Download as pdf or txt
Download as pdf or txt
You are on page 1of 50

POZIOM ROZSZERZONY

BIOLOGIA

ZAGADNIENIE 1: Zapoznaj się z aktualną piramidą żywienia i zdrowego trybu


życia. Zaproponuj swój dzienny jadłospis. Pamiętaj, że powinien on zawierać
węglowodany, białka i lipidy, a także przykłady makro-, mikroelementów oraz
witamin.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. W których produktach znajdują się wybrane substancje odżywcze? Dlaczego
są niezbędne w diecie?
2. Ile wody powinieneś/aś dziennie wypić? Jakie są funkcje wody w organizmie
człowieka?
3. Jakie funkcje w organizmie pełnią makro- i mikroelementy? W których
produktach je znajdziesz?
4. Czy wybrałbyś/ałabyś jogurt, mleko, twaróg pełnotłuste czy z obniżoną
zawartością tłuszczu? Dlaczego? Rozważ nie tylko kaloryczność, ale
i przyswajalność witamin.

1
ZAGADNIENIE 2: Twoja koleżanka przeszła na wegetarianizm. Jej rodzice
obawiają się, że przy tej diecie nie dostarczy sobie odpowiednich ilości białka oraz
żelaza. Pomóż koleżance przekonać rodziców. Poinformuj ją, które produkty powinna
jeść, by zastąpić łatwo przyswajalne białko i żelazo z pokarmów mięsnych.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie znasz produkty wegetariańskie zawierające białko oraz żelazo?
2. Do jakiej grupy składników odżywczych należy żelazo? Jakie pełni funkcje
w organizmie?
3. Jakie funkcje biologiczne pełnią białka?
4. Jak zbudowane są białka? Jak je dzielimy? Jakie charakterystyczne wiązania
w nich występują? Czy są to struktury trwałe?
5. Jakie inne związki, witaminy i minerały łatwiej jest dostarczyć organizmowi,
spożywając mięso? Czy da się je dostarczyć w diecie wegetariańskiej?
6. Czy wegetarianizm byłby odpowiednią dietą dla Ciebie? Uzasadnij
odpowiedź.

ZAGADNIENIE 3: Jak wykonać doświadczenie wykazujące obecność mono-


i polisacharydów w produktach spożywczych? Opisz doświadczenie, określając
warunki, próbę kontrolną i badawczą. Jakie produkty byś wybrał/a do
doświadczenia? Jakie odczynniki? Jak sformułujesz hipotezę?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym są mono- i polisacharydy? Jaka to grupa związków? Jak są zbudowane,
jakie charakterystyczne wiązania w nich występują?
2. Jakie znasz przykłady mono- i polisacharydów? W jakich produktach one
występują?
3. Jakie funkcje biologiczne pełnią węglowodany?
4. Co obserwujesz w doświadczeniu? Jaka reakcja chemiczna w nim zachodzi?
5. Jak formułujemy problem badawczy? Jak hipotezę ?

2
ZAGADNIENIE 4: Dla człowieka proces fotosyntezy to doskonałe źródło tlenu.
Dla roślin jednak jest to, w dużej mierze, produkt uboczny. Przedstaw istotę procesu
fotosyntezy. Omów, co dzieje się w poszczególnych fazach procesu. Możesz
skorzystać z wybranego przez Ciebie schematu.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie organizmy należą do autotrofów?
2. W jakich organellach zachodzi proces fotosyntezy? Jakie cechy ich budowy
umożliwiają przeprowadzenie tego procesu?
3. Fotosynteza jest procesem anabolicznym. Co to oznacza? Czym różni się od
procesu katabolicznego? Jaki znasz proces kataboliczny zachodzący
w komórce i jakie organella za niego odpowiadają?
4. Jak oba te procesy są ze sobą powiązane?
5. Co świadczy o tym, że chloroplasty powstały w wyniku endosymbiozy?

ZAGADNIENIE 5: Mitoza i mejoza to podziały niezbędne do zachowania


ciągłości życia na Ziemi. Które z poniższych sformułowań charakteryzują mitozę,
a które mejozę?
● dzięki temu podziałowi powstają gamety,
● w jej wyniku powstają 2 komórki potomne,
● dzięki niej goją się rany,
● w jej wyniku powstają 4 komórki potomne,
● umożliwia wzrost organizmów wielokomórkowych,
● zapobiega podwajaniu materiału genetycznego po połączeniu gamet,
● jest sposobem rozmnażania organizmów jednokomórkowych.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


● Jakie jest znaczenie mitozy, a jakie mejozy?
● Jak to się dzieje, że mimo ciągłych podziałów, nie zaczyna brakować materiału
genetycznego?
● Co powstaje w wyniku mitozy, a co w wyniku i mejozy? Ile komórek, z jaką
zawartością materiału genetycznego? Co to znaczy, że komórki są
haploidalne lub diploidalne?

3
● Czym są chromosomy homologiczne? Jakie mają znaczenie przy podziałach
mejotycznych? Jaki wpływa to na fakt, że rodzeństwo nie jest identyczne,
mimo posiadania tych samych biologicznych rodziców?
● Dlaczego oba procesy są niezbędne do zachowania ciągłości życia na Ziemi?
Jakie znaczenie ma tu apoptoza?

ZAGADNIENIE 6: Błony biologiczne są jednymi z podstawowych elementów


budulcowych żywych komórek i stanowią półprzepuszczalną warstwę pomiędzy
środowiskiem zewnętrznym i wewnętrznym komórek. Omów budowę i funkcje błon
komórkowych.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Gdzie w komórce występują błony biologiczne? Dlaczego błony biologiczne
występują również wewnątrz komórek eukariotycznych?
2. Na czym polega asymetryczność błony komórkowej?
3. Jaka jest rola cholesterolu w błonie biologicznej?
4. Na przykładzie omów, czym jest selektywna przepuszczalność błony
biologicznej.
5. Porównaj rodzaje transportu przez błony biologiczne i omów na czym
polegają.

BIBLIOGRAFIA GRAFIKI:
Źródło: Kl1_PR_BIO_V.png - Praca własna (z wykorzystaniem iOS Preview.app oraz
canva.com); Guzik M., Jastrzębska E., Kozik R., Matuszewska R., Pyłka-Gutowska E.,
Zamachowski W., Biologia na czasie 1, Wydawnictwo Nowa Era, Warszawa, 2013,
79, 83, na podstawie licencji edukacyjnej (zmodyfikowane)

4
CHEMIA

ZAGADNIENIE 1: Konfiguracja elektronowa to uproszczony opis rozmieszczenia


elektronów wokół jądra atomu. Jej znajomość pozwala zrozumieć, dlaczego i w jaki
sposób poszczególne atomy łączą się, tworząc wiązania chemiczne.
Rozpisz pełną konfigurację elektronową (wraz ze schematem klatkowym dla
elektronów walencyjnych) dla dwóch wybranych przez egzaminatora pierwiastków,
- + 2+
ich izotopów oraz jonów: H, B, C, O, F , Ne, Na , Ca , Cu, Cr.
13

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakich zasad przestrzegałeś zapełniając kolejne poziomy?
2. Ile elektronów, protonów i neutronów mają poszczególne atomy lub jony?
3. Które z powyższych pierwiastków należą do bloku s, a które p?
4. Jak zmienia się struktura elektronowa przy tworzeniu anionu lub kationu?
Opisz na wybranym, spośród powyższych, przykładzie.
5. Określ, ile elektronów walencyjnych mają: atom tlenu i atom neonu. Który
z nich będzie bardziej reaktywny? Jak to wynika z konfiguracji elektronowej?
6. Określ wartości liczb kwantowych dla wszystkich elektronów atomu helu lub
litu.
7. Których z powyższych atomów dotyczy zjawisko promocji elektronowej? Na
czym ono polega? Czym się różni od wzbudzenia elektronowego?
8. Czy różne izotopy danego pierwiastka różnią się konfiguracją elektronową?

5
ZAGADNIENIE 2: Po co tworzyć wiązania chemiczne? Podstawowa odpowiedź
brzmi: atomy próbują osiągnąć najbardziej stabilny stan, jaki mogą. Osiągają go
wtedy, gdy ich powłoka walencyjna jest wypełniona elektronami, czyli gdy spełniają
regułę oktetu/ dubletu. Jeśli atomy nie mają takiego układu, będą „chciały” go
osiągnąć: zyskując, tracąc lub współdzieląc elektrony w wiązaniach chemicznych.
Narysuj wzór cząsteczki dowolnego związku chemicznego posiadającego w swojej
strukturze jednocześnie wiązanie jonowe, kowalencyjne i koordynacyjne. Wskaż
poszczególne typy wiązań. Zweryfikuj, czy każdy z atomów w Twojej cząsteczce
uzyskał dublet/oktet elektronów walencyjnych. Który atom oddał elektron(y), a który
przyjął? Które elektrony są współdzielone?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czy wiązanie kowalencyjne w wybranej przez Ciebie cząsteczce jest
spolaryzowane?
2. Jeśli nie udało Ci się znaleźć jednej cząsteczki ze wszystkimi wyżej
wymienionymi rodzajami wiązań, to podaj po jednym przykładzie cząsteczki
dla każdego typu wiązań. Pamiętaj każdorazowo o sprawdzeniu, czy reguła
dubletu/oktetu jest spełniona.
3. Jak elektroujemność pierwiastków chemicznych wpływa na rodzaj wiązań
tworzonych przez ich atomy?
4. Wiązania wodorowe są to oddziaływania pomiędzy atomami wodoru,
a innymi silnie elektroujemnymi atomami pierwiastków takich jak: tlen, azot
czy fluor. Czy wybrana przez Ciebie cząsteczka może uczestniczyć w
tworzeniu takich wiązań? Podaj inny przykład związku chemicznego,
tworzącego takie wiązania oraz określ jak wpływają one na właściwości
fizyczne tego związku.
5. Kiedy używamy określeń σ oraz wiązań π w odniesieniu do wiązań? Policz ile
jest wiązań σ, a ile wiązań π w podanej poniżej cząsteczce.

6. Określ typ hybrydyzacji jednego z atomów w Twojej cząsteczce. Jaki typ


hybrydyzacji atomu centralnego występuje w podanych związkach
chemicznych: amoniak, woda, dwutlenek węgla?

6
ZAGADNIENIE 3: Fluorowce to jedyna grupa układu okresowego zawierająca
pierwiastki występujące we wszystkich trzech stanach skupienia. Opowiedz o
właściwościach pierwiastków z tej grupy. Jak można wykonać doświadczenie, które
pozwoli porównać aktywność wybranych dwóch? Uwzględnij: hipotezę, rysunek,
reakcje napisane w sposób cząsteczkowy i jonowy, obserwacje i wniosek.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jak zmienia się aktywność pierwiastków w grupie układu okresowego?
Z czego to wynika?
2. Ile elektronów walencyjnych mają poszczególne fluorowce? Jakie jony
najchętniej będą tworzyły?
3. Jakie wartościowości mogą przybierać fluorowce? Podaj trzy przykłady
związków różniących się wartościowością atomu halogenku.
4. W jakich stanach skupienia są kolejne fluorowce? Jakie barwy przyjmują w
stanie wolnym: fluor, chlor, brom i jod? Jakie są ich inne właściwości fizyczne?
5. Jakim przykładowym reakcjom ulegają halogenki? Jak reagują z wodą? Jak z
wodorem? Porównaj moc kolejnych kwasów tlenowych i beztlenowych.

ZAGADNIENIE 4: Chemia jest przedziwna. Promieniotwórczy izotop kobaltu Co 60

jest zarówno głównym składnikiem jednej z najbardziej śmiercionośnych broni, jak i


używany jest w medycynie - w radioterapii onkologicznej, m.in. do niszczenia
komórek nowotworowych tzw. nożem gamma. Wiedząc, że okres połowicznego
rozpadu 60Co wynosi 5,3 roku, oblicz ile gramów tego izotopu pozostanie z próbki o
masie 128 g po 26,5 latach stosowania.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaki procent początkowej ilości promieniotwórczego izotopu pozostanie po
czasie połowicznego rozpadu? Ile procent pozostanie, kolejno, po przebyciu
dwóch i trzech okresów połowicznego rozpadu?
2. Jakie znasz rodzaje promieniotwórczości? Jakie cząstki mogą zostać
wyemitowane podczas rozpadów promieniotwórczych?
3. Jak zobrazować w postaci równania rozpad β izotopu kobaltu Co-60? Jaki
-

nowy pierwiastek powstanie?


4. Które z pierwiastków promieniotwórczych odkryła polska uczona?
5. Jakie są jeszcze inne, niż wspomniane w zadaniu, zastosowania
promieniotwórczości?

7
ZAGADNIENIE 5: Tlenek litu, tlenek fosforu (V) oraz tlenek węgla (II) różnią się
od siebie charakterem chemicznym. Można to wykazać na podstawie ich
zachowania wobec wody, kwasów i zasad. Zaprojektuj doświadczenie pozwalające
określić charakter chemiczny wymienionych tlenków.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie należałoby przeprowadzić reakcje? Jakie byłyby równania
przeprowadzonych reakcji chemicznych, oczekiwane obserwacje oraz
wnioski?
2. Jakie znane Ci wskaźniki kwasowo-zasadowe można wykorzystywać do
rozróżniania tlenków o trzech różnych charakterach chemicznych?
3. Jaki charakter kwasowo-zasadowy mają te tlenki?
4. Narysuj wzory chemiczne wspomnianych tlenków. Określ zależność
pomiędzy charakterem tlenku a rodzajem wiązania.
5. Które z wyżej wymienionych tlenków będą reagowały w wodą? Jakie będą
produkty tych reakcji?
6. Oblicz stężenie procentowe produktu powstałego w wyniku zajścia reakcji
np. 15 g tlenku litu ze 100 g wody.
7. Jakie stany skupienia przyjmują tlenki? Jak zmienia się ich charakter
chemiczny w grupie i w okresie układu okresowego?

8
ZAGADNIENIE 6: Kwas borowy ma imponującą listę zastosowań! Używa się go jako
konserwantu (E284), ale także jako składnika nawozów, do produkcji szkła, jako
odstraszacza na owady. Czyści srebro i złoto, ale też armaturę i udrażnia rury.
Likwiduje przykre zapachy, usuwa plamy. Łagodzi odczyny po ukąszeniu owadów,
dezynfekuje rany. Napisz wzór sumaryczny tego kwasu. Określ, czy jest on zaliczany
do kwasów mocnych czy słabych. Oblicz jego masę molową oraz przedstaw
propozycję metody jego otrzymywania.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Zapisz wzór sumaryczny oraz elektronowy kwasu borowego (III).
2. Kwas borowy stosunkowo słabo rozpuszcza się w wodzie. Ile gramów tego
kwasu uda się rozpuścić tworząc 1 kg roztworu nasyconego, o stężeniu
4,7%?
3. Leczniczy roztwór kwasu borowego do robienia okładów i przemywania ran
to roztwór 3% (w procentach masowych). Jak policzysz objętość wody, w
której musisz rozpuścić zakupione w aptece 12 g stałego kwasu borowego,
aby otrzymać taki roztwór leczniczy? Przyjmij gęstość wody za 1 g/cm .
3

4. Wymień znane Ci kwasy utleniające i przedstaw ich reaktywność z miedzią.

9
FILOZOFIA

ZAGADNIENIE 1: Dlaczego ludzie postępują źle? Przedstaw argumenty za i


przeciw intelektualizmowi etycznemu Sokratesa.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaką rolę w sokratejskiej etyce odgrywa daimonion? Jak termin ten można
rozumieć współcześnie?
2. Czy w życiu zawsze warto dążyć do prawdy? Jak na to pytanie mógłby
odpowiedzieć Sokrates, a jak przedstawiciel greckiej sofistyki? Jakie jest
Twoje zdanie na ten temat?
3. Odnosząc się do historii, kultury, a także bieżących wydarzeń, omów kilka
przykładów: „relatywizmu etycznego” i „absolutyzmu etycznego”.
4. Zastanów się nad ukutym przez Hannah Arendt terminem: „banalność zła”.
Jakie skutki może przynieść „niewinne” zło? W swojej odpowiedzi
wykorzystaj poglądy Sokratesa.
5. Dla pragmatysty prawdą jest to, co pozwala nam skutecznie radzić sobie z
życiowymi problemami. Jak do tego poglądu mógłby ustosunkować się
Sokrates?
6. Z którą z tych tez jesteś w stanie się zgodzić:
1. Poznanie dobra jest warunkiem koniecznym i wystarczającym do tego,
aby postępować moralnie.
2. Poznanie dobra jest warunkiem koniecznym, ale niewystarczającym do
tego, aby postępować moralnie.

10
ZAGADNIENIE 2: Inspirując się słynnym freskiem pt. Szkoła Ateńska, przedstaw
najważniejsze różnice między filozofią Platona a Arystotelesa.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Co miał na myśli Arystoteles, mówiąc, że: Platon przyjacielem, lecz większą
przyjaciółką prawda? Udziel odpowiedzi, wykorzystując podstawowe
pojęcia metafizyki Platona i Arystotelesa: byt, idea, substancja, forma,
materia, akt i możność, idea dobra, pierwszy poruszyciel.
2. Czy bliższy jest Ci pogląd, że istotą człowieka jest nieśmiertelna dusza, czy
może myśl, że człowiek to „zwierzę rozumne”?
3. Zarówno Platon, jak i Arystoteles zaproponowali oryginalną koncepcję
cnoty. Która z tych wizji wydaje Ci się ciekawsza?
4. Co w kontekście epistemologii oznacza, że Platon był natywistą, a
Arystoteles empirystą genetycznym?
5. Wymień właściwe i zdegenerowane formy władzy występujące w filozofii
politycznej Platona i Arystotelesa.

ZAGADNIENIE 3: Filozofów okresu hellenistycznego charakteryzuje wspólne


przekonanie, że celem ludzkiego życia jest eudaimonia. W jaki sposób pogląd ten
przedstawiają stoicy, a w jaki epikurejczycy?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Arystoteles uważał, że szczęście jest pojęciem najogólniejszym i najmniej
określonym. Czy rozumienie szczęścia przez stoików i epikurejczyków
potwierdza tę tezę?
2. Jaką rolę w dążeniu do szczęścia odgrywa, według stoików i epikurejczyków,
pojęcie cnoty?
3. Czy dla człowieka zamkniętego dożywotnio w więzieniu bardziej pomocne
okażą się rady stoika, czy epikurejczyka? Swoją odpowiedź uzasadnij.
4. Która ze szkół filozoficznych głosiła poglądy traktujące o szczęściu, mogące
odpowiadać ludziom żyjącym w XXI wieku?
5. Jakie przykłady wątków stoickich i epikurejskich dostrzegasz we
współczesnych tekstach kultury?

11
ZAGADNIENIE 4: Greccy sceptycy zachęcali do powściągliwości w wydawaniu
sądów o rzeczach. Celem życia człowieka miała być apatia i ataraksja. Jakie korzyści i
zagrożenia płyną, według Ciebie, z takiej postawy poznawczej?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. W której dyscyplinie filozoficznej sceptycyzm odgrywa najistotniejszą rolę?
2. Czy uważasz, że lepiej jest być sceptykiem, czy dogmatykiem? Swoją
odpowiedź uzasadnij.
3. Źródła sceptycyzmu zakorzenione są w poglądach sofistów, Sokratesa i
Platona. Które elementy tych filozofii były, według Ciebie, najbardziej
inspirujące dla greckich sceptyków?
4. Kartezjusz uznawany jest za największego nowożytnego sceptyka, a
jednocześnie dowiódł on możliwości uzyskania wiedzy pewnej. Co stanowi
podstawę ludzkiej wiedzy według tego filozofa?
5. Według Edmunda Husserla „zawieszenie” (gr. epoché) wiedzy o rzeczach jest
niezbędną filozoficznie procedurą poznawczą. Jak sądzisz, czy dzięki patrzeniu
na rzecz w taki sposób, jakbyśmy widzieli ją po raz pierwszy, naprawdę
możemy odkryć jakieś nowe, dotąd nieznane jej aspekty?

12
ZAGADNIENIE 5: Czym jest więc czas? Jeśli nikt mnie nie pyta, to wiem, ale jeśli
chcę to wyjaśnić pytającemu, to nie wiem. Czy zgadzasz się z wyrażoną przez św.
Augustyna trudnością bezpośredniego opisania natury czasu? Odnosząc się do
rozważań filozofa i własnych przemyśleń, sformułuj własne definicje słów:
„przeszłość”, „przyszłość” i „teraz”.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Według św. Augustyna podstawową cechą czasu jest przemijalność. Podaj
kilka argumentów na rzecz przemijalności czasu.
2. Augustyn uważał, że „wieczność czasu” jest wyrażeniem sprzecznym. Jaki
argument kryje się za tym przekonaniem?
3. W jaki sposób Augustyn wyjaśnia możliwość mierzenia czasu przez
człowieka? Czy jego wyjaśnienie Cię przekonuje?
4. Czy czas jest w nas, czy na zewnątrz nas? W kilku zdaniach przedstaw swoje
zdanie.
5. Odwołując się do kultury (książek, gier, seriali, filmów), omów najciekawsze,
Twoim zdaniem, dzieła poświęcone problematyce czasu (np. podróżach w
czasie).

ZAGADNIENIE 6: „Nie można było postąpić inaczej” czy „Zawsze można


postąpić inaczej”? Która formuła wydaje się Tobie bliższa? W swojej wypowiedzi
wykorzystaj filozoficzne stanowiska na temat wolnej woli.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czy wszyscy mamy wolną wolę? Czy np. zwierzę posiada wolną wolę?
Uzasadnij swoją odpowiedź.
2. Czy w każdej sytuacji możemy działać w sposób wolny? Uzasadnij swoją
odpowiedź.
3. Jakie są konsekwencje moralne wolnego wyboru?
4. Czy wierzysz w przypadek? Jak na to pytanie odpowiedziałby determinista, a
jak indeterminista?
5. Czy determinizm mówiący, że każde zdarzenie w świecie jest z góry
określone jest do pogodzenia z wolną wolą? Jakie stanowiska wypracowano
w odpowiedzi na to pytanie?
6. Niektórzy kompatybiliści uważają, że wolne działanie jest możliwe w takim
zakresie, na jaki pozwala nam nasz charakter. Podaj argumenty za lub
przeciw.
13
FIZYKA

ZAGADNIENIE 1: Spoglądając na niebo, dostrzegasz skoczka wykonującego


skok ze spadochronem. Początkowo skoczek opada w dół bez otwartego
spadochronu, a następnie go otwiera. Opisz rodzaje ruchu, jakie wykonuje skoczek
od momentu opuszczenia pokładu samolotu do momentu kontaktu z ziemią.
Uzasadnij swój opis. Załóż, że skoczek opada pionowo i przy bezwietrznej pogodzie.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest siła wypadkowa? Czy siła wypadkowa działającą na skoczka w
początkowej fazie spadania (do momentu otwarcia spadochronu) ma stałą
wartość? Z czego to wynika? Jaki jest jej kierunek i zwrot?
2. Kiedy mamy do czynienia z ruchem jednostajnym, a kiedy obserwujemy ruch
zmienny (przyspieszony lub opóźniony)? Czy podczas opadania w dół do
momentu otwarcia spadochronu przyspieszenie skoczka ma stałą wartość?
3. czym mówi zasada zachowania energii mechanicznej? W jakich układach ta
energia jest zachowana?
4. Jak zmieniają się wartości energii potencjalnej i kinetycznej skoczka? Za
pomocą jakich wzorów je obliczysz? Czy w trakcie opadania skoczka można
założyć, że energia mechaniczna jest zachowana (osobno rozważ sytuacje na
Ziemi i na Księżycu)?
5. Od czego zależy wartość siły oporu powietrza? W jaki sposób skoczek może
zmieniać wartość działającej na niego siły oporu?
6. Jak zmieniłby się opis podobnego zdarzenia na księżycu?

14
ZAGADNIENIE 2: Przechodzisz obok placu zabaw i widzisz, jak rodzic kręci
dziecko na karuzeli. W jaki sposób ruch wirującego dziecka opisze rodzic kręcący
karuzelą? Jak opisałbyś ten ruch, siedząc na karuzeli na miejscu tego dziecka? A jak,
gdybyś był innym dzieckiem na tej samej karuzeli? Na podłodze karuzeli dostrzegasz
kamień. Jaki warunek musi być spełniony, aby kamień pozostał na swoim miejscu i
nie wypadł z karuzeli?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie układy odniesienia możemy wyróżnić w tym przykładzie? W jakich
układach na poruszające się po okręgu ciała działa siła odśrodkowa
bezwładności? Jak ją definiujemy? Co jest źródłem jej działania?
2. Porównaj wzory opisujące siłę dośrodkową i odśrodkową. Dlaczego mówimy
o sile dośrodkowej, skoro kręcąc się na karuzeli czujemy, że siła nas wyrzuca
od środka na zewnątrz?
3. Wymień siły działające na wirujący na karuzeli kamień i opisz je.
4. O czym mówią pierwsza i druga zasada dynamiki Newtona? Która z nich
opisuje sytuację, w której kamień nie wypada z karuzeli? Jak odległość
kamienia od osi obrotu karuzeli wpływa na jego przemieszczenie?

ZAGADNIENIE 3: Wyobraź sobie, że – jadąc samochodem – uszkadzasz oponę.


W związku z koniecznością wymiany koła przystępujesz do odkręcenia śrub,
posługując się kluczem. Jedna z nich jest dokręcona zbyt mocno. W bagażniku
znajdujesz metalową rurkę o przekroju nieco większym od klucza. Wyjaśnij, w jaki
sposób, korzystając z klucza i rurki, odkręcisz śrubę. Opisz to zjawisko używając
odpowiednich praw fizycznych. Potraktuj śrubę jak bryłę sztywną.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaki warunek – w oparciu o zasady dynamiki ruchu obrotowego – musi zostać
spełniony, aby śruba została poruszona, a koło odkręcone?
2. Jak definiujemy moment siły? Od czego zależy jego wartość? Podaj jego
jednostkę oraz wskaż, jak określić kierunek i zwrot momentu siły.
3. Która wielkość fizyczna występująca w definicji momentu siły ulegnie zmianie
przy zastosowaniu metalowej rurki? Jaki to ma wpływ na proces odkręcania
śruby?

15
ZAGADNIENIE 4: Dostajesz pracę przy malowaniu bilbordów. Pierwsze zlecenie
dla Ciebie i Twojego kolegi z zespołu realizujecie na wysokości 10 metrów. Stoicie
na rusztowaniu składającym się z dużej deski zawieszonej poziomo na parze lin. Jak
powinniście ustawić się z kolegą na rusztowaniu, by było to bezpieczne? Wykonując
zadanie, przez nieuwagę zrzucasz pędzel i puszkę z farbą. Po jakim czasie pędzel, a
po jakim puszka, spadnie na ziemię? Czy czas spadku zależy od ich masy? Zaniedbaj
opór powietrza.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaki ruch wykonuje spadający z rusztowania pędzel? Jakiego wzoru użyjesz,
aby obliczyć czas spadku? Czy cięższe przedmioty spadają na powierzchnię
ziemi z tej samej wysokości szybciej od lżejszych?
2. Uzasadnij, czy to bezpieczne, jeśli obaj stoicie na dwóch końcach deski. Załóż,
że masa deski jest mniejsza od masy każdego z was, a liny nie rozciągają się.
Co się stanie, jeśli jeden z was podejdzie do drugiego?
3. Jakie prawa fizyczne opisują równowagę ciał? Jaki jest warunek konieczny,
aby ciało znajdowało się w równowadze?
4. Jakie prawa fizyczne mają zastosowanie w przypadku, gdy równowaga
zostaje zachwiana? Jak wówczas poruszają się ciała?

ZAGADNIENIE 5: Opisz i wyjaśnij na wybranym przez siebie przykładzie zasadę


zachowania energii mechanicznej. Czy zasada ta obowiązuje również wtedy, gdy w
układzie działają siły niezachowawcze? Jak wyjaśnisz nagrzewanie się silnika
samochodowego podczas jazdy? Czy praca silnika w całości zamieniona zostaje w
energię kinetyczną?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie znasz rodzaje energii mechanicznej? O czym mówi zasada zachowania
energii mechanicznej? Kiedy jest ona spełniona?
2. Wymień przykład siły zachowawczej i niezachowawczej. Jak działanie siły
niezachowawczej wpływa na energię mechaniczną układu?
3. Co się dzieje z energią układu pod wpływem działania sił niezachowawczych?
4. Jaki związek ma grzanie się silnika z jego sprawnością?
5. Jaka siła działa, gdy silnik pracuje? Co się wówczas dzieje z tą częścią energii
zasilającej, która nie zamienia się na energię mechaniczną?

16
GEOGRAFIA

ZAGADNIENIE 1: Wyobraź sobie, że pracujesz w biurze podróży i właśnie


planujecie wycieczki na przyszły sezon wakacyjny do miejsc przedstawionych na
poniższych zdjęciach. Odpowiadasz za przygotowanie opisu tych miejsc, tak, aby
klienci wiedzieli, czego mogą się spodziewać. Scharakteryzuj środowisko
przyrodnicze i klimat jednego z krajobrazów oznaczonych literami A-D. Krajobraz
wskazuje egzaminator.

Krajobraz Klimatogram

17
C

18
Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?
1. Przedstaw morfogenezę tego krajobrazu. Jak nazywają się przedstawione na
zdjęciu formy terenu?
2. Czy rozpoznajesz skały/minerały/gleby, które mogą budować ten krajobraz?
Co możesz o nich powiedzieć?
3. Jakie są cechy hydrograficzne wskazanego obszaru? Czy według ciebie woda
jest jednym z ważniejszych czynników rzeźbotwórczych? Odpowiedź
uzasadnij.
4. W jakim klimacie znajduje się przedstawione miejsce? Dlaczego tak uważasz?
5. Czym charakteryzuje się biosfera tego obszaru?
6. Który typ wietrzenia (fizyczny, chemiczny, biologiczny) odgrywa ważniejszą
rolę w tym krajobrazie? Jak rozkład intensywności poszczególnych typów
wietrzenia zmienia się wraz z szerokością geograficzną? Z czego to wynika?

ZAGADNIENIE 2: Wyobraź sobie, że rozmawiasz z płaskoziemcą, czyli osobą,


która wierzy, że Ziemia jest płaskim dyskiem. Wykorzystując wiedzę o Ziemi we
Wszechświecie, postaraj się wytłumaczyć, dlaczego teoria płaskiej Ziemi jest
błędna.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jak wygląda Układ Słoneczny? Co jest w jego centrum? Jakie obiekty w nim
znajdziemy?
2. Czy Ziemia porusza się, czy jest „zawieszona” w miejscu? Jak to można
udowodnić?
3. Czym są fazy, a czym zaćmienia Księżyca?
4. Dlaczego Ziemia jest nierównomiernie oświetlona?
5. Dlaczego słońce zmienia wysokość nad horyzontem? Czym jest czas
słoneczny?
6. Jak obliczyć czas słoneczny?
7. Dlaczego na Ziemi mamy różne godziny urzędowe? Po co one są? Jeżeli
planujesz spotkanie online o 7:00 w Krakowie, jaka będzie wtedy godzina u
uczestników z Sydney (Australia), Pretorii (RPA), Quebec (Kanada) oraz Limy
(Peru)? W jaki sposób to obliczysz?

19
ZAGADNIENIE 3: Rybacy z zachodnich wybrzeży Ameryki Południowej zwrócili
się do Ciebie z nieustannie powracającym problemem znacznego zmniejszenia
zasobów ryb w oceanie. Wyjaśnij im, w jaki sposób ENSO wpływa na wielkość
połowu ryb. Jakie znasz inne skutki tego zjawiska?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym są prądy morskie, upwelling i ENSO?
2. Na czym polega mechanizm El Niño i La Niña? Który obecnie występuje?
3. Jak ENSO wpływa na klimat, biosferę i gospodarkę człowieka?
4. Czy w Polsce odczuwamy wpływ ENSO? Czym by się ono objawiało?
5. Wykorzystując narzędzia GIS, np. https://earth.nullschool.net/ lub
https://www.windy.com/pl/, przedstaw zależność pomiędzy prądami morskimi
a temperaturą i opadami na powierzchni Ziemi.

ZAGADNIENIE 4: Wyobraź sobie, że jesteś na rozmowie o pracę na stanowisko,


którego podstawowym wymaganiem jest znajomość Systemu Informacji
Geograficznej (GIS). Udowodnij rekruterom, że jesteś idealnym kandydatem i
przedstaw swoją wiedzę oraz umiejętności dotyczącą narzędzi GIS.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest GIS? W jakim celu jest wykorzystywany?
2. Jakie znasz zastosowanie narzędzi GIS, które mogą ci się przydać w
przyszłości po ukończeniu szkoły?
3. Czym jest Geoportal? Jakie dane tam znajdziemy?
4. Odszukaj podany przez egzaminatora szczyt górski i wykreśl profil terenu od
podnóża do szczytu (wykorzystując np. Geoportal Krajowy (geoportal.gov.pl)
na podkładzie warstw: „wykaz szczytów”, „cieniowanie”). Jaka jest wysokość
n.p.m. i współrzędne geograficzne wskazanego szczytu?
5. Wskaż, nazwij i wykreśl profil poprzeczny terenu wybranej przez siebie formy
polodowcowej lub eolicznej, wykorzystując Geoportal Krajowy
(geoportal.gov.pl) jedynie na podkładzie wybranej warstwy Numerycznego
Modelu Terenu.

20
ZAGADNIENIE 5: Podczas wyprawy naukowej, grupa badaczy natknęła się na
dziwne struktury skalne, którym zrobiła zdjęcia (A, B) i pokazała Tobie. Co możesz
opowiedzieć o tektonice Ziemi i historii geologicznej terenów przedstawionych na
fotografiach?

A B

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym są płyty litosfery? Jakie mamy ich rodzaje?
2. Jak procesy tektoniczne utworzyły obecny układ kontynentów i oceanów?
3. Jak płyty litosfery poruszają się względem siebie?
4. Dzięki czemu fragmenty litosfery wchodzą w ruch?
5. Czy możesz omówić procesy endogeniczne prowadzące do urozmaicenia
powierzchni Ziemi?
6. Czy przedstawisz zależność pomiędzy rozmieszczeniem gór, a genezą i typem
górotworów, wykorzystując np. mapy, narzędzia GIS lub modele?
7. Co zostało przedstawione na zdjęciach A i B? Czy możesz opisać kolejność
zdarzeń geologicznych, które doprowadziły do powstania jednej ze struktur
wskazanej przez egzaminatora?

21
ZAGADNIENIE 6: Kto jest głównym sprawcą zmian klimatu na Ziemi? Jako
rzetelny prokurator musisz przygotować listę argumentów uzasadniających Twoje
stanowisko.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest klimat? Jakie jest rozmieszczenie stref klimatycznych na Ziemi?
Jakie czynniki klimatotwórcze przyczyniają się do tego?
2. Jakie znasz naturalne, a jakie antropogeniczne przyczyny zmian
klimatycznych?
3. Co według Ciebie przyczynia się bardziej do zmian klimatycznych na świecie
– człowiek, czy natura? Dlaczego?
4. W jaki sposób wzrost średniej temperatury wpłynie m.in. na pokrywę
roślinną globu, pokrywę lodową, rozkład średnich rocznych opadów na
Ziemi? Jak zmienią się warunki pogodowe (w tym występowanie
ekstremalnych zjawisk)? Co w tej sytuacji z gospodarką człowieka?

BIBLIOGRAFIA GRAFIKI:
Źródło: Wybrane fotografie, na podstawie licencji edukacyjnej, twistedsifter.com (A),
wikimedia.com (B, E), ubc.ca (C), bplant.org (D) [dostęp: 24.08.2023 r.]
Wybrane klimatogramy, na podstawie licencji edukacyjnej, https://en.climate-data.org/
[dostęp: 24.08.2023 r.]
Źródło: Wybrane fotografie, na podstawie licencji edukacyjnej, lumenlearning.com (A),
cuny.edu (B) [dostęp: 24.08.2023 r.]

22
HISTORIA

ZAGADNIENIE 1: Wyobraź sobie, że jesteś wysoko postawionym urzędnikiem w


czasach panowania faraona Amenhotepa IV (Echnatona). Władca traktuje Cię jako
powiernika swoich przemyśleń. Już niedługo wyniknie z nich istotna zmiana dla
religijnej jedności egipskiego państwa. Przedstaw istotę działań faraona w tym
zakresie oraz ich konsekwencje. W swojej wypowiedzi uwzględnij także aspekt
kulturowy owych przeobrażeń.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Na czym polegała reforma religijna faraona Echnatona? Jakie były jej
konsekwencje w sferze sztuki?
2. Jakie były różnice, a jakie podobieństwa w przedstawianiu bogów w sztuce
państw Bliskiego Wschodu? Weź pod uwagę wzorce egipskie,
mezopotamskie i izraelskie.
3. Czym wyróżniał się judaizm na tle religii Żyznego Półksiężyca i jakie miał
znaczenie dla ukształtowania się narodu izraelskiego?

ZAGADNIENIE 2: Wyobraź sobie, że jesteś przedstawicielem arystokratycznego


rodu polis tebańskiej w VII w. p.n.e. W Twoim państwie wzrasta niezadowolenie
spowodowane przeludnieniem. Zachęć swoich mieszkańców do wzięcia udziału w
wyprawach na nieznane lądy tak, aby skutecznie rozwiązać kwestię społeczną i
jednocześnie pozostać u władzy. Wykorzystaj element religijnego zaangażowania,
aby uzyskać trwalszy efekt swoich działań.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Na czym polegała specyfika funkcjonowania polis greckich?
2. Jak kształtowała się struktura społeczna greckich państw i jakie były tego
konsekwencje?
3. Z jakich powodów w VIII w. p.n.e. Grecy podjęli się kolonizowania nowych
obszarów? Do czego doprowadziła akcja kolonizacyjna? Uwzględnij zarówno
polis, które wysyłały kolonistów, jak i te, które powstały w trakcie tych
działań.
4. Dlaczego sztuka przemawiania odgrywała tak istotną rolę w greckiej historii?
5. Jaką rolę odgrywała religia w życiu starożytnych Greków? Czym były kulty
misteryjne i jaka była ich specyfika?
23
ZAGADNIENIE 3: Wcielasz się w postać Aleksandra Macedońskiego, który chce
pozostawić po sobie nie tylko rozległe państwo, ale przekazać jego mieszkańcom
greckie wzorce kulturowe. Jak postąpisz, by osiągnąć oba cele? Uzasadnij swoją
odpowiedź.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie były główne cele militarne działań Aleksandra Macedońskiego i czy
udało się je osiągnąć?
2. Jak potoczyły się dzieje polityczne państwa Aleksandra Macedońskiego po
jego śmierci?
3. Jak zmieniła się sztuka w okresie hellenistycznym w porównaniu z
wcześniejszymi kanonami?
4. W jaki sposób język grecki (koine) stał się uniwersalnym narzędziem
komunikacji na obszarze Bliskiego Wschodu?

ZAGADNIENIE 4: Bierzesz udział w debatach oksfordzkich na temat przyczyn


upadku Cesarstwa Zachodniorzymskiego. Twoja grupa skupiła się na podkreśleniu
znaczenia przemian gospodarczych w państwie. Przypada Ci rola ostatniego mówcy.
Twoim zadaniem jest podsumowanie rozważań swoich kolegów/koleżanek z grupy.
Pamiętaj, aby uwzględnić także inne przyczyny tego procesu.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jak państwo rzymskie poradziło sobie z kryzysem III wieku? Na czym polegały
reformy cesarza Dioklecjana?
2. Czy Twoim zdaniem trwały podział państwa dokonany przez Teodozjusza
Wielkiego był właściwym posunięciem? Uzasadnij swoją odpowiedź.
3. Scharakteryzuj wewnętrzne i zewnętrzne przyczyny upadku Cesarstwa
Zachodniorzymskiego. Które z nich uważasza za ważniejsze i dlaczego?
4. Jak w historiografii przedstawiano pogląd na upadek Rzymu? Jakie Twoim
zdaniem przyczyny leżały u podstaw tak różnych poglądów?

24
ZAGADNIENIE 5: Wyobraź sobie, że jesteś Bolesławem Chrobrym i na zjeździe
w Gnieźnie w obecności cesarza Ottona III podejmujesz się zadania skupienia
Słowiańszczyzny pod swoim zwierzchnictwem. Jakie działania podejmiesz, by
zjednać sobie poparcie władców państw słowiańskich? Uzasadnij swoją odpowiedź.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. W jakich okolicznościach powstawały państwa słowiańskie w średniowieczu?
2. Na czym polegała koncepcja uniwersalizmu cesarskiego zaproponowana
przez Ottona III?
3. Jakie relacje z sąsiednimi państwami słowiańskimi miało państwo polskie w
okresie wczesnopiastowskim?
4. Jakie źródła będą pomocne w analizie zagadnienia? Weź pod uwagę zarówno
te, powstałe w państwie polskim, jak i poza jego granicami.

ZAGADNIENIE 6: Wyobraź sobie, że jesteś zasadźcą w XIII-wiecznej Polsce i w


ramach prawa niemieckiego postanawiasz podjąć się dzieła założenia osady
miejskiej „na pniu”. W trakcie spotkania z księciem Henrykiem Brodatym masz
przedstawić plan działań, które do tego doprowadzą. Przygotuj swoją wypowiedź i
uwzględnij w niej najważniejsze elementy związane z rolą zasadźcy, jego
obowiązkami i przywilejami.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym była kolonizacja na prawie niemieckim? Jaka jest różnica pomiędzy
lokacjami na prawie magdeburskim i lubeckim?
2. Kto i w jaki sposób sprawował władzę w miastach i wsiach lokowanych na
prawie niemieckim? W czyich rękach było sądownictwo?
3. Dlaczego książęta wspierali akcję zakładania miast i wsi? Z jakich powodów
w pewnych regionach Polski powstało więcej ośrodków lokowanych na
prawie niemieckim, a w innych mniej lub wcale?
4. Czy rozbicie dzielnicowe ułatwiło akcję kolonizacyjną? Uzasadnij swoją
odpowiedź i podaj argumenty na poparcie lub odrzucenie przedstawionej
tezy.

25
INFORMATYKA

ZAGADNIENIE 1: Planujesz kupić nowy komputer. Zaproponuj listę elementów


składowych, które należy wziąć pod uwagę podczas planowania zakupu nowego
komputera. Zastanów się również nad odpowiednimi parametrami tych elementów,
aby spełnić potrzeby użytkowników.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie są główne elementy składowe komputera?
2. Dlaczego parametry procesora są ważne w kontekście wydajności
komputera?
3. W jaki sposób karta graficzna wpływa na zdolność komputera do obsługi
gier?
4. Co oznaczają pojęcia "SSD" i "HDD"? Dlaczego dysk SSD jest często
preferowany?
5. Dlaczego wybór odpowiedniej płyty głównej jest istotny dla planowania
zakupu komputera?
6. Jak parametry pamięci RAM mogą wpłynąć na szybkość pracy komputera?
7. Co to jest odświeżanie monitora? Dlaczego jest ważne (zwłaszcza w
kontekście gier)?
8. Jakie są kluczowe aspekty do rozważenia przy wyborze odpowiedniego
zasilacza?
9. Jakie pytania warto sobie zadać, aby zdefiniować potrzeby i preferencje
użytkownika przed zakupem komputera?

26
ZAGADNIENIE 2: Wybór systemu operacyjnego dla domu i rozrywki. Dokonaj
porównania Windows, MacOS i Linux. Twoim zadaniem jest przeprowadzenie
porównania trzech popularnych systemów operacyjnych: Windows, MacOS i Linux
pod kątem ich przydatności w domowych i rozrywkowych zastosowaniach.
Skoncentruj się na kryteriach takich jak dostępność oprogramowania, wsparcie dla
gier, interfejs użytkownika oraz cena. Porównaj zalety i ograniczenia każdego
systemu i wskaż, który z nich mógłby być najlepszym wyborem dla osoby
poszukującej systemu do codziennego użytku i rozrywki.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie są główne różnice w dostępności oprogramowania między systemami
Windows, macOS i Linux?
2. Który z systemów ma największy wybór aplikacji i narzędzi dla użytkowników
domowych?
3. Jakie są zalety i ograniczenia każdego z systemów pod kątem wsparcia dla
gier?
4. Który z tych systemów oferuje najbardziej intuicyjny i przyjazny interfejs dla
użytkowników domowych i dlaczego?
5. Jakie mechanizmy bezpieczeństwa stosowane są w systemach Windows,
macOS i Linux?
6. Jakie są różnice w wydajności systemów operacyjnych podczas codziennego
użytkowania i pracy?
7. Który z systemów ma największą kompatybilność z różnymi urządzeniami i
aplikacjami?

27
ZAGADNIENIE 3: Jakie są główne różnice struktury sieci między modelem "każdy
z każdym" a modelem "klient-serwer"?
Twoim zadaniem jest przedstawienie różnic między dwoma modelami sieciowymi:
"każdy z każdym" i "klient-serwer" oraz zrozumiałe wyjaśni zalety i ograniczenia
każdego z nich. Twoje wyjaśnienia powinny skupić się na strukturze obu modeli oraz
ich zaletach i ograniczeniach. Pamiętaj, żeby używać przykładów, które pomogą
zilustrować każdą z omawianych koncepcji.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Co oznacza struktura "każdy z każdym" w kontekście sieci komputerowych?
2. Jakie są zalety modelu "każdy z każdym" w małych sieciach?
3. Co to jest model "klient-serwer" w kontekście sieci komputerowych?
4. Jakie są główne role w modelu "klient-serwer"?
5. Dlaczego model "klient-serwer" może zapewnić lepsze zarządzanie
bezpieczeństwem niż model "każdy z każdym"?
6. Jakie są główne różnice między strukturą modelu "każdy z każdym" a
modelem "klient-serwer"?
7. Który model jest bardziej odpowiedni dla małych sieci, a który dla dużych,
bardziej złożonych środowisk? Dlaczego?

ZAGADNIENIE 4: Wyjaśnij, czym jest topologia sieci komputerowej i jakie są jej


główne rodzaje.
Wybór odpowiedniej topologii zależy od konkretnych potrzeb i wymagań sieci.
Każda topologia ma swoje zalety i wady, dlatego istotne jest dokładne rozważenie,
aby wybrać najlepszą konfigurację. Wyjaśnij pojęcie topologii sieci komputerowej.
Przedstaw jej główne rodzaje oraz dokonaj porównania między nimi, uwzględniając
zalety i ograniczenia. Wskaż przykłady sytuacji, w których dane topologie są
stosowane.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest topologia sieci komputerowej i dlaczego jest istotna w
projektowaniu sieci?
2. Jakie są główne cechy, które można uwzględnić przy opisie topologii sieci?
3. Przedstaw definicję topologii gwiazdy. Jakie urządzenia są używane w tej
topologii?

28
4. Omów topologię magistrali. Jakie urządzenia są charakterystyczne dla tej
konfiguracji?
5. Jak działa topologia pierścienia? Jakie są jej zalety i wady w kontekście
niezawodności?
6. Wyjaśnij, jak działa topologia siatki. Dlaczego jest uważana za niezawodną,
ale kosztowną?
7. Przedstaw topologię drzewa. Dlaczego jest przydatna w większych sieciach?
8. Czym są topologie hybrydowe? Podaj przykład, w którym takie podejście
może być użyteczne.

ZAGADNIENIE 5 Zastosowanie technologii RAID w celu minimalizacji ryzyka


awarii dysków. Twoim zadaniem jest omówienie zastosowania technologii RAID
(Redundant Array of Independent Disks) w celu minimalizacji ryzyka awarii dysków
w systemach komputerowych. Opisz, czym jest technologia RAID, jakie są różne
poziomy RAID. W jaki sposób każdy z tych poziomów przyczynia się do zwiększenia
niezawodności i ochrony danych przed utratą w przypadku awarii dysków?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest skrót RAID i na czym polega ta technologia w kontekście
systemów przechowywania danych?
2. Jakie są podstawowe poziomy technologii RAID i jakie są ich główne cechy?
3. Jakie są zalety i potencjalne wady zastosowania technologii RAID? Czy
istnieją jakieś sytuacje, w których RAID może nie być najlepszym
rozwiązaniem?
4. Czy możesz podać przykład rzeczywistej sytuacji, w której zastosowanie
technologii RAID byłoby szczególnie korzystne? Jakie poziomy RAID byłyby
najodpowiedniejsze w tym przypadku?
5. Jakie inne metody zabezpieczania danych przed awariami dysków są
dostępne poza technologią RAID? Jak porównują się one do RAID pod
względem niezawodności i wydajności?
6. Jakie są przyszłe trendy w dziedzinie technologii przechowywania danych?
Jak mogą one wpłynąć na znaczenie technologii RAID?

29
ZAGADNIENIE 6 Jak działa szyfrowanie i w jaki sposób przyczynia się do
wzmocnienia ochrony prywatności. Podaj przykłady narzędzi i protokołów
szyfrowania. Twoim zadaniem jest omówienie zasad działania szyfrowania oraz
wyjaśnienie, dlaczego pełni ono istotną rolę w ochronie prywatności danych.
Przedstaw również przykłady narzędzi i protokołów szyfrowania.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Co to jest szyfrowanie i w jaki sposób działa?
2. Dlaczego ochrona prywatności danych jest ważna w dzisiejszym świecie
cyfrowym?
3. Jakie są potencjalne zagrożenia związane z brakiem szyfrowania?
4. W jaki sposób szyfrowanie symetryczne różni się od asymetrycznego?
5. Co to jest klucz szyfrowania i klucz deszyfrowania?
6. Dlaczego protokoły szyfrowania są istotne w zabezpieczaniu połączeń
internetowych?
7. Jakie są przykłady narzędzi i protokołów szyfrowania wykorzystywanych w
codziennym życiu?

30
JĘZYK ANGIELSKI

ZAGADNIENIE 1: What do these pictures tell you about life in some parts of
Africa? What are the challenges faced by people there?

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. What emotions do you feel when you look at the picture of the African
family?
2. What do you think their daily life is like?
3. What do you know about the water problem presented in the picture?
4. What kind of help or support do you think the people in these pictures might
need?
5. What do you think the children in the picture do for fun?

31
ZAGADNIENIE 2: Imagine someone writes a book about your life. What should
one of the chapters be called, and what would it be about?

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. Do you think this book will be interesting or not? Why?
2. Name one event that has changed your life.
3. Did any teachers or mentors influence you? How?
4. Tell me about your family and friends and why they are important to you.
5. What are some of your best qualities?

* You don't have to use true information. It's fine to use false details.

ZAGADNIENIE 3: Do you agree or disagree with the following statement?


Provide 3 arguments to support your opinion.

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. What is the best way to stay physically active?
2. What is your favourite way to relax and de-stress?
3. What does the term “mental health” mean?
4. Do you believe that happiness is a choice? Why?/Why not?
5. What does happiness mean to you?

32
ZAGADNIENIE 4: Your friend mentioned attending TED conferences where some
speeches were delivered in English, which caught your interest. You wanted to
know if TED is a good method for learning English. So, you started looking for
information about it. Give 5 arguments why watching TED conferences is a good
way to learn English.

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. Are TED talks good for both beginners and advanced English learners aged
16-19? Why?/Why not?
2. What other values can you get from TED talks?
3. How do the subtitles and transcripts in TED talks assist teenagers with
learning English?
4. What challenges might English learners face with TED talks, and how can
they overcome them?
5. Why do you think TED talks use real-life examples and stories?
6. Do you know any Youtube channels that may be helpful while learning
English?

33
ZAGADNIENIE 5: Find information about Jane Goodall's background and
achievements. Why does her work inspire people to care for wildlife and the
environment?

Questions that the teacher can ask you during the exam:
● What is the one question you would ask her?
● What can we learn from Jane Goodall's love for animals and protecting
nature?
● What are some easy steps to protect the environment?
● Give two examples of other activists who also fight for the rights of
nature.
● How important is it for you to take care of the environment?

34
ZAGADNIENIE 6: “In a small and quiet town called Greenfield, hidden from the
busy world, lived a young boy named Luke. He was an ordinary boy living with his
very strict aunt. But one summer's day, everything changed.”
What exciting adventure did Luke have on that summer day, and how did it change
his life?

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. How does living with a strict aunt affect Luke's daily life?
2. What does Luke like to do for fun in Greenfield?
3. Greenfield is a small and quiet town. How is it different from a busy city?
4. Tell me about a boy or girl in a book or movie who had amazing adventures
during the summer.
5. Imagine you are Luke. What big adventure do you wish to have this
summer?

35
ZAGADNIENIE 7: Are you a binge-watcher? Do the quiz, and after seeing the
results, think if it's right about you. If not, why?

Questions that the teacher can ask you during the exam:
1. What is binge-watching?
2. What tricks are used to make us binge-watch?
3. How do you feel about quizzes that explore your personal preferences like
this one?
4. Do you have a favourite TV show or a movie from your early childhood that
still holds a special place in your heart?
5. How do you feel about spoilers for TV shows – do they ruin the experience
for you, or do they not bother you?
6. What is your favourite movie based on a book?

BIBLIOGRAFIA GRAFIKI:
Grafiki własne stworzone w programie Canva

36
JĘZYK POLSKI

ZAGADNIENIE 1: Czym się charakteryzuje aktualny język młodzieżowy? Czy i jak


się różni od języka, którym posługuje się starsze pokolenie?

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Czym są odmiany środowiskowe języka? Jak i z jakich przyczyn powstają?
2. Co to jest socjolekt, slang, żargon? Którym z tych słów można określić język
młodzieżowy?
3. Jakie cechy leksykalne, frazeologiczne, składniowe, związane z pisownią
można uznać za charakterystyczne dla języka młodzieżowego? Jaki Twoim
zdaniem mają zasięg?
4. Skąd można czerpać wiedzę na temat języka młodzieżowego?
5. Jak uważasz: czy odmiany środowiskowe języka łączą, czy dzielą ludzi?

ZAGADNIENIE 2: Bo męska rzecz być daleko, a kobieca – wiernie czekać.


Penelopa z Odysei, róża z Małego Księcia, księżniczki z baśni zamknięte w wieży i
biernie oczekujące wybawiciela – czyli historie opowiadane z męskiego punktu
widzenia. Jak myślisz: Czy literatura ma płeć? Jak mogłyby wyglądać, jakie problemy
poruszać, jak rozkładać akcenty te same opowieści, gdyby ich narratorkami były
kobiety?

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Jaką postacią jest najczęściej narrator archaicznych opowieści (Iliada, Odyseja,
teksty biblijne)?
2. Jakie są i jak się zmieniają w czasie kreacje bohaterów i bohaterek w
literaturze wcześniejszych epok? (wskaż kilka przykładów)
3. Kiedy kobiety zaczynają na szerszą skalę tworzyć literaturę? Co to zmienia w
doborze tematów, rozkładzie akcentów, sposobach snucia opowieści, w
konstrukcji bohaterów i bohaterek?
4. Czym jest „herstoria” (ang. herstory)?
5. Co sądzisz o współczesnym nurcie literackim polegającym na „przepisywaniu
od nowa” dawnych narracji z męskiego na kobiecy punkt widzenia? (retelling)

37
6. Czy znasz jakiś współczesny utwór pisany z perspektywy kobiety, z
kobietą-narratorką? Jeśli tak, przybliż go w kilku zdaniach, wskazując, jak
kreacja narratorki wpłynęła na tematykę tekstu, jego styl, charakter.

ZAGADNIENIE 3: Co nam daje literatura, jakie może mieć praktyczne znaczenie


dla współczesnego młodego człowieka?
Przygotowując swoją odpowiedź na to pytanie, nie zapomnij o uwzględnieniu
kontekstów kulturowych, odwołań do dowolnych tekstów literackich. Jeśli Ci to
ułatwi pracę, możesz swoje refleksje przedstawić w formie planu wypowiedzi,
notatki lub mapy myśli do swojej rozprawki lub eseju na ten temat.

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Kiedy w dziejach cywilizacji pojawia się literatura? W jakich okolicznościach?
Czemu ona służy? Do czego wykorzystują ją ludzie?
2. Jak funkcja literatury zmienia się w kolejnych epokach? – podaj kilka
przykładów z różnych epok literackich.
3. Popularny jest pogląd, że obecnie rozpoczyna się epoka postpiśmienna. Czy
zgadzasz się z takim twierdzeniem? Dlaczego?
4. Jak sądzisz – jak dużo czytali ludzie w minionych epokach? Kto czytał? Kto
mógł czytać? Czy teraz czytamy więcej, czy mniej? Czy zgadzasz się ze
stwierdzenie, że obecnie doświadczamy kryzysu czytelnictwa?
5. W czym współczesnemu człowiekowi może pomóc literatura? Do czego może
się przydać?

38
ZAGADNIENIE 4: Wskaż znany Ci i przez Ciebie ceniony współczesny tekst
kultury (może to być utwór literacki, film, serial, gra wideo itp.), który Twoim
zdaniem może przetrwać próbę czasu i zasłużyć na miano „klasycznego”.
Uzasadniając swój wybór, wskaż na ślady tradycji kulturowej obecne w wybranym
przez Ciebie tekście i omów ich funkcje. Cytat z eseju I. Calvino potraktuj jako punkt
wyjścia dla swoich poszukiwań.

Do klasyki należą te książki, które docierając do nas, noszą w sobie ślad lektur
poprzednich, a za sobą ślad, jaki pozostawiły w kulturze lub w kulturach
odwiedzanych (czy też w języku i obyczajach). Odnosi się to zarówno do klasyków
starożytnych, jak i nowożytnych. Gdy czym Odyseję, czytam tekst Homera, ale nie
mogę nie pamiętać o tym wszystkim, czym były przygody Ulissesa w ciągu stuleci, i
nie mogę nie zadawać sobie pytania, czy przypisywane im znaczenia wynikały z
tekstu, czy są osadem, deformacją lub rozszerzeniem. Czytając Kafkę, nie mogę nie
potwierdzić (lub odrzucić) słuszności przymiotnika „kafkowski”, który pada co
kwadrans, z prawa i z lewa.
(I. Calvino, Po co czytać klasyków [w:] Po co czytać klasyków, przekł., przypisy i
posłowie A. Wasilewska, PIW, Warszawa 2020).

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Jakie główne prądy tradycji ukształtowały kulturę europejską, w której
funkcjonujemy?
2. Jak Twoim zdaniem można zdefiniować dzieło klasyczne? Jakie Twoim
zdaniem cechy powinien mieć tekst kultury, żeby zasłużyć na miano
klasycznego i wejść do kanonu?
3. Jak uważasz: w jaki sposób tworzy się kanon kultury? Jakie czynniki mogą
mieć wpływ na ten proces? Czy i do czego może nam być przydatny kanon?
4. Które ze znanych Ci dzieł Twoim zdaniem naprawdę zasługują na miejsce w
kanonie?
5. Jak oceniasz kanon lektur w polskim liceum? Jakiego człowieka, Twoim
zdaniem, ma on za cel kształtować? Co sądzisz o modelu nauczania literatury,
w którym brak kanonu?

39
ZAGADNIENIE 5: Zajmij stanowisko i przygotuj argumentację w dyskusji na
temat: „Klasyczne motywy, wątki, toposy, fabuły – anachroniczne czy nadal aktualne
i atrakcyjne dla współczesnego czytelnika?”.

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Jaki motyw można uznać za klasyczny? Podaj kilka przykładów takich
motywów i przybliż ich pochodzenie.
2. Którzy twórcy różnych epok szczególnie upodobali sobie sięganie do
motywów klasycznych? Wskaż 3–5 przykładów.
3. Jaką funkcję może pełnić w tekście kultury sięgnięcie po klasyczne motywy?
Jak może wpłynąć na odbiór dzieła?
4. Czym jest retelling? Czy znasz teksty kultury, które sięgają po tę technikę?
5. Czy zgadzasz się z tezą, że „żyjemy w czasach renesansu retelligów”? Co
atrakcyjnego współcześni odbiorcy odnajdują w retelligu? Co Ty sądzisz na
temat tego zjawiska?

ZAGADNIENIE 6: Jak motyw wędrówki wpływa na konstrukcję świata


przedstawionego w utworze epickim? Omów zagadnienie na przykładzie 2–3
wybranych tekstów kultury, z których jeden powinien być lekturą z poziomu
rozszerzonego.

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Czym jest archetyp, topos, motyw?
2. Dla jakich gatunków literackich motyw podróży jest szczególnie
charakterystyczny?
3. Jaki wywiera on wpływ na konstrukcję fabuły oraz bohaterów?
4. W jakich konwencjach twórcy ujmują motyw podróży?
5. Jak Twoim zdaniem powstają toposy i popularne motywy? Co decyduje o ich
uniwersalności i nośności?

40
ZAGADNIENIE 7: Kiedy odchodzi ktoś bliski – pięć etapów żałoby w Trenach J.
Kochanowskiego. Jan z Czarnolasu i jego adaptacja antycznego uznania dla osoby
zmarłej.

Pytania lub polecenia, które możesz usłyszeć podczas egzaminu:


1. Omów cykl trenów jako obraz pięciu etapów żałoby po starcie bliskiej osoby
(zaprzeczenie, gniew, targowanie się, depresja, akceptacja)
2. Czy Treny można uznać za świadectwo uwielbienia dla literatury starożytnej?
Dlaczego?
3. Urszula Kochanowska i jej śmierć jako przyczynek do stworzenia cyklu
trenów. Czy istniała naprawdę? Czy Jan Kochanowski odważyłby się
wymyślić śmierć córki? Jak daleko dziś jesteśmy w stanie posunąć się, aby
zdobyć sławę, popularność czy uznanie? Odwołaj się do wybranych
przykładów.

41
MATEMATYKA

ZAGADNIENIE 1: Czym charakteryzuje się równanie liniowe z parametrem i jak


je rozwiązujemy? Przeprowadź analizę liczby rozwiązań równania
(m-2)x=5-m z niewiadomą x w zależności od parametru m.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest równanie liniowe?
2. Jaka jest różnica między równaniem liniowym, a równaniem liniowym z
parametrem?
3. Ile rozwiązań może mieć równanie liniowe?
4. Kiedy równanie liniowe z parametrem jest sprzeczne, tożsamościowe, a kiedy
oznaczone?
5. Jak możemy sprawdzić, ile rozwiązań ma równanie liniowe z parametrem?

ZAGADNIENIE 2: Wyobraź sobie, że masz przed sobą wyniki pewnych badań


(danych medycznych, wzrostu grupy osób lub innych). Poproszono Cię o wykonanie
prezentacji na temat tych wyników i ich charakterystyki. Opowiedz, jakie elementy
zawrzesz w takiej prezentacji?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?

1. Czym zajmuje się statystyka opisowa?


2. Czym różni się średnia arytmetyczna od średniej ważonej? Na wybranych
przez Ciebie dowolnych przykładach liczbowych oblicz obie średnie.
3. Co to jest skala centylowa? W jakich sytuacjach możemy ją zastosować?
4. Co to jest mediana i dominanta? Jak obliczamy medianę w zależności od
liczebności zbioru? Ile jest równa mediana i dominanta zbioru danych 8, 5, 11,
4, 1, 3, 10, 4?
5. Czym jest odchylenie standardowe? O czym nas informuje? Ile jest równe
odchylenie standardowe zbioru danych 2, 1, 3, 5?

42
ZAGADNIENIE 3: Czym jest wartość bezwzględna z liczby? Jak rozwiązujemy
równania i nierówności z wartością bezwzględną?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?

1. Jak wygląda interpretacja algebraiczna i geometryczna wartości


bezwzględnej?
2. W jaki sposób rozwiązujemy proste równanie z wartością bezwzględną
|𝑥 − 𝑎| = 𝑟? Ile rozwiązań ma takie równanie? Od czego to zależy? Proces
rozwiązywania prostego równania z wartością bezwzględną przedstaw na
przykładzie |𝑥 − 1| = 4.
3. W jaki sposób rozwiązujemy równania z dwiema wartościami
bezwzględnymi? Opisz ten proces, korzystając z przykładu
|2𝑥 + 3| − |𝑥 − 1| = 4.
4. W jaki sposób rozwiązujemy prostą nierówność z wartością bezwzględną
|𝑥 − 𝑎| < 𝑟? Jakie rozwiązania może mieć taka nierówność? Od czego to
zależy? Proces rozwiązywania prostej nierówności z wartością bezwzględną
przedstaw na przykładzie |𝑥 − 3| < 2.
5. W jaki sposób rozwiązujemy nierówności z dwiema wartościami
bezwzględnymi? Opisz ten proces, korzystając z przykładu
|𝑥 + 2| + 2|𝑥 − 3| < 11.

43
ZAGADNIENIE 4: Kiedy i w jaki sposób korzystamy ze wzorów skróconego
mnożenia? Jaki wzór skróconego mnożenia możemy wykorzystać do obliczenia
wartości 102⋅98 bez użycia kalkulatora?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Poniższe wyrażenia zapisz w postaci sumy algebraicznej. Z jakich wzorów
skróconego mnożenia skorzystasz?
3
a. (2𝑥 + 3)
3
b. (2𝑥 − 3)
2. Poniższe wyrażenia rozłóż na czynniki możliwie najniższego stopnia. Z jakich
wzorów skróconego mnożenia skorzystasz?
3
a. 9𝑥 − 8
3
b. 9𝑥 + 8
4
c. 16𝑥 − 81
3. Jak wygląda wzór na n-tą potęgę sumy i różnicy? Jak go nazywamy? Zastosuj
ten wzór dla n=4 i zapisz poniższe wyrażenia w postaci sumy algebraicznej.
4
a. (2𝑥 + 3)
4
b. (𝑥 − 2)
4. Jaki jest związek symbolu Newtona i trójkąta Pascala ze wzorami skróconego
mnożenia?

44
ZAGADNIENIE 5: W jaki sposób możemy opisać funkcję i jej własności? Posłuż
się wybranym przykładem.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaki jest przykład funkcji, której dziedziną jest zbiór liczb rzeczywistych?
2. Jaki jest przykład funkcji, której dziedziną nie jest zbiór wszystkich liczb
rzeczywistych?
3. Jak na podstawie znanego wykresu funkcji y=f(x) narysować wykres funkcji
y=|f(x)|? Posłuż się poniższym przykładem wykresu pewnej funkcji.

4. W jaki sposób wyznaczyć wzór funkcji złożonej f(g(x))? Pokaż i opisz ten
2
proces, jeśli 𝑓(𝑥) = 𝑥 + 5𝑥, a 𝑔(𝑥) = 2𝑥 + 3. Czy 𝑓(𝑔(𝑥)) i 𝑔(𝑓(𝑥)) to ta
sama funkcja?
5. Jak wykazać, że funkcja jest monotoniczna? Sprawdź monotoniczność funkcji
2
𝑓(𝑥) = 𝑥 − 3 w przedziale (− ∞, 0).

45
ZAGADNIENIE 6: Czym jest logarytm? Jakie jest jego zastosowanie?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Podaj definicję logarytmu. Jakie założenia musi spełniać podstawa logarytmu
i liczba logarytmowana? Na jakie pytanie odpowiada logarytm?
2. Oblicz wartości poniższych logarytmów.
1
𝑙𝑜𝑔2 8
=

𝑙𝑜𝑔 1 3 =
3

2
𝑙𝑜𝑔2 4
=
3. Jak dzięki zależności pozwalającej zmienić podstawy logarytmu obliczyć:
𝑙𝑜𝑔325 · 𝑙𝑜𝑔527?
4. Gdzie w życiu codziennym można zastosować logarytmy i funkcję
logarytmiczną?

ZAGADNIENIE 7: Załóżmy, że pan Nowak codziennie rano w drodze do pracy ma


80% szans na złapanie zielonego światła na skrzyżowaniu. Jakie jest
prawdopodobieństwo, że w ciągu tygodnia roboczego (5 dni) złapie zielone światło
co najmniej 4 razy?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie są podstawowe pojęcia związane z prawdopodobieństwem?
2. Kiedy stosujemy Schemat Bernoulliego?
3. Jak wygląda wzór Baysa i kiedy go stosujemy?
4. W urnie znajduje się 5 białych, 7 czarnych i 3 czerwone kule. Losujemy
jednocześnie 4 kule. Jakie jest prawdopodobieństwo, że wylosujemy
dokładnie 2 białe, 1 czarną i 1 czerwoną kulę?

BIBLIOGRAFIA GRAFIK:
Źródło: Grafika własna wykonana w programie Geogebra

46
WOS

ZAGADNIENIE 1: Rok 1989 przyniósł poważne zmiany w polskim życiu


politycznym, społecznym i gospodarczym. Jesteś pracownikiem Głównego Urzędu
Statystycznego i dostałeś zadanie, aby z perspektywy dziesięciolecia omówić
zjawisko anomii wśród mieszkańców wsi i małych miast. Przygotuj wystąpienie, w
którym wyjaśniasz transformacje, jakie zaszły po załamaniu się dotychczasowego
systemu wartości. Czym jest anomia społeczna i jaka jest jej rola w rozwijaniu się
alienacji? Co wpływa na powstawanie anomii indywidualnej? Podaj przykłady.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie mogą być przyczyny alienacji społecznej?
1. W jaki sposób opisywany w zagadnieniu proces dotyczy pracowników
PGR-ów w latach 90. XX wieku?
2. W jaki sposób reformy Leszka Balcerowicza wpłynęły na zjawisko opisywane
w tekście zagadnienia?
3. Dlaczego po transformacji ustrojowej wielu Polaków nie odnalazło się w
nowej rzeczywistości?
4. Jak myślisz, kiedy dochodzi do tzw. „samobójstwa anomicznego”?

47
ZAGADNIENIE 2: Wyobraź sobie, że obserwujesz grupę rówieśników. Podchodzi
do nich staroświecko ubrana starsza pani. Pyta się, czy ktoś mógłby wysłać sms-a
do jej syna, ponieważ ona nie potrafi tego zrobić. Wszyscy zaczynają się śmiać i
odwracają się od kobiety oprócz jednej osoby. Jak nazywają się dwie odmienne
postawy – jedna dokonywana pod naciskiem grupy, druga krytycznie nastawiona do
zasad zbiorowości? Podaj ich inne przykłady.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Czym jest socjalizacja pierwotna? Czym różni się, a w czym jest podoba do
socjalizacji wtórnej?
2. Na czym polega „socjalizacja odwrócona”?
3. Jak nazwiesz mechanizm i proces przyjmowania ze środowiska społecznego i
uznawania za własne poglądów, norm, wartości, wzorów zachowań i postaw
w stosunku do świata rzeczy i ludzi? Podaj przykład.
4. Jakie grupy społeczne wpływają na socjalizację jednostki?
5. Jakie czynniki wpływają na przyjęcie postawy większości grupy, o której
mowa w zagadnieniu?

ZAGADNIENIE 3: Wyobraź sobie, że oglądasz film dokumentalny na temat


Johna Rockefellera – amerykańskiego przedsiębiorcy, który w drugiej połowie XIX
wieku dorobił się wielkiej fortuny. Lektor komentujący wydarzenia używa określenia
„od pucybuta do milionera”. Co to znaczy? Na przykładzie biografii Rockefellera oraz
jeszcze innej, dowolnie wybranej przez Ciebie osoby, wyjaśnij, na czym polega
zjawisko ruchliwości społecznej.

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jaka jest różnica między pionową a poziomą ruchliwością społeczną?
2. Jakie są czynniki indywidualne, które decydują o ruchliwości społecznej?
3. Czynniki strukturalne to te, które nie zależą od jednostki. Jak określiłbyś jeden
z tych czynników? Na czym on polega?
4. Czy można dokonać awansu społecznego dzięki swojej pracowitości? Podaj
przykład.
5. Czy w życiu człowieka mogą zdarzyć się niespodziewane awanse społeczne?
Podaj przykład.
6. Jakie czynniki wpływają na proces „dyferencjacji społecznej”?

48
ZAGADNIENIE 4: Wyobraź sobie, że corocznie znajoma Twojej rodziny wyjeżdża
na kurację sanatoryjną do Krynicy Górskiej. W tym sezonie postanawia zaprosić Cię
do spędzenia wspólnych wakacji w Beskidzie Niskim. Chcesz ją zaskoczyć i
przygotowujesz wiadomości o tym, kim była ludność zamieszkująca ten teren i
wysiedlona w wyniku Akcji Wisła w 1947 roku. Co jej powiesz? Gdzie obecnie
mieszka ludność, o której mowa?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Co oznaczają i czym różnią się od siebie pojęcia „mniejszość etniczna” i
„mniejszość narodowa”?
2. Jakie znasz trzy mniejszości (dwie etniczne i jedną narodową), których
największe skupiska jesteś w stanie pokazać na mapie? Nazwij krainy
geograficzne lub obszary, na których one występują.
3. Jak nazywa się mniejszość etniczna, której życie również znacznie się zmieniło
w wyniku zakazu swobodnego poruszania w latach sześćdziesiątych XX
wieku? Jakie stereotypy istnieją na temat tej grupy?
4. Do mniejszości etnicznych zaliczamy również Tatarów i Karaimów. W jaki
sposób scharakteryzujesz jedną z tych grup?
5. Jaki dokument reguluje sytuację prawną mniejszości etnicznych i narodowych
w Polsce?

49
ZAGADNIENIE 5: Wyobraź sobie, że jesteś na wycieczce w Paryżu. Hotel, w
którym zatrzymała się Wasza grupa, znajduje się na obrzeżach miasta. Droga na
Champs-Élysées prowadzi przez jeden z parków. Po drodze mijacie osoby
pochodzące z Afryki, które koczują tam w namiotach. Zastanawiasz się, w jaki
sposób rządy poszczególnych państw realizują rozmaite modele integracji
imigrantów. Jaką politykę wobec imigrantów przyjęła Francja?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jak nazywa się proces, który w założeniu pozwoli na odnalezienie się w
jednej wspólnocie politycznej osób, które dzieli pochodzenie, religia, styl życia
czy kolor skóry? Na czym on polega?
2. Rodzajem integracji etnicznej jest tzw. „tygiel narodów”, z angielskiego
„melting pot”. W jaki sposób wyjaśnisz to pojęcie?
3. Z jakim pojęciem wiąże się angielskie określenie „salad bowl”czyli „teoria
salaterki”? Podaj argumenty zwolenników takiej koncepcji integracyjnej.
4. Wyjaśnij, na czym polega „religia obywatelska” we Francji.
5. Jakim pojęciem określisz zjawisko izolowania się od reszty społeczeństwa,
grup mniejszościowych, które w swoim gronie tworzą własne instytucje i
relacje. Podaj przykład.

ZAGADNIENIE 6: Wyobraź sobie, że Twój wujek ukończył filozofię na


Uniwersytecie Warszawskim. Jest bardzo oczytany i zna odpowiedzi na wiele
trudnych pytań. Pomimo tego ma problem z odnalezieniem się na rynku pracy. Podaj
przyczyny takiego stanu rzeczy. W jaki sposób wujek mógłby rozwiązać ten
problem?

Jakie pytania lub polecenia możesz usłyszeć na egzaminie?


1. Jakie są przyczyny wzrostu bezrobocia?
2. Jakie są społeczne skutki bezrobocia?
3. Czy wykształcenie filozoficzne cieszy się „prestiżem społecznym”? Wyjaśnij to
pojęcie.
4. Jakie jeszcze problemy wynikają z przemian ustrojowych i kształtowania się
nowego systemu gospodarczego w Polsce?
5. Co można powiedzieć na temat pozytywnych skutków bezrobocia? Czy
pozostawanie bez pracy może motywować?

50

You might also like