,,Inny Świat”

Gustaw Herling- Grudziński

Jest to zapis doświadczeń narratora-bohateraz pobytu w sowieckim

łagrze. Powieść jest wstrząsającym świadectwem bestialstwa ludzi, ale także
bezprzykładnego bohaterstwa w walce o zachowanie własnej godności, honoru, o
odzyskanie wolności. Narrator podjął głodówkę protestacyjną, walcząc o zwolnienie z
obozu. W książce opisał między innymi mękę człowieka głodnego. Jego prywatna
walka przyniosła sukces - odzyskał wolność. Nie wszystkim się powiodło. Książka
zawiera portrety oprawców i ofiar. Rusto Karinnen był człowiekiem, który podjął
próbę ucieczki z obozu. Nie udało mu się to. Został skatowany, ale przeżył. Twierdził,
że z obozu nie ma ucieczki. Kostylew uciekł we własną odwagę, nawet za cenę
olbrzymiego cierpienia. Żeby nie pracować dla oprawców, codziennie opalał sobie
rękę nad ogniem. Dla Natalii Lwownej swoistą konfrontacją dwóch systemów władzy
stały się Zapiski z domu umarłych - powieść F. Dostojewskiego, w której opisał życie
więźniów na zesłaniu. Pożyczyła ją narratorowi. Społeczność więzień i łagrów była
złożona z ludzi różnej narodowości, różnych grup społecznych i zawodowych. W
większości są to więźniowie polityczni, wrogowie państwa radzieckiego. Są to
Polacy, Niemcy, Gruzini, Uzbecy, Ukraińcy, Rosjanie i in. Śledząc ich losy
jednostkowe i zbiorowe, autor interesuje się problemem wpływu obozu na
człowieka. Śledzi zwłaszcza utratę godności ludzkiej za sprawą wyniszczającej
pracy i głodu. Niejednokrotnie zastanawia się do jakich czynów zdolny jest
nieszczęśliwy, poniżany człowiek. Powieść Inny świat została wydana w 1951 r.
(Londyn), a w Polsce w 1988 r. Pisarz broni w niej prawa każdego człowieka do
wolności, oraz niezależnej od warunków moralności.Nikogo przy tym nie
ocenia, nie osądza.
Narrator - Gustaw Herling-Grudziński - został zatrzymany jako Polak w marcu 1940 r. i osadzony w
więzieniu w Grodnie. Aby bardziej zracjonalizować przyczyny jego aresztowania, NKWD przypisało mu
prowadzenie działalności szpiegowskiej. Jedną z podstaw oskarżenia stało się skojarzenie brzmienia
nazwiska Herling z nazwiskiem niemieckiego generała Goeringa.

Lato 1940 r. spędził w więzieniu w Witebsku nad Dźwiną. W tej samej celi siedzW listopadzie 1940 r. narrator
„etapem” został przewieziony do Leningradu i trafił do „Pieriesyłki” - więzienia na Krestach. Leningradzkie
więzienie było w porównaniu z witebskim luksusowe i dawało złudzenie wewnętrznej wolności. Cele na pozór
puste, czyste, wzorowo zasłane łóżka, nocne stoliki, wieszaki na ubrania, stoły z prasą, radioodbiorniki i wiszące
wszędzie portrety Stalina. Narrator szybko zapoznał się z wewnętrzną strukturą społeczności
więziennej. Tworzyli ją: polityczni, których pozycja była najgorsza (według Stalina oni mieli „zdychać za
życia”); „bytownicy”- więźniowie kryminalni, odsiadujący dość krótkie wyroki (najczęściej 18 miesięcy)
i „urkowie” - kryminalna recydywa. Ci ostatni kierowali życiem celi, nie przestrzegając żadnych norm
moralnych. Leningrad stanowił swego rodzaju więzienie przejściowe („Pieriesyłkę”). Stąd przewożono
skazańców do różnych łagpunktów, rozrzuconych na terenie Rosji.

Z powodu braku tłuszczów w pokarmach wielu więźniów chorowało na „kurzą ślepotę”, która przejawiała
się całkowitą utratą wzroku.Jednym z nich był „zabójca Stalina”. Był on niegdyś wysokim urzędnikiem.
Założył się kiedyś po pijanemu z przyjacielem, że trafi z pistoletu w oko Stalina - zdjęcia wiszącego na ścianie -
i udało mu się to. Kilka miesięcy później pokłócił się z przyjacielem, który doniósł o incydencie. Niezwłocznie
pojawili się oficerowie NKWD i zasądzono go na 10 lat zesłania. Nie przeżył obozu, zmarł przekonany, że
naprawdę zabił Stalina.

Michaił Aleksiejewicz Kostylew Kostylew nosił na temblaku zabandażowaną rękę. Z tego powodu nie
pracował. Pewnego razu narrator (próbujący odpocząć w baraku po ciężkiej pracy przy wyładunku)
zaobserwował, jak ranny odwija bandaż i opala ociekającą ropą i krwią rękę nad ogniem. Narrator obiecał
dochować tajemnicy. Od tego momentu zaczęła się ich krótka (miesięczna) znajomość. Michaił Aleksiejewicz
oparzył kiedyś przypadkiem rękę przy ognisku i dostał siedem dni zwolnienia z pracy. Postanowił wtedy w ten
sposób unikać pracy. Wolny czas poświęcał za to na czytanie.

Trupiarnia- barok, kieriwano tam więźniów którzy nie nadawali się już do pracy i mieli w tym miejscu
oczekiwać na śmierć

Do trupiarni trafiali- chorzy na pyłagrę, szkorbut, chorzy psychicznie

Tania-śpiewaczka opery moskowskiej

Bezprizorni- rosyjskie dzieci żyjące na ulicy

Urcy- tak nazywano pospolitych przestępców po wielokrotnej recywie

Biełoruczki- wieziowie polityczni

Bytowniki- więźniowie odsiadujący karę za drobne przewinienia: spóźnienia do pracy, chuligaństwo,

drobna kradzież

Proizwoł- słowo oznaczające rządy więźniów od późnego wieczora do świtu

Razwodczik- więzień odpowiedzialny za wymarsz brygad do pracy,

Nacmeni- więźniowie pochodzący z terytorium Azji.
Zona- teren obozu
Lagier- obóz pracy przymusowej z narzuconymi odgórnie zasadami, mający
na celu rzekomą resocjalizację więźnia, a w istocie wykorzystanie go
jako „przedmiotu” wzbogacającego gospodarkę Związku Sowieckiego,
Etap- przeniesienie do innego obozu
Kawecze- osoba pełniąca w obozie funkcję kulturalno-oświatową, zajmowała
się także edukowaniem więźniów,
Tufta-forma oszustwa stosowanego przez brygadierów w pracy polegająca
m.in. na „umiejętnym” wiązaniu drewnianych kloców, dopisywanie
wyższych norm pracy więźniom (za odpowiednią opłatą),
Lesoruby- brygada więźniów pracujących w lesie,
Lesopował- teren, na który pracowała brygada „lesorubów”,
Lekpom- pomocnik lekarza, często donosiciel,
Nocne łowy- nocne „polowanie” na kobiety, połączone zwykle ze zbiorowym
gwałtem,
Lagpunkt-inne punkty obozów pracy