکس مصرف‬ ‫‪5300‬‬

‫تجهيزاتو(فرنيچر)دفرمايش مصارف‬ ‫‪6700‬‬

‫دمشکوکو طلباتو مصارف‬ ‫‪1000‬‬

‫بيمى مصارف‬ ‫‪360‬‬

‫جمله ادارى مصارف‬ ‫‪37260‬‬

‫دخرڅالواوادارى مجموعى مصارف‬ ‫‪67460‬‬

‫دفعاليت عوايد ‪Income from operation‬‬ ‫‪16540‬‬

‫نورعوايد اونفع‬

‫دربحى عوايد‬ ‫‪800‬‬

‫نور مصارف اوتاوان‬ ‫‪17340‬‬

‫دربح مصارف‬ ‫‪1700‬‬

‫دمالياتو اداء کولو څخه دمخه عوايد‬ ‫‪15640‬‬

‫په عايداتوټکس ياماليه‬ ‫‪3440‬‬

‫خالص عايد‬ ‫‪12200‬‬

‫دهرسهم درامد برخه‬ ‫‪1,22‬‬

 ‫‪- 32 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫دشرکت نوم ‪:‬‬
‫نه ويشل شوي مفاد‬
‫‪ 2002‬ددسمبر ‪31‬‬
‫دجنوري په اول ‪ 2002‬نه ويشل شوي مفاد‬ ‫‪14200‬‬
‫کال کي دخالص عايد زياتوالي‬ ‫‪12200‬‬

‫دسمبر ‪ 2002 ، 31‬پاي کي نه ويشل شوي مفاد‬

‫‪26400‬‬

‫ګټي اوتاوان حساب ‪- Income statement :‬‬

‫مخکي چي دګټي اوتاوان حسابونه تشريح شول هلته تجارتي شرکتونه او موسسي په نظر کي وي که چيرته توليدي‬
‫کارخاني په نظر کي ونيول شي نوهلته دري ډوله ذخاير وجود لري ‪.‬‬
‫الف ‪ :‬دخامو موادو ذخيره ‪:‬‬
‫ب ‪ :‬نيم کاره مواد (دکار الندي ) موادو ذخيره ‪:‬‬
‫‪ :‬کارتمام اجناسو ذخيره ‪.‬‬ ‫ج‬
‫کله چي په دي تصديو کي په اخري شکل سره دګټي او تاوان حساب ترتيب کيږي نو دتوليدي مصارفو بيل حساب‬
‫جوړول هم الزم دي ‪.‬‬

‫‪Balance sheet‬‬ ‫‪1-23‬‬ ‫بيالنس ورقه ‪:‬‬

‫‪Assets‬‬ ‫شتمني‬

‫‪ Current Assets‬جاري شتمني‬

‫کسه‬
‫‪1200‬‬

‫متوسطي مودي قرضونه (طلبات) ‪Notes receivable‬‬ ‫‪16000‬‬

‫طلباتو حساب (لنډي مودي قرض )‬ ‫‪41000‬‬
‫‪Interest receivable‬‬ ‫وصول کيدونکي ربح‬ ‫‪800‬‬ ‫‪57800‬‬
‫‪- 33 -‬‬ ‫دمالي محاسبي معلوماتي سيستم‬
‫‪-‬‬
‫مشکوکو طلباتو تخصيص (مصحح)‬ ‫‪3000‬‬ ‫‪54800‬‬

‫د تجارتي اموالو ذخيره‬ ‫‪40000‬‬

‫اداء شوي بيمه‬ ‫‪540‬‬

‫اداء شوي کرايه‬ ‫‪500‬‬

‫جاري شتمنيو مجموعه‬ ‫‪97,040‬‬

‫ثابته شتمني (ځمکه ‪ ،‬ماشين االت ‪ ،‬تجهيزات)‬ ‫‪67000‬‬

‫دفرسايش جمع اوري (مصحح)‬ ‫‪18700‬‬

‫ثابتو شتمنيو مجموعه‬ ‫‪48300‬‬

‫دشتمنيو مجموعه‬ ‫‪145,340‬‬

‫قرض او دشريکانو پانګه جاري قرضونه‬

‫لنډوي مودي قرض ‪Notes payable‬‬ ‫‪20000‬‬

‫قرضونو حساب ‪Account liability‬‬ ‫‪13500‬‬

‫په شتمني ماليات‬ ‫‪2000‬‬

‫دعوايدو ماليات‬ ‫‪3440‬‬

‫جاري قرضو مجموعه ‪Total Current liability‬‬ ‫‪38,940‬‬

‫اوږدي مودي قرضونه‬

‫‪ 30‬جون ‪ 2007‬پوري قيمتي اوراقو پرداخت وجهه‬ ‫‪30000‬‬

‫دټولو قرضونو مجموعه‬ ‫‪68940‬‬

‫دشريکانو پانګه‬

‫اسهام چي رسمي قيمت يي ‪ 5‬او ‪ 10000‬سهمونه دي‬ ‫‪50000‬‬

‫نه ويشل شوي مفاد‬ ‫‪26400‬‬

‫دشريکانو مجموعي پانګه‬ ‫‪76400‬‬

‫دقرضونو او شريکانو دپانګي مجموعه‬ ‫‪145340$‬‬

‫( دشرکت نوم)‬