II.

Dünya Savaşı 1

II. Dünya Savaşı

Bu maddedeki veya maddenin bir bölümündeki bazı bilgilerin kaynağı
belirtilmemiştir.
Ayrıntılar için maddenin tartışma sayfasına lütfen bakınız.
Maddeye uygun bir biçimde kaynak ekleyerek Vikipedi'ye katkıda bulunabilirsiniz.

II. Dünya Savaşı

Üst soldan saat yönünde: Fransız savaş esirleri, USS Arizona gemisi Japon avcı uçağı tarafından vurulduktan sonra Pearl Harbor
Saldırısı, 1943'te Stalingrad Muharebesi sonrası yıkılmış bir bina, Kursk'ta Alman tankları, Barbarossa Harekâtı esnasında bir
çatışmada el bombası atan bir Alman askeri, Almanya'nın teslim belgesini imzalayan Wilhelm Keitel, Libya'da yanan tanklar,
Moskova Muharebesi sırasında Kızıl Ordu'nun karşı saldırısı (Aralık 1941)

Tarih Çatışma: 1 Eylül 1939 – 15 Ağustos 1945

Hukuken: 1 Eylül 1939 – 2 Eylül 1945

Bölge Avrupa, Kuzey Afrika, Pasifik Okyanusu, Güneydoğu Asya, Orta Doğu ve Akdeniz

Müttefikler kazandı. ABD ve SSCB gibi süper güçler ortaya çıktı. Nato ve Doğu Bloku olmak üzere iki kutuplu güç
Sonuç dengesi oluştu, bu da Soğuk Savaş'a ortam hazırladı. Almanya Doğu ve Batı olmak üzere ikiye bölündü. Avrupa ve
Asya'da ülke sınırları değişti.

Taraflar
Müttefikler: Mihverler:
Birleşik Krallık Almanya
SSCB İtalya
ABD Japonya
Çin Macaristan
Polonya Romanya
Fransa Bulgaristan
Yugoslavya Finlandiya
Kanada Bağımsız Hırvatistan
Avustralya Vichy Fransası
Yeni Zellanda Büyük Arnavutluk
Yunanistan Habeşistan
Çekoslovakya Mançukuo
Güney Afrika Tayland
Belçika Burmanya
Hollanda Hindistan
Norveç Filipinler
Türkiye Irak
ve diğerleri

Kumandanlar
II. Dünya Savaşı 2

Winston Churchill Adolf Hitler

Alan Brooke Wilhelm Keitel
Josef Stalin Benito Mussolini
Georgy Zhukov Pietro Badoglio
Franklin D. Roosevelt Hirohito
George Marshall Hideki Tōjō
Chiang Kai-shek Miklós Horthy
Edward Rydz-Śmigły Ion Antonescu
Charles de Gaulle Carl Mannerheim
Josip Broz Tito Philippe Pétain

Kayıplar

Askerî kayıp: Askerî kayıp:

- 16,000,000 - 8,000,000
Sivil kayıp: Sivil kayıp:
- 45,000,000 - 4,000,000
Toplam Kayıp: Toplam Kayıp:
- 61,000,000 - 12,000,000

II. Dünya Savaşı, 20. yüzyılda dünya

çapında yapılan iki savaştan ikincisidir.
Altı yıl boyunca, dünyanın çeşitli
bölgelerinde süren kesintisiz savaşlarla
baş gösteren II. Dünya Savaşı'nın,
Alman ordularının Polonya'ya
saldırdığı 1 Eylül 1939 tarihinde
başladığı kabul edilir. Ne var ki
birbirinden kopuk görünseler de bu
tarihten önceki çatışmalar da, savaşta
II. Dünya Savaşı'na katılan devletler.
birincil rol oynayan tarafların stratejik Müttefik Devletler yeşil (Pearl Harbor Saldırısından sonra katılanlar açık yeşil), Mihver
hedefleri arasında yer aldığından, Devletleri mavi (işgal ve ilhak edilen devletler dahil) ve tarafsız ülkeler gri renkle
savaşın başlangıcı tarihsel olarak daha belirtilmiştir.

önceleridir. Savaş İsveç, İsviçre,

İspanya ve Portekiz dışında bütün Avrupa'ya yayılmıştır. Kimi tarihçiler ve uzmanlar tarafından I. Dünya Savaşı'nın
devamı hatta son hesaplaşması olarak da görülmektedir.

Savaş

Versay Rejimi ve Hitler'in yükselişi

Adolf Hitler'in 1933 yılında iktidara gelmesinden itibaren savaşın sonuna
kadar izlediği strateji, üç aşamalı bir stratejidir. Hitler, iktidara gelmesinin
hemen ardından Alman ekonomisinin büyümesini hedef almıştır. I. Dünya
Savaşı’ndan yenik çıkmak ve 1929 Dünya Ekonomik Bunalımı sonucunda
Alman ekonomisi ciddi sıkıntılar içerisine girmiştir. Yaşanan yüksek
enflasyon, aşırı boyutlara varan işsizlik ve bunlara bağlı olarak sanayideki
üretim-hammadde dengesizliği bu sıkıntıların başlıcalarıdır.Ayrıca orta
I. Dünya Savaşından sonra Almanya'nın
sınıfların ve iş adamların sol ve komünizm korkusu Hitler'in yükselişinde çok
kaybettiği topraklar
önemli bir rol oynamıştır.
II. Dünya Savaşı 3

Ekonominin düzene sokulmasının ardından stratejisinin ilk adımında Hitler,

Alman kara, deniz ve hava kuvvetlerinin, Versay anlaşmasıyla getirilen
sınırlamalardan kurtulmasını sağlamak olmuştur.

İspanya İç Savaşı
Ülkede 1898'den beri önemli kolonilerin kaybedilmesi ile hızlanan ekonomik
ve sosyal çöküntü iç savaş ortamını hazırlamıştır. 1923'te diktatör General Dö
Rivera başa geçene kadar 33 tane kabine değişmiştir. Ülkenin yeni monarşik
Japonya Berlin Büyükelçisi Kintomo
yapısında politik açıdan istikrarsız bir durumda oluşu, ekonomik ve sosyal
Mushanokōji ve Almanya Dışişleri
durumu çok kötü bir biçimde etkilemiştir. Aynı zamanda asiller ve ordunun Bakanı Joachim von Ribbentrop
karşılıklı çıkarlar nedeniyle kralcı ve dolayısıyla sağ görüşlü olması gibi bir Anti-Komintern Paktını imzalarken
durum söz konusuydu. Ancak bu gruba karşıt Katalonya ve Bask
bölgesindeki halk ve komünistler vardı. Bu gruplar De Rivera'nın döneminde
biraz daha durulmuş gözükselerde yine de onun kendilerini zaptedememesi
sonucu yönetimden gitmesi sonrası kurulan 2. Cumhuriyette Nasyonalistler
ve sonrasında Cumhuriyetçiler yönetime gelmişler; ancak ülke içersinde
büyüyen karmaşayı engelleyememişlerdir. Bunun sonucunda Cumhuriyetçiler
ile Milliyetçiler arasında iç savaş başlamıştır. İlk başlarda Cumhuriyetçiler
avantajlı görünmüşlerdir; ancak daha sonra İspanya Afrikası ve İspanyol
ordusunun bir kısmı milliyetçilere katılmıştır. Hitler ve Mussolini radikal
eylemlerle Alman ve İtalyan pilotlarını savaşa sokmuş ilk zırhlılarını 11. Uluslararası Tugaya bağlı T-26,
İspanya'da denemiştir. 1939'da General Franco önderliğinde milliyetçi güçler İspanya'da Belchite yakınında (Eylül,
1937)
tamamen yönetimi ele geçirdiğinde toplam ölü sayısı 600.000 civarındadır.

Anti-Komintern Paktı
Japon İmparatorluğu, Sibirya ve Moğolistan sınırlarında Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği'le(SSCB) sürtüşmektedir. Bu gerilim Almanya'ya
Japonya'yla yakınlaşma şansı tanır. 25 Kasım 1936 tarihinde Anti-Komintern
Paktı'nı imzalarlar. Buna göre, her iki ülke, içlerinden birisi Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği(SSCB)tarafından saldırıya uğrarsa diğerine destek sözü
verir.
Berlin, İtalya'nın da bu anlaşmaya katılımı için baskı yapar. Mussolini bir yıl
sonra, 6 Kasım 1937'de anlaşmayı imzalar. 1939 Şubat ayında Macaristan da Çin Cumhuriyetinin başkenti Nankin'in
Çonghua kapısına saldıran Japon zırhlı
Anti-Komitern Paktı'na katılır. Franco'nun İspanya'sı da bu ittifaka 27 Mart
araçlar (12 Aralık 1937 saat 12.10)
1939'da katılır.
Ancak, II.Dünya savaşında Almanya SSCB'yle savaşmasına karşın, İspanya bu savaşta tarafsız kalmıştır.

Çin-Japon Savaşı
Çin-Japon Savaşı, Japonya'nın, Çin ve Mançurya'ya yayılma arzusundan ilerleme kaydetmişler, yerleşim birimlerine
karşı zehirli gaz dahi kullanmışlardır. 1937'de Marko-Polo Köprüsü bölgesindeki bir olayı bahane ederek tekrar
saldırıya geçen Japonlar, 1937'de Nankin, 1938'de de Kanton ve Hankov'u aldılar. Ancak bu savaşlar klasik askeri
taktikler ve strateji açısından özel bir öneme sahip değildir. Japonlar'ın Mançurya üzerinden Moğolistan'a doğru
ilerlemeleri, onları Rusya ile karşı karşıya getirmiştir. Bu durum Rusya'yı iki cepheli savaşa zorladığından 1939
II. Dünya Savaşı 4

yazında Stalin'i Hitler ile ittifak yapmaya zorlamıştır. Ancak Ruslar, 1939'da Kolkin'de Japonları yenmişler ve
böylece Japon Kara Kuvvetlerinin modern bir güç karşısında başarılı olamayacaklarını ortaya koymuşlardır. Bu
mağlubiyetten sonra Japonlar tekrar Pasifik ve Güneydoğu Asya'ya yöneldiler.

Avusturya'nın ilhakı
İlk kez 1919'larda ortaya atılan Anschluss düşüncesi uzun süre destek görmüştür. Avusturya tarafında Sosyalistler
1933'e kadar Anschluss'u desteklemişlerdir. Ancak Nazi Partisi iş başına geldikten sonra düşünceye soğuk bakılmaya
başlanmıştır. Hitler Anschluss'u gerçekleştirmek için 1934'de Avusturya'da Nazilerin iktidarı ele geçirmesine yardım
etmiş; ancak bu girişim başarısız olmuştur. 1937 yılında İtalya ile Almanya anlaşınca Hitler, Avusturya üzerindeki
isteklerini sertleştirmeye başlamış ve Avusturya üzerinde baskı kurmuştur. Bunun üzerine Avusturya'da 12 Mart
1938'de plebist yapılması kararlaştırılmıştır.Ancak plebisist'ten bir gün önce Alman birlikleri Avusturya'yı işgal
etmiş ve Avusturya Ordusu hiçbir direniş göstermemişdir. Ertesi gün yapılan plebisit'te birleşme %99'dan fazla bir
oy almıştır

Münih Antlaşması ve Çekoslovakya'nın bölünmesi

Almanca konuşan nüfusun yaşamakta olduğu bölgelerin, Alman topraklarına katılmasıdır. Bu stratejik evrenin
adımları, 12 Mart 1938'de, Avusturya'nın ilhak edilmesiyle başlamıştır. Ardından ikinci adım Çekoslovakya
toprakları içindeki Sudet bölgesidir. Hitler'in baskısıyla 29 Eylül 1938 günü imzalanan Münih Anlaşmasıyla Sudet
bölgesi Almanya'ya verilmiştir. Konferans, Alman, İtalyan, İngiliz ve Fransız başbakanlarının katıldığı,
Çekoslovakya'nın temsici bulundurmadığı bir anlaşmadır. Anlaşmanın hayata geçirilmesi konusunda Hitler, hiç
zaman kaybetmemiştir. Anlaşma, 1 Ekim 1938'de yine silah kullanılmaksızın, uluslararası anlaşmalara dayanılarak,
nüfusunun yüzde elliden fazlasını Almanların oluşturduğu Sudet bölgesinin Almanlarca işgal edilmesine
dayanmıştır. 15 Mart 1939'da ise Çekoslovakya'nın kalanını da topraklarına eklemeleri anlaşmada yer almıştır.
Bu olaylara kadar Hitler, stratejisinin adımlarını atarken, silah kullanmamıştır. Ancak geriye tek sorunlu bölge
kalmıştır: Danzig bölgesi. Versay Anlaşmasıyla Polonya'ya verilen Danzig bölgesi, hâlâ Alman yönetiminde olan
Doğu Prusya ile Almanya arasındaki kara bağlantısını kestiğinden, Alman Hükümeti, Polonya hükümetinden, Doğu
Prusya'yla arada bir kara bağlantısı oluşturulması yönünde bir teklifi görüşmesini istemiş ve böylece Danzig Sorunu
ortaya çıkmıştır.

Alman-Sovyet Paktı
3 Mayıs 1939'da Sovyet Dışişleri Komiseri olan Litvinov görevden alınarak
yerine Vyaçeslav Mihayloviç Molotov atanmıştır. Bu atama Sovyet dış
politikasında keskin bir dönüşe işaret etmiştir. Litvinov döneminde SSCB,
Alman yayılmacılığına karşı Birleşik Krallık ve Fransa ile bir protokol
oluşturmak için girişimlerde bulunmuş, ne var ki her seferinde reddedilmişti.
Molotov döneminde ise SSCB, Alman hükümeti ile bir saldırmazlık paktı için
çalışmıştır. Uzun diplomatik görüşmeler sonucunda 23 Ağustos 1939 günü
SSCB ile Almanya arasında bir saldırmazlık paktı imzalanması karara
bağlanmiştır

Genel Nedenler
• Almanya: Adolf Hitler, öncelikle Orta Avrupa, ardından Doğu ve Batı İmzalayan Molotov, arkada Ribbentrop
Avrupa'yı Almanya topraklarına katmak amacındadır. İkincil planı ise ve Stalin (23 Ağustos 1939, Moskova)

Asya'yı, özellikle Sovyetler Birliği ve Yakın Doğu'daki stratejik noktaları

ele geçirmektir.
II. Dünya Savaşı 5

• Japonya: I. Dünya Savaşı sonunda Almanya'nın Uzak Doğu sömürgeleri Japonya'ya verilmişti. Üstelik Çin'in bir
bölümü de Japonya'nın hakimiyetindeydi. Ancak bu kadar sömürge bile hızla sanayileşen ve büyüyen Japon
ekonomisini doyuramıyordu. Ekonomik çıkarlar için ABD ile yakınlaşan Japonya, savaşın patlak vermesi ile
Almanya'ya yakınlaşmıştır. Pearl Harbor Saldırısı ile kesin olarak savaşa girmiştir.
• ABD: Savaşın başında tarafsız kalan ABD, sonraları Fransa ve Birleşik Krallık'a silah yardımı yapmıştır. Japonya
tarafından Pearl Harbor'da saldırıya uğramış ve kesin olarak savaşa girmiştir. ABD'nin savaşa gimesi ve
Almanların Sovyetler Birliği'ni istila etmesi savaşın seyri değişmiş, Almanya genişleme politikası yerine var olan
sınırlarını koruma politikasını uygulamıştır.
• Sovyetler Birliği: I. Dünya Savaşı'ndan sonra batı yerine Orta Asya'ya yönelik politikalar izlemiştir. Zengin
petrol rezervleri sayesinde savaşta lojistik ve teknoloji alanlarında en güçlü devletlerden biri olmuştur. Almanya
ile saldırmazlık anlaşması yapmasına rağmen Alman istilasına uğramıştır. Almanlar bu istilası ve SSCB'ye karşı
aldığı yenilgiler II. Dünya Savaşı'nın seyrini değiştirmiştir.
• Birleşik Krallık: Adolf Hitler tarafından Avrupa'daki tek rakip olarak görülen Birleşik Krallık, Almanya'nın
Avrupa'nın tamamına yayılmasını önlemiştir. ABD tarafından sürekli mühimmatla desteklenen Birleşik Krallık,
ABD'nin savaşa girmesine kadar özellikle Kraliyet Hava Kuvvetleri ile ön plana çıkmış, Orta Avrupa'da kesin bir
hava hakimiyeti sağlamıştır. ABD'nin savaşa girmesiyle birlikte kara kuvvetleriyle ön plana çıkan Birleşik
Krallık, II. Dünya Savaşı'nın en büyük aktörü olmuştur.
• İtalya: I. Dünya Savaşı'ndan istediğini alamayan İtalya dar bir sömürge alanıyla sanayisini beslemeye çalışıyordu.
Ayrıca I. Dünya Savaşı'nda İtilaf devletleri ile görüş ayrılığına düşen İtalya, Mussolini'nin faşist politikaları
nedeniyle Avrupa'da sorun teşkil ediyordu. İtalya'nın eski Roma İmparatorluğu gibi güçlü bir devlet olmasını
isteyen Mussolini, Almanya ile yakınlaşarak Mihver devletler blokunda savaşa girmiştir. İtalya; Kuzey Afrika ve
Balkanlar'da ilerlemiştir.

II. Dünya Savaşı'nın gelişim süreci

II. Dünya Savaşı 6

Avrupa'da Savaşın Başlaması

Polonya
1 Eylül 1939 sabah saat 4.45'te Westerplatte'yi
bombalayan Alman Schleswig-Holstein zırhlısı
Alman Ordusu o dönemin en güçlü ordusuydu. Danzig Sorununun
diplomatik yollarla çözümünün uzun sürmesi üzerine Alman orduları 1
Eylül 1939 sabahı Polonya sınırlarını geçtiler. Yıldırım savaşı
tekniklerinin ilk kez hayata geçirilişi olan Polonya Seferi, bu ülkenin
toprak bütünlüğünü uluslararası platformda garanti etmiş olan Birleşik
Krallık ve Fransa'yı harekete geçirmiştir. 3 Eylül'de Birleşik Krallık,
bir gün sonra da Fransa, Almanya'ya savaş ilan etmiş ve seferberlik
hazırlıklarını başlatmıştır. Ancak Alman panzer birlikleri, harekâtın ilk
haftasının sonunda Polonya cephelerini yarmış ve geniş kuşatmalara
girişmiştir. Müttefiklerin askeri bir müdahalesi için artık olanak
görünmemektedir.

17 Eylül 1939 günü, Sovyet Kızıl Ordusuna bağlı birlikler Polonya'nın

doğu sınırlarından saldırırlar. İki ateş arasında kalan Polonya, 27 Eylül
1939'da teslim olur, direnen birlikler de 5 Ekim 1939 günü teslim
olurlar.
1940 yılının Haziran ayında Stalin, Baltık Ülkelerine gönderdiği
notada, SSCB'ye yakın hükümetlerin işbaşına getirilmesini ister.
Hemen ardından da Kızıl Ordu Litvanya, Letonya ve Estonya
topraklarına girer. 14 Temmuz'da bu ülkelerde yaptırılan genel
seçimlerle işbaşına gelen hükümetler SSCB'ye katılma kararı
alacaklardır. Böylece I. Dünya Savaşı sonunda yeni Sovyet
hükümetinin elinden çıkan bu topraklar tekrar kazanılmıştır ve bu
topraklar SSCB'nin Baltık Denizine açılmasında, Leningrad limanının
güvenliği anlamına gelmektedir.

Edward Rydz-Śmigły
II. Dünya Savaşı 7

Baltık Denizi konusunda Stalin'in

öngördüğü diğer bir önlem ise onu,
Finlandiya hükümetiyle görüşmelere
yönlendirecektir. Görüşmelere 9 Ekim
1939'da başlanmıştır. Görüşmelerden
bir sonuç alınamayacağı kanısına varan
Stalin yönetimi tarafından, 28 Kasım
1939'da, 1932 yılında imzalanmış olan
saldırmazlık anlaşmasının tek taraflı
olarak kaldırıldığı Fin hükümetine
bildirilir ve 30 Kasım 1939 da Kızıl
Ordu Finlandiya'ya saldırır. Bu hareket
Paris ve Londra'yı, Moskava'ya karşı
takınılacak tavır konusunda
Almanya'nın 1938-1942 yılları arasında Avrupa'da işgal ettiği ülkeleri gösteren harita. düşünmeye sevk etti. Birleşik Krallık
hükümeti Moskava ile siyasal
münasebetlerıni kesmeyı reddetti. Ancak her iki memleket halkoyunda Finlandiya lehinde şiddetli bir heyecan
uyanması, Polanya'nın yok edilmesi sırasında Almanya'yla bir savaşı göze alabilecek kuvvette olmadıkları inancıyla
hareketsiz kalmayı tercih etmiş Fransız ve İngiliz hükümetlerini, Finlandiya meselesinde harekete geçmeye zorladı.
Her iki hükümet de SSCB'ye savaş ilan etmeden Finlandiya'ya 100.000 kişilik bir askeri kuvvet yollamak kararı
aldılar. Böylece Fransa ve Birleşik Krallık küçümsedikleri Sovyet ordusuyla ve SSCB'yle, Almanya'nın yanı başında
savaşmayı göze almış oluyordu. Ancak Sovyet Rusyadan çekinen İsveç ve Norveç, müttefik kuvvetlerin kendi
topraklarından geçmesine izin vermediler. Bu red, müttefiklerin çok hazırlıksız oldukları bir sırada Sovyet Rusya'yla
savaşa girişmelerıne engel olarak ağır bir tarihi hatayı önlemiş oldu. SSCB'nin Finlandiya Seferi 6 Mart 1940'ta
Finlandiya hükümetinin, Ruslar’la barış görüşmeleri için masaya oturmak zorunda kalmasıyla son bulacaktır.

Kış Savaşı
SSCB’nin Kuzey batıda Baltık Denizine dar bir alanda Leningrad körfezi sahili vardı. Bunun hemen kuzeyinde ise
Finlandiya toprakları başlıyordu. Finlandiya sınırı Leningrad'ın sadece 32km. batısından başlamaktaydı.
Bu bölge SSCB için hayati önem taşımaktaydı. Bu yüzden Stalin bu toprakların SSCB'ye bağlı olmasının gerekli
olduğu görüşündeydi. Stalin’in Finlilerden istediği bu topraklar 1.700 kilometre karedir. Bunun karşılığında
Finlandiya-Rusya sınırının orta kesimlerinden 3.500 kilometre karelik bir araziyi teklif etmektedir. Finlandiya
hükümeti, böyle bir anlaşmaya varmanın, taviz vermek istemedikleri tarafsızlık tutumuyla bağdaşmayacağı
gerekçesiyle konuya sıcak yaklaşmadılar. Bunun üzerine Stalin bu toprakları satın almak istedi. Bu önerisi de
reddedildi.
Finlandiya’nın tutumu karşısında Stalin’in tutumu hızla sertleşti. 28 Kasım 1939 da, 1932 yılında imzalanmış olan
saldırmazlık anlaşmasının tek taraflı olarak kaldırıldığı Fin hükümetine bildirildi ve 30 Kasım 1939 da Sovyet
orduları savaş ilan etmeksizin Finlandiya’ya saldırdı ve ertesi gün Finlandiya'nın sınır şehri Terijoki (bugün
Zelenogorsk)'ye girerek, orada Fin komünist Otto Ville Kuusinen'in başkanlığında kukla bir devlet olan Fin
Demokratik Cumhuriyeti'ni ilan ettirdi.
6 Mart 1940 da Fin hükümeti, Ruslar’la barış görüşmeleri için masaya oturmaya razı oldu. Bu sırada Rus kuvvetleri
Koivisto (bugün Primorsk)'yu ele geçirmiş ve Viipuri'ye dayanmıştı.
Fin hükümeti anlaşmayı çaresiz kabul eder. Savaş boyunca Fin kayıpları 25 bin ölü ve yaralıdır. Sovyet kayıpları ise
49 bin ölü, 158 bin yaralı. Ancak Finlerin kaybettikleri toprakları geri alma arzusu yüzünden barış sadece 1 yıl sürdü
ve Finlandiya, Almanya'nın yanında savaşa girdi.
II. Dünya Savaşı
Kuzey Avrupa
"Weserübung" Harekâtı'nın
sorumlularından Büyükamiral Erich
Raeder
Alman Kruvazör Blücher, Norveç
Ordusu'na ait Oscarsborg Müstahkem
Mevkii'nin top ateşi ve torpido
saldırısının sonucu batmak üzereyken (9
Nisan 1940)
Benelux ve Fransa Savaşları
Dunkerque'da esir düşen Britanya ve
Fransa askerleri (Haziran 1940)
8
Fransız Başbakanı Reynaud, Parlamentoda gitgide artan gerginliği ve
halkoyunda gizli Stuttgart radyosunun (Bu radyo, Almanlarla işbirliği yapan
bir Fransız tarafından işletiliyordu. Stuttgart haini olarak adıyla anılan bu
Fransız, savaştan sonra yakalanarak kurşuna dizilmiştir) kışkırtıcı yayınlarıyla
çoğalan açık hoşnutsuzluğu gidermek için, bekleme politikasını terk ederek,
daha dinamik ve haşin bir politikayı denemek istedi. Bu amaçla Londra
hükümetini, İsveç çeliğinin Almanya'ya akmasını önlemek için Norveç'e bir
çıkartma yapmaya ikna etti. Ancak müttefik kuvvetlerden önce davranan
Almanlar, 9 Nisan 1940 sabahı Norveç'e, deniz yolunun güvenliği için de
Danimarka'ya saldırdı. Norveç'in istilası'ndaki stratejik amaçları İsveç'ten
ithal ettikleri demir cevheri yolunun güven altına alınması ve Norveç
fiyortlarında denizaltıları için üsler oluşturabilmekti. Danimarka kısa sürede
teslim olurken Norveç direnme gösterdi. 10 Haziran 1940'da Norveç de teslim
oldu. Müttefiklerin Norveç'te oynadığı kumar, askeri bir bozgun ve manevi
bir yıkılışla sona ererken, Norveç'i de Alman işgali altında esir bir ülke
durumuna getirdi. 24 Nisanda Norveç bir hükümet komiserinin emrine verildi
ve Quisling'in başkanlığında bir nasyonel-sosyalist hükümet kuruldu.
Meclislerin güvensizliği karşısında Reynaud hükümeti 9 mayısta,
Chamberlain hükümeti 10 mayısta istifa ettiler. Aynı gün Alman saldırısı
beklenmedik bir anda batıya döndü. Reynaud istifasını derhal geri aldı;
Chamberlain yerine İngiliz kabinesini Churchill kurdu. Avrupa ve bütün
dünya için karanlık ve felaketli günler başlıyordu. Belçika ise 27 Mayıs'ta
teslim oldu.
Batı Cephesi
10 Mayıs 1940 günü, 110 yedek tümen tarafından desteklenen 190 tümenden
meydana gelmiş bir Alman ordusu, 91 Fransız tümeni, 12 Belçika tümeni, 12
İngiliz tümeni, 1 Polonya tümeni ve küçük bir Hollanda ordusu tarafından
müdafaa edilmekte olan batı cephesine taarruza geçti. Almanların savaş planı
ise ancak şubatta kesin şeklini alıyordu. Belçika ve Hollanda'ya yönelen
saldırılarla Manş Limanını (Fransa Seferi) ve Paris'i ele geçirmek. Asıl
taarruz ise daha güneyde, Arden Ormanları üzerinden Sedan yönünde Fransa
topraklarına yöneliyor. Hitler, Birleşik Krallık ve Fransa'nın Almanya'ya
Hollanda ve Belçika'yı geçerek hücum edeceğini bildiğinden kuvvetlerinin
çoğunu Belçika üzerine sevk etti. Bunun üzerine Fransa ve Birleşik Krallık
ordusunun en mükemmel silahlandırılmış motorize birlikleri derhal, Alman
ordusunu kuzeyden kuşatmak ve gerisinde Ruhr Bölgesini ele geçirmek
amacıyla Belçika üzerinden hücuma geçtiler. Ancak Alman birlikleri korkunç
bir hızla ilerliyordu. Paraşütçü birliklerinin göz açtırmayan hücumları
II. Dünya Savaşı 9

sonunda Meuse üzerinde birçok köprüler ve Hollanda'nın meşhur "Eben

Emael" kalesi Almanların eline geçti. Hava bombardımanlarıyla yerle bir
edilen Rotterdam ve hemen ardından La Haye işgal edildi. Hollanda bir
baştan bir başa Almanlar tarafından işgal edildi. Kraliçe Vilhelmina Birleşik
Krallık'a sığındı, ordu yok edildi, müttefiklerin zırflı birlikleri süratle güneye
çekilmeye başladı. Bir başka Alman ordusu da Lüksemburg üzerinden
geçerek Meuse Nehrine varmış, nehri Namur'la Sedan arasındaki birçok
noktadan geçmişti. Sedan Harekâtı 15 Mayıs'ta tam bir bozgun halini aldı.
Fransız sınırının delinmesi, Belçika birliklerini Anvers-Louvain müdafa
hattını terk ederek Lys'e ve İngiliz birliklerini Douai-Peronne hattına
çekilmek zorunda bıraktı. Paul Reynaud 16 mayısta Suriye'de bulunan
Genaral Weygand'ı General Gamelin'in yerine tayin etti. Weygand
Abbeville'den kuzeye ve Ypres'den güneye giden iki hat üzerinde taarruza
geçti; ancak önemli bir sonuç alamadı. Belçika orduları 25 ile 28 mayıs Fall Gelb (Sarı Harekâtı: Benelux'a
saldırı) ve Fall Rot (Kırmızı Harekâtı:
arasında ümitsiz bir savaşla Lys üzerinde karşı koydu. 26 Mayısta İngiliz
Fransa'ya saldırı) planlayan Tümgeneral
birlikleri anavatana dönme kararı aldılar. 27 mayısta Belçika sınırı birçok Erich von Manstein
noktada delindi. Belçika'nın, düşmana karşı koymasına artık imkân yoktu.
Kral Leopold, 28 mayısta Almanlarla teslim anlaşmasını imzaladı. Bu üç
ülkenin tümüyle istilasını önlemek için İngiliz Yurtdışı Sefer Kuvveti ve
Fransız orduları kuzeye ilerleyince, taarruz çıkış hattı Arden Ormanları olan
ve Manş Kanalı yönünde ilerleyen Alman zırhlı birlikleri tarafından
kuşatılmış oldular. Gerçek şuydu ki Belçika, müttefik ordularının mağlubiyeti
ile, izleri savaştan sonra dahi silinmeyecek çok ağır ve feci şartlar altında
kaderiyle baş başa bırakılmıştı. Belçika'nın işgali üzerine İngilizler kıtadaki
235.000 kişilik ordularını ve Fransızlar 115.000 kişiye varan kuvvetlerini
Almanların aralıksız bombardımanları altında, büyük zorluklarla, Dunkerque
limanından deniz yoluyla tahliye edebildiler; ancak bütün silah, cephane ve
mühimmat kaybedilmişti.Bu, müttefiklerin meşhur kuzey ordusunun sonu
demekti.

Fransa'da, Başkan Paul Reynaud, kendisini bekleyen çok zor olaylara karşı
Hitler'in Paris ziyareti (solda Albert
koyabilmek için 18 Mayısta Maraşel Petanin'i hükümete davet etmişti. 15
Speer, sağda Walter Frentz, 23 Haziran
haziranda ise orduda zırhlı birliklerin ısrarla kullanılmasını isteyen Genarel de 1940, Palais de Chaillot, Paris)
Gaulle'ü Savaş Bakanlığı Müşteşarlığına tayın etti. Hükümetin değişmesi
Fransa'nın kaderini değiştirmedi. 14 Haziran 1940'ta Alman birlikleri Paris'e
girdi. Aynı gün hükümet Bordeaux'a çekildi. Alman askerleri Paris'e
girmeden 4 gün önce (10 haziran) İtalya, Birleşik Krallık ve Fransa'ya savaş
ilan etti. Bu sırada Alman ordusu Loire yönünde ilerliyor, Maginot hattını
geçerek İsviçre sınırına doğru yürüyordu. Fransa çöküyordu. Reynaud 16
haziranda istifa etti.Yeni kabineyi Maraşel Petain kurdu ve 17 haziranda
İspanya'nın aracılığı ile Almanya'dan,Vatikan aracılığı ile de İtalya'dan teslim
şartlarını bildirmesini istedi.Bu sırada Münihte buluşmuş olan Hitler ve
Hitler ve generalları, Compiegne
Mussolini,Fransa'ya teklif edilecek olan mütareke şartlarını belirliyorlardı. 22 ormanında tarihî vagonda ateşkes
Haziran 1940'da Fransa ateşkes anlaşmasını Almanya ile imzalar.Aynı gün imzalamadan önce Mareşal Ferdinand
Alman orduları Lyon'a girer.İtalya ile mütareke anlaşmasını 24 haziranda Foch'un heykeline bakarken
II. Dünya Savaşı 10

Roma da imzalandı. Alman güçleri kuzey Fransa’yı ve Fransa'nın Atlas Okyanusu kıyılarını işgal etti, Fransa
topraklarının üçte ikisi, Alman kontrolüne girmiştir.İtalyan zırhlı birlikleri de Alpler bölgesinden Fransa'ya
girmiştir.Menton,İtalya'nın kontrolüne girmiştir. Ayrıca Fransız Somali'sindeki Cibuti limanı ve Cibuti-Adis Abela
demiryolu üzerinde İtalya'ya tasarruf hakkı tanınıyordu.Fransa bu savaşta 100.000 asker kaybetmiş, sivil halktan
80.000 kurban vermiştir.

Britanya Savaşı

Fransa'nın savaş dışı kalmasıyla Almanya'nın karşısında tek bir düşman

kalıyordu: Birleşik Krallık. 19 Temmuzda Hitler, Birleşik Krallık'a barış
teklifinde bulundu; ancak Londra bu teklifi şartsız olarak reddetti. Böylesıne
bir barış, Almanya'nın kıta üzerindeki hakimiyetini tanıması demek oluyordu.
Bu red üzerine Hitler, Birleşik Krallık'ı da barış masasına oturmaya zorlamak,
gerekirse istila etmek için Britanya Savaşını başlatmıştır. Hitler, İngiliz
filosunu imha etmek ya da felce uğratmak konusunda pike bombardıman
Londra, 1940 uçaklarına güveniyordu. Britanya Savaşı, Almanya tarafından, Britanya'nın
istilası için hazırlanmış olan Denizaslanı Operasyonu'nun hazırlık evresi
olarak düşünülmüş olup, RAF'ın (İngiliz Kraliyet Hava Kuvvetleri) imhasını
amaçlamaktadır ve esas olarak Luftwaffe (Alman Hava Kuvvetleri) tarafından
yürütülmüştür. 8 Ağustosta Goering hava kuvvetlerine hücum emri verdi;
ancak Alman uçakları Birleşik Krallık'ta ümit etmedikleri kahramanca bir
müdafaayla ve tanımadıkları bir silahla karşılaştılar. Bu yeni silah radardı. Bu
yeni aletle İngilizler, Birleşik Krallık'a doğru yola çıkan Alman uçaklarınıın
yerlerini ve istikametlerini çok önceden keşfedebiliyorlardı. İngiliz hava
filosunu savaş dışı bırakmayı hedef alan Alman uçakları, her hücumdan ağır
kayıpla dönüyordu. Bu durum karşısında Almanya, İngiliz hava ve deniz
üslerini ve endüstri merkezlerini hedef almaya başladı. 6 eylülde Alman
saldırısı, Londra üzerine toplandı. Londra bir ay boyunca hergün bombalandı.
Bu bombardımanlar sırasında 14.000 kişi ölmüş, 20.000 kişi yaralanmış
olduğu düşünülmektedir. İngiliz havacıları, Alman uçaklarına, Londra'da
yarattıkları cehennemi çok ağır bir şekilde ödetti. RAF'ın sert direnci
Britanya Savaşında Alman hava filolarını karşısında Luftwaffe, Goering'in emriyle 7 Ekim'de geri çekilmek zorunda
komuta eden Mareşal Albert Kesselring kalmış ve harekât başarısız olarak sona erdirilmiştir. Bu savaşta, RAF 700
uçak kaybetmesine karşın, Luftwaffe'nin kaybı 3000 uçağı geçiyordu. Londra
savaş süresınce hergün bombardımana tutuldu. Ekimde şehre atılan bomba sayısı 10.000, kasımda ise 7500 olarak
tespit edilmiştir. Aralık ayında şehirde büyük hasarlar oldu; 1941 yılı başında Coventry'de ayakta kalmış tek bir
duvar yoktu. Ama buna rağmen Hitler, partiyi kaybetmişti. Napolyon gibi o da, hayatının en tehlikeli kumarını
oynamak ve ingiltere ile bir ölüm-kalım savaşına girişmek zorundaydı. Böylece mücadele, karayla denizin
çarpışması olarak bir başka cephede yeniden başlıyordu.
II. Dünya Savaşı
Kuzey Afrika Cephesi
DAK komutanı Tankçı Orgeneral Erwin
Rommel (Ekim 1942'de Mareşallığa
yükseltildi.)
Bernard Montgomery, Archibald Wavell
ve Claude Auchinleck
Bernard Montgomery
Geçidi'ne ve Rommel'in merkezdeki garnizonuna saldırırlar. Halfaya Geçidi, her iki tarafın askerleri arasında
"Cehennem
11
İtalya'nın 10 Haziran 1940'da Almanya safında savaşa girmesiyle savaş
Kuzey Afrika'ya da sıçramış oldu. Zaten Libya, Eritre ve Somali İtalyan
kontrolündeydi.
İtalya'nın Kuzey Afrika'da operasyon alanı olarak belirlediği bölge, Nil Nehri
ve Tunus arasında kalan Batı Çölü'ydü. 1939 yılı ortalarında itibaren
Mısır'daki İngiliz Orta Doğu Kuvvetleri, Libya'daki İtalyan kuvvetlerini
yoklama taarruzlarıyla taciz etmekteydi. General Creagh komutasındaki 7.
Zırhlı Tümenin askerleri bu çatışmalarla “çöl fareleri” olarak anılacaktır.
Libya’daki İtalyan kuvvetleri Mareşal Graziani komutasında 7 tümenlik ve
300 tanklık bir kuvvetle 13 Eylül 1940’da İngilizlere saldırmışlar, Mısır
topraklarında az biraz ilerledikten sonra, ciddi bir direnişle
karşılaşmamalarına karşın Sidi Barrani'de duraklayıp savunma sistemleri
oluşturmaya koyuldular. Aralık ayında henüz Nil Irmağına ulaşamadan
Wavell’in komutasındaki birlikler tarafından durduruldular. Çarpışmalar
sonunda İtalyanlar Bingazi’nin ötesine püskürtüldü.
7 Aralık 1940 gecesi, General O'Connor komutasındaki bir İngiliz birliği
İtalyan mevzilerine saldırdılar. Sidi Barrani'nin İngiliz kuvvetlerinin eline
geçmesiyle İtalyan birlikleri dağılmışlardır.
3 Ocak 1941'de yeniden taarruza geçen O'Connor, 22 Ocak da Tobruk
limanına ulaştı ve ileri Harekâtını sürdürdü. 7 Şubat 1941'de Bingazi'ye
ulaşmıştır. İtalyan birliklerinin Kuzey Afrika'da pozisyonlarını korumaları
iyiden iyiye güçleşmişken, İngiliz hükümetinin dikkatinin Balkanlar'a
yönelmesi nedeniyle Kuzey Afrika'daki harekât durmuştur.
12 Şubat 1941'de General Erwin Rommel Kuzey Afrika'da yeni oluşturulan
Alman Kuzey Afrika Kolordusu'nun komutanı olarak Trablusgarp'a
ulaşmıştır. Rommel, 31 Mart 1941 günü El Ageyla'daki İngiliz birliklerine
sürpriz bir baskın düzenleyerek kenti ele geçirir. 2 Nisan 1941 de,
Almanya'nın Balkan Cephesini açmasından iki gün sonra Bingazi yönünde
ilerlemesine devam eden Rommel, İngiliz 2. Zırhlı Tümenini kuşatma altına
alıp teslim olmak zorunda bırakmıştır.
Rommel'in birlikleri Batı Çölü'nde 600 km. kadar ilerlemişler, fakat Tobruk
limanı İngilizlerin elinde kalmıştır. Nisan 1941 ayı içinde Rommel iki kez
Tobruk'a yüklenirse de sonuç alamaz.
15 Mayıs 1941 sabahı İngiliz birlikleri Alman hatlarına "Brevity Harekâtı"
kodadıyla bilinen bir taarruzda bulunurlar. Halfaya Geçidi'ni ele
geçirmelerine karşın Almanların karşı taarruzları sonucu Brevity Harekâtı
başarısız olmuştur.
14 Haziran 1941 gecesi İngiliz birlikleri ikinci bir taarruza giriştiler. "Savaş
Baltası Operasyonu" kod adlı bu harekâtda İngiliz birlikleri, Halfaya
Geçidi" olarak adlandırılacaktır
II. Dünya Savaşı 12

Kuzey Afrika'da Alman zırhlı
arabalarından SdKfz 231, 1942
Matilda Mk II piyade tankları
(El-Alamein)
bundan böyle. Her iki taarruz da İngilizler açısından başarısız olur. Harekâtın
üçüncü günü başlarken Rommel, tüm birliklerini, İngilizlerin geri çekilme
hattını tutmak amacıyla Halfaya Geçidi'nin yanından ileri sürecektir. Bu
tırpan hareketi durdurulamayınca İngilizler geri çekilmek zorunda kalırlar.
Tobruk'taki köprü başına ulaşma yönünde İngilizlerin üçüncü girişimi,
"Crusader Harekâtı" olarak kayıtlara geçmiştir. 18 Kasım 1941'de başlatılan
harekât bu kez başarılı olur. 4 Aralık 1941'de Rommel, Tobruk önlerinden de
çekilmek zorunda kalmıştır. Rommel, daha önce savunma hatları oluşturduğu
Gazala Hattı'na çekilmiştir ama, 13 Aralık 1941'deki İngiliz saldırısı
karşısında geri çekilmek zorunda kalır, İngilizlerin 200 tankına karşılık elinde
kullanılır durumda 30 tankı vardır.
27 Aralık 1941 tarihinde Rommel, birkaç gün önce ulaşan 30 tanklık takviye
kuvvetini kullanarak İngiliz hatlarını yeniden Gazala Hattı'na kadar ileri
itmiştir.Alman Afrika birliklerinin başarılı olamamasının en büyük sebebi
ingiliz casus denizaltılarından biri olan SARAH'ın Almanların deniz yoluyla
ulaştırdıkları mühimmatlarının yollarını ve geçiş zamanlarını tespit etmesi ve
böylece Alman ve İtalyan deniz ikmalimin kesintiye uğramasıdır.Rommel
sipariş ettiği silahların yaklaşık yarısına ulaşabiliyordu.
21 Ocak 1942'de Rommel yeniden taarruza geçmiştir. Bu harekât İngiliz
birliklerini Bingazi'ye kadar geri atacaktır.

Balkan Cephesi

Marita Harekâtı (Yunanistan)

II. Dünya Savaşı sırasında Nazi Almanyası'nın Yunanistan Savaşı'nda ülkeye saldırması ile Nisan 1941'de başlamış
ve Ekim 1944'te Almanya'nın ana topraklardan geri çekilmesi ile son bulmuştur. Geri çekilmenin ardından yine de
Girit ve bazı önemli adalar 1945 Haziran'ına dek Alman askerî birliklerinin denetimi altında kalmıştır.
Yunanistan'ı ilk olarak işgâl etmeye kalkışan devlet İtalya'dır. Ekim 1940'ta ülkeye saldıran İtalya'nın Yunanistan'ı
almada yaşadığı başarısızlığın ardından Alman lider Adolf Hitler, Balkanlar'ı kontrol altına alabilmek için ordusunu
doğruca Yunanistan'a yönlendirmiştir. Hızlı bir "Yıldırım savaşı" taktiği ile 1941 Nisan'ında ülkeye girilmiş ve
Mayıs ayının ortalarına doğru Yunanistan, Almanya, İtalya ve Bulgaristan olmak üzere üç farklı devletin işgâli
altında kalmıştır.
İşgâl altında olunan süre boyunca sivil Yunanistan halkı birçok zorluk ile karşı karşıya kalmış ve 300.000 sivil açlık
ve salgın hastalıklardan dolayı yaşamını yitirmiştir. Ülkenin ekonomisi tamamı ile çökmüştür.Bu güçler ülkeyi
denetim altında bulunduran gruplara karşı gerilla atakları ile saldırmışlar ve büyük casusluk eylemlerinde
bulunmuşlardır. 1943 yılına gelindiğinde bu direnişçi gruplar birbirleriyle çatışmalara girmişler ve tam bağımsızlığın
alındığı 1944 yılında krizde olan ülkede iç savaşın çıkmasına neden olmuşlardır.
II. Dünya Savaşı 13

Merkür Harekâtı
II. Dünya Savaşı'nda 20 Mayıs 1941 sabahında Fallschirmjäger'lerin (Alman Paraşütçü Hafif Piyadesi) Girit Adasına
havadan indirilmesi ile başlamıştır. İşgal amaçları bağlamında başarıya ulaştıysa da, Alman tarafının verdiği
kayıpların büyüklüğü nedeniyle, Alman ordusu bir daha hava indirme operasyonu yapmamıştır.
Girit Muharebesi dünya tarihindeki en büyük hava indirme operasyonu olarak nitelenmekte olup ve tüm dünyada
hava indirme tümenlerinde taktik açıdan öğretilen önemli bir muharebedir. Her ne kadar Müttefiklerin II. Dünya
Savaşı'nda yapmış olduğu Market Garden Operasyonu'nda daha fazla sayıda paraşütçü komando kullanıldıysa da söz
konusu operasyon zırhlı birliklerle desteklendiğinden, hava desteği dışında destek olmadan yapılan bu Alman
saldırısı en büyük hava indirme operasyonu olarak kabul edilir.

Doğu Cephesi I

"Barbarossa"
Norveç, Fransa ve Balkanlar'ın istilasıyla, Batı'dan gelebilecek bir dizi askeri
tehdidin önlemini almış olan Hitler, dikkatini bu kez doğuya, Sovyet Sosyalist
Cumhuriyetler Birliği'ne çevirmiştir. 22 Haziran 1941 günü kısa bir hazırlık
ateşinin ardından Alman panzer birlikeri Sovyet sınırını geçerler.
Böylece II. Dünya Savaşının Doğu Cephesi savaşlarının açılış hamleleri
sayılabilecek Barbarossa Harekâtı başlamış olur.
Doğu Cephesi 22 Haziran 1941 tarihinde başladı ve harekâtın ilk aylarında
Wehrmacht’ın hızlı ilerleyişine ve Kızıl Ordu’nun ciddi ölçüde kayıplarına
sahne oldu. Emrindeki tank kolordularıyla hızla Moskova önlerine gelen
Mareşal Fedor von Bock, Hitler tarafından zorla geri dönüp Smolensk'teki
Rus ordularını esir alması istenince, Moskova'yı terketmiş olan Stalin zaman
Fedor von Bock
kazanıp kendi birliklerini savunma yapmaları için Moskova'ya yığdı.
Sonbahar aylarındaki yağışlar, Rus direnişinin giderek kendini toparlaması ve
sertleşmesi, ardından da o yıl erkenden bastıran kış şartlarının oluşturduğu
zorluklarla Alman ordularının ilerleyişi durma noktasına geldi. 5 Aralık 1941
akşamı, Moskova'ya yönelik Alman saldırıları sonlanmak zorunda kaldı.

Barbarossa Harekâtı, 22 Haziran 1941
Stalingrad Muharebesi
1942’de Hitler, Karadeniz'le Hazar Denizi arasında bulunan Kafkasya petrol
yataklarını ve bu bölgenin hemen kuzeyindeki Don ve Donets nehirleri
arasındaki sahayı ele geçirmeyi hedefledi. Bu planın ilk adımı Mavi
Operasyon kod adıyla bilinecektir. Mavi Operasyon, Alman ordularına
Stalingrad ve Kafkasya yolunu açmak içindir. Mavi Harekâtının bu hedeflere
ulaşmasından sonra Alman orduları iki grup olarak operasyonları sürdürdüler.
Stalingrad kentinin ele geçirilmesi yönündeki operasyonlar, Stalingrad
Muharebesi ile II. Dünya savaşı’nın dönüm noktalarından biri oldu.

Stalingrad’ı kuşatan Alman birlikleri Rusların Uranüs Operasyonu kod adını verdikleri karşı taarruzla çembere
alındı. Çemberi kırmak amacıyla Alman Don Ordu Grubunun giriştiği Kış Fırtınası Operasyonu ise Kızıl Ordu’nun
karşı operasyonu (Küçük Satürn Operasyonu) ile başarısızlığa uğramıştır.
II. Dünya Savaşı 14

Küçük Satürn Operasyonu’nun başarısının hemen ardından Kızıl Ordu, Satürn

Operasyonu ile, Kafkasya’da zaten güçlükle ilerlemekte olan Alman
ordularının geri bağlantısını kesmek amacıyla taarruzlara başlamıştır. Bu
taarruzların durdurulamayacağı ortaya çıkınca Alman birlikleri 1943 yılının
Ocak ayı başlarında Kafkasya’dan çekilmek zorunda kalmışlardır.
1943 yılı ocak ayı ortalarına doğru daha kuzeyde Kızıl Ordu’nun giriştiği
karşı taarruzlar sonucu, Don ve Donets bölgesi tekrar Rusların kontrolüne
geçmiştir

Semyon Konstantinoviç Timoşenko

Asya-Pasifik Cephesi

Pearl Harbor
Japonlar güçlerine güveniyordu. En güçlü, en modern donanmanın ellerinde
oluşu, Çin'in zengin bölgelerinin işgalini tamamlamaları ve Avrupa'daki
karışık ve güvensiz durum Japonları Avrupa Uzakdoğu sömürgelerine saldırı
arzularını körükledi. Endonezya(Hollanda Hindistanı), Pasifik adaları, Fransız
Çinhindi, Burma ve Hindistan iyi bir hedef olarak namluda duruyordu. Ancak
kolay gibi görünen bu harekât Japonlara göre güçlü ve resmen olmasa da
Müttefik cephesine destek verebilecek bir Amerikan deniz filosu Pasifik'te Çin-Japon Savaşı ve Pasifik Cephesi
(1937-1942)
bulunurken gerçekleştirilemezdi. Bu amaçla bir nevi Amerikan su üstü
gücüne suikast olacaktı. Japonlar da Amerika kendini toparlayana dek,
kızaklardan yeni binlerce tonluk savaş canavarları çıkarmadan evvel işgal
işini bitirmiş halde muzafferiyetlerinin tadını çıkaracaklardı. Bu büyük görev
amacıyla o güne dek denizlerde kullanılmamış büyüklükte bir hava gücü
Amiral Nagumo'nun yönetimine verildi. Birçok savaş gemisi ve uçakları
Oahu yakınına taşıyacak altı uçak gemisi hazırlandı. Torpil uçakları, Vals
uçakları, yüksek irtifa bombardıman uçakları; gemileri yoketme işi, avcı
uçaklarıysa Amerikan uçaklarını henüz yerdeyken imha için(Alman
taktiği)uçak gemilerine yerleştirildi. Toplam 429 uçak kendine güvenle yola
koyuldu... Başlangıçta, ABD savaşa doğrudan katılmasa da, İngiltere’ye
büyük ölçüde ekonomik ve askeri malzeme yönünden destek sağlıyordu.

7 Aralık 1941’de, bir pazar sabahı, Japon uçak gemilerinden havalanan

yüzlerce avcı, torpido ve bombardıman uçağı, Hawaii Adalarından Oafu
Adasında bulunan Pearl Harbor deniz üssüne geniş çaplı bir hava saldırısı Oramiral Isoroku Yamamoto (Japon
düzenledi. Japonlar bombaladıkları 8 Dretnoddan 6'sını batırdı ya da İmparatorluk Donanması Başkomutanı)
kullanılamaz hale getirdi. Amerika donanmasına ait 3 uçak gemisi (CV-5
USS Yorktown, CV-6 USS Enterprise, CV-8 USS Hornet)nin seferde
II. Dünya Savaşı 15

oldukları için bu saldırıdan kaçabilmesinden dolayı, Japonların bu hava

taarruzu her ne kadar başarılı görünse de esasen Japonya açısından büyük bir
şanssızlık olarak kabul edilmektedir.
Pasifik Savaşları'nın ilerleyen aşamalarında, deniz savaşlarında hava gücünün
belirleyici bir rol oynadığının kanıtlanması da göstermektedir ki, hava
unsurlarını taşıyan Amerikan uçak gemilerinin zarar görmemiş olması,
savaşın kaderi üzerinde yaşamsal bir rol oynamaktadır.
Yine de bu olay üzerine ABD Kongresi 8 Aralık 1941’de Japonya’ya savaş
ilan etti. Kaçınılmaz olarak Japonya'nın müttefiki olan Almanya ve İtalya 11
Aralık günü ABD'ye savaş ilan etti. Bir gün sonra ise Japonya, İngiltere,
Kanada ve Avustralya'ya savaş ilan etti.
Pearl Harbor baskınıyla aynı gün, Taiwan (Formoza) adasından kalkan Japon
uçakları Filipin Adalarına yönelik bir hazırlık saldırısı başlattı. Bu adalara
hemen ardından Japon birliklerince çıkarma yapılarak işgal edildi. General
"Malaya Kaplanı" Korgeneral Tomoyuki
Douglos MacArthur komutasındaki ABD ve Filipin güçleri geri çekilmek
Yamashita (25. Ordu komutanı)
zorunda kaldılar. Japonlar 1942 Mayısın'da Filipinler'i ele geçirdiğinde 36 bin
asker ve 25 bin sivil esir alındı.
İzleyen aylarda Japon kuvvetlerinin ileri Harekâtı devam etti. Guam, Wake
Adaları, Hong Kong, Malaya işgal etti. Malaya yarımadasındaki Singapur
1942 Şubat'ında Japonların eline geçti. Japon ilerlemesi, Brunei, Saravak,
Borneo, Timor, Cava, Sumatra, Selebes, Yeni Britanya, Solomon Adaları,
Yeni Gine’nin doğusu, Gilbert Adaları, Andaman Adası, ve Aleut Adaları'na
kadar yayıldı.

Bu başarılar Japonya'ya, Güneydoğu Asya denizlerinde kesin bir üstünlük

sağlamıştır. Yanan Amerikan zırhlı USS Arizona (7
Aralık, 1941)

Mercan Denizi
Nisan 1942 sonlarında Japonlar, Yeni Gine'nin güneydoğusundaki Port
Moresby'de ve Solomon Adalarının güneyindeki Tulagi'de hava üsleri
kurarak Avustralya ve Yeni Kaledonya arasındaki Mercan Denizinin
denetimini ele geçirmeye hazırlanıyorlardı.
Japonların Port Moresby'yi ele geçirme planını haber alan Müttefikler eldeki
bütün hava ve deniz kuvvetlerini alarma geçirdiler.Japonların 3 Mayıs'ta
Tulagi'ye çıkarma yapmaları üzerine, Tuğamiral Frank J. Fletcher Yanan Japon uçak gemisi Hiryū
(Midway)
komutasındaki keşif kuvvetine bağlı bir uçak gemisinden havalanan ABD
uçakları Japon çıkarma grubuna saldırarak bir destroyeri, birkaç mayın tarama
ve çıkarma gemisini batırdı.

4 Mayıs'ta Rabaul'den yola çıkan asıl Japon kuvvetlerini oluşturan deniz birliklerinin çoğu doğuya doğru dolambaçlı
bir yol izledi.
İki tarafın uçak gemileri 5-6 Mayıs günlerini birbirlerini aramakla geçirdi.7 Mayıs sabahı Japon uçak gemisinden
havalanan uçaklar bir ABD destroyeriyle tankerini batırdı.Fletcher'ın uçakları da Japon hafif uçak gemisi
II. Dünya Savaşı
Yanan Amerikan uçak gemisi USS
Lexington (Mercan Denizi)
Amerikan uçak gemisi USS Wasp
batmak üzere (Solomon Adaları, 15 Eylül
1942)
Japon uçakların saldırı altında Amerikan
uçakgemisi USS Hornet (Santa Cruz
Adaları Deniz savaşı, 26 Ekim 1942)
Çin-Burma sınırlarında Salween
Nehrinde Japonlara karşı savaşan Çin
Cumhuriyeti askerleri (Haziran, 1943)
Batıdaki Deniz Savaşları
16
Şoho'yu ve bir kruvazörü batırdı. Ertesi gün Japon uçakları ABD uçak gemisi
Lexington'ı batırdı ve Yorktaown'a büyük hasar verdi.Buna karşılık ABD
uçakları da büyük Japon uçak gemisi Shokaku'yu savaşamayacak ölçüde ağır
hasara uğrattı.
Çok uçak kaybeden Japonlar, hava korumasının yetersizliği ve karadan
havalanan Müttefik bombardıman uçaklarının saldırıları karşısında Port
Moresby'ye giden kuvvetlerini Rabaul'de geri çekmek zorunda kaldılar.
Zaferle sonuçlanan çarpışmalar boyunca yalnızca uçakları kullanan Müttefik
deniz kuvvetleri, hiçbir zaman Japon savaş gemilerine atış menziline girecek
kadar yaklaşmadı.
Midway
Midway Muharebesi (Japonca: ミッドウェー海戦 - Midway Kaisen /
Midway Deniz Muharebesi) (Japon kod adı: MI Harekâtı, MI作戦 / Emu Ai
Sakusen), Muharebenin amacı stratejik Midway adası'nı almak ve Amerikan
uçak gemilerini yok etmekti. Bu amaçla toplanan Japon armadası[kaynak
belirtilmeli]
nda 200 parçalık Japon filosunda 8 uçak gemisi ve 11 zırhlı
bulunuyordu.[kaynak belirtilmeli] Buna karşılık Amerikalılar 3 uçak gemisi
etrafında 76 parçalık bir filo hazırlayabilmişlerdi.
Ne var ki Japonlar güçlerini dağıttılar. İki uçak gemisini, Amerikalıları
kuzeye çekmek için Aleut Adaları’na doğru göndermişler, iki uçak gemisini
de esas filonun çok gerisindeki çıkarma filosuna tahsis etmişlerdi. Japon
şifresini çözen Amerikalılar birçok bocalamaya ve USS Yorktown (CV-5)’ın
bu sefer batmasına rağmen, Japon İmparatorluk Filosu’nun belkemiği olan en
önemli dört Japon uçak gemisini batırdılar. Bu savaşın Amerikalılar lehine
sonuçlanmasındaki en önemli etken Amerikan ordusunun Japon şifreleme
sistemini çözmeleri ve Japonların bundan haberi olmamasıdır. Japon uçak
gemilerinin batırılmasındaki etken ise Japon amiralinin hazırda bekleyen
silahları yüklenmiş muharebe uçaklarının saldırı filosu geri dönmedi diye
bombardıman cephanesi yüklemek amacıyla hangara indirmesi ve bu sırada
Amerikan uçaklarının gemilere saldırmasıdır.
Bu savaşta ve sonraki savaşlarda Japon donanmasının yenilmesindeki en
önemli etkenlerden biri Japon gemilerinde radar bulunmaması olacaktır.
Guadalcanal
Guadalcanal, II. Dünya Savaşı'nda Japonya'nın 3. Ana Savunma Hattının
bulunduğu bölge olarak bilinir. Amerikan donanması Midway zaferinden
sonra gözünü Guadalcanal'a çevirdi. Sahil çıkartmasında oldukça
zorlanıcaklarını sanıyorlardı. Fakat Japon askerlerinden çıkartma anında hiç
bir ses gelmedi. O anlık Amerikan askerleri kendilerini şanslı hissettiler.
Guadalcanal'da yaşayan yerliler sayesinde Japonların bulunduğu mevzilere
kadar ilerlediler.
II. Dünya Savaşı 17

Akdeniz’de müttefikler, özellikle İngilizler açısından deniz hakimiyeti yaşamsal bir önem taşımaktadır. İngiliz
İmparatorluğu'nun Uzak Doğu bağlantısı Akdeniz üzerinden sağlanmaktaydı. Ayrıca Kuzey Afrika'daki askeri
varlığının takviyesi ve ikmali açısından da bu deniz yolunun önemi büyüktü. Ard arda uygulanan başarılı deniz
operasyonları (Mers-el-Kebir Savaşı, Taranto Savaşı, Matapan Yarımadası Savaşı gibi) bu deniz yolunda İngiliz
hakimiyetini sağlamış olmakla birlikte bir süre için Uzak Doğu bağlantısı Afrika kıtasının güney ucu dolaşılmak
zorunda kalınarak sağlanmıştır.
Atlas Okyanusu'ndaki deniz savaşları ise, Bismarck olayı dışında, Alman denizaltılarıyla müttefik deniz ve hava
güçleri arasında sürmüştür. Savaşın genel çizgisi, deniz ticaret hatlarına saldıran Alman denizaltılarıyla onları
önlemeye çalışan müttefik su üstü gemileri ve uçakları arasında geçmiştir.
Görüntüler
• Bismarck [1]
• Japon Denizaltı I-12'nin Avrupa ziyareti [2]

Kuzey Afrika Çıkarması

8 Kasım 1942'de İngiliz ve ABD güçlerinden oluşan bir görev kuvveti Fas ve Cezayir kıyılarına bir çıkarma yaptı. 6
Ağustos 1942 günü başlayan İngiliz taarruzu karşısında (II. El Alameyn Savaşı), geri çekilmek zorunda kalan
Rommel, bu çıkarma harekâtı sonucu iki ateş arasında kalmış oluyordu.
General Montgomery komutasındaki İngiliz 8. Ordusunun ileri Harekâtı, Rommel'in döşemiş olduğu onbinlerce
mayın dolayısıyla ağır aksak ilerleyebiliyor.
Böylece İngiliz 8. Ordusu, 13 Aralık 1942'de Tobruk’a ulaşabiliyor. 1943 yılının ocak ayı sonunda ise Libya tümüyle
Rommel’in kontrolünden çıkmıştır. Artık Kuzey Afrika’da durum tümüyle ABD ve Ingilizlerin kontrolü altındadır.

İtalya Cephesi
10 Temmuz 1943 ve 2 Mayıs 1945 tarihleri arasında İngiliz ve
Amerikan donanmalarının Husky Harekâtı ile Sicilya'ya yapmış
olduğu çıkarmayla açılmış olan cephedir.
Müttefikler, Kuzey Afrika’daki Alman askeri varlığını ortadan
kaldırdıktan sonra İtalya'ya yöneldiler. İtalya'ya bir çıkarma
yapılmasından önce Sicilya adasındaki Alman askeri gücünün de
kırılması gerekmişti. İtalya topraklarına Müttefik çıkarması iki
noktadan yapılmıştır. General Montgomery’nin 8. Ordusu,
Sicilya’dan hareketle dar Messina boğazını geçerek İtalyan
çizmesinin parmak ucuna çıkmıştır.

İkinci çıkarma operasyonu olan Salerno çıkarması ise, Salerno'nun

güneyindeki iki plaja, bir İngiliz, bir Amerikan kolordusu
Monte Cassino enkazları
tarafından yapılmıştır. Çıkarmanın üçüncü gününde Müttefik
haraketı durdurulmuş, ancak ilerleyen günlerdeki takviyeler ve
ağır bombardımanlar sonucu sağlam bir köprü başı oluşturulabilmiştir.
Aynı gün İtalya, Müttefiklerle bir mütareke imzaladı, fakat bu mütareke Salerno çıkarmasına kadar gizli tutuldu.
Çıkarma birlikleri esas hedefleri olan Napoli'ye Harekâtın üçüncü haftasında ulaşıyorlar.
22 Ocak 1944'te Müttefikler Roma’nın 40 km. güneyinde, Anzio’ya bir çıkarma daha yapıyorlar.
Çok çetin çatışmalarla geçen İtalya Cephesi, 29 Nisan 1945'te İtalya topraklarındaki Alman birliklerinin müttefiklere
yenilmesi ve İtalya'nın kayıtsız şartsız teslim olması ile cephe kapanmıştır.
II. Dünya Savaşı 18

Doğu Cephesi II

Kursk
Kursk Savaşı (Almanya'nın verdiği kod adı: Unternehmen Zitadelle / Hisar Harekâtı), II. Dünya Savaşı sırasında
Doğu Cephesi'nde, Alman kuvvetlerinin Kursk çıkıntısına karşı 1943 Temmuz ve Ağustos aylarında giriştikleri
genel taarruzdur. Bugüne kadar yapılmış en büyük tank çarpışmaları ve bir günde en fazla kayıp verilmiş hava
çatışmaları bu muharebede gerçekleşmiştir. Almanların Doğu Cephesi'nde gerçekleştirdiği son stratejik taarruzdur.
Sonucundaki Sovyet zaferi, Doğu Cephesi'nde inisiyatifi Sovyetlere vermiştir ve savaşın sonuna kadar da öyle
kalmıştır.
Kursk çıkıntısı, Almanların Stalingrad'daki yenilgisi sonrasındaki Sovyet taarruzu ve Alman karşı saldırısı sonucu
oluşmuştu. Almanlar, çıkıntıyı kuzey ve güney kanatlarından keserek cepheyi kısaltmayı ve Kızıl Ordu birliklerini
çembere alarak yeni bir büyük zafer elde etmeyi umuyorlardı. Ancak Sovyetlerin, Hitler'in planları hakkında iyi bir
istihbaratı vardı. Bu ve Almanların yeni silahları, özellikle de Panter tankını bekleyerek taarruzu sürekli ertelemeleri
Kızıl Ordu'ya derin bir savunma hattı oluşturmak ve karşı saldırı için stratejik rezervleri uygun yerlere
konuşlandırmak için yeterli zamanı verdi.
Almanlar derin savunma hatları içinde tamamen yorulduktan sonra Sovyetler kendi karşı saldırılarını yaparak 5
Ağustos'ta Orel ve Belgorod'u ve 23 Ağustos'ta da Harkov'u geri alarak Almanları geniş bir cephede geri attılar. Bu
savaş 2 yıldır işgal altında kalan Kiev'in 2 Kasım 1943'te kurtarılmasının önünü açmıştır.
Sovyetler daha önce kış harekatlarında başarı elde etmişlerse de bu, Sovyetlerin savaştaki ilk başarılı stratejik yaz
harekatıydı. Bu stratejik operasyon daha sonra harp akademileri derslerinde yer aldı. Kursk Savaşı, bir Yıldırım
savaşının düşman hatlarını yaramadan yenilmesiyle sonuçlanan ilk muharebedir.

Bagration Harekâtı
Normandiya Çıkarması'ndan 16 gün sonra ve Almanya'nın Sovyetler
Birliği'ne savaş ilan ettiği günün üçüncü yıldönümünde, Alman hatlarının
merkez bölümünde, 22 Haziran 1944 günü geniş kapsamlı bir Kızıl Ordu
taarruzu başlatılmıştır. Stalin, harekâtın kod adı olarak prens Bagration’un
T-34 (Kursk Savaşı)
adını seçmiştir. Napolyon savaşları sırasında, çağın en üstün taktik
kumandanlarından biri sayılan Bagration, 1812 de Napolyon ordularına karşı
Borodino’da verilen savaşta ölmüştü.

Kızılordu askerleri, Dnepr Nehri geçişini
hazırlarken
Ruslar, 124 tümende 1,2 milyon asker, 5.200 tank, 30 bin top ve 6 bin uçağı
bu cepheye sürmüşlerdir. Almanlar bu saldırıya, eksik kadrolu 63 tümende
350 bin dolayında asker, 900 tank ve 10 bin topla göğüs germek
durumundaydılar. Taarruzun ilk günü bitmeden Alman hatları iki cephede
yarıldı ve 53. Kolorduyla birlikte Vitebsk kenti kuşatıldı. Aynı gece
Luftwaffe, Ukrayna’daki Poltava Amerikan üssüne bir hava akını düzenledi.
44 adet B-17 ağır bombardıman uçağı pistde imha edildi. Üsteki yarım
milyon galonluk akaryakıt da kullanılamayacak duruma getirildi.

Alman 53. Ordu’sunun yarı mevcudunu oluşturan 5 tümen için 25 Haziran'da Hitler, çekilme emrini verdi ama 28
Haziran'a gelindiğinde 53. Kolordu’dan geriye pek bir şey kalmamıştı. 53. Kolordu’nun 5 tümeninden sadece biri,
ağır kayıplarla Rus kuşatmasından kurtulabilmiştir.
Aynı gün mareşal Rokossovski emrindeki Sovyet kuvvetleri Minsk’in hemen güney doğusundaki Bobruisk kentini
ve dolayısıyla Alman 9. Ordusu’nu kuşatırlar. Kuşatma altındaki bu ordudan sadece 15 kişi kurtulabilecektir; Kızıl
Ordu 70 bin tutsak alır.
II. Dünya Savaşı 19

2 Temmuz 1944'te Rokossovski’nin öncü birlikleri, Minsk’in 60 km. batısında, Varşova bağlantısını sağlayan kara ve
demiryolunu keserler. Kızıl Ordu birlikleri bir haftada 225 km. yol kat ederek Alman tümenleri, kolorduları
arasından geçip Merkez Ordular Grubu’nun geri bağlantısını kesmiştir.
Merkez Ordular Grubu’ndan arta kalan 4. Ordu 3 Temmuz'da Berezina Nehri'nde kalan tek köprüden batıya geçerek
imha olmaktan kurtulur. Nehri geçmişlerdir ama Berezina Savaşı Alman 4. Ordu’su için çok ağır kayıplarla
sağlanabilen bir geçiş olmuştur. Ne var ki Berezina nehri'nin batısında tutunmak da mümkün olamaz. Zaten aynı gün
Minsk’in Rusların eline geçmesiyle de 4. Ordu kuşatılmış duruma düşmüştür. Havadan ikmal girişimleri de başlar
başlamaz başarısızlığa uğrar. 11 Temmuz 1944 günü, 4. Ordu’dan sağ kalanlar da teslim oldular. Böylece 1941
yazında Alman işgaline giren Beyaz Rusya bu harekatla kurtarıldı.
12. Kolordu komutanı general Müller, direnmenin intihardan farksız olacağını anlayarak elindeki tüm kuvvetlerle 8
Temmuz 1944'te teslim olmuştur. Berezina bataklıklarını geçip uçsuz bucaksız ormanlarda birkaç kola ayrılan 27.
Kolordu, çemberden çıkmak için çabalamaktadır şimdi. 13 temmuzda Vilna kenti Rus'ların eline geçer ve kenti
savunan Alman tümeni imha edilir.
Merkez Cephede yaşananlar tam bir bozgundur. Üç haftadan kısa bir sürede Kızıl Ordu’nun başardığı bu dev kıskaç
harekâtıyla Merkez Ordular Grubu, neredeyse tümüyle savaş dışı kalmıştır. Almanlar, 200 bin asker ve subay ile 22
generalin içinde bulunduğu toplam 55 tümenini kaybetmiştir. Bazı kaynaklarda ise Alman kayıplarının 400 bini
bulduğu belirtilmektedir.

Stratejik Bombardıman
II. Dünya Savaşı’nın özelliklerinden biri, gerek cephede olsun, gerekse cephe gerisinde, hava unsurlarının yoğun
olarak kullanılmasıdır. Cephe gerisine yönelen hava taarruzları, lojistik hedeflere yönelmiştir, silah sanayi tesisleri,
destek sanayi tesisleri, enerji santralleri, petrol depolama ve rafineri tesisleri, iletişim ve ulaşım hatları
bombardımanın hedefleri olmuşlardır.
Britanya Savaşı'nın son bulması ve Doğu Seferi'nin başlamasıyla Alman hava kuvvetlerinin önemli bir bölümü
Rusya'da bulunmaktadır. Dolayısıyla Alman hava kuvvetlerinin Batı'daki faaliyetleri, önleme faaliyetleri olarak
kalmıştır.
Böyle olunca Stratejik Bombardıman, esas olarak Müttefik bombardıman filolarının Alman tesislerine yönelik
bombardımanlarıdır. Ne var ki, zaman zaman sivil hedefler de bu bombardımana hedef olmuştur. Köln, Essen,
Bremen, Hamburg gibi Alman kentlerine yoğun hava saldırıları düzenlenmiştir.

"...İkinci Cephe...."

Normandiya Çıkarması
Amerikan askerleri Normandiya
Çıkarmasında, 6 Haziran 1944
bir liman, büyük teknelerin bile yanaşıp yüklerini boşaltmaları için uygundur. Müttefikler için böyle bir liman, tüm
kan dolaşımının ana atardamarıdır.
Normandiya kıyılarında beş bölgede çıkarma yapılmıştır. Bu bölgelere Utah,
Omaha, Gold, Juno ve Sword kod adları verilmişti. 6 Haziran 1944 sabahı
5:55'de başlayan deniz ve hava bombardımanıyla çıkarma başlamış oldu.
Müttefik kayıplarının en yüksek olduğu çıkarma bölgesi Omaha kumsalıdır.
Diğer çıkarma bölgelerinde de, sert bir direnişle karşılaşılmasına rağmen
ilerleme sağlanmış, yeterli derinliği olan köprü başları oluşturulmuştu.
26 Haziran 1944'te yoğun çatışmalardan sonra Amerikalıların eline geçen
Cherbourg, ibrenin artık müttefiklerden yana döndüğünün açık göstergesidir.
Kuvvet üstünlüğü artık yerine oturmuş, işlemeye başlamaktadır. Amerikan
savaş sanayi Avrupa topraklarına oluk oluk akmaktadır. Cherbourg gibi derin
II. Dünya Savaşı 20

General Bradley’in Normandiya’daki ordular grubuna bağlı 3. Ordu’nun

komutasına 1 Ağustos 1944’de General Patton atanır. Patton, müttefik
ilerlemesi yönünden yeni bir soluk getirecektir.
Hitler'in giriştiği birkaç karşı taarruz ise ağır kayıplarla sonuçlanmış, başarısız
girişimler olarak kalmıştır.

"Market Garden" Müttefiklerin Güney Fransa çıkarması

("Dragoon" harekâtı, 15 Ağustos 1944)
Market Garden Operasyonu, (17 Eylül – 25 Eylül 1944) II. Dünya Savaşı
sırasında, Amerika Birleşik Devletleri ve İngiltere ortak güçlerinin Belçika
üzerinden Almanya'ya girmesini amaçlayan operasyondur. Alman
birliklerinin düzenli geri çekilişi nedeniyle taktik Alman galibiyeti
sağlamıştır. Amerikalılar büyük kayıplar vermelerine rağmen Belçika'yı ele
geçirmişlerdir. Ancak Hollanda'ya yönelik harekat Arnheim'daki Alman karşı
saldırısı nedeniyle sonuçsuz kalmıştır.

Lamberjack Harekâtı
Müttefikler'in planları nisan ayından önce Ren Nehri'ni geçmeyi
öngörmemektedir. Fakat 7 Mart'ta Remagen yakınında Ludendorff Köprüsü
Villersbocage çatışmasında terkedilen
sağlam olarak ele geçirilince iş değişir. Tam hızla bu köprüden Ren’i geçerler. Cromwell tank
Bu savaşın gidişatını değiştirecek bir olanaktır.Müttefik tank ve topları,
motorize birlikleri, Bonn'un dolayısıyla Ruhr sanayi bölgesinin hemen
güneyinden bu su kanalını geçmeye başlamıştır.

Patton, 29 Mart 1945'de Frankfurt'u alır, 12 Nisan'da Amerikan 9. Ordusu,

Magdeburg yakınlarında Elbe nehrini geçer. Artık Berlin'e 80 km. kalmıştır.

Zafer Geçidinde Müttefikler ve Özgür

Fransa birlikleri (Paris)

Peiper kampfgruppe'ne bağlı birlikler

(Malmedy, Belçika)
II. Dünya Savaşı
Ludendorff köprüsü
Avrupa'da Savaşın Sonu
1945 yılında Köln şehrinin % 90´ı
harabeye dönüşmüştü. Şehirde ayakta
kalabilen ender binalardan birisi de sol
üstte bulunan Köln Katedrali´dir.
Winston Churchill, Franklin D.
Roosevelt ve Joseph Stalin 1945'te Yalta
Konferansında.
"Katyusha" roketatar (Berlin, Nisan
1945)
21
Berlin
1945 yılı başlarından itibaren Alman orduları gerek Batı'da Amerikan ve
İngiliz orduları karşısında, gerek Doğu'da Kızıl Ordu karşısında gerilemeye
devam etmektedir. Ocak ayında Amerikan birlikleri Arden bölgesini ele
geçirirken Kızıl Ordu da Vistül nehrine dayanır.
Mart ayında Müttefik kuvvetler Ren nehrini geçerek Alman topraklarında
ilerlerken Kızıl Ordu da ilerlemesini sürdürür. Nisan ayı ise Nazi yönetiminin
sonu olmuştur. 23 Nisan 1945 de Ruslar Berlin'e girmiş, 30 Nisan 1945'de ise
Hitler intihar etmiştir. Almanlar, yarım milyona yakın bir kuvvetle Berlin'i 2
Mayıs 1945'e kadar savunsalar da, yoğun Rus taarruzları karşısında 150 bin
kayıpla kenti kaybederler.
Oder-Neisse Hattı
Yalta Konferansı'nda (Şubat 1945) üç büyük Müttefik devlet (Büyük
Britanya, SSCB ve ABD) Polonya'nın SSCB ile sınırını batıya doğru,
yaklaşık Curzon Hattı'na kadar çekmeyi kararlaştırdı. Bu düzenlemenin
Polonya için yol açtığı toprak kaybı ise batıdaki sınırın Almanya'nın zararına
olarak batı yönünde kaydırılmasıyla karşılandı. Josef Stalin Yalta'da, Baltık
Denizindeki Świnoujście'den (Swinemünde) güneye doğru uzanarak
Szczecin'in batısından geçen, daha sonra Frankfurt (Oder)'ın güneyinde
Neisse (Nysa Łużycka) Nehri ile birleştiği noktaya kadar Oder Nehrini (Odra)
izleyen, ardından Neisse Nehri boyunca Zittau yakınındaki Çekoslovakya
sınırına kadar uzanan Oder-Neisse Hattı'nın sınır kabul edilmesini istedi.
Stalin böylece 1939'da (Alman-Sovyet Antlaşması) işgal ettiği ve geri vermek
istemediği Curzon Hattının doğusundaki topraklarını yitiren Polonya'nın bu
kaybına karşılık bir ödün vermeyi düşünüyordu.
Ama yeni sınırın tam olarak nereden geçeceği konusunda Batılı Müttefikler
ile SSCB arasında anlaşmazlık çıktı. ABD ile Büyük Britanya böyle bir
düzenlemenin yalnızca çok sayıda Almanın yer değiştirmesine yol açmakla
kalmayacağını (Polonya'ya bırakılan topraklarda o sırada 5 milyon Alman
yaşıyordu), aynı zamanda gelecekte Almanya'yı kayıplarını geri istemeye
II. Dünya Savaşı 22

yönelteceğini, böylece kalıcı bir barışın kurulmasını önleyeceğini öne sürdü.

Onların önerdiği sınır çizgisi Oder Nehri boyunca uzanıyor, sonra Wrocław
(Breslau) ile Opole arasındaki bir noktada Oder ile birleşen bir başka Neisse
Nehrini (Glatzer Neisse ya da Nysa Kłodzka) izliyordu. Anlaşmazlık
nedeniyle Almanya-Polonya sınırı konusunda Yalta'da bir karara varılamadı.
Ancak Batılı müttefikler bu hattı “barış konferansına kadar geçici sınır” olarak
kabul etmeye razı oldular (Potsdam, 1945).

Temmuz-Ağustos 1945'te Potsdam Konferansı toplandığında, Sovyet ordusu Teslim belgesini imzalayan Wilhelm
Oder-Neisse Hattı'nın doğusundaki bütün toprakları işgal etmiş ve bu bölgede Keitel (8 Mayıs 1945, Karlshorst, Berlin)
Sovyet yanlısı geçici bir Polonya yönetimi oluşturulmuş bulunuyordu. ABD
ve Büyük Britanya bu tek yanlı hareketi şiddetle protesto etmekle birlikte
oldubittiyi kabul ederek, SSCB'ye bırakılan Doğu Prusya'nın kuzey kesimi
dışında, Oder-Neisse Hattı'nın doğusundaki bütün bölgenin Polonya'nın
denetimine verilmesini onayladı. Potsdam Konferansı'nda ayrıca bölgedeki
Almanların Polonyalılarca Almanya'ya gönderilmesine izin verildi. Ama
Polonya-Almanya sınırının nihai olarak gelecekte toplanacak bir barış
konferansında çizilmesi kararlaştırıldı.
Almanyanın toprak kayıbı (Oder-Neisse
hattı)
Nazi Almanyası'nın Teslimiyeti
7 Mayıs 1945 günü General Jodl, Almanya'nın teslim belgesini imzaladı.
Görüntüler
Almanya'nın teslim töreni [3]
Moskova'da Kızıl Ordu'nun Zafer Şenliği [4]

Japonya'nın teslim olması

"Kamikaze"
Kamikaze Japonların özel bir bombalama stilidir.Bu bombalama stili uçağın
yakıtla doldurulup dayanabileceği müddetçe savaştıktan sonra düşmana
verebileceği en büyük zararın oluşması için gerekli stratejik yere kendini
bırakmasıdır. II. Dünya Savaşı sırasında Japon Donanma Komutanlığı bu
şekilde birçok savaş gemisine hasar vermiş ya da batırmıştır.

Filipin Denizi Savaşında düşürülen Japon Iwo Jima

uçağı
Iwo Jima Savaşı (Japonca: 硫黄島の戦い Iwo Tō no tatakai / Iwo Jima no
tatakai, İngilizce: Battle of Iwo Jima), 16 Şubat 1945 - 26 Mart 1945
tarihlerinde Pasifik Okyanusunda bulunan Iwo Jima adlı küçük bir adada Japon İmparatorluğu ile Amerika Birleşik
Devletleri arasında meydana gelen çatışmadır.
II. Dünya Savaşı 23

Okinawa Savaşı
Okinawa Savaşı (Japonca: 沖縄戦 Okinawa Sen), Pasifik Savaşı'nın son
aşamasında 1945 yılında Okinawa Adalarına çıkarma yapan Amerika Birleşik
Devletleri ile Japon İmparatorluğu arasında meydana gelen savaştır.

Atom Bombaları
Japonya, kendi adasına kadar geri çekilmek zorunda kalmasına, yoğun
Çin-Japon Savaşı ve Pasifik Cephesi
stratejik bombardımana karşın direnmesini sürdürmektedir. ABD başkanı
Truman, Pasifik'teki savaşı bir an önce bitirebilmek için atom bombası
kullanmaya karar verildiğini açıklar. 6 Ağustos 1945'de Hiroşima, 9 Ağustos
1945'de ise Nagasaki kentleri atom bombasıyla vurulur.
14 Ağustos 1945'te Japonya, kayıtsız şartsız teslim olmayı kabul etmiştir.
Japonya'nın teslim belgesi ise 2 Eylül 1945'de USS Missouri savaş gemisinde
imzalanmıştır.
Görüntüler
Missouri savaş gemisinde Japonya'nın teslim töreni [5] USS Franklin uçak gemisi 19 Mart 2008
sabah saat 07.08'de Japon 5. Hava Filosu
762. Deniz Hava birliğine bağlı
bombardıman uçağı "Ginga" tarafından
bombalandı. (2.600 kişilik mürettebattan
762'si öldü ve 265'i yaralandı.)

USS Bunker Hill uçak gemisi 30 saniye

içinde iki Japon kamikaze tarafından
Kyūshū yakınında 11 Mayıs 1945'de
vuruldu. (2.600 kişilik mürettebattan
346'sı öldü, 43'ü kayboldu ve 264'ü
yaralandı.)
II. Dünya Savaşı 24

Atom bombası Little Boy'un

patlamasından meydana gelen mantar
şeklindeki bulut (6 Ağustos 1945 saat
08.15, Hiroşima)

Atom bombası Fat Man'nın

patlamasından meydana gelen mantar
şeklindeki bulut (9 Ağustos 1945 saat
11.02 Nagasaki)

Japonya, Tokyo Limanındaki USS

Missouri gemisinde teslim oluyor.
II. Dünya Savaşı 25

Kayıplar
Ülke Nüfus (1939) Ölü (Asker) Ölü (Sivil) Ölü (Yahudi Soykırımı) Toplam 1939 nüfusuna
göre kayıp oranı

1.073.000 28.000 200 28.200 2,63%

Arnavutluk[6]

6.998.000 39.400 700 40.100 0,57%

Avustralya[7]

6.653.000 40.500 65.000 105.500 1,59%

Avusturya[8]

8.387.000 12.100 49.600 24.400 86.100 1,02%

Belçika[9]

40.289.000 1.000 1.000 2.000 0,00%

Brezilya[10]

6.458.000 22.000 3.000 25.000 0,38%

Bulgaristan[11]

16.119.000 22.000 250.000 272.000 1,16%

Burma[12]

11.267.000 45.300 45.300 0,40%

Kanada[13]

517.569.531 3.800.000 16.200.000 20.000.000 3,86%

Çin[14]

4.235.000 100 100 0,00%

Kuba[15]

15.300.000 25.000 43.000 277.000 345.000 2,25%

Çekoslovakya[16]

3.795.000 2.100 1.000 100 3.200 0,08%

Danimarka[17]

1.134.000 40.000 1.000 41.000 3,62%

Estonya[18]

17.700.000 5.000 95.000 100.000 0,6%

Etiyopya[19]

3.700.000 95.000 2.000 97.000 2,62%

Finlandiya[20]

41.700.000 217.600 267.000 83.000 567.600 1,36%

Fransa[21]

24.600.000 1.000.000 1.000.000 4,07%

Hindiçin[22]

69.623.000 5.533.000 1.600.000 160.000 7.293.000 10,47%

Almanya[23][24][25][26]

7.222.000 20.000 220.000 71.300 311.300 4,31%

Yunanistan[27]

9.129.000 300.000 80.000 200.000 580.000 6,35%

Macaristan[28]

119.000 200 200 0,17%

İzlanda[29]

378.000.000 87.000 1.500.000 1.587.000 0,42%

Hindistan[30]

69.435.000 4.000.000 4.000.000 5,76%

Endonezya[31]

14.340.000 200 200 0,00%

İran[32]

3.698.000 1.000 1.000 0,03%

Irak[33]

2.960.000 200 200 0,00%

Irlanda[34]

44.394.000 301.400 145.100 8.000 454.500 1,02%

İtalya[35]

71.380.000 2.100.000 580.000 2.680.000 3,75%

Japonya[36]

23.400.000 378.000 378.000 1,6%

Kore[37]
II. Dünya Savaşı 26

1.995.000 147.000 80.000 227.000 11,38%

Letonya[38]

2.575.000 212.000 141.000 353.000 13,71%

Litvanya[39]

295.000 1.300 700 2.000 0,68%

Lüksemburg[40]

4.391.000 100.000 100.000 2,28%

Malezya[41]

269.000 1.500 1.500 0,56%

Malta[42]

19.320.000 100 100 0,00%

Meksika[43]

819.000 300 300 0,04%

Moğolistan[44]

8.729.000 15.800 124.500 106.000 246.300 2,82%

Hollanda[45]

300.000 1.000 100 1.100 0,37%

Newfoundland ve Labrador[46]

1.629.000 11.900 11.900 0,67%

Yeni Zelanda[47]

2.945.000 3.000 5.800 700 9.500 0,32%

Norveç[48]

16.000.000 57.000 90.000 147.000 0,92%

Filipinler[49]

1.900.000 57.000 57.000 3,00%

Pasifik[50]

34.849.000 160.000 2.440.000 3.000.000 5.600.000 16,07%

Polonya[51]

500.000 55.000 55.000 11,00%

Doğu Timor[52]

19.934.000 300.000 64.000 469.000 833.000 4,22%

Romanya[53]

728.000 50.000 50.000 6,87%

Singapur[54]

10.160.000 11.900 11.900 0,12%

Güney Afrika[55]

168.500.000 10.700.000 11.400.000 1.000.000 23.100.000 13,71%

Sovyetler Birliği[56]

25.637.000 4.500 4.500 0,02%

İspanya[57]

6.341.000 200 2.000 2.200 0,03%

İsveç[58]

4.210.000 100 100 0,00%

İsviçre[59]

15.023.000 5.600 300 5.900 0,04%

Tayland[60]

47.760.000 382.600 67.800 450.400 0,94%

Britanya[61]

131.028.000 416.800 1.700 418.500 0,32%

ABD[62]

15.400.000 446.000 514.000 67.000 1.027.000 6,67%

Yugoslavya[63]

Toplam 1.991.913.000 25.173.700 41.830.600 5.754.400 72.758.900 3,71%

II. Dünya Savaşı 27

Kaynakça
• Dünya Savaşlarının Perde Arkası - Belgesel http://tekrardusun.com/gorsel-yayinlar/belgesel/
174-duenya-savalarnn-perde-arkas.html
• Hitler'in Generalleri Konuşuyor, 2 Cilt / Liddel Hart / Kastaş Yayınları
• Bir Askerin Anıları, 2 cilt / Heinz Guderian / Kastaş Yayınları
• İkinci Dünya Savaşı, 2 cilt / İbrahim Artuç / Kastaş Yayınları
• 20. Yüzyıl Savaşları , 2 cilt / Mehmet Tanju Adad / Kastaş Yayınları
• Panzer Birlikleri / K.J. Macksey / Kastaş Yayınları
• Kitle Savaşının Ustası Mareşal Jukov / Geogoriy K. Jukov / Kastaş Yayınları
• Siyasi Tarih / Oral Sander / İmge Kitapevi
• En Uzun Gün / C.Ryan / Kastaş Yayınları
• Nazi İmparatorluğu , 3 cilt / W.L.Shirer / İnkılap Kitapevi
• Çöl Tilkisi Rommel / P. Carell / Kastaş Yayınları
• Strateji Dolaylı Tutum / Liddell Hart / Doruk Yayınları
• II. Dünya Savaşı Tarihi , 2 cilt / Liddell Hart / YKB Yayınları
• Normandiya Çıkarmasının Perde Arkası / H. Speidel / Kastaş Yayınları
• Hitler ve İkinci Dünya Harbinin Kaderi / İbrahim Artuç / Kastaş Yayınları

Notlar
[1] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=jFch5063EDo
[2] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=HVVX3RjrgS0
[3] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=8D5ZHKPwb7w
[4] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=I4xgYsNVDdc
[5] http:/ / www. youtube. com/ watch?v=vcnH_kF1zXc
[6] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Albania
[7] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Australia
[8] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Austria
[9] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Belgium
[10] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Brazil
[11] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Bulgaria
[12] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Burma
[13] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Canada
[14] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_China
[15] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Cuba
[16] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Czechoslovakia
[17] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Denmark
[18] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Estonia
[19] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Ethiopia
[20] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Finland
[21] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_France
[22] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Frin
[23] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Germany1
[24] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Germany2
[25] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Germany3
[26] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Germany4
[27] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Greece
[28] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Hungary
[29] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Iceland
[30] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_India
[31] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Indonesia
[32] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Iran
[33] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Iraq
[34] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Ireland
II. Dünya Savaşı 28

[35] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Italy

[36] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Japan
[37] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Korea
[38] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Latvia
[39] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Lithuania
[40] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Lux
[41] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Mala
[42] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Malta
[43] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Mexico
[44] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Mong
[45] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Netherlands
[46] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Newfoundland
[47] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_NZ
[48] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_NOR
[49] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Phil
[50] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_PacIs
[51] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Poland
[52] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Timor
[53] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Romania
[54] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Sing
[55] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_SA
[56] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_USSR
[57] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Spain
[58] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Sweden
[59] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Switzerland
[60] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Thai
[61] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_UK
[62] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_US
[63] http:/ / en. wikipedia. org/ wiki/ Ii. _d%C3%BCnya_sava%C5%9F%C4%B1#endnote_Yugo

İlgili filmler
• II. Dünya Savaşı filmleri ve TV programları listesi
kbd:ЕтӀуанэ дунейпсо зауэ
Madde Kaynakları ve Emeği Geçenler 29

Madde Kaynakları ve Emeği Geçenler

II. Dünya Savaşı Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?oldid=9326865 Katkıda bulunanlar: 7500, Abuk SABUK, Alihan34, Aliturkyilmaz, AndyMcKandless, AnıL06, AnıL97, Apalie,
Atehitman, AtilimGunesBaydin, Barko88, Batiejderi, Batuhan Aksu, Bekiroflaz, Bende sen sende ben, Berkay0652, Blcksprt, Bora, Burakhuseyin, Burki1907, Böcürt, Caracas, Caster Troy, Cita,
CnkALTDS, CobiJa, CommonsDelinker, Daggerunion, Dbl2010, Deformography, Delamorena, Denisutku, DenizRC, Devrimdpt, Dizikaygisiz, Dogstar, Dogukansavas, Dsmurat, Durkin, Dünya
vatandaşı, Düşünenadam, Egemen, Egemencirit, Eldarion, Elmacenderesi, EmreDuran, EnginGunduz, Erdemsenol, Eren0606, Esraoguzhan, Euphemia, Eşref, Fagus, Felecita, Ganere, Ggurbet,
Gsli burak96, Hakancez, Hcagri, Hedda Gabler (eski), Helax, Hightowerfrl, Homonihilis, Ibrahim Dede, Incitmesin, JamesJackson, Jankatm, K.ataseven, Katpatuka, Katyuşa, Kağıt, Khutuck,
Kibele, Koala12, Kürşat Can Çağlar, Levent, Lighterside, Mach, Makedon, Malasulu, Manco Capac, Maniaqq, Masa05, Mehmet ÖZDEN, Merube 89, Metal Militia, Metalfırtına, Mimar77,
Morphosis, Mrpatlak, Mskyrider, Muhammedcimci, Muhammet.alp, Muratsahan, Muratsener, Mızrak, Neodimrapper, Nihan, Nilfanion, Nogay, Noone, Nosferatü, Noumenon, Numbo3,
Oezdemir, Okar, Olağan Şüpheli, Onur1991, Onurkayabasi, OsmanRus, Pinar, Plenumchamber, Rapsar, Reality006, Reichberg, Ruzgar, SALiH, Sabri76, Saktumsek, Sağlamcı, Semih efendi,
Silver Surfer, Simon Bolivar, Spysspy, Stambouliote, Suelnur, Superyetkin, Sver1987, Syrano, Szoszv, Tahsing, Takabeg, Taysin, Tema, TheTime, Timurberk, Tubecastor, Turkcekarakter, Tuz,
Türk Süvarisi, Uannis, Ugur Basak, Uğur58, Veritas-tr, Vikiki, Vikirik, Vikiyazar, Vikiçizer, Vito Genovese, Yabancı, YiiD, Yuke, Yurekli74, Ç.E.Ş., İnanyagiz, İsahan11, 663 anonim
değişiklikler

Resim Kaynakları, Lisanslar ve Emeği Geçenler

Image:Question book-4.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Question_book-4.svg Lisans: GNU Free Documentation License Katkıda bulunanlar:
w:en:User:Tkgd2007Tkgd2007
Dosya:II. Dünya Savaşı montaj.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:II._Dünya_Savaşı_montaj.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Kullanıcı:Felecita
Dosya:Flag of the United Kingdom.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_United_Kingdom.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
User:Zscout370
Dosya:Flag of the Soviet Union.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Soviet_Union.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: A1, Ahmadi, Alex
Smotrov, Alvis Jean, Art-top, BagnoHax, Denniss, EugeneZelenko, F l a n k e r, Fred J, Fry1989, G.dallorto, Garynysmon, Herbythyme, Homo lupus, Jake Wartenberg, MaggotMaster, Ms2ger,
Nightstallion, Pianist, R-41, Rainforest tropicana, Sebyugez, Solbris, Storkk, Str4nd, Tabasco, ThomasPusch, Toben, Twilight Chill, Zscout370, Серп, 55 anonim değişiklikler
Dosya:Flag of the United States.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_United_States.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Dbenbenn,
User:Indolences, User:Jacobolus, User:Technion, User:Zscout370
Dosya:Flag of the Republic of China.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Republic_of_China.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: 555,
Bestalex, Bigmorr, Denelson83, Ed veg, Gzdavidwong, Herbythyme, Isletakee, Kakoui, Kallerna, Kibinsky, Mattes, Mizunoryu, Neq00, Nickpo, Nightstallion, Odder, Pymouss, R.O.C, Reisio,
Reuvenk, Rkt2312, Rocket000, Runningfridgesrule, Samwingkit, Sasha Krotov, Shizhao, Tabasco, Vzb83, Wrightbus, ZooFari, Zscout370, 72 anonim değişiklikler
Dosya:Flag_of_Poland.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Poland.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Mareklug, User:Wanted
Dosya:Flag of France.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_France.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:SKopp, User:SKopp, User:SKopp,
User:SKopp, User:SKopp, User:SKopp
Dosya:Flag of SFR Yugoslavia.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_SFR_Yugoslavia.svg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Zscout370 at en.wikipedia
Dosya:Flag of Canada-1868-Red.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Canada-1868-Red.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Anime Addict AA,
Antonsusi, Fry1989, Greentubing, Ibagli, Makaristos, Nakor, Skeezix1000, 1 anonim değişiklikler
Dosya:Flag of Australia.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Australia.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Ian Fieggen
Dosya:Flag of New Zealand.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_New_Zealand.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Adambro, Arria Belli,
Avenue, Bawolff, Bjankuloski06en, ButterStick, Denelson83, Donk, Duduziq, EugeneZelenko, Fred J, Fry1989, Hugh Jass, Ibagli, Jusjih, Klemen Kocjancic, Mamndassan, Mattes, Nightstallion,
O, Peeperman, Poromiami, Reisio, Rfc1394, Shizhao, Tabasco, Transparent Blue, Väsk, Xufanc, Zscout370, 35 anonim değişiklikler
Dosya:Kingdom of Greece Flag.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Kingdom_of_Greece_Flag.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: peeperman
Dosya:Flag of Czechoslovakia.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Czechoslovakia.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: (of code)
Dosya:South Africa flag(1927) large.PNG Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:South_Africa_flag(1927)_large.PNG Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Adziura,
Bender235, Breeze, Emhoo, Lokal Profil, Pieter Kuiper, Sven-steffen arndt, Ultratomio
Dosya:Flag of Belgium (civil).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Belgium_(civil).svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Bean49, David
Descamps, Dbenbenn, Denelson83, Fry1989, Gabriel trzy, Howcome, Ms2ger, Nightstallion, Oreo Priest, Rocket000, Sir Iain, ThomasPusch, Warddr, Zscout370, 4 anonim değişiklikler
Dosya:Flag of the Netherlands.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Netherlands.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Zscout370
Dosya:Flag of Norway.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Norway.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Dbenbenn
Dosya:Flag of Turkey.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Turkey.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Dbenbenn
Dosya:Flag of Germany 1933.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Germany_1933.svg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: -
Dosya:Flag of Italy (1861-1946).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Italy_(1861-1946).svg Lisans: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Katkıda
bulunanlar: User:F l a n k e r
Dosya:Flag of Japan.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Japan.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Various
Dosya:Flag_of_Hungary_1940.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Hungary_1940.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
w:User:Zscout370User:Zscout370, colour correction: w:User:R-41User:R-41
Dosya:Romanian Army Flag - 1940 used model.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Romanian_Army_Flag_-_1940_used_model.svg Lisans: Public Domain Katkıda
bulunanlar: User:Alex:D
Dosya:Naval Ensign of Bulgaria (1878-1944).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Naval_Ensign_of_Bulgaria_(1878-1944).svg Lisans: Public Domain Katkıda
bulunanlar: Denelson83, Dimitar Navorski, Fry1989, Scroch, Sir Iain, Пакко, 2 anonim değişiklikler
Dosya:Flag of Finland.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Finland.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:SKopp
Dosya:Flag of Croatia Ustasa.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Croatia_Ustasa.svg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: -
Dosya:VichyFlag.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:VichyFlag.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Adelbrecht, User:Poirot, User:Sbmehta
Dosya:Flag_of_Albania_(1939).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Albania_(1939).svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: user:F l a n k e r
Dosya:Flag of Ethiopia (1897).svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Ethiopia_(1897).svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Oren neu dag
Dosya:Flag_of_Manchukuo.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Manchukuo.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Bryan, Cariner, Fry1989,
Homo lupus, Kibinsky, Kingruedi, Kjetil r, Kookaburra, LERK, Makaristos, Masturbius, R-41, Urmas, 1 anonim değişiklikler
Dosya:Flag of Thailand.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Thailand.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Andy Dingley, Chaddy, Duduziq,
Emerentia, Fry1989, Gabbe, Gurch, Homo lupus, Juiced lemon, Klemen Kocjancic, Mattes, Neq00, Paul 012, Rugby471, Sahapon-krit hellokitty, TOR, Teetaweepo, Xiengyod, Zscout370, Δ, 24
anonim değişiklikler
Dosya:Burma flag(1943).gif Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Burma_flag(1943).gif Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: -
Dosya:India1931flag.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:India1931flag.png Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Care, EugeneZelenko, Ilmari Karonen, Luis
Dantas, Nichalp, Wst
Dosya:Flag_of_the_Philippines.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_the_Philippines.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Aira Cutamora
Dosya:Flag of Iraq 1924.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Iraq_1924.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Burts, J. Patrick Fischer, Madden,
R-41, Zscout370, 2 anonim değişiklikler
Resim Kaynakları, Lisanslar ve Emeği Geçenler 30

Dosya:Flag of Hungary 1940.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Flag_of_Hungary_1940.svg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
w:User:Zscout370User:Zscout370, colour correction: w:User:R-41User:R-41
Dosya:WWII.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:WWII.png Lisans: GNU Free Documentation License Katkıda bulunanlar: Alokasta, AnonMoos, Brhaspati,
Chinneeb, Count DeSheep, Doodledoo, EAJoe, Electionworld, Hat600, Herbythyme, Liuyujiaocn, Onorem, PS2801, Parsecboy, Richardprins, Scouten, Simon12311@hotmail.com,
Smallman12q, Stux, Sumirp, Sun.portal, Vob08, Whoop whoop pull up, William Avery, Yonghokim, Zaccarias, 38 anonim değişiklikler
Dosya:German losses after WWI.svg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:German_losses_after_WWI.svg Lisans: Creative Commons Attribution-Sharealike 2.5 Katkıda
bulunanlar: User:52 Pickup
Dosya:Anti-Comintern_Pact_signing_1936.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Anti-Comintern_Pact_signing_1936.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
Original uploader was Onetwo1 at en.wikipedia
Dosya:T26 İspanya 1937.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:T26_İspanya_1937.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Takabeg
Dosya:Attacking the Gate of China02.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Attacking_the_Gate_of_China02.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
User:Sweeper tamonten
Dosya:MolotovRibbentropStalin.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:MolotovRibbentropStalin.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Andros64, Balcer,
Baranda, Dalderdj, Davepape, DieBuche, Edward, EugeneZelenko, F l a n k e r, Infrogmation, Joonasl, Julo, Lipothymia, Mariluna, Petr Dlouhý, Soroka1, Svencb, Thuresson, Yann, Zzyzx11, 2
anonim değişiklikler
Dosya:Second world war europe animation small.gif Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Second_world_war_europe_animation_small.gif Lisans: GNU Free
Documentation License Katkıda bulunanlar: User:San Jose
Dosya:Schleswig Holstein firing Gdynia 13.09.1939.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Schleswig_Holstein_firing_Gdynia_13.09.1939.jpg Lisans: Public Domain
Katkıda bulunanlar: Andros64, Balcer, Denniss, Jarekt, Mogelzahn, Pibwl, Rama, Randbewohner, Ukas, Yann
Dosya:Edward Rydz-Smigly.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Edward_Rydz-Smigly.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Alma Pater, Anathema,
Ciphin, Daniel 1992, Halibutt, Infrogmation, Julo, Man vyi, Masur, Piotrus, Shalom, Yarl
Dosya:Alman işgali haritası.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Alman_işgali_haritası.png Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Kullanıcı:Felecita
Dosya:Erich Raeder.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Erich_Raeder.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: User:W.wolny
Dosya:German cruiser Blücher sinking.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:German_cruiser_Blücher_sinking.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
AnRo0002, Cobatfor, J 1982, Manxruler, Petri Krohn, 1 anonim değişiklikler
Dosya:British prisoners at Dunkerque, France.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:British_prisoners_at_Dunkerque,_France.jpg Lisans: Public Domain Katkıda
bulunanlar: AnRo0002, G.dallorto, Gaius Cornelius, Kilom691, Kjetil r, Man vyi, PpPachy, Rama, SoLando, SterkeBak, Thib Phil, W.wolny, 2 anonim değişiklikler
Dosya:Bundesarchiv Bild 183-H01757, Erich von Manstein.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Bundesarchiv_Bild_183-H01757,_Erich_von_Manstein.jpg Lisans:
bilinmiyor Katkıda bulunanlar: A1B2C3D4, Lupo, Mbdortmund, Uaauaa
Dosya:Hitler Paris.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Hitler_Paris.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Ahzaryamed, Cat, Kıdemli, Manco Capac,
Takabeg
Dosya:Hitler and german-nazi officers staring at french marechal foch statue june25 1940.png.png Kaynak:
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Hitler_and_german-nazi_officers_staring_at_french_marechal_foch_statue_june25_1940.png.png Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
Frank Capra (film)
Dosya:LondonBombedWWII full.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:LondonBombedWWII_full.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: US Government
Dosya:Bundesarchiv Bild 183-R93434, Albert Kesselring.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Bundesarchiv_Bild_183-R93434,_Albert_Kesselring.jpg Lisans:
bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Felix Stember, Greenshed, J Milburn, Origamiemensch
Dosya:Rommel Small.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Rommel_Small.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Frederico, Teofilo, Túrelio, 1 anonim
değişiklikler
Dosya:Monty, wavvel, auk.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Monty,_wavvel,_auk.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: No 9 Army Film & Photographic
Unit
Dosya:Bernard Law Montgomery.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Bernard_Law_Montgomery.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Docu, Get It,
Makthorpe, Rottweiler, Sandpiper, SoLando, Uaauaa, 1 anonim değişiklikler
Dosya:Advance_of_the_Panzerjager-Abteilung_39-AC1942.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Advance_of_the_Panzerjager-Abteilung_39-AC1942.jpg Lisans:
Public Domain Katkıda bulunanlar: Abel29a, Avron, Bastique, Cobatfor, Denniss, Florival fr, Get It, Gvogetta, High Contrast, Nilfanion, PMG, Pibwl, Red devil 666, Saperaud, 3 anonim
değişiklikler
Dosya:El Alamein 1942 - British Matilda tanks.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:El_Alamein_1942_-_British_Matilda_tanks.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda
bulunanlar: User:W.wolny
Dosya:Bundesarchiv Bild 146-1977-120-11, Fedor von Bock.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Bundesarchiv_Bild_146-1977-120-11,_Fedor_von_Bock.jpg
Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Martin H., Rrohdin, Tzo15
Dosya:Operation Barbarossa.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Operation_Barbarossa.png Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Mbdortmund, Morgan
Hauser, Ondrejk, Pelex, Shizhao
Dosya:Semyon Konstantinovich Timoshenko (1895-1970), Soviet military commander.jpg Kaynak:
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Semyon_Konstantinovich_Timoshenko_(1895-1970),_Soviet_military_commander.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar:
AusTerrapin, DDima, David Kernow, Mysid, Shtanga, Tavrian, 1 anonim değişiklikler
Dosya:Second world war asia 1937-1942 map de.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Second_world_war_asia_1937-1942_map_de.png Lisans: GNU Free
Documentation License Katkıda bulunanlar: User:San Jose
Dosya:Yamamoto-Isoroku.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Yamamoto-Isoroku.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:Makthorpe
Dosya:Yamashita.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Yamashita.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Amagase, Cave cattum, Kc0616, 1 anonim
değişiklikler
Dosya:USSArizona PearlHarbor.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:USSArizona_PearlHarbor.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Bukk, Cecil,
Clindberg, Cobatfor, Dbenbenn, Get It, Leonard G., Makthorpe, Pieter Kuiper, Sebastian Wallroth
Dosya:HiryuBurning.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:HiryuBurning.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Imperial Japanese Navy
Dosya:USS Lexington brennt.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:USS_Lexington_brennt.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Not stated
Dosya:USS Wasp (CV-7) brennt.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:USS_Wasp_(CV-7)_brennt.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: AnRo0002, Cla68,
Denniss, Flamarande, GDK, Makthorpe, Manxruler, PMG, Petri Krohn, Schekinov Alexey Victorovich, Schimmelreiter, Väsk, W.wolny, 1 anonim değişiklikler
Dosya:USS Hornet (CV-8) during battle of the Santa Cruz Islands.jpg Kaynak:
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:USS_Hornet_(CV-8)_during_battle_of_the_Santa_Cruz_Islands.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: U.S. Navy
Dosya:Salween River near Burma.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Salween_River_near_Burma.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User:W.wolny
Dosya:Monte Cassino.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Monte_Cassino.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Ahonc, Collard, G.dallorto, Idéfix, Jarekt,
Jodo, Madmax32, Manuelt15, Schimmelreiter, Shizhao, 1 anonim değişiklikler
Dosya:Sovietic T34 battle of kursk.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Sovietic_T34_battle_of_kursk.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Alex
Bakharev, Denniss, Get It, J.delanoy, Kam Solusar, Manxruler, PMG, SuperTank17, VP000, 4 anonim değişiklikler
Dosya:Dayosh Kiev.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Dayosh_Kiev.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: unknown war correspondent, soviet army
soldier
Dosya:1944_NormandyLST.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:1944_NormandyLST.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Chief Photographer's Mate
(CPHOM) w:Robert F. SargentRobert F. Sargent, U.S. Coast Guard
Dosya:Seconde-guerre-mondiale-dragoon-cavalaire-15aout1944.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Seconde-guerre-mondiale-dragoon-cavalaire-15aout1944.jpg
Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: User Greudin on fr.wikipedia
Resim Kaynakları, Lisanslar ve Emeği Geçenler 31

Dosya:Cromwellvillersbocage.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Cromwellvillersbocage.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: Hohum, Ikmo-ned, John N.,
Karldupart, PMG, Schekinov Alexey Victorovich, 3 anonim değişiklikler
Dosya:Paris1944.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Paris1944.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Jack Downey, U.S. Office of War Information
Dosya:Kamphgruppe Peiper's Troops on The Road To Malmedy.jpg Kaynak:
http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Kamphgruppe_Peiper's_Troops_on_The_Road_To_Malmedy.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Bukvoed, CORNELIUSSEON,
Saruwine, SuperTank17
Dosya:Ludendorff Bridge Remagen Germany.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Ludendorff_Bridge_Remagen_Germany.jpg Lisans: Public Domain Katkıda
bulunanlar: Leit, Marktaff, Ronaldino, Tohma
Dosya:Koeln 1945.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Koeln_1945.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: U.S. Department of Defense. Department of the
Army. Office of the Chief Signal Officer.
Dosya:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Yalta_summit_1945_with_Churchill,_Roosevelt,_Stalin.jpg
Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: user:Grw
Dosya:Russian artillery fire in Berlin.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Russian_artillery_fire_in_Berlin.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Alex
Bakharev, PMG, Randbewohner, SuperTank17, Voevoda, 2 anonim değişiklikler
Dosya:Wilhelm Keitel Kapitulation.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Wilhelm_Keitel_Kapitulation.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Lt. Moore (US
Army)
Dosya:Oder-neisse.gif Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Oder-neisse.gif Lisans: GNU Free Documentation License Katkıda bulunanlar: User:Adam Carr
Dosya:Japanese plane shot down.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Japanese_plane_shot_down.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Bukk, Felix
Stember, Jean-Frédéric, PMG, W.wolny
Dosya:Second world war asia 1943-1945 map de.png Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Second_world_war_asia_1943-1945_map_de.png Lisans: GNU Free
Documentation License Katkıda bulunanlar: User:San Jose
Dosya:Attack on carrier USS Franklin 19 March 1945.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Attack_on_carrier_USS_Franklin_19_March_1945.jpg Lisans: Public
Domain Katkıda bulunanlar: Photographed by PHC Albert Bullock Uploaded by User:Dna-webmaster to Wikimedia Commons Originally uploaded by User:Stan Shebs to English Wikipedia
Dosya:USS Bunker Hill hit by two Kamikazes.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:USS_Bunker_Hill_hit_by_two_Kamikazes.jpg Lisans: Public Domain Katkıda
bulunanlar: U.S. Navy; Original uploader was Quercusrobur at en.wikipedia.
Dosya:Atomic cloud over Hiroshima.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Atomic_cloud_over_Hiroshima.jpg Lisans: Public Domain Katkıda bulunanlar: Personel
aboard Necessary Evil
Dosya:Nagasakibomb.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Nagasakibomb.jpg Lisans: bilinmiyor Katkıda bulunanlar: The picture was taken from one of the B-29
Superfortresses used in the attack.
Dosya:Douglas MacArthur signs formal surrender.jpg Kaynak: http://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=Dosya:Douglas_MacArthur_signs_formal_surrender.jpg Lisans: Public Domain
Katkıda bulunanlar: United States Navy

Lisans
Creative Commons Attribution-Share Alike 3.0 Unported
http:/ / creativecommons. org/ licenses/ by-sa/ 3. 0/