SCOOP

editie 34 2024 Arteveldehogeschool, Journalistiek

#togethersmarter
Edito Mateke-af

door Piet Martens ‘Ni fokke me mij’. En ‘matekes’. Conner Rousseau
moest en zou een lost generation -de jongeren-
opnieuw de weg naar Vooruit tonen. In
sneakers en instagrammend sprak hij de taal
van de jeugd. Zijn partij had ‘een shocktherapie’
nodig en scherpe communicatie. Een Nieuwe
Politicus stond op, zo leek het. De Redding.
Al in september 2019 – Rousseau was toen
nog maar kandidaat-partijvoorzitter - schreef
Joël De Ceulaer hem in De Morgen in een
niet zo vriendelijke brief dat hij geen mateke
genoemd wou worden. Hij zag Rousseau
‘een bommengordel van buzzwoordjes’ dragen
en voorspelde de ondergang van de hele partij
door zijn ‘orgie van holle slogans en algehele
nietszeggendheid’.
Intussen weten we dat Rousseau meer dan
een woordenwolk was. Hij stelde ook daden.
Eén daarvan was een scudraket afvuren
naar de verzamelde nieuwsmedia, gesteund
door zijn partij. Schouder aan schouder
tegen de ‘heksenjacht’ door de stoute media.
Wat de partijleider op een zatte avond precies
zei volgens een pv mocht niemand weten.
Rousseau vorderde eenzijdig een algemeen
publicatie- en uitzendverbod van die inhoud.
En kréég het tot algehele verbijstering ook nog
van een Dendermondse rechter. Handig om
censuur te legitimeren.
Valsspelen in het democratische spel blijkt
helaas in de mode. Donald Trump, Viktor Orbàn,
de Poolse PiS-regering, Bolsonaro in Brazilië:
trendsetters op dat vlak. De doorgewinterde
anciens in de journalistiek zijn misschien al
wat over hun aanvankelijke ontzetting heen.
Je zal in dit tijdvak van verhuftering maar
journalistiekstudent zijn. Je ziet nu ook in
Vlaanderen een jonge, chille en hippe politicus
de nieuwsmedia verlammen. Even duidelijk
maken wie de baas is. In hun opleiding leren
journalistiekstudenten woord en wederwoord
te respecteren. Sinds 2023 is er een nieuwe
bijzondere case voor de cursussen mediarecht
en journalistieke deontologie. Als je belt voor
wederhoor, geef je prijs waarover je schrijft
en dan kan de ander zomaar op de rode
knop duwen. Journalist, waakhond van de
democratie? In uw kot, ja.
Elektroshocks moeten blijkbaar kunnen. Ni
fokke me mij. Debora aan de kassa slikt dat
misschien, de trouwe partijsoldaten ook,
maar doen matekes elkaar zoiets aan? Is dat
de blijde boodschap waarmee je een lost
generation van jongeren terugwint? Hoeveel
Vlaamse journalistiekstudenten zouden
3
Conner Rousseau nog een chille dude vinden?

Nochtans is het “kortgeding op eenzijdig

verzoekschrift” in mediazaken een juridische
aberratie binnen de Belgische democratie.
Het vloekt tegen de Grondwet. Het is
disproportioneel. Het is not done. Dat is al
uitentreuren gezegd en geschreven door
de journalistenvereniging, media-experts
en grondwetspecialisten. Bewust dat vuile
wapen toch hanteren tegen journalisten, en
dan nog om je politieke hachje te redden: het
is een democraat en een voorzitter van een
progressieve partij onwaardig. Bah. ‘Ik zweer
de Grondwet na te leven’, klonk het nochtans
Foto: Steven Meert
toen hij Vlaams parlementslid werd.

Ten geleide Een team derdejaarsstudenten Journalistiek van de Gentse Arteveldehogeschool werkt met
tussenpozen van november tot januari aan het jaarlijkse mediamagazine Scoop. Ze gaan
aan de slag met interessante journalistieke trends en gebeurtenissen van het jaar en pro-
beren daarbij altijd vooruit te blikken. Het concept van Scoop is onder meer geïnspireerd
door Delayed Gratification, een Brits magazine dat sinds 2011 vier keer per jaar drie tot zes
maanden terugkijkt in de tijd.
Inhoud Scoop

Maart

Januari
Februari

P. 22 Rouwen,
humor

etbal,
P. 6 Vrouwenvo
ha nn els
juicec P. 14 A.I.,
burn-out

September

Juli

Augustus

P. 70 Kerk & Leven,

autisme
P. 54 Zijprojecten,
taalbewakers
P. 62 Schaduwen,
accreditatie
 2024

Juni

April

Mei

P. 44 Leraar, kwaliteit,
jonge journalisten

P. 30 Commercie,
spreekverbod
P. 36 Zonder grenzen,
column objectiviteit,
privacy

Oktober November December

P. 78 99 jaar jo P. 84 Podcasts, 92 Column sierdiploma,

urnalistie X loslaten
k, politie
koffie
Achter het beeld
Achter het beeld

Januari
Januari
Am I next?Joris Herregods
Fotograaf
Fotograaf Christophe De Muynck

‘Op 9 januari
Vreemde vond er op de Bolivarplaats
handjes denken aan de speeches van
in Antwerpen
‘Foto’s moeteneen betoging
nemen plaats.vroeger,
tijdens Een waarbij de sprekers
betoging tegen vaccinaties
nieuwjaarsrecepties van bij kinderen. Ik
hun lichaam niet stil konden
werd door
politici voelt Gazet
meestal van Antwerpen
als naar daar De handen vlogen
houden.
gestuurd
een om beeldmateriaal
vergiftigd geschenk. Die te maken. omhoog Ik en het leek even
zag wel wat mensen
bijeenkomsten vinden enaltijd
veel bordenofmet
er een bepaalde Duitse
boodschappen
plaats in weinig zoals "geen vaccinleider
inspirerende voor voor me stond. Op een
gezonde kinderen”
ruimtes. Alles gebeurt of “maak
onder van onze (klein)moment, terwijl ik van
bepaald
kinderen
kunstlicht,geen QR-slaaf”.
wat niet bepaald Op een bepaald
onderen keek, zag ik alleen
moment
de meestzag ik echter
gunstige een bordje met
omstan- maar uitgestrekte armen.
daarop
digheden “AmzijnI next?”. Dat bordje werd
om te fotogra- niet op dat moment echt
Ik had
door een persoon
feren. Mijn doel was om een vastgehouden, maar
geen door
zin om Tom Van Grieken
een
zo hond. Ikmogelijk
origineel had nogbeeld nooit eerder een hond
in volle glorie vast te leggen,
letterlijk
vast zien mee
te leggen. betogen.
Ik lette op deIk ging maar
op mijn door mijn unieke aanpak
knieën
wijze zitten, de
waarop omdat ik de focus
voorzitter van opweet
de hond
toch iedereen over wie
wou leggen
Vlaams Belangen dus ook op de ooghoogte
zijn toespraak het gaat.’
van deZijn
hield. hond het perspectief
opvoering deed mewou maken. De
hond betoogt mee. Surrealistisch. Het is een
ludiek beeld, maar er zit ook wel een diepere
boodschap in.’
 Januari

Lu l
ad
aS
i l va
leg
t ee
da
f in a
B ra gid
zi l i ë b ri
–e L ollo
xit ina
Bol nG
son jde
a ro e rli
Ov

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Knack podcastaflevering op van de maand
VRT NWS

Scheidingen bij 65-plussers komen steeds
vaker voor en Knack zocht een verklaring bij
gerontoloog Els Messelis. Het nieuws verbaast
haar niet, maar blijkbaar wel veel lezers die
het artikel lustig lazen.
Het Kwartier
'Hoe kwetsbaar zijn tieners online?' New York is een Amerikaans tijdschrift dat twee
keer per maand verschijnt. De journalisten schrij-
Het Kwartier kiest elke weekdag drie ven over thema’s als actualiteit, cultuur, politiek
onderwerpen uit de brede actualiteit. In deze en leggen vaak de link met de gelijknamige stad.
aflevering: Hoe kwetsbaar zijn tieners online? Voor hun coververhaal van 16-29 januari werkten
Waarom blijft de Bende van Nijvel ons zo fas- ze samen met The Verge. Op dat moment was
cineren, meer dan 30 jaar na de feiten? Elon Musk al drie maanden de eigenaar van
En waar zit de magie van vinyl? Twitter. Het magazine bespreekt het nieuwe en
hardcore Twitter dat Musk creëerde.
‘Bij een vrouw is het onkunde,
bij een man is het pech’
TRIGGER
Op 25 januari 2023 wordt
Sari Kees niet herkend
tijdens de Gouden
Schoen. Presentator
Gilles De Bilde richt zich
tot de zus van
de 21-jarige Red Flame
en OH-Leuvenvoetbal-
ster, die aan hetzelfde
tafeltje zit.
door
Kato De Maesschalck
Bieke Purnelle,
directeur RoSa
(Foto: Kato De Maesschalck)
Bonmatí, Detruyer, Miedema, Earps: bent u sportjournalist, dan hopen we van
harte dat u die namen kent. Vrouwenvoetbal zit in de lift, maar hoe zit het
met de berichtgeving erover? Korte research legde al snel enkele pijnpunten
bloot. Toch is er verbetering en hoop. ‘Verandering gaat nu eenmaal waan-
zinnig traag’ en ‘stap voor stap komen we er wel’ zijn slechts twee uitspra-
ken die u in dit interview zal lezen. Bieke Purnelle, freelanceschrijver, heeft
een tweewekelijkse column bij De Standaard en is directeur van het Kennis-
centrum voor gender, feminisme en gelijke kansen RoSa. Josefien Hendrickx
is socialmediamanager bij Sporthouse Group en host van de ‘Buiten De Lij-
nen’ podcast, over vrouwenvoetbal. Zij delen hun kijk op vrouwenvoetbal in
de media.
Wat is volgens Josefien Hendrickx en Bieke Purnelle Iets dat beiden aanhalen is dat het niet nodig
eigenlijk de rol van de media in de perceptie rond is constant de mannelijke en vrouwelijke variant
vrouwenvoetbal? ‘Mensen die niet vaak genoeg te vergelijken. ‘Mannen- en vrouwenvoetbal is
een krant lezen waar een ernstige sportredactie niet hetzelfde. De vergelijking hoeft niet altijd
voor het sportnieuws zorgt, zullen volgens mij vaak gemaakt te worden en als je ze wel maakt moet
een vertekend beeld hebben van wat de sport je ze in beide richtingen kunnen maken. Dan moet
inhoudt', begint Bieke Purnelle. ‘Ik denk echt dat de je durven toegeven dat sommige matchen in het
kranten en nieuwsbedrijven een heel belangrijke vrouwenvoetbal heel goed en soms zelfs beter
en misschien zelfs de belangrijkste rol spelen in
hoe mensen naar vrouwenvoetbal kijken. Als er te
kunnen zijn dan die van de mannen', vertelt Hendrickx.
‘Voetbal is voetbal tot op een bepaald punt. Toch
9
vaak negatief of stereotyperend wordt bericht zal is het niet hetzelfde en dat hoeft ook niet. Ik snap
de perceptie over vrouwenvoetbal negatief blijven. de nood aan vergelijken niet zo. Het is misschien
Juist daarom is het volgens mij nodig om objectief iets dat eigen is aan sportcommentatoren om per
nieuws te brengen over vrouwenvoetbal, om zo die definitie te zoeken naar een kritische noot. Maar
perceptie te veranderen', vindt Josefien Hendrickx echt, stop met vergelijken en schrijf over de sport
an sich. De sport die groeit op haar eigen ritme en
Dat niet alles slecht is, is een feit. ‘Er zijn zeker manier', legt Purnelle uit.
journalisten waarvan ik het gevoel heb dat ze echt
wel weten waarover ze schrijven', vertelt Josefien ‘Trouwens hoe wil je het mannen- en vrouwenspel
Hendrickx. Ook Bieke Purnelle beaamt dat: ‘Er zijn met elkaar vergelijken?’ merkt Purnelle op. ‘Hoeveel
verschillende sportredacties die meestal wel al vrouwelijke speelsters zijn volledig professioneel
op een correcte en goede manier berichten. Dat is zonder nog een job of een studie ernaast? Nog
goed nieuws en toont aan dat een redactie hier zelf veel te weinig. Dat kan met de loop der tijd enkel
over kan beslissen.’ veranderen als je de sport meer in beeld brengt.
Mensen kunnen niet van iets houden wat ze niet
Toch is er ook nog werk aan de winkel. Zo is kennen.’ En het feit dat er nog zoveel speelsters zijn
er volgens Purnelle nog vaker een verschil in met een job of studie naast hun voetbalcarrière is
berichtgeving wanneer het gaat over traditioneel iets dat Hendrickx graag iets meer belicht zou zien
mannelijkere sporten zoals voetbal. ‘Voor veel in de media. ‘Natuurlijk zou het vrouwenvoetbal
mensen is de mannensport nog altijd de norm er anders uitzien als de speelsters er zich voor de
en de vrouwensport de afwijking. Dat is niet altijd volle 100 procent mee zouden kunnen bezighouden.
bewust, maar het is wel zo. Ook bij journalisten.’ Ook Maar hoe ze het nu doen, dat is een heel sterke
Hendrickx kan zich hierin vinden: ‘Soms lijkt het alsof prestatie die soms iets te ondergewaardeerd blijft.
alles een beetje ondergesneeuwd wordt door het Het is speciaal als iemand iets unieks presteert in
mannenvoetbal.’ ‘Vrouwen kunnen blijkbaar nooit de sport of een record breekt, in combinatie met
iets doen zonder hun relatie tot een man. Het is een job, maar dat is wat veel vrouwen in de Lotto
vaak “de zus van, de mama van, de dochter van”. Bij Super League jaren aan een stuk op vrij hoog niveau
de mannen ga je dat niet vaak tegenkomen, daar doen. Dat verdient ook aandacht, want dat is super
staat de man op zichzelf en is de vrouw eerder het onderbelicht en wordt ook echt onderschat.’
aanhangsel. Dat komt jammer genoeg nog steeds
vaak voor', voegt Purnelle hieraan toe.
 lang zelf in de sport actief waren. Maar ook
“gewone” vrouwelijke sportjournalisten.
Die zijn er genoeg, de vraag is alleen
waarom ze het scherm zo zelden halen.’
‘Er zijn veel mooie voorbeelden maar op
dit moment vinden we die nog vooral over
de grens. In Angelsaksische landen kijken
ze naar mijn gevoel echt anders naar
het vrouwenvoetbal, minder traditioneel.
Daar kunnen we van leren', geeft Purnelle
aan. ‘We moeten stap voor stap dichter
komen tot de landen rondom ons’, vindt
ook Hendrickx. ‘Ik volg veel Engelse
voetbalkanalen. Ik heb het gevoel dat
daar, maar ook in andere landen rondom
ons, nu al veel meer vrouwen langs de
zijlijn staan en in de sportjournalistiek
aan bod komen.’
De tip van Bieke Purnelle: ‘Het begint bij
je bewust zijn van je blinde vlekken. Dat
is niet eenvoudig aangezien je je daar
meestal niet bewust van bent. Toch is het
iets dat redacties op structureel niveau
kunnen aanpakken volgens mij. Het is
ook je taak, als verantwoordelijke van
een sportredactie om daarover te waken.
Hun werknemers echt coachen, helpen
en zelfs vormen. Dat wil zeggen dat je een
artikel terugstuurt naar de afzender als
het gaat over iets dat sportief irrelevant
is. En er zijn ook heel veel vrouwen die iets
van sport kennen, betrek hen erbij. Niet
gewoon om hen erbij te betrekken want
dat zou verkeerd zijn, maar echt omdat ze
goed zijn en er veel over weten. Zo zijn er
genoeg.’

‘Ik geloof er wel in dat we er gaan komen.

Josefien Hendrickx,
socialmediamanager Sporthouse Group
(Foto: Friends Of Sports)
Soms zou de focus iets meer op het
sportieve mogen liggen vinden ze allebei.
Het gaat nog te vaak over bijzaken, terwijl
we het in eerste instantie over de sportieve
prestaties zouden moeten hebben. ‘Ik zie
bijvoorbeeld niet in hoe het relevant kan
10 zijn voor je sportieve prestaties met wie je
het bed deelt', vertel Purnelle. ‘Ik begrijp
totaal niet waarom het ertoe doet of een
voetbalster knap is of al dan niet make-
up draagt. Het draait volgens mij bij
sommige media iets te veel om sensatie.
Dan wordt er als (enige) nieuws gebracht
“zij heeft die penalty gemist, de keepster
heeft een flater begaan”, terwijl er zoveel
meer is', vertelt Hendrickx. Purnelle zegt
hetzelfde, maar voegt eraan toe: ‘Bij een
vrouw is het onkunde en bij een man is
het pech.’
‘Ik hoop voor de toekomst dat
vrouwenvoetbal in het algemeen ook
echt geaccepteerd wordt. Dat iedereen
begrijpt dat het uitgezonden wordt en
het pagina’s in de krant kan vullen en
dat dat als normaal wordt gezien. Ik
hoop ook dat er meer vrouwen in de
voetbalwereld komen. Niet enkel om de
quota te halen, maar dat ze ook echt hun
plaats krijgen en hun stem mogen laten
horen.’ Ook Purnelle hoopt dat er meer
vrouwelijke rolmodellen komen binnen
het voetbal. ‘Het is heel belangrijk, toch
mag het niet de enige oplossing zijn.
Er moeten ook mannen zijn die er echt
in geïnteresseerd zijn en er met veel
plezier en passie over berichten. Maar
natuurlijk is er nood aan meer vrouwen.
Vrouwen zoals Imke Courtois die jaren
Stap voor stap, maar dat is oké. We
mogen geen stappen overslaan. We
komen van weinig en ik ben al blij dat
vrouwenvoetbal steeds meer in de
media komt. Ik denk niet dat we kunnen
verwachten dat er plots elke week heel
veel verschijnt. Daarenboven zijn er echt
wel redacties die heel hard hun best
doen en mee evolueren met hun tijd.
Ik wil geen credits wegnemen van die
redacties. Zij doen echt hun best en vaak
zitten daar wel al vrouwen die er ook veel
van kennen’, vertelt Hendrickx.
Ook Purnelle is hoopvol: ‘Ik denk wel
dat we de afgelopen jaren al een grote
verandering en vooruitgang gezien
hebben. Daarom heb ik er ook vertrouwen
in dat het goed zal komen. Verandering
gaat nu eenmaal waanzinnig traag.
Maar als we vergelijken met enkele jaren
geleden wordt er nu wel al veel meer
over bericht. Sommige mensen zullen het
nooit leren. Je moet nooit denken dat je
iedereen kan overtuigen of bewust zal
maken van het probleem, maar dat is
oké.’
Beiden hebben ook nog een tip voor de
toekomst: De tip van Josefien Hendrickx:
‘Probeer samen te werken met mensen
die er echt iets van kennen en er echt
in geïnteresseerd zijn. Mensen die het
niet zien als een bijjob en een verplicht
nummertje over vrouwenvoetbal. Maar
echt mensen die het doen, omdat ze het
willen doen. Er zijn genoeg mensen, en
dan misschien vooral vrouwen die er echt
iets van weten. Betrek die in uw verhaal.
Stap af van de klassieke commentator
samen met de drie klassieke gasten. Die
mensen kennen allemaal zeker iets van
voetbal. Maar dat doen veel vrouwen ook.
Daar begint het denk ik.’
v.l.n.r. Nia Elyn, Jozefien Hendrickx, Riet Maes

Hosts Buiten De Lijnen Podcast

(Foto: Friends Of Sports)

Buiten De Lijnen is een podcast van Friends of Sports waarin

Josefien, Riet en Nia het hebben over het vrouwenvoetbal.
Op dit moment is het de enige in Vlaanderen die gericht is op vrouwenvoetbal.

Josefien Hendrickx Bieke Purnelle

‘Volgens mij is het op dit moment
nog nodig om vrouwenvoetbal in
de media te bevorderen. Er zijn veel
voetbalpodcasts, maar er was nog
geen enkele specifiek gericht op
vrouwenvoetbal. Het is heel niche,
maar het kan op termijn helpen, en
dat is ook wel een beetje ons doel om
vrouwenvoetbal dichter bij de mensen
te brengen. Ik hoop en denk onder
andere op die manier bij te dragen
aan de groei van vrouwenvoetbal in
de media.’
‘Ik denk dat een podcast als Buiten
De Lijnen zeker kan bijdragen aan de
representatie van vrouwenvoetbal in
de media. Ik vind het sowieso jammer
dat vrouwen minder vaak ergens te
gast zijn om hun expertise te delen.
Ik weet dat vrouwen meer geneigd
zijn om nee te zeggen op dat soort
vragen, omdat ze harder twijfelen aan
hun kennis en expertise. Toch denk ik
dat als je vrouwen in je programma,
podcast of wat dan ook wil, je daar
als host op moet inspelen en rekening
mee moet houden.’
 Komen juicekanalen in het
vaarwater van nieuwsredacties?
TRIGGER Het fenomeen juicechannels kende het voorbije jaar een serieuze
opmars. Enkele jaren geleden waren ze enkel nog ‘booming busi-
Op 23 januari 2023 wint
Rachel Hazes (n.v.d.r.
moeder van André Hazes
Jr.) een rechtszaak tegen
ness’ in Nederland, maar nu moeten ook onze bekende Vlamin-
juicechannelkoningin gen eraan geloven. Vormen die kanalen een bedreiging voor onze
Yvonne Coldeweijer, eige-
nares van Instagrampa- nieuwsredacties? We vroegen het aan chef Media & Cultuur van
het Nieuwsblad, Benjamin Praet.
gina @lifeofyvonne, goed
voor 800.000 volgers. Van
Hazes moest Coldeweijer
een video op haar pagina
verwijderen en rectifi-
ceren. In die video doet
Coldeweijer uitspraken
over de rol van Hazes
toen een persoonlijke
brief van haar zoon André
Hazes aan diens ex Sarah
van Soelen uitlekte.

door Alicia Cloostermans Het publiek kan er vaak niet genoeg van krijgen: dan in wel of niet de titel van ‘journalist’ dragen. Je
de sappigste roddels over bekende gezichten. Ook moet wat je brengt kunnen staven met meerdere
op nieuwssites zijn het onvermijdelijk de meest bronnen of andere ondubbelzinnige bewijzen.
geklikte artikels. Dat is ook dé roddelpionier Yvonne Toch als je het schrijft als een feitelijk vaststaand

12 Coldeweijer niet ontgaan. Daarom startte ze in

december 2020 met het delen van zogenoemde
juice op haar Instagramkanaal @lifeofyvonne. Ze
focust zich vooral op bekende Nederlanders, maar
ook enkele bekende Vlamingen mochten er al aan
geloven. Zij bracht onder andere de geruchten
over het grensoverschrijdende gedrag van Marco
Borsato en Ali B voor het eerst naar buiten. De
video waarin rapper Lil Kleine zijn ex-vriendin
Jaimie Vaes zou mishandelen, werd ook door haar
als primeur de wereld ingestuurd.
Roddelkanalen werken met zogenoemde
spionnen die informatie verschaffen die vaak niet
wordt gecheckt. Daarom zijn ze vaak de (roddel)
pers voor. Dat daarbij ook forse reputatieschade
wordt geleden en slachtoffers vallen, kan hen
weinig schelen. De reden waarom de meeste
juicechannels zijn gestart, is omdat ze de
mainstreammedia te soft vinden en ook niet altijd
de waarheid of alle inside-informatie delen.
feit. Iemand kan dus strikt gezien op papier een
"journalist" zijn, maar toch journalistiek incorrect
te werk gaan.'
SCOOP: Hoe gaat uw redactie om met de druk om
snel nieuws te brengen in een omgeving waar
juicekanalen zich snel verspreiden?
Praet: ‘Snelheid is een dominante factor geworden
en geen enkele redactie is feilloos, maar we waken
er hard over dat die snelheid nooit gaat primeren
op de inhoud. Toch staat dat op zich los van
juicekanalen, het heeft eerder te maken met de
komst van sociale media en pushberichten. We
laten ons door juicekanelen echt niet opjagen.’
'Mensen zoeken ze graag op,
maar nemen ze voor wat ze zijn:
roddelpagina’s
ter verstrooiing'

Benjamin Praet is sinds 2018 chef Media & Cultuur
van het Nieuwsblad en ziet een magere invloed
van juicechannels op de redactie.
Benjamin Praet,
SCOOP: Wat is voor u het verschil tussen
chef Media en Cultuur bij het Nieuwsblad
journalisten op uw redactie en personen achter
(Foto: Kris Van Exel)
juicekanalen? Zijn dat volgens u ook journalisten?
Benjamin Praet: ‘Het is moeilijk om de personen
achter juicekanalen over één kam te scheren:
sommigen onder hen zullen misschien harder te
keer gaan dan anderen. Maar de essentie blijft
dezelfde, en die zit eerder in aanpak en attitude
SCOOP: Denkt u dat er een verschuiving zal zijn
in hoe mensen nieuws consumeren? Zullen
juicekanalen hier een grotere rol in beginnen
spelen?
Praet: ‘Ik heb het gevoel dat juicekanalen redelijk
snel een soort plafond hebben bereikt, toch
wat hun relevantie betreft. In zoverre het woord
"relevantie" hier toepasselijk is. Mensen zoeken
ze graag op, maar nemen ze voor wat ze zijn:
roddelpagina’s ter verstrooiing. Ik denk niet dat ze
de algemene nieuwsconsumptie hertekenen.’
 13

SCOOP: In hoeverre heeft de aanwezigheid van

juicekanalen de journalistieke integriteit en
geloofwaardigheid van uw redactie beïnvloed?
Praet: ‘Op geen enkele manier. Bovendien
zorgen juicekanalen ervoor – niet alleen door
hun inhoud en of die al dan niet klopt, maar ook
door toon en stijl – dat ze zelf de perceptie tegen
hebben.’

SCOOP: Hoe ziet u de toekomstige relatie tussen

traditionele nieuwsredacties en juicekanalen
evolueren en welke uitdagingen verwacht u in
deze context?
Praet: ‘Van alle uitdagingen waar de traditionele
nieuwsmedia tegenaan kijken – en dat zijn er
best wel wat – lijkt me dat de minst bedreigende.
Bovendien is er wel degelijk een groot verschil
tussen het meer terughoudende, fatsoenlijke
Vlaanderen en Nederland, waar ze eerder een
Amerikaanse houding rond showbizz hebben.’
Achter het beeld

Februari

Fotograaf Hannes Blockx

Thee en dadels
‘De man die met zijn rug naar de camera
zit, is een Afghaanse politieagent. Ik besefte
dat hij waarschijnlijk niet herkenbaar op
de foto wilde staan vanwege mogelijke
risico's. Dit was mijn eerste ervaring met het
fotograferen van asielzoekers. Ik vond het
dan ook belangrijk om eerst met die mensen
te praten. Dat is iets waar ik mij soms aan
erger bij andere collega’s. Die duwen de
lens in mensen hun gezicht zonder eerst een
gesprek met hen te voeren. Hoewel ik in het
begin wat terughoudend was, voelde ik me
al snel op mijn gemak. Ik werd vriendelijk
ontvangen met thee en dadels. Zelden ben ik
zo hartelijk verwelkomd op een plek waar ik
moest fotograferen.'
 Februari

l
VS ah
in d ld D
eb
an Ro a
va n va n
en
Ch
ine oek
se eb
spi va nd
ona ie’
ge
ba v ers
llon ke-
‘ Wo

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

TagMag podcastaflevering op van de maand
Klara

De Bourgondiërs
'De feestelijke intrede van
Filips De Stoute'

In februari overleed Guy Peers, waarschijn-
lijk bekend bij een iets ouder publiek. Als
deelnemer uit het allereerste seizoen van De
Mol (1998) leefde hij daarna gedeeltelijk in de
schijnwerpers. Het trieste nieuws bracht die
maand veel lezers naar TagMag.
Filips de Stoute en Margaretha Van Vlaan-
deren treden in het huwelijk. Daarmee doen De begroting zit vast omdat Democraten
de Bourgondiërs voor het eerst hun intrede in en Republikeinen het oneens zijn over
Vlaanderen, op dat ogenblik een van de rijk- de financiering van ‘The wall’. Een deel van
ste regio’s van Europa. Maar wie was die Filips de overheidsdiensten sluit en ambtenaren
De Stoute? Bart Van Loo zoekt het uit. vallen zonder inkomen.  
Balanceren tussen nieuwsdruk en mentale gezondheid
Staat het ego in de weg?
TRIGGER
Bij de Franstalige om-
roep RTBF klaagt
de redactieraad op
18 februari 2023 een dis-
functioneel model op de
nieuwsredactie aan na
de zelfdoding van een
ex-collega. Hij maakte
een einde aan zijn leven
in het RTBF-gebouw.
Omdat de persoon niet
langer werkte voor de
omroep, wordt het als
een symbolische daad
beschouwd.
door Alicia Cloostermans
Veerle Hofman
Learning and Development manager
bij Roularta
(Foto: Roularta)
Het is ondertussen vijftien jaar geleden dat de Arteveldehogeschool naar
buiten kwam met de resultaten van een onderzoek naar burn-out bij
journalisten. Daaruit blijkt dat 10 procent lijdt onder een burn-out, en dat
maar liefst 21 procent een verhoogd risico loopt. Wat is er vijftien jaar na
die cijfers ondernomen bij redacties om ze te doen dalen?
Een recent onderzoek aan de KU Leuven, op vraag
van de VVJ Academy, toont aan dat nog steeds
29 procent van de journalisten getuigt van burn-
outklachten of een risico daarop. Ook de VRT kwam
de afgelopen jaren meermaals in het nieuws door
stijgende burn-outcijfers. Vorig jaar leidde een
interne transformatie nog tot ongenoegen op de
werkvloer en conflicten op de nieuwsredactie. In
de pers was te lezen dat op een bepaald moment
vijf van de zeven eindredacteurs thuis zaten, terwijl
een petitie liep tegen de stijgende werkdruk.
Toen acht maanden later, in oktober 2023, een
kritisch welzijnsrapport volgde, beloofde VRT meer
aandacht voor het welzijn van zijn medewerkers.
Mentaal welzijn is makkelijker bespreekbaar dan
vijftien jaar geleden. Maar hoe moeilijk is het om
mentaal welzijn te waarborgen in een context waar
je altijd de eerste wil zijn om nieuws te brengen?
Al zeven jaar is Veerle Hofman learning &
development manager bij Roularta. Tijdens
haar functie merkte ze dat er nood was aan
extra ondersteuning. Daarom volgde ze twee
jaar geleden een bijkomende opleiding als
veerkrachtcoach, ook bekend als burn-outcoach.
Hofman organiseert onder andere workshops en
biedt individuele coachingsessies aan. Daarnaast
helpt ze leidinggevenden om mensen die echt zijn
uitgevallen opnieuw te integreren. Ze begeleidt dus
zowel uitgevallen werknemers als leidinggevenden.
Moeilijk schakelen
Dat journalisten voor enorme uitdagingen staan,
ontkent Hofman niet. De grootste uitdaging ligt
volgens haar bij de constante transitie. Journalisten
moeten vlekkeloos kunnen switchen van print naar
andere media en omdat sommige journalisten
daar niet altijd voor opgeleid zijn, is dat vaak moeilijk
schakelen. Ook de komst van artificiële intelligentie
doet journalisten vrezen voor hun job. Alles gaat
daardoor nog sneller, en zo wordt het moeilijker om
de technologie voor te blijven.
Iedere werknemer bij Roularta kan zich vrijwillig
inschrijven voor haar workshops en infosessies.
Hofman merkt wel dat de inschrijvingen van
journalisten relatief laag liggen. Die zijn op
eigen initiatief en het aandeel journalisten
blijft vrij beperkt. Ligt dat eerder aan hun trots?
Of vinden ze het gewoon moeilijk om over te praten?
Ze merkt in ieder geval dat het sowieso moeilijker is
om journalisten te motiveren voor softskilltrainingen
zoals een training assertiviteit. Ze staan meer open
voor trainingen die bijdragen aan hun job, zoals
17
omgaan met het gebruik van artificiële intelligentie.
‘Een van de uitdagingen,
niet alleen voor journalisten,
is werk en privé combineren’
Sandra Naelaerts,
adviseur Psychosociaal Welzijn VRT
Dat het mentaal welzijn nog steeds een
moeilijk bespreekbaar onderwerp is in onze
maatschappij, merkt ook Sandra Naelaerts,
adviseur Psychosociaal Welzijn bij de VRT. Zij vindt
dat de ondersteuning van het mentaal welzijn van
journalisten hoe dan ook een aandachtspunt moet
blijven. ‘Een van de uitdagingen - en dat geldt niet
alleen voor journalisten - is om werk en privé te
combineren’, stelt Naelaerts. Daarom is ze tevreden
dat in 2022 een wet in het leven is geroepen over
deconnectie. Die wet zorgt ervoor dat je na je
werkuren niet meer bereikbaar moet zijn voor niet-
dringende zaken. Want door na je werkuren bezig te
zijn met dingen die je energie geven en waardoor
je niet aan het werk hoeft te denken, vermijd je het
efficiëntst stress en burn-out.
Behalve vertrouwenspersoon is Naelaerts
ook betrokken bij het re-integratiebeleid
en de welzijnsstrategie binnen VRT. Zo
organiseert ze workshops op basis van
de resultaten uit een tweejaarlijkse
risicoanalyse van de psychosociale risico’s.
Dit jaar zijn er bijvoorbeeld workshops
geweest over grensoverschrijdend gedrag,
maar ook stress en burn-out blijven een
aandachtspunt. De workshops zijn verplicht
voor alle 1.800 werknemers binnen de VRT.
Daarnaast kunnen mensen met Naelaerts
contact opnemen als ze merken dat ze
niemand anders hebben om erover te
spreken. VRT heeft veel meldpunten.
Werknemers kunnen spreken met hun
leidinggevenden, human resources,
met iemand van de vakbond, of andere
vertrouwenspersonen. Ze kunnen dus
zeker ergens terecht. Maar wat doe je als
bijvoorbeeld de leidinggevende of een
collega deel is van het probleem? Daarom
is het net belangrijk om een onafhankelijk
persoon te hebben binnen het bedrijf
waarmee je dergelijke zaken kan bespreken.
Het is moeilijk om elke werknemer in een
bedrijf als de VRT individueel in het oog
te houden om te zien of alles nog goed
gaat. Het is daarom aan de mensen zelf
om aan de alarmbel te trekken en naar
Sandra Naelaerts,
adviseur Psychosociaal Welzijn VRT
(Foto: VRT)
de vertrouwenspersonen te stappen. Door Hoe dan ook zijn Naelaerts en Hofman
in te zetten op interne communicatie en het erover eens dat het vooral belangrijk
kenbaar te maken waar men terechtkan, is dat journalisten tijdig aan de alarmbel
probeert Naelaerts het voor iedereen zo durven te trekken. Want daar begint het
toegankelijk mogelijk te maken. Maar daar allemaal mee. Zo kunnen ze het mogelijke
ligt ook de verantwoordelijkheid van de blijven doen om de journalisten en alle
leidinggevenden binnen nieuwsdiensten. andere werknemers, te blijven helpen en
Het is ergens ook hun plicht om te waken ondersteunen.
over hoe hun collega’s zich voelen en
of ze hun normale gang gaan, vindt We probeerden ook DPG Media te
Naelaerts. Iedereen draagt een stukje contacteren over de kwestie, maar zij
verantwoordelijkheid. Daarom investeert wensten niet te reageren. DPG Media noemt
human resources ook in opleidingen in het een intern beleid. ‘Voor iedere divisie zijn
leiderschap voor leidinggevenden. er HR-consultants en vertrouwenspersonen
toegewezen waar collega's mee kunnen
De allergrootste uitdaging voor journalisten schakelen’, aldus Valéry Joosten, team
ligt volgens Naelaerts in het feit dat de Lead Recruitement bij DPG Media.
informatiestroom nooit stopt, en dat het
moeilijker is om te factchecken omdat
werkelijk iedereen nu nieuws kan brengen.
Als journalist krijg je vaak ook gruwelijke
beelden voorgeschoteld van bijvoorbeeld
oorlogstaferelen. Het is belangrijk dat
je erover kan praten en het kan loslaten.
En als journalisten merken dat dat niet
altijd lukt, zijn de vertrouwenspersonen er
om de nodige ondersteuning te bieden
en indien nodig door te verwijzen naar
psychologische hulp.
19
 Chatten met de toekomst
TRIGGER
Op 7 februari 2023
verschijnt in het
Nieuwsblad een artikel
over “De week van Airis”
op Arteveldehoge-
school. Daarbij maken
studenten Journalistiek,
Communicatie en Gra-
fische en Digitale Media
samen een magazine
met behulp van AI.
door
Athénaïs Stoicopoulos
Hoe zit het met het AI-gebruik op verschillende redacties? Scoop vroeg
het aan Lars Anderson, innovation manager bij DPG Media, Dominique
Deckmyn, techjournalist bij De Standaard en Nick Dutry, innovation ma-
nager bij Roularta. Uit wat zij zeiden, blijkt dat de verschillende nieuws-
redacties het opvallend eens zijn met elkaar over het gebruik van AI. Ze
zijn ook vaak met dezelfde soort projecten bezig. Toch zijn er ook enkele
verschillen.
Opvallende gelijkenissen
Het valt op dat de verschillende mediabedrijven er
grotendeels dezelfde do’s en don’ts op nahouden.
Ze vinden het belangrijk dat AI enkel als hulpmiddel
gebruikt wordt. Als journalisten AI gebruiken, moeten
ze dat duidelijk vermelden. Op alle redacties blijft
de journalist ook de verantwoordelijkheid dragen
voor zijn eigen tekst. Alles wat AI genereert, moet
ook worden gedubbelcheckt. 'Maar nu ben ik wel benieuwd naar
hoe het bij Roularta zit.’

Met welke vernieuwende AI-toepassingen houden ‘Wel, wij gebruiken AI in het journalistieke proces voor
de mediabedrijven zich bezig? Hieronder komen ze drie belangrijke dingen: verzamelen, produceren en

20 het al chattend van elkaar te weten. distribueren. In de verzamelfase gebruiken we vooral

DPG: ‘Wij experimenteren al lang met AI in de
journalistiek, zoals bij NU.nl waar we hebben getest
of lezers het waarderen om AI-gegenereerde
samenvattingen bovenaan het artikel te krijgen.
Nu testen we ook of AI-prompts kunnen helpen bij
het genereren van goede koppen, intro's en het
bedenken van verhaalideeën. De output die we
krijgen is verrassend goed.’
‘We dringen er bij onze journalisten op aan dat
ze hun chatgeschiedenis uitzetten. ChatGPT
gebruikt namelijk vorige gesprekken om het
model te trainen. We willen ook niet dat ze interne
of vertrouwelijke gegevens naar AI-diensten
doorsturen.’
‘Hoe zit dat bij jullie, De Standaard ?’
transcriptietools om interviews eenvoudigweg om
te zetten van audio naar tekst of van video naar
tekst. Tijdens het productieproces gebruiken we AI-
tools voor beeldgeneratie en voor het vertalen van
redactionele artikelen. Tot slot denken we na over
nieuwe manieren om onze content aan te bieden
door bijvoorbeeld een samenvatting als alternatief
voor het lange artikel beschikbaar te maken. Onze
zoektocht naar nieuwe gebruiksmogelijkheden van
AI en waarvoor we AI prioritair kunnen inschakelen,
is volop bezig.’
‘Daarnaast doen we ook aan AI-governance.
We stellen richtlijnen op zodat onze werknemers
AI op de juiste manier gebruiken en we
communiceren naar onze lezers hoe wij op de
redactie omgaan met AI-tools. Ze kunnen alles
nalezen in het AI-charter dat op onze website
staat.’

De Standaard: ‘Hmmmm, wij gebruiken AI-tools vooral

om interviews te transcriberen. Daarnaast gebruiken onze
journalisten ze ook wel om onderwerpen te researchen. Copilot
Enterprise heeft daarbij de voorkeur boven ChatGPT. De meeste
uitgevers kijken nu uit naar de custom chatbots, waarbij de
bot vooral informatie genereert uit eigen documenten. Op die
manier zouden we bijvoorbeeld chatbotplatformen kunnen
ontwikkelen waar de bot met de lezer kan communiceren over
onderwerpen waarover we geschreven hebben. Alleen zitten
die platformen nog in een experimentele fase. De technologie
is nog niet betrouwbaar genoeg.’
Opvallende gelijkenissen
Het valt op dat de verschillende mediabedrijven er grotendeels
dezelfde do’s en don’ts op nahouden. Ze vinden het belangrijk
dat AI enkel als hulpmiddel gebruikt wordt. Als journalisten AI
gebruiken, moeten ze dat duidelijk vermelden. Op alle redacties
blijft de journalist ook de verantwoordelijkheid dragen voor
zijn eigen tekst. Alles wat AI genereert, moet ook worden
gedubbelcheckt.

Met welke vernieuwende AI-toepassingen houden de

mediabedrijven zich bezig? Hieronder komen ze het al chattend
van elkaar te weten.

DPG: ‘Wij proberen op dit moment functies van AI te integreren in

ons contentmanagementsysteem om zo drie alternatieve koppen
of boeiende intro's te genereren. AI zou zo het redactieproces
kunnen verbeteren. Alleen is de kwaliteit van de gegenereerde
koppen en intro's op dit moment nog niet voldoende. We zijn dan
ook nog maar aan het experimenteren.’

‘We dringen er bij onze journalisten op aan dat ze hun

chatgeschiedenis uitzetten. ChatGPT gebruikt namelijk vorige
gesprekken om het model te trainen. We willen ook niet dat ze
interne of vertrouwelijke gegevens naar AI-diensten doorsturen.’

‘Hoe zit dat bij jullie, Roularta?’

Roularta: ‘Wel, wij gebruiken AI in het journalistieke proces voor drie

belangrijke dingen: verzamelen, produceren en distribueren. In de
verzamelfase gebruiken we vooral transcriptietools om interviews
eenvoudigweg om te zetten van audio naar tekst of van video
naar tekst. Daarnaast hebben we ook een factcheckredactie
die AI-tools inzet om content te verifiëren. AI wordt ook gebruikt
om journalisten te inspireren door trends te identificeren. Onze
zoektocht naar nieuwe gebruiksmogelijkheden van AI en
waarvoor we AI prioritair kunnen inschakelen, is volop bezig.’

‘Daarnaast doen we ook aan AI-governance. We stellen richtlijnen

op zodat onze werknemers AI op de juiste manier gebruiken en we
communiceren naar onze lezers hoe wij op de redactie omgaan
met AI-tools. Ze kunnen alles nalezen in het AI-charter dat op
onze website staat.’

Maar nu ben ik wel benieuwd naar hoe het bij De Standaard zit.’

De Standaard: ‘Hmmmm, wij gebruiken AI-tools vooral om

interviews te transcriberen. Daarnaast gebruiken onze
journalisten ze ook wel om onderwerpen te researchen. Copilot
Enterprise heeft daarbij de voorkeur boven ChatGPT. De meeste
uitgevers kijken nu uit naar de custom chatbots, waarbij de bot
vooral informatie genereert uit eigen documenten. Op die manier
zouden we bijvoorbeeld chatbotplatformen kunnen ontwikkelen
waar de bot met de lezer kan communiceren over onderwerpen
waarover we geschreven hebben. Alleen zitten die platformen
nog in een experimentele fase. De technologie is nog niet
betrouwbaar genoeg.’
Achter het beeld

Maart

Fotograaf Kristof Vadino

Brusselse tranen
‘Dit is Andy, de vriend van de 26-jarige man
die bij het Noordstation is neergestoken.
Het slachtoffer was vader van twee kinderen,
van wie de jongste een paar maanden oud
is. Andy vraagt zich af of een mensenleven
dan niet meer waard is. De situatie verslech-
tert alleen maar. Buurtbewoners beweren
dat criminelen cocaïne in de daken van hun
auto's verstoppen en het openlijk gebruiken.
Dat is de achtergrond van het verhaal achter
deze tranen. Maar de situatie is echt com-
plex. Het is een combinatie van factoren die
de Noordwijk onveilig maken en zo slacht-
offers veroorzaken. Als je zijn verhaal hoort,
voel je uiteraard empathie. Bij het portrette-
ren van mensen, zoals Andy, vraag ik altijd
om toestemming en respecteer ik hun keuze.’
23
 Maart

Po l
itie
k sc
ha or,
nd
aa rd o
lm in ge
axi
mu rv o rm
mt nhe
oe ioe en
oud gela p ens h e
-ka ten t e
me pen uw mblé
nd
r vo s
or z ioen c ro sse
it te Ma s de A
rs g
lan

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Apache podcastaflevering op van de maand
De Morgen

Het Inzicht
Rika Ponnet: ‘Mensen die lang
samenleven, weten soms
fundamentele dingen niet over elkaar’
De journalisten van Apache konden een Bijschrift: De Morgen-journalist Joël De
geheime forensische audit inkijken waaruit Ceulaer gaat elke dag in gesprek met een
blijkt dat een belangrijke projectontwikkelaar gast over een cruciaal inzicht over de wereld.
de hulp van N-VA-voorzitter Bart De Wever Rika Ponnet is bekend als relatietherapeute
probeerde in te schakelen. Een zoveelste en seksuologe. In deze aflevering praat ze
geval van nauwe banden tussen politici en over het menselijke tekort, over het seksboek
ontwikkelaars en eentje waar veel mensen dat ze nooit zal schrijven en over de Griekse
interesse in hebben. filosoof Socrates.
The New York Times Magazine plaatst
Oekraïense soldaten op de cover van 19 maart.
De soldaten verblijven in het psychiatrische
ziekenhuis Pavlivka in Kiev. Pavlivka behandelde
voor de oorlog mensen met ernstige psychische
aandoeningen, maar nu worden er psychiatri-
sche slachtoffers ondersteund. Ze getuigen in
het magazine en vertellen wat de oorlog
met hen doet.
Hoe humorprogramma’s actualiteitsprijzen afsnoepen van journalisten

‘Satirici zijn journalisten zonder

de ballast van de journalistiek’
TRIGGER
Op 5 maart 2023 post
Lectrr, al jaar en dag vertrouwde huiscartoonist bij De Standaard, postte
Lectrr een cartoon op in maart een cartoon waarin hij spot met de immigratiecrisis en het feit
Facebook over
de vluchtelingencrisis dat België toen mensenrechten van immigranten schond. Als cartoonist
en de mensenrechten-
schendingen in België. gebruikt hij satire om actualiteit te brengen, terwijl hij geen journalist
door Elisa Cogneau is. Toch is dat niet zo vreemd, zo blijkt uit een thesis van Jonas Nicolaï,
postdoctoraal onderzoeker aan de Katholieke Universiteit van Leuven.
Hij onderzocht het effect van humor en satire op de journalistiek. Daaruit
blijkt dat humor nieuws op een toegankelijkere manier brengt.

Vorig jaar deed Jonas Nicolaï, doctoraatstudent
communicatiewetenschappen aan de Universiteit
van Antwerpen, onderzoek naar humor in de
journalistiek. Zijn conclusie? Mensen geloven vaker
nieuws als het in de vorm van satire gebracht
wordt. Een taak die de Nederlandse Arjen Lubach al
enkele jaren op zich neemt met zijn talkshow, terwijl
in Vlaanderen De Ideale Wereld de actualiteit met
een nodige portie humor brengt. Met humor hoef
je niet per se binnen de lijntjes van journalistieke
deontologie te blijven, waardoor het ook meerdere
perspectieven kan brengen in het maatschappelijke
debat, en laat het net dat zijn wat mensen soms
nodig hebben.
‘Ik denk dat
het interessant is voor
journalisten om ook
voorbij de muren van
de journalistiek te kijken’
Kwaliteit valt in de prijzen
Hoewel een programma als De Ideale Wereld
wel een journalistieke kwaliteit bevat door aan
nieuwsduiding te doen, is het geen journalistiek.
En dat kan, zo verklaart Nicolaï: ‘Je kan perfect
over een journalistiek product spreken, zonder
dat het journalistiek is. De mensen achter Zondag
met Lubach bijvoorbeeld hebben geen perskaart.’
Momenteel kunnen satireprogramma’s ook geen
journalistiek zijn, want in het decreet van de 25
Commissie van eerste aanleg voor de erkenning en
de bescherming van de titel van beroepsjournalist
(CEBJ) staat dat infotainment geen journalistiek is.
Volgens Nicolaï maakt die titel van journalistiek niet
zoveel uit, aangezien humoristische programma’s
een breder publiek bereiken. ‘Het zijn geen
journalisten, maar ze doen het beter dan echte
journalisten dat doen.’ Een duidelijk voorbeeld
is dat De Ideale Wereld de Vlaamse Televisie Ster
van ‘Beste Informatieprogramma’ won in 2014.
Andere genomineerden waren Het Journaal op
Eén en VTM Nieuws. Dat andere, niet-journalistieke
programma’s, het beter doen is niet per se
problematisch voor de journalistiek. Nicolaï: ‘Ik
denk dat het interessant is voor journalisten om ook
voorbij de muren van de journalistiek te kijken.’ Hij
bedoelt daarmee inspiratie halen uit de komedie,
literatuur, filosofie en zelfs wetenschappen. Er zijn
verschillende redenen waarom satireprogramma’s
zo populair zijn. Niet alleen omdat ze het beter
doen, maar ook door de onvrede met klassieke
media. ‘Er is veel wantrouwen tegenover de media.
Er is heel veel mediakritiek’, aldus Nicolaï. Satire
bestaat al lang en geeft kritiek op de gevestigde
macht, in dit geval de klassieke media. Net als
het publiek doet ze ook aan mediakritiek. Volgens
Nicolaï compenseert satire ook de onvrede. Dat
doen verschillende satireprogramma’s door
verschillende perspectieven naast elkaar te zetten.
Daarvan maken ze een media-analyse en tonen ze
hoe journalistiek gemaakt wordt.
 De onvrede over journalistiek is ook te wijten aan het feit Ook humor heeft grenzen
dat de debatten niet altijd worden opengetrokken volgens Hoewel satireprogramma’s niet zozeer binnen de grenzen van
onderzoek. Dat wil zeggen dat bij bijvoorbeeld een klimaatdebat journalistiek moeten blijven, kunnen ze niet met alles lachen, of
journalistieke media geen reden zien om een klimaatontkenner toch niet zonder gevolgen. Volgens Nicolaï is er heel lang een
aan het woord te laten, omdat die niks zou bijdragen. Je kan die positivistische kijk geweest op humor die impliceerde dat alles
niet op dezelfde hoogte zetten als een klimaatexpert, verklaart wat met humor te maken heeft, enkel entertainment, vermaak
Nicolaï. en dus luchtig is. Dat is nu anders. ‘Het is niet altijd meer enkel
om te lachen. Humor kan wel degelijk verdelen en polariseren,
Humor en satire doen dat wel en dragen bij aan meerdere maar ook mensen samenbrengen.’ Het kan helpen om slecht
perspectieven in het maatschappelijk debat. Bepaalde nieuws te brengen of moeilijke onderwerpen te normaliseren,
programma’s gebruiken dan humor als excuus om van het zoals de dood. Satirici hebben in die zin meer vrijheid dan de
(journalistieke) pad te gaan. Nicolaï merkt op dat de perceptie gemiddelde journalist, al is niet elk onderwerp te brengen met
op humor en de rol ervan veranderd zijn in het maatschappelijk humor, zo verklaart Jonas Nicolaï: ‘Met een mopje gaan wij
debat: ‘Het is van “het is maar om te lachen” gegaan naar een bijvoorbeeld minder gemakkelijk praten over alle slachtoffers
mogelijk politiek instrument, of een vorm van politiek discours. die in Gaza vallen, dat ligt heel gevoelig. Lachen met de dood
Een manier om over bepaalde, belangrijke thema’s in de kan. Lachen met doden, not so much.’ Nicolaï zegt ook dat bij
samenleving te spreken.’ zulke onderwerpen humor een politiek instrument is geworden.
26 ‘Als je lacht met iets, kies je een kant. Je verdedigt of veroordeelt
iets.’ De vraag blijft dan: mag je met alles lachen? Volgens
‘Lachen met de dood kan. Nicolaï is dat niet de belangrijkste vraag. Hij legt meer de nadruk
Lachen met doden, not so much’ op hoe de samenleving verandert en of we nog met alles willen
lachen. ‘De samenleving is zich bewust aan het worden van de
Storytelling en subjectiviteit politieke rol van humor.’
Bij journalistiek is objectiviteit een belangrijk beginsel, maar
Nicolaï vraagt zich af of dat bewaakt moet worden. ‘Neem
bijvoorbeeld ngo’s: die informeren mensen, maar hebben
wel duidelijk een agenda.’ Hij verwijst ook naar alternatieve,
journalistieke media zoals Apache, De Wereld van Morgen,
Charlie Magazine, enzovoort. Die hebben duidelijke standpunten
én brengen goede journalistiek, aldus Nicolaï.
Traditionele journalistiek kan volgens hem ook iets bijleren
als het gaat om storytelling, iets dat niet meer zo objectief
is. ‘Kwalitatieve journalistiek, bijvoorbeeld artikels die een
Pulitzerprijs winnen, wordt geprezen vanwege de emotionele,
subjectieve storytelling’, verklaart Nicolaï. Volgens hem leeft het
idee dat journalistiek puur over feiten gaat, terwijl dat al lang
niet meer zo is. ‘Er is zogezegd een onderscheid tussen komedie,
subjectiviteit en entertainment aan de ene kant en neutraliteit,
feitelijkheid en serieuze nieuwswaarde aan de andere kant.
Dat onderscheid is heel kunstmatig.’ Het betekent dat humor
niet zozeer journalistiek is, maar wel kan onderzoeken om aan
nieuwe manieren van journalistiek te doen.

Het is volgens Nicolaï ook niet meer belangrijk om je af te vragen

wanneer iets journalistiek is en wanneer iets humor of komedie
is. ‘Vandaag de dag zijn veel van die dingen hybride.’ Hij voegt
daar nog aan toe dat er niet zoiets bestaat als dé journalistiek.
‘Er bestaan verschillende journalistieken. Journalistiek is een
meervoud.’
(Illustratie: Lectrr)
27
 Rouwen in de media
TRIGGER
Op 14 maart 2023
Het taboe rond rouwen maakt een ommekeer. Waar vroeger eerder over
deelt Evi Hanssen op gezwegen werd, maken de media nu bespreekbaar. Lander Deweer,
Instagram het droevige
nieuws dat haar moeder hoofdredacteur van het rouwtijdschrift Reveil, deelt zijn aanpak rond
Arlette is overleden.
Samen met haar mama verhalen over verlies. Het tijdschrift staat nog in zijn kinderschoenen en
maakte Hanssen
de podcast ‘De
bestaat sinds 2022. Daarnaast is Deweer ook freelancejournalist bij Knack
afscheidstournee van Focus, Bahamontes en Fwiet.
mijn moeder’. In de
podcast praten ze over
ziekte, over doodgaan
en rouw, maar vooral: Gaan jullie bij Reveil actief op zoek naar
over het leven.
rouwverhalen of komen de mensen zelf
door Laura Pisani aankloppen met hun verhalen?
Lander Deweer: ‘Ik ga nagenoeg altijd zelf op zoek
naar rouwverhalen. Af en toe ontvang ik een mailtje
van iemand die het tijdschrift kent en graag iets wil
schrijven. Ook gebeurt het dat ik iets interessants
lees in een andere krant of tijdschrift, of iets hoor
op de radio, waarna ik contact opneem met de
betrokkenen om te zien of ze willen meewerken. In
het verleden vond ik dat er te weinig verhalen over
verlies gepubliceerd werden in de klassieke media.
De oprichting van het tijdschrift bood een antwoord
op dat gemis. Hoewel er in de laatste jaren
28 verbetering is gekomen en er meer rouwverhalen
in de media verschijnen, geloof ik dat er nog
steeds marge is voor verbetering. Het onderwerp is
zo breed dat het niet altijd een plaats vindt in de
klassieke media.’
Gaan de grote mediahuizen ook op zoek
naar rouwverhalen?
Deweer: ‘Ik geloof dat er vooral in kranten, actief
gezocht wordt naar verhalen. Vooral in de periode
van Allerheiligen schiet iedereen plotseling wakker.
Dan is het paniek aan boord omdat er nog enkele
rouwverhalen nodig zijn voor publicatie. Aan de
andere kant denk ik dat bij televisieprogramma's
het initiatief vaak bij de makers zelf ligt, zoals bij
Jeroen Meus of Jeroom. Zij hebben een persoonlijk
verhaal dat ze graag aan de wereld willen vertellen.
Volgens mij stappen zij proactief met hun voorstel
naar de regie.’
Met welke criteria houdt u rekening
wanneer u de rouwverhalen uitkiest?
Deweer: ‘Vanaf het begin was mijn voornaamste
intentie om auteursgedreven verhalen te creëren.
Essentieel hierbij is dat de mensen een vlotte
pen moeten hebben of een uitzonderlijk verhaal
te vertellen hebben. Ik wilde absoluut geen
interviews, omdat die al genoeg in kranten en
tijdschriften te vinden zijn. Ik wil verhalen waarbij je
de betrokkenheid van de maker voelt, persoonlijk
en emotioneel. Het hoeft niet altijd autobiografisch
te zijn, maar het moet duidelijk zijn dat de
verteller door het verhaal geraakt is. Verhalen
over rouw moeten een extra lading hebben, een
"gevoelslading" waardoor lezers zich gemakkelijk
kunnen identificeren. Daarom accepteren we
alleen verhalen, reportages of stukken die vanuit
eigen ervaring geschreven zijn.’
‘Iedereen kent wel iemand
die is overleden, en wanneer
een bekend persoon daar op
televisie over praat, kan dat
enorm helpen’
Laat u de mensen altijd hun verhaal zelf
neerpennen?
Deweer: ‘Ja, en dat is volgens mij ook belangrijk. Ik
benader mensen van wie ik vermoed dat ze een
verhaal te vertellen hebben, maar ik geef hun
volledige vrijheid. Ze hebben de autonomie om te
kiezen waarover ze willen schrijven. Dat is al een
verschil met de klassieke media, waar je meestal
opgelegd krijgt hoe je het moet neerpennen. Dus ik
neem contact op met mensen, vraag of ze willen
meewerken en of ze een goed verhaal hebben. Dan
overleggen we meestal even om te bepalen of het
daadwerkelijk een sterk verhaal is. Maar in principe
mogen ze zelf bepalen waarover ze schrijven,
zolang het maar gerelateerd is aan rouw. Dat kan
soms een breed scala beslaan. Bijvoorbeeld, dit
jaar heeft iemand een tekst geschreven over een
autokerkhof. Dat past misschien niet direct binnen
het traditionele beeld van rouw, maar het gaat wel
over afscheid nemen en een soort nostalgie, een
voorliefde voor wat voorbijgaat. Want dat behoort
ook tot de diversiteit van rouw.’
Zou een rouwverhaal brengen in de media een
positieve bijdrage kunnen zijn aan het persoonlijk
rouwproces?
Deweer: ‘Ja, dat geloof ik wel. Het is lastig om dat zelf
te beoordelen, maar ik baseer mijn mening ook op
de reacties die we ontvangen. Met de verhalen die
we vertellen, willen we nieuwe verhalen opwekken
bij de lezer. Het kan ook troostend werken om te
lezen dat je niet alleen rouwt en dat er anderen
zijn die soortgelijke gevoelens hebben. Daarnaast
 maar hiermee moeten we voorzichtig zijn, zodat we geen mensen
kwetsen door een bepaald thema op een lichtvoetige manier aan
te pakken. We zijn ons daar wel van bewust, maar dat is gewoon
een beetje vertrouwen op je buikgevoel.’

‘Het is een positieve ontwikkeling, met

nieuwe rituelen en alternatieven voor de
potchrysanten’
U zegt dat u geen mensen interviewt, maar stelt u soms
bijvragen? Wanneer u merkt dat het verhaal nog iets mist?
Deweer: ‘Af en toe gebeurt het dat ik een verhaal een beetje
verder moet 'borduren'. Een vriend van mij schreef bijvoorbeeld
een tekst over zijn overleden moeder. Als eerbetoon, aangezien
hij geen tastbare herinneringen had, kocht hij een fiets. Zowel hij
als zijn moeder hielden van fietsen. Met die fiets besloot hij deze
zomer alleen op reis te gaan. Hij stuurde me de tekst, en hoewel
ik hem meteen prachtig vond, had ik het gevoel dat er aan het
einde nog iets ontbrak. Ik opperde het idee om misschien aan het
slot toe te voegen dat hij nu daadwerkelijk op reis vertrekt met
die fiets.'

Hoe ziet u die evolutie in de benadering van rouwverhalen in de

loop van de jaren?
Deweer: ‘Naast de groeiende interesse voor rouw in de media,
merk ik daarbuiten ook een algemene toename van aandacht.
Lander Deweer, Voor ik aan het tijdschrift begon, was ik niet erg vertrouwd
hoofdredacteur van het rouwtijdschrift Reveil met de rouwwereld. Als buitenstaander was ik aangenaam
(Foto: Jonas Lampens)
verrast door de overvloed aan organisaties in België die zich
bezighouden met rouw. Die variëren van kleine eenmanszaken tot
grote bedrijven met verschillende invalshoeken en waardevolle 29
bijdragen. Er is een gigantisch breed scala aan dienstverleners:
denk ik dat persoonlijke verhalen het taboe rond rouw helpen
rouwfotografen, rouwjuwelenmakers en rouwtherapeuten. Het is
doorbreken. Ik zie dat effect ook bij andere verhalen in de
een positieve ontwikkeling, met nieuwe rituelen en alternatieven
kranten en zeker op televisie. Onlangs heb ik toevallig Jeroom
voor de potchrysanten. De sector lijkt in volle evolutie te zijn, met
geïnterviewd voor Focus Knack over zijn programma, waarin hij
groeiende erkenning en steun voor mensen die rouwen. Hoewel
praat over zijn overleden broer Boris. Zo vertelde hij dat hij sinds
er wellicht enkelen zijn die proberen geld te verdienen op de
het programma overspoeld wordt met e-mails, berichten en
kap van mensen die gestorven zijn, lijkt dat een minderheid. De
mensen die hem aanspreken om hun eigen verhaal te delen.
meerderheid in de rouwsector is oprecht betrokken en engageert
Iedereen kent wel iemand die is overleden, en wanneer een
zich voor de juiste redenen.’
bekend persoon daar op televisie over praat, kan dat enorm
helpen. Het publiek kon troost vinden in zijn televisieprogramma.
Hebt u ooit al eens een traantje gelaten bij het lezen van een
Ik denk dat bijna iedereen wel op de een of andere manier een
stuk?
link heeft met het thema rouw.’
Deweer: ‘Ik heb nog geen traantje gelaten, maar ik ontvang soms
teksten die een diepe indruk nalaten. Zo was er bijvoorbeeld
Reageren mensen positief wanneer u hen benadert met de
een aangrijpend verhaal over doodgeboren kinderen. Het stuk
vraag of ze hun verhaal willen delen?
raakte me extra hard, aangezien ik zelf twee jaar geleden vader
Deweer: ‘Ja, over het algemeen wel. Tot nu toe heeft nog
ben geworden. Onbewust associeer je zulke verhalen met je
niemand geweigerd omdat het verhaal te gevoelig ligt. Zelfs
eigen leefwereld. Een andere aangrijpende tekst kwam van een
degenen die aarzelden en uiteindelijk besloten om deel te
journalist die zijn vrouw aan kanker heeft verloren. Rouwverhalen
nemen, zijn achteraf blij dat ze de stap hebben gezet.
dwingen je tot een moment van bezinning, waarbij je alles even
Het lijkt voor de schrijvers ook vaak een deugddoende ervaring
opzijzet. Het is niet mogelijk om tien rouwverhalen achter elkaar
te zijn, waarbij ze eindelijk hun emoties op papier kunnen zetten.’
te lezen. In dat opzicht leest het magazine anders dan een krant
waar je snel doorheen kunt bladeren. Het is essentieel om de
Soms komt er wel kritiek op mensen die naar de media
tijd te nemen voor intieme verhalen en ze nadien rustig te laten
stappen met rouwverhalen. In hoeverre overwegen jullie dat
bezinken.’
er mogelijke negatieve reacties kunnen zijn?
Deweer: ‘Ja, we besteden daar zeker aandacht aan. Het is
belangrijk om de juiste toon te zetten. Daarom wilde ik het
tijdschrift toegankelijk houden, zowel in de schrijfstijl als in
de keuze van foto's en de titels. Ik vond het belangrijk om een
beetje creativiteit toe te voegen en een moderne uitstraling te
behouden. Soms is er zelfs ruimte voor humor,
Achter het beeld

April

Fotograaf Patrick De Roo

Het trauma van Mortsel

‘De klik van mijn camera was op dit moment
het hardste geluid. Er heerste nagenoeg
volledige stilte. In Mortsel herdachten de
bewoners het grootste bombardement in
België tijdens de Tweede Wereldoorlog. Een
bombardement met ontelbare slachtof-
fers. Het trauma van de stad is tot op heden
voelbaar. Het was een soort van open wonde
waar tachtig jaar lang niet over gesproken
werd. Dat de gebeurtenis nog steeds diep-
geworteld zit bij de Mortselaars was duidelijk
in de opkomst bij de herdenking. Maar liefst
936 mensen hebben zich vrijwillig gemeld
om hieraan deel te nemen.’
 April

xx
t
rlijd
ove
a nt ,
ry Qu
Fin Ma
lan
d tr ok ,
eed m inir
t to de
e to an
t de er v
NA
VO m oed
x xe
D

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Krant van West-Vlaanderen podcastaflevering op van de maand
Sporza

In april schittert de wereldberoemde zangeres

Bruggeling Bert trok afgelopen jaar de duur-
ste foto van zijn leven. Na een ritje met zijn
motor ging hij even rusten in het Tillegem-
bos, waar hij een foto nam. Met de motor
een bos betreden, is een inbreuk tegen het
bosdecreet. Gevolg? Een boete van 1000 euro
en heel wat West-Vlamingen die het verhaal
van Bert lazen.
Beyoncé op de cover Vogue France. Beyoncé
Wielerclub Wattage tourde van mei tot oktober de wereld rond met
'Remco geeft het roze na de eerste haar Renaissance World Tour. In maart 2023
tijdrit niet zomaar weg' kondigde de zangeres aan dat ze een couturecol-
lectie zou uitbrengen in samenwerking met Olivier
In Wielerclub Wattage kan je je verwachten Rousteing, de creatief directeur van Balmain.
aan nieuwe inzichten en straffe verhalen over De "Renaissance Couture"-collectie bestaat
de wieleractualiteit. In deze aflevering Tom uit zestien looks die overeenkomen met de
Boonen, Jan Bakelants, zestien nummers op haar gelijknamige album.
Mark Uytterhoeven, en Dirk De Wolf, Renaissance is daarmee het eerste draagbare
met Ruben Van Gucht als host. album.
‘De insteek moet de journalistieke
onafhankelijkheid zijn’
TRIGGER
Op 5 april 2023 stapt
‘Geen commerciële of op reclamegerichte nevenactiviteiten uitvoeren.’
Catherine Van Eylen Dat is een van dé belangrijkste voorwaarden om erkend te worden als
uit NV Huppeldepup
in nasleep van de beroepsjournalist. Maar door gebrek aan nuance, zijn ze momenteel be-
controverse rond het
loon van haar partner zig met een vernieuwing van de wet. De wet moet moderner waardoor hij
Wouter Vandenhaute bij
Anderlecht.
nauwer aansluit bij de praktijk. Wat die praktijk precies is en hoe het al-
lemaal in zijn werk gaat, vroegen we aan Gie Van Roosbroeck, secretaris
van de Erkenningscommissie.

'Het is niet eenvoudig om uit te leggen wat precies
het verbod op commerciële nevenactiviteiten
voor beroepsjournalisten inhoudt’, begint Gie Van
Roosbroeck. ‘De wet zegt dat een beroepsjournalist
geen enkele vorm van handel mag drijven en met
name geen op reclame gerichte werkzaamheden
mag uitvoeren, behalve als directeur. Maar wat is
handeldrijven? Dat wordt gemakkelijkheidshalve
vertaald tot “geen commerciële activiteiten”. Het
is eigenlijk vrij eenvoudig toe te passen op het
moment dat je hoofdzakelijk met journalisten in
loondienst werkt. Het wordt moeilijker naarmate er
meer freelancers betrokken raken.’
‘Dan volgt natuurlijk de vraag, wat is “hoofdberoep”.
Om te beslissen of iets een hoofdberoep is, kijken we
naar twee aspecten. In de eerste plaats kijken we
naar de tijdsbesteding. Het moet de hoofdactiviteit
zijn. We kijken ook naar het inkomen. Dat kan een
indicatie zijn. Vroeger was het inkomen de norm,
maar één commerciëlere opdracht wordt vaak
veel beter betaald dan persfotografie over een
langere periode. Het uitgangspunt dat we proberen
te hanteren is journalistieke onafhankelijkheid. We
kijken wel iets strikter toe op de reclamegerichte
werkzaamheden. Reclame is op dit moment iets
heel anders dan toen de wet uitkwam (n.v.d.r. 1963).’
Gie Van Roosbroeck,
secretaris Erkenningscommissie
(Foto: Kato De Maesschalck)
‘Sommige zaken zitten dan weer meer in een grijze
zone. We proberen het echt geval per geval te
bekijken en mee te evolueren met de tijd. Vroeger
werden onderzoeksjournalisten die voor een
langere periode aan iets werkten en dan een boek
schreven of een documentaire maakten niet erkend.
Dat kwam doordat ze niet de nodige documenten
konden voorleggen. Daarom is het belangrijk dat
we ook die mensen uitnodigen en ze nu wel kunnen
erkennen. Ook fotografen zoeken vaak die grijze
zone op, zonder een grens over te gaan.’
‘Er zijn natuurlijk soms grensgevallen waarbij het
gaat over interpretatie en intentie. Dan is het goed
dat er een commissie is waarbij je in beroep kan
gaan die daar op een andere manier naar kan
kijken. Volgens mij is het een voordeel dat die wordt
voorgezeten door een magistraat. Zo heeft die
bijvoorbeeld bij fotografen de notie bijgebracht dat
een commerciële opdracht die het gevolg is van
33
het journalistieke werk niet per se de journalistieke
onafhankelijkheid in het gedrang brengt. Samen
met het werkveld evolueert ook het oordeel van
de commissie mee. Ik zit nu al bijna 16 jaar in de
Erkenningscommissie en bij mijn weten hebben
we nog nooit een statuut van beroepsjournalist
ingetrokken. We hebben wel al mensen uitgenodigd
om meer uitleg te vragen bij bepaalde zaken.
Dan gaan we echt in gesprek. Vaak is dat heel
verhelderend en zijn onze vragen er onmiddellijk
mee opgelost. De Erkenningscommissie is er
niet om mensen te straffen, ze helpt journalisten
navigeren rond commercie. Volgens mij moet de
insteek echt journalistieke onafhankelijkheid zijn.
Welke nevenactiveiten brengen de journalistieke
onafhankelijkheid van de betrokkenen in gevaar?
En dat hebben de meeste journalisten zelf wel door.‘
‘En dan is er nog één groot misverstand dat
ik graag de wereld uit wil. Veel journalisten
denken nog steeds dat de Erkenningscommissie
onderdeel is van de VVJ. Dat is niet waar.
De leden van de Erkenningscommissie worden
voor de helft aangeduid door de VVJ, de andere
helft door de uitgevers. De Erkenningscommissie
werkt onafhankelijk van de VVJ en de
uitgeversorganisaties.’ (KDM)
 Spreekverbod bij VRT
zindert nog na
TRIGGER
In een gelekte interne
De mail van VRT-CEO Frederik Delaplace viel niet in goede aarde bij zijn
mail naar alle VRT-me- medewerkers. Ze zouden enkel nog mogen communiceren via de com-
dewerkers maakt VRT-
CEO Frederik Delaplace municatiedienst. En dat zorgde voor veel commotie. Vakbonden rea-
duidelijk dat ze enkel via
de communicatiedienst geerden verontwaardigd en dienden spontaan een stakingsaanzegging
mogen spreken over de
VRT zelf. Al snel wordt
in. De mail heeft nog steeds impact, zo blijkt uit een gesprek met Wies
er gesproken over een Descheemaeker, voorzitter van de vakbond ACOD-VRT.
‘spreekverbod’. Dat ver-
schijnt in De Standaard
op 17 april 2023.

door Estelle Schouteet

34
Cartoon: Lectrr

Jullie hebben vorig jaar als vakbond zeer sterk
gereageerd op de mail van Delaplace. Vanwaar
kwam die sterke reactie?
Wies Descheemaeker: ‘We kwamen toen uit een
heel donkere periode met de VRT. In 2022 hadden
we heel het jaar gestreden om meer dan 150
ontslagen te vermijden, en dat is geen gemakkelijke
zaak geweest. In die harde strijd zijn veel mensen
op de werkvloer het vertrouwen in de directie
kwijtgeraakt. En net toen dat vertrouwen een beetje
begon terug te komen, kregen we zo'n mail van onze
CEO. Daarin stond dat je met niemand van buiten de
VRT nog mag spreken over wat er zich hier afspeelt.
Zulke uitspraken zijn voor een mediabedrijf gewoon
ongehoord. We zijn net een organisatie die garant
staat voor de vrije meningsuiting en een CEO die zijn
eigen personeel verplicht om te zwijgen staat haaks
op onze missie. Naar aanleiding daarvan hebben
we dan ook meteen een stakingsaanzegging
ingediend.’
Wat was de reactie van de VRT-directie op die
aanvraag?
Descheemaeker: ‘We merkten wel dat ze daar toch
van geschrokken waren. We hebben toen contact
met hen gehad en er is een vergadering geweest.
Uiteindelijk is er een opvolgmail gestuurd waarin de
CEO aangaf dat hij het niet zo bedoeld had.’
Heeft die mail een effect gehad op de VRT-
medewerkers?
Descheemaeker: ‘Ik denk het wel. We zijn natuurlijk
blij dat Frederik Delaplace heeft toegegeven dat hij
een fout heeft gemaakt. Maar naar onze mening
was het kwaad al geschied. Je kunt niet zomaar zo'n
uitspraak doen en dan zeggen: “ja, het was niet zo
bedoeld.” Er zijn wel degelijk medewerkers die er nu
meer voor terugschrikken dan vroeger om over de
VRT te praten buiten de VRT om. Die geest kun je niet
terug in de fles stoppen.’
‘Sommige medewerkers
schrikken er nu meer dan
vroeger voor terug om over
de VRT te praten’
Heeft u eigenlijk enig idee wat de achterliggende
reden van de mail was?
Descheemaeker: ‘Als het over de VRT gaat, spreken
wij als vakbond altijd over de openbare omroep.
Onze CEO spreekt over een mediabedrijf met
een publieke opdracht. Hij zegt dat dat hetzelfde
betekent, maar het zijn wel andere woorden die hij
gebruikt. Onze directie staart zich eigenlijk blind op
de mediaoorlog: de strijd tegen andere mediahui-
zen om kijkers, luisteraars en clicks.
 Cartoon: Faudt Nieuws

Ze is daar heel erg mee bezig. Onze visie
daarop is: wij zijn, als openbare omroep,
géén concurrenten van de commerciële
sector in de media. Voor onze CEO is de
VRT echter in eerste instantie een media-
bedrijf. En dat laat zich dus voelen.’
vertellen over wat er op hun lever lag.
Wij zeggen dus zeker niet dat elke vorm
van kritiek meteen naar buiten moet
komen. Wij kunnen daar als vakbond een
tussenpersoon in zijn, door alle kritiek te
bundelen en door te geven naar hogerop.’
Wat moet er veranderen op vlak van
communicatie?
Descheemaeker: ‘Momenteel wil de
directie een strak communicatieschema
aanhouden, alleen is dat niet mogelijk.

Is er anno 2024 nog steeds sprake van
een angstcultuur?
Descheemaeker: ‘Ik merk wel dat veel
medewerkers terughoudender zijn
geworden. Er zijn sommigen die bij wijze
van spreken het gevoel hebben dat ze
tegen hun vrienden niet meer mogen
zeggen hoe het eraan toegaat op het
werk. Of journalisten die zich afvragen of
ze nog mogen berichten over het eigen
huis als journalist. Dat schept verwarring.
Ik denk dat Delaplace de reikwijdte van
zijn mail zwaar heeft onderschat.’
‘Vorig jaar is er ook een doorlichting van de
nieuwsdienst geweest door een externe
preventiedienst (n.v.d.r. een dienst die
zich bezighoudt met het welzijn op de
werkvloer). En de uitslag was heel slecht.
Er was onder andere sprake van toxisch
leiderschap. Die risicoanalyse is enkel
uitgevoerd bij de nieuwsdienst, maar in
feite is er op heel de VRT sprake van een
ongezonde werkcultuur.’
Welke acties ondernemen jullie als
vakbond om hier iets
aan te veranderen?
Descheemaeker: ‘Wij hebben een interne
campagne opgezet, genaamd "Geef
commentaar" (n.v.d.r. een grappige
reactie op de mail van Delaplace,
waarin hij aangaf dat medewerkers
enkel mochten reageren met ‘geen
commentaar’). Hierbij konden
medewerkers ons via brief of mail vrijuit
Hoe ziet 2024 eruit voor de VRT? Dat blijkt ze niet te snappen. We zijn
Descheemaeker: ‘2024 wordt een zeer een openbare omroep en dus een
belangrijk jaar voor de VRT. Er zijn namelijk
verkiezingen, dus dat wil zeggen: een
democratische instelling. Dan kan je
niet op zo'n strakke manier regisseren
35
nieuwe Vlaamse regering. Die heeft altijd hoe de communicatie dient te verlopen.
ideeën over waar het met de VRT naartoe Dat gaat in tegen de vrijheid van
moet. Het wordt dus weer een pittig meningsuiting. Ik snap uiteraard dat
jaar. Daarom hebben we nood aan een er communicatierichtlijnen moeten
sterke VRT-directie die achter ons en het zijn, maar ze moeten het gewoon meer
personeel staat, maar die ook de ideeën loslaten.’
en waarden van een openbare omroep
volledig onderschrijft.’
‘We hebben nood aan een
Wat moet er precies veranderen om dat sterke VRT-directie die
doel te bereiken?
Descheemaeker: ‘We moeten ons als
achter het personeel staat
openbare omroep opnieuw durven en onze waarden steunt’
onderscheiden op het vlak van kwaliteit
en het type onderwerpen, zeker
U hoopt dus binnenkort geen nieuwe
tegenover de commerciële zenders. Want
mail te ontvangen?
nu zien onze kijkers soms het verschil niet
Descheemaeker: ‘Ik hoop van niet, nee
meer. Ook het personeelsbeleid moet
(lacht). Ik denk dat dat niet zo snel zal
herbekeken worden en het vertrouwen in
gebeuren. Onze CEO zou intussen moeten
de directie moet hersteld worden. Kortom:
weten dat als hij een mail stuurt naar
de VRT moet haar missie waarmaken.
het voltallige personeel, los van het feit
Want het idee van de openbare omroep
wat het onderwerp is, die bij de pers
leeft nog altijd. Zowel buiten de VRT
terechtkomt. Maar als er opnieuw zo'n
als op de werkvloer. Veel mensen zijn
mail komt, gaan wij daar als vakbond
nog altijd overtuigd van een openbare
even fel op reageren als de vorige keer.
omroep en willen daar ook voor werken.
Want iemand moet het doen. Iemand
Het probleem is die we het niet meer zien.
moet rechtstaan en zeggen: ik ga niet
Soms zelfs letterlijk, op het scherm. En dat
akkoord.’
moet dus opnieuw naar voor komen. Na
de verkiezingen zal de VRT in feite opnieuw
uitgevonden moeten worden.’
Achter het beeld
Mei
Fotograaf Filip Claus
Op uitnodiging
‘De drie Palestijnse jongens waren er
niet zo happig op dat ik foto's van hen
maakte. Ik moest ook werken met mijn
zeer krachtige flitsinstelling vanwege
het tegenlicht. De foto werd genomen
vanop een zekere afstand, maar het
resultaat is wel een interessant beeld
met Hebron op de achtergrond. Ik was
uitgenodigd voor een periode van tien
dagen door de Joodse gemeenschap
in Hebron. Die stad ligt op de bezette
Westelijke Jordaanoever waar het mo-
menteel erg onrustig is. Tweeduizend
soldaten beschermen Joodse families
die in het centrum wonen, terwijl onge-
veer 260.000 Palestijnen daaromheen
leven. Het is een zeer fragiele situatie.
Vooral nu, met wat er in Gaza gebeurt,
ligt de situatie daar zeer gevoelig. Ik
hoop dat de drie Palestijnse jongens
veilig kunnen blijven voetballen.’
 Mei

Lo r
een
win
t Eu
r ov
isie ft
son te r
g fe er s
sti v urn
al aT
Tin

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Dansende beren podcastaflevering op van de maand
Radio 2

Charles eindelijk koning

In mei kwam Avril Lavigne, het Canadese
popicoon uit de nillies, naar Vorst Nationaal.
Ze zong er haar grootste hits, zoals Girlfriend
en Sk8ter Boi, maar een achtergrondbandje
overheerste haar stem. Het resultaat?
Een pijnlijk, gênant concert en heel wat clicks
voor Dansende Beren.
'Charles eindelijk gekroond'
Volkskrant Magazine plaatst Jack Wouterse
Royaltykenner Flip Feyten en Cathérine Van- op de cover. Af en toe is de acteur nog te
doorne gaan op zoek naar de bijzondere man vinden in Nederland, maar dan alleen voor
die Charles is, met in deze aflevering de focus rollen die hij belangrijk vindt. Na een leven vol
op zijn toekomstig koningschap. Wordt hij een verslaving zoekt hij vooral de rust op in
zogenaamde overgangskoning of is hij van Spanje. Hij vertelt in een interview over
plan om daadwerkelijk zijn eigen stempel te het vak van een acteur en zijn plannen voor
drukken op dit koningschap? de toekomst.
'Namen noemen?
We zijn journalisten,
geen rechters'
TRIGGER
Op 26 mei 2023 komt er
De keuze van redacties om de Reuzegomstudenten niet met hun volle-
na een beraad van twee dige naam te vermelden botste op heel wat weerstand. Volgens velen
maanden een uitspraak
in de zaak-Reuzegom. was het oneerlijk dat hun privacy, ook na het arrest, bleef gewaarborgd.
De beklaagden krijgen
werkstraffen en boetes. Privacy-expert Matthias Dobbelaere-Welvaert en Filip Verhoest, eind-
Ook na de uitspraak
kiezen nieuwsmedia
redacteur bij De Standaard, werpen hun licht op de zaak.
ervoor om hun namen
niet te publiceren.

door Estelle Schouteet

De zaak-Reuzegom heeft al veel stof doen opwaaien.
Een van de opmerkelijkste zaken was de afwezigheid
van de echte namen van de beklaagden in de pers.
In artikels bleef het immers beperkt tot ‘Zaadje’,
‘Placebo’ of ‘Janker’. Matthias Dobbelaere-Welvaert,
de privacy-expert die in 2018 bekend werd na de
campagne ‘Stop de Vingerafdruk’ (n.v.d.r. een
de Journalistiek. En dat zouden de redacties
onafhankelijk van elkaar besproken en besloten
hebben. Dat lijkt Matthias Dobbelaere-Welvaert
onwaarschijnlijk. ‘Als je weet dat er in Vlaanderen
slechts drie grote mediagroepen zijn (n.v.d.r.
Roularta, DPG en Mediahuis), dan stel ik mij daar
toch vragen bij. Vrijheid van pers is in Vlaanderen

Filip Verhoest,
eindredacteur bij De Standaard
(Foto: Alexander Meeus/De Standaard)
39
rechtszaak tegen de registratie van vingerafdrukken eigenlijk al een zeer relatief begrip. Dan wordt het
op de eID), begreep in eerste instantie de beslissing wel moeilijk om diversiteit in je beslissingen te
van de media om hun namen niet te publiceren: ‘De krijgen.’
Reuzegommers zijn nu eenmaal niet veroordeeld
voor moord, ze kregen enkel een werkstraf. Dat zijn
de feiten.’ Daarnaast haalt hij ook het vermoeden
‘De journalistieke deontologie
van onschuld aan. ‘Ik kan jou beschuldigen van is en blijft onze leidraad,
iets, maar zolang het niet bewezen is, of door een dat betekent dus een aanpak
rechter is uitgesproken, ben je onschuldig’, zegt hij
hierover. van meer terughoudendheid’
Filip Verhoest,
Tegelijkertijd stelt hij zich wel vragen bij de beslissing
eindredacteur bij De Standaard
van redacties om de namen anoniem te houden.
Zeker omdat je de namen zeer eenvoudig op het
‘Het is niet zo dat er sprake is van één grote
internet kan terugvinden. Volgens Filip Verhoest,
samenzwering tussen alle krantenredacties’, lacht
de eindredacteur die ook de deontologie bij De
Filip Verhoest. Hij beseft wel dat het vreemd kan
Standaard mee vastlegde, is het niet zo zwart-
lijken dat alle kranten hierover op dezelfde lijn
wit: ‘De nuance valt bij deze discussie volledig
zaten, al is daar volgens hem een verklaring voor:
weg. Natuurlijk vind je hun namen gemakkelijk, ze
‘Ik leid hieruit af dat de meeste journalisten dezelfde
circuleerden zelfs al voor het begin van het proces.
afweging hebben gemaakt en tot dezelfde slotsom
Het is echter niet omdat hun namen overal te
zijn gekomen. De jongste jaren is er eveneens sprake
vinden zijn, dat wij dan ook maar die namen moeten
van een evolutie naar meer terughoudendheid, ook
publiceren. Om het met Engelse termen te zeggen:
bij de populaire kranten.’
wij doen bij De Standaard niet aan naming-and-
shaming of canceling.’
De mogelijkheid tot re-integratie van veroordeelden
is een argument dat vaak wordt aangehaald
Maatschappelijk belang
in de discussie over het vrijgeven van namen
In een persbericht liet de VVJ (Vlaamse Vereniging
in een rechtszaak. Door de anonimiteit krijgen
van Journalisten) weten dat elke redactie zich
ze, zeker als hun straf achteraf licht blijkt of als ze
voor haar beslissing om de Reuzegomnamen
worden vrijgesproken, de kans om zich opnieuw
niet te noemen gebaseerd heeft op de richtlijn
te integreren in de maatschappij. Maar dat weegt
voor gerechtelijke berichtgeving, terug te vinden
volgens Matthias Dobbelaere-Welvaert niet op
in de deontologische code van de Raad voor
tegen het maatschappelijk belang van deze zaak.

Verhoest vindt ook dat het
maatschappelijk belang inderdaad zeer
hoog was, maar dat wil volgens hem
niet zeggen dat de namen dan maar
vrijgegeven moeten worden. ‘In mijn ogen
was de maatschappij daar niet beter van
geworden. Discussies over de strafmaat
of over de dooprituelen zijn zeer legitiem,
maar daar hoeven die namen voor mij
niet bij gedrukt staan.’
Matthias Dobbelaere-Welvaert,
privacy-expert
(Foto: Rembrand Neirinckx)
Inconsequentie en identificatie
Volgens Dobbelaere-Welvaert zijn de
media ook niet altijd even consequent
in hun berichtgeving. ‘Ik denk dat dat
wel duidelijk wordt als je enkele kranten
bestudeert van de afgelopen zes
maanden. Er zijn voldoende voorbeelden
te vinden van mensen die geen publiek
of bekend persoon zijn en die toch met
naam en toenaam worden vermeld’, zegt
hij hierover.
Om die willekeur bij het vrijgeven van
de namen van veroordeelden tegen te
gaan, deed Dobbelaere-Welvaert een
voorstel: kiezen voor ofwel systematische
identificatie ofwel systematische
anonimisering. Filip Verhoest is hier
geen voorstander van. ‘Wel moeten
we waakzaam blijven. Het zou kunnen
dat andere redacties andere normen
hanteren, bijvoorbeeld bij mensen met
een migratieachtergrond. Dat zou dan
een vorm van latent racisme zijn. Maar
soms worden beslissingen snel genomen
en is er geen tijd voor lang overleg. Dan
moet er inderdaad wel gezorgd worden
voor consequentie’, voegt hij nog toe.
Tijdens een lezing in de Vooruit in Gent
op drie oktober 2023 liet advocaat Walter
Van Steenbrugge zich ontvallen dat
privacy meer waard zou zijn als je het
juiste netwerk hebt. Hiermee bedoelt hij
dat, je er makkelijker voor kan zorgen dat
je naam uit de media wordt gehouden
als je de juiste mensen kent. Volgens
Matthias Dobbelaere-Welvaert klopt dat
deels: ‘Als je geld en connecties hebt,
kan je een bepaalde druk uitoefenen
op de media en dan kan je in mijn
ogen een stuk privacy kopen.’ Al maakt
hij hierbij meteen een kanttekening:
‘Als publiek figuur kom je soms juist sneller
en uitgebreider in de media. Kijk maar
naar de zaak rond Conner Rousseau. Hij
kwam er ondanks zijn connecties ook niet
mee weg. Het is dus dubbel.’
‘Ik kan hier alleen maar over zeggen dat er
nooit contact is geweest met familieleden
van de leden van Reuzegom. Dat lijkt
meer op een complottheorie’, reageert
Filip Verhoest verbaasd. ‘Integendeel,
onze sympathie ging eerder uit naar de
nabestaanden van het slachtoffer. Maar
als journalist moet je die gevoelens deels
kunnen uitschakelen en is het belangrijk
om onze neutraliteit te bewaken.
Emoties mogen niet meespelen in de
verslaggeving.’
‘Als je geld en connecties
hebt, kan je in mijn ogen
druk uitoefenen op
de media en zo een stuk
privacy kopen’
Matthias Dobbelaere-Welvaert,
privacy-expert
Volkswoede
Dobbelaere-Welvaert raadt redacties
aan om meer naar hun lezers te luisteren,
in dit geval naar hun woede. ‘Door de rare
houding van de media is de volkswoede
nog meer gevoed. Als er toen een of
meerdere namen waren vrijgegeven,
had dat wellicht geholpen. Je hoeft niet
toe te geven aan de frustraties van je
lezerspubliek, maar op die manier was er
tenminste iets van identificatie geweest,
een soort houvast.’
Een advies waar Verhoest niet mee
akkoord gaat. ‘De journalistieke
deontologie is en blijft onze leidraad.
Zelfs als een meerderheid van onze
lezers zou zeggen: jullie moeten die
namen publiceren. Dan zouden wij
die afweging maken, maar we blijven
altijd onze interne deontologie volgen.
En dat betekent een aanpak van meer
terughoudendheid.’ Hij hekelt hierbij de
rol van sociale media: ‘Ik noem ze soms
weleens de asociale media, vanwege
hun oordelende karakter’, zegt hij hierover.
‘Wij zijn journalisten, geen rechters. Het is
niet aan ons om te beslissen over hun lot.
We mogen kritisch zijn, maar als krant
gaan we niet als publieke schandpaal
fungeren. Dat gebeurt op sociale media
wel. Daar mogen we niet in meestappen.’
Deontologische sessies
Hoewel de rol van nieuwsmedia bij
rechtszaken volgens sommigen dubieus
is, blijven redacties zelf hameren
op hun deontologie en neutraliteit.
Moeten redacties iets leren uit de zaak-
Reuzegom of kunnen ze op hetzelfde
elan blijven schrijven? Om erachter te
komen of redacties wel degelijk iets
hebben bijgeleerd, is er volgens privacy-
expert Matthias Dobbelaere-Welvaert
een soortgelijke zaak nodig. ‘Ik wens
dat niemand toe, maar als er nog eens
een doopincident plaatsvindt in een
studentenclub, zullen we zien of de media
met eenzelfde terughoudendheid en
morele verhevenheid die namen zullen
verhullen.’
Filip Verhoest blijft volledig achter de
beslissing staan om de namen niet vrij te
geven. ‘Voor en tijdens het proces hebben
we het altijd uitgebreid over de zaak
gehad, we wisten dus heel goed op welke
lijn we zaten als redactie. En dat hebben
we ook altijd heel goed gecommuniceerd
naar de lezers.’ Die manier van werken
blijft hij graag verderzetten, zonder
daarbij de mening van elk redactielid uit
het oog te verliezen. ‘Dat is ook de reden
waarom we regelmatig deontologische
sessies organiseren. Tijdens zo’n sessie
41
stellen we ons vragen als: “Wanneer gaan
we van standpunt veranderen? Door
welke deontologische regels laten we ons
leiden?” En we blijven altijd discussiëren
en proberen steeds een consensus te
zoeken. Zo trainen we die deontologische
gevoeligheid’, legt hij uit. Hij benadrukt
dat hierbij de mening van iedereen
wordt gevraagd. ‘Op die manier wordt
elke beslissing op de redactie breed
gedragen. Zo blijven we gewapend voor
de toekomst en kunnen we een antwoord
bieden op de deontologische vragen die
nog zullen volgen. Deontologie is immers
iets dat leeft.’
 De trein is
een schatkist
Column Onlangs ging ik solliciteren voor een stageplek.
De man voor me trok fronsend zijn wenkbrauwen
door op. ‘Geen rijbewijs’, mompelde hij. ‘En dat als jour-
Isaura Aps nalist’. Hoewel ik zijn zorg begreep, zij het mogelijk
om andere redenen, dacht ik aan hoe uitputtend
treinreizen kunnen zijn. Neem nu bijvoorbeeld
vanochtend. Vol goede moed stond ik te wachten
op de trein. Heel veel mensen liepen op en aan:
van jonge kakelende schoolkinderen tot mensen
met aktetassen op weg naar het werk. Zoals wel
vaker was de trein te laat. Een kast van een kerel
die naast me stond, was lichtelijk geïrriteerd. ‘’t Is
godverdomme toch gene waar hé’, mompelde hij.
Ik begreep zijn frustratie. Pas na veertig minuten
besloot de boemeltrein er dan toch door te komen.
Ik liep naar de deur en wachtte rustig af. Die kast
van daarnet dacht daar klaarblijkelijk anders over.
Hij duwde en stootte alsof zijn leven ervan afhing.
Eens binnengekomen weergalmde harde muziek
luidkeels door de coupé. Serieus? Er staat let-ter-
lijk in koeienletters op een zelfklever op het raam

42 ‘Dank je, Yves & Raoul. En iedereen die zijn muziek

niet te luid zet.’ Ik besloot de muziek te negeren en
worstelde mij door de mensenmenigte heen. Toen
kwam het bloedstollendste gedeelte: een plaatsje
bemachtigen. Norse blikken kruisten de mijne. Als
een kat die op scherp staat, bakende iedereen
rondom mij zijn territorium af met zakken en kof-
fers. Nadat een vrouw onder lichte dwang haar
billen aan de kant had moeten schuiven, ontstond
er eindelijk ruimte voor de mijne. Meestal neem ik
dan mijn koptelefoon en kruip ik in m’n eigen we-
reldje. Deze ochtend besloot ik dat niet te doen.
Mensen rondom mij waren uitvoerig in gesprek.
Hun conversaties trokken mijn aandacht. Een man
in de vierzit naast me was aan het praten over de
verkiezingen die eraan komen. Hij was bang, zei hij.
Een groepje tieners achter mij voerde een leven-
dige discussie over de meest recente blockbuster.
Bij de volgende halte stapte er een groep kleuters
op, waarschijnlijk op weg om een leuke daguitstap
te beleven. De trein werd voller en voller. De con-
versaties werden naarmate de eindbestemming
in zicht kwam levendiger. Als journalist in opleiding
vind ik dat fascinerend. Gesprekken van anderen
inspireren me. Voor velen is de trein een middel
om van punt A naar B te gaan, voor mij is het een
schatkist van menselijke ervaringen. Een rijbewijs
is dus zeker handig, maar het zijn de indrukken van Isaura Aps

(Foto: Pauline Vanden Abeele)

een treinreis die het voor mij écht maken.
Kort verslag over
Verslaggevers Zonder Grenzen
TRIGGER
Reporters Zonder
Vanuit veertien kantoren over de hele wereld werkt Reporters Sans
Grenzen (RSF) publiceert Frontières (RSF) aan een veiliger klimaat voor journalisten. Hoe doet
zijn jaarlijkse wereld-
ranglijst persvrijheid op RSF dat exact? Vanuit enkele hoeken komt kritiek op zijn methodiek en
3 mei 2023. België zakt
naar de 31ste plaats.
onafhankelijkheid. Hoe gaat de ngo daarmee om?
Reporters Zonder Grenzen ondersteunt journalisten
in noodsituaties. Wie extra materiaal nodig heeft
of moet verhuizen voor de eigen veiligheid kan
rekenen op financiële hulp van de ngo. Zo kregen
journalisten in de Gazastrook geld voor nieuwe
smartphones, batterijen op zonne-energie en
laptops om te kunnen blijven berichten. Volgens
de RSF-website heeft de organisatie in 2023 maar
liefst 460 journalisten geholpen en dat voor een
bedrag van bijna 1 miljoen euro. Dat geld haalt de
ngo onder andere binnen via donaties en sponsors.
Sinds 1995 rangschikt RSF ook jaarlijks 180 landen
volgens hun mate van persvrijheid. België zakte
in 2023 met acht plaatsen naar de 31ste plek. Ter
vergelijking: Nederland stond vorig jaar op de
6de plaats. Is die index een juiste weergave van
hoe de persvrijheid eraan toe is in ons land? Het
is in ieder geval ook iets wat Meyrem Almaci van
Groen aankaartte in de commissie Cultuur, Jeugd,
Sport en Media van het Vlaamse Parlement in mei
2023. In het rapport van de commissievergadering
van die dag staat te lezen dat minister Benjamin
Dalle antwoordt: ‘De VVJ deelt mee dat het
onverklaarbaar is waarom België in twee jaar tijd
van de elfde naar de 31ste plaats opschuift, terwijl
de realiteit niet op zo'n dramatische achteruitgang
van de persvrijheid in Vlaanderen en bij uitbreiding
België wijst’.
Julie Majerczak, directeur van het Brusselse RSF-
bureau, reageert op ons via mail: ‘De daling van
België kan te wijten zijn aan de stijging van andere
landen, want de score op honderd is niet significant
lager.’ Ze legt uit dat onder meer het economische
klimaat een rol speelde bij de score van België.
‘Enerzijds heeft de inflatie de mediakosten doen
stijgen. Anderzijds zijn sommige kleine media
uitgesloten van steunregelingen post-Covid.’ De
score werd ook beïnvloed door het veiligheidsgevoel
van journalisten bij demonstraties tegen Covid-
maatregelen en door het gebrek aan juridische
bescherming. Volgens Charlotte Michils van de VVJ/
AVBB is het onderzoek voor de index traditioneel
gezien meer gericht op Franstalig België. Majerczak
weerlegt die stelling: ‘De index geldt voor het hele
land, ook voor landen die intern geografisch of
politiek divers zijn.’ Michils ontmoette iemand van
de organisatie in 2023 op een evenement en heeft
die op de situatie in Vlaanderen gewezen. Na dat
contact volgde actie:
‘Begin januari 2024 kreeg ik een uitnodiging van RSF
om ook de vragenlijst in te vullen’, zegt Michils.
Onafhankelijkheid
In 1985 richtte de Fransman Robert Ménard samen
met drie medejournalisten RSF op. Ménard begon
als journalist, maar is nu een ultrarechts politicus
en burgemeester. Zijn racistische en homofobe
standpunten doken al op in onder meer The New
York Times in 2015 en in een Knackpublicatie van
2020. Ménard werkt ondertussen niet meer voor RSF.
Zijn oud-collega’s zijn verbaasd over zijn meningen.
Op dit moment zegt de organisatie vrij te zijn van
politieke en religieuze vooroordelen. Volgens Julie
Majerczak werken de personen die de vragenlijst
invullen anoniem en zijn ze niet gelinkt aan een
politieke partij.
Toch gelooft niet iedereen in de onafhankelijkheid
die RSF beweert te hebben. In mei 2023 verspreidde
43
Reuters een artikel over de adviseur van de Indiase
eerste minister Sanjeev Sanyal. Hij getuigde over de
impact van de indexen (zoals die van de persvrijheid)
op de Indiase economie. De ranglijsten met landen
zouden een onderliggende agenda hebben. Hij is
van mening dat de lijsten worden gemaakt door
‘een kleine groep denktanks die gesponsord worden
door drie of vier financieringsinstanties.’ RSF heeft er
op het tijdstip van publicatie nog niet op gereageerd.
In het RSF-rapport over de index is te lezen dat India
een van de gevaarlijkste landen is voor journalisten
om te werken, met gemiddeld drie tot vier moorden
per jaar. Ook is er een ernstig gebrek aan diversiteit
in het Indiase medialandschap, waardoor het land
laag op de index van RSF terechtkwam.
Ook op X krijgt RSF met extra uitdagingen te maken.
Journalisten werden - volledig tegen de principes
van Reporters Zonder Grenzen in - geblokkeerd
en tweets zijn in opdracht van overheden
offline gehaald. X bood de organisatie in 2022
advertentieruimte ter waarde van 25.000 euro. RSF
weigerde die vanwege de verhoogde censuur op
het platform en de toegenomen hoeveelheid fake
news en antisemitisme. Dat weerhield X er niet
van om publiekelijk te pronken met het aanbod
en te beweren dat het RSF steunt in de strijd voor
persvrijheid. ‘Wat een schaamteloze, brutale
bewering’, reageert RSF-secretaris-generaal
Christophe Deloire. (BP)
Achter het beeld
Juni
Fotograaf Mine Dalemans
Brandende banken
‘Tijdens mijn aankomst bij de branden-
de school kreeg ik te horen dat er ge-
lukkig geen slachtoffers waren. Op dat
moment voelde ik me toch enigszins
gerustgesteld. Slachtoffers fotogra-
feren is sowieso uit den boze en dat
respecteer ik volledig. Zodra ik toegang
kreeg tot het gebouw, was de brand
al onder controle. De brandweerlie-
den waren nog druk nasmeulende
plekken aan het doven. Ik sprak met de
brandweermannen en de politie om
een duidelijk beeld te krijgen van wat
er gebeurd was. Toen ik uiteindelijk het
klaslokaal bereikte, trok het prachtige
licht dat naar binnen viel meteen mijn
aandacht. De eens zo levendige bank-
jes waar kinderen hun lessen volgden,
lagen nu volledig in puin.’
45
 Juni

xx

en
pio
Op kam
s ta
nd p ees
Wa u ro
g ner a ts E
g ro nC
ep gia
Bxexl

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Landbouwleven podcastaflevering op van de maand
De Tijd

De Zeven
'Steven Van Hecke kijkt naar de week'

Het woord ‘stikstofdebat' roept bij heel

wat mensen, vooral landbouwers,
verschillende emoties op. Toch is het behoud
van veeteeltsystemen noodzakelijk, zo blijkt
uit wetenschappelijk onderzoek in de Dublin
Declaration. In tijden van stikstofde-
creten zorgt een artikel dat eruit springt over
veeteelt voor veel geïnteresseerden op Land-
bouwleven, zo bleek in juni.
De cover van The Atlantic kleurt geel en
De Zeven geeft elke ochtend om 7 uur blauw voor Oekraïne. De oorlog tegen
een blik op het nieuws in 7 punten. In deze Rusland is nog steeds aan de gang.
aflevering praat host Bert Rymen met Volgens hoofdredacteur Jeffrey Goldberg
professor Steven Van Hecke over de situatie in en journaliste Anne Applebaum hangt de
Rusland, maar ook over Hadja Lahbib en toekomst van de democratische wereld af
de Iraanse visa-affaire. van de Oekraïense overwinning.
Op zoek naar jongeren
in de vakpers
TRIGGER
Op 22 juni 2023 tekent
Jonge journalisten vinden steeds moeilijker hun weg naar de vakpers. Niet
onze eindredacteur genoeg waardering? Te weinig kennis? Onderbetaald? In dit artikel delen
Piet Martens tijdens
een BAP-voorstelling professionals uit verschillende vakgebieden hun kijk op de toekomst van de
de uitspraak van Els
Jonckheere, toen-
vakpers.
malig hoofdredacteur
Bouwkroniek op: ‘De
Vlaamse vakpers sterft
uit door een tekort aan
geïnteresseerde jonge
journalisten.’
‘Dat steeds minder jonge journalisten
geïnteresseerd zijn om te werken voor de vakpers
ligt aan het feit dat ze niet goed weten wat
vakbladen precies inhouden. Jonge journalisten
vragen zich af wat de meerwaarde ervan is’,
zegt Anne Vandenbosch, hoofdredacteur van
Landbouwleven. Toch ziet de toekomst van de
vakpers er volgens Vandenbosch rooskleurig uit.
‘De vakpers zal altijd blijven bestaan, want mensen
willen blijven lezen en zich informeren over hun job.
Het is inderdaad zo dat jongeren met een diploma
Journalistiek wat minder vaak aansluiting vinden
bij ons team. Vandaag zitten vooral collega’s met
een diploma Landbouw, Wetenschap of Biologie
in onze redactie. Zij hebben interesse in het
onderwerp én hebben ook een goede pen’.
Ook Inès Demarteau redactrice van Fruit, een
vakblad over en voor fruittelers, ziet weinig
jongeren in de vakpers. ‘Het valt op dat het vaker
mensen ouder dan 40 jaar zijn. Volgens mij zijn
jongeren minder geïnteresseerd in de vakpers
omdat ze de voorkeur geven aan korte, directe
nieuwsbronnen. Diepgaande analyses schrikken
hen af.’
‘Ik merk absoluut dat er minder jonge journalisten
betrokken zijn bij de vakpers’, vertelt Sylvia Silvester,
redacteur bij Echos Coiffure en Proesthetic. ‘Wij
hebben het heel moeilijk om nieuwe, jonge
krachten aan te trekken. Dat is omdat het beroep
steeds minder interessant wordt, wat te maken
heeft met de perceptie en waardering, maar ook
met de verloning. Volgens mij is het een algemeen
verschijnsel in de perswereld. Ik denk dat de
uitgevers het in grote mate in handen hebben.
Er wordt niet voor niets steeds vaker gezegd:
'Vroeger hadden we hoofdredacteurs en vandaag
hebben we bankiers'. Een goede journalist moet
over alles kunnen schrijven, maar in het licht van
zijn of haar specialisatie is dat natuurlijk niet altijd
mogelijk.’
Filip Cossement, zaakvoerder van FCO media
dat vakbladen maakt voor de bouw-, industrie-
en facilitywereld, werkt vooral met freelancers.
‘Ons enige probleem is dat er moeilijker jonge
freelancers gevonden worden. Om specialist te
zijn in een bepaald domein heb je natuurlijk wat
ervaring nodig en enkele jaren op de teller. Wat ons
betreft zorgt dat ervoor dat het moeilijker is jonge
mensen te vinden die vakspecialist zijn en voor
ons kunnen schrijven. Jongeren moeten vooral zelf
interesse hebben in het vakgebied waarover het
gaat. Toch vrees ik niet voor het voortbestaan van
de vakpers. Zolang die sectoren er zijn, zal er altijd
over geschreven worden.’
‘Ik denk dat samenwerken met invloedrijke personen
zoals influencers kan helpen om de vakpers van
verschillende sectoren te promoten. Zo kunnen
we de geloofwaardigheid vergroten en jongeren
47
motiveren de vakpers te leren kennen’, legt Bart
Ceulemans, redacteur van het bakkersmagazine
Onze Passie, uit. ‘Volgens mij moeten we verder
evolueren en de digitalisering doorzetten.
Jongeren zijn voornamelijk geïnteresseerd in
visuele media terwijl vakpers vaker tekst is. Toch
denk ik dat in tijden van overvloedige informatie
de vakpers zichzelf kan onderscheiden door de
nadruk te leggen op diepgaande journalistiek.’
‘Ik denk dat de vakpers gewoon niet bekend is bij de
jeugd.’ Dat zegt Bram Schittecatte. Hij is redacteur
bij Embuild. Dat is de sectorfederatie voor de
bouw in België. Ze publiceert ook vakbladen
voor schilders, schrijnwerkers, stukadoors en
parketplaatsers. ‘Je moet in een bepaalde sector
werken om met een vakblad in aanraking te
komen. De meesten zijn er zich niet van bewust
hoeveel vak- en nichebladen er effectief bestaan
in België. Ik denk dat veel jonge journalisten hun
carrière beginnen bij wat ze kennen. Na verloop
van tijd kan hun blik verruimen en ontdekken ze
misschien dat er ook interessante mogelijkheden
liggen binnen de vakpers. Voor de toekomst denk
ik dat zoals bij veel traditionele media de vakpers
zichzelf opnieuw een beetje zal moeten uitvinden.
We zijn op zoek naar de juiste formule, maar we
hebben die op dit moment nog niet gevonden.’
(AS)
 Meneer Rogiers
in onderwijsland
TRIGGER Filip Rogiers (58) staat sinds januari op de Vooruit.Brussels-lijst voor het
Op 20 juni 2023 gaat Filip
Rogiers in gesprek met
Vlaams Parlement. Maar dat moet nog gebeuren als we hem spreken in
BRUZZ. Hij schrijft een december vorig jaar. Hij zit aan een lange tafel in De Markten in Brussel en
jaar lang een kroniek in
De Standaard over het wuift vriendelijk om zichzelf aan te duiden. Met een dampende kom soep
leven op school en beslist voor zich en vol enthousiasme begint hij zijn verhaal. ‘Ik hecht veel waarde
daarna zélf leerkracht te
worden. Hij werkt nu in het aan drie pijlers in de samenleving: journalistiek, onderwijs en zorg. Voor de
GO! Atheneum Unesco in
Koekelberg.
zorg deug ik niet, want ik kan niet tegen bloed. Dus heb ik mijn pijlen op het
onderwijs gericht.’ Na een carrière van dertig jaar in de journalistiek ging
door Isaura Aps
hij voor de klas staan. ‘Ik wou nieuwe kennis opdoen.’

Vanwaar uw passie om leerkracht te worden?
Filip Rogiers: ‘Als journalist schreef ik vooral over
sociaal-maatschappelijke thema’s. Daarbij
speelden jongeren een aanzienlijke rol. Ik putte uit
die onderwerpen een enorme energie. Ik keerde
een jaar terug naar de schoolbanken van het GO!
Atheneum Unesco in Koekelberg. Mijn ervaringen
deelde ik in de reeks “Scènes uit een schoolleven”
groot. Thuis heb ik zelf twee pubers rondlopen,
en ik merk ook dat het verschil tussen twaalf en
veertien vrij aanzienlijk is.’
Wat waren de grootste uitdagingen bij de
overgang van journalist naar leerkracht?
Rogiers: ‘Het was een weloverwogen keuze. Ik
hoefde geen dingen af te leren, maar moest

48 die in De Standaard verscheen. Tijdens dat jaar is

de goesting om over te stappen naar de school
alleen maar gegroeid. Ik heb onbedoeld een heel
bevoorrechte kijkstage gehad. Nu kan ik, in plaats
van jongeren een stem te geven, hen helpen hun
eigen stem te vormen.’
Verdient u nu niet veel minder?
Rogiers: ‘Dat wel. Mijn loon is gedaald van €3.800
netto naar €2.400, maar dat vind ik niet erg. Ik zou
het extra geld kunnen gebruiken, maar het heeft
geen seconde meegespeeld in mijn beslissing.’
Speelde het lerarentekort een rol in uw keuze?
Rogiers: ‘Ja, toch wel. Het gaf niet de doorslag, want
het idee om leerkracht te worden was al een tijdje
aan het broeien. Bij ons op school zijn we dit jaar
begonnen met vijf zijinstromers. Het speelt dus wel
degelijk mee. Maar mijn overstap was geen keuze
tegen de journalistiek. Ik blijf ons vak door dik en
dun verdedigen. De meeste journalisten doen
fantastisch werk. Het is niet dat ik daarop ben
afgeknapt. Blijf vooral ons vak doen.’
Waarom het middelbaar?
Rogiers: Dat ligt me gewoon het beste. Ik zie mij
niet in het hoger onderwijs lesgeven, in het lager
ook niet echt. Op dit moment geef ik Engels aan
de derdejaars en Nederlands aan de vierdejaars.
Ik vind die leeftijd gewoon fascinerend. Het is
een heel gevoelige periode waarin ze zich echt
beginnen te vormen. Het verschil in maturiteit
tussen die derdejaars en vierdejaars is behoorlijk
wel veel bijleren, en dat doe ik nog steeds. Als
je 's ochtends om halfnegen fris voor de klas
moet staan dan denk ik soms “Bij de krant is nu
de ochtendvergadering bezig” (lacht). Op de
redactie kon je nog een koffietje nemen, maar als
je om halfnegen les hebt, begin je aan je les, punt.
Je vliegt er meteen in, dat is heel anders.’
Vervult u naast uw educatieve functie ook een
opvoedende functie?
Rogiers: ‘Mijn directeur zegt altijd: achter elk
gedrag schuilt een boodschap. Dat vind ik ook
zo boeiend. Je leeft mee met die gasten, het is
een proces. In het begin was ik de nieuweling.
Ik werd getest, maar zo bouw je een relatie op.
Er was bijvoorbeeld een meisje dat regelmatig
een halfuur te laat in de les verscheen en zich
terugtrok op het toilet, waar ze vervolgens nog een
halfuur doorbracht. Ze was heel onbeleefd. Ik heb
toch geprobeerd om met haar te praten, maar
dat verliep moeizaam. Kort daarna wou ze tijdens
een lerarencontact met mij praten. Later hoorde
ik van haar moeder dat ze thuis vertelde dat er
eindelijk een leraar was die bereid was écht te
luisteren. Tijdens dat gesprek zat er een compleet
ander meisje voor me. Ze was erg gesloten, omdat
ze eerder gekwetst was in haar openheid. En toen
had ze zelfs pannenkoeken voor me gebakken. Op
dat moment heb ik wel een traantje weggepinkt.
Het betekent niet dat ze nu altijd op tijd komt.
Zeker niet, maar de relatie is anders. En dat vind ik
ontzettend waardevol. Dus ben ik naast leerkracht
ook opvoeder? Absoluut.’
Filip Rogiers in de klas

(Foto: Isaura Aps)

Ziet u een link tussen de journalistiek en
het lesgeven?
Rogiers: ‘Op school komt af en toe de
journalist nog eens in mij naar boven. Ik
observeer veel en vraag me af waarom
iemand op een bepaalde manier
reageert. Een collega zei ooit tegen me:
neem het nooit persoonlijk. En dat is best
grappig, want mijn collega’s zijn vaak niet
veel ouder dan mijn oudste zoon, eind
de twintig. Hoe dan ook, het is belangrijk
om dingen niet persoonlijk op te vatten.
Een van de mooiste complimenten die
ik kreeg was: “Jij wordt een goede leraar,
want je hebt een hart voor die gasten. En
je bent authentiek.” Dat is iets waar ik altijd
naar heb gestreefd, zowel nu als toen ik
samenlevingsjournalist was. Empathie is
essentieel. Daar zie ik zeker de gelijkenis.’
Bent u streng op foutloos schrijven?
Rogiers: ‘Ik denk dat ik niet streng genoeg
ben. In een toets voor spelling reken ik dt-
of andere spellingsfouten natuurlijk wel
aan, maar voor een oefening in schrijven
ben ik geneigd om milder te zijn op spelling
als de inhoud tenminste overtuigend is.’
‘Mijn loon is gedaald van
€3.800 netto naar €2.400,
maar dat vind ik niet erg’
ik meer concrete vakken te kunnen
geven. Als zijinstromer zou ik nuttiger
kunnen zijn voor de school als ik vakken
als geschiedenis, maatschappelijke
vorming, cultuurwetenschappen of
gedragswetenschappen zou kunnen
geven. Dat zijn vakken die dichter bij de
journalistiek liggen of meer aansluiten bij
mijn interesses.’
‘Ik ga naar mijn computer
en google “duckfaces”.
Plots springt er een foto
uit van een mannelijk
geslachtsdeel met
daarrond zes vrouwen.
Al mijn leerlingen hadden
dat gezien’
En over vijf jaar?
Rogiers: ‘Ik heb duidelijk voor ogen welke
richting ik op wil. Ik wil mijn carrière
afsluiten in een kunsthumaniora, mogelijk
met de nadruk op woord of literatuur. Het
was inspirerend om te zien hoe mijn eigen
zoon openbloeide in de kunsthumaniora,
in tegenstelling tot het ASO-traject dat niet
voor hem werkte. Ik moest van mijn ouders
naar het ASO. Anders was ik misschien ook
Dat vond ik moeilijk, omdat neutraliteit
volgens mij iets anders is dan objectiviteit.
Neem nu het klimaat bijvoorbeeld. Voor
mij draait het hier zelfs niet om een
mening, maar is het gewoon een feit. Ik
heb er nu veel minder moeite mee om de
dingen scherp te stellen.’
Hebt u een leuke anekdote van in de klas?
Rogiers: ‘Ik heb een keileuke anekdote.
Keigênant ook voor mij. Zorg ervoor
dat je zelf de oefeningen al eens hebt
gemaakt. En, zorg er altijd voor dat je
scherm niet staat geprojecteerd wanneer
je iets opzoekt. Er was een oefening in het
Engels waarbij de leerlingen hun mening
moesten geven over stellingen in het boek.
Een van die stellingen was: duckfaces are
out, aren't they? Een meisje vraagt aan
mij “Meneer, wat zijn duckfaces?” En ik
denk ineens, Rogiers jij weet dat eigenlijk
zelf niet. Ik red mij daaruit door te zeggen:
“Bewijs dat ze out zijn, als jullie het niet
meer weten, dan zijn ze out.” Heel slim
dacht ik toen, maar daarna heb ik het
alsnog verknald. Ik ga naar mijn computer
en google “duckfaces”. Opeens springt
er tussen die afbeeldingen een foto uit
van een mannelijk geslachtsdeel, met
daaromheen zes vrouwen. Blowjobfoto's
dus. Zij hadden dat allemaal gezien
natuurlijk. Dat was een keigênant

Zijn er aspecten van de journalistiek die
u mist?
Rogiers: ‘Ik heb geen heimwee. Onlangs
kreeg ik de vraag van mijn chef destijds
om voor de eindejaarskrant een stukje te
schrijven over mijn eerste kwartaal in het
onderwijs. Ik heb dat stuk geschreven en
ik heb mij keigoed geamuseerd tijdens
het schrijven. Dat is wel iets dat ik nu niet
meer heb: the pang of joy. Een ander
moment was op de klimaatmars, waar ik
mijn fotograaf Kristof Valdino tegenkwam.
Samenwerken met een fotograaf was een
van de dingen die ik het liefste deed in de
journalistiek. Toen ik hem zag, werd er iets
in mijn hersenen geactiveerd. Dat voelde
aan als een soort trauma, maar dan op
een positieve manier. Maar ik heb geen
spijt, lesgeven brengt me evenveel plezier.
Na een lesdag ervaar ik de voldoening
iemand iets bijgebracht te hebben. Dat
klinkt cliché, maar het is wel zo. Zelfs als
het om iets kleins gaat.’
Wat wilt u in 2024 anders doen?
Rogiers: ‘Volgend jaar wil ik voortbouwen
op wat ik dit jaar heb geleerd. Ik kijk
er ook naar uit om al m’n leerlingen
volgend jaar terug te zien, zelf als ik er
geen les meer aan geef. Het moment
van afscheid nemen en hen uitzwaaien,
moet ook bijzonder zijn. Daarnaast hoop
51
in het kunstonderwijs terechtgekomen, momentje, maar nu weet ik tenminste wat
waar ik misschien écht had thuisgehoord.’ duckfaces zijn (lacht).’
Zit er nog een terugkeer naar de
journalistiek in?
Rogiers: ‘Neen, dat hoofdstuk is volledig
afgesloten. De afgelopen tijd was er veel
onderwijsnieuws, vooral met de PISA-
cijfers. Cognitief psycholoog Wouter
Duyck sprak zelfs over “de domme
generatie” (zucht). Dan kriebelt het wel.
Als ik zou willen, zou ik daar een stuk over
kunnen schrijven in de krant. Dat doe ik
niet. Op mijn 57ste ben ik weer student
geworden. Ik volg een educatieve master
aan de VUB, dus mijn dagen zijn gevuld
met onderwijs en ik wil me daar volledig
op concentreren. Ik ben daarnaast ook
literair schrijver en ik ben niet van plan om
daar nog een extra wagentje aan vast te
hangen. Ook de behoefte om nog grote
analyses te schrijven, is sneller verdwenen
dan ik zelf had verwacht.’
Welke passies koestert u nog naast het
lesgeven?
Rogiers: ‘Lezen, schrijven, leven (lacht).
Verrast en verwonderd blijven door alles
om me heen. Ook sociaal engagement
tonen, is voor mij belangrijk. Daar voel ik me
ergens in bevrijd, omdat ik nu veel opener
kan uitkomen tegen extreemrechts. Als
journalist moest ik daarin neutraal blijven.
 ‘Trial and error, dare to fail
en het komt wel goed’
TRIGGER Uit het digital news report van nieuwsgebruik.be kwamen negen
Op 20 juni 2023 brengt
de VRM-nieuwsbrief keytrends naar boven. Daaruit blijkt dat de nieuwsvermijding op-
de 9 hoofdtrends
volgens nieuws- vallend hoog is. Hebben mensen genoeg van nieuws? Een gesprek
gebruik.be onder
de aandacht.
met Ike Picone, lid van het onderzoeksteam van nieuwsgebruik.be
en professor Media en Journalistiek aan de VUB.
door
Kato De Maesschalck
Wat betekent het dat de nieuwsvermijding op zo best in op het feit dat ze nog zoveel vertrouwen
een hoog niveau stagneert? krijgen. Blijven inzetten op de praktijk en het
Ike Picone: 'De stagnatie betekent dat er een groep beeld van: “Wij zijn nog steeds een journalistieke
mensen is die zich afkeert van nieuws of die minder organisatie, wij volgen een bepaalde deontologie.
nieuws gaat gebruiken. Terwijl we binnen de Wij checken en dubbelchecken inhoud. Oké, we
groep mensen die wel nog nieuws gebruikt soms maken al eens een fout, maar wij zijn hier echt om
zien dat ze net meer nieuws gaat consumeren. die informatieoverload voor jullie behapbaarder
Voorlopig weten we nog niet in hoeverre zich dat te maken. Jullie kunnen op ons rekenen.” Dat is
vertaalt in clicks.’ volgens mij een goede uitgangspositie om het
vertrouwen op te krikken en te behouden.’
Wat kan de invloed van die stagnatie zijn op de
manier waarop media hun inhoud presenteren?
Picone: 'Ik denk dat het zich kan vertalen in
‘De afgelopen twintig jaar
verschillende pogingen om mensen terug aan toonden dat je soms beter
52 boord te krijgen, als het zichtbaar zal worden in
clicks. Er zijn een aantal nieuwe perspectieven
vasthoudt aan formules die
op dat gebied. Je hebt het populaire, werken. De krant niet opgeven,
sensatiezoekende nieuws wat we de laatste jaren maar wel de lay-out
eerder onder clickbait plaatsen. Ik denk dat we
vernieuwen, bijvoorbeeld’
dat nu ook zien bij kranten die dat vroeger minder
deden. Waarschijnlijk merken ze dat ook hun lezers
Vooral jongeren zijn minder bereid om te betalen
dat appreciëren. Er zijn volgens mij ook andere
voor nieuws. Wat kunnen de media doen om dat
manieren. Neem nu personalisatie: algoritmes
tegen te gaan?
laten dat nu meer toe. Hoe dichter informatie
Picone: 'Dat is een moeilijke kwestie die de
aanleunt bij de voorkeuren van het publiek,
toekomst nog zal moeten uitwijzen. Er zijn op
hoe beter je hen aan boord kan houden. Die
dit moment verschillende manieren waarop
personalisatie zal steeds geavanceerder worden.
nieuwsmedia er al mee bezig zijn. Een voorbeeld is
Zo zijn er aanbevelingssystemen die kunnen
bredere abonnementsformules. Een beetje zoals
zeggen wat het meest gelezen is en welke artikels
een Spotify-familieabonnement, waar iedereen
gepusht moeten worden. Als een nieuwsmedium
zijn eigen profiel heeft. Zo zitten de jongeren al mee
bijvoorbeeld mijn kijk- of leesgeschiedenis volgt,
in het bestand en hebben ze een eigen account.
kan generatieve AI aanpassingen doen aan de
Daardoor kan het nieuws voor hen op een andere
manier waarop ze het artikel presenteren. Heb ik
manier gepresenteerd worden. Nog een manier
al veel info over het onderwerp, dan zal ik meer en
is aanwezig zijn op de platformen die jongeren
diepere info krijgen. Ben ik totaal niet op de hoogte
veel gebruiken. Dat is niet voor iedereen even
van een bepaald onderwerp, dan zal het artikel
gemakkelijk omdat ze er niet allemaal dezelfde
iets meer algemene info of een explainervideo
middelen voor hebben. Toch is de strategie bij veel
bevatten.’
media om hun soort journalistiek en merk daar al
te zetten, met content die aangepast is aan de
Hoe kunnen nieuwsmedia het vertrouwen van
Ike Picone, snelheid en het publiek van onder andere TikTok
professor Media en Journalistiek het publiek herwinnen en behouden?
en Instagram. Eigenlijk vooral proberen het idee
(Foto: Bernadette Mergaerts) Picone: ‘Het is belangrijk om te weten dat er een
mee te geven van “wij zijn betrouwbare merken”.
belangrijke nuance in de data zit. Het algemeen
Zodat jongeren je later weten te vinden, wanneer
vertrouwen in het nieuws daalt, maar de
ze weer interesse tonen voor het nieuws. Dat zijn
nieuwsmedia en de merken genieten nog veel
twee manieren waarmee nieuwsmerken jongeren
vertrouwen. Dat is volgens mij een logische, maar
toch proberen te bereiken.’
mooie uitgangspositie. Nieuwsmedia zetten het
Uit het onderzoek blijkt ook dat er een
grote vraag is naar meer constructief
en oplossingsgericht nieuws. Waarom
denkt u dat dat zo belangrijk is?
Picone: ‘Een van de voornaamste redenen
om het nieuws te mijden is de negatieve
berichtgeving en de hoeveelheid nieuws
waarmee mensen geconfronteerd
worden. Nieuws kan soms een ver-van-
mijn-bedshow zijn, waardoor mensen
afhaken. Het idee van constructieve
journalistiek is het dichter bij de mensen
brengen. Belangrijk daarbij is dat we
andere vormen niet moeten vervangen;
het is eerder een complementaire
vorm. Ze mag niet begrepen worden
als journalistiek die het enkel over de
positieve kant wil hebben. Constructieve
journalistiek gaat dieper, en wil aangeven
dat je naast alle problemen opsommen en
analyseren ook aandacht kunt besteden
aan mogelijke oplossingen. Je hebt het
dan nog steeds over het probleem en wie
daarvoor verantwoordelijk is, maar ook
over oplossingen. Dat laat mensen achter
met meer tools om zelf te handelen en
zich ergens bij aan te sluiten. Het kan
ervoor zorgen dat journalistiek minder
een ver-van-mijn-bedshow wordt. Dat
laat de lezer in een minder negatieve
spiraal achter.’
Kunnen we zeggen dat het publiek
genoeg heeft van de constante stroom
aan nieuws?
Picone: 'Ik denk dat mensen in het
algemeen inderdaad genoeg hebben
van de continue stroom en overload aan
nieuws en nieuwtjes. Hierdoor kunnen
mensen echt het gevoel hebben buiten
adem te zijn. Momenteel voelt het leven
voor veel mensen heel haastig. Dat ligt
zeker niet alleen aan het nieuws, daar
zijn meerdere maatschappelijke factoren
voor. Dat mensen soms een pauze nemen
van het nieuws is ook niet per se slecht.
Als dat ervoor zorgt dat ze opnieuw rust
vinden en als het hun mentaal welzijn
ten goede komt, dan is dat een goede
strategie.’
Wat zijn volgens u de grootste
uitdagingen voor nieuwsmedia om een
balans te vinden tussen snelheid en
diepgang?
Picone: 'Op het niveau van de
nieuwsredacties ligt de uitdaging
volgens mij in het feit dat de journalisten
zelf in een mallemolen zitten. Ze worden
zelf constant geconfronteerd met meer
en sneller nieuws. Daardoor is afstand
nemen soms moeilijk, ook al willen en
proberen ze. Want dat doen ze wel degelijk
nog. Een mooi voorbeeld daarvan is
de podcastrevolutie, waar wel naar de
traagheid wordt gezocht. Maar in de
continue versnelling is het wel van belang
om daarvoor ruimte te blijven maken.’
Naar welke journalistieke trends zouden
toekomstige journalisten volgens u
moeten uitkijken?
Picone: ‘De nieuwe generatie kan of
moet zich volgens mij vastbijten in
hoe je relevante of zelfs diepgravende
journalistiek in een TikTokformat kan
brengen. Diepgravend wil niet zeggen
twee volle pagina’s in de krant, een
eigen reeks, een eigen documentaire…
De uitdaging is om onderwerpen waar
veel tijd en research in is gestoken om
te zetten in zes Instagramslides of zes
minuten op TikTok. Je gebruikt geen
lyrische schrijfstijl om je punt over te
brengen. Daarom is het volgens mij
ook een minder “egoïstische” vorm van
journalistiek en zeker een manier om met
de jongeren te connecteren. Ik vind het de
moeite om daarop in te zetten, ook al is er
soms nog geen verdienmodel voor.
Hoe ziet u de toekomst van de
nieuwsconsumptie nog evolueren?
Picone: ‘Volgens mij zal de definitie van
“nieuws” verbreden. In wat mensen als
nieuws beschouwen, zal journalistiek
nog plaats moeten ruimen voor andere
actoren. Vrienden en familie, online en
offline, ngo’s en vzw’s met nieuwsbrieven
en sociale media, influencers, vooral
politieke. Of TikTokpagina’s met heel kort
nieuws waarachter niet
per se journalistieke organisaties zitten
die een code volgen of een opleiding in
journalistiek hebben gehad. Dat wordt de
concurrentie. Tegelijk ben ik er ook van
overtuigd dat juist dat ervoor zal zorgen
dat er altijd een heel duidelijke plaats zal
blijven voor de “gewone” journalistiek,
die meer op de traditionele procedures
verderbouwt en deontologische codes
volgt. Welk aandeel die zal hebben, is
nog afwachten. Het wordt misschien
een uitnodiging voor de journalistiek om
nieuwe vormen aan te nemen.’
Is er ruimte voor de nieuwsmedia om
een andere benadering te kiezen?
Picone: 'Ik denk het wel. Hoewel het
vertrouwen in nieuws daalt, geniet een
groot deel van de nieuwsmerken in
Vlaanderen wel vertrouwen. Dat biedt
53
de kans om te vernieuwen en om te
gaan met de nieuwe trends. We kunnen
wel eens kritisch opmerken dat het
soms niet snel genoeg gaat, maar de
afgelopen twintig jaar hebben bewezen
dat het soms beter is vast te houden
aan formules die werken. Bijvoorbeeld:
de krant niet te snel opgeven, maar wel
de lay-out vernieuwen heeft er allicht
voor gezorgd dat de papieren krant
nu nog steeds bestaat. We zien ook
online dat de verschillende media op
verschillende manieren experimenteren
met nieuwe benaderingen. Ik heb er echt
het volste vertrouwen in dat de Vlaamse
nieuwsmedia stap voor stap mee
evolueren.’
Welke tip zou u geven aan de digitale
strategen van de media?
Picone: ‘Ik zou zeggen: durf te falen. Het
is typisch, maar ik ben ervan overtuigd
dat de zaken soms zo snel evolueren dat
je niet anders kan dan eens proberen en
zien wat de mensen ervan vinden. Neem
nu audio: je kan daarmee beginnen in
een professionele studio, maar ook in
een klein hokje met eierschalen tegen
de muur, en zien tot wat het uitgroeit. Dus
als de instapkost meevalt: trial and error,
dare to fail en het komt wel goed.’
Achter het beeld

Juli

Fotograaf Joost Van Hoey

Geluk
‘Arctic Monkeys werkt met een shortlist
van fotografen die toestemming krijgen
om te fotograferen, dus het is altijd even
afwachten of jouw naam erbij staat.
Er zijn specifieke zones afgebakend waar
je mag fotograferen. Hier op Rock
Werchter mochten we niet recht voor
de band staan om te fotograferen.
We moesten achter een bepaalde lijn
blijven. Daar sta je dan te wachten tot
alles begint. Op dat moment voel je wat
nervositeit, maar ook de nieuwsgierig-
heid van wat het optreden zal brengen.
Persoonlijk was ik meteen mee in de flow.
De verlichting was ook goed. Het waren
geen standaard lichten, maar eerder
een lichtcirkel in het midden. De sfeer
was positief en de band zocht regel-
matig contact met het publiek. Arctic
Monkeys is zo'n band waarbij je geluk
moet hebben. Sommige optredens zijn
goed, andere minder. Nu had ik geluk: ik
ben heel blij met de foto’s die ik van dat
optreden kon maken.’
55
 Juli

xx

r
Tou
de
Ov ie uw
erlij to pn
de win
nS
iné a rd
ad e ga
O’C ing
onn a sV
or Jxoxn

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

MO* podcastaflevering op van de maand
Het Belang Van Limburg

Van moord tot verdict

Sommige populaire schoonmaakmiddelen
bevatten heel wat schadelijke stoffen,
zo berichtte MO* deze zomer. Die stoffen
kunnen onder andere zorgen voor kanker,
luchtwegaandoeningen en andere ziektes.
Dat er veel mensen bezorgd zijn om hun ge-
zondheid merkte MO* door het aantal lezers.
'Wie wurgde Neske? Roofmoord of
fatale verkrachting?'
The Critic is een Brits maandblad dat vooral
In deze podcast worden verschillende op- schrijft over politieke en culturele onderwer-
hefmakende Limburgse moorddossiers ge- pen. Het tijdschrift werd opgericht in 2019
analyseerd. In deze aflevering: het onderzoek en hoopt de waarheid beter te benaderen
naar de wurgmoord op Neske gaat van start door middel van eerlijke kritiek. De cover van
en de politie gaat aan de slag met enkele deze editie is een collage die laat zien wat er
mogelijke pistes. Eén ding staat volgens de omgaat in het hoofd van de mens. Wanneer
speurders sowieso vast: de dader moet een je de cover van dichterbij bekijkt, ontdek je
bekende geweest zijn. verschillende lagen en kleuren.
Welk effect heeft een zijproject
op het werk van een journalist?
TRIGGER
Op 16 juli 2023 post Journalisten en hun zijprojecten. Sommigen nemen er vakantie voor,
Knackredacteur Walter
Pauli op Facebook dat hij
anderen werken door tot in de vroege uurtjes. Soms wordt een zijpro-
‘weer onder de levenden ject een nieuwe afslag. Tuly Salumu nam die met haar debuutroman
is’ na een Knack Historia
met 300.000 tekens te Bintje.
hebben volgetikt, naast
zijn gewone Knackwerk.
Hebt u uw regulier werk moeten opgeven toen u
begon te schrijven aan uw boek?
Tuly Salumu: ‘Ik ben vier vijfde gaan werken en ik
heb ook een tijdje parttime gewerkt. Maar ik ben
vooral meer gaan freelancen om mijn tijd beter te
kunnen indelen. Dat ga ik ook blijven doen. Zo kan
ik zelf een beetje bepalen hoeveel werk er mijn
richting uitkomt. En dan hoop ik toch één dag per
week te kunnen schrijven aan mijn eigen project.’
Hebt u getwijfeld om beide projecten te
combineren?
Salumu: ‘Ja, zeker wel. Dat was vooral het geval
toen ik een periode ziek was dit jaar. Ik had een
coronabesmetting opgelopen, en daarna kwamen
mijn burn-out en depressieklachten naar boven. In
die tijd moest ik serieus overwegen wat ik aankon.
Ik heb zeker getwijfeld of ik beide kon combineren.
Vooral extra journalistieke opdrachten, aangezien ik
ook nog een rol als communicatiemedewerker bij
de VRT had. Dat was min of meer mijn vaste baan.
En dat bracht wel wat stress met zich mee omdat ik
altijd bang ben om fouten te maken.’
Welke impact heeft het boek gehad op uw
normale werk?
Salumu: ‘Ik heb een tijdlang minder werk
aangenomen omdat ik intensief met het boek
bezig was. Sinds ik boeken schrijf merk ik dat mijn
schrijfkunsten aanzienlijk verbeterd zijn. Ik gebruik
bijvoorbeeld als journalist meer storytelling om de
lezer in mijn verhaal te betrekken. In het verleden ging
ik wel op reportage, maar lette ik niet genoeg op de
kleine details die een reportage tot leven brengen.
Ik denk dat het boek ook mijn empathie heeft
vergroot. Vooral als ik over gevoelige onderwerpen
schrijf waarbij mensen een getuigenis afleggen.
Hierin voel ik als journalist de verantwoordelijkheid
om hen enigszins te beschermen. Ik maak nu vooral
Tuly Salumu
humanintereststukken en probeer op een ethisch
auteur 'Bintje'
(Foto: Ophélie Mouton) correcte manier te werk te gaan. Zo sta ik meer
stil bij de impact van de geïnterviewde persoon.
Vroeger liet ik me meer leiden door sensatie, maar
nu ben ik voorzichtiger en wil ik de integriteit van de
persoon beschermen. Mijn vroegere drang om me
te bewijzen is wat afgenomen, en nu wil ik me vooral
goed voelen bij wat ik schrijf en hoe ik het schrijf.’
Zijn er specifieke dingen die u hebt moeten
opofferen of aanpassen in uw routine?
Salumu: ‘Ik heb vooral mijn werksnelheid moeten
verhogen. Sowieso ben ik altijd al een trage werker
geweest. Ook moest ik leren afstappen van mijn
gewoonte om tot het laatste moment te blijven
schaven en perfectioneren. De drang loslaten om
mijn artikelen perfect te maken was een uitdaging.
In mijn hoofd wilde ik altijd streven naar perfectie,
maar dat kostte me te veel tijd. Ik moest sneller
werken om genoeg tijd over te houden om mijn
boek te schrijven. Als ik er nu over nadenk, denk ik
eigenlijk niet dat ik echte opofferingen heb moeten
doen. Maar dat is mijn huidige overweging.’
Denkt u eraan om dezelfde aanpak te gebruiken
57
of gaat u het anders aanpakken in de toekomst?
Salumu: ‘Ja, ik denk dat ik het anders zou aanpakken.
Aangezien ik nu weer meer journalistiek werk
aanneem, overweeg ik te werken met specifieke
dagen. Bijvoorbeeld een dag per week reserveren
om aan mijn boek te werken. Een boek moet volgens
mij traag ontstaan en kan je niet forceren. Mijn plan
is om zaken vooraf te plannen, zoals specifieke
tijdsloten inplannen om mijn artikelen te schrijven.
Ik wil vermijden dat ik eindeloos aan een stuk werk.
Als freelancer moet ik ook mijn tijd efficiënt beheren,
gezien de beperkte vergoedingen. Wat ik uit mijn
boek heb geleerd, is dat ik nu meer gestructureerd
wil plannen. Echt uur per uur. Dat is iets waar ik nu
echt van overtuigd ben.’
Was het een droom om een boek te schrijven?
Salumu: ‘Dat was wel een droom. Maar ik had
dat zelf nooit aan mezelf durven toegeven. Door
ouder te worden heb ik het mezelf leren gunnen.
Ik besefte dat ik meer tijd moest vrijmaken voor
dingen die mij echt inspireren. Een tweede boek
schrijven ligt in de toekomst nog zeker op de plank.
Ik kijk altijd uit naar het moment dat ik aan mijn
bureau kan zitten. Dan maak ik het gezellig met
een theetje en een kaarsje. Daar kan ik echt van
genieten.’ (PV)
 Taalbewaking in transitie
TRIGGER De VRT Taalwebsite is voorgoed verleden tijd. Ook de blauwe en-
Op 23 juli 2023 over-
leed Martine Tanghe. veloppen van Eugène Berode zijn er al een tijdje niet meer. Is de
Jarenlang was ze het
anker van VRT-nieuws standaardtaal de volgende in de rij? Terwijl taaliconen langzaam
en op taalvlak was ze
de norm voor het Ne-
in de coulissen verdwijnen, blijven eindredacteurs strijden voor on-
derlands in Vlaande- berispelijk Nederlands. Bart Cornand, editor bij Knack, en Jonas
ren. Op Twitter schreef
auteur Erwin Mortier: Truwant, chef Eindredactie van het Nieuwsblad, vertellen hoe ze de
'Onze moedertaal is
haar moeder kwijt.' delicate dans tussen snelheid en taalnormen handhaven.
door Laura Pisani

Gevraagd naar zijn rol als taalbewaker of
taalbegeleider, antwoordt Cornand: ‘Op mijn
meest gedreven momenten zal ik wel taalbewaker
zijn, met een zwaard in de hand. Maar deze job
doe je uit liefde voor de taal. Als eindredacteur is
het je taak om ervoor te zorgen dat de lezer alles
moeiteloos begrijpt. Het publiek moet volledig
kunnen opgaan in het verhaal, zodat het met
plezier tot het einde gelezen wordt. Dus laat het
ons dan maar taalbegeleider noemen.’
omdat die gezichten nu weg zijn. De tijd van die
iconische gezichten is misschien sowieso wel
voorbij. In de begindagen van Martine Tanghe
waren er misschien maar drie of vier bekende
gezichten en ze draaiden ook jarenlang mee. Nu
is dat anders.'
Meer dan een spellingcheck
Eindredactie omvat meer dan simpelweg
spelfouten corrigeren. De tongval van het blad

58 Truwant herkent zich in de mening van Cornand:

‘Ik zie mezelf meer als een kwaliteitsbewaker en
minder als louter taalbewaker. Ik heb niet veel
aan een eindredacteur die elke taalfout verbetert,
maar desondanks een artikel aflevert waar ik als
lezer niet veel van begrijp. Een tekst kan perfect
zijn qua taal en spelling, maar als hij niet vlot leest
en niet goed is opgebouwd, is hij niet bruikbaar.
In die zin sluit ik mij dus meer aan bij de term
taalbegeleider. Een van mijn stokpaardjes bij het
Nieuwsblad is dat ik leesbaarheid eigenlijk nog
belangrijker vind dan correctheid.’
wordt er bepaald en de keuze tussen Belgisch
en Noordelijk Nederlands wordt afgewogen.
Eindredacteurs moeten het vermogen hebben om
een tekst tot leven te brengen. Tegelijkertijd moet
de taalnaleving met arendsogen nauwlettend
in de gaten gehouden worden. Een hele klus:
‘We hebben een lange traditie in taalbewaking.
De eindredactie van Knack, bestaande uit vier
mensen, wordt zorgvuldig geselecteerd op haar
sterke taalvaardigheden. Onze vier specialisten,
allemaal rond de vijftig jaar, vertegenwoordigen
een generatie waarin de taalregels er nog werden
ingepompt’, legt Cornand uit.

Vechten tegen de bierkaai Jonas Truwant benadrukt het gedeelde karakter

Het wordt vandaag de dag steeds moeilijker om
nog een gezicht te plakken op een ‘taalbewaker’
of ‘taalicoon’. De vaders en moeders van de taal
worden minder en minder opgevolgd door een
nieuwe wind. Cornand wijst op demotivatie als
een mogelijke reden voor het verdwijnen van
taalbewakers. ‘Het is volgens mij vechten tegen
de bierkaai’, zegt hij. Cornand verbindt de trend
ook met een veranderende sociale houding:
‘In de jaren negentig had je in primetime een
taalprogramma “Tien voor Taal” op de VRT. Dat
zou vandaag ondenkbaar zijn.’
Jonas Truwant,
chef eindredactie bij het Nieuwsblad
(Foto: jtr) In tegenstelling daarmee werpt Jonas Truwant
een nuancerende blik op de verdwijning van die
gerenommeerde figuren. Hij verduidelijkt: ‘Ik weet
niet of dat zo'n negatieve ontwikkeling is. Ik denk
alleszins niet dat de taalverloedering is ingezet
van taalbewaking: ‘Wij hebben verschillende
eindredacties binnen het Nieuwsblad. Zo is er
één op onze sportredactie, onze regioredactie en
op onze algemene redactie. Voor hen is taal een
deel van hun takenpakket. Gelukkig hebben we
niet één persoon die dat moet doen. Als er zich
morgen iemand aanbiedt die zegt: “Ik kan 600
à 700 artikels per dag nalezen en ik zal de taal
bewaken”, dan neem ik die direct aan. Helaas is
dat gewoon onmogelijk.’
Generatiekloof in taal
Cornand haalde aan dat de eindredactie bestaat
uit een aantal gepassioneerde vijftigers, maar
hoe zit het met de jongere journalisten? Volgens
de ervaren editor ontstaat de onbetwistbare
generatiekloof in taalgevoel deels door gebrek
aan blootstelling aan taalregels.

Bart Cornand,
editor bij Knack
(Foto: Jürgen Augusteyns)
‘Het echte taalgevoel, hoe je een dorre
tekst tot leven brengt, is moeilijk aan
60 te leren. We merken dat de jongere
generaties de linguïstische regels niet
meer integraal beheersen, wat deels te
wijten is aan verminderd lezen’, voegt hij
eraan toe. Om beginnende journalisten
een duwtje in de rug te geven, deelt
Cornand zijn Powerpointpresentatie "100
taaltips voor een betere wereld" bij de
start van hun carrière bij Knack.
Truwant ervaart ook een taalachterstand
bij jeugdige journalisten: ‘Ik merk
inderdaad dat de taal bij jongere
journalisten achteruitgaat, als product
van hun generatie.' Met een lichte
teleurstelling in zijn lach merkt hij op: ‘Zelfs
in sollicitatiebrieven voor eindredacteur
is een achteruitgang duidelijk merkbaar.
Ook tijdens mijn lessen aan de VUB,
waar ik jarenlang lesgaf aan de master
Journalistiek, zag ik dat er minder nadruk
op wordt gelegd dan twintig jaar geleden.
Tegelijkertijd zie ik ook een verandering in
de verwachtingen en het profiel van een
journalist. Vroeger waren journalistieke
opleidingen vaak gescheiden, met
aparte trajecten voor radio, televisie
en geschreven journalistiek. Dat lijkt nu
minder het geval te zijn, mogelijk vanuit
het idee dat de moderne journalist
alles moet kunnen’, vertelt Truwant.
Die medaille heeft volgens hem helaas
ook een keerzijde: ‘Hoewel het interessant
is dat een journalist zowel de straat op
kan gaan als tegelijkertijd een video kan
maken, komt zo een manusje-van-alles
ook met een prijs: je kan van alles iets,
maar je beheerst niets meer tot in de
puntjes’, legt hij uit.
Online gaat mee in bad
Als je een nieuwe generatie zegt,
dan zeg je ook nieuwe media. Met de
digitalisering ondervinden redacties
nieuwe uitdagingen. Sociale media zijn
de jongste en snelst groeiende spelers
in het mediaveld. Cornand wijst erop
dat redacties met een zelfstandige
onlineredactie, voornamelijk bemand
door jongere mensen, vaak minder
aandacht besteden aan taalbewaking.
‘Bij Knack hebben we de onlineredactie
vorig jaar mee in bad getrokken. Nu
gaan ook al die onlineteksten via de
eindredactie. Dat is kolossaal meer werk,
maar dat levert ook wel iets op.’
Cornand voegt eraan toe: ‘Het artikel moet
soepel lopen en vrij zijn van taalfouten.
Als snelheid de prioriteit is, is het natuurlijk
handig dat zodra het online staat, je het
nog kunt aanpassen. Elke fout die je
tegenkomt, snel aanpassen, opslaan met
een eenvoudige ctrl-s, en het is meteen
live geüpdatet.’ Truwant deelt zijn inzicht:
‘Ik denk dat we bij breaking news nooit
meer kunnen zeggen: “Wacht, wacht, we
gaan het twee keer nalezen op fouten
en dan zetten we het wel online.” Ik denk
dat dat een onomkeerbare evolutie is.’ Hij
benadrukt de noodzaak om pragmatisch
te zijn en snel nieuws online te zetten,
maar ziet dat als taalpurist toch liever niet
gebeuren. Gelukkig schuift eindredactie
steeds meer op naar online teksten
volgens Truwant: ‘Bij het Nieuwsblad, en
dat zal op andere redacties ook wel zo zijn,
zijn we nu ook wel een shift aan het doen.
Eindredactie is niet alleen meer voor de
papieren krant.’
Gallicismen en boze lezersbrieven
Met de nadruk op snelheid, sluipen er
af en toe kleine taalfouten in artikelen.
Deze ontsnappen meestal niet aan de
argusogen van de lezers. Bij Knack is
kritiek op taalgebruik zeldzaam, volgens
Cornand. Hij illustreert met een voorbeeld
van een lezersbrief: ‘Een oudere man
vond het schandalig dat we het woord
'bank' hadden gebruikt in plaats van
‘zetel’. Dat is natuurlijk geen taalfout. De
meeste kritiek gaat over woordkeuzes.’
Cornand benadrukt dat ze bij Knack
daarvoor voornamelijk de noordelijke
taalnorm volgen. 'We vermijden woorden
die als gallicismen worden beschouwd,
maar inmiddels algemeen Belgisch zijn.
'Sanctioneren' is zo een woord dat in het
noorden en het zuiden het tegengestelde
betekent.' De meerderheid van de
Vlamingen interpreteert dat woord nog
steeds foutief als ‘straffen’, terwijl het
eigenlijk ‘belonen’ betekent. Truwant
is ook niet vreemd van wat kritiek. Hij
vertelt: ‘Klachten belanden vaak bij mij
omdat mijn e-mailadres op de website
vermeld staat als het contactpunt voor
eindredactie.’ Truwant neemt die kritiek
dan ook serieus. Zo beantwoordt hij
elke mail, legt uit waarom bepaalde
zaken correct zijn, corrigeert fouten en
waardeert de lezers die hen op fouten
wijzen. ‘Soms proberen we ook te kaderen
hoe er helaas toch nog altijd fouten
door de mazen van het net glippen’, zegt
Truwant. Hij neemt altijd de tijd om de
complexiteit van het redactionele proces
te verklaren.
‘Soms proberen we
ook te kaderen hoe er
helaas toch nog altijd
fouten door de mazen
van het net glippen’
Jonas Truwant,
chef eindredactie bij het Nieuwsblad
Sleutelen aan de stijlgids
Bij taal horen regels en dus (meestal) ook
een stijlgids. Knack daarentegen hanteert
geen strikte stijlgids, maar heeft eerder
interne afspraken. Die afspraken bepalen
onder andere hoe eigennamen worden
geschreven. Het blijkt een uitdaging om
een dergelijk document neer te pennen,
aangezien de stijlgids van Knack meer
een ongeschreven document is dat
bestaat in de hoofden van enkele mensen
op de redactie. Cornand vertelt: ‘Ik ben al
honderd keer begonnen aan het stijlboek,
maar er is altijd iets dringenders. Vroeg of
laat komt er wel zoiets.’
Truwant bevestigt dat ze bij het
Nieuwsblad wel een stijlgids hebben. Hij
stelde de gids zelf samen. 'Grammatica-
en spellingsregels staan er niet in. Ik
ga ervan uit dat die gekend zijn, daar
moeten we op redactioneel niveau
geen afspraken over maken. De stijlgids
gaat eerder over hoofdlettergebruik,
afkortingen, interpunctie, maar bevat ook
hoofdstukjes over gender en geslacht
of over vreemde talen. En er staat ook
een zwarte lijst in, met woorden die we
afraden.'
Hieronder ziet u een opsomming van opmerkelijke
figuren, wellicht gekend. Het zijn de vaders en
moeders van de taal, die onmisbaar zijn als we
het hebben over de Nederlandse taalnorm.
We kozen zes kenmerkende individuen die toonzettend
waren (of nog steeds zijn) voor
het volledige medialandschap.

Bekende taaliconen

Ludo Permentier Martine Tanghe Ivan Sonck

Taaladviseurs
van de VRT

Eugène Berode Ruud Hendrickx Geertje Slangen

1971 – 1996 1998 – 2021 2021 - nu
Achter het beeld
Augustus
Fotograaf Nathan Dobbelaere
Billie Eilish
‘Bij concertfotografie komt het erop
neer je camera technisch door en door
te kennen en een dosis geluk te heb-
ben. Slechts negen fotografen werden
door het management geselecteerd
om Billie Eilish op Pukkelpop te fotogra-
feren. Als je dat te horen krijgt, stijgen
de zenuwen. Ik kan dus eerlijk zeggen
dat ik voornamelijk op automatische
piloot heb gefotografeerd,
in volle hyperfocus zonder goed te
beseffen wat er allemaal aan het
gebeuren was. Tijdens de eerste drie
nummers was er veel rood licht, waar-
door het moeilijk was om in te schatten
of de foto’s überhaupt bruikbaar zou-
den zijn. Plotseling was er gedurende
enkele seconden wit licht. En precies
op dat moment stond ik op de perfecte
plek om dit beeld vast te leggen.’
 Augustus

Wo
rl d al
Sco etb
uts nv o
jam
u we
bo
re e v ro
en
loo
pt i pio
am
nh
et h re ldk
ond we
e rd nje
Sp a

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Flair podcastaflevering op van de maand
Radio 1

Cortney Warren, psycholoog aan
de universiteit van Harvard, schreef een boek
over narcisten. Uit onderzoek blijkt dat zulke
mensen vaak dezelfde zinnen gebruiken.
Flair lijstte de top negen op, wat veel
interesse opleverde van de lezers.
Benieuwd hoeveel mensen hun relatie in
twijfel trokken na dit artikel.
#weetikveel
'Ku Klux Klan' De film Napoleon verschijnt in november.
De film, geregisseerd door Ridley Scott,
In deze podcast behandelt presentator Kobe is gebaseerd op het leven van Napoleon
Ilsen onderwerpen waarover vaak gepraat Bonaparte. Het Britse filmtijdschrift Empire
wordt, maar relatief weinig over geweten is. brengt naar aanleiding van de komende
Met in deze aflevering Amerikacorrespondent release een editie met Napoleon op de cover.
Björn Soenens over de opkomst, ondergang Illustrator Noma Bar ontwierp die cover exclu-
en impact van de KKK. sief voor subscribers van het magazine.
Journalist schaduwen?
Raar en dom
TRIGGER
Op 29 augustus 2023
Binnenkort is het verboden voor privédetectives om journalisten te scha-
verschijnt een artikel op duwen. Dat geldt wel enkel op professioneel vlak. Wanneer de wet wordt
de site van Apache.
Door het nieuwe voor- ingevoerd zullen privédetectives niet langer de bronnen van journalisten
ontwerp van minister
van Binnenlandse Zaken mogen achterhalen.
Annelies Verlinden zullen
privédetectives journa-
Eind 2019 dienden de Vlaamse Vereniging
listen niet langer mogen
schaduwen. van Journalisten (VVJ) en Apache een klacht
in tegen Land Invest Group. De Antwerpse
projectontwikkelaar liet enkele journalisten van
Apache schaduwen om hun bronnen te achterhalen.
De raadkamer oordeelde dat Land Invest Group
niet schuldig is, maar de zaak leidde wel tot een
hervorming van de wet op de privédetectives.
Minister van Binnenlandse Zaken Annelies Verlinden
diende daarvoor een voorontwerp in. De federale
ministerraad keurde dat in juli goed.
'Als er dan een grote zaak komt
en je normen en waarden wat
lager liggen, neem je misschien
makkelijker de opdracht aan'
Ronny Jeurissen,
privédetective
In de praktijk
In het nieuwe wetsvoorstel staat expliciet dat het
verboden is voor privédetectives om journalistieke
bronnen te achterhalen. Maar vormt dat dan zo’n
probleem? Krijgen detectives vaak de vraag om
journalisten te schaduwen? We stelden de vraag
aan meer dan tien detectivebureaus in Vlaanderen.
Geen enkele ontving echter een soortgelijke
aanvraag. We gingen verder in gesprek met twee
van hen en vroegen hen of ze zo’n opdracht zouden
aannemen.
Guy Van Den Bossche van VDB investigations uit
De Pinte vertelt: ‘Als je een beetje gezond verstand
hebt, neem je die opdracht gewoon niet aan.
Er zijn weinig detectives die zich eraan zouden
verbranden. Als er dan toch zouden zijn, dan zijn dat
meestal beginnende detectives die nog niet zoveel
ervaring hebben.’
‘Ik zou het heel raar vinden als een detective zo’n
opdracht zou aannemen’, vertelt Ronny Jeurissen
van Jeurissen Investigations uit Geel. ‘Ik denk dat
er bij het intakegesprek een aantal alarmbellen
moeten afgaan, zeker bij degenen die zelfstandig
zijn en een aantal jaar ervaring hebben.’ Een
intakegesprek is gebruikelijk in de sector en nodig
om na te gaan wat de opdracht is.
De detective moet erna zelf de inschatting maken
of hij de job al dan niet aanneemt. Dat mag alleen
als de klant een gerechtvaardigde reden heeft om
een persoon te laten schaduwen. Jammer genoeg
kunnen detectives niet zeker weten of iemand de
waarheid spreekt bij het intakegesprek. Als een
klant vraagt om een journalist te schaduwen en hij
geeft een geldige reden, dan mag de detective de
job aannemen. De klant kan echter de ware reden
achterhouden, waardoor de detective iemand zal
schaduwen zonder de ware toedracht te kennen.
Welke opdrachten mag een privédetective
aannemen?
Volgens de wet van 19 juli 1991 word je als
privédetective beschouwd als je tegen betaling
en voor een opdrachtgever een van de volgende
activiteiten uitoefent:
65
• verdwenen personen opsporen
• verloren of gestolen goederen terugvinden
• informatie over burgerlijke stand, gedrag,
moraliteit en vermogenstoestand van
personen verzamelen
• bewijsmateriaal verzamelen om zo feiten
vast te stellen die conflicten tussen personen
kunnen beëindigen of veroorzaken
• bedrijfsspionage opsporen
Is de wet nodig?
Als er slechts één voorval bekend is, is die nieuwe
wet dan wel nodig? Guy Van Den Bossche denkt dat
de wet niet veel invloed zal hebben. Hij zegt: ‘Ik zou
wel een journalist volgen, maar niet als de opdracht
zou gaan over het beroep zelf. Als de nieuwe wet er
zou komen, dan zou die dus geen impact hebben
op mij. Ik denk dat dat bij velen zo is.’
Ronny Jeurissen deelt die mening. 'Zoiets gebeurt
één keer op de 275 miljoen jaar en er moet dan
meteen een wet voor komen. Ik heb het er moeilijk
mee', vertelt hij. ‘Je moet niet alles in wetten gieten.
Voor wie is de wet? Voor de brave detectives. Gezond
verstand is normaal gezien genoeg voor hen. Als
dat niet werkt, dan zal de wet waarschijnlijk ook
geen nut hebben. Het probleem met iets verbieden
is dat je het ook moet kunnen handhaven. Wie gaat
de nieuwe wet opvolgen?’ (TM)
 SCOOPOGRAM
1

3 - -

10

11

12

13

14

15

16 -

17

18

19

20

1. Moord op drogist Johan 9. Verkeerde vertalingen uit het Frans 16. Terug naar de maatschappij
2. Noem het geen samenwerking 10. Verleent toegang aan journalisten 17. Een steenvrucht, lekker bij thee
3. Omgekeerde van transcriberen 11. Nagebootst paardenhoofd 18. Bloemen voor Allerheiligen
4. Vrienden van Rousseau 12. Studentenblad van de UGent 19. ‘Op X word je lastiggevallen
door bots en ...’
5. Ander woord voor taaislijmziekte 13. Een hip Engels woord voor
‘sappige roddels’ 20. Hekeldichters
6. Nepvideo’s door AI
14. Verstuurt op elektrische De woorden van het Scoop-
7. Getuite lippen, soms te verwarren wijze brieven vanaf 1920 ogram zijn allemaal te vinden
met een blowjobfoto in deze Scoop (nummer 34).
Scan de QR-code om
15. Niet zonnen de oplossingen te ontdekken.
8. Danio rerio Veel plezier!
Geaccrediteerd en perskaart
gedevalueerd?
TRIGGER
Op 18 augustus 2023
verschijnt een artikel op
de site van Het Belang
van Limburg. Lowlands,
een Nederlands festival,
wil journalisten laten be-
talen voor toegang. De
organisatoren zouden
dat geld aan een goed
doel schenken.
door Thibe Moens
Charlotte Michils,
algemeen secretaris VVJ/AVBB
(Foto: Charlotte Michils)
Je toont je perskaart, maar krijgt de vraag ‘Bent u wel geaccrediteerd?’.
Accreditaties geven net als een perskaart toegang tot een evenement.
Zitten die twee elkaar in de weg of vullen ze elkaar net aan? En hoe zit het
met de vrije toegang voor evenementen voor reporters en recensenten?
Accreditaties zijn bijkomende machtiging om
toegang te krijgen tot een evenement. Ze worden
verleend door organisatoren van evenementen en
persverenigingen zodat journalisten er verslag over
kunnen uitbrengen. Een accreditatie is tijdelijk en
verloopt wanneer het evenement afgelopen is.
Ook een perskaart kan journalisten toegang bieden,
maar meestal is het uiteindelijk de organisator
die bepaalt wie toegang krijgt. Charlotte Michils,
algemeen secretaris van de VVJ, legt uit wat het
verschil is tussen een perskaart en accreditaties.
‘Een perskaart is een legitimatiebewijs dat mogelijk
rechtstreeks toegang biedt tot infrastructuur
en evenementen. Dat geldt bijvoorbeeld voor
de politie, de luchthaven of het Koninklijk Paleis.
Daarnaast fungeert hij ook als het basisdocument
voor een bijkomende accreditatie, denk aan
persconferenties, toegang tot een Europese top of
het buitenland.’
Als je naast een perskaart ook accreditaties moet
hebben om verslag uit te brengen, is dat een extra
drempel. Is die perskaart dan nog wel evenveel
waard? ‘De perskaart heeft absoluut niet aan
waarde ingeboet. Wie de perskaart regelmatig
gebruikt - de een gebruikt de perskaart meer dan
de ander -, kan bevestigen dat het officieel karakter
van de perskaart deuren doet opengaan. Dat geldt
zeker voor crisissituaties. Zo zag je dat tijdens de
coronacrisis de plaatsen voor de pers door de
sanitaire maatregelen beperkt waren en dat de
perskaart doorslaggevend was', vertelt Michils. In
veel gevallen vormt de perskaart een basis om
een accreditatie te kunnen krijgen, maar dan is de
perskaart op zich niet meer voldoende.
Accreditaties in verschillende sectoren
De voorwaarden om geaccrediteerd te worden,
variëren in verschillende sectoren. Bij het
Europees Parlement zijn ze niet dezelfde als bij een
sportevenement. Accreditaties voor evenementen
worden meestal toegekend op basis van specifieke
criteria. Elke organisatie bepaalt die criteria zelf.
Algemene voorwaarden voor accreditaties zijn er
dus niet.
Bij festivals en concerten lijkt het accreditatie-
proces relatief eenvoudig. ‘Eigenlijk is dat niet
supermoeilijk’, vertelt Niels Bruwier, hoofdredacteur
van Dansende Beren. ‘Je moet gewoon als medium
een mailtje sturen naar de concertzaal of de
organisatoren. Daarin vraag je een accreditatie aan
voor bepaalde concerten. Hier bij Dansende Beren
doe ik dat gewoon per maand, zodat ik niet voor
ieder concert een aparte mail moet sturen. In ruil
daarvoor schrijven wij altijd een recensie en posten
we die de dag nadien.’ De voorwaarden verschillen
ook bij een festival en een apart concert. ‘Eigenlijk
is een concert makkelijk om alleen te doen. Bij een
festival vragen wij accreditaties voor een paar
mensen aan. De goedkeuring komt meestal pas
67
in de week van het festival zelf, maar het gebeurt
slechts zelden dat we niet mogen gaan. Er is nu ook
veel minder pers die echt nog concertrecensies
doet.’
De organisatie Sportspress.be verzorgt de
accreditaties voor sportevenementen en
toernooien in België. De organisatie regelt ook
als enige de accreditaties voor de Pro League. ‘Je
moet lid zijn van Sportspress.be en de bijkomende
lidkaart hebben voor je geaccrediteerd kan
worden’, vertelt Rudy Nuyens, secretaris-generaal
van Sportspress.be. ‘De leden van Sportpress.
be zijn meestal beroepsjournalisten, maar ook
mensen met een andere voltijdse job kunnen lid
worden. Om lid van Sportspress.be te worden, moet
je wel werken voor een medium dat twee vaste
beroepsjournalisten in dienst heeft. Je kunt dus
niet zomaar een sportwebsite oprichten en meteen
geaccrediteerd worden.’
Het accreditatiesysteem van Sportspress.be is
volledig online. Je moet je minimaal 72 uur voor de
wedstrijd inschrijven op de site. In de meeste gevallen
doen de redacties dat zelf. Zij geven de namen van
hun journalisten door aan het accreditatiesysteem.
Daarna selecteert Sportspress.be wie toegang
krijgt. 'Bij echte topwedstrijden, Union tegen Club
Brugge bijvoorbeeld, krijgen we soms wel tachtig
tot honderd aanvragen, terwijl we er maar veertig
kunnen plaatsen.
68

Niels Bruwier,
hoofdredacteur Dansende Beren
(Foto: CPU - Nathan Dobbelaere)
Rudy Nuyens,
Secretaris-generaal Sportpress.be
(Foto: Nico Vereecken)
In dat geval is de selectie zeer strikt
en wordt er echt toegezien dat er
kwaliteitsvolle journalisten zitten', vertelt
Nuyens. Hoeveel journalisten verslag
mogen uitbrengen, heeft te maken met
de capaciteit van de perstribune. Als
iedereen op de perstribune past, wijst
Sportspress.be niemand af. Wanneer de
vraag toch te groot is, kijkt de organisatie
naar je expertise als journalist. Bij een
voetbalmatch gaat de voorkeur dan
uit naar een journalist die vaker verslag
brengt over voetbal in plaats van atletiek
of basketbal.
Ook als je een Europese top wil verslaan,
heb je een accreditatie nodig. Het
Europees Parlement maakt gebruik van
twee soorten accreditaties: een tijdelijke
of een jaarlijkse media-accreditatie.
Een tijdelijke accreditatie geldt van
één dag tot maximum vijf werkdagen.
Journalisten die het Europees Parlement
in Brussel, Straatsburg of Luxemburg
willen bezoeken, kunnen de accreditatie
online aanvragen.
Om een tijdelijke accreditatie aan te
vragen heb je een kopie van een geldige
perskaart nodig. Als je geen perskaart
bezit, heb je een recente brief van de
hoofdredacteur nodig waarin staat dat
je in opdracht van een nieuwsorganisatie
werkt. Ook een foto, een geldig
identiteitsdocument en het doel van het
bezoek moeten worden doorgegeven.
'De perskaart heeft
absoluut niet aan waarde
ingeboet'
Charlotte Michils,
algemeen secretaris VVJ/AVBB
Een jaarlijkse media-accreditatie is
geldig van januari tot december. Om in
aanmerking te komen voor de jaarlijkse
accreditatie, moet je als journalist
regelmatig verslag uitbrengen over
Europese parlementaire activiteiten en
in de buurt van Brussel, Luxemburg of
Straatsburg wonen. De accreditatie is
geldig voor de 3 locaties van het Europees
Parlement en de aanvraag gebeurt ook
online. Hierbij zijn zowel een kopie van
een geldige perskaart als een recente
brief van de hoofdredacteur nodig. De
resterende vereisten zijn gelijklopend
met die van een tijdelijke accreditatie.
Maar voor de jaarlijkse accreditatie heb
je bijkomend ook een bewijs nodig dat
aantoont dat de aanvrager een woning
heeft in de omgeving van een van de
drie officiële zetels van het Europees
Parlement.
Wanneer de aanvraag wordt
goedgekeurd, kan je de toegangsbadge
ophalen bij het Bureau voor Media-
accreditatie. Naast de accreditatie heb
je voor het Europees Parlement ook vaak
een opnamevergunning nodig. Wie er
beeld- of geluidsopnamen wil maken,
moet dat aanvragen.
Misbruik van accreditaties
Accreditaties brengen voordelen met
zich mee. Je kan gratis exclusieve
evenementen bijwonen en meestal heb je
ook meteen goede plaatsen. Wordt er dan
geen misbruik van gemaakt? ‘Uiteraard
krijgen we ook heel veel fake aanvragen
en nagemaakte perskaarten binnen’,
laat Debby Wilmsen, perscoördinator en
woordvoerster van Tomorrowland, weten.
Tomorrowland accrediteren media uit
het binnen- en buitenland. Het festival
heeft als voorwaarde dat de aanvraag
gebeurt voor redactionele doeleinden.
‘We kunnen fake aanvragen heel snel
traceren. Die aanvragen worden meestal
maanden op voorhand ingediend, wat
heel ongebruikelijk is bij media. Vaak
stellen ze ook vreemde eisen zoals VIP-
toegang. We hebben eigenlijk nog niet
vaak het gevoel gehad dat journalisten
zelf misbruik maken van hun credentials,
maar ze zijn niet altijd eerlijk over de ware
toedracht van hun komst. Buitenlandse
journalisten vragen vaak een accreditatie
aan voor een bepaalde reportage, maar
een paar later uur blijkt dat ze andere
plannen hadden. Vaak willen ze dingen
te weten komen over het privéleven van
de artiest. Het is jammer dat dat niet
op voorhand wordt meegedeeld. De
artiest is namelijk niet geïnformeerd en
wij verlenen een accreditatie aan een
reportage die niet eens over ons gaat.’
Wanneer ze geaccrediteerd zijn, is het de
bedoeling is dat ze het over het festival of
de muziek hebben.
Wilmsen vertelt dat de Belgische
journalisten meestal eerlijk zijn over
hun komst. ‘Het gebeurt wel eens dat
de showbizz op zoek is naar een extra
verhaal dat in de Dag Allemaal kan, maar
over het algemeen worden Belgische
aanvragen correct ingediend.’
'We hebben er ook
wel zicht op wie echt moet
werken en wie er 69
eventueel als toerist is'
Rudy Nuyens,
secretaris-generaal Sportpress.be
Rudy Nuyens vertelt dat het misbruik in
de sport meevalt. ‘Bij de grote media is er
eigenlijk nauwelijks of geen misbruik. Dat
hoeven we achteraf zelfs niet te checken,
dat weten we gewoon op voorhand. Maar
we hebben er ook wel zicht op wie echt
moet werken en wie er eventueel als
toerist is. Je hebt dan weleens journalisten
die vooral schrijven over basketbal, maar
die stiekem toch ook Barcelona willen
zien spelen. Als de capaciteit voldoende
is, dan kunnen die er wel bij. Maar als
die overschreden wordt, dan zijn dat de
eersten die sneuvelen.’
Achter het beeld

September

Fotograaf Jeffrey Torremans

De aangename man
‘Chef-kok Johan Segers weet wat ‘tran-
quille’ is. Deze foto-opdracht kwam per-
fect uit, want het was vlak bij mijn huis. Ik
ben gewoon in zijn restaurant binnenge-
wandeld en hij heeft me een rondleiding
gegeven. Hij stond me echt toe alles te
doen en ik mocht hem positioneren zoals
ik wilde. We hebben dat zeker tien keer
opnieuw gedaan, en hij maakte er geen
probleem van. Hij bleef meewerken. Hij
wilde echt dat ik de beelden kreeg waar
ik tevreden mee was. Dat heb ik niet vaak
meegemaakt. In de fotografiewereld is er
veel tijdsdruk, maar bij Johan Segers voel-
de ik die druk niet. Dus het was een zeer
leuke opdracht om uit te voeren.’
71
 September

Sch
i etp
ar t op
ij in eer
Er a it w
sm
us laa
zi e b ach
ken a ra
h uis o -K
in R g o rn
ot t
e rd ct Na
am nfli
Co

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Klasse podcastaflevering op van de maand
DS Vandaag

DS Vandaag
'Hoever reikt de macht van de kerk Experts zeggen dat PM2.5-vervuiling jaarlijks verantwoor-
vandaag nog?' delijk is voor ongeveer 400.000 sterfgevallen in Europa.
The Guardian introduceert zijn nieuwe website met een

Over de vakantiedagen van leerkrachten is
al menige mop geschreven. Een leraar vroeg
zich af wanneer ze buiten die schoolvakanties
nog verlof mogen nemen. Klasse lijstte mo-
gelijke redenen op en blijkbaar lag die vraag
al langer op de lippen van veel leerkrachten,
want het stuk werd veel gelezen.
De documentaire ‘Godvergeten’ over mis- exclusief onderzoek naar de luchtvervuiling die in heel
Europa wordt vastgesteld. 98 procent van de Europese be-
bruik in de kerk maakt heel veel los. Maar ze
volking woont in regio's met schadelijke fijnstofvervuiling.
roept ook de vraag op naar de macht van
De cover van de Guardian Weekly oogt troebel. De troebele
de kerk en of de kerk überhaupt nog macht achtergrond symboliseert de luchtvervuiling in Europa. Er
heeft. In DS Vandaag zoomt een journalist staat in het groot ‘something in the air’ te lezen. Het beeld
van De Standaard elke weekdag in op een is simpel, maar maakt een duidelijk statement en laat ons
actuele kwestie. weten waar de coverstory over gaat.
Kunnen mensen met autisme journalist worden?

Maar je bent autistisch...?

TRIGGER
Op 13 september 2023
Het stereotiepe beeld van iemand met autisme gaat als volgt: niet
verschijnt er een on- empathisch, uiterst gestructureerd en snel overprikkeld in drukke situ-
lineartikel van De Tijd
over de moeilijkheden aties. Kan een autistisch persoon dan wel journalist worden? ‘De kans
van neurodivergente
mensen op de werk- dat je de beste journalist van het land wordt, is even groot als bij iemand
vloer. Neurodivergent is
een verzamelterm voor
zonder autisme’, vertelt Els Van Beneden (55), ervaringsdeskundige en
mensen wiens brein bestuurder van LAVA vzw, een organisatie door en voor volwassenen
informatie anders ver-
werkt (autisme, ADHD, met autisme.
dyslexie, hoogbegaafd-
heid...)

door Bibian Post

Els Van Beneden,
bestuurder LAVA VZW en authismecoach
(Foto: Marc Dekempeneer)
Iedereen is anders op het spectrum van autisme.
De ene persoon kan daarom snel overprikkeld
worden, terwijl de andere onderprikkeld is en elke
dag uitdagingen zoekt. Hoe autistische mensen
prikkels ervaren, kan daarnaast nog eens variëren
per dag. Els getuigt over haar eigen ervaring: ‘Ik kan
me lang staande houden, maar als ik te hard of te
veel gewerkt heb, is het het beste dat ik drie dagen
van de wereld verdwijn, voor rust.’
Els legt uit waarom sommige mensen met autisme
overprikkeld kunnen raken: mensen - of ze nu
autisme hebben of niet – hebben een voorspellend
brein. Het brein van iemand met autisme heeft
daarin meer precisie nodig. Dat zorgt ervoor dat
wanneer een planning wijzigt, er overprikkeling kan
ontstaan. Anderzijds heeft die voorspelbaarheid
ook een positieve kant. We kunnen ons bepaalde
situaties inbeelden, we weten hoe we erop zullen
reageren en we kunnen er dus ook op anticiperen.
‘Net daarom raad ik aan om je werkgever en
collega’s uit te leggen dat je autisme hebt.’ Zo kan je
ook aangeven wat je nodig hebt om moeilijkheden
beter te counteren: een stille werkruimte, iets meer
of minder werktijd of de radio die wat zachter wordt
gezet.
Marijn Helms heeft ook autisme. Ze volgde
de opleiding Journalistiek in Zwolle aan de
hogeschool Windesheim, waarna ze een tijd als
freelancejournalist heeft gewerkt. Zij voelde zich
frequent overprikkeld op de werkvloer, omdat ze
vaak last had van migraine. Om wel nog te kunnen
werken, zette ze haar koptelefoon half op: ‘Zo kon ik
mij focussen op de muziek, het achtergrondlawaai
loslaten en tegelijk openstaan voor communicatie.’
Niet iedereen reageerde daar positief op: ‘Een
collega vond het niet oké. Ik heb geprobeerd het
uit te leggen, maar ik werd niet serieus genomen.
Een stille (kantoor)ruimte vragen, vond ik lastig.’
Els heeft wel een aparte kantoorruimte en heeft
er veel baat bij: ‘Als het te druk was, kon ik de deur
dichttrekken om mij te focussen. Wanneer ik later
oké was, deed ik de deur opnieuw open en ging ik
een babbeltje slaan.’
Iemands eigen ritme speelt een grote rol in het 73
dagelijkse functioneren, met rust als belangrijkste
aspect. Marijn heeft journalistieke stukken
geschreven en kunnen verkopen, maar ze had
er ook moeite mee: ‘Het voelde super goed dat
dat was gelukt, maar ik had erna ook drie dagen
migraine.’ Na zo'n drukke periode is het nodig om
voldoende te rusten, weet ook Els: ‘Niemand ziet dat
ik na drie drukke werkdagen, er ook nog eens drie
moet recupereren.’
Freelance versus loondienst
Iedereen werkt dus op een eigen ritme. Els vindt
het daarom belangrijk dat het systeem aangepast
wordt. Nu is er een hard contrast tussen de
zekerheid van in loondienst werken en freelancer
zijn. ‘Dat moet opgelost worden. Dat mensen op
hun eigen tempo, deeltijds, kunnen werken zonder
daar financieel voor gestraft te worden.’ LAVA vzw
is daarom ook lid van de Vlaamse Adviesraad
Handicap, die de Vlaamse overheid adviseert. ‘De
prestatiemaatschappij is overal en daar houdt het
beleid nu te weinig rekening mee.’
Om die reden is Marijn nu even inactief als journalist:
‘Het hele beroep is heel competitief, alles staat op
tijd en clicks zijn heel belangrijk. Ik schrijf het liefste
persoonlijke verhalen, maar dat werk gebeurt erg
vaak freelance. Ik wil wel een vast inkomen hebben,
dus dat is dan lastig.’ Ze probeert nu een balans
te vinden tussen een vaste job, en daarnaast haar
passie voor journalistiek.
‘Als je je autisme visueel voorstelt, hoe ziet het er dan uit?’ Enkele mensen
met autisme beantwoordden die vraag. Samengevoegd resulteerde het in
deze artistieke interpretatie van het leven met autisme. De krullen reflecteren
de creatieve hersenspinsels. Emoties worden weergegeven in de kleuren.
De lijnen in de achtergrond refereren naar de nood aan structuur.

(Illustratie: Bibian Post)

 Marijn Helms
freelancejournalist
(Foto: Jan Kees Helms)
Een groot vooroordeel dat leeft, is dat
mensen met autisme geen empathie
hebben. Marijn weerlegt dat: ‘Ik kan goed
met mensen praten. Ik denk zelfs dat ik iets
te veel meeleefde en dan niet meer kritisch
was.’ Wat wel lastig was voor Marijn was
oogcontact. Iemand met autisme wordt
zich dan overbewust van zijn houding en
kan niet meer goed focussen op wat gezegd
wordt. Voeg bij het luisteren nog eens extra
vragen en inpikken op vragen toe, en je
hebt chaos in het hoofd. ‘Op een gegeven
moment ben ik gaan wandelen met mijn
interviewee. Voor geschreven reportages
was het een mooie manier om meer
vertellende verhaalelementen te hebben.’
Omdat ze fysiek bezig was, viel de druk weg
die ze voelde over het oogcontact en was
het interviewen veel minder vermoeiend.
De werkplek
Marijn twijfelde tijdens haar stage bij het
Nederlandse onlinemedium One World of
ze het haar werkgever en collega’s moest
vertellen. Uiteindelijk schreef ze er een
artikel over, waardoor ze er tegelijkertijd ook
openlijk over praatte op de redactie.
‘Het scheelde veel dat One World een
redactie ‘apart’ is: de journalisten daar
schrijven veel over inclusiviteit en diversiteit,
en dat zie je ook op de redactie. Ik voelde
die ruimte dus wel.’ De zekerheid van een
positieve reactie is niet overal aanwezig.
Els legt uit dat mensen soms bang zijn om
hun diagnose te delen met een werkgever.
‘Het komt voor dat mensen niet durven te
zeggen dat ze autisme hebben. Ik begrijp
dat heel hard, maar dat zou niet meer
mogen’, legt Els uit. ‘Het bedrijf moet ervoor
openstaan. Als je die angst niet hebt, kan je
veel dingen wel doen.’
Iedereen op het spectrum is anders. Marijn
benadrukt dat het wel degelijk mogelijk is
om journalist te worden, als je jezelf goed
kent: ‘Kijk waar je kracht zit. Probeer ook
je struikelpunten te vinden, handvaten te
zoeken en hulp te vragen.’ Ook Els is ervan
overtuigd dat autistische mensen journalist
kunnen worden, als ze dat willen: ‘Als je
je noden kan communiceren, je ervaart
begrip en je doet het werk graag, dan kan
je elke job doen.’
 Zit er nog leven in
‘Kerk & Leven’?
TRIGGER Na tegenvallende cijfers en een terugval in abonnees volgde
De Antwerpse
uitgeverij Halewijn het nieuws van de ontslagen bij Kerk & Leven. De toekomst van
kondigt aan dat er
een herstructurering de katholieke krant lijkt dus onzeker. Maar is dat ook werkelijk zo?
komt bij het weekblad
Kerk & Leven. Hierdoor
Wij vroegen het aan hoofdredacteur Koen Vlaeminck.
zouden 21 van de 52
werknemers hun job
verliezen. Dat blijkt
uit een artikel van De
Tijd, gepubliceerd op 7
september 2023.
In september kwam het nieuws over de ‘Vanuit de redactie proberen we ons wel altijd te
door Estelle Schouteet
herstructurering van Kerk & Leven. Was dat richten naar een breed publiek, zeker naar inhoud
onverwacht of zag u het aankomen? toe. Digitaal bereiken we uiteraard een jonger
Koen Vlaeminck: ‘Helemaal onverwacht was het publiek, wat ook logisch is. Desondanks krijg ik
zeker niet. Het aantal abonnees op Kerk & Leven soms de indruk dat mensen vanaf een bepaalde
daalde de laatste decennia aanzienlijk. In 2002 leeftijd minder van tel lijken te zijn. Ik kijk daar
waren meer dan 500 000 mensen geabonneerd, anders naar, voor mij zijn onze huidige lezers
vandaag zijn dat er nog 117 000. Dus in die zin was een even belangrijke doelgroep als die van de
het wel duidelijk dat er iets moest veranderen. twintigjarigen.’
De veranderende positie van de kerk in onze
samenleving is volgens mij de oorzaak van deze
daling. De herstructurering is eigenlijk het logische
‘De maatschappij heeft
76 gevolg van die realiteit.’ alle belang bij een divers
medialandschap dat
Gaan jullie in de toekomst meer focussen op
het digitale luik of blijven jullie ook inzetten op een duidelijk perspectief biedt,
papier?   en dat doen wij met
Vlaeminck: ‘We willen beide doen. Een deel van
Kerk & Leven’
ons publiek is niet digitaal actief of verkiest nog
steeds een gedrukt weekblad. Ik denk dus dat
Als journalist wordt er verwacht dat je neutraal
print, zeker ook met het lokale gedeelte, zeker
bent, hoe verzoenen jullie dat met jullie geloof?
zijn waarde heeft voor onze lezers. Dat horen en
Vlaeminck: ‘Dat hangt af van het soort artikel. We
voelen we.’
hebben uiteraard een redactioneel kader. Voor mij
bestaat er wel een onderscheid tussen de manier
‘Maar ik denk dat we zeker ook digitaal actiever
waarop iemand zijn geloof beleeft en de manier
kunnen worden. Daar liggen namelijk andere
waarop we berichten over kerkelijke evoluties.
mogelijkheden dan print. We zijn en blijven
In dat geval gelden voor ons dezelfde normen
immers een weekkrant. Het is dus niet zo dat als
als voor alle andere journalisten. Dat is zelfs een
wij vandaag iets schrijven, dat morgen bij de
sterkte van ons, omdat je voelt dat er in heel veel
mensen in de bus belandt. En dat kan met digitaal
redacties minder en minder kennis is over het
wel. We laten ons hierbij leiden door de lezer, want
geloof.’
die staat centraal.’

Wat is volgens u de rol van Kerk & Leven in de

Jullie doelgroep is voornamelijk van oudere
huidige samenleving?  
leeftijd. Willen jullie ook een jonger publiek
Vlaeminck: ‘Ik denk dat wij met Kerk & Leven
aantrekken?
zeer relevant zijn. Er is een evolutie in het
Vlaeminck: ‘Ons publiek is toch wat meer divers
medialandschap aan de gang, waarbij de inhoud
dan de meeste mensen denken. Zo hebben
van veel kranten op elkaar begint te lijken. Maar
we lezers van verschillende achtergronden:
de maatschappij heeft alle belang bij een divers
professors, arbeiders, mensen die in een grote stad
medialandschap. En ik denk dat we daarin een
of juist heel landelijk wonen. Het klopt natuurlijk
sterke rol te spelen hebben. We vertrekken immers
dat het grootste stuk van onze lezers in de hogere
altijd vanuit een helder en duidelijk perspectief,
leeftijdscategorie zit (n.v.d.r. de gemiddelde
namelijk het katholieke.’
leeftijd is 64 jaar). Dat hangt natuurlijk ook samen
met de evolutie van kerk en geloof in Vlaanderen.’

Koen Vlaeminck,
hoofdredacteur van Kerk & Leven
(Foto: Estelle Schouteet)
‘Religie en levensbeschouwing raken
meer en meer weggestopt. Het is iets
dat je wel mag bezitten, maar waar je
best niet over spreekt. Dat is geen goede
evolutie. Als er geen publiek forum is waar
we kunnen spreken over wat mensen het
diepste drijft of over wat hun grootste
dromen zijn, dan denk ik dat we dreigen
verzeild te raken in een samenleving
waarin groepen elkaar enkel nog
bekampen voor het eigen grote gelijk.’
Waarom is het bestaan van zo’n publiek
forum zo belangrijk voor jullie?
Vlaeminck: ‘Ik denk dat er in elke vorm
van samenleving een soort onderlaag
zit die zich vragen stelt als: Hoe kijken we
naar het leven? Waarvan dromen we?
Wat vinden we belangrijk? En we moeten
die onderlaag naar de oppervlakte
brengen en daar een collectief gesprek
van maken. Op die manier kunnen
we een tegengewicht bieden aan de
verharding in de huidige debatten,
waarin steeds fellere standpunten
worden geponeerd. Een medium zoals
Kerk & Leven heeft daarin een duidelijke
taak.’
En wat houdt die taak dan precies in?
Vlaeminck: ‘Onze taak bestaat erin om
mensen aan het woord te laten die
spreken vanuit een katholiek perspectief
en die antwoorden geven op vragen
zoals: Wat drijft jou?
En waarom maak je bepaalde keuzes?
En hoe kunnen we onze samenleving
samen organiseren? Dat is belangrijk
naar de buitenkant toe. Maar er is ook
een belangrijke rol te spelen naar de
binnenkant toe. Met die binnenkant
bedoel ik dan de kerk zelf.’
‘De kerk moet in dialoog
treden met de samen-
leving en mag zich niet
laten verdrukken tot
de privésfeer’
‘Het is immers belangrijk dat de kerk zelf
op dat publieke forum treedt. Omdat
dat de kerk in zekere zin dwingt om na
te denken over zichzelf. Dat ze zichzelf
niet alleen kenbaar maakt, maar dat ze
eveneens in dialoog treedt met de brede
samenleving. Het zou geen goede evolutie
zijn, niet voor de kerk, maar trouwens voor
geen enkele religie, dat ze zich effectief
laat verdrukken tot de privésfeer.’
Hoe ziet u de toekomst voor Kerk & Leven?
Vlaeminck: ‘Ik denk dat er een dubbele
evolutie zal plaatsvinden. Enerzijds zal de
groep actieve gelovigen verder afnemen.
Die zullen zelfbewuster worden en zullen
ook echt behoefte en nood hebben aan
media zoals Kerk & Leven.
Daar zal nog een andere groep bijkomen,
namelijk diegenen die niet per se
gelovig zijn, maar wel op zoek zijn naar
antwoorden en inspiratie.’
‘Anderzijds zal de tweede grote evolutie
bestaan uit de uitdagingen rond print,
digitaal, verdienmodellen, technische
evoluties en AI. De media staan op dat
vlak nog voor grote uitdagingen.
Ik denk dus dat we stilletjes aan definitief
mogen zeggen dat de rustige jaren voor
media gedaan zijn.’
Wat hoopt u zelf nog te bereiken als
hoofdredacteur?
Vlaeminck: ‘Ik ben iemand die heel
graag dingen realiseert. Er liggen wel
wat plannen op tafel, alleen kan ik er
nog niet veel over zeggen (glimlacht).
Ik denk dat het heel belangrijk is om, in
een landschap dat continu in evolutie is,
wendbaar te zijn. En dat samen met mijn
redactieleden. Journalistiek is immers
teamwork. We denken samen na: Wat
is het beste kanaal? Wat is het beste
format? Dat vind ik zeer belangrijk.’
Wilt u nog een boodschap meegeven
aan (toekomstige) journalisten?
Vlaeminck: ‘Eerst en vooral vind ik dat
we onszelf als journalist soms te weinig
bewust zijn van het belang van de taak
77
die we hebben. Als journalisten geven
we immers een stem aan diegenen die
anders niet aan bod komen en treden we
in dialoog met andersdenkenden. Zeker
in conflictgebieden wordt het belang van
onze job echt duidelijk.’
‘En ten tweede denk ik dat het belangrijk is
om vanuit journalistiek oogpunt de eigen
blinde vlekken te durven zien. En een van
die blinde vlekken lijkt mij de kennis en
expertise rond levensbeschouwing en
religie te zijn. Want als je op dit moment
naar actuele evoluties wereldwijd kijkt,
dan is het moeilijk om te ontkennen dat
levensbeschouwing en religie daar een
zeer grote rol in spelen.’
Achter het beeld
Oktober
Fotograaf Hendrik Braet
Een tien voor sfeer
en gezelligheid
‘Deze foto is genomen tijdens
een modeshow voor en door
Gentenaren. Hoewel ik normaal
gesproken geen modeshows
fotografeer, viel het enthou-
siasme me op. In plaats van
me te richten op de catwalk,
legde ik de sfeer in het publiek
vast. De modellen waren geen
professionals, maar gewone
Gentenaren. Wellicht waren het
klanten van de betrokken win-
kel die meeliepen in de show.
Dat zorgde voor veel opwinding
waardoor de foto veel enthou-
siasme uitstraalt. Het was een
gelukkig moment als je kijkt
naar de mensen in het publiek.
Ze keken vol verwachting uit
naar de modellen. Het was een
warm gevoel.’
79
 Oktober

xx A
an
sla
g in
B ru
sse
l op
Zw
eed l
se ra ë
vo e p Is
tb a
lsu a so
pp lH am
or t
ers nv a
xAxa

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Veto podcastaflevering op van de maand
HLN

De Opritmoord
'De aanslag'

In de nacht van 28 op 29 augustus 2016 wordt

er een aanslag gepleegd op het Nationaal Een student aan de Universiteit Antwerpen zou
Elk jaar vindt in Leuven de 24 urenloop van Instituut voor Criminalistiek en Criminologie. mogelijk ChatGPT hebben gebruikt om een pa-
de studenten plaats. Student Max wilde Een aanslag die tot op vandaag gevolgen per te schrijven. De universiteit is een onderzoek
meelopen met één doel: het recordaantal heeft en die ook mogelijk gelinkt is aan de gestart hierrond. UGent denkt, net als andere
rondjes verbreken. Een grote uitdaging, moord op drogist Johan Verhaeghe. In deze universiteiten, mee na over het juiste gebruik
want het totaal komt overeen met iets meer aflevering ontdek je het almaar grotere van artificiële intelligentie. Schamper, het onaf-
dan twee marathons. Heel wat studenten mysterie rond een man met een dubbelleven hankelijke studentenblad van de UGent, brengt
waren dan ook geïnteresseerd in de indruk- die in een spiraal is terechtgekomen van de eerste complete editie van het academie-
wekkende doelstelling van Max. georganiseerde misdaad. jaar met een cover rond het gebruik van AI.
Straf wat er in jullie
mokken zit
Ooit beschouwden we journalisten als koffieliefhebbers, maar zijn
ze dat nog steeds? We vroegen aan een aantal journalisten wat er
in hun mokken borrelt op de redactie. En wat blijkt...?
door Isaura Aps

‘Koffie! Veel koffie! Na vier koppen is

het eigenlijk wel welletjes, vindt mijn
hartritme, maar ik ga toch meestal
‘Ik kan de hele dag door koffie drinken.
voor die vijfde kop. Ik sus mijn geweten
Ik functioneer niet zonder koffie.
met de wetenschap dat koffie de geest
Pas op, ik drink thuis ook thee!’
scherp houdt (of dat maak ik mezelf in
ieder geval wijs).’ Faroek Özgünes,
onderzoeksjournalist News City
Bieke Purnelle,
freelancejournalist

'We genieten van koffie bij

‘Als ik er even niet uitkom met
mijn verhaal, loop ik meestal naar
de “bodega” om de hoek voor een kop
klassiek-Amerikaanse, matige filter-
koffie. Daarna lukt het schrijven
meestal wel weer.’
Lennart Zandbergen,
redacteur in New York voor
Het Financieele Dagblad
‘Ik drink vooral water en koffies
met plantaardige melk. Wij hebben
een fancy koffiemachine dus daar
maken we vanalles mee. Ook zit onze
koelkast steeds gevuld met cola,
cola zero en ice tea green.’
de koffiemachine, waar we gezellig
bijpraten. Tijdens de middagpauze
krijgen we van onze werkgever
een gratis kopje soep.'
81
Anne Vandenbosch,
hoofdredacteur Landbouwleven
‘Koffie, liters koffie. We hebben
een koffiemachine met lekkere koffie,
en een andere met niet te drinken
slappe koffie. Sommige mensen,
onder wie ikzelf, gaan toch vrijwillig
voor die tweede. Omdat we er zodanig
veel drinken dat we anders, als we
de goede binnen kappen,
door de redactie zouden gaan
stuiteren.’

Alizée Delbrouck, Benjamin Praet,

redacteur Culinaire Ambiance chef Media & Cultuur Het Nieuwsblad
De technologische evolutie van de journalistieke tools

Van typemachines tot tweets

TRIGGER Stel je voor, een wereld zonder internet, zonder de mogelijkheid om
Ludo Bekkers overlijdt
op 10 oktober 2023 op iedereen in een fractie van een seconde te bereiken. Een tijd waarin
99-jarige leeftijd. Hij
was volgens de VRT de de kracht van communicatie lag in de bedrevenheid van de pen en
“oudste journalist van
het land" en boeg-
de betrouwbaarheid van de drukpers. Waar het getik van de type-
beeld van cultuur op machines en de geur van tabak de redactiekamer vulde. Reis even
de openbare omroep.
mee langs de uitvindingen die Ludo Bekkers in zijn leven heeft mee-
door
Pauline Vanden Abeele gemaakt en verken mee de evolutie van de journalistiek. Een weg
van typemachines naar smartphones.

1940
Graflex Speed Graphic Het eerste televisiejournaal
staat bekend als een wordt uitgezonden op 7
van de populairste juli 1940 in de Verenigde
camera's onder Staten. Journalist Lowell
journalisten in de Thomas presenteerde het
jaren 20. programma “Television
Newreel” op de zender NBC.

1920 In de jaren 40 nam het gebruik van offsetdruk

toe. Die druktechniek gebruikt een rubberen
doek om inkt van een metalen plaat over te
De introductie van brengen op papier. Het resultaat is scherpere
De Duitse ingenieur
magneetbanden in 1928 afdrukken en een efficiëntere productie dan bij
Manfred von Ardenne
zorgt ervoor dat journalisten oudere drukmethoden.
ontwikkelt in 1930 de eerste
op locatie opnamen kunnen
volledig elektronische
maken en interviews kunnen
televisiecamera.
vastleggen.

Radio Belgique, De eerste FM-radio

het eerste officiële uitgevonden door De eerste
Belgische radiostation, de Amerikaan Edwin FM-radio-uitzendingen
start zijn uitzendingen Armstrong in 1933 zorgt voor in België beginnen
in 1923. de evolutie van de in de jaren 50.
radiobroadcasting- De BRT is de eerste en
technologie. daarmee de oudste
In de jaren 20 hebben uitvinders
Nederlandstalige

1930
het telexsysteem ontwikkeld om
televisiezender van België.
tekstberichten elektronisch te Fabrikanten introduceren
De eerste uitzending vindt
verzenden. De telex dient als een de Bolex H16-filmcamera
plaats op 31 oktober 1953.
belangrijk communicatiemiddel voor voor het eerst in 1935.
zakelijke en journalistieke doeleinden. Sindsdien blijven
journalisten, filmmakers
en documentairemakers
hem gedurende meerdere
decennia gebruiken.

1950
De IBM 7090, een krachtige
mainframecomputer, wordt voor het eerst
geïnstalleerd in 1959. Het is een belangrijke
stap voorwaarts in termen van snelheid
en verwerkingscapaciteit. Hij speelt
een rol in de vroege toepassingen van
computertechnologie in de journalistiek.
 1980
Het Nederlandse bedrijf Philips ontwikkelt in
1963 de eerste cassettebandjes.
In de jaren 80 ontstaan de eerste
Op 6 april 1965 wordt de eerste vormen van burgerjournalistiek via
commerciële communicatiesatelliet telefoonmodems, bulletinboards, e-mail

1960 gelanceerd. Dat maakt de verbinding

van televisie- en telefoondiensten
en chatrooms. Denk bijvoorbeeld aan de
kernramp van Tjernobyl en de val van de
tussen Noord-Amerika en Europa Berlijnse muur.
mogelijk.

In de jaren 60 is de eerste kabeltelevisie

Ray Tomlinson, een Amerikaanse
in België een feit. In de loop van de jaren De eerste satelliettelefoon wordt
informaticus, verzendt de
worden er meer kanalen toegevoegd aan geïntroduceerd in de jaren 80.
allereerste e-mail in 1971.
het televisieaanbod, wat resulteert in een Hij maakt realtime overdracht
grotere diversiteit aan televisiecontent voor van nieuws mogelijk vanaf
De eerste kleurentelevisie in
de kijkers. vrijwel elke locatie op aarde.
België komt uit op 1 januari 1971.

Ingenieurs van de BBC vinden De introductie van In 1989 wordt

Teletekst uit. De Britten
nemen de dienst, genaamd
Ceefax (See facts), in 1974 in
gebruik.
Steven Sasson ontwikkelt
in 1975 bij Eastman Kodak
het prototype van wat wordt
gezien als de eerste digitale
desktoppublishingsoftware VTM gelanceerd.
zoals PageMaker zorgt in de
tweede helft van de jaren 80
voor vernieuwing. Nu kunnen
nieuwsredacties zelf lay-outs
maken zonder afhankelijk te zijn
van traditionele drukkerijen.
Hoewel nog in de beginfase, maakten
de eerste experimenten met videotelefonie

1970 camera. het mogelijk voor journalisten om interviews

met directe visuele communicatie te voeren.

1990
2010 Mobiele journalistiek 83
begint meer en meer
voor te komen.

The World Wide Web doet zijn

intrede bij de consument.
2020
Smartphones en smart-tv’s zijn
populairder aan het worden.
Digital Betacam, geïntroduceerd in
1993 door Sony, is een belangrijke
stap voorwaarts omdat het digitaal Commerciële artificiële
Datajournalistiek wordt
gecomprimeerde video-opnamen intelligentie wordt nu meer
belangrijker aangezien
mogelijk maakt. en meer een feit.
journalisten toegang hebben tot
datagegevens.

Deepfake verschijnt vanaf 2017

Phillips maakt de eerste cd in 1991.
meer en meer op het internet.

Het tijdperk van blogs is aangebroken.

Nieuwe socialemedia-
platformen als Facebook en
Twitter maken hun intrede.

De digitalisering van camera’s,

laptops, tablets en audiorecorders
is begonnen.

2000 Stephanie D'haeseleer, researcher bij imec-mict-UGent: ‘In de

Nieuwsorganisaties
beginnen inhoud online te
streamen en de inhoud van
veel gedrukte publicaties
online beschikbaar te
stellen.
wereld van sociale media denken mensen vaak dat er tegenwoordig
meer nepnieuws of verkeerde informatie rondgaat. Maar eigenlijk is
dat gewoon een voortzetting van iets dat al langer bestaat, maar
wat vroeger minder opvallend was. Met de opkomst van sociale
media lijkt het probleem nu meer op de voorgrond te treden en
wordt het deels overdreven.’
Achter het beeld

November

Fotograaf Christophe Vander Eecken

Let it be
‘Tot voor kort beperkte de levensverwach-
ting van mensen met mucoviscidose zich
tot ongeveer 25 jaar. In 2023 is er vooruit-
gang geboekt, waardoor de levensver-
wachting is toegenomen. Die verbeterin-
gen hebben invloed op de levenskeuzes
van mucoviscidosepatiënten, zoals de
wens om te studeren of een gezin te stich-
ten. De verhalen zijn ontroerend, vaak met
tatoeages als eerbetoon aan overleden
familieleden. Hun openheid over hun
fysieke situatie en de tattoocultuur binnen
de mucogemeenschap maakten indruk
op me. Ik was ook verrast te ontdekken
dat rozen een belangrijk symbool zijn in
de tattoocultuur van mucoviscidosepati-
ënten. Ondanks de ziekte zijn het in wezen
gewone mensen, net zoals jij en ik.’
85
 November

nd
rl a
de
in Ne
Zan g en
ge zi n
re s rk ie
Sam
in t ve
an
th a rs w
de
ove Wil
rlijd er t
t Ge

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

Flows.be podcastaflevering op van de maand
Studio Brussel

In november kregen we aan onze Belgische
kust bezoek van Amerikaanse schepen.
Ze leverden militair materieel voor hun troe-
pen in Oost-Europa. Het Amerikaanse bezoek
leverde Flows ook veel bezoek op, op hun site
weliswaar.
Na de rouwstoet
'Nona, papa is er niet meer.' Op 31 oktober bombardeert Israël het Jaba-
lia-vluchtelingenkamp in Gaza. Anderhalve kilo-
Nona Van Braeckel is zestien wanneer ze haar meter verderop ligt het Indonesische ziekenhuis.
papa verliest. Na de rouwstoet gaat iedereen Daar stromen de slachtoffers al snel binnen.
verder, maar voor Nona staat het leven stil. De kwaliteit van medische zorg daalt snel in het
In aflevering 1 vertelt ze haar verhaal: van de belegerde deel van Gaza. Chirurgen opereren
diagnose tot de sterfdag van haar papa. met behulp van zaklampen en rantsoeneren
Ze praat er ook over met anderen die net als essentiële benodigdheden als water
zij een ouder verloren op jonge leeftijd. en anesthesie.
Journalisten,
is de politie uw vriend?
TRIGGER
Jurgen De Landsheer,
Journalisten en politie: al een lange tijd hebben ze een ingewikkelde re-
korpschef Brussel-Zuid, latie. Soms slaan ze de handen in elkaar om bijvoorbeeld iemand op te
geeft op 6 november
2023 een lezing en zegt: sporen, al moet een journalist trouw blijven aan zijn deontologische code
‘Politie en journalisten
moeten meer samen- en ook kritisch zijn.
werken.’
door Elisa Cogneau
Volgens Jurgen De Landsheer, korpschef Brussel-
Zuid, kan een goede samenwerking tussen politie
en journalisten voordelig zijn voor beide partijen.
Momenteel vindt hij dat journalisten achteraf te
vaak kritisch berichten over de politie, maar dat
moet anders kunnen: ‘De journalist zou zelf het
initiatief moeten nemen om op regelmatige basis
te overleggen.’ Vooral de communicatie is hierbij
belangrijk, al ontbreekt het hem soms ook aan
kennis. ‘De journalist moet beter weten wat er
leeft. We hebben niks te verbergen, maar soms
moeten we context geven. De journalist moet dan
de werking van de politie, parket, wetten, enzovoort
kennen.’
Protocol
Voor Faroek Özgünes, presentator en
onderzoeksjournalist bij News City, brengt
samenwerken met de politie heel wat voordelen
met zich mee. In het programma FAROEK spoort
hij samen met de politie getuigen of verdachten
op, wat zonder de hulp van politie nooit zou
kunnen. ‘Het voordeel van zo’n samenwerking
met de politie is dat die ons in contact brengt met
slachtoffers. In normale omstandigheden geraak
je daar als journalist nooit bij’, verklaart Özgünes.
Zo’n samenwerking berust natuurlijk op vertrouwen,
maar ook op duidelijke afspraken. ‘Zulke reportages
worden gemaakt door journalisten en wij hebben
een deontologische code. Wij hebben specifieke
richtlijnen over “hoe omgaan met slachtoffers”.’
Het blijft niet bij de deontologische code, want
politie en parket willen procedurefouten door
zo’n samenwerking vermijden. Faroek Özgunes
zegt dat daarvoor een protocol bestaat: ‘Er is een
overeenkomst tussen DPG Media, politie en justitie.
Pol Deltour,
Er wordt niks gepubliceerd of uitgezonden zonder
voormalig algemeen secretaris VVJ/AVBB
(Foto: PDE) dat het vooraf bekeken is door alle betrokkenen.’
Zo’n reportage maakt deel uit van het gerechtelijke
onderzoek. De informatie die daaruit komt die naar
een dader leidt, maakt dus ook deel uit van dat
onderzoek, aldus Özgunes.
Door één deur
De deontologische code voor journalistiek zorgt
enerzijds voor de bescherming van slachtoffers,
maar verplicht journalisten anderzijds ook altijd
neutraal en kritisch te blijven. Geen probleem
voor Jurgen De Landsheer, die durft toe te geven
wanneer agenten in fout gaan en berichtgeving
daarover niet erg vindt. ‘Fout is fout. Bijvoorbeeld
bij politiegeweld: als de feiten er zijn, dan kan dat
niet door de beugel.’ Hij begrijpt agenten niet
die weigeren met journalisten te praten. ‘Als de
journalist mij correct citeert, geen probleem. Er zijn
maar weinigen met wie ik niet wil spreken, ik denk
87
bijna geen. Er zijn wel journalisten met wie ik heel
voorzichtig ben, wat wel jammer is.’ De Landsheer
hoopt dan ook op een betere samenwerking in
de toekomst. Optimistisch, maar nu al niet erg
realistisch, zo blijkt uit een verhaal van Faroek
Özgunes. Als onderzoeksjournalist bracht hij het
verhaal Jim Cooreman uit 2019 in Dendermonde
aan het licht. Cooreman was een drugsverslaafde
die het noodnummer belde voor een ambulance.
In plaats daarvaan haalde een politiepatrouille
hem op en de man stierf uiteindelijk na een
hardhandige arrestatie. ‘Dat soort reportages
maakt je niet populair bij de politiediensten’, aldus
Özgunes. ‘Ik denk dat de verstandhouding met de
politie van Dendermonde nog altijd niet ideaal is.’
Context
De Landsheer vindt dat kritische berichtgeving
geen probleem mag vormen in de samenwerking
tussen politie en journalisten, al moet de
verslaggever het verhaal wel volledig meegeven.
Bij zaken als politiegeweld wil de korpschef
transparant antwoorden wanneer een journalist
vragen stelt, maar de journalist moet dan de feiten
correct weergeven met de nodige context. ‘Als
een rechter beslist dat een agent niet veroordeeld
wordt, dan kunnen wij die niet ontslaan’, verklaart
De Landsheer. ‘Soms krijg ik de vraag “Waarom ligt
die niet buiten?”. Wel, om die reden. Als de journalist
die context meegeeft, hebben wij er geen probleem
mee.’
 Faroek Özgunes,
onderzoeksjournalist
(Foto: Elisa Cogneau)
Jurgen De Landsheer,
korpschef Brussel-Zuid
(Foto: Elisa Cogneau)
Toch zijn er op vlak van context dingen verbeterd vergeleken
met vroeger, vindt de korpschef. Hij schrijft dat mee toe aan
de communicatiediensten bij de politie. Die zorgen er ook voor
dat politie in het algemeen minder negatief in het nieuws komt,
omdat af en toe de nodige context in artikels verwerkt wordt.
‘Journalisten vinden het leuk dat er iemand wil reageren’, merkt
De Landsheer op. ‘Ik voel dan ook wel dat ze respectvol omgaan
met die reactie.’
‘Het voordeel van zo’n samenwerking
met de politie is dat die ons in contact
brengt met slachtoffers’
Faroek Özgunes,
presentator FAROEK
Op lange termijn
Hoewel de relatie tussen journalisten en politie volgens de
korpschef beter is dan vroeger, kan het volgens hem altijd
beter. De Landsheer hoopt op een spontanere samenwerking
en meer vertrouwen. ‘Als een journalist een tekst stuurt, kan
ik die verbeteren door te bevestigen dat de informatie klopt.
En dan wil ik die zelfs aanvullen met nog meer informatie.’ Pol
Deltour, voormalig algemeen secretaris van de Vlaamse
Vereniging van Journalisten (VVJ) sluit zich slechts gedeeltelijk
89
aan bij De Landsheer: ‘Ik denk dat er sowieso een minimale
verstandhouding moet zijn.’ Toch wil hij het geen samenwerking
noemen, aangezien journalisten en politie verschillende
doelen hebben. Die verstandhouding kan wel breed gaan.
Verslaggevers worden steeds vaker het slachtoffer van
aanvallen en kunnen daarbij politiebescherming gebruiken,
bijvoorbeeld bij manifestaties die uit de hand lopen. Deltour liet
zich in september vorig jaar kritisch uit over journalisten die een
(te) nauwe band hebben met justitie en benadrukt achteraf nog
eens de onafhankelijke plicht van journalisten: ‘De pers moet
berichten over dingen, justitie moet criminaliteit vervolgen. Dat
zijn twee onderscheiden rollen en het is belangrijk dat we die niet
in elkaar laten overlopen.’ Als de band te nauw is, kan het publiek
de media beschouwen als ‘een partner van justitie’.
Een te hechte relatie, een samenwerking als het ware, zou
dus problematisch zijn voor de taak van een journalist. Dat
betekent echter niet dat politie en journalisten elkaar niet
kunnen ondersteunen en er zelfs in de toekomst een algemene
verstandhouding kan komen met afspraken. Momenteel gebeurt
dat op kleine schaal al, zoals in Brussel. Journalisten durven bij
manifestaties minder vaak hun perskaart te tonen uit angst dat
mensen hen gaan aanvallen, apparatuur vernielen, enzovoort.
Tijdens coronabetogingen hadden verslaggevers van dienst
afgesproken met agenten dat ze een bepaald kledingstuk
zouden dragen, bijvoorbeeld een groene sjaal. Politiemensen
zouden hen dan ontzien of zelfs helpen om het veilig te houden.
 Sony Music ‘medeplichtig’
aan podcast op vinyl
TRIGGER
Op 22 juni 2023 Sony Music heeft samen met de Volksjury een livepodcast op
publiceren
de Arteveldehoge-
vinyl uitgebracht waarin de lyrics van Pommelien Thijs' nieuwe sin-
school en MediaNet gle 'Medeplichtig' subtiel zijn verborgen in de opname. Wij hadden
de nieuwste studie van
de Nieuwsbarometer. het erover met Sybren Camerlynck, de project- en catalogusmana-
Hierin wordt onder-
zocht of Vlamingen ger bij Sony Music Entertainment in België. Hij houdt zich bezig met
bereid zijn te betalen
voor podcasts.
tal van nieuwe releases, zowel afkomstig uit de Verenigde Staten en
het Verenigd Koninkrijk, als van verschillende lokale artiesten.
door
Athénaïs Stoicopoulos

Vanwaar kwam het idee om de podcast op vinyl geven. Ze zijn vervolgens in gesprek gegaan met
uit te brengen, op een fysieke drager? de mensen van de Volksjury, die een livepodcast
Sybren Camerlynck: ‘We zijn al een tijd bezig met zouden opnemen op het DS Podcastfestival.
podcasting. Natuurlijk, vanuit een labelstandpunt Pommelien werd ook uitgenodigd, en zo raakte
is dat niet altijd gemakkelijk omdat we moeten de aankondiging en de podcast zelf verweven.
beslissen op welke manier we dit vorm geven. Uiteindelijk kwamen we op het idee om dit ook
Is het iets dat we zelf opzetten, is het een eigen gewoon uit te brengen op vinyl, omdat het perfect
podcastreeks, of is het ter ondersteuning van paste bij de gelegenheid. Het was een beetje een
een bepaalde release? Het is eigenlijk puur een gelukkige samenloop van omstandigheden.’
marketingtool en je kunt dat op verschillende
manieren uitspelen.’
‘Als dat een product is waar
90 ‘In samenwerking met Van Leeuwen en De Bock je in gelooft, dan moet je
(n.v.d.r. een productiehuis voor podcasts van daarvoor blijven gaan’
Lisa Smolders en Rik De Bruycker) hebben we de
afgelopen twee à drie jaar verschillende podcasts
Is jullie concept bedoeld om specifiek geld te
opgezet, zoals "Popspraak" met Ella Leyers en
verdienen met die podcasts?
Willie Wartaal, en een podcast over het verhaal
Camerlynck: ‘Ons concept heeft zeker een
achter "Seven Nation Army" in voetbal. Ze hadden
financiële component. Sony Music is natuurlijk
allemaal verschillende functies. Maar de essentie
een commercieel bedrijf en hoewel geld altijd
van wat we doen bij Sony Music is mensen
een rol speelt, onderscheidt dit project zich echt
ondersteunen die creatief met audio bezig zijn. Het
door de mogelijkheid om iets waardevols bij
was voor ons eigenlijk een kleine stap om dat door
te dragen aan de podcastgemeenschap zelf.
te trekken naar podcasting. Toen we eenmaal
Tijdens onze gesprekken, bijvoorbeeld op het DS
samenzaten en het idee bespraken, slaagden we
Podcastfestival, werd duidelijk dat geld vaak een
erin alles in drie weken te realiseren. We hebben
knelpunt is voor podcastmakers. Hoewel winst
ook een partner gevonden en toen is de trein heel
niet de primaire bedoeling is, geloven we dat dit
snel gaan rollen.'
project daar op een significante manier aan kan
bijdragen, niet alleen financieel maar ook in het
Is het concept al eerder toegepast?
bredere proces. We staan open om waardevolle
Sybren Camerlynck, Camerlynck: ‘Ik zou willen zeggen dat dit een
ondersteuning te bieden aan degenen die creatief
project- en catalogusmanager Sony Music
zeer nieuw concept is, maar we hebben het
(Foto: Jelle Joly) bezig zijn met audio.’
bijvoorbeeld ook al in het buitenland gezien.
Onder alle grote platenlabels in België zijn wij
Hebben jullie al wat feedback gekregen terwijl
waarschijnlijk de eersten die dit doen.’
jullie aan het experimenteren waren met
podcasts op vinyl?
Waarom hebben jullie ervoor gekozen om een
Camerlynck: ‘Het vinyl is pas sinds 19 december
single van Pommelien op vinyl te plaatsen?
2023 officieel uit, dus feedback was allemaal nog
Camerlynck: ‘Nou, dat was eigenlijk onderdeel
relatief beperkt. We moeten toegeven dat, zodra
van een marketingcampagne. Er kwam een
het idee naar voren kwam en was voorgesteld,
nieuwe single van Pommelien uit en een collega
we allemaal dachten: "Oké, laten we ervoor gaan,
die betrokken was bij het hele project was op zoek
echt een gaaf initiatief."
naar een originele manier om die single in de
markt te brengen en er een creatieve twist aan te
We hebben het ook altijd gekaderd als
een testproject, het was wel direct op een
grote schaal natuurlijk, maar we zullen wel
zien wat er in de toekomst gaat komen.’

‘Je zal altijd voor- en tegenstanders

hebben en naar goede gewoonte zou
je veel sneller feedback krijgen van de
mensen die niet altijd pro zijn, dan van
mensen die wel pro zijn. That's how the
story goes, maar daar moet je je absoluut
niets van aantrekken. Als dat een product
is waar je in gelooft, dan moet je daarvoor
blijven gaan.’

‘Mijn vrouw slaat me

bijna dood vanwege de
hoeveelheid vinylplaten De vinyl-lp van de Volksjury.

die ik hier al heb liggen’ (Foto: Sony Music)

Zien jullie de trend van podcasts op vinyl

groter worden in de toekomst?
Camerlynck: ‘Dat is natuurlijk lastig te
voorspellen met trends, maar we kijken
er wel naar uit. Momenteel zijn er nog
veel andere gesprekken gaande met
potentiële partners. We verkennen
verschillende mogelijkheden en zullen
Welke voordelen zien jullie in het
aanbieden van podcasts op een fysieke
drager zoals vinyl?
Camerlynck: ‘Podcasts aanbieden op
een fysieke drager, zoals vinyl lijkt voor
ons een zeer belangrijk aspect. Veel van
de podcasts gaan tegenwoordig ook op
Zou je zelf zo een vinylplaat aankopen?
Camerlynck: ‘Over de lopende
gesprekken met verschillende partners
zijn er enkele vinylplaten waarvan ik
denk: “Dat zou een mooie aanvulling zijn
op mijn platencollectie”, dus ik ben zeker
geïnteresseerd. Natuurlijk, als je zelf met

zien hoe het evolueert. Ik zeg niet dat elke
podcast geschikt is voor een vinylplaat,
maar de meer voor de hand liggende, de
verhalende podcasts lijken een logische
keuze. We blijven het op de voet volgen en
zien wel wat de toekomst brengt.’
Kunnen journalistieke podcasts ook op
vinyl uitgebracht worden?
Camerlynck: ‘Dat hangt af van de insteek.
Er zijn diverse mogelijkheden, of het nu
gaat om een historische reeks of iets
hedendaags. Voorspellen is moeilijk,
maar ik sluit het zeker niet uit.’
‘Een vinyl is tijdloos en dat geldt niet
alleen voor podcasts, maar ook voor alle
vormen van audio, zoals muziek. Een vinyl
moet je zien als een soort merchandise-
item. Veel mensen gaan het vinyl kopen
en het dan toch uiteindelijk op Spotify
beluisteren. Je hebt ook mensen die hun
vinyl tentoonstellen in de woonkamer of
ze hebben een speciale muur waarop ze
pronken met hun vinylcollectie. Het wordt
meer dan enkel een fysieke drager. We
hebben dat meegenomen uit de ervaring
met verschillende releases en ik denk dat
we in die richting moeten blijven gaan.
Ik kan niet voor iedereen spreken, maar
ik denk dat we een belangrijke rol zullen
spelen in deze ontwikkeling.’
91
tour. Dus, je hebt de mogelijkheid om de het project bezig bent, heb je daar een
podcast live mee te maken. De ervaring beetje een ideaalbeeld van. Mijn vrouw
leert ons echter, vanuit artiesten, dat slaat me hier bijna dood vanwege de
mensen graag iets tastbaars mee naar hoeveelheid vinylplaten die ik hier al heb
huis nemen om die ervaring voort te liggen. Dus kijk, daar kan zeker nog wel
zetten. Dus, ik denk dat hier aanzienlijk iets bij.’
potentieel ligt.’
Worden podcasts in de toekomst
betalend?
Camerlynck: ‘Het enige dat ik weet, en
dat baseer ik ook op mijn ervaring met de
podcast die wij hebben gemaakt, is dat
er aanzienlijke budgetten en tijd nodig
zijn voor de productie van podcasts. Maar
hoe al die systemen en platforms zich
zullen blijven ontwikkelen, dat is natuurlijk
heel moeilijk te voorspellen. Het hangt ook
af van de keuze van de podcastmaker zelf.
Plaats ik de podcast alleen op specifieke
platforms? Zet ik de podcast uitsluitend op
streamingdiensten? Publiceer ik hem ook
op YouTube? Dat zal allemaal afhangen
van verschillende factoren. Maar gaan
we naar een systeem waar podcasts
betalend worden? Ja, tegenwoordig zie je
al betaalde opties op YouTube, betaalde
abonnementen op Spotify, en andere
betalingsmodellen. Dus in wezen betaal je
daar eigenlijk al een deel voor. Maar dat
het geld kost om een podcast te maken,
dat staat los van de keuze. Dat is gewoon
de realiteit.’
92

Achter het beeld

December

Fotograaf Valerie De Backer

‘Toen De Morgen me vroeg om Tine en

Guga te fotograferen, zat ik toevallig te
kijken naar De Slimste Mens. Opvallend
genoeg zat Tine op dat moment ook in
de jury van het programma. Dat was echt
heel toevallig. Een week voor de finale van
De Slimste Mens moest ik bij hen thuis
foto's maken. Toen ik binnenkwam, hoorde
ik de journalist zeggen tegen Guga: ‘Profi-
ciat! Mag ik al proficiat wensen want nog
niemand weet het?’ Het was dus overdui-
delijk dat hij het programma gewonnen
had. Wat me opviel, was dat ze allebei
gewoon dezelfde mensen zijn als op tv. Ik
voelde me meteen welkom. Je kon merken
dat het een hectisch huis was, echt een
gezellig familiehuis. Tine maakte zelfs
meteen gemberthee voor me klaar.’
93
 December

r
ea
eY
f th
Co m eo
nfli Ga
ct i t
nG e n to
a za koz
wo
ed t ve r
t in w o rd
alle te 3
h ev Ga
igh u r ’s
eid
B ald

Meest geklikt op Meest beluisterde Cover

EOS podcastaflevering op van de maand
Nieuwsblad

De Stemmen van Assisen

Een nieuwe ontdekking bij de zebravis:
de hartcellen beginnen twintig uur na
bevruchting al te kloppen. Het beestje is
slechts enkele centimeters groot en de ont-
wikkeling van bevruchting tot vis duurt ook
maar vijf dagen. Een vreemd en mysterieus
dier en ook eentje dat heel wat nieuws-
gierigen lokte naar EOS.
'Waarom de moordenaar van
advocate Claudia Van Der Stichelen
nog altijd spoorloos is' The Believer is een Amerikaans tijdschrift voor
literatuur, kunst en cultuur. Om de drie maanden
Pieter Huyberechts, Cedric Lagast en Marc verschijnt een editie die interviews, essays, recensies,
Klifman, misdaadreporters bij het Nieuws- strips en poëzie bevat. Dit nummer verscheen op 14
blad, geven meer duiding over de strafste december 2023. Bij deze editie staat muziek centraal.
rechtszaken in het hof van assisen. In deze The Believer lanceert samen met dit nummer ook
aflevering vertellen ze over de zaak waarin BLVR Radio. De cover werd ontwikkeld door redacteur
een advocate brutaal werd vermoord op Daniel Gumbiner en artdirector Sunra Thompson en
klaarlichte dag mét ooggetuigen, terwijl de werd geïllustreerd door Kristian Hammerstad. Ook
speurders nog steeds in het duister tasten deze cover houdt zich aan de gekende esthetiek van
over de dader. het magazine.
 Vonk
In een tijdperk waarin de roep om informatie nog Alleen jammer dat entertainment vaak de jour-
Column nooit zo luid klonk, doemt de vraag op: ‘Is een op- nalistieke grens nadert en journalisten vaak ge-
door
leiding in de journalistiek wel betekenisvol?’ Wij dempt worden door de sponsors.
Pauline Vanden Abeele
en Isaura Aps krijgen als jonge journalisten het gevoel overbo-
dig te zijn en in een wereld van chaos terecht te De journalist is de gatekeeper van informatie. Ie-
komen. dereen met een plichtsgevoel om de bevolking op
de hoogte te houden verdient respect. Helaas krij-
Te vaak horen we misprijzend gefluister dat een gen we vaak in de media te zien hoe journalisten
journalistieke opleiding geen fluit waard is. Ze uitgekafferd worden als leugenaars en bedriegers,
wordt gezien als een aardige aanvulling op je zonder dat mensen echt beseffen wat de waar-
huidige diploma, maar op zichzelf staand weinig de is van journalistiek. Zonder journalisten komen
betekenisvol. Daar staan we dan als kersverse we in eenrichtingsverkeer terecht, waar de waar-
‘journalist’, op zoek naar een baan die schaarser achtigheid van informatie niet meer gecheckt kan
lijkt dan voorheen. Maar wij zeggen: de vonk van worden. Als twee studenten journalistiek vragen
jonge journalisten is nodig om de vlam van waar- wat ons af wat we na onze opleiding gaan doen.
heid brandend te houden. Niet iedereen is zomaar Gaan wij het respect krijgen dat we verdienen of
opgewassen tegen de overvloed aan informatie blijkt ons diploma toch maar een versiering te zijn?
die ons overspoelt. Journalistiek vereist een die-
per begrip van ethiek, grondig onderzoek en de
vaardigheid om verhalen op een boeiende en
betekenisvolle manier te brengen. We moeten op
zoek gaan naar verhalen die niet alleen de head-
lines halen, maar diepgaand inzicht bieden in de 95
complexiteit van de wereld om ons heen. Helaas
leven we tegenwoordig in een tijdperk waarin op-
pervlakkigheid en snelle nieuwsconsumptie de
norm lijken te zijn.

Soms horen we de praatjes over de vermeende

ondergeschiktheid van een bachelor in de Jour-
nalistiek in vergelijking met zijn grote broer, de
master. Laten we geen appelen met peren ver-
gelijken. Maar die academische schrijfstijl kunnen
we beter op de universiteit achterlaten, niet? Hier
draait het niet om het uit je hoofd leren van inge-
wikkelde onderwerpen. Het gaat om de skills die
er écht toe doen. In de wereld van nieuws, waar
snelheid, nieuwsgierigheid en het vermogen om
complexe onderwerpen te doorgronden cruciaal
zijn, wordt duidelijk dat je met alleen boekenwijs-
heid niet ver komt. Zonder inzet en een flinke dosis
lef overleef je geen bacheloropleiding journalis-
tiek. Het draait hier niet om stoffige boeken, maar
om de harde realiteit. Waarom onze opleiding dan
onderaan de denkbeeldige academische ladder
zou bungelen, is ons een raadsel. Integendeel,
zouden we zeggen. Het is een vak dat gedijt op
passie, doorzettingsvermogen en de moed om
het onbekende te verkennen. In die chaos van fei- Pauline Vanden Abeele en Isaura Aps

ten en meningen vinden wij onze weg. (Foto: Evelyne Niyonzima)

 Vinden journalisten X
maar niks?
TRIGGER
Op 14 december 2023 ‘Elon Musk balanceert tussen genialiteit en totaal gek en impul-
komt Threads uit in
Europa. De app lijkt
sief’, aldus Kristin Van Damme, senior onderzoekster bij Mediapunt.
veel op X, dat onder De beslissingen van de multimiljonair hebben de Franstalige
vuur ligt.
universiteit ULB en enkele politici al weggejaagd van zijn platform X,
door Bibian Post
het voormalige Twitter. Is het ook tijd voor journalisten om het platform
te verlaten? ‘Er is een groeiend ongenoegen', zegt Van Damme.
Techjournalist Lennart Zandbergen is correspondent
in New York voor de Nederlandse krant Het
Financieele Dagblad. Hij is de laatste tijd minder
actief op X, onder andere vanwege gebruiks(on)
gemak: ‘Er is veel meer spam en je wordt continu
lastiggevallen door bots en Bitcoinadvertenties.
Daar komt bij kijken dat ik het geen prettig idee
vind om op het platform te zitten.’ Waarom? ‘De
nieuwe eigenaar Elon Musk en zijn geschiedenis’,
verklaart Zandbergen. ‘Hij heeft het afgelopen jaar
rare uitspraken gedaan, met nauwelijks verstopt
96 antisemitisme en een nogal vijandelijke houding
tegenover journalisten. Dat zijn thema’s die mij
aan het hart gaan en daarom twijfel ik of ik nog
actief moet zijn op X. Want zo draag je bij aan het
voortbestaan.’ Zijn rol als journalist heeft ook invloed
op zijn keuze: ‘Mensen gebruiken Twitter om het
nieuws te volgen. Als je daar nieuws blijft verspreiden,
blijft het aantrekkelijk om terug te komen op het
platform. Binnen mijn krant is het aantal actieve
mensen op Twitter enorm teruggelopen.’ Dat komt
door een kettingreactie op de redactie: ‘Als je merkt
dat er minder collega’s actief zijn op het platform,
ga je zelf ook weg.’
Naast de uitspraken van Musk zorgen ook zijn acties
voor een wrang gevoel onder gebruikers. Senior
onderzoeker mediagebruik en innovatie Kristin Van
Damme legt uit: ‘Zijn mantra is dat iedereen mag
zeggen wat hij wil. Daarmee bedoelt hij vrijheid van
meningsuiting. Maar in een extreme vorm ervan
domineren zeer negatieve stemmen. En juist dat
kan schadelijk zijn voor de democratie.’ Bovendien
introduceert hij regelmatig nieuwe concepten om
ze even later weer ongedaan te maken. Denk maar
aan de krantenkoppen die tijdelijk niet getoond
werden in nieuwstweets: ‘Dat creëert chaos bij
gebruikers.’
Kristin Van Damme,
onderzoekster Mediapunt
(Foto: imec-mict-Ugent) Musks uitspraken over vrijheid van meningsuiting
spreken zijn beleid tegen. Dat concludeerde
technologienieuwssite Rest of World uit eigen
onderzoek van data uit Lumen, een onlinedatabank.
Rest of World is een globale, non-profit
technologienieuwssite. Sinds de overname van X
heeft het platform veel meer censuur opgelegd dan
ervoor, in opdracht van overheden. ‘In totaal waren
er 971 aanvragen van overheden en rechtbanken.
Het waren aanvragen om tweets te verwijderen
of privédata vrij te geven om anonieme accounts
te identificeren', staat te lezen in het onderzoek.
X ging akkoord met 808 ervan, dat is een stijging
van 43 procent tegenover de periode voor Musk.
Een voorbeeld van de nieuwe attitude kan gezien
worden in India. Daar blokkeerde Twitter in maart
2023 nog 122 accounts van journalisten, auteurs en
politici, na een aanvraag van de Indiase overheid.
Voorheen durfde Twitter wel tegen te spreken. Toen
Rest of World en zakenmagazine Forbes om uitleg
vroegen aan Twitter na analyse van de data, kregen
ze... een drol-emoji als antwoord.
‘Een andere reden waarom mensen X verlaten,
is de grote aanwezigheid van fake news’, legt Van
Damme uit: ‘Het is bewezen dat, sinds Elon Musk aan
de leiding is, er veel meer desinformatie circuleert
op Twitter.’ Ze legt uit dat de oorzaak daarvan ligt bij
het algoritme: ‘Mensen die een uitgesproken mening
hebben, lokken vaak meer reactie uit. Het algoritme
toont die posts daarom net ook aan anderen.
Gebruikers storen zich aan het standaardalgoritme.’
De vraag is of de nadelen zwaarder wegen dan
de voordelen. Zandbergen vindt vooral het archief
een onmisbare functie: ‘Het heeft een functie in
het democratisch bestel. Als politici iets zeggen,
kan je een tweet van vroeger ophalen en zo een
tegenovergestelde uitspraak aan het licht brengen.
Er zijn wel andere onlinearchieven, maar niks is
zo makkelijk als gewoon op het retweetknopje
duwen. Twitter had ook het voordeel dat het geen
onderdeel was van een groter techbedrijf’, volgens
Zandbergen. ‘Het was een vreemde eend in de bijt,
onafhankelijk van al die grote techbedrijven. Dat
maakte het een charmant platform.’ Twitter valt
sinds de overname onder het bedrijf X Holdings
Corp van Musk.

Lennart Zandbergen,
redacteur bij het Financieele Dagblad
(Foto: Het Financieele Dagblad)
Hij denkt na over Threads als alternatief,
een app geïntroduceerd in december 2023
door Meta. Maar daar twijfelt hij nog over:
‘Meta heeft niet de beste geschiedenis
als het gaat om contentmoderatie.
Zuckerberg heeft ook openlijk toegegeven
mensen zo verslaafd mogelijk te willen
maken aan Instagram.’ Aan de andere
kant weet hij wel dat het bedrijf een grote
hoeveelheid gebruikers aankan: ‘Het is ook
een voordeel dat het van Meta is. Omdat
dat al groot is, kunnen de servers makkelijk
miljarden gebruikers aan.’
Andere alternatieven zoals Mastodon en
Bluesky hebben nooit de grote doorbraak
gekend waar sommigen op hadden
gehoopt. Het grote probleem was dat
het te veel moeite was voor iedereen om
ernaar toe te gaan, volgens Zandbergen.
‘Wie gaat er nu naar Bluesky? De
dynamiek ontbrak. Als die er meer zou
zijn geweest, hadden mensen er wel van
gebruikgemaakt.’ Sinds juni 2023 heeft
Zandbergen al een Threadsaccount,
als Amerikaanse correspondent enkele
maanden eerder dan zijn Europese
collega’s. Hij kan op de dag van ons
gesprek (eind december 2023) nog niet
spreken van een massale overstap. ‘Een
echte doorbraak kunnen we het beste
meten na een grote of schokkende
gebeurtenis. Dan kan je zien waar mensen
naartoe gaan om erover te praten. Wordt
Threads dan de plek waar alle laatste
nieuwtjes op komen en waar ooggetuigen
mensen op de hoogte houden? Dat
moeten we nog bekijken.’
‘Het voelt rot, ik heb er veel
aan gehad’
Kristin Van Damme,
onderzoeker Mediapunt
Gaan journalisten X nu verwijderen? Van
Damme is persoonlijk aan het minderen
met het gebruik. Ze is nog aan het polsen
wat de nieuwe situatie is: ‘Ik kan nog niet
volmondig zeggen dat ik ga stoppen met X,
maar ik overweeg om het te doen in 2024.
97
Al voelt het rot, ik heb er veel aan gehad.’
Ze geeft ook de tip dat het voor (mentale)
rust kan zorgen: ‘Mensen kunnen er baat
bij hebben om misschien eventjes X los te
laten. Als je veel frustratie voelt over iets,
bijvoorbeeld over Elon Musk, kan afstand
nemen wat rust geven.’ Zandbergen is
ook nog niet overtuigd, maar reflecteert
alvast na het interview: ‘Nu ik erover praat:
waarom heb ik dat account nog?’ Maar hij
neemt geen voorbarige beslissingen: ‘Je
hebt veel mensen die door de jaren heen
dramatisch hebben aangekondigd dat
ze Twitter gingen verlaten. Later komen
die dan toch terug. Die persoon wil je
niet zijn. Ooit ga ik het verwijderen. Dat is
beter dan jaren later terugkomen om het
te verwijderen, en dan je wachtwoord niet
meer weten (lacht). Als de huidige trend
een beetje doorzet, zie ik dat moment wel
komen.’
Of Van Damme en Zandbergen hun profiel
uiteindelijk hebben verwijderd op het
tijdstip dat u dit leest? Check het even.
 DE REDACTIE
Hoewel deze SCOOP in een vintagejasje zit, hebben we
onderwerpen en invalshoeken vers van de pers proberen
te bedenken. Ook onze redactie is zeer modern en be-
staat dus voor het grootste deel uit vrouwen. Om toch dat
vintagerandje te behouden, had een witte man van middelbare
leeftijd de leiding ;-) Bij deze de redactie van SCOOP 2024.

Redactie in beeld door

fotograaf Steven Meert

98

Liesbet De Vuyst Kato De Maesschalck Pauline Vanden Abeele

Piet Martens Estelle Schouteet Elisa Cogneau

Laura Pisani Athénaïs Stoicopoulos Bibian Post

Alicia Cloostermans-Huwaert Thibe Moens Isaura Aps

 COLOFON
O

redactie: Estelle Schouteet verantwoordelijke Scoop Vlaams mediatijdschrift

Elisa Cogneau uitgever: jaargang 22
Laura Pisani nummer 34
Athénaïs Stoicopoulos Dries Rombouts
Bibian Post Leeuwstraat 1
Thibe Moens 9000 Gent
Isaura Aps
Kato De Maesschalck
Pauline Vanden Abeele
Alicia Cloostermans-Huwaert

Mediamagazine Scoop is een uitgave van de oplei-

ding Bachelor in de Journalistiek aan de Arteveldeho-
hoofdredactie: Liesbet De Vuyst geschool in Gent. De derdejaarsstudenten maakten
Piet Martens Scoop online lezen of volgend jaar in uw bus? het tijdschrift in het kader van een educatief project.
eindredactie: An De Meyere https://journalistiek.gent/slow/scoop/ Alle artikels en afbeeldingen hebben daarom een
citerend karakter. Dank aan alle Scoopredacteurs,
eindcorrectie: An De Meyere Reageren op Scoop? info.journalistiek@ beeldredacteurs, fotografen en journalisten voor hun
arteveldehs.be bereidwillige medewerking. De tekstredactie is afge-
fotograaf: Steven Meert sloten op 25 januari 2024. Wij hopen dat Scoop lezen
vormgever: Laura Gieseke Facebook journalistiek.ahs uw tijd waard is.
illustrator: Pol Cosmo Instagram journalistiek.ahs
X @ArteveldeJOU Tot volgend jaar!