დავალება: ჩამოთვალეთ და განმარტეთ ევროპის საბჭოს წევრობის შეჩერების გზები.

ამასთან, მოიძიეთ ფაქტობრივი მაგალითები, რომელ სახელმწიფოებს, როდის და რა

მიზეზით შეუჩერთად ევროპის საბჭოს წევრის სტატუსი?

ევრო საბჭოს შეუძლია შეუჩეროს სტატუსი ქვეყნებს რამდენიმე მიზეზის გამო ,თუმცა სანამ
გადავიდოდე სტატუსის შეჩერებასა და მის საშუალებებზე მინდა განვმარტო თუ რას
ნიშნავს სტატუსის შეშერება ან აევრო საბჭოდან გაძევება. უპირველესად, ეს საკითხი
განხილულია წესდების მე-2 თავში,შემადგენლობა მოიცავს მე-7,მე-8 და მე-9
მუხლებს,რომლებშიც განხილულია ორგანიზაციაში წევრობის შეჩერბისა თუ დასრულების
სამი გზა.ასევე წესდების მესამე მუხლის თანახმად:

3მუხლი

ევროპის საბჭოს ყოველმა წევრმა უნდა აღიაროს კანონის უზენაესობისა და მისი

იურისდიქციის ფარგლებში მყოფი ყველა პირის ადამიანის უფლებებით და ძირითადი
თავისუფლებებით სარგებლობის პრინციპები და ითანამშრომლოს კეთილსინდისიერად და
ნაყოფიერად საბჭოს პირველ თავში აღნიშნული მიზნის განხორციელებისათვის.

წერვობის შეწყვეტის ერთ-ერთი საშუალება,ეს არის წევრის სტატუსის ნებაყოფლობითი

გამოთხოვნა,რაც დაკავშირებულია წესდების მე-7 მუხლთან ამ მუხლის თანახმად
„ევროპის საბჭოს ნებისმიერ წევრს შეუძლია ორანიზაციიდან გასვლა ან წევრის სტატუსის
გამოთხოვა გენერალური მდივნისათვის ამის შესახებ ფორმალური შეტყობინების
წარდგენის გზით“. თუმცა მოთხონა ძალაში შედის არა დაყონებლივ,არამედ მიმდინარე
ფინანსური წლის ბოლოს.მსგავსი შემთხვევა დაფიქსირდა საბერძნეთთან დაკავშირებით
1969 წლის 12 დეკებერს.შესაბამისად საბერძნეთის წევრობა დე ფაქტო შეწყდა 1969
წლიდან მიღწეული შეთანხმების საფუძველზე. თუმცა ის კვლავ შეუმოუერთდა ევროპის
საბჭოს 1974 წელს.

შემდეგი გზა ევრო საბჭოს სტატუსის შეჩერებისა ეს არის იძულებით გამოთხოვნა . ევრო
საბჭოს წედების მერვე მუხლის თანახმად ევროპის საბჭოს ნებიმიერ წევრს ,რომელიც
სერიოზულად დააღღვია მე-3 მუხლი,შეიძლება შეუცერდეს წარმომადგენლობის უფლება
და მინისტრთა კომიტეტის მიერ მოეთხოვოს გასვლა მე-7 მუხლის შესაბამისად . იმ
შემტხვევაში თუ მხარე არ ასრულებს ამ მოტხოვნას,კომიტეტს შეუძლია შეწუწყვიტოს მას
საბჭოს წევრობა,კომიტეტის მიერ დადგენილი დღიდან.შესაბამისად, ევრო საბჭოს
წედების ამ კონკრეტული ნორმის საფუძველზე თუ ვიმჯელებით მივხვდებიტ თუ რას ნიშნას
სტატუსის შეჩერების იძულებით მოთხოვნა.თუმცა აქაც განსამარტია ის ნიუანსები ,რაც თან
ახლავს ამ ყველაფერს. კოკრეტულად,წედების მე-8 მუხლის საფუძველზე ევროპის საბჭოს
რიგებიდან არც ერთი წევრი ქვეყანა არასოდეს გაურიცხავთ . ჩვენ წესდებაშ ვერ
შევხვდებით ცნეა“გაძევებას“ ის უპირატესობას ანიჭებს წევრის სტატუსის გამოტხოვნას .
მერვე მუხლტან დაკავშირებით სამართალმცოდნეთა აზრი იყოფა. ზოგიერთი მათგანის
აზრით,წევრობის შეჩერება და გაძევება ურთიერთგანმასხვავებელი
პროცედურებია.სხვები კი მიიჩენევნ რომ სტატუსის შეჩერბეა გაძევების წინარე სტადიაა .ამ
მოსაზრების დამაჯერებლობას ზრდის მე-8 მუხლის ფორმულირება :სახელმწიფოს
შეიძლება :შეუჩერდეს წევრობა და ეთხოვოს“ რაც მიუთითებს მათ კუმულატიურ და არა
ალტერნატიულ ხასიათზე. წევრობის შეჩერების შესახებ გადაწყვეტილება მაშინვე შედის
ძალაში და წერვი სტატუსის გამოტხოვნის წინარე სტადიაა.პრაქტიულად საბერძნეთი აქაც
რჩება ერადერთ სახელმწიფოს ,რომლის მიმართაც ეს პროცედურა პრაქტიკულად
ამოქმედებულა სხვა რამდენიმე სახელმწფოს კი ასამბლეამ გაფრთხილებიტ
მიმართა,მაგრამ ამას არადროს მოჰყპლია მინისტრთა კომიტეტის რეზოლუციისა თუ
ასამბლეის ფორმალური რეკომენდაციის შემუშავება. ამის მაგალითა „თურქეთის
კრიზისი“ 1980წლის 12 სექტემბრის სამხედრო გატარიალების შესახებ. ამ დროს
საპარლამენტო ასამბლეის რეაგირებით,მინისტრთა კომიტეტეს ეთხოვა თუქრეთისათვის
სატუსტსის გამოთხოვნის საკითხის დაყენება. თუმცა ამ ამბავს არ მოჰყოლია თურქეთის
ევროსაბჭოდან გარიცხვა ან გაძევება,მიუხედავად იმისა რომ დანიამ ,საფრანგეთმა და
შვედეთმა თუქრეთის წინააღმდეგ წარადგინეს სარჩელი ადამიანის უფლებათა ევროპულ
სასამართლოში ადამიანის ძირითადი უფლებებისა და თავისუფლებების უფლების
არსებითად დარღვეის საკითხთან დაკაშვირებით. მათი მოსაზრებით ,ტუქქეთი უფრო კარგ
და ხარისხიან ტრანსფორმაცია განიცდიდა თუ საკუთარ პოზიციას შეარბილებდნენ .

ამის ახლა,ნათელ და ალბათ უკვე გაცვეთილ მაგალითად შეიძლება მოვიშველიოთ

რუსეთ-უკრაინას შორის მიმდინარე სიტუაცია. და არა მარტო ომის სიტუაცია რუსეთი
გაკრიტიკებულ იქნა პრეზიდენტის არჩევნებთან დაკავშირებით ,მათ მიანჩნდათ რომ
კონსტიტუციაში შეტანილი ცვლილებების პრეიდენტის არჩევის წესტან დაკავშირებიტ
სრულებით არ შეესაბამებოდა კანონიერბის პრინიცპს და არრვევდა იმ ფუნამეტურ
უფლებამოსილებებს,რომლებსაც ეყრდნობოდა კონსტიტუცია.განვიხილოტ ეს
უკანასკნელნი. კონსტიტუციაში კერძდ იყო ცვლილება შეტანილი,რომეელიც
ახანგრძლივებდა დრევანდელი პრეზიდენტის ვლადემპუტინის პრწზიდენტობის
ხანგრძლივობას 2036 წლამდე,რაც არადემოკრატიულია. და ევროპის აბჭოს ასამბლეა
ევროპის საბჭოს წევრ ქვეყნებს მოუზოდებდა აღიარონ ვლადიმერ პუტინი
არალეგიტიმურად მისი ამჟამინდელი საპრეზიდენტო ვადის დასრულების შემდეგ და
შეწყვიტონმასთან ყოველგვარი კონტაქტი,ჰუმანიტარული კონტაქტების გარდა -,ამის
შესახებ ევროპის საბჭოს ვებგვერდზე გამოქვეყნებულია შესაბამისი
ინფორმაცია.ერთხმად მირებულ რეზოლუციაში ასამბლეა ხაზგასმით აღნიშნავს ,რომ
ვლადიმერ პუტინი ხელისუფლებაში პრეზიდენტის ან პრემიერ-მინისტრის პოსტზე 2000
წლიდანაა.ხოლო 2020 წლის ცვლილება კი მისი პოტენციური პრეზიდენტობის
ხანგრძლივობა 2036 წლამდე გაზარდა,რამაც გამოიწვია შეშფოთება კონტროლისა და
ბალანსის სისტემის არასებობის გამო.აქვე შესაძლებელია დავსატ საკითხი საერთოდ
ხორციელდება თუ არა საკონსტიტუციო კონტროლი ამ საკიხტებთან დაკავშირებით .
გაუგებარია კონსტიტუციური კონტროლის რომელი მოდელის,დიფუზიურისა თუ
კონცენტრილებულის ჭრილში უნდა განვიხილოთ ეს საკითხი. ევროპის საბჭოს
საპარლამენტო ასამბლეის პრესრელზში აღნიშნულია“ეს შიდა ოპონენტების წინააღმდეგ
მზარდ რეპრესიებსა და უკრაინაში რუსეთის ქმედებებთან ერთად ,ხაზს უსვამს
პრეზიდენტის უნკონტროლო ძალაუფლებას“. ამასთან ასამლეამ ისიც დაადასტურა რომ
ის მხარს უჭერდა სისხლის სამართლის საერტაშორისო ტრიბუნალის შექმნას ,რომელიც
პასუხს აგებინებდა რუსეთის ხელმძღვანელობას,მათ შორის ვლადიმერპუტინს მათი
ქმედებების გამო მათ შორის ყირიმის უკანონო ანექსიისათვის და MH17 ავიარეისის
ჩამოგდებისათვის.202წ წლის 25 თებერვლას მინისტღა კომიტეტმა შეაჩერა რუსეთის
წარმომადგენლობის უფლება ევროპის საბჭოში ევროპის საბჭოს სტატუსის აშკარა
დარღვევის გამო.ასევე ის ადამიანის უფლებათა ევროპული კონვენციის მხარეს არარ
წარმაოდგენს,თუმცა ევროპის საბჭო ხაზსუსვამს რომ რუსეთი ვალდებულია ,არასრულოს
სასმართლოს გადაწყვეტილებები,რომელსაც ისინი არ არსულებდნენ და არ არსულებენ .ა
ქედან გამომდინარე როდესაც დარღვეულია ევრო საბჭოს წესდების ის ფუნდამენტური
ნორმები,რომელსაც ეყრდნობა ევრო საბჭოს სტატუსის მნიშვნელობა ქვეყნა ირიცხება
ვერო საბჭოს სიიდან. რუსეთს მართალია მაინც მიაჩნია,რომ ეს მათ პოლიტიკურ
ვითარებაზე გავლენას ვერ მოახდენს.

ამის ნათელი მაგალითი ასევე იყოო კვიპროსში განვითარებული მოვლენები .

შემდეგი და მესამე მიზეზი ეს არის ევროსმაბჭოს წესდების მეცხრე მუხლიდან

გამოვლენილი შემთხვევა:

„მინისტრთა კომიტეტს შეუძ₾ია დროებით შეუცეროს კომიტეტში და საკონსულტაციო

ასამბლეაში წარმოამდგელობის უფლება იმ წევრს,რომელმაც ვერ შეასრულა თავისი
ფინანსური ვალდებულებები,მამამდე სანამ ეს ვალდებულებები რჩება შეუსრულებებლი “.

წესდების მე-9 მუხლის თანახმად,წევრ ქვეყნებს,რომლებიც უგულვებელყოფენ ნაკისრ

ფინანსურ ვალდებულებებს შესაძლოა შეყცერდეთ წევრობა მინისტრთა კომიტეტსა და
საპარლამენტო ასამბლეაში. მე-9 მუხლიტ დადგენილი პროცედურა განსხვავდება მე -8
მუხლით დადგენილ პროცედურებთან და არაფერი აქვთ საერთო შესაძლო
გაძევებასთან,თუმცა თუკი ფინანსური ვალდებულებები სისტემუტად არ სრულდება წევრ
ქვეყანას შესაძლოა ეთხოოვოს ტავისი წევრის სტატუსის გამოთხოვნა . რას გულისხმობს
ფინანსური ვალდებულება---_.სახელმწიფო შენატანის გადახდა საერთო ბიუჯეტში . ეს
ტერმინი აერთიანებს მინისტრთა კომიტეტში წარმომადგენლობასთან დაკავშირებულ
ხარჯებსა და საპარლამენტო ასამბლეის შეხვედრების,ასევე კომიტეტში მონაწილეობის
ხარჯებსაც. ნაწილობრივ შეიძლება ფინანსური ხარჯები ეხებოდეს წილობრივ
შეთანხმებათა ბიჯეტში შეტანებს,რომელთაც ეხება საწესდებო რეზოლუცია. ამის
მიუხედავად ბუნდოვანია, რა ოდენბა შეილება იქცეს სტატუსის შეჩერების
საფუძვლად,თუმცა ასრებული პრაქტიკის მაგალითზე ეს რეზოლუცია შეხება იმ
შმეთხვევაშ სახელმწიფოებს,რომლებიც ორი წლის განმავლობაში სრულიად ან
ნაწილობრივ ვერ დააკმაყოფილებს ფინანსურ ვალდებულებებს.

მაშასადამე ძირითადად არსებობს ევროპის საბოჭოს შეწყვეტის სამი ძირითადი გზა

ა.ნებაყოფლლობით მოთხოვნა წევრის სტატუსის შეწყვეტისა

ბ.იძულებითი გამოთხოვნა
გ.ფინანსური ვალდებულებები გადაუხდელობა. ამ ფაქტების არსებობა
კუმულაციურადსაჭირო არ არის,რადგან შესაძლებელია ერთ-ერთი მათგანი გახდეს
მიზეზობრივი კავშირი დამდგარ შედეგსა და ქმედებას შორის.