ENERJİNİN DÖNÜŞÜMÜ VE TASARIM

Enerjinin kaynağı nedir?

Dünyadaki enerjinin çok büyük bir kısmının kaynağı güneştir. Yediğimiz besinler, kullandığımız
petrol ve kömür gibi fosil yakıtlar güneş enerjisi temellidir.

Enerji ve Enerji Türleri

Enerji, iş yapma veya bir durumu değiştirme yeteneğidir. Dünyamız için güneş, bu enerjinin ve
dolayısı ile yaşamın kaynağıdır. Enerji konusunda bilmemiz gereken ilk şey enerjinin korunumu
yasasıdır.

Enerjinin Korunumu

 Enerji değişmeyen bir niceliktir.

 Enerji, farklı enerji türlerine dönüşebilir, türü değişir fakat miktarı asla değişmez.
 Enerji yoktan var edilmeyeceği gibi var olan enerji de yok edilemez. Ama enerjinin şekli
değişebilir. Nehirlerden gelen suyun kinetik enerjisi barajda potansiyel enerjiye dönüşür.

Başlıca Enerji Türleri

1-Potansiyel Enerji

Potansiyel enerji depolanabilen bir enerjidir ve genellikle fiziksel enerji olarak bilinir. Bu enerji
türü bir objenin pozisyonu yüzünden depolanan enerjidir. Kısaca yüksekliği olan sıkıştırılmış ya da
gerilmiş tüm cisimlerde potansiyel enerji bulunmaktadır. Bunu basit bir örnekle anlatalım: Ceviz
ağacına konan bir karga, yerde bütün bir ceviz görür ve onu açıp içindeki yemişi yemek ister.
Ancak cevizi açacak herhangi bir alet kullanma yeteneği yoktur. La Fontaine’in düşüncesinin
aksine, son derece zeki olan bu hayvan gagasıyla tuttuğu cevizi yükseklerden bıraktığında cevizin
kırılacağını bilir. Aslında bir karga bunu içgüdüsel olarak yaparken yüksekten bıraktığı cevize
potansiyel enerji kazandırdığının farkında değildir. Karga kendisini ve gagasındaki cevizi yukarı
taşımak için kanat çırparak enerji harcarken cevizin de yerde dururken sıfır olan potansiyel
enerjisini, yükseklikle doğru orantılı olarak artırmaktadır. Bu enerji türüne günlük yaşamdan daha
pek çok örnek vermek mümkündür: Bir uçurumun kenarında duran kaya, potansiyel enerjiye
sahiptir. Eğer kaya aşağıya düşerse potansiyel enerji, kinetik enerjiye dönüşmüş olacaktır.
Besinler potansiyel enerjiye sahiptir. Vücudumuz onları sindirip hücrelere taşıyarak
mitokondrilerde bu potansiyel enerjiyi ihtiyacı olan diğer metabolizmamız için enerji sağlar.

2-Kinetik Enerji

Bir kütlenin hızına bağlı olan enerji türüdür. Kinetik enerjinin farklı formları olmasına karşın bu
enerji tipi daha çok nesnelerin hareketiyle ilişkilendirilir. Eğer bir nesne hareket etmiyorsa sıfır
kinetik enerjiye sahiptir. Bir nesnenin kinetik enerjisi onun kütlesine ve süratine bağlıdır. Enerji
dönüşümünü aşağıdaki görsellerle kısaca açıklayabiliriz: Karganın cevizin kabuğunu kırmaya ve içini
yemeye ihtiyacı vardır. Bunun için kanat çırpar ve cevizi yükseklere çıkarır. Karga kanat çırparken
enerji harcar ve bu enerjinin bir kısmı da yükseklere çıkardığı cevizin potansiyel enerjisine
dönüşür. Daha sonra karga gagasını açıp aşağıya bıraktığında ceviz bu kez kinetik enerji kazanır.
Ceviz zemine yaklaştıkça potansiyel enerjisi azalır buna karşılık kinetik enerjisi artar. Daha ağır
cevizleri yükseklere taşımak karga için daha fazla enerji harcar. Bununla birlikte zemine çarpan
cevizler daha yüksek kinetik enerjiye sahip olurlar.

3-Mekanik Enerji

Hem potansiyel hem de kinetik enerjileri bir arada barındırabilen mekanik sistemlerin toplam
enerjisine verilen addır. Yani bir cismin hem hareketinden hem de konumundan dolayı sahip olduğu
enerjilerin bütünüdür. Mekanik enerji bazen başka enerji türüne çevrilerek kullanılırken bazen de
dönüştürülmek istenen enerji türü olabilir. Örneğin jeneratörler, elektrik enerjisinin mümkün
olmadığı durumlarda mekanik enerjiyi elektrik enerjisine dönüştürürler. Elektrik motorları ise
jeneratörlerin tersine elektrik enerjisini mekanik enerjiye çevirirler. Otomobiller de mekanik
enerji yoluyla hareket ederler.

4-Isı Enerjisi

Bir maddenin ısısını artırmak için aktarılan enerjiye verilen isimdir. Yüksek sıcak bir sistemden
düşük sıcak bir maddeye sıcaklık farkı nedeniyle transfer edilen enerjidir. Elle tutulan bir
maddenin verdiği sıcaklık hissi, maddenin ele ısı verdiğini aynı şekilde elde bulunan maddenin ele
soğukluk hissi vermesi ise elden o maddeye ısı enerjisi aktarımı olduğunu gösterir. Örneğin
buzdolabında saklanan bir şişe süt, dolaptan çıkarılıp oda sıcaklığında bekletilirse bir süre sonra
oda sıcaklığına ulaşacak ve oda sıcaklığı ile dengede kalacaktır.

5-Ses Enerjisi

Maddesel ortamda titreşim ile aktarılan ses de bir enerjidir. Doğru şekilde kullanıldığında çeşitli
işlere dönüştürülebilir. Örneğin tıpta kullanılan ultrasonografi cihazları yüksek frekanslı ses
dalgalarının tıbbi görüntülemede kullanılmasıdır.

6-Elektrik Enerjisi

Yaşamımızda en sık etkileşimde olduğumuz enerji türlerinden biri olan elektrik enerjisi,
metallerde bulunan serbest elektronların elektriksel potansiyel farkı nedeniyle hareket etmesi
sayesinde oluşan bir enerji türüdür.

Elektrik enerjisinin üç önemli özelliği şunlardır:

1. Elektrik enerjisi, farklı yöntemler ve cihazlar kullanılarak farklı enerji türlerine

dönüştürülebilir. Buna örnek olarak günlük hayatta kullanılan elektrik ampulleri, elektrik
enerjisini ışık ve ısı enerjisine dönüştürülür.
2. Diğer enerji türlerine göre elektrik enerjisinin taşınması son derece rahattır. Bunun için
taşınacak yere bir iletken çekilerek elektrik enerjisi transfer edilebilir. Bunun yanında
bataryalarla da elektrik enerjisi taşınabilir.
3. Elektrik enerjisi, gözle görülmese bile hissedilebilen bir enerji türüdür. İnsan vücudu belli
bir miktar elektrik enerjisinin üzerinde elektriğe maruz kaldığında çarpılır ve zarar görür.
Elektrik enerjisinin etkileri şunlardır:

Isı etkisi

Elektrik enerjisi, farklı bir enerjiye dönüşürken ya da transfer edilirken direk olarak ısı
enerjisini ortaya çıkarır.

Işık etkisi

Elektrik enerjisi meydana getirmiş olduğu ısı enerjisi nedeniyle ışık ortaya çıkarır.

Kimyasal etki

Bir maddenin kaplanması, akünün şarj edilmesi gibi durumlar elektriğin kimyasal etkilerindendir.

Manyetik etki

Elektrikli vinçlerdeki elektronik mıknatıslar vasıtasıyla demirlerin çekilmesinde bu etkiyi

görebiliriz.

Fizyolojik etki

Elektrik akımının insanları çarpması, direk olarak bu enerjinin fizyolojik etkilerinden biridir.

7-Işık Enerjisi

Bir enerji türünün ışığa dönüşmesi ile ortaya çıkan ve ışığa duyarlı kaynaklar (insan gözü gibi)
tarafından algılanabilen enerjidir. Elektrik enerjisi dönüştürülerek ampulden, kimyasal enerji
sayesinde ateşböceği gibi canlılardan veya ısı kullanarak yakıldığında ışık sağlayan odun, kömür
gibi maddelerden elde edilebilir. Bu dönüşüm ters yönde de olabilir. Örneğin bir fotoelektrik
hücrede ışık, elektrik enerjisi üretir. Güneş ışığındaki enerji, bitkilerde fotosentez sayesinde
kimyasal enerjiye çevrilmektedir. Bazı uzay araçları ışık enerjisini hareket enerjisine
dönüştürerek hareket ederler. Yine teknolojik aletler yardımıyla ışık enerjisi, ısı enerjisine ya da
elektrik enerjisine dönüştürülebilmektedir.

8-Kimyasal Enerji

Kimyasal enerji, kimyasal tepkimeler ile ortaya çıkan enerjidir. Kimyasal bağ kurma sonucu enerji
açığa çıkar bu enerji ile kimyasal enerji emilir veya yayılır. Kimyasal enerji mekanik, ısı ve ışık
enerjisine dönüştürülebilmektedir. Evlerimizde kullandığımız televizyon kumandaları ve el
fenerlerinde kullanılan pillerin sahip olduğu enerjilerdir. Pillerde bulunan kimyasal enerji,
mekanizmasının çalışmasıyla elektrik enerjisine dönüştürülmektedir.

9-Manyetik Enerji

Elektronların hareketi sayesinde açığa çıkan manyetik kuvvetin neden olduğu enerji türüdür.
Dünyanın kendi manyetik enerjisi olduğu gibi günlük yaşamımızda kullandığımız mıknatıslar bu
türün en iyi örneklerdendir. Mıknatısların sahip olduğu itme ve çekme kuvveti, mıknatısı oluşturan
atomlardaki elektronların aynı yönde dönecek şekilde dizilmiş olmasındandır.
10-Termonükleer Enerji

Atom çekirdeklerinin birleşmesi (füzyon/birleşme) sonucu meydana gelen bir çekirdek enerjisidir.
İki hidrojen atomun birleşmesi ile ortaya çıkan ve günümüzde artık laboratuvar ortamında
üretilebilen bir enerji çeşididir. Ancak bu yolla elektrik üretimi için yapılan yoğun bilimsel ve
teknolojik araştırmaların diğer nedeni de termonükleer enerjinin temiz enerji kaynakları arasında
yer almasıdır.

11-Nükleer Enerji

Kimyasal enerji atomların birbiri ile arasındaki etkileşim iken nükleer enerji, atomun çekirdeğinin
içindeki parçaların düzenlenmesi ile ilgilidir. Atom çekirdeklerinin tepkimesiyle ortaya çıkan kütle
farkından elde edilen enerji türüdür. Kaybedilen kütle tamamen enerjiye dönüşür. Termonükleer
enerjiden farklı olarak bu tepkimelerle radyoaktif bozulmalar ve bir miktar nükleer atık ortaya
çıkmaktadır.

Enerji Kaynakları

Enerji kaynakları;

A-Yenilenebilir Enerji Kaynakları,

B-Yenilenemez Enerji Kaynakları olarak sınıflandırılır.

A-Yenilenebilir Enerji Kaynakları

Sürekli devam eden, doğal süreçlerdeki var olan enerji akışından elde edilen enerjidir.
Yenilenebilir enerji kaynakları; tüketildikçe hızlı ve süratli bir şekilde doğal döngü içerisinde yeri
doldurulabilen, yani tükenmeyen enerji kaynaklardır.

Yenilenebilir Enerji Kaynakları Kaynak ve Yakıtı

1- Güneş Enerjisi Güneş

2- Rüzgâr Enerjisi Rüzgâr

3- Jeotermal enerji Yeraltı Suları

4- Biyokütle enerjisi(Biyoyakıt Enerjisi de dâhil) Biyolojik Atıklar

5- Hidrolik(Hidroelektrik)Enerji Nehirler

6-Dalga ve Gelgit Enerjisi Okyanus ve Denizler

7- Hidrojen Enerjisi Su ve Hidroksitler

1-Güneş Enerjisi

Jeotermal ve nükleer enerjiyi bir tarafa koyarsak diğer tüm enerji türlerinin kökeni olan güneş
enerjisi; dünya ekosistemi, hidrolik ve atmosferik dönüşümler ve fotosentez için birincil enerji
kaynağıdır. Bu sayede bütün canlı çeşitlerinin yaşamlarını sürdürebilmesi mümkün olabilmiştir.
Güneşin yaklaşık % 90’ı hidrojenden oluşmaktadır. Hidrojen çekirdekleri füzyon olayı ile helyum
çekirdekleri oluşmakta ve bu olay esnasında çok büyük bir enerji açığa çıkmaktadır. Dünyaya
ulaşan bu enerji füzyon tepkimesiyle oluşan ışınım enerjisidir. Bu ışınımın panellerle elektrik
enerjisine çevrilmesi işlemi sistemi tanımlamaktadır. Güneş enerjisi teknolojileri; yöntem,
malzeme ve teknolojik düzey açısından çok çeşitlilik göstermekle birlikte iki ana gruba ayrılabilir:

a-Isıl Güneş Teknolojileri ve Odaklanmış Güneş Enerjisi (CSP)

Güneş enerjisinden ısı elde edilen bu sistemlerde ısı, doğrudan kullanılabileceği gibi elektrik
üretiminde de kullanılabilir. Güneş Hücreleri: Fotovoltaik (PV) güneş elektriği sistemleri de
denilen güneş hücreleri, yarı iletken malzemelerden yapılmış olup güneş ışığını doğrudan elektrik
enerjisine çevirirler.

b-Güneş enerjili termal sistemler

Bu sistem, elektrik enerjisi üretmek için güneş enerjisi ile öncelikle su ısıtmayı temel alan bir
yöntemdir. Bu yönteme termal güneş enerjisi veya yoğunlaştırılmış güneş enerjisi denilir. Genelde
konut ve iş yerlerinde sıcak su elde etmek amacıyla kullanılmaktadır. Bu sistemlerde ulaşılan
sıcaklık ise yaklaşık 65-70°C düzeyinde olmaktadır. Lensler veya aynalar yolu ile güneş ışığı
yoğunlaştırılır, sıvı bununla ısıtılır, buhar oluşturulur ve oluşan buhar gücü ile türbinler harekete
geçirilerek elektrik üretilir

Güneş enerji sistemlerinin çalışma biçimleri şöyledir:

1. Adımda güneş panelleri güneşten ısıyı toplar.

2. Adımda inventör dönüştürücü ile evde kullanım için alternatif akıma dönüştürür.
3. Adımda tüketime bağlı olarak alternatif akım alışverişi yapılır.

Güneş Enerjisinin Avantajları

 Yenilenebilir enerji kaynağıdır.

 Doğal malzemeler kullanılır.
 Çok ekonomiktir.
 Dış kaynaklara bağımlı değildir ve her ülke kullanabilir.
 Çevresel açıdan temiz enerji kaynağıdır.

Güneş Enerjisinin Dezavantajları

 Üretim için verimi düşüktür.

 Tüm yıl boyunca stabil (sabit) değildir. Mevsimsel ve gece -gündüz kesilmeler gösterebilir.
 İlk yatırım maliyeti oldukça yüksektir.
 Orta ve küçük çaplı tüketiciler için çok pahalıdır.
 Bazı durumlarda depolanması gereklidir, bu da maliyeti çok artırmaktadır.
 Gölgelenme durumlarında ciddi verim kaybı görülebilir.

2-Rüzgâr Enerjisi

Kara, deniz ve hava kürenin sıcaklıkları birbirinden farklıdır. Güneş ışınlarının dünyaya geliş
açısındaki farklılıklar sayesinde oluşan basınç ve dünyanın dönüşü ile ortaya çıkan rüzgârlar
sayesinde elde edilen enerji türüdür. Bu rüzgâr gücünden enerji elde etmek için rüzgâr türbinleri
geliştirilmiştir. Rüzgâr gücü genel anlamda bir direk üzerinde yükselen rüzgâr türbini aracılığıyla
elektrik enerjisine çevrilir. Türbinler hareket halindeki havanın kinetik enerjisini öncelikle
mekanik enerjiye ve sonrasında elektrik enerjisine dönüştüren makinelerdir. Rüzgâr türbini biraz
komplekstir ve birçok bileşenlerden oluşmaktadır.

Başlıca rüzgâr türbini çeşitleri şunlardır;

1. Mikro rüzgâr türbini

2. Küçük tip rüzgâr türbini
3. Yatay eksenli rüzgâr türbini
4. Dikey eksenli rüzgâr türbini
5. Eğik eksenli rüzgâr türbini

Rüzgâr Türbini Nasıl Çalışır?

En basit anlamda bir rüzgâr türbini 3 bölümden oluşur

1-Pervane Kanatları

Rüzgâr estiği zaman pervanenin kanatlarına çarparak onu döndürmeye başlar. Bu sayede rüzgâr
enerjisi ile kinetik enerji elde edilmiş olur. Pervaneler rüzgâr estiğinde aynı yönde dönecek
şekilde tasarlanmıştır.

2-Şaft

Pervanelerin dönmesiyle ona bağlı olan şaft da dönmeye başlar. Şaftın dönmesiyle de motor içinde
hareket oluşur ve motorun çıkışında elektrik enerjisi sağlanmış olur.

3-Jeneratör(Üreteç)

Elektromanyetik indüksiyon ile elektrik enerjisi üretilmiş olur. Küçük oyuncak arabalardaki
elektrik motoruna benzer bir sistemdir. İçinde mıknatıslar bulunur. Bu mıknatısların ortasında da
ince tellerle sarılmış bir bölüm bulunur. Pervane şaftı döndürdüğü zaman motor içindeki bu sarım
bölgesi, etrafındaki mıknatısların ortasında dönmeye başlar. Bunun sonucunda da alternatif akım
(AC) oluşur.

Rüzgâr Enerjisinin Avantajları

 Sürekli bir enerji kaynağıdır.

 Doğal kaynaklardan olduğu için dışa bağımlılığı yoktur.
 Rüzgâr enerjisi sektörü sürekli geliştiği için birim maliyetler de sürekli düşmektedir.
 Temiz enerji kaynaklarındandır ve çevreye zararı yok denecek kadar azdır.
 Yeryüzünün neredeyse %95’inde rüzgâr enerjisinden faydalanılabilir.

Rüzgâr Enerjisinin Dezavantajları

 Rüzgâr türbinleri için büyük alanlar gereklidir.

 Görsel açıdan kirlilik yaratmaktadır.
 Göç eden kuşlar için büyük tehdit içermektedir ve toplu kuş ölümlerine sebebiyet
vermektedir.
 Rüzgâr türbinleri yüksek desibelde ses oluşturmaktadır ve gürültü kirliliğine sebep
olmaktadır.
 Verimleri değişmekle beraber genelde düşüktür.
 Şehir merkezlerinde ve vadilerde çok verimsizlerdir.
 Rüzgâr türbinlerinde devrilme ve yanma gibi istenmeyen durumlar görülebilir.
3-Jeotermal Enerji

Jeotermal enerji yer kabuğunun çeşitli derinliklerinde birikmiş ısının oluşturduğu, sıcaklığı sürekli
100 ºC’ tan fazla olan ve çevresindeki normal yeraltı ve yerüstü sularına oranla daha fazla erimiş
mineral, çeşitli tuzlar ve gazlar içerebilen sıcaklık su ve buhar olarak tanımlanabilir. Jeotermal
akışkanın yeryüzüne doğrudan veya sondajlar aracılığıyla sıcak su ve buhar şeklinde ulaşması
temeline dayanmaktadır. Bu şekilde doğrudan ısı enerjisi elde edilebileceği gibi elektrik enerjisi
üretmek de mümkün olmaktadır. Düşük ve orta sıcaklıklı sahalar bugünkü teknolojik ve ekonomik
koşullar altında başta ısıtma olmak üzere (sera, bina, zirai kullanımlar) endüstride (yiyecek
kurutulması, kerestecilik, kâğıt ve dokuma sanayisinde, dericilikte, soğutma tesislerinde),
kimyasal madde üretiminde (borik asit, amonyum bikarbonat, ağır su, akışkandaki CO2’den kuru
buz eldesinde) kullanılmaktadır. Jeotermal elektrik santrallerinde elektrik üretimi yüzeye
çıkarılan sıcak su buharının türbinleri çevirmesiyle sağlanır.

Jeotermal enerjinin kullanıldığı farklı alanlar

1. Jeotermal enerji evlerin ısıtılmasında kullanılmaktadır. Bahçeye yerleştirilmiş büyük bir bobin
sistemi içinde dolaşan sudan daha az maliyetle enerji elde edilmektedir.

2. Bazı enerji santralleri yerden çıkan su buharını enerji üretmekte kullanmaktadır.

3. Sıcak su kaynakları doğrudan bina ısıtmasında kullanılabilmektedir.

4. Sıcak su kaynakları kaplıcalarda ve banyolarda da oldukça yaygın olarak kullanılmaktadır.

Jeotermal Enerjisinin Avantajları

 Çevre dostu enerji kaynakları arasında yer alır.

 Jeotermal ile elektrik üretmek için suyun ısıtılması veya buharlaştırılması için fosil
yakıtlara ihtiyaç yoktur.
 Doğal enerji kaynağı olduğu için dışa bağımlılığı yoktur.
 Üretim verimleri çok yüksektir.
 Direk yer altından elde edildiği için yatırım maliyeti de düşüktür.

Jeotermal Enerjisinin Dezavantajları

 Jeotermal kaynakların yapılarında bazı zararlı kimyasallar bulunmaktadır. Bu yüzden re-

enjeksiyon işlemlerine tabii tutulması gereklidir.
 Tükenebilir enerji kaynağı olduğu için tekrar yenilenememektedir.
 Bu kaynaklardan çıkan akışkan maddeler genelde aşındırıcı ve kirlilik yaratıcı mineraller
içerir.
 Araştırma ve hazırlık maliyetleri yüksektir.
 Sondaj makineleri için yeterli alanın muhakkak olması gerekmektedir,
 Enerji iletimi verimsiz olabilir, bu yüzden jeotermal sistemler yerleşim bölgelerine yakın
olmalıdır.

4- Biyokütle Enerjisi

Belirli bir zamanda, belli bir türe veya farklı türlere ait yaşayan organizmaların sahip olduğu
toplam kütle olarak tanımlanabilir. Biyokütle aynı zamanda bir organik karbon olarak da kabul
edilmektedir. Yağlı tohumlu bitkiler (kanola, ayçiçek, soya vb.), şeker ve nişasta bakımından zengin
bitkiler (patates, buğday, mısır, şeker pancarı vb.), lif bitkileri (keten, kenevir, sorgum, vb.),
proteince zengin bitkiler (bezelye, fasulye vb.), bitkisel ve tarımsal artıklar (dal, sap, saman, kök,
kabuk, vb.). Bitkisel kaynaklı; sığır, at, koyun, tavuk gibi hayvanların dışkıları, mezbaha atıkları ve
hayvansal ürünlerin işlenmesi sırasında ortaya çıkan atıklar da hayvansal biyokütle kaynaklarını
oluşturur. Organik çöpler, şehir ve endüstriyel atıklar da (kanalizasyon ve dip çamurları, kâğıt,
sanayi ve gıda sanayi atıkları, endüstriyel ve evsel atık sular, belediye ve büyük sanayi tesisleri
atıkları) kaynak oluşturur.

Günümüzde biyokütle araçlarda benzin yerine yakıt olarak kullanılabilmekte veya benzinde oktan
yükseltici olarak kullanılan etil alkole (etanol) çevrilebilmektedir.

Biyokütle Enerjisinin Avantajları

 Neredeyse her yerde kullanılabilir,

 Üretim teknolojileri çok iyi bilinmektedir,
 Düşük ışık şiddeti yeterlidir,
 İstenilen her büyüklükte yapılabilir,
 Depolanmaya uygundur,
 5-35 ºC sıcaklıkları yeterli olmaktadır,
 Sosyo-ekonomik açıdan önemlidir,
 Çevresel açıdan çok az zararlıdır.

Biyokütle Enerjisinin Dezavantajları

 Verimleri düşüktür,
 Tarım alanları için rekabet oluşturmaktadır,
 Su ihtiyacı fazladır,
 Sadece geniş yerleşim bölgelerinde uygulanabilir.
5-Hidroelektrik Enerjisi

Hidroelektrik enerji suyun potansiyel enerjisinin kinetik enerjiye dönüştürülmesiyle elde edilen,
yenilenebilir enerji türüdür. Suyun üst katlardan alt katlara düşürülmesi ile açığa çıkan enerji,
türbinlerin dönmesini sağlamakta ve türbinlere bağlı jeneratörlerin dönmesi ile de elektrik
enerjisi üretilmektedir.

Hidroelektrik santralleri barajlı ve nehir tipi olarak ikiye ayrılır.

Baraj tipi santraller suyu depolarken nehir tipi santraller akan suyun kinetik enerjisi kullanırlar.

Hidroelektrik Enerjisinin Avantajları

 Çevre kirliliği oluşturmaz.

 Aşırı enerji ihtiyacı olan durumlarda çok hızlı devreye alınabilir.
 Acil durumlarda yine çok hızlı devre dışı bırakılabilir.
 Doğal kaynaklardan olduğu için dışa bağımlılığı yoktur.
 Sadece enerji değil, sulama ve diğer faaliyetler içinde kullanılabilir.

Hidroelektrik Enerjisinin Dezavantajları

 İlk yatırım maliyeti yüksektir.

 Kurulum süresi çok uzundur.
 Enerji üretme kapasitesi yağış miktarına bağlıdır.
 Hidroelektrik barajlar bulunduğu çevrenin ekolojik dengesini değiştirebilir.
 Deprem ve benzeri durumlarda sel tehlikesi oluşturup, yerleşim bölgelerini su altında
bırakabilir.

6-Dalga ve Gelgit Enerjisi

Dalga enerjisi, atmosferdeki hava hareketleri sonucunda ortaya çıkan rüzgârların deniz veya
okyanus yüzeyindeki sürtünmesi sonucu su seviyesini kabartmasıyla oluşmaktadır. Dalga
yükseklikleri deniz yüzeyiyle karşılaştırıldığında okyanus yüzeyinde daha büyük boyutlara
ulaşmaktadır. Enerji elde edilmesi için gerekli tipik dalga yükseklikleri ise 2-3 m arasında
değişmektedir. Gelgit enerjisi ise aslında bir dalga enerjisi olup Ay ve Güneş’in, Dünya’yı çekim
kuvvetiyle çekmesi ile merkezkaç kuvvetleri arasındaki etkileşim sonucunda meydana gelir. Gelgit
ile oluşan gücün büyüklüğünün %68’i ay, %32’si ise güneşin dünyaya olan uzaklığına bağlıdır. Bu
çekim kuvveti sonucunda okyanus veya denizlerdeki su seviyesi yükselerek sahil içlerine doğru
hareket etmekte, ardından da alçalarak geri çekilmektedir.

Dalga Enerjisinin Avantajları

 Tükenmeyen enerji kaynağıdır ve doğada bol miktarda bulunur.

 Fosil yakıtlara olan bağlılığı azaltır.
 Temiz enerji kaynağı olduğu için çevreyi kirletmez.
 İşsizliği azaltır ve yeni iş istihdamı sağlar.
 Deniz ve okyanuslarda uygulandığı için denizlerde yeni keşiflere ön ayak olur.
 Kıyıların korunmasını sağlar.
Dalga Enerjisinin Dezavantajları

 Yerleşim bölgelerine yakın olmalıdır.

 Hava koşullarından çok çabuk etkilenebilir.
 Yetişmiş eleman bulmak çok zordur.
 Her dalga boyu için yeni bir sistem geliştirilmek zorunludur.

7-Hidrojen Enerjisi

Hidrojen, evrende en basit ve en çok bulunan element olup renksiz, kokusuz, havadan 14,4 kez
daha hafif ve tamamen zehirsiz bir gazdır. Hidrojen bilinen tüm yakıtlar içerisinde birim kütle
başına en yüksek enerji içeriğine sahiptir. 1 kg hidrojen, 2,1 kg doğalgaz veya 2,8 kg petrolün
sahip olduğu enerjiye sahiptir. Hidrojen ve elektrik birbirine kolaylıkla dönüştürülebilir enerji
türleri olduğundan hidrojen; tüm sektörleri doğrudan ya da dolaylı etkileyebilmesi, toplumsal
gelişme ve refah düzeyini belirleyici olması açısından çok kritik bir konumdadır. Hidrojenden
enerji elde edilirken su buharı dışında çevreyi kirletici ve sera etkisini artırıcı hiçbir gaz ve
zararlı kimyasal üretimi söz konusu değildir.

B-Yenilenemez Enerji Kaynakları

Bunlar, kaynağındaki miktarı sınırlı (hatta bir gün tükenecek) olduğu için yenilenemeyen kaynaklar
olarak nitelendirilmektedir. Bu kaynaklar oluşumundan daha hızlı tükenen enerji kaynaklarıdır.
Sözü edilen yakıtların oluşması için milyonlarca yıl gerekmesine karşın, tüketilmesi çok kısa
sürmektedir.

Yenilenemeyen enerji kaynakları temel olarak iki çeşittir:

1- Fosil Yakıtlar

Kömür, Taşkömürü, Linyit, Petrol, Doğalgaz, Bor fosil yakıtlardır.

2- Nükleer Enerji

1-Fosil Enerji Kaynakları

Fosil, nesli tükenen canlıların veya bitkilerin uzun yıllar boyunca bozulmadan günümüze ulaşan
kalıntılarına denir. Geçmişten günümüze kadar her geçen gün daha fazla önem kazanan fosil yakıt
türleri, aşırı kullanıldığında çevreye bir takım zararlar verir. Bunlar;

 Asit yağmuru oluşumu,

 Havanın karbondioksit oranını artırmak,
 İklim değişikliği yaratmak fosil yakıtların yol açtığı başlıca çevresel zararlar arasındadır.

2-Nükleer Enerji

Uranyum, Plütonyum gibi radyoaktif elementlerin çekirdeklerindeki proton ve nötronları tutan

enerjinin açığa çıkarılması esasına dayanır. Bir nükleer elektrik santrallarının reaktörü, uranyum
gibi fizyona uygun maddelerden oluşan nükleer yakıtın çekirdek bölünmesi sonucu açığa çıkan
nükleer enerjisini sürekli, güvenli ve kontrollü biçimde ısı enerjisine dönüştüren bölümüdür.
Reaktörden elde edilen ısı enerjisi ile buhar elde edilmekte, herhangi bir termik santralda olduğu
gibi buhar türbini ve jeneratör ikilisinden elektrik üretilmektedir.