Lenda: Fizike

•Klasa: 8/4
•Arsimtarja: Fitore Nazifi
•E punoi: Arlind Gashi,
Engjell Muhaxheri
 Shpejtesia Dhe Nxitimi I Trupit
Qdo levizje kryhet ne hapsire dhe kohe, prandaj percaktohet me rrugen
e pershkruar s gjate kohes t, per te cilen trupi e kalon ate rruge. Si
karakteristike sasisore e levizjes merret heresi mes rruges se kaluar s
dhe kohes t dhe quhet shpejtesi. Pra shpejtesia eshte karakteristike e
levizjes dhe perkufizohet ne formen: v= s/t.
Te mendojme automobilin neper rruge te drejte I cili per qdo sekonde e
zmadhon shpejtesine e vet per 3 m/s.

T=0s 1s 2s 3s 4s 5s

Shpejtexsia 3 m/s 6 m/s 9 m/s 12 m/s 15 m/s

= 0s
 Levizjet drejtvizore njetrajtesisht te
nxituara
 Qe te kalohet nga nje gjendje e
shpejtesise ne gjendje tjeter trupi
medoemos duhet te nxitohet. Nga
shpejtesia e vogel ne shpejtesi te madhe
kalohet menxitim te shpejtuar, sikurse nga
shpejtesia e madhe ne te vogel kalohet me
nxitim te ngadalsuar. Ne rastin e frenimit
te automobilit si shpejtesi fillestare merret
shpejtesia nga e cila fillon te frenohet e
cila pastaj vazhdon te zvogelohet deri ne
nje shpejtesi me te vogel apo deri ne
ndalje te automobilit.
Percaktimi I shpejtesise
te levizjet e nxituara
Motorristi ne fig. 1.11. e
fillon levizjen nga qetesia
dhe pas 5sec arrin Fig 1.11. Motorristi
shpejtesine 20 m/s sic
tregohet ne tabelen 1.2. Nga Koha (t) Shpejtesia (v)
shprehja shpejtesia e 0s 0 m/s
motorristit e shprehur me 1s 4 m/s
ndimen e nxitimit eshte: 2s 8 m/s
3s 12 m/s
V= a t. 4s 16 m/s

Formula sherben gjithmon 5s 20 m/s

per njehsimin e shpejtesise Tabela 1.2

me ndihmen e nxitimit nese
nuk ka shpejtesi fillestare.
 Njehsimi I rruges dhe
shpejtesise te renia e lire
Trupi bie lirisht nga qfaredo lartesie h nese nuk ka
baze te mbeshtetjes. Renia e ti eshte rrjedhoje e
veprimit te terheqjes se tokes ne te gjithe trupat ne g
rrethinen e saj. Prandaj, ne kete levizje, e vetmja
force qe vepron ne trup eshte forca e gravitetit. h
Nese forca e rezistences se ajrit nuk perfillet, qdo
trup qe bie lirisht fiton nxitim konstant g vlera
numerike e te cilit eshte 9.81 m/s ne gjeresit
gjeografike mesatare ne te cilat gjendet edhe vendi
yn.
 Ndarja e levizjeve
 Rruga eshte karakteristike e levizjes. Sipas formes se
rruges levizjet mund te jene drejtevizore fig 1.18. dhe
vijeperkulta fig 1.19. Levizjet drejtvizore kryhen neper
rruge te drejte, kurse vijeperkulta neper rruge te lakuar.
Forma me e thjeshte e levizjeve eshte levizja drejtvizore
me shpejtesi konstante.
Sipas shpejtesise levizjet mund te jene: levizje
te njetrajtshme dhe levizje te ndryshueshme.

Fig 1.18. rruge Fig 1.19 rruge

drejtevizore vijeperkulur
 Ligji I njutonit per inerci
 Levizjet sipas nxitimit
 Sipas nxitimit levizjet mund te jene:Levizje njetrajtesisht
te nxituara ose te ngadalesuara dhe levizje te
ndryshueshme te nxituara ose te ngadalesuara.

Nxitimi
1.Levizje njetrajtesisht 1.Levizje te
te nxituara (a < 0) ndryshueshme te
2.Levizje njetrajtesisht nxituara.
te 2. Levizje te
ngadalesuara (a < ndryshueshme te
0) ngadalesuara
 Masa e trupit
 Dihet se konceptet themelore ne fizike perkufizohen
vetem me ndihmen e vetive te tyre, prandaj edhe masa si
koncept qe shpreh vetine themelore fizike te te
gjithe trupave, perkufizohet me ndihmen e vetive te
saj.Kesisoje themi se masa eshte karakteristike sasiore e
inercise. Ndryshe kete perkufizim, mund te shprehim edhe
ne formen tjeter se masa eshte veti e trupit qe I
kundershton nderrimit te levizjes, nderrimit te shpejtesise
apo veprimit te forces.

Fig. 2.9. kush ka me

a) b)
shume inerci

This Photo by Unknown author is licensed

under CC BY-NC.

o by Unknown author is licensed under CC BY-SA.

Perpjestimet: Force-Nxitim dhe Nxitim-
Mase
 Q'ndodh ne qofte se ne ndonje trup vepron nje force?
Njutoni zbuloi se do te nderroj shpejtesia e tij.P.sh, Bob-
saja do te nxitohet, kur ekipi ne te vepron me force te
shtyrjes fig.2.11. Forca qe e shtyn trupin ne drejtim te
T
h
i
s
P
h

levizjes mund te shkakton zmadhimin e shpejtesise se tij.

o
t
o
b
y
U

Por, ne qofte se forca vepron ne drejtimin e kunder te

n
k
n
o
w
n

levizjes, shpejtesia e trupit do te zvogelohet.

a
u
t
h
o
r
i
s
l
i
c
e
n
s
e

Fig .2.11. Forca e

d
u
n
d

shtyerjes e nxiton bob-

e
r
C
C
B

sajen
Y
-
N
C
-
N
D
.
 Ligji themelor I levizjes
 Sesa me e madhe te jet forca, e cila vepron ne trup, aq
me I madh do te jet nxitmi I saj, dhe sa me e madhe te
jet masa e trupit aq me I vogel do te jet nxitimi I tij, per
force te njejte te zbatuar me fjale tjera nxitimi qe
merr trupi nga veprimi I forces eshte ne perpjestim te
drejte me forcen dhe ne ne perpjestim te zhdrejte me
masen e trupit.

Nxitimi I nje trupi eshte ne perpjestim te drejte me

forcen e cila vepron ne te dhe ne perpjestim te
zhdrejte me masen e tij.
Madhesite skalare dhe vektoriale
 Per nga natyra,disa madhesi fizike, jan plotesisht te
percaktuara vetem me vleren e vet numerike, P.sh. koha,
masa, gjatesia, puna(A)etj.Percaktohen ployesisht me
vleren e vet numerike dhe shenohen me simbole te
zakonshme. Prandaj themi se koha e nje ngjarje eshte t=2
s, masa e nje trupi eshte m=3kg, puna e nje paisje eshte
A=10J etj.
Madhesi fizike qe plotesisht jane te percaktuaea me
vleren e vet numerike quhen madhesi skalare ose
skalare.
Madhesit fizike te cilat jane te percaktuara me
intensitetin, drejtimin dhe kahun e tyre, quhen
madhesi vektoriale ose vektor.
Ligji I veprimit dhe kunderveprimit
 Per derisa ligji I Njutonit per levizjen e trupave
pershkruan si ndikojne forcat ne levizje, ka kuptim te
pyesim: prej nga vijne forcat? Pervoja tregon sesi nje
force, qe vepron ne nje trup, gjithmone ushtrohet nga nje
trup tjeter.
Sa here qe nje trup vepron me force ne nje trup te
dyte, trupi I dyte vepron ne trupin e pare me force te
njejte por me kahe te kundert

Qdo force e veprimit, shoqerohet me nje force te

kunderveprimit te intensitetit dhe drejtimit te
barabarte, por te kahut te kundert.