Kodeks Karny Skrypt Z Tekstu Ustawy Michal Wysocki Ebookpoint

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.
com G10132177928
Michał Wysocki
Adwokat
Kodeks Karny
Skrypt z tekstu ustawy
Stan prawny: 2 lipca 2021 r.
2|Strona
ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

8dfa91dccb6f55e95c7132c763b40c45
8
Michał Wysocki
www.lexmanual.pl
Niniejsza publikacja ma charakter informacyjny i edukacyjny - nie stanowi wiążącej porady

prawnej lub podatkowej, a autor i wydawca nie ponoszą odpowiedzialności za jej
wykorzystanie. Podczas przygotowywania tekstu dochowano starań, by informacje
zamieszczone w publikacji były zgodne z obowiązującym stanem prawnym. Nie
gwarantujemy ich aktualności w późniejszym czasie (w szczególności w przypadku zmiany
stanu prawnego).
Na przygotowanie tej publikacji poświęcono wiele czasu i sił, dlatego prosimy, by jej nie
udostępniać, kserować lub w inny sposób reprodukować. Nieuprawniona dystrybucja
stanowi złamanie prawa.
© Wydawnictwo Lex Manual

Piła 2021
ISBN 978-83-958092-5-5
3|Strona

8
Spis treści
Wstęp ............................................................................................................................................ 6
Skróty ............................................................................................................................................ 7
Część ogólna ................................................................................................................................ 8
Zasady odpowiedzialności karnej .................................................................................................................... 8
Formy popełnienia przestępstwa ................................................................................................................... 10
Wyłączenie odpowiedzialności karnej ........................................................................................................... 12
Kary .................................................................................................................................................................... 14
Środki karne ...................................................................................................................................................... 15
Przepadek i środki kompensacyjne ................................................................................................................ 19
Zasady wymiaru kary i środków karnych ...................................................................................................... 22
Powrót do przestępstwa .................................................................................................................................. 25
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie ............................................................................................ 26
Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych ............................................................................ 30
Środki zabezpieczające .................................................................................................................................... 32
Przedawnienie ................................................................................................................................................... 34
Zatarcie skazania .............................................................................................................................................. 35
Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą ....................................................................... 36
Objaśnienie wyrażeń ustawowych ................................................................................................................. 38
Stosunek do ustaw szczególnych ................................................................................................................... 41
Część szczególna ....................................................................................................................... 42
Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne ............................................. 42
Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej ..................................................................................... 47
Przestępstwa przeciwko obronności ............................................................................................................. 50
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu....................................................................................................... 53
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu ......................................................................... 58
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji ........................................................................... 62
Przestępstwa przeciwko środowisku ............................................................................................................. 65
Przestępstwa przeciwko wolności.................................................................................................................. 69
Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania ............................................................................. 71
Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności ..................................................................... 72
Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece .................................................................................................... 76
Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej................................................................................. 79
Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową ................................................ 81
4|Strona

8
Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu terytorialnego ............ 83
Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości ................................................................................. 88
Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum ........................................................................................ 94
Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu..................................................................................... 96
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji ............................................................................................ 101
Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów.............................................................................. 104
Przestępstwa przeciwko mieniu ................................................................................................................... 107
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym ...................................... 112
Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi .......................................... 119
Część wojskowa ....................................................................................................................... 121
Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy ........................................................................................................... 121
Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej ...................................................... 124
Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej ......................................................................... 126
Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi .......................................................... 128
Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem ........................................................ 129
Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby .................................................................................. 130
Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu ........................................................................................... 131
5|Strona

8
Wstęp
O tym, że nauka prawa nie należy do prostych zdań, mogą opowiedzieć wszyscy studenci
tego kierunku, a także każdy, kto w trakcie swojego życia musiał przyswoić większą partię
prawniczej wiedzy. Skuteczność nauki bardzo często wynika z jakości oraz formy
dobranych materiałów edukacyjnych, które ułatwiają zapamiętywanie tekstu prawnego i
przyswajanie rządzących nim zależności.
Niniejsze opracowanie jest wynikiem kilkunastoletniego doświadczenia autora w
tworzeniu prawniczych opracowań, ze szczególnym uwzględnieniem skryptów. Dobrze
przygotowany skrypt nie tylko niewyobrażalnie skraca czas, jaki należy poświęcić na naukę,
ale także zdecydowanie ją ułatwia. Z tego i podobnych skryptów skorzystało do tej pory
tysiące osób, chwaląc sobie jakość i przejrzystość przyjętej formy. Szczegółowe wskazówki
dotyczące nauki ze skryptów zawarłem w mojej książce Jak uczyć się prawa?
Oddając w Wasze ręce skrypt z Kodeksu karnego, należy wyjaśnić, że nie jest on w stu
procentach powtórzeniem treści przepisów. Tam, gdzie istniała taka możliwość, materiał
grupowano w przyswajalne partie, powszechnie zastosowano także wyróżnienia
najważniejszych słów danego zagadnienia. Struktura skryptu bazuje na układzie
kodeksowym.
Skrypt jest zgodny z obowiązującym stanem prawnym. Z uwagi na przyjętą formę, czasami
stosowano w nim pewne uproszczenia. Z tego też powodu przygotowując się do nauki
lub pracy z kodeksem, warto choć raz przeczytać go od deski do deski.
By pobudzić mózg do działania oraz zmniejszyć i tak obszerne rozmiary skryptu,
zastosowano szereg skrótów, które zostały wyjaśnione w dalszej części pracy. W
zależności od kontekstu, skrót dotyczyć może liczby pojedynczej lub mnogiej danego
wyrażenia.
W części prezentującej poszczególne czyny zabronione zastosowano metodologię,
zgodnie z którą wiersz „Zagrożenie” zawsze odnosi się do wiersza poprzedniego.
Modyfikacje odpowiedzialności w postaci typów kwalifikowanych lub uprzywilejowanych
dotyczą czynu znajdującego się bezpośrednio nad nimi, chyba że co innego wynika z treści
skryptu.
adwokat Michał Wysocki
lipiec 2021, Piła
6|Strona

8
Skróty
W opracowaniu wykorzystano następujące skróty
• AW – kara aresztu wojskowego;
• KK – Kodeks karny;
• OW – kara ograniczenia wolności;
• PW – kara pozbawienia wolności;
• RP – Rzeczpospolita Polska;
• UE – Unia Europejska;
• ZG – zorganizowana grupa lub związek przestępczy.
7|Strona

8
Część ogólna
Zasady odpowiedzialności karnej
Warunki odpowiedzialności karnej:
1. czyn zabroniony pod groźbą kary przez ustawę obowiązującą w czasie jego popełnienia
2. społeczna szkodliwość większa niż znikoma
3. konieczność przypisania winy w czasie czynu
4. czas popełnienia - w którym sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany
5. miejsce:
1. sprawca działał lub zaniechał działania, do którego był obowiązany
2. gdzie skutek stanowiący znamię czynu zabronionego nastąpił lub według zamiaru sprawcy miał
nastąpić
6. podział przestępstw:
1. zbrodnia - PW min. 3 lata
2. występek - grzywna powyżej 30 stawek dziennych lub 5000 zł, OW lub PW powyżej miesiąca
7. umyślność:
1. zbrodnia - tylko umyślnie
2. występek - umyślnie i nieumyślnie, jeśli ustawa tak stanowi
Dalsze zasady:
1. przestępstwo skutkowe przez zaniechanie - tylko wtedy, gdy był prawny, szczególny
obowiązek zapobiegnięcia skutkowi
2. zasada humanitaryzmu - kary oraz inne środki stosuje się z uwzględnieniem zasad
humanitaryzmu, w szczególności z poszanowaniem godności człowieka
3. zasada terytorialna - polską ustawę stosuje się:
1. do sprawcy, który popełnił czyn zabroniony na terytorium RP
2. na polskim statku wodnym lub powietrznym
3. wyjątek - umowa międzynarodowa stanowi inaczej
4. umyślność/zamiar:
1. umyślność - sprawca ma zamiar popełnienia, to jest chce popełnić albo przewidując
możliwość popełnienia, na to się godzi
2. nieumyślność - sprawca nie mając zamiaru popełnienia, popełnia jednak na skutek
niezachowania ostrożności wymaganej w danych okolicznościach, mimo że możliwość
popełnienia tego czynu przewidywał albo mógł przewidzieć
5. sprawca ponosi surowszą odpowiedzialność, którą ustawa uzależnia od określonego
następstwa czynu zabronionego, jeżeli następstwo to przewidywał albo mógł przewidzieć
Zasady intertemporalne:
1. w czasie orzekania inna ustawa niż w czasie popełnienia - ustawa nowa, chyba że starsza jest
względniejsza dla sprawcy
2. w nowej ustawie kara za czyn objęty wyrokiem niemożliwa do orzeczenia - obniżenie kary
do najsurowszej możliwej
3. w nowej ustawie czyn nie jest zagrożony PW - karę podlegającą wykonaniu zamienia się na
grzywnę (miesiąc PW = 60 stawek) lub OW (miesiąc PW = 2 miesiące OW)
4. w nowej ustawie czyn objęty wyrokiem nie jest zabroniony - zatarcie z mocy prawa
8|Strona

8
Wiek sprawcy:
1. zasada - odpowiedzialność od 17 lat
2. możliwe 15 lat, jeśli:
1. czyn z art. art. 134, art. 148 § 1, 2 lub 3, art. 156 § 1 lub 3, art. 163 § 1 lub 3, art. 166, art. 173
§ 1 lub 3, art. 197 § 3 lub 4, art. 223 § 2, art. 252 § 1 lub 2 oraz w art. 280 KK
2. okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste za tym
przemawiają, a w szczególności, jeżeli poprzednio stosowane środki wychowawcze lub
poprawcze okazały się bezskuteczne
3. kara dla 15 latka:
1. maks. 2/3 zagrożenia ustawowego
2. możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary
4. kara za występek popełniony po ukończeniu 17 lat, a przed 18:
1. sąd zamiast kary stosuje środki wychowawcze, lecznicze albo poprawcze przewidziane dla
nieletnich
2. jeżeli okoliczności sprawy oraz stopień rozwoju sprawcy, jego właściwości i warunki osobiste
za tym przemawiają
Kumulatywny zbieg przepisów:
1. ten sam czyn stanowi tylko jedno przestępstwo
2. czy wyczerpuje znamiona większej liczby - skazanie za jedno przestępstwo na podstawie
wszystkich przepisów
3. w takim wypadku wymiar kary - z przepisu najsurowszego + środki ze wszystkich
Czyn ciągły:
1. warunki:
1. dwa lub więcej zachowań
2. podjęte w krótkich odstępach czasu
3. wykonanie z góry powziętego zamiaru
2. skutek:
1. uważa się je za jeden czyn zabroniony
2. przedmiotem zamachu jest dobro osobiste - konieczna tożsamość pokrzywdzonego
3. wykroczenia przeciwko mieniu:
1. odpowiada za jeden czyn zabroniony wyczerpujący znamiona przestępstwa
2. ten, kto w krótkich odstępach czasu
3. przy wykorzystaniu tej samej albo takiej samej sposobności lub w podobny sposób
4. popełnia dwa lub więcej umyślnych wykroczeń przeciwko mieniu
5. jeżeli łączna wartość mienia uzasadnia odpowiedzialność za przestępstwo
9|Strona

8
Formy popełnienia przestępstwa
Przygotowanie:
1. warunki:
1. sprawca ma na celu popełnienie czynu
2. podejmuje czynności mające stworzyć warunki do przedsięwzięcia czynu zmierzającego
bezpośrednio do dokonania czynu zabronionego
3. w szczególności - wchodzi w porozumienie z inną osobą, uzyskuje lub przysposabia środki,
zbiera informacje lub sporządza plan działania
2. karalność - tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi
3. odstąpienie:
1. brak kary za dobrowolne odstąpienie
2. w szczególności - zniszczył przygotowane środki lub zapobiegł skorzystaniu z nich w
przyszłości
3. gdy było porozumienie z inną osobą - dodatkowo trzeba podjąć istotne starania zmierzające
do zapobieżenia dokonaniu
4. nie podlega karze za przygotowanie osoba, która odstąpiła od usiłowania
Usiłowanie:
1. warunki:
1. zamiar popełnienia czynu zabronionego
2. bezpośrednie zmierzanie do dokonania
3. brak dokonania
2. usiłowanie zachodzi także gdy sprawca nie uświadamia sobie że dokonanie jest niemożliwe:
1. brak przedmiotu nadającego się do popełnienia na nim czynu zabronionego
2. użycie środka nienadającego się do popełnienia czynu zabronionego
3. karalność:
1. jak za sprawstwo
2. usiłowanie nieudolne - można nadzwyczajnie złagodzić albo odstąpić od wymierzenia kary
4. czynny żal i odstąpienie:
1. brak kary za usiłowanie:
1. dobrowolne odstąpienie od dokonania
2. zapobieżenie skutkowi stanowiącemu znamię czynu
2. możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary, gdy sprawca dobrowolnie starał się zapobiec
skutkowi
Sprawstwo, podżeganie i pomocnictwo:
1. sprawstwo:
1. pojedyncze
2. współsprawstwo - wspólnie i w porozumieniu
3. sprawstwo kierownicze - kieruje wykonaniem czynu zabronionego przez inną osobę
4. sprawstwo polecające - wykorzystując uzależnienie innej osoby od siebie, poleca jej
wykonanie takiego czynu
2. podżeganie:
1. chcąc, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego, nakłania ją do tego
2. odpowiada za podżeganie prowokator - w celu skierowania przeciwko innej osobie
postępowania karnego nakłania ją do popełnienia czynu zabronionego (nie stosuje się wtedy
akcesoryjności odpowiedzialności i czynnego żalu)
10 | S t r o n a

8
3. pomocnictwo:
1. zamiar, aby inna osoba dokonała czynu zabronionego
2. swoim zachowaniem ułatwia jego popełnienie, w szczególności - dostarczając narzędzie,
środek przewozu, udzielając rady lub informacji
3. odpowiada także ten, kto wbrew prawnemu, szczególnemu obowiązkowi
niedopuszczenia do popełnienia czynu zabronionego swoim zaniechaniem ułatwia innej
osobie jego popełnienie
4. karalność:
1. za sprawstwo w każdej postaci jak za sprawstwo
2. podżeganie i pomocnictwo - jak za sprawstwo
3. pomocnictwo - sąd może nadzwyczajnie złagodzić karę
5. kwestie związane z większą liczbą sprawców:
1. każdy odpowiada w granicach swojej umyślności/nieumyślności niezależnie od
pozostałych
2. okoliczności osobiste:
1. wyłączające, łagodzące albo zaostrzające odpowiedzialność karną - uwzględnia się tylko co
do osoby, której dotyczą
2. jeśli okoliczność osobista stanowi znamię czynu, współdziałający odpowiada gdy o niej
wiedział (nawet jeśli go nie dotyczy, ale jak go nie dotyczy można nadzwyczajnie złagodzić
karę)
6. akcesoryjność odpowiedzialności:
1. jeśli usiłowanie, podżegacz i pomocnik odpowiadają jak za usiłowanie
2. jeśli brak usiłowania, możliwe nadzwyczajnie złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia
kary
7. czynny żal:
1. brak kary dla współdziałającego, który dobrowolnie zapobiegł dokonaniu czynu
2. jeśli dobrowolnie starał się zapobiec - możliwe nadzwyczajne złagodzenie
11 | S t r o n a

8
Wyłączenie odpowiedzialności karnej
Obrona konieczna:
1. nie popełnia przestępstwa
2. warunki:
1. w obronie koniecznej
2. odparcie bezpośredniego, bezprawnego zamachu
3. jakiekolwiek dobro chronione prawem
3. przekroczenie granic obrony koniecznej:
1. w szczególności gdy obrona niewspółmierna do ataku - sąd może nadzwyczajnie
złagodzić albo odstąpić od wymierzenia
2. nie podlega karze, kto przekracza pod wpływem strachu lub wzburzenia
usprawiedliwionych okolicznościami zamachu
3. nie podlega karze, kto:
1. przekracza granice obrony koniecznej
2. odpierając zamach polegający na wdarciu się do mieszkania, lokalu, domu albo na
przylegający do nich ogrodzony teren lub odpierając zamach poprzedzony wdarciem się do
tych miejsc
3. chyba że przekroczenie granic obrony koniecznej było rażące
Stan wyższej konieczności:
2. warunki:
1. w celu uchylenia bezpośredniego niebezpieczeństwa grożącego jakiemukolwiek dobru
chronionemu prawem
2. niebezpieczeństwa nie można inaczej uniknąć
3. dobro poświęcone ma niższą wartość od ratowanego lub przynajmniej nie przedstawia
oczywiście wyższej wartości
3. przekroczenie granic - możliwe nadzwyczajne złagodzenie lub odstąpienie od wymierzenia
4. nie ma wyłączenia odpowiedzialności w sytuacji, gdy sprawca miał szczególny obowiązek
chronić dobro
5. odpowiednie stosowanie przepisów o stanie wyższej konieczności w sytuacji, gdy sprawca może
spełnić tylko jeden z kilku obowiązków
Eksperyment:
2. warunki:
1. w celu przeprowadzenia eksperymentu poznawczego, medycznego, technicznego lub
ekonomicznego
2. spodziewana korzyść ma istotne znaczenie poznawcze, medyczne lub gospodarcze
3. oczekiwanie jej osiągnięcia, celowość oraz sposób przeprowadzenia eksperymentu są
zasadne w świetle aktualnego stanu wiedzy
3. dodatkowe warunki dla eksperymentu z uczestnikiem:
1. zgoda uczestnika
2. należycie poinformowanego o spodziewanych korzyściach i grożących mu ujemnych
skutkach oraz prawdopodobieństwie ich powstania
3. poinformowanego o możliwości odstąpienia od udziału w eksperymencie na każdym jego
etapie
12 | S t r o n a

8
Błąd:
1. błąd co do znamion:
2. pozostawanie w usprawiedliwionym błędzie co do okoliczności stanowiącej znamię czynu
zabronionego
3. błąd co do okoliczności łagodzącej:
1. odpowiedzialność na podstawie łagodniejszego przepisu
2. czyn w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność stanowiąca
znamię czynu zabronionego, od której taka łagodniejsza odpowiedzialność zależy
2. błąd co do kontratypu:
2. czyn w usprawiedliwionym błędnym przekonaniu, że zachodzi okoliczność wyłączająca
bezprawność albo winę
3. błąd nieusprawiedliwiony - możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary
3. błąd co do prawa:
2. usprawiedliwiona nieświadomość bezprawności czynu
3. błąd nieusprawiedliwiony - można nadzwyczajnie złagodzić karę
Niepoczytalność:
1. niepoczytalność pełna:
2. z powodu choroby psychicznej, upośledzenia umysłowego lub innego zakłócenia czynności
psychicznych
3. nie mógł w czasie czynu rozpoznać jego znaczenia lub pokierować swoim postępowaniem
2. poczytalność ograniczona:
1. możliwe nadzwyczajne złagodzenie kary
2. zdolność rozpoznania znaczenia czynu lub kierowania postępowaniem była w znacznym
stopniu ograniczona
3. powyższe nie działa gdy sprawca wprawił się w stan nietrzeźwości lub odurzenia powodujący
wyłączenie lub ograniczenie poczytalności, które przewidywał albo mógł przewidzieć
13 | S t r o n a

8
Kary
Grzywna:
1. wymierza się w stawkach dziennych, określając ich liczbę i wysokość
2. od 10 do 540, chyba że ustawa stanowi inaczej
3. można orzec obok pozbawienia wolności, jeśli sprawca działał w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej lub ją uzyskał
4. ustalenie stawi dziennej - dochody sprawcy, jego warunki osobiste, rodzinne, stosunki
majątkowe i możliwości zarobkowe (od 10 zł do 2000 zł)
Ograniczenie wolności:
1. zasada - od 1 miesiąca do 2 lat, wymierza się w miesiącach i latach
2. rodzaje:
1. nieodpłatna, kontrolowana praca na cele społeczne (jest wykonywana w wymiarze od 20 do
40 godzin w stosunku miesięcznym)
2. potrącenie od 10 % do 25 % wynagrodzenia za pracę miesięcznie na cel społeczny wskazany
przez sąd (może być orzeczone wobec osoby zatrudnionej - w okresie, na jaki zostało
orzeczone potrącenie, skazany nie może rozwiązać bez zgody sądu stosunku pracy)
3. kary można orzec razem albo osobno
4. obowiązki związane z ograniczeniem:
1. nie można bez zgody zmieniać miejsca stałego pobytu
2. obowiązek udzielania wyjaśnień dotyczących przebiegu odbywania kary
5. sąd może także orzec:
1. świadczenie pieniężne
2. obowiązki jak przy probacji
Pozbawienie wolności:
1. min. 1 miesiąc, max. 15 lat
2. wymierza się w miesiącach i latach
3. zwiększenie zakresu kar (art. 37a k.k.):
1. przestępstwo jest zagrożone tylko PW nieprzekraczającą 8 lat, a wymierzona za nie PW nie
byłaby surowsza od roku
2. można zamiast PW orzec OW (min. 3 miesiące) lub grzywnę (min. 100 stawek dziennych)
3. jednocześnie trzeba orzec środek karny, kompensacyjny lub przepadek
4. powyższego nie stosuje się do sprawców, którzy popełniają przestępstwo działając w ZG
mającej na celu popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego oraz sprawców
przestępstw o charakterze terrorystycznym
4. kara sekwencyjna (art. 37b k.k.):
1. sprawa o występek zagrożony PW
2. sąd może orzec PW (max. 3 miesiące, a jeśli górna granica zagrożenia przynajmniej 10 lat - 6
miesięcy) oraz OW do 2 lat
3. nie zawiesza się tego krótkiego PW
4. najpierw wykonuje się PW, chyba że ustawa mówi inaczej
Obniżenie i nadzwyczajne obostrzenie kary:
1. ustawa przewiduje obniżenie lub obostrzenie, a ustawowe zagrożenie obejmuje więcej niż jedną
karę - zmiana odnosi się do każdej z tych kar
2. kara nadzwyczajnie obostrzona - maksymalnie 810 stawek dziennych, 2 lata OW lub 20 lat PW
3. obniżenie górnej granicy - dla dożywocia - 25 lat, dla 25 lat - 20 lat
14 | S t r o n a

8
Środki karne
Pozbawienie praw publicznych:
1. obejmuje:
1. prawo wyborcze do organów władzy, samorządu zawodowego lub gospodarczego
2. udział w sprawowaniu wymiaru sprawiedliwości
3. pełnienie funkcji w instytucjach państwowych, samorządowych i zawodowych
4. stopień wojskowy
5. ordery, odznaczenia, tytułu honorowe
2. warunki orzeczenia:
1. fakultatywne
2. skazanie na PW min. 3 lata
3. motywacja sprawcy zasługująca na szczególne potępienie
Zakaz zajmowania stanowisk:
1. fakultatywny zakaz stanowiska lub zawodu:
1. sprawca nadużył przy popełnieniu przestępstwa stanowiska lub wykonywanego zawodu
2. okazał, że dalsze zajmowanie stanowiska lub wykonywanie zawodu zagraża istotnym
dobrom chronionym prawem
2. fakultatywny zakaz zajmowania stanowiska i wykonywania czynności z nieletnimi:
1. czas określony lub dożywotnio
2. wszelkie lub określone zawody związane z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich
lub z opieką nad nimi
3. skazanie na pozbawienie wolności za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu
na szkodę małoletniego
3. obligatoryjny zakaz zajmowania stanowiska i wykonywania czynności z nieletnimi:
1. czas określony lub dożywotnio
2. wszelkie lub określone zawody związane z wychowaniem, edukacją, leczeniem małoletnich
lub z opieką nad nimi
3. skazanie za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę
małoletniego
4. fakultatywny zakaz prowadzenia działalności gospodarczej:
1. skazanie za przestępstwo popełnione w związku z prowadzeniem takiej działalności
2. dalsze jej prowadzenie zagraża istotnym dobrom chronionym prawem
Zakaz kontaktowanie się, zbliżania i opuszczania miejsca:
1. rodzaje:
1. zakaz przebywania w określonych środowiskach lub miejscach
2. zakaz kontaktowania się z określonymi osobami
3. zakaz zbliżania się do określonych osób lub opuszczania określonego miejsca pobytu bez
zgody sądu
4. nakaz okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym
2. fakultatywny:
1. skazanie za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę
małoletniego lub inne przestępstwo przeciwko wolności
2. skazanie za umyślne przestępstwo z użyciem przemocy, w tym zwłaszcza przemocy wobec
osoby najbliższej
3. obligatoryjny - skazanie na karę pozbawienia wolności bez warunkowego zawieszenia jej
wykonania za przestępstwo przeciwko wolności seksualnej lub obyczajności na szkodę
małoletniego (gdy ponownie obligatoryjny dostał - możliwy zakaz dożywotni)
15 | S t r o n a

8
4. dodatkowe obowiązki:
1. zgłaszanie się do Policji lub innego wyznaczonego organu w określonych odstępach czasu
2. zakaz zbliżania - możliwy dozór elektroniczny
5. gdy sąd orzekł nakaz opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym za
przestępstwa przeciwko wolności seksualnej lub rodzinie, na ten sam okres orzeka zakaz
zbliżania
6. zakaz zbliżania - sąd wskazuje odległość od osób chronionych
7. nakaz opuszczenia lokalu - sąd określa termin wykonania
Zakaz wstępu na imprezę masową:
1. fakultatywny:
1. przestępstwo zostało popełnione w związku z taką imprezą lub w razie skazania za występek
o charakterze chuligańskim
2. udział sprawcy w imprezach masowych zagraża dobrom chronionym prawem
2. obligatoryjny - zakaz + dozór, gdy ponowne skazanie za czyn związany z imprezą
3. zakres zakazu:
1. wszelkie imprezy masowe na terytorium RP
2. mecze piłki nożnej rozgrywane przez polską kadrę narodową lub polski klub sportowy poza
terytorium RP
4. jeśli orzeczenie dotyczy czynu związanego z imprezą - możliwy dozór elektroniczny na czas
imprezy
5. dodatkowy obowiązek stawiennictwa:
1. fakultatywny
2. szczególnie uzasadnione przypadki
3. po upływie okresu na który orzeczono dozór skazany będzie obowiązany do
stawiennictwa w czasie trwania niektórych imprez masowych objętych zakazem w jednostce
organizacyjnej Policji lub w innym miejscu określonym
6. obowiązek stawiennictwa zamiast dozoru:
1. z okoliczności wynika, że wykonanie dozoru jest niemożliwe
2. orzeczenie oczywiście niecelowe
7. łączny czas dozoru i dodatkowego stawiennictwa nie może przekroczyć czasu zakazu
8. nakładając obowiązek lub dozór, sąd określa imprezy masowe wskazując przede wszystkim
nazwy dyscyplin, klubów oraz zakres terytorialny
9. długość trwania:
1. orzeka się w miesiącach i latach
2. dozór - min. 6 miesięcy, max. 12 miesięcy
3. obowiązek stawiennictwa zamiast dozoru - min. 6 miesięcy, max. 6 lat
Zakaz wstępu do kasyn:
1. fakultatywny
2. zakaz wstępu do ośrodków gier i uczestnictwa w grach hazardowych nie obejmuje uczestnictwa
w loteriach promocyjnych
3. skazanie za przestępstwo popełnione w związku z urządzaniem gier hazardowych lub udziałem
w nich
16 | S t r o n a

8
Zakaz prowadzenia pojazdów:
1. fakultatywny:
1. pojazdy określonego rodzaju
2. skazanie osoby uczestniczącej w ruchu za przestępstwo przeciwko bezpieczeństwu w
komunikacji
3. w szczególności - z okoliczności popełnionego przestępstwa wynika, że prowadzenie
pojazdu przez tę osobę zagraża bezpieczeństwu w komunikacji
2. obligatoryjny:
1. wszystkie pojazdy mechaniczne
2. skazanie z art. 178b KK lub art. 180a KK
3. skazanie z art. 244 KK, jeżeli czyn sprawcy polegał na niezastosowaniu się do zakazu
prowadzenia pojazdów mechanicznych
3. obligatoryjny:
1. min. 3 lata
2. wszystkie pojazdy albo tylko określonego rodzaju
3. sprawca w czasie popełnienia przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji był w
stanie nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia
4. obligatoryjny:
1. wszelkie pojazdy
2. dożywotni
3. popełnienie przestępstwa określonego w art. 178a § 4 KK
4. sprawca w czasie popełnienia przestępstwa określonego w art. 173 KK, którego następstwem
jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej zdrowiu, albo w czasie popełnienia
przestępstwa określonego w art. 177 § 2 KK lub w art. 355 § 2 KK był w stanie nietrzeźwości
lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z miejsca zdarzenia
5. wyjątek od obligatoryjnego - wypadek uzasadniony szczególnymi okolicznościami
5. obligatoryjny:
1. wszystkie pojazdy
2. dożywotni
3. ponowne skazanie z obligatoryjnego wyżej
Okresy stosowania środków karnych:
1. pozbawienie praw publicznych, zakaz wstępu do kasyn i nakaz opuszczenia lokalu - od 1
roku do 10 lat (w latach)
2. zakaz stanowisk itd., pracy z małoletnimi, przebywania w środowiskach itd., prowadzenia
pojazdów - od 1 roku do 15 lat (w latach)
3. zakaz wstępu na imprezę masową - od 2 lat do 6 lat (w latach)
4. obowiązek zgłaszania się na Policję - od 3 miesięcy do 12 miesięcy (w miesiącach)
5. pozbawienie, zakazy i nakazy obowiązują od uprawomocnienia się orzeczenia
6. czas zakazów nie biegnie podczas odbywania PW
7. pozbawienie praw publicznych nie biegnie podczas odbywania za to PW
17 | S t r o n a

8
Fundusz Pomocy Pokrzywdzonym:
1. warunki:
1. odstąpienie od wymierzenia kary
2. inne przypadki wskazane w ustawie
2. sąd może orzec świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 KK na rzecz Funduszu
Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej
3. wysokość świadczenia - do 60.000,00 zł
4. inne sytuacje:
1. skazanie sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 1, art. 179 lub art. 180 KK - sąd
orzeka świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 LL na rzecz Funduszu Pomocy
Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej w wysokości co najmniej 5000 złotych
2. skazanie sprawcy za przestępstwo określone w art. 178a § 4 KK - co najmniej 10 000 zł
Podanie wyroku do publicznej wiadomości:
1. fakultatywne
2. podanie do publicznej wiadomości w określony sposób, jeśli sąd uzna za celowe
3. w szczególności ze względu na społeczne oddziaływanie skazania
4. warunek - nie narusza to interesu pokrzywdzonego
Sąd, uznając za celowe orzeczenie pozbawienia lub ograniczenia praw rodzicielskich lub
opiekuńczych w razie popełnienia przestępstwa na szkodę małoletniego lub we współdziałaniu z nim,
zawiadamia o tym właściwy sąd rodzinny.
18 | S t r o n a

8
Przepadek i środki kompensacyjne
Przepadek przedmiotów:
1. obligatoryjny - przedmiotów pochodzących bezpośrednio z przestępstwa
2. fakultatywny:
1. przedmiotów, które służyły lub były przeznaczone do popełnienia przestępstwa
2. jeśli przepadek niewspółmierny do wagi popełnionego czynu - można orzec nawiązkę na rzecz
Skarbu Państwa
3. jeśli niemożliwy - przepadek równowartości przedmiotów, o których wyżej
4. nie orzeka się przepadku - jeżeli przedmioty podlegają zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu
uprawnionemu podmiotowi
5. fakultatywny:
1. przestępstwo polegające na naruszeniu zakazu wytwarzania, posiadania, obrotu, przesyłania,
przenoszenia lub przewozu określonych przedmiotów
2. przypadki wskazane w ustawie
6. w przypadku obu fakultatywnych - jeśli nie stanowią własności sprawcy, można orzec tylko w
przypadkach ustawowych
7. współwłasność - przepadek udziału należącego do sprawcy lub przepadek równowartości tego
udziału
Przepadek przedsiębiorstwa:
1. przepadek przedsiębiorstwa sprawcy:
1. skazanie za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio,
korzyść majątkową znacznej wartości
2. sąd może orzec przepadek przedsiębiorstwa stanowiącego własność sprawcy albo jego
równowartość
3. warunek - przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej
z niego korzyści
2. przepadek przedsiębiorstwa innej osoby:
1. skazanie za przestępstwo, z którego popełnienia sprawca osiągnął, chociażby pośrednio,
korzyść majątkową znacznej wartości
2. sąd może orzec przepadek niestanowiącego własności sprawcy przedsiębiorstwa osoby
fizycznej albo jego równowartości
3. warunek:
1. przedsiębiorstwo służyło do popełnienia tego przestępstwa lub ukrycia osiągniętej z niego
korzyści
2. jego właściciel tego chciał, albo przewidując taką możliwość na to się godził
3. współwłasność - przepadek orzeka się z uwzględnieniem woli i świadomości każdego ze
współwłaścicieli i w ich granicach
4. zakaz orzekania przepadku:
1. obligatoryjny - byłoby to niewspółmierne do wagi popełnionego przestępstwa, stopnia
zawinienia oskarżonego lub motywacji i sposobu zachowania się właściciela przedsiębiorstwa
2. obligatoryjny - szkoda wyrządzona przestępstwem lub wartość ukrytej korzyści nie jest
znaczna wobec rozmiaru działalności przedsiębiorstwa
3. fakultatywny - w innych, szczególnie uzasadnionych przypadkach, kiedy byłby on
niewspółmiernie dolegliwy dla właściciela przedsiębiorstwa
19 | S t r o n a

8
Przepadek korzyści:
1. warunki:
1. sprawca osiągnął z popełnienia przestępstwa korzyść
2. korzyść majątkowa nie podlega przepadkowi przedmiotów
2. obligatoryjnie sąd orzeka przepadek korzyści lub równowartości
3. wyjątek - korzyść lub równowartość zwrócono innemu podmiotowi
4. korzyść majątkowa - także pożytki z rzeczy lub praw stanowiących tę korzyść
5. domniemanie korzyści pochodzącej z przestępstwa:
1. warunki:
1. skazanie za przestępstwo, z którego popełnienia osiągnięto korzyść
2. przestępstwo, z którego została lub mogła zostać osiągnięta korzyść zagrożone PW z górną
granicą min. 5 lat
3. przestępstwo popełnione w ZG mającej na celu popełnienie przestępstwa za korzyść
uzyskaną z popełnienia przestępstwa
2. mienie, które sprawca objął we władanie lub uzyskał w okresie 5 lat przed popełnieniem
3. do chwili wydania chociażby nieprawomocnego wyroku stanowi korzyść uzyskaną z
popełnienia przestępstwa
4. wyjątek - sprawca lub inna zainteresowana osoba przedstawi dowód przeciwny
6. gdy znaczna korzyść została przeniesiona na kogoś innego:
1. faktycznie lub pod jakimkolwiek tytułem prawnym
2. rzeczy będące w samoistnym posiadaniu tej osoby lub jednostki oraz przysługujące jej prawa
majątkowe należą do sprawcy
3. wyjątek - na podstawie okoliczności towarzyszących ich nabyciu nie można było
przypuszczać, że mienie to, chociażby pośrednio, pochodziło z czynu zabronionego
7. współwłasność - przepadek udziału lub równowartości
Kiedy również można orzec przepadek:
1. społeczna szkodliwość czynu jest znikoma albo warunkowe umorzenie postępowania
2. niepoczytalność sprawcy
3. zachodzi okoliczność wyłączająca ukaranie sprawcy czynu zabronionego
4. zebrane dowody wskazują, że w razie skazania zostałby orzeczony przepadek, sąd może go
orzec także w razie:
1. śmierci sprawcy
2. umorzenia postępowania z powodu jego niewykrycia
3. zawieszenia postępowania w sprawie, w której nie można ująć oskarżonego albo oskarżony
nie może brać udziału w postępowaniu z powodu choroby psychicznej lub innej ciężkiej
choroby
Naprawienie szkody:
1. warunki naprawienia szkody:
1. fakultatywnie lub obligatoryjnie na wniosek osoby uprawnionej
2. zastosowanie przepisów prawa cywilnego (oprócz możliwości zrzeczenia się renty)
3. obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub
zadośćuczynienia za doznaną krzywdę
2. nawiązka:
1. orzeczenie odszkodowania znacznie utrudnione
2. sąd może zamienić odszkodowanie na nawiązkę do 200.000,00 zł
3. na rzecz pokrzywdzonego, a gdy zmarł przez przestępstwo - osoba najbliższa o pogorszonej
sytuacji życiowej
3. roszczenia powyższe nie tamują postępowań cywilnych
20 | S t r o n a

8
Nawiązka:
1. nawiązka za zdrowie:
1. skazanie sprawcy za umyślne przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu albo za inne
przestępstwo umyślne, którego skutkiem jest śmierć człowieka, ciężki uszczerbek na zdrowiu,
naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia
2. możliwa nawiązka na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej
2. nawiązka na środowisko:
1. skazanie sprawcy za przestępstwo przeciwko środowisku
2. możliwa nawiązka na rzecz Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki
Wodnej
3. gdy sąd nie zasądził przepadku przedsiębiorstwa - może orzec nawiązkę w wysokości do
miliona złotych na rzecz pokrzywdzonego lub Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym oraz Pomocy
Postpenitencjarnej
4. nawiązka na ruch drogowy:
1. skazanie sprawcy za przestępstwo określone w art. 173, art. 174, art. 177 lub w art. 355 KK,
jeżeli sprawca był w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka odurzającego lub zbiegł z
miejsca zdarzenia
2. obowiązkowa nawiązka na rzecz pokrzywdzonego, a w razie jego śmierci w wyniku
popełnionego przez skazanego przestępstwa nawiązka na rzecz osoby najbliższej, której
sytuacja życiowa wskutek śmierci pokrzywdzonego uległa znacznemu pogorszeniu
3. jeśli ustalenie pokrzywdzonego niemożliwe - na rzecz Funduszu Pomocy Pokrzywdzonym
oraz Pomocy Postpenitencjarnej
4. min. 10.000,00 zł
5. w szczególnie uzasadnionych wypadkach może być niższa
6. nie orzeka się nawiązki, gdy sąd już orzekł naprawienie szkody w wysokości wyższej niż
10.000,00 zł
5. wysokość nawiązki - do 100.000,00 zł
21 | S t r o n a

8
Zasady wymiaru kary i środków karnych
Ogólne zasady:
1. sąd wymierza karę według własnego uznania
2. ogólne zasady:
1. granice przewidziane przez ustawę
2. dolegliwość nie przekracza stopnia winy
3. uwzględnienie stopnia społecznej szkodliwości
4. cel zapobiegawczy i wychowawczy
5. potrzeby kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa
3. szczegółowe okoliczności:
1. motywacja i sposób zachowania się sprawcy
2. fakt popełnienia przestępstwa na szkodę osoby nieporadnej ze względu na wiek lub stan
zdrowia
3. współsprawstwo z nieletnim
4. rodzaj i stopień naruszenia ciążących na sprawcy obowiązków
5. rodzaj i rozmiar ujemnych następstw przestępstwa
6. właściwości i warunki osobiste sprawcy
7. sposób życia przed popełnieniem przestępstwa i zachowanie się po jego popełnieniu, a
zwłaszcza staranie o naprawienie szkody lub zadośćuczynienie w innej formie społecznemu
poczuciu sprawiedliwości, a także zachowanie się pokrzywdzonego
8. pozytywne wyniki mediacji i ugodę między sprawcą i pokrzywdzonym
4. wybór kary:
1. ustawa przewiduje możliwość wyboru, a przestępstwo jest zagrożone do 5 lat PW
2. sąd orzeka PW tylko wtedy, gdy inna kara lub środek karny nie może spełnić celów kary
5. ograniczenie w postaci pracy na cele społeczne - nie orzeka się, jeżeli stan zdrowia
oskarżonego lub jego właściwości i warunki osobiste uzasadniają przekonanie, że oskarżony nie
wykona tego obowiązku
6. odstąpienie od wymierzenia kary:
1. przestępstwo jest zagrożone PW nieprzekraczającą 3 lat albo karą łagodniejszego rodzaju
2. społeczna szkodliwość czynu nie jest znaczna
3. cele kary zostaną spełnione
4. można odstąpić od wymierzenia kary
5. warunek - jednocześnie środek karny, przepadek lub środek kompensacyjny
7. orzeczenie PW - sąd może określić rodzaj i typ zakładu karnego, w którym skazany ma odbywać
karę, a także orzec system terapeutyczny jej wykonania
Nieletni i młodociany:
1. wymierzając karę sąd kieruje się przede wszystkim tym, aby sprawcę wychować
2. sprawca w czasie popełnienia nie ukończył 18 lat - zakaz orzekania dożywocia
Uwagi do powyższych zasad:
1. okoliczności wpływające na wymiar kary uwzględnia się tylko co do osoby, której dotyczą
2. odpowiednie stosowanie przepisów do innych środków oprócz naprawienia szkody
Zbieg złagodzenia i obostrzenia:
1. kilka niezależnych podstaw do złagodzenia albo obostrzenia - sąd może tylko jeden raz karę
nadzwyczajnie złagodzić albo obostrzyć
2. zbieg podstaw złagodzenia i obostrzenia - albo złagodzenie, albo obostrzenie
22 | S t r o n a

8
Nawiązka w czynie chuligańskim:
1. występek o charakterze chuligańskim - kara nie niższa niż ustawowe zagrożenie zwiększone o
połowę
2. obligatoryjna nawiązka na rzecz pokrzywdzonego, chyba że już jest naprawienie szkody
3. jeśli nie ustalono pokrzywdzonego, można orzec nawiązkę na rzecz Funduszu Pomocy
Pokrzywdzonym oraz Pomocy Postpenitencjarnej
Wymiar kary za czyn ciągły:
1. skazanie za przestępstwo opisane w art. 12 § 1 KK
2. sąd wymierza karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości powyżej dolnej
granicy ustawowego zagrożenia do podwójnej wysokości górnej granicy ustawowego zagrożenia
Nadzwyczajne złagodzenie kary:
1. fakultatywne - wypadki wskazane w ustawie i młodociany, o którym wyżej
2. fakultatywne:
1. szczególnie uzasadnione przypadki
2. nawet najniższa kara przewidziana za przestępstwo byłaby niewspółmiernie surowa
3. przykłady:
1. pokrzywdzony pojednał się ze sprawcą, szkoda została naprawiona albo pokrzywdzony i
sprawca uzgodnili sposób naprawienia szkody
2. ze względu na postawę sprawcy, zwłaszcza gdy czynił starania o naprawienie szkody lub o
jej zapobieżenie
3. jeżeli sprawca przestępstwa nieumyślnego lub jego najbliższy poniósł poważny uszczerbek
w związku z popełnionym przestępstwem
3. obligatoryjne:
1. możliwe nawet warunkowe zawieszenie
2. w stosunku do sprawcy współdziałającego z innymi osobami w popełnieniu przestępstwa
3. jeżeli ujawni on wobec organu powołanego do ścigania przestępstw informacje dotyczące
osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa oraz istotne okoliczności jego popełnienia
4. fakultatywne:
1. możliwe warunkowe zawieszenie
2. na wniosek prokuratora
3. w stosunku do sprawcy przestępstwa, który, niezależnie od wyjaśnień złożonych w swojej
sprawie, ujawnił przed organem ścigania i przedstawił istotne okoliczności, nieznane
dotychczas temu organowi
4. przestępstwa zagrożonego karą powyżej 5 lat PW
5. zawieszenie wykonania:
1. dwa powyższe przypadki
2. możliwe warunkowe zawieszenie PW do 5 lat
3. okres próby do 10 lat
4. pomimo niewykonania kary sprawca nie popełni ponownie przestępstwa
6. sposób złagodzenia kary - poniżej dolnej granicy albo łagodniejszego rodzaju:
1. zbrodnia zagrożona min. 25 lat - PW min. 8 lat
2. inna zbrodnia - min. 1/3 dolnej granicy pozbawienia
3. występek zagrożony min. 1 rok - grzywna, OW lub PW
4. występek zagrożony min. mniejszą niż 1 rok - grzywna albo OW
5. występek zagrożony karami alternatywnymi - odstąpienie od wymierzenia kary i
orzeczenie środka karnego, kompensacyjnego lub przepadku
7. nadzwyczajnego złagodzenia nie stosuje się do czynów zagrożonych powyżej 5 lat PW, jeśli
stosuje się 37a k.k.
23 | S t r o n a

8
Odstąpienie od wymierzenia kary:
1. fakultatywne
2. wypadki przewidziane w ustawie oraz obligatoryjne złagodzenie z pkt. 3 wyżej
3. zwłaszcza gdy rola sprawcy w popełnieniu przestępstwa była podrzędna, a przekazane
informacje przyczyniły się do zapobieżenia popełnieniu innego przestępstwa
4. sąd może również odstąpić od wymierzenia środka karnego, nawiązki na rzecz Skarbu Państwa
oraz przepadku, chociażby jego orzeczenie było obowiązkowe
Zaliczenie na poczet orzeczonej kary:
1. zalicza się okres rzeczywistego pozbawienia wolności w sprawie, zaokrąglając w górę do
pełnego dnia
2. jeden dzień rzeczywistego pozbawienia wolności = jeden dzień PW, dwa dni OW lub dwie
stawki dzienne grzywny
3. na poczet orzeczonej grzywny określonej kwotowo - jeden dzień pozbawienia wolności
odpowiada kwocie równej dwukrotności stawki dziennej
4. za dzień przyjmuje się okres 24 godzin liczony od chwili rzeczywistego pozbawienia wolności
5. na poczet środków karnych zalicza się okres rzeczywistego stosowania odpowiadających im
rodzajowo środków zapobiegawczych oraz okres zatrzymania prawa jazdy lub innego
odpowiedniego dokumentu
24 | S t r o n a

8
Powrót do przestępstwa
Recydywa:
1. zwyczajna:
1. sprawca skazany za przestępstwo umyślne na PW
2. popełnia w ciągu 5 lat po odbyciu co najmniej 6 miesięcy kary
3. umyślne przestępstwo podobne do przestępstwa, za które był już skazany
4. efekt - sąd może wymierzyć karę przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w
wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę
2. wielokrotna:
1. sprawca uprzednio skazany w warunkach recydywy
2. odbył łącznie co najmniej rok PW
3. w ciągu 5 lat po odbyciu w całości lub części ostatniej kary popełnia ponownie umyślne
przestępstwo przeciwko życiu lub zdrowiu, przestępstwo zgwałcenia, rozboju, kradzieży z
włamaniem lub inne przestępstwo przeciwko mieniu popełnione z użyciem przemocy lub
groźbą jej użycia
4. efekt - sąd wymierza karę pozbawienia wolności przewidzianą za przypisane przestępstwo w
wysokości powyżej dolnej granicy ustawowego zagrożenia, a może ją wymierzyć do górnej
granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę
3. podwyższanie górnych granic nie dotyczy zbrodni
Stosowanie powyższych obostrzeń - przepisy dotyczące wymiaru kary, środków karnych i
probacyjnych dla wielokrotnej recydywy stosuje się do:
1. sprawcy, który z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu
2. popełnia przestępstwo działając w ZG
3. sprawcy przestępstwa o charakterze terrorystycznym
4. do sprawców z art. 258 KK nie stosuje się zaostrzania kary
25 | S t r o n a

8
Środki związane z poddaniem sprawcy próbie
Warunkowe umorzenie:
1. fakultatywne
2. warunki:
1. wina i społeczna szkodliwość czynu nie są znaczne
2. okoliczności jego popełnienia nie budzą wątpliwości
3. postawa sprawcy niekaranego za przestępstwo umyślne, jego właściwości i warunki
osobiste oraz dotychczasowy sposób życia uzasadniają przypuszczenie, że pomimo umorzenia
postępowania będzie przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni
przestępstwa
4. zagrożenie ustawowe nie przekracza 5 lat PW
3. okres próby - od 1 roku do 3 lat, biegnie od uprawomocnienia
4. możliwe obowiązki:
1. obligatoryjnie - obowiązek naprawienia szkody w całości albo w części, a w miarę możliwości
również obowiązek zadośćuczynienia za doznaną krzywdę, albo zamiast tych obowiązków
nawiązka
2. fakultatywnie - dozór kuratora lub osoby godnej zaufania, stowarzyszenia, instytucji albo
organizacji społecznej, do której działalności należy troska o wychowanie, zapobieganie
demoralizacji lub pomoc skazanym
3. fakultatywnie - obowiązki jak przy zawieszeniu, świadczenie pieniężne, zakaz prowadzenia
pojazdów do lat 2
5. podjęcie postępowania:
1. obligatoryjne:
1. sprawca w okresie próby popełnił przestępstwo umyślne, za które został prawomocnie
skazany
2. jeśli są przesłanki fakultatywnego także po upomnieniu (chyba że szczególne względy)
2. fakultatywne:
1. sprawca w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił
inne przestępstwo niż to, za które został skazany
2. uchyla się od dozoru, wykonania nałożonego obowiązku lub orzeczonego środka karnego,
środka kompensacyjnego lub przepadku albo nie wykonuje zawartej z pokrzywdzonym
ugody
3. sprawca po wydaniu orzeczenia o warunkowym umorzeniu postępowania, lecz przed jego
uprawomocnieniem się, rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym
czasie popełnił przestępstwo
3. termin - do 6 miesięcy po zakończeniu okresu próby
Warunkowe zawieszenie:
1. warunki:
1. do 1 roku PW
2. sprawca w czasie popełnienia przestępstwa nie był skazany na PW
3. jest to wystarczające dla osiągnięcia wobec niego celów kary, a w szczególności zapobieżenia
powrotowi do przestępstwa
4. czyn chuligański lub ponowna jazda pod wpływem - tylko w szczególnych przypadkach
2. sąd bierze pod uwagę przede wszystkim:
1. postawę sprawcy
2. jego właściwości i warunki osobiste
3. dotychczasowy sposób życia
4. zachowanie się po popełnieniu przestępstwa
26 | S t r o n a

8
3. okres próby:
1. od 1 roku do 3 lat od uprawomocnienia się orzeczenia
2. sprawca młodociany i przestępstwo z użyciem przemocy przeciwko osobie wspólnie
zamieszkującej - od 2 do 5
4. grzywna:
1. sąd może obok zawieszenia orzec grzywnę, jeżeli jej wymierzenie obok kary pozbawienia
wolności na innej podstawie nie jest możliwe
2. zarządzenie wykonania kary - grzywna nie podlega wykonaniu, a kara pozbawienia wolności
ulega skróceniu o okres odpowiadający połowie liczby uiszczonych stawek dziennych grzywny
z zaokrągleniem w górę do pełnego dnia
5. obowiązki:
1. katalog:
1. informowanie sądu lub kuratora o przebiegu okresu próby,
2. przeproszenie pokrzywdzonego,
3. wykonywanie ciążącego na skazanym obowiązku łożenia na utrzymanie innej osoby,
4. wykonywanie pracy zarobkowej, nauka lub przygotowanie się do zawodu,
5. powstrzymanie się od nadużywania alkoholu lub używania innych środków odurzających,
6. poddanie się terapii uzależnień,
7. poddanie się terapii, w szczególności psychoterapii lub psychoedukacji,
8. uczestnictwo w oddziaływaniach korekcyjno-edukacyjnych,
9. powstrzymanie się od przebywania w określonych środowiskach lub miejscach,
10.powstrzymanie się od kontaktowania się z pokrzywdzonym lub innymi osobami w
określony sposób lub zbliżania się do pokrzywdzonego lub innych osób,
11.opuszczenie lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
12.inne stosowne postępowanie w okresie próby, które może zapobiec popełnieniu ponownie
przestępstwa
2. szczegóły:
1. zakaz zbliżania się - trzeba określić minimalną odległość
2. opuszczenie lokalu - sąd określa sposób kontaktu skazanego z pokrzywdzonym
3. sąd może orzec świadczenie pieniężne albo zobowiązać skazanego do naprawienia
wyrządzonej przestępstwem szkody w całości albo w części, chyba że orzekł środek
kompensacyjny
3. zasady orzekania:
1. przynajmniej jeden obowiązek
2. obowiązkowo przy zawieszeniu, jak jest środek karny to fakultatywnie
4. czas i sposób wykonania obowiązków:
1. sąd ustala po wysłuchaniu skazanego
2. na terapię musi być zgoda skazanego
3. sąd może w okresie próby ustanawiać, zmieniać i uchylać obowiązki (oprócz naprawienia
szkody)
6. dozór:
1. sąd może w okresie próby oddać skazanego pod dozór
2. obowiązkowy wobec młodocianego umyślnego, multirecydywy, seksualnego, przemocy wobec
współmieszkańca
7. wykonanie kary:
1. obligatoryjne - skazany w okresie próby popełnił podobne przestępstwo umyślne, za które
orzeczono prawomocnie PW bez warunkowego zawieszenia jej wykonania
2. obligatoryjne:
1. skazany za przestępstwo popełnione z użyciem przemocy lub groźby bezprawnej wobec
osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie ze sprawcą
27 | S t r o n a

8
2. w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, ponownie używając przemocy lub groźby
bezprawnej wobec osoby najbliższej lub innej osoby małoletniej zamieszkujących wspólnie
ze sprawcą
3. fakultatywne:
1. skazany w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił
inne przestępstwo
2. uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub
orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku
3. obligatoryjne - okoliczności z fakultatywnego po udzieleniu skazanemu upomnienia
4. fakultatywne:
1. skazany po wydaniu wyroku, lecz przed jego uprawomocnieniem się
2. rażąco narusza porządek prawny, a w szczególności gdy w tym czasie popełnił przestępstwo
5. zarządzenie przy fakultatywnym - sąd może, uwzględniając dotychczasowy przebieg próby,
a w szczególności wykonanie nałożonych obowiązków, skrócić orzeczoną karę, nie więcej
jednak niż o połowę
6. termin zarządzenia - do 6 miesięcy po okresie próby
8. nieodpłatna praca na cele społeczne:
1. warunki:
1. w okresie próby rażąco narusza porządek prawny, w szczególności gdy popełnił inne
przestępstwo niż określone w art. 75 § 1 KK
2. jeżeli uchyla się od uiszczenia grzywny, od dozoru, wykonania nałożonych obowiązków lub
orzeczonych środków karnych, środków kompensacyjnych lub przepadku
3. cele kary zostaną w ten sposób spełnione, mając na względzie wagę i rodzaj czynu
zabronionego przypisanego skazanemu
2. sąd może zamiast zarządzenia wykonania PW zamienić ją na OW lub grzywnę
3. wyłączenie stosowania:
1. obligatoryjne wykonanie
2. nie opuścił lokalu lub nie naprawił szkody
4. sąd powinien wysłuchać oskarżonego
5. zamiana nie zwalnia z obowiązku wykonania środków i przepadku
6. sprawca nie wykonuje zamienionej kary lub środków - uchylenie zmiany i zarządzenie
wykonania pozbawienia (zaliczenie już wykonanych)
7. przepisów o zamianie nie stosuje się do zawieszenia wynikającego z nadzwyczajnego
złagodzenia
Warunkowe zwolnienie:
1. warunki:
1. skazany na PW
2. postawa, właściwości i warunki osobiste, okoliczności popełnienia przestępstwa oraz
zachowanie po jego popełnieniu i w czasie odbywania kary uzasadniają przekonanie, że
skazany po zwolnieniu będzie stosował się do orzeczonego środka karnego lub
zabezpieczającego i przestrzegał porządku prawnego, w szczególności nie popełni ponownie
przestępstwa
3. czas odbycia kary:
1. min. połowa
2. recydywa – min. 2/3
3. multirecydywa – min. 3/4
4. 25 lat – min. 15 lat
5. dożywocie – min. 25 lat
6. niezależnie od powyższych, normalny i (multi)recydywa – min. 15 lat
28 | S t r o n a

8
2. sąd orzekając PW może wyznaczyć surowsze warunki
3. okres próby:
1. czas pozostały do odbycia stanowi okres próby, ale w granicach 2 - 5 lat
2. multirecydywa - 3 - 5 lat
3. 25 lat lub dożywocie - 10 lat
4. ponowne warunkowe:
1. nie może nastąpić przed odbyciem, po ponownym osadzeniu, przynajmniej roku kary
pozbawienia wolności
2. w wypadku kary 25 lat pozbawienia wolności lub kary dożywotniego pozbawienia wolności
przed odbyciem przynajmniej 5 lat kary
5. uznanie kary za odbytą:
1. w okresie próby i w ciągu 6 miesięcy od jej zakończenia nie odwołano warunkowego
zwolnienia - karę uważa się za odbytą z chwilą zwolnienia
2. kara łączna - na poczet orzeczonej kary zalicza się jedynie okres faktycznego odbywania
Zatarcie skazania:
1. 6 miesięcy po zakończeniu okresu próby
2. zamiana na OW przy zawieszeniu - zatarcie jak przy OW
3. zatarcie skazania nie może nastąpić przed wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem grzywny,
środka
Inne skrócenia:
1. ograniczenie wolności:
1. odbył przynajmniej połowę orzeczonej kary
2. przestrzegał porządku prawnego, jak również wykonał nałożone na niego obowiązki,
orzeczone środki karne, środki kompensacyjne i przepadek
3. sąd może zwolnić od reszty kary, uznając ją za wykonaną
2. środki karne:
1. sąd może po upływie połowy okresu uznać je za wykonane
2. warunek:
1. skazany przestrzegał porządku prawnego
2. środek karny był w stosunku do niego wykonywany przynajmniej przez rok
3. nie stosuje się do pijanych kierowców i przestępców przeciwko małoletnim
4. środek dożywotni:
1. skazany przestrzegał porządku prawnego
2. nie zachodzi obawa ponownego popełnienia przestępstwa podobnego do tego, za które
orzeczono środek karny
3. środek karny był w stosunku do skazanego wykonywany przynajmniej przez 15 lat
5. zakaz wstępu na imprezę:
1. po upływie połowy okresu, na który go orzeczono
2. jeżeli obowiązek był stosowany przynajmniej przez rok, a zachowanie skazanego wskazuje,
że dalsze stosowanie obowiązku nie jest niezbędne do spełnienia celów środka karnego
29 | S t r o n a

8
Zbieg przestępstw oraz łączenie kar i środków karnych
Kara łączna:
1. warunek:
1. dwa lub więcej przestępstw
2. zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych
przestępstw
3. wymierzono za nie kary tego samego rodzaju albo inne podlegające łączeniu
2. sąd orzeka karę łączną, biorąc za podstawę kary z osobna wymierzone za zbiegające się
przestępstwa
3. sąd bierze pod uwagę - cele zapobiegawcze i wychowawcze, które kara ma osiągnąć w stosunku
do skazanego, a także potrzeby w zakresie kształtowania świadomości prawnej społeczeństwa
4. wymiar kary łącznej:
1. ogólnie:
1. powyżej najwyższej z kar do ich sumy
2. max. 810 stawek grzywny, 2 lata OW lub 20 lat PW
3. jeżeli najwyższą z kar wymierzonych za poszczególne przestępstwa jest kara 810 stawek
grzywny, 2 lat OW albo 20 lat PW, dolną granicę kary łącznej przyjmuje się w tej wysokości
2. pozbawienie wolności:
1. jeśli suma wynosi 25 lat, a jedna z kar 10 lat, możliwe 25 lat
2. jeśli jedna z kar to 25 lat lub dożywocie - to jest kara łączna
3. dwie lub więcej 25 lat - dożywocie
3. grzywna:
1. sąd na nowo określa wysokość stawki
2. do najwyższej ze stawek łączonych
3. jeśli jedna z grzywien kwotowo - cała grzywna łączna kwotowo
4. jeśli jedna grzywien była zaostrzona - max. 4500 stawek lub wyżej, jeśli jedna z grzywien
była wyżej
4. ograniczenie wolności:
1. sąd określa na nowo obowiązki
2. można nałożyć nowe lub świadczenie pieniężne
5. pozbawienie z ograniczeniem:
1. przy zbiegu orzeka się PW
2. miesiąc OW = 15 dni PW
3. jeśli suma PW max. 6 miesięcy, a OW 2 lata, można orzec je łącznie (cele kary muszą być
osiągnięte)
6. warunkowe zawieszenie wykonania kary:
1. zbieg warunkowo zawieszonych i nie:
1. sąd może warunkowo zawiesić wykonanie kary łącznej w wymiarze nieprzekraczającym
roku
2. sprawca w czasie popełnienia każdego z tych przestępstw nie był skazany na PW i jest to
wystarczające do osiągnięcia wobec niego celów kary
2. zbieg warunkowo zawieszonych - sąd może orzec bez zawieszenia
3. orzekając bez zawieszenia przyjmujemy, że miesiąc zawieszenia = 15 dni bez
4. jeśli warunkowe zawieszenie wykonania kary łącznej:
1. chociażby jedna z kar podlegających łączeniu to PW z warunkowym zawieszeniem jej
wykonania orzeczona na podstawie art. 60 § 5 KK
2. kara ta nie podlega łączeniu z surowszą karą pozbawienia wolności
30 | S t r o n a

8
3. sąd może wymierzyć karę łączną pozbawienia wolności w wymiarze równym PW z
warunkowym zawieszeniem jej wykonania, orzeczonej na podstawie art 60 § 5 KK, o ile
jednocześnie stosuje warunkowe zawieszenie wykonania kary łącznej
5. zawieszając karę łączną można orzec grzywnę
6. sąd na nowo orzeka okres próby i obowiązki
7. środki karne i zabezpieczające:
1. stosuje się, chociażby orzeczono je tylko co do jednego ze zbiegających się przestępstw
2. odpowiednie stosowanie przepisów o karze łącznej
Ciąg przestępstw:
1. warunki:
1. krótkie odstępy czasu
2. wykorzystanie takiej samej sposobności
3. dwa lub więcej przestępstw
4. zanim zapadł pierwszy wyrok, chociażby nieprawomocny, co do któregokolwiek z tych
przestępstw
2. sąd orzeka jedną karę określoną w przepisie stanowiącym podstawę jej wymiaru dla każdego
z tych przestępstw, w wysokości do górnej granicy ustawowego zagrożenia zwiększonego o
połowę
Wyrok łączny:
1. wydaniu wyroku łącznego nie stoi na przeszkodzie, że poszczególne kary wymierzone za
należące do ciągu przestępstw lub zbiegające się przestępstwa zostały już w całości albo w części
wykonane
2. odpowiednio stosuje się art. 71 § 2 KK (zarządzenie wykonania kary a wykonanie grzywny)
3. można łączyć ciągi przestępstw jak karę łączną
31 | S t r o n a

8
Środki zabezpieczające
Katalog:
1. elektroniczna kontrola miejsca pobytu
2. terapia
3. terapia uzależnień
4. pobyt w zakładzie psychiatrycznym
5. zakazy i nakazy jak przy środkach karnych
Orzekanie i uchylanie środka:
1. ogólne warunki orzekania:
1. gdy jest to konieczne, aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu
zabronionego
2. inne środki prawne określone w tym kodeksie lub orzeczone na podstawie innych ustaw nie
są wystarczające
3. zakład psychiatryczny - aby zapobiec ponownemu popełnieniu przez sprawcę czynu
zabronionego o znacznej społecznej szkodliwości i tylko wtedy, gdy ustawa tak stanowi
2. szczególne warunki orzekania:
1. umorzone postępowanie przez niepoczytalność
2. skazanie w sytuacji ograniczonej poczytalności
3. przestępstwo w związku z zaburzeniami preferencji seksualnych
4. skazanie na bezwzględne PW z zaburzeniem osobowości i wysokim
prawdopodobieństwem popełnienia czynu z użyciem przemocy lub groźbą jej użycia
5. skazanie w związku z uzależnieniem
3. sąd uchyla środek zabezpieczający, gdy dalsze jego stosowanie nie jest już konieczne, albo
zmienia
4. cechy środka:
1. powinien być odpowiedni do stopnia społecznej szkodliwości czynu zabronionego, który
sprawca może popełnić, oraz prawdopodobieństwa jego popełnienia
2. powinien uwzględniać potrzeby i postępy w terapii lub terapii uzależnień
5. można orzec więcej niż jeden środek
6. czas stosowania:
1. nie określa się z góry
2. uchylając zakład psychiatryczny, sąd może orzec inne środki
3. ustalenie potrzeby stosowania środka min. na 6 miesięcy przed warunkowym zwolnieniem lub
odbyciem kary
4. środki inne niż zakład można wykonywać podczas odbywania PW
5. jeśli skazano na PW bez zawiasów i dano środek zabezpieczający - stosuje się go po odbyciu
lub zwolnieniu, chyba że ustawa stanowi inaczej
6. zachowanie sprawcy po uchyleniu środka wskazuje, że trzeba zastosować - sąd może to zrobić
max. 3 lata od uchylenia
Elektroniczna kontrola miejsca pobytu - obowiązek poddania się nieprzerwanej kontroli miejsca
swojego pobytu sprawowanej za pomocą urządzeń technicznych, w tym noszonego nadajnika.
32 | S t r o n a

8
Terapia uzależnień:
1. terapia:
1. obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce w terminach wyznaczonych przez
lekarza psychiatrę, seksuologa lub terapeutę
2. poddanie się terapii farmakologicznej zmierzającej do osłabienia popędu seksualnego,
psychoterapii lub psychoedukacji w celu poprawy jego funkcjonowania w społeczeństwie
2. terapia uzależnień:
1. obowiązek stawiennictwa we wskazanej przez sąd placówce leczenia odwykowego w terminach
wyznaczonych przez lekarza
2. poddanie się leczeniu uzależnienia od alkoholu, środka odurzającego lub innego podobnie
działającego środka
Zakład psychiatryczny:
1. oblig przy pełnej niepoczytalności, jeżeli istnieje wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca
popełni ponownie czyn zabroniony o znacznej społecznej szkodliwości w związku z chorobą
psychiczną lub upośledzeniem umysłowym
2. oblig przy ograniczonej poczytalności i skazaniu na bezwarunkowe PW, jeżeli istnieje
wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca popełni czyn zabroniony o znacznej społecznej
szkodliwości w związku z chorobą psychiczną lub upośledzeniem umysłowym
3. oblig przy przestępstwach seksualnych i skazaniu na bezwarunkowe PW, jeżeli istnieje
wysokie prawdopodobieństwo, że sprawca popełni przestępstwo przeciwko życiu, zdrowiu lub
wolności seksualnej w związku z zaburzeniem preferencji seksualnych
Nakazy i zakazy:
1. można orzec, jeśli sprawca popełnił czyn w warunkach pełnej niepoczytalności
2. orzeka się bez określenia czasu ich obowiązywania
3. sąd uchyla je, gdy ustały przyczyny ich orzeczenia
33 | S t r o n a

8
Przedawnienie
Przedawnienie karalności:
1. od czasu popełnienia przestępstwa minęło:
1. zabójstwo - 30 lat
2. inna zbrodnia - 20 lat
3. występek powyżej 5 lat - 15 lat
4. występek powyżej 3 lat - 10 lat
5. inne występki - 5 lat
6. prywatnoskargowe - 1 rok od dowiedzenia się o sprawcy, max. 3 od popełnienia
2. jeśli dokonanie przestępstwa zależy od skutku, przedawnienie liczy się od skutku
3. małoletni:
1. występki przeciwko życiu i zdrowiu małoletniego zagrożone powyżej 5 lat oraz przestępstwa
seksualne
2. przedawnienie nie może nastąpić przed 30 rokiem życia
4. przedłużenie:
1. w okresie przedawnienia wszczęto postępowanie
2. karalność publicznoskargowych ustaje z upływem 10 lat, a pozostałych - 5 lat od
zakończenia okresu przedawnienia
Przedawnienie wykonania kary:
1. nie można wykonać kary, jeśli od uprawomocnienia wyroku upłynęło:
1. PW powyżej 5 lat - 30 lat
2. PW do 5 lat - 15 lat
3. inna kara - 10 lat
2. odpowiednie stosowanie do środków karnych, kompensacyjnych i przepadku
Ogólne przepisy o przedawnieniu:
1. nie biegnie, jeśli przepis ustawy nie pozwala na wszczęcie lub dalsze prowadzenie
postępowania karnego; nie dotyczy to jednak braku wniosku albo oskarżenia prywatnego
2. nie stosuje się przedawnienia do:
1. zbrodni przeciwko pokojowi, ludzkości i przestępstw wojennych
2. umyślnego przestępstwa: zabójstwa, ciężkiego uszkodzenia ciała, ciężkiego uszczerbku na
zdrowiu lub pozbawienia wolności łączonego ze szczególnym udręczeniem, popełnionego
przez funkcjonariusza publicznego w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
34 | S t r o n a

8
Zatarcie skazania
Zatarcie skazania:
1. z chwilą zatarcia skazania uważa się je za niebyłe; wpis o skazaniu usuwa się z rejestru skazanych
2. nie ulega zatarciu - skazanie na PW bez warunkowego zawieszenia jej wykonania za przestępstwo
przeciwko wolności seksualnej i obyczajności, jeżeli pokrzywdzony był małoletnim poniżej lat 15
3. warunki:
1. PW - 10 lat od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania
2. PW do 3 lat - sąd na wniosek może zatrzeć po 5 latach
3. OW - 3 lata od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania
4. grzywna - 1 rok od wykonania, darowania lub przedawnienia wykonania
5. odstąpienie od wymierzenia kary - 1 rok od prawomocnego orzeczenia
4. zatarcie nie może nastąpić przed wykonaniem, darowaniem lub przedawnieniem środka
5. zbieg skazań:
1. sprawcę skazano za dwa lub więcej nie pozostających w zbiegu przestępstw, jak również
jeżeli skazany po rozpoczęciu, lecz przed upływem, okresu wymaganego do zatarcia skazania
ponownie popełnił przestępstwo
2. dopuszczalne jest tylko jednoczesne zatarcie wszystkich skazań
35 | S t r o n a

8
Odpowiedzialność za przestępstwa popełnione za granicą
Zakres zastosowania:
1. ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego, który popełnił przestępstwo za
granicą
2. cudzoziemcy:
1. ustawę karną polską stosuje się do cudzoziemca, który popełnił za granicą czyn zabroniony
skierowany przeciwko interesom RP, obywatela polskiego, polskiej osoby prawnej lub polskiej
jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej oraz do cudzoziemca, który popełnił
za granicą przestępstwo o charakterze terrorystycznym
2. ustawę karną polską stosuje się w razie popełnienia przez cudzoziemca za granicą czynu
zabronionego innego niż wymieniony wyżej, jeżeli czyn zabroniony jest w ustawie karnej
polskiej zagrożony karą przekraczającą 2 lata PW, a sprawca przebywa na terytorium RP i nie
postanowiono go wydać
Czyn popełniony za granicą:
1. warunkiem odpowiedzialności za czyn popełniony za granicą jest uznanie takiego czynu za
przestępstwo również przez ustawę obowiązującą w miejscu jego popełnienia
2. powyższy warunek nie ma zastosowania do polskiego funkcjonariusza publicznego, który
pełniąc służbę za granicą popełnił tam przestępstwo w związku z wykonywaniem swoich funkcji,
ani do osoby, która popełniła przestępstwo w miejscu nie podlegającym żadnej władzy
państwowej
3. zachodzą różnice między ustawą polską a ustawą obowiązującą w miejscu popełnienia czynu - sąd
może uwzględnić te różnice na korzyść sprawcy
Bezwzględne stosowanie ustawy polskiej:
1. przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu wewnętrznemu lub zewnętrznemu RP
2. przestępstwa przeciwko polskim urzędom lub funkcjonariuszom publicznym oraz przestępstwa
wyłudzenia poświadczenia nieprawdy od polskiego funkcjonariusza publicznego lub innej osoby
uprawnionej na podstawie prawa polskiego do wystawienia dokumentu
3. przestępstwa przeciwko istotnym polskim interesom gospodarczym
4. przestępstwa fałszywych zeznań, złożenia fałszywego oświadczenia, opinii lub tłumaczenia,
posłużenia się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby, poświadczającym nieprawdę
lub fałszywym - wobec urzędu polskiego
5. przestępstwa, z którego została osiągnięta, chociażby pośrednio, korzyść majątkowa na terytorium
RP
Umowy międzynarodowe - niezależnie od przepisów obowiązujących w miejscu popełnienia
przestępstwa, ustawę karną polską stosuje się do obywatela polskiego oraz cudzoziemca, którego nie
postanowiono wydać, w razie popełnienia przez niego za granicą przestępstwa, do którego ścigania RP
jest zobowiązana na mocy umowy międzynarodowej, lub przestępstwa określonego w Rzymskim Statucie
Międzynarodowego Trybunału Karnego.
36 | S t r o n a

8
Ukaranie za granicą:
1. orzeczenie zapadłe za granicą nie stanowi przeszkody do wszczęcia lub prowadzenia
postępowania karnego o ten sam czyn zabroniony przed sądem polskim
2. sąd zalicza na poczet orzeczonej kary okres rzeczywistego pozbawienia wolności za granicą
oraz wykonywaną tam karę, uwzględniając różnice zachodzące między tymi karami, ale nie stosuje
się:
1. jeżeli wyrok skazujący zapadły za granicą został przejęty do wykonania na terytorium RP, jak
również wtedy, gdy orzeczenie zapadłe za granicą dotyczy przestępstwa, w związku z którym
nastąpiło przekazanie ścigania lub wydanie sprawcy z terytorium RP
2. do orzeczeń międzynarodowych trybunałów karnych działających na podstawie wiążącego RP
prawa międzynarodowego
3. do prawomocnych orzeczeń sądów lub innych organów państw obcych kończących
postępowanie karne, jeżeli wynika to z wiążącej RP umowy międzynarodowej
3. nastąpiło przejęcie obywatela polskiego, skazanego prawomocnie przez sąd obcego
państwa, do wykonania wyroku na terytorium RP - sąd określa według polskiego prawa
kwalifikację prawną czynu oraz podlegającą wykonaniu karę lub inny środek przewidziany w tej
ustawie; podstawę określenia kary lub środka podlegającego wykonaniu stanowi wyrok wydany
przez sąd państwa obcego, kara grożąca za taki czyn w polskim prawie, okres rzeczywistego
pozbawienia wolności za granicą oraz wykonana tam kara lub inny środek, z uwzględnieniem
różnic na korzyść skazanego
Zasada wzajemnego uznawania orzeczeń sądowych:
1. wyrokiem skazującym jest również prawomocne orzeczenie skazujące za popełnienie przestępstwa
wydane przez sąd właściwy w sprawach karnych w państwie członkowskim UE, chyba że według
ustawy karnej polskiej czyn nie stanowi przestępstwa, sprawca nie podlega karze albo orzeczono
karę nieznaną ustawie
2. w razie skazania przez sąd w sprawach stosowania nowej ustawy karnej, która weszła w życie po
wydaniu wyroku skazującego oraz zatarcia skazania stosuje się ustawę obowiązującą w miejscu
skazania - przepisu o zbiegu skazań przy zatarciu nie stosuje się
37 | S t r o n a

8
Objaśnienie wyrażeń ustawowych
Czyn zabroniony - zachowanie o znamionach określonych w ustawie karnej.
Ocena stopnia społecznej szkodliwości - sąd bierze pod uwagę rodzaj i charakter naruszonego dobra,
rozmiary wyrządzonej lub grożącej szkody, sposób i okoliczności popełnienia czynu, wagę naruszonych
przez sprawcę obowiązków, jak również postać zamiaru, motywację sprawcy, rodzaj naruszonych reguł
ostrożności i stopień ich naruszenia.
Przestępstwa podobne - przestępstwa należące do tego samego rodzaju; przestępstwa z zastosowaniem
przemocy lub groźby jej użycia albo przestępstwa popełnione w celu osiągnięcia korzyści majątkowej
uważa się za przestępstwa podobne.
Korzyść majątkowa lub osobista - korzyść zarówno dla siebie, jak i dla kogo innego.
Mienie znacznej wartości - mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego
przekracza 200 000 złotych.
Mienie wielkiej wartości - mienie, którego wartość w czasie popełnienia czynu zabronionego
przekracza 1 000 000 złotych.
Szkoda:
1. "znaczna szkoda" oraz "znaczna wartość" - odpowiednie stosowanie mienia znacznej wartości
2. "szkoda w wielkich rozmiarach" - odpowiednie stosowanie mienia wielkiej wartości
Rzecz ruchoma, przedmiot - jest nim także:
1. polski albo obcy pieniądz
2. inny środek płatniczy
3. środek pieniężny zapisany na rachunku
4. dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający obowiązek wypłaty
kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie uczestnictwa w spółce
Kradzież szczególnie zuchwała - kradzież, której sprawca:
1. swoim zachowaniem wykazuje postawę lekceważącą lub wyzywającą wobec posiadacza rzeczy
lub innych osób
2. używa przemocy innego rodzaju niż przemoc wobec osoby, w celu zawładnięcia mieniem
3. kradnie mienie ruchome znajdujące się bezpośrednio na osobie lub w noszonym przez nią
ubraniu albo przenoszone lub przemieszczane przez tę osobę w warunkach bezpośredniego
kontaktu lub znajdujące się w przedmiotach przenoszonych lub przemieszczanych w takich
warunkach
Młodociany - sprawca, który w chwili popełnienia czynu zabronionego nie ukończył 21 lat i w czasie
orzekania w pierwszej instancji 24 lat.
Osoba najbliższa - małżonek, wstępny, zstępny, rodzeństwo, powinowaty w tej samej linii lub stopniu,
osoba pozostająca w stosunku przysposobienia oraz jej małżonek, a także osoba pozostająca we
wspólnym pożyciu.
38 | S t r o n a

8
Groźba bezprawna:
1. groźba, o której mowa w art. 190 KK
2. groźba spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może
zostać nałożona administracyjna kara pieniężna
3. groźba rozgłoszenia wiadomości uwłaczającej czci zagrożonego lub jego osoby najbliższej
4. nie stanowi groźby:
1. zapowiedź spowodowania postępowania karnego lub innego postępowania, w którym może
zostać nałożona administracyjna kara pieniężna
2. jeżeli ma ona jedynie na celu ochronę prawa naruszonego przestępstwem lub zachowaniem
zagrożonym administracyjną karą pieniężną
Funkcjonariusz publiczny:
1. Prezydent RP
2. poseł, senator, radny
3. poseł do Parlamentu Europejskiego
4. sędzia, ławnik, prokurator, funkcjonariusz finansowego organu postępowania
przygotowawczego lub organu nadrzędnego nad finansowym organem postępowania
przygotowawczego, notariusz, komornik, kurator sądowy, syndyk, nadzorca sądowy i zarządca,
osoba orzekająca w organach dyscyplinarnych działających na podstawie ustawy
5. osoba będąca pracownikiem administracji rządowej, innego organu państwowego lub
samorządu terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba w
zakresie, w którym uprawniona jest do wydawania decyzji administracyjnych
6. osoba będąca pracownikiem organu kontroli państwowej lub organu kontroli samorządu
terytorialnego, chyba że pełni wyłącznie czynności usługowe
7. osoba zajmująca kierownicze stanowisko w innej instytucji państwowej
8. funkcjonariusz organu powołanego do ochrony bezpieczeństwa publicznego albo
funkcjonariusz Służby Więziennej
9. osoba pełniąca czynną służbę wojskową (wyjątek - terytorialna służba wojskowa pełniona
dyspozycyjnie)
10. pracownik międzynarodowego trybunału karnego, chyba że pełni wyłącznie czynności
usługowe
Dokument - każdy przedmiot lub inny zapisany nośnik informacji, z którym jest związane określone
prawo, albo który ze względu na zawartą w nim treść stanowi dowód prawa, stosunku prawnego lub
okoliczności mającej znaczenie prawne.
Faktura - dokument, o którym mowa w art. 2 pkt 31 ustawy o podatku od towarów i usług.
Statek wodny - za statek wodny uważa się także stałą platformę umieszczoną na szelfie kontynentalnym.
Stan nietrzeźwości:
1. zawartość alkoholu we krwi przekracza 0,5 promila albo prowadzi do stężenia przekraczającego
tę wartość lub
2. zawartość alkoholu w 1 dm[3] wydychanego powietrza przekracza 0,25 mg albo prowadzi do
stężenia przekraczającego tę wartość
Żołnierz - osoba pełniąca czynną służbę wojskową (wyjątek - terytorialna służba wojskowa pełniona
dyspozycyjnie).
Rozkaz - polecenie określonego działania lub zaniechania wydane służbowo żołnierzowi przez
przełożonego lub uprawnionego żołnierza starszego stopniem.
39 | S t r o n a

8
Osoba pełniąca funkcję publiczną - funkcjonariusz publiczny, członek organu samorządowego, osoba
zatrudniona w jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi, chyba że wykonuje
wyłącznie czynności usługowe, a także inna osoba, której uprawnienia i obowiązki w zakresie działalności
publicznej są określone lub uznane przez ustawę lub wiążącą RP umowę międzynarodową.
Przestępstwo o charakterze terrorystycznym:
1. czyn zabroniony zagrożony PW, której górna granica wynosi co najmniej 5 lat
2. popełniony w celu:
1. poważnego zastraszenia wielu osób,
2. zmuszenia organu władzy publicznej RP lub innego państwa albo organu organizacji
międzynarodowej do podjęcia lub zaniechania określonych czynności,
3. wywołania poważnych zakłóceń w ustroju lub gospodarce RP, innego państwa lub
organizacji międzynarodowej
3. groźba popełnienia takiego czynu
Występek o charakterze chuligańskim:
1. występek polegający na umyślnym zamachu na zdrowie, na wolność, na cześć lub nietykalność
cielesną, na bezpieczeństwo powszechne, na działalność instytucji państwowych lub samorządu
terytorialnego, na porządek publiczny, albo na umyślnym niszczeniu, uszkodzeniu lub czynieniu
niezdatną do użytku cudzej rzeczy
2. jeżeli sprawca działa publicznie i bez powodu albo z oczywiście błahego powodu
3. okazując przez to rażące lekceważenie porządku prawnego
Handel ludźmi:
1. werbowanie, transport, dostarczanie, przekazywanie, przechowywanie lub przyjmowanie osoby
2. z zastosowaniem:
1. przemocy lub groźby bezprawnej,
2. uprowadzenia,
3. podstępu,
4. wprowadzenia w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego pojmowania
przedsiębranego działania,
5. nadużycia stosunku zależności, wykorzystania krytycznego położenia lub stanu bezradności,
6. udzielenia albo przyjęcia korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy osobie
sprawującej opiekę lub nadzór nad inną osobą
3. w celu jej wykorzystania, nawet za jej zgodą, w szczególności w prostytucji, pornografii lub innych
formach seksualnego wykorzystania, w pracy lub usługach o charakterze przymusowym, w
żebractwie, w niewolnictwie lub innych formach wykorzystania poniżających godność człowieka
albo w celu pozyskania komórek, tkanek lub narządów wbrew przepisom ustawy. Jeżeli
zachowanie sprawcy dotyczy małoletniego, stanowi ono handel ludźmi, nawet gdy nie zostały
użyte metody lub środki wymienione w pkt 1-6
Niewolnictwo - jest stanem zależności, w którym człowiek jest traktowany jak przedmiot własności.
Adopcja - nabycie władzy rodzicielskiej nad dzieckiem przez inną osobę niż ta, od której dziecko
pochodzi.
Ocena rozmiaru działalności przedsiębiorstwa - sąd bierze pod uwagę wartość przedsiębiorstwa.
40 | S t r o n a

8
Stosunek do ustaw szczególnych
Przepisy części ogólnej kodeksu karnego stosuje się do innych ustaw przewidujących
odpowiedzialność karną, chyba że ustawy te wyraźnie wyłączają ich zastosowanie.
41 | S t r o n a

8
Część szczególna
Przestępstwa przeciwko pokojowi, ludzkości oraz przestępstwa wojenne
Wojna napastnicza (art. 117)
Czynność sprawcza kto wszczyna lub prowadzi wojnę napastniczą

Zagrożenie PW min 12 lat, 25 lat lub dożywotnie PW
kto publicznie nawołuje do wszczęcia wojny napastniczej lub publicznie
Czynność sprawcza
pochwala wszczęcie lub prowadzenie takiej wojny
Zagrożenie PW od 3 miesięcy do 5 lat
Eksterminacja (art. 118)
kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej,

rasowej, politycznej, wyznaniowej lub grupy o określonym światopoglądzie,
Czynność sprawcza
dopuszcza się zabójstwa albo powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu osoby
należącej do takiej grupy
kto, w celu określonym wyżej, stwarza dla osób należących do takiej grupy
warunki życia grożące jej biologicznym wyniszczeniem, stosuje środki
Czynność sprawcza
mające służyć do wstrzymania urodzeń w obrębie grupy lub przymusowo
odbiera dzieci osobom do niej należącym
Zagrożenie PW min. 5 lat albo 25 lat
Zamach przeciwko ludzkości (art. 118a)
kto, biorąc udział w masowym zamachu lub choćby w jednym z

powtarzających się zamachów skierowanych przeciwko grupie ludności
podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:
• dopuszcza się zabójstwa
Czynność sprawcza • powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka
• stwarza dla osób należących do grupy ludności warunki życia grożące
ich biologicznej egzystencji, w szczególności przez pozbawienie
dostępu do żywności lub opieki medycznej, które są obliczone na ich
wyniszczenie
Czynność sprawcza podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:
• powoduje oddanie osoby w stan niewolnictwa lub utrzymuje ją w
tym stanie
42 | S t r o n a

8
• pozbawia osobę wolności na czas przekraczający 7 dni lub ze
szczególnym udręczeniem
• stosuje tortury lub poddaje osobę okrutnemu lub nieludzkiemu
traktowaniu
• dopuszcza się zgwałcenia albo stosując przemoc, groźbę bezprawną
lub podstęp w inny sposób narusza wolność seksualną osoby
• stosując przemoc lub groźbę bezprawną powoduje zajście przez
kobietę w ciążę w zamiarze wpłynięcia na skład etniczny grupy
ludności lub dokonania innych poważnych naruszeń prawa
międzynarodowego
• pozbawia osobę wolności i odmawia udzielenia informacji
dotyczących tej osoby lub miejsca jej pobytu lub przekazuje
nieprawdziwe informacje dotyczące tej osoby lub miejsca jej pobytu,
w zamiarze pozbawienia takiej osoby ochrony prawnej przez dłuższy
okres
podjętych w celu wykonania lub wsparcia polityki państwa lub organizacji:
• naruszając prawo międzynarodowe zmusza osoby do zmiany ich
zgodnego z prawem miejsca zamieszkania
Czynność sprawcza • dopuszcza się poważnego prześladowania grupy ludności z
powodów uznanych za niedopuszczalne na podstawie prawa
międzynarodowego, w szczególności politycznych, rasowych,
narodowych, etnicznych, kulturowych, wyznaniowych lub z powodu
bezwyznaniowości, światopoglądu lub płci, powodując pozbawienie
praw podstawowych
Zagrożenie PW min. 3 lata
Przemoc i groźba bezprawna (art. 119)
kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną wobec grupy osób lub
Czynność sprawcza poszczególnej osoby z powodu jej przynależności narodowej, etnicznej,
rasowej, politycznej, wyznaniowej lub z powodu jej bezwyznaniowości
Stosowanie środków masowej zagłady (art. 120)
Czynność sprawcza kto stosuje środek masowej zagłady zakazany przez prawo międzynarodowe
Zagrożenie PW min. 10 lat, 25 lat albo dożywotnie PW
43 | S t r o n a

8
Wytwarzanie środków masowej zagłady (art. 121)
kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy,

wytwarza, gromadzi, nabywa, zbywa, przechowuje, przewozi lub przesyła
Czynność sprawcza środki masowej zagłady lub środki walki bądź prowadzi badania mające na
celu wytwarzanie lub stosowanie takich środków albo dopuszcza do
popełnienia tego czynu
Zagrożenie PW od 1 roku do 10 lat
Niedopuszczalne ataki i sposoby walki (art. 122)
kto w czasie działań zbrojnych atakuje miejscowość lub obiekt niebroniony,

Czynność sprawcza strefę sanitarną, zdemilitaryzowaną lub zneutralizowaną albo stosuje inny
sposób walki zakazany przez prawo międzynarodowe
Zagrożenie PW min. 5 lat lub 25 lat
kto w czasie działań zbrojnych stosuje środek walki zakazany przez prawo
Czynność sprawcza
międzynarodowe
Zamach (art. 123)
kto, naruszając prawo międzynarodowe, dopuszcza się zabójstwa wobec:

• osób, które składając broń lub nie dysponując środkami obrony
poddały się
• rannych, chorych, rozbitków, personelu medycznego lub osób
Czynność sprawcza duchownych
• jeńców wojennych
• ludności cywilnej obszaru okupowanego, zajętego lub na którym
toczą się działania zbrojne, albo innych osób korzystających w czasie
działań zbrojnych z ochrony międzynarodowej
Zagrożenie PW min. 12 lat, 25 lat lub dożywotnie PW
kto, naruszając prawo międzynarodowe, powoduje u osób wymienionych
wyżej ciężki uszczerbek na zdrowiu, poddaje te osoby torturom, okrutnemu
lub nieludzkiemu traktowaniu, dokonuje na nich, nawet za ich zgodą,
Czynność sprawcza
eksperymentów poznawczych, używa ich do ochraniania swoją obecnością
określonego terenu lub obiektu przed działaniami zbrojnymi albo własnych
oddziałów lub zatrzymuje jako zakładników
44 | S t r o n a

8
Inne naruszenie prawa międzynarodowego (art. 124)
kto, naruszając prawo międzynarodowe, zmusza osoby wymienione w art.

123 § 1 KK do służby w nieprzyjacielskich siłach zbrojnych lub do
uczestnictwa w działaniach zbrojnych skierowanych przeciwko własnemu
krajowi, stosuje kary cielesne, przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem
doprowadza te osoby do obcowania płciowego, poddania się innej czynności
seksualnej albo do wykonania takiej czynności, dopuszcza się zamachu na
Czynność sprawcza
godność osobistą, w szczególności poniżającego i upokarzającego
traktowania, pozbawia wolności, pozbawia prawa do niezawisłego i
bezstronnego sądu albo ogranicza prawo tych osób do obrony w
postępowaniu karnym, ogłasza prawa lub roszczenia obywateli strony
przeciwnej za wygasłe, zawieszone lub niedopuszczalne do dochodzenia
przed sądem
kto, naruszając prawo międzynarodowe, opóźnia repatriację jeńców
wojennych lub osób cywilnych, dokonuje przemieszczenia, przesiedlenia lub
Czynność sprawcza
deportacji ludności cywilnej, wciela, werbuje do sił zbrojnych osoby poniżej
18 roku życia lub faktycznie używa takich osób w działaniach zbrojnych
Zamach na dobra kultury (art. 125)
kto, na obszarze okupowanym, zajętym lub na którym toczą się działania

Czynność sprawcza zbrojne, naruszając prawo międzynarodowe, niszczy, uszkadza, zabiera lub
przywłaszcza mienie albo dobro kultury
czyn dotyczy mienia znacznej wartości albo dobra o szczególnym znaczeniu
Typ kwalifikowany
dla kultury
Użycie znaków (art. 126)
kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem

Czynność sprawcza
międzynarodowym znaku Czerwonego Krzyża lub Czerwonego Półksiężyca
Zagrożenie PW do 3 lat
kto w czasie działań zbrojnych używa niezgodnie z prawem
międzynarodowym znaku ochronnego dla dóbr kultury lub innego znaku
Czynność sprawcza chronionego przez prawo międzynarodowe albo posługuje się flagą
państwową lub odznaką wojskową nieprzyjaciela, państwa neutralnego albo
organizacji lub komisji międzynarodowej
45 | S t r o n a

8
Publiczne nawoływanie do przestępstwa (art. 126a)
kto publicznie nawołuje do popełnienia czynu określonego w art. 118, 118a,

Czynność sprawcza 119 § 1, art. 120-125 KK lub publicznie pochwala popełnienie czynu
określonego w tych przepisach
Niedopełnienie obowiązku kontroli (art. 126b)
kto, nie dopełniając obowiązku należytej kontroli, dopuszcza do popełnienia

Czynność sprawcza czynu określonego w art. 117 § 3, art. 118, 118a, 119 § 1, art. 120-126a KK
przez osobę pozostającą pod jego faktyczną władzą lub kontrolą
Zagrożenie kara jak w przytoczonych przepisach
Nieumyślność sprawca działa nieumyślnie
Przygotowanie do przestępstwa (art. 126c)
kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 117, art. 118

Przygotowanie
lub art. 120 KK
kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 118a § 1 lub §
Przygotowanie
2, art. 122 lub art. 123 KK
kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 124 § 1 lub art.
Przygotowanie
125 KK
46 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko Rzeczypospolitej Polskiej
Zamach stanu (art. 127)
kto, mając na celu pozbawienie niepodległości, oderwanie części obszaru lub

zmianę przemocą konstytucyjnego ustroju RP, podejmuje w porozumieniu
Czynność sprawcza
z innymi osobami działalność zmierzającą bezpośrednio do
urzeczywistnienia tego celu
Przygotowanie kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstwa określonego wyżej
Zmierzanie do dokonania zamachu (art. 128)
kto, w celu usunięcia przemocą konstytucyjnego organu RP podejmuje

Czynność sprawcza
działalność zmierzającą bezpośrednio do urzeczywistnienia tego celu
kto przemocą lub groźbą bezprawną wywiera wpływ na czynności urzędowe
Czynność sprawcza
konstytucyjnego organu RP
Zdrada dyplomatyczna (art. 129)
kto, będąc upoważniony do występowania w imieniu RP w stosunkach z

Czynność sprawcza
rządem obcego państwa lub zagraniczną organizacją, działa na szkodę RP
Szpiegostwo (art. 130)
Czynność sprawcza kto bierze udział w działalności obcego wywiadu przeciwko RP

kto, biorąc udział w obcym wywiadzie albo działając na jego rzecz, udziela
Czynność sprawcza temu wywiadowi wiadomości, których przekazanie może wyrządzić szkodę
RP
Czynność sprawcza kto, w celu udzielenia obcemu wywiadowi wiadomości określonych wyżej,
gromadzi je lub przechowuje, wchodzi do systemu informatycznego w celu
47 | S t r o n a

8
ich uzyskania albo zgłasza gotowość działania na rzecz obcego wywiadu
przeciwko RP
Czynność sprawcza kto działalność obcego wywiadu organizuje lub nią kieruje
Czynny żal:
1. nie podlega karze za usiłowanie:
1. przestępstwa z art. 127 § 1, art. 128 § 1 lub art. 130 § 1 lub 2 KK
2. kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i ujawnił wobec organu powołanego do
ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnionego czynu
3. art. 17 § 2 KK stosuje się odpowiednio
2. nie podlega karze za przestępstwo:
1. art. 128 § 2, art. 129 lub w art. 130 § 3 KK
2. kto dobrowolnie poniechał dalszej działalności i podjął istotne starania zmierzające do
zapobieżenia popełnieniu zamierzonego czynu zabronionego oraz
3. ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności
popełnionego czynu
Dezinformacja (art. 132)
kto, oddając usługi wywiadowcze RP, wprowadza w błąd polski organ

państwowy przez dostarczanie podrobionych lub przerobionych
Czynność sprawcza
dokumentów lub innych przedmiotów albo przez ukrywanie prawdziwych
lub udzielanie fałszywych wiadomości mających istotne znaczenie dla RP
Znieważenie (art. 133)
Czynność sprawcza kto publicznie znieważa Naród lub RP

Zamach na Prezydenta (art. 134)
Czynność sprawcza kto dopuszcza się zamachu na życie Prezydenta RP

Zagrożenie PW min. 12 lat, 25 lat lub dożywotnie PW
Napaść i znieważenie Prezydenta (art. 135)
Czynność sprawcza kto dopuszcza się czynnej napaści na Prezydenta RP

Czynność sprawcza kto publicznie znieważa Prezydenta RP
Zagrożenie PW do lat 3
48 | S t r o n a

8
Napaść i znieważenie przedstawiciela obcego państwa (art. 136)
kto na terytorium RP dopuszcza się czynnej napaści na głowę obcego

państwa lub akredytowanego szefa przedstawicielstwa dyplomatycznego
Czynność sprawcza
takiego państwa albo osobę korzystającą z podobnej ochrony na mocy
ustaw, umów lub powszechnie uznanych zwyczajów międzynarodowych
Czynność sprawcza kto na terytorium RP publicznie znieważa osobę określoną wyżej
kto na terytorium RP dopuszcza się czynnej napaści na osobę należącą do
personelu dyplomatycznego przedstawicielstwa obcego państwa albo
Czynność sprawcza
urzędnika konsularnego obcego państwa, w związku z pełnieniem przez nich
obowiązków służbowych
Czynność sprawcza kto na terytorium RP publicznie znieważa osobę określoną wyżej
Zagrożenie Grzywna, OW, PW do 1 roku
Znaki państwowe (art. 137)
kto publicznie znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar,

Czynność sprawcza
chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwowy
kto na terytorium RP znieważa, niszczy, uszkadza lub usuwa godło, sztandar,
chorągiew, banderę, flagę lub inny znak państwa obcego, wystawione
Czynność sprawcza
publicznie przez przedstawicielstwo tego państwa lub na zarządzenie
polskiego organu władzy
Zasada wzajemności:
1. art. 136 (znieważenie i napaść na przedstawiciela obcego państwa) oraz art. 137 § 2 (niszczenie
cudzej flagi itd.) stosuje się tylko wtedy, gdy państwo obce zapewnia wzajemność
2. art. 127 (zamach stanu), 128 (zmierzanie do zamachu), 130 (szpiegostwo) i 131 (czynny żal) -
stosuje się odpowiednio, jeśli:
1. czyn zabroniony popełniono na szkodę państwa sojuszniczego
2. państwo to zapewnia wzajemność
Przepadek:
1. sprawy z art. 127, 128 i 130 KK
2. sąd może orzec przepadek przedmiotów również wtedy, gdy przedmioty nie stanowią własności
sprawcy
49 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko obronności
Zamach terrorystyczny (art. 140)
kto, w celu osłabienia mocy obronnej RP, dopuszcza się gwałtownego

Czynność sprawcza zamachu na jednostkę Sił Zbrojnych RP, niszczy lub uszkadza obiekt albo
urządzenie o znaczeniu obronnym
następstwem czynu jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu
Typ kwalifikowany
wielu osób
Zagrożenie PW od 2 lat do 12 lat
Przygotowanie kto czyni przygotowania do tego przestępstwa
w sprawie sąd może orzec przepadek przedmiotów również wtedy, gdy
Przepadek
przedmioty nie stanowią własności sprawcy
Służba w obcym wojsku (art. 141)
kto, będąc obywatelem polskim, przyjmuje bez zgody właściwego organu

Czynność sprawcza
obowiązki wojskowe w obcym wojsku lub w obcej organizacji wojskowej
nie popełnia przestępstwa obywatel polski będący równocześnie
Wyłączenie obywatelem innego państwa, jeżeli zamieszkuje na jego terytorium i pełni
tam służbę wojskową
kto przyjmuje obowiązki w zakazanej przez prawo międzynarodowe
Czynność sprawcza
wojskowej służbie najemnej
Zaciąg do obcego wojska (art. 142)
kto, wbrew przepisom ustawy, prowadzi zaciąg obywateli polskich lub

Czynność sprawcza przebywających w RP cudzoziemców do służby wojskowej w obcym wojsku
lub w obcej organizacji wojskowej
kto prowadzi zaciąg obywateli polskich lub przebywających w RP
cudzoziemców do służby w zakazanej przez prawo międzynarodowe
Czynność sprawcza
wojskowej służbie najemnej albo taką służbę najemną opłaca, organizuje,
szkoli lub wykorzystuje
50 | S t r o n a

8
Uchylanie się od służby (art. 143)
kto, w celu uzyskania zwolnienia od obowiązku służby wojskowej albo

odroczenia tej służby, powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny
Czynność sprawcza spowodował u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 KK
albo w tym celu używa podstępu dla wprowadzenia w błąd właściwego
organu
kto, w celu ułatwienia innej osobie zwolnienia od obowiązku służby
wojskowej albo odroczenia tej służby, za jej zgodą powoduje u niej skutek
Czynność sprawcza
określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 KK albo w tym celu używa podstępu
dla wprowadzenia w błąd właściwego organu
kto dopuszcza się powyższych czynów, jeżeli obowiązek dotyczy służby
Typ uprzywilejowany
zastępującej służbę wojskową
Zagrożenie Grzywna, OW albo PW do 2 lat
Uchylanie się od poboru (art. 144)
kto, będąc powołanym do pełnienia czynnej służby wojskowej, nie zgłasza

Czynność sprawcza
się do odbywania tej służby w określonym terminie i miejscu
Typ uprzywilejowany wypadek mniejszej wagi
Zagrożenie Grzywna, OW albo PW do 1 roku
kto nie zgłasza się do odbywania służby zastępującej służbę wojskową w
Typ uprzywilejowany
warunkach określonych wyżej
Zagrożenie Grzywna albo OW
Uchylanie się od służby zastępczej (art. 145)
kto, odbywając służbę zastępującą służbę wojskową:

• odmawia pełnienia tej służby, złośliwie lub uporczywie odmawia
wykonania obowiązku wynikającego z tej służby albo polecenia w
sprawach służbowych
Czynność sprawcza • w celu częściowego lub zupełnego uchylenia się od tej służby albo
wykonania obowiązku wynikającego z tej służby:
o powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował
u niego skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1 KK
o używa podstępu dla wprowadzenia w błąd przełożonego
51 | S t r o n a

8
kto, pełniąc służbę określoną wyżej, samowolnie opuszcza wyznaczone
Czynność sprawcza miejsce wykonywania obowiązków służbowych lub samowolnie poza nim
pozostaje
sprawca czynu zabronionego określonego wyżej (opuszczenie miejsca)
opuszcza, w celu trwałego uchylenia się od tej służby, wyznaczone miejsce
Typ kwalifikowany
wykonywania obowiązków służbowych albo w takim celu poza nimi
pozostaje
jeżeli sprawca dobrowolnie powrócił, a jego nieobecność trwała nie dłużej
Modyfikacja kary niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet
odstąpić od jej wymierzenia
Niezdolność do służby:
1. sprawca przestępstwa określonego w art. 143 § 1 lub w art. 144 lub 145 KK w chwili czynu był
niezdolny do pełnienia służby wojskowej
2. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia
52 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko życiu i zdrowiu
Zabójstwo (art. 148)
Czynność sprawcza kto zabija człowieka

kto zabija człowieka:
• ze szczególnym okrucieństwem
Typ kwalifikowany • w związku z wzięciem zakładnika, zgwałceniem albo rozbojem
• w wyniku motywacji zasługującej na szczególne potępienie
• z użyciem materiałów wybuchowych
kto jednym czynem zabija więcej niż jedną osobę lub był wcześniej
prawomocnie skazany za zabójstwo oraz sprawca zabójstwa funkcjonariusza
Typ kwalifikowany publicznego popełnionego podczas lub w związku z pełnieniem przez niego
obowiązków służbowych związanych z ochroną bezpieczeństwa ludzi lub
ochroną bezpieczeństwa lub porządku publicznego
kto zabija człowieka pod wpływem silnego wzburzenia usprawiedliwionego
Typ uprzywilejowany
okolicznościami
Dzieciobójstwo (art. 149)
Czynność sprawcza matka, która zabija dziecko w okresie porodu pod wpływem jego przebiegu
Zabójstwo eutanatyczne (art. 150)
Czynność sprawcza kto zabija człowieka na jego żądanie i pod wpływem współczucia dla niego
w wyjątkowych wypadkach sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
Modyfikacja kary
kary, a nawet odstąpić od jej wymierzenia
Namowa i pomoc w samobójstwie (art. 151)
kto namową lub przez udzielenie pomocy doprowadza człowieka do

Czynność sprawcza
targnięcia się na własne życie
53 | S t r o n a

8
Przerwanie ciąży za zgodą (art. 152)
Czynność sprawcza kto za zgodą kobiety przerywa jej ciążę z naruszeniem przepisów ustawy
kto udziela kobiecie ciężarnej pomocy w przerwaniu ciąży z naruszeniem
Czynność sprawcza
przepisów ustawy lub ją do tego nakłania
dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza
Typ kwalifikowany
organizmem kobiety ciężarnej (dla obu czynów)
Przerwanie ciąży bez zgody (art. 153)
kto stosując przemoc wobec kobiety ciężarnej lub w inny sposób bez jej
Czynność sprawcza zgody przerywa ciążę albo przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem
doprowadza kobietę ciężarną do przerwania ciąży
dziecko poczęte osiągnęło zdolność do samodzielnego życia poza
Typ kwalifikowany
organizmem kobiety ciężarnej
Skutek – śmierć kobiety (art. 154)
następstwem czynu określonego w art. 152 § 1 lub 2 KK jest śmierć kobiety

Typ kwalifikowany
ciężarnej
następstwem czynu określonego w art. 152 § 3 lub w art. 153 KK jest śmierć
Typ kwalifikowany
kobiety ciężarnej
Nieumyślne spowodowanie śmierci (art. 155)
Czynność sprawcza kto nieumyślnie powoduje śmierć człowieka

54 | S t r o n a

8
Ciężki uszczerbek na zdrowiu (art. 156)
kto powoduje ciężki uszczerbek na zdrowiu w postaci:

• pozbawienia człowieka wzroku, słuchu, mowy, zdolności płodzenia
• innego ciężkiego kalectwa, ciężkiej choroby nieuleczalnej lub
Czynność sprawcza długotrwałej, choroby realnie zagrażającej życiu, trwałej choroby
psychicznej, całkowitej albo znacznej trwałej niezdolności do pracy
w zawodzie lub trwałego, istotnego zeszpecenia lub zniekształcenia
ciała
Typ kwalifikowany następstwem czynu jest śmierć człowieka
Inny uszczerbek (art. 157)
kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia, inny
Czynność sprawcza
niż określony w art. 156 § 1 KK
kto powoduje naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia
Czynność sprawcza
trwający nie dłużej niż 7 dni
Nieumyślność sprawca działa nieumyślnie (dla obu czynów)
• jeżeli naruszenie czynności narządu ciała lub rozstrój zdrowia nie

trwał dłużej niż 7 dni, ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego,
chyba że pokrzywdzonym jest osoba najbliższa zamieszkująca
Tryb ścigania
wspólnie ze sprawcą
• jeżeli pokrzywdzonym jest osoba najbliższa, ściganie przestępstwa
nieumyślnego następuje na jej wniosek
Uszczerbek prenatalny (art. 157a)
kto powoduje uszkodzenie ciała dziecka poczętego lub rozstrój zdrowia

Czynność sprawcza
zagrażający jego życiu
Zagrożenie Grzywna, OW, PW do 2 lat
Wyłączenie nie podlega karze matka dziecka poczętego
nie popełnia przestępstwa lekarz, jeżeli uszkodzenie ciała lub rozstrój
zdrowia dziecka poczętego są następstwem działań leczniczych,
Wyłączenie
koniecznych dla uchylenia niebezpieczeństwa grożącego zdrowiu lub życiu
kobiety ciężarnej albo dziecka poczętego
55 | S t r o n a

8
Bójka i pobicie (art. 158 i 159)
kto bierze udział w bójce lub pobiciu, w którym naraża się człowieka na
Czynność sprawcza bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo nastąpienie skutku
określonego w art. 156 § 1 lub w art. 157 § 1 KK
Typ kwalifikowany następstwem bójki lub pobicia jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka
Typ kwalifikowany następstwem bójki lub pobicia jest śmierć człowieka
kto, biorąc udział w bójce lub pobiciu człowieka, używa broni palnej, noża
Typ kwalifikowany
lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu
Narażenie na niebezpieczeństwo (art. 160)
kto naraża człowieka na bezpośrednie niebezpieczeństwo utraty życia albo

Czynność sprawcza
ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
na sprawcy ciąży obowiązek opieki nad osobą narażoną na
Typ kwalifikowany
niebezpieczeństwo
Nieumyślność sprawca obu czynów działa nieumyślnie
nie podlega karze za przestępstwa opisane wyżej sprawca, który dobrowolnie
Wyłączenie
uchylił grożące niebezpieczeństwo
Tryb ścigania ściganie przestępstwa nieumyślnego następuje na wniosek pokrzywdzonego
56 | S t r o n a

8
Narażenie na zarażenie (art. 161)
kto, wiedząc, że jest zarażony wirusem HIV, naraża bezpośrednio inną

Czynność sprawcza
osobę na takie zarażenie
kto, wiedząc, że jest dotknięty chorobą weneryczną lub zakaźną, ciężką
Czynność sprawcza chorobą nieuleczalną lub realnie zagrażającą życiu, naraża bezpośrednio inną
osobę na zarażenie taką chorobą
Tryb ścigania Ściganie obu przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego
sprawca czynu dotyczącego chorób wenerycznych itd. naraża na zarażenie
Typ kwalifikowany
wiele osób
Nieudzielenie pomocy (art. 162)
kto człowiekowi znajdującemu się w położeniu grożącym bezpośrednim

niebezpieczeństwem utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu nie
Czynność sprawcza
udziela pomocy, mogąc jej udzielić bez narażenia siebie lub innej osoby na
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
nie popełnia przestępstwa, kto nie udziela pomocy, do której jest konieczne
Wyłączenie poddanie się zabiegowi lekarskiemu albo w warunkach, w których możliwa
jest niezwłoczna pomoc ze strony instytucji lub osoby do tego powołanej
57 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu powszechnemu
Spowodowanie niebezpiecznych zdarzeń (art. 163)
kto sprowadza zdarzenie, które zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób albo
mieniu w wielkich rozmiarach, mające postać:
• pożaru
• zawalenia się budowli, zalewu albo obsunięcia się ziemi, skał lub
Czynność sprawcza śniegu
• eksplozji materiałów wybuchowych lub łatwopalnych albo innego
gwałtownego wyzwolenia energii, rozprzestrzeniania się substancji
trujących, duszących lub parzących
• gwałtownego wyzwolenia energii jądrowej lub wyzwolenia
promieniowania jonizującego
następstwem czynu określonego jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek
Typ kwalifikowany
na zdrowiu wielu osób
Typ kwalifikowany
wielu osób
Sprowadzenie niebezpieczeństwa (art. 164)
kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo zdarzenia określonego w

Czynność sprawcza
art. 163 § 1 KK
Inne niebezpieczeństwa (art. 165)
kto sprowadza niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób albo dla
mienia w wielkich rozmiarach:
• powodując zagrożenie epidemiologiczne lub szerzenie się choroby
Czynność sprawcza zakaźnej albo zarazy zwierzęcej lub roślinnej
• wyrabiając lub wprowadzając do obrotu szkodliwe dla zdrowia
substancje, środki spożywcze lub inne artykuły powszechnego
użytku lub też środki farmaceutyczne nie odpowiadające
obowiązującym warunkom jakości
58 | S t r o n a

8
• powodując uszkodzenie lub unieruchomienie urządzenia
użyteczności publicznej, w szczególności urządzenia
dostarczającego wodę, światło, ciepło, gaz, energię albo urządzenia
zabezpieczającego przed nastąpieniem niebezpieczeństwa
powszechnego lub służącego do jego uchylenia
• zakłócając, uniemożliwiając lub w inny sposób wpływając na
automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie
danych informatycznych
• działając w inny sposób w okolicznościach szczególnie
niebezpiecznych
Typ kwalifikowany
Typ kwalifikowany
wielu osób
Finansowanie terroryzmu (art. 165a)
kto gromadzi, przekazuje lub oferuje środki płatnicze, instrumenty

finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, prawa majątkowe lub
inne mienie ruchome lub nieruchomości w zamiarze sfinansowania
Czynność sprawcza
przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub przestępstwa, o którym
mowa w art. 120, art. 121, art. 136, art. 166, art. 167, art. 171, art. 252, art.
255a lub art. 259a KK
kto udostępnia mienie określone wyżej zorganizowanej grupie lub
związkowi mającym na celu popełnienie przestępstwa, o którym mowa w
Czynność sprawcza
tym przepisie, osobie biorącej udział w takiej grupie lub związku lub osobie,
która ma zamiar popełnienia takiego przestępstwa
kto, nie będąc do tego obowiązany na mocy ustawy, pokrywa koszty
Czynność sprawcza związane z zaspokojeniem potrzeb lub wykonaniem zobowiązań
finansowych grupy, związku lub osoby, o których mowa w czynie wyżej
Nieumyślność sprawca czynów 1 i 2 działający nieumyślnie
59 | S t r o n a

8
Piractwo (art. 166)
kto, stosując podstęp albo gwałt na osobie lub groźbę bezpośredniego użycia
Czynność sprawcza
takiego gwałtu, przejmuje kontrolę nad statkiem wodnym lub powietrznym
kto, działając w sposób określony wyżej, sprowadza bezpośrednie
Typ kwalifikowany
niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób
następstwem czynu określonego w poprzednim typie kwalifikowanym jest
Typ kwalifikowany
śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na zdrowiu wielu osób
Zagrożenie PW min 5 lat lub 25 lat
Niebezpieczne środki (art. 167)
kto umieszcza na statku wodnym lub powietrznym urządzenie lub

Czynność sprawcza
substancję zagrażającą bezpieczeństwu osób lub mieniu znacznej wartości
kto niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku urządzenie
Czynność sprawcza nawigacyjne albo uniemożliwia jego obsługę, jeżeli może to zagrażać
bezpieczeństwu osób
Przygotowanie (art. 168)
kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego w art. 163 § 1, art. 165

Przygotowanie
§ 1, art. 166 § 1 lub w art. 167 § 1 KK
Czynny żal:
1. nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 164 lub 167 KK sprawca, który dobrowolnie
uchylił grożące niebezpieczeństwo
2. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 163 § 1 lub 2, art. 165 § 1 lub 2 lub w art. 166 § 2
KK sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca dobrowolnie uchylił
niebezpieczeństwo grożące życiu lub zdrowiu wielu osób
3. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 166 § 1 KK sąd może zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary, jeżeli sprawca przekazał statek lub kontrolę nad nim osobie uprawnionej
Rozbójnictwo morskie (art. 170)
kto uzbraja lub przysposabia statek morski przeznaczony do dokonania na

Czynność sprawcza
morzu rabunku lub na takim statku przyjmuje służbę
60 | S t r o n a

8
Niebezpieczne środki (art. 171)
kto, bez wymaganego zezwolenia lub wbrew jego warunkom, wyrabia,

przetwarza, gromadzi, posiada, posługuje się lub handluje substancją lub
przyrządem wybuchowym, materiałem radioaktywnym, urządzeniem
emitującym promienie jonizujące lub innym przedmiotem lub substancją,
Czynność sprawcza
która może sprowadzić niebezpieczeństwo dla życia lub zdrowia wielu osób
albo mienia w wielkich rozmiarach, kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do
popełnienia czynu określonego wyżej albo kto przedmioty określone wyżej
odstępuje osobie nieuprawnionej
Przeszkadzanie w ratowaniu (art. 172)
kto przeszkadza działaniu mającemu na celu zapobieżenie

Czynność sprawcza niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia wielu osób albo mienia w wielkich
rozmiarach
61 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko bezpieczeństwu w komunikacji
Katastrofa (art. 173)
kto sprowadza katastrofę w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym

Czynność sprawcza
zagrażającą życiu lub zdrowiu wielu osób albo mieniu w wielkich rozmiarach
Przygotowanie przygotowanie do przestępstwa opisanego wyżej
Typ kwalifikowany
następstwem nieumyślnego czynu jest śmierć człowieka lub ciężki
Typ kwalifikowany
uszczerbek na zdrowiu wielu osób
Niebezpieczeństwo katastrofy (art. 174)
kto sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo katastrofy w ruchu

Czynność sprawcza
lądowym, wodnym lub powietrznym
Czynny żal:
1. nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w art. 174 KK, który dobrowolnie uchylił
grożące niebezpieczeństwo
2. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 173 § 1 lub 2 KK sąd może zastosować
nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli sprawca dobrowolnie uchylił niebezpieczeństwo grożące
życiu lub zdrowiu wielu osób
62 | S t r o n a

8
Wypadek (art. 177)
kto, naruszając, chociażby nieumyślnie, zasady bezpieczeństwa w ruchu

Czynność sprawcza lądowym, wodnym lub powietrznym, powoduje nieumyślnie wypadek, w
którym inna osoba odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 KK
następstwem wypadku jest śmierć innej osoby albo ciężki uszczerbek na jej
Typ kwalifikowany
zdrowiu
jeżeli pokrzywdzonym jest wyłącznie osoba najbliższa, ściganie przestępstwa
Tryb ścigania
określonego na początku następuje na jej wniosek
Zaostrzenie odpowiedzialności:
1. skazanie za art. 173, art. 174 lub art. 177 KK
2. stan nietrzeźwości, pod wpływem środka odurzającego lub ucieczka z miejsca zdarzenia
3. sąd orzeka PW przewidzianą za przypisane sprawcy przestępstwo w wysokości od dolnej granicy
ustawowego zagrożenia zwiększonego o połowę (w wypadku przestępstwa określonego w art.
177 § 2 KK - w wysokości nie niższej niż 2 lata) do górnej granicy tego zagrożenia zwiększonego
o połowę.
Nietrzeźwość (art. 178a)
kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka

Czynność sprawcza odurzającego, prowadzi pojazd mechaniczny w ruchu lądowym, wodnym
lub powietrznym
sprawca czynu określonego wyżej był wcześniej prawomocnie skazany za
prowadzenie pojazdu mechanicznego w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środka odurzającego albo za przestępstwo określone w art. 173,
Typ kwalifikowany 174, 177 lub art. 355 § 2 KK popełnione w stanie nietrzeźwości lub pod
wpływem środka odurzającego albo dopuścił się czynu określonego wyżej w
okresie obowiązywania zakazu prowadzenia pojazdów mechanicznych
orzeczonego w związku ze skazaniem za przestępstwo
Ucieczka (art. 178b)
kto, pomimo wydania przez osobę uprawnioną do kontroli ruchu

drogowego, poruszającą się pojazdem lub znajdującą się na statku wodnym
Czynność sprawcza albo powietrznym, przy użyciu sygnałów dźwiękowych i świetlnych,
polecenia zatrzymania pojazdu mechanicznego nie zatrzymuje niezwłocznie
pojazdu i kontynuuje jazdę
63 | S t r o n a

8
Odpowiedzialność dyspozytora (art. 179)
kto wbrew szczególnemu obowiązkowi dopuszcza do ruchu pojazd

mechaniczny albo inny pojazd w stanie bezpośrednio zagrażającym
bezpieczeństwu w ruchu lądowym, wodnym lub powietrznym lub dopuszcza
Czynność sprawcza do prowadzenia pojazdu mechanicznego albo innego pojazdu na drodze
publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu przez osobę znajdującą
się w stanie nietrzeźwości, będącą pod wpływem środka odurzającego lub
osobę nieposiadającą wymaganych uprawnień
Nietrzeźwość (art. 180)
kto, znajdując się w stanie nietrzeźwości lub pod wpływem środka

Czynność sprawcza odurzającego, pełni czynności związane bezpośrednio z zapewnieniem
bezpieczeństwa ruchu pojazdów mechanicznych
Prowadzenie bez uprawnień (art. 180a)
kto na drodze publicznej, w strefie zamieszkania lub w strefie ruchu,

Czynność sprawcza prowadzi pojazd mechaniczny, nie stosując się do decyzji właściwego organu
o cofnięciu uprawnienia do kierowania pojazdami
64 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko środowisku
Zniszczenie środowiska przyrodniczego (art. 181)
kto powoduje zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych

Czynność sprawcza
rozmiarach
Nieumyślność sprawca czynu określonego wyżej działa nieumyślnie
kto, wbrew przepisom obowiązującym na terenie objętym ochroną, niszczy
Czynność sprawcza
albo uszkadza rośliny lub zwierzęta powodując istotną szkodę
kto niezależnie od miejsca czynu niszczy albo uszkadza rośliny lub zwierzęta
Czynność sprawcza
pozostające pod ochroną gatunkową powodując istotną szkodę
Nieumyślność sprawca dwóch powyższych czynów działa nieumyślnie
Zanieczyszczenie (art. 182)
kto zanieczyszcza wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi substancją albo

promieniowaniem jonizującym w takiej ilości lub w takiej postaci, że może
Czynność sprawcza to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub spowodować istotne obniżenie
jakości wody, powietrza lub powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie
roślinnym lub zwierzęcym w znacznych rozmiarach
czyn został popełniony w związku z eksploatacją instalacji działającej w
Typ kwalifikowany ramach zakładu, w zakresie korzystania ze środowiska, na które wymagane
jest pozwolenie
65 | S t r o n a

8
Odpady (art. 183)
kto wbrew przepisom składuje, usuwa, przetwarza, zbiera, dokonuje

odzysku, unieszkodliwia albo transportuje odpady lub substancje w takich
Czynność sprawcza warunkach lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu
człowieka lub spowodować obniżenie jakości wody, powietrza lub
powierzchni ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym
kto wbrew przepisom przywozi z zagranicy substancje zagrażające
Czynność sprawcza
środowisku
kto wbrew przepisom przywozi odpady z zagranicy lub wywozi odpady za
Czynność sprawcza
granicę
Czynność sprawcza kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynów opisanych wyżej
kto bez wymaganego zgłoszenia lub zezwolenia, albo wbrew jego warunkom
Czynność sprawcza
przywozi z zagranicy lub wywozi za granicę odpady niebezpieczne
Nieumyślność sprawca wszystkich czynów określonych wyżej działa nieumyślnie
Materiały promieniotwórcze (art. 184)
kto wyrabia, przetwarza, transportuje, przywozi z zagranicy, wywozi za

granicę, gromadzi, składuje, przechowuje, posiada, wykorzystuje, posługuje
się, usuwa, porzuca lub pozostawia bez właściwego zabezpieczenia materiał
jądrowy albo inne źródło promieniowania jonizującego, w takich warunkach
Czynność sprawcza
lub w taki sposób, że może to zagrozić życiu lub zdrowiu człowieka lub
spowodować istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub powierzchni
ziemi lub zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym w znacznych
rozmiarach
kto wbrew obowiązkowi dopuszcza do popełnienia czynu określonego
Czynność sprawcza
wyżej
66 | S t r o n a

8
Następstwa czynów (art. 185)
następstwem czynu określonego w art. 182 § 1 lub 3, art. 183 § 1 lub 3 lub
w art. 184 § 1 lub 2 KK jest zniszczenie w świecie roślinnym lub zwierzęcym
Typ kwalifikowany
w znacznych rozmiarach lub istotne obniżenie jakości wody, powietrza lub
powierzchni ziemi
Typ kwalifikowany
w art. 184 § 1 lub 2 KK jest ciężki uszczerbek na zdrowiu człowieka
Typ kwalifikowany w art. 184 § 1 lub 2 KK jest śmierć człowieka lub ciężki uszczerbek na
zdrowiu wielu osób
Urządzenia zabezpieczające (art. 186)
kto wbrew obowiązkowi nie utrzymuje w należytym stanie lub nie używa
urządzeń zabezpieczających wodę, powietrze lub powierzchnię ziemi przed
Czynność sprawcza
zanieczyszczeniem lub urządzeń zabezpieczających przed skażeniem
promieniotwórczym lub promieniowaniem jonizującym
kto oddaje lub wbrew obowiązkowi dopuszcza do użytkowania obiekt
Czynność sprawcza budowlany lub zespół obiektów niemających wymaganych prawem
urządzeń określonych wyżej
Teren chroniony (art. 187)
kto niszczy, poważnie uszkadza lub istotnie zmniejsza wartość przyrodniczą

Czynność sprawcza
prawnie chronionego terenu lub obiektu, powodując istotną szkodę
67 | S t r o n a

8
Szkodliwa działalność (art. 188)
kto, na terenie objętym ochroną ze względów przyrodniczych lub

krajobrazowych albo w otulinie takiego terenu, wbrew przepisom, wznosi
Czynność sprawcza
nowy lub powiększa istniejący obiekt budowlany albo prowadzi działalność
gospodarczą zagrażającą środowisku
68 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wolności
Pozbawienie wolności (art. 189)
Czynność sprawcza kto pozbawia człowieka wolności

Zagrożenie PW do 3 miesięcy do 5 lat
Typ kwalifikowany pozbawienie wolności trwało dłużej niż 7 dni
pozbawienie wolności trwające dłużej niż 7 dni dotyczy osoby nieporadnej
Typ kwalifikowany
ze względu na jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny
pozbawienie wolności, o którym mowa we wszystkich powyższych
Typ kwalifikowany
sytuacjach, łączyło się ze szczególnym udręczeniem
Handel ludźmi (art. 189a)
Czynność sprawcza kto dopuszcza się handlu ludźmi

Groźba karalna (art. 190)
kto grozi innej osobie popełnieniem przestępstwa na jej szkodę lub szkodę
Czynność sprawcza osoby najbliższej, jeżeli groźba wzbudza w zagrożonym uzasadnioną obawę,
że będzie spełniona
Tryb ścigania ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego
Uporczywe nękanie (art. 190a)
kto przez uporczywe nękanie innej osoby lub osoby jej najbliższej wzbudza
Czynność sprawcza u niej uzasadnione okolicznościami poczucie zagrożenia, poniżenia lub
udręczenia lub istotnie narusza jej prywatność
kto, podszywając się pod inną osobę, wykorzystuje jej wizerunek, inne jej
Czynność sprawcza dane osobowe lub inne dane, za pomocą których jest ona publicznie
identyfikowana, w celu wyrządzenia jej szkody majątkowej lub osobistej
69 | S t r o n a

8
Tryb ścigania ściganie obu przestępstw następuje na wniosek pokrzywdzonego
następstwem obu czynów jest targnięcie się pokrzywdzonego na własne
Typ kwalifikowany
życie
Zagrożenie PW od 2 do 12 lat
Zmuszenie (art. 191)
kto stosuje przemoc wobec osoby lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia
Czynność sprawcza
innej osoby do określonego działania, zaniechania lub znoszenia
sprawca działa w sposób określony wyżej w celu wymuszenia zwrotu
Typ kwalifikowany
wierzytelności
kto w celu określonym w pierwszym przestępstwie stosuje przemoc innego
Czynność sprawcza rodzaju uporczywie lub w sposób istotnie utrudniający innej osobie
korzystanie z zajmowanego lokalu mieszkalnego
ściganie przestępstwa określonego wyżej następuje na wniosek
Tryb ścigania
pokrzywdzonego
Utrwalanie wizerunku nagiej osoby (art. 191a)
kto utrwala wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej,
używając w tym celu wobec niej przemocy, groźby bezprawnej lub podstępu,
Czynność sprawcza
albo wizerunek nagiej osoby lub osoby w trakcie czynności seksualnej bez
jej zgody rozpowszechnia
Zabieg leczniczy bez zgody (art. 192)
Czynność sprawcza kto wykonuje zabieg leczniczy bez zgody pacjenta

Mir domowy (art. 193)
kto wdziera się do cudzego domu, mieszkania, lokalu, pomieszczenia albo

Czynność sprawcza ogrodzonego terenu albo wbrew żądaniu osoby uprawnionej miejsca takiego
nie opuszcza
70 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wolności sumienia i wyznania
Ograniczenie w prawach (art. 194)
kto ogranicza człowieka w przysługujących mu prawach ze względu na jego

Czynność sprawcza
przynależność wyznaniową albo bezwyznaniowość
Przeszkadzanie aktom religijnym (art. 195)
kto złośliwie przeszkadza publicznemu wykonywaniu aktu religijnego

Czynność sprawcza
kościoła lub innego związku wyznaniowego o uregulowanej sytuacji prawnej
kto złośliwie przeszkadza pogrzebowi, uroczystościom lub obrzędom
Czynność sprawcza
żałobnym
Obraza uczuć religijnych (art. 196)
kto obraża uczucia religijne innych osób, znieważając publicznie przedmiot

Czynność sprawcza czci religijnej lub miejsce przeznaczone do publicznego wykonywania
obrzędów religijnych
71 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności
Zgwałcenie (art. 197)
kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem doprowadza inną osobę do

Czynność sprawcza
obcowania płciowego
sprawca, w sposób określony w wyżej, doprowadza inną osobę do poddania
Czynność sprawcza
się innej czynności seksualnej albo wykonania takiej czynności
sprawca dopuszcza się zgwałcenia:
• wspólnie z inną osobą
Typ kwalifikowany • wobec małoletniego poniżej lat 15
• wobec wstępnego, zstępnego, przysposobionego,
przysposabiającego, brata lub siostry
Zagrożenie PW min. 3 lat
Typ kwalifikowany sprawca czynów określonych wyżej działa ze szczególnym okrucieństwem
Zagrożenie PW min. 5 lat
Wykorzystanie bezradności (art. 198)
kto, wykorzystując bezradność innej osoby lub wynikający z upośledzenia

umysłowego lub choroby psychicznej brak zdolności tej osoby do
Czynność sprawcza rozpoznania znaczenia czynu lub pokierowania swoim postępowaniem,
doprowadza ją do obcowania płciowego lub do poddania się innej czynności
seksualnej albo do wykonania takiej czynności
Nadużycie zależności (art. 199)
kto, przez nadużycie stosunku zależności lub wykorzystanie krytycznego

Czynność sprawcza położenia, doprowadza inną osobę do obcowania płciowego lub do
poddania się innej czynności seksualnej albo do wykonania takiej czynności
Typ kwalifikowany czyn określony wyżej został popełniony na szkodę małoletniego
kto obcuje płciowo z małoletnim lub dopuszcza się wobec takiej osoby innej
czynności seksualnej albo doprowadza ją do poddania się takim
Czynność sprawcza
czynnościom albo do ich wykonania, nadużywając zaufania lub udzielając w
zamian korzyści majątkowej lub osobistej albo jej obietnicy
72 | S t r o n a

8
Obcowanie płciowe z małoletnim (art. 200)
kto obcuje płciowo z małoletnim poniżej lat 15 lub dopuszcza się wobec
Czynność sprawcza takiej osoby innej czynności seksualnej lub doprowadza ją do poddania się
takim czynnościom albo do ich wykonania
kto małoletniemu poniżej lat 15 prezentuje treści pornograficzne lub
udostępnia mu przedmioty mające taki charakter albo rozpowszechnia treści
Czynność sprawcza
pornograficzne w sposób umożliwiający takiemu małoletniemu zapoznanie
się z nimi
kto w celu swojego zaspokojenia seksualnego lub zaspokojenia seksualnego
Czynność sprawcza innej osoby prezentuje małoletniemu poniżej lat 15 wykonanie czynności
seksualnej
kto prowadzi reklamę lub promocję działalności polegającej na
Czynność sprawcza rozpowszechnianiu treści pornograficznych w sposób umożliwiający
zapoznanie się z nimi małoletniemu poniżej lat 15
Zakazane nawiązanie kontaktu z małoletnim (art. 200a)
kto w celu popełnienia przestępstwa określonego w art. 197 § 3 pkt 2 lub art.
200 KK, jak również produkowania lub utrwalania treści pornograficznych,
za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci telekomunikacyjnej
Czynność sprawcza nawiązuje kontakt z małoletnim poniżej lat 15, zmierzając, za pomocą
wprowadzenia go w błąd, wyzyskania błędu lub niezdolności do należytego
pojmowania sytuacji albo przy użyciu groźby bezprawnej, do spotkania z
nim
kto za pośrednictwem systemu teleinformatycznego lub sieci
telekomunikacyjnej małoletniemu poniżej lat 15 składa propozycję
Czynność sprawcza obcowania płciowego, poddania się lub wykonania innej czynności
seksualnej lub udziału w produkowaniu lub utrwalaniu treści
pornograficznych, i zmierza do jej realizacji
Publiczne propagowanie (art. 200b)
kto publicznie propaguje lub pochwala zachowania o charakterze

Czynność sprawcza
pedofilskim
73 | S t r o n a

8
Kazirodztwo (art. 201)
kto dopuszcza się obcowania płciowego w stosunku do wstępnego,

Czynność sprawcza
zstępnego, przysposobionego, przysposabiającego, brata lub siostry
Pornografia (art. 202)
kto publicznie prezentuje treści pornograficzne w taki sposób, że może to

Czynność sprawcza
narzucić ich odbiór osobie, która tego sobie nie życzy
kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza,
przechowuje lub posiada albo rozpowszechnia lub prezentuje treści
Czynność sprawcza
pornograficzne z udziałem małoletniego albo treści pornograficzne
związane z prezentowaniem przemocy lub posługiwaniem się zwierzęciem
Czynność sprawcza kto utrwala treści pornograficzne z udziałem małoletniego
kto przechowuje, posiada lub uzyskuje dostęp do treści pornograficznych z
Czynność sprawcza
udziałem małoletniego
kto produkuje, rozpowszechnia, prezentuje, przechowuje lub posiada treści
Czynność sprawcza pornograficzne przedstawiające wytworzony albo przetworzony wizerunek
małoletniego uczestniczącego w czynności seksualnej
kto w celu zaspokojenia seksualnego uczestniczy w prezentacji treści
Czynność sprawcza
pornograficznych z udziałem małoletniego
sąd może orzec przepadek narzędzi lub innych przedmiotów, które służyły
Przepadek lub były przeznaczone do popełnienia przestępstw określonych wyżej,
chociażby nie stanowiły własności sprawcy
Zmuszanie do prostytucji (art. 203)
kto, przemocą, groźbą bezprawną, podstępem lub wykorzystując stosunek

Czynność sprawcza zależności lub krytyczne położenie, doprowadza inną osobę do uprawiania
prostytucji
74 | S t r o n a

8
Stręczycielstwo i sutenerstwo (art. 204)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, nakłania inną osobę do

Czynność sprawcza
uprawiania prostytucji lub jej to ułatwia
Czynność sprawcza kto czerpie korzyści majątkowe z uprawiania prostytucji przez inną osobę
Typ kwalifikowany osoba określona w powyższych przestępstwa jest małoletnim
75 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko rodzinie i opiece
Bigamia (art. 206)
Czynność sprawcza kto zawiera małżeństwo, pomimo że pozostaje w związku małżeńskim

Znęcanie (art. 207)
kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą najbliższą lub nad inną
Czynność sprawcza osobą pozostającą w stałym lub przemijającym stosunku zależności od
sprawcy
kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą nieporadną ze względu na
Czynność sprawcza
jej wiek, stan psychiczny lub fizyczny
jeden z powyższych czynów połączony jest ze stosowaniem szczególnego
Typ kwalifikowany
okrucieństwa
następstwem jednego z powyższych czynów jest targnięcie się
Typ kwalifikowany
pokrzywdzonego na własne życie
Rozpijanie (art. 208)
kto rozpija małoletniego, dostarczając mu napoju alkoholowego, ułatwiając

Czynność sprawcza
jego spożycie lub nakłaniając go do spożycia takiego napoju
Uchylanie się od alimentów (art. 209)
kto uchyla się od wykonania obowiązku alimentacyjnego określonego co do

wysokości orzeczeniem sądowym, ugodą zawartą przed sądem albo innym
organem albo inną umową, jeżeli łączna wysokość powstałych wskutek tego
Czynność sprawcza
zaległości stanowi równowartość co najmniej 3 świadczeń okresowych albo
jeżeli opóźnienie zaległego świadczenia innego niż okresowe wynosi co
najmniej 3 miesiące
sprawca czynu określonego wyżej naraża osobę uprawnioną na niemożność
Typ kwalifikowany
zaspokojenia podstawowych potrzeb życiowych
76 | S t r o n a

8
• ściganie przestępstw określonych wyżej następuje na wniosek
pokrzywdzonego, organu pomocy społecznej lub organu
podejmującego działania wobec dłużnika alimentacyjnego
Tryb ścigania
• jeżeli pokrzywdzonemu przyznano odpowiednie świadczenia
rodzinne albo świadczenia pieniężne wypłacane w przypadku
bezskuteczności egzekucji alimentów, ściganie odbywa się z urzędu
nie podlega karze sprawca przestępstwa w typie podstawowym, który nie
Wyłączenie później niż przed upływem 30 dni od dnia pierwszego przesłuchania w
charakterze podejrzanego uiścił w całości zaległe alimenty
sąd odstępuje od wymierzenia kary, jeżeli nie później niż przed upływem 30
dni od dnia pierwszego przesłuchania w charakterze podejrzanego sprawca
Wyłączenie przestępstwa w typie kwalifikowanym uiścił w całości zaległe alimenty,
chyba że wina i społeczna szkodliwość czynu przemawiają przeciwko
odstąpieniu od wymierzenia kary.
Porzucenie (art. 210)
kto wbrew obowiązkowi troszczenia się o małoletniego poniżej lat 15 albo

Czynność sprawcza o osobę nieporadną ze względu na jej stan psychiczny lub fizyczny osobę tę
porzuca
Typ kwalifikowany następstwem czynu jest śmierć osoby określonej wyżej
Uprowadzenie (art. 211)
kto, wbrew woli osoby powołanej do opieki lub nadzoru, uprowadza lub
Czynność sprawcza zatrzymuje małoletniego poniżej lat 15 albo osobę nieporadną ze względu
na jej stan psychiczny lub fizyczny
77 | S t r o n a

8
Organizowanie adopcji (art. 211a)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, zajmuje się organizowaniem

Czynność sprawcza
adopcji dzieci wbrew przepisom ustawy
kto, będąc osobą, której przysługuje władza rodzicielska nad dzieckiem,
wyraża zgodę na adopcję tego dziecka przez inną osobę:
• w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, zatajając ten cel
przed sądem orzekającym w postępowaniu w sprawie o
Czynność sprawcza przysposobienie, a w przypadku wyrażenia przez rodzica zgody na
przysposobienie dziecka w przyszłości bez wskazania osoby
przysposabiającego - przed sądem przyjmującym oświadczenie o
wyrażeniu tej zgody
• z pominięciem postępowania w sprawie o przysposobienie
kto wyraża zgodę na adopcję dziecka przez siebie w warunkach, o których
Czynność sprawcza
mowa powyżej
78 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko czci i nietykalności cielesnej
Zniesławienie (art. 212)
kto pomawia inną osobę, grupę osób, instytucję, osobę prawną lub jednostkę
organizacyjną niemającą osobowości prawnej o takie postępowanie lub
Czynność sprawcza właściwości, które mogą poniżyć ją w opinii publicznej lub narazić na utratę
zaufania potrzebnego dla danego stanowiska, zawodu lub rodzaju
działalności
sprawca dopuszcza się czynu określonego wyżej za pomocą środków
Typ kwalifikowany
masowego komunikowania
• w razie skazania za przestępstwa określone wyżej sąd może orzec

nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża
Środki albo na inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego
• a wniosek pokrzywdzonego sąd orzeka podanie wyroku skazującego
do publicznej wiadomości
Tryb ścigania prywatnoskargowy
nie ma przestępstwa w typie podstawowym, jeżeli zarzut uczyniony
Wyłączenie
niepublicznie jest prawdziwy
nie popełnia przestępstwa dowolnego typu, kto publicznie podnosi lub
rozgłasza prawdziwy zarzut:
• dotyczący postępowania osoby pełniącej funkcję publiczną lub
Wyłączenie • służący obronie społecznie uzasadnionego interesu
Jeżeli zarzut dotyczy życia prywatnego lub rodzinnego, dowód prawdy może
być przeprowadzony tylko wtedy, gdy zarzut ma zapobiec
niebezpieczeństwu dla życia lub zdrowia człowieka albo demoralizacji
małoletniego.
brak przestępstwa wynikający z przyczyn określonych wyżej nie wyłącza
Wyłączenie odpowiedzialności sprawcy za zniewagę ze względu na formę podniesienia
lub rozgłoszenia zarzutu
79 | S t r o n a

8
Zniewaga (art. 216)
kto znieważa inną osobę w jej obecności albo choćby pod jej nieobecność,
Czynność sprawcza
lecz publicznie lub w zamiarze, aby zniewaga do osoby tej dotarła
Typ kwalifikowany kto znieważa inną osobę za pomocą środków masowego komunikowania
jeżeli zniewagę wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo
Modyfikacja kary jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności cielesnej lub
zniewagą wzajemną, sąd może odstąpić od wymierzenia kary
w razie skazania za przestępstwo w typie kwalifikowanym sąd może orzec
Środki nawiązkę na rzecz pokrzywdzonego, Polskiego Czerwonego Krzyża albo na
inny cel społeczny wskazany przez pokrzywdzonego
Naruszenie nietykalności (art. 217)
Czynność sprawcza kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną
jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się
Modyfikacja kary pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem
nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary
Naruszenie nietykalności cielesnej w związku z interwencją (art. 217a)
kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną
w związku z podjętą przez niego interwencją na rzecz ochrony
Czynność sprawcza
bezpieczeństwa ludzi lub ochrony bezpieczeństwa lub porządku
publicznego
80 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko prawom osób wykonujących pracę zarobkową
Złośliwe naruszanie praw (art. 218)
kto, wykonując czynności w sprawach z zakresu prawa pracy i ubezpieczeń

Czynność sprawcza społecznych, złośliwie lub uporczywie narusza prawa pracownika
wynikające ze stosunku pracy lub ubezpieczenia społecznego
osoba określona wyżej, odmawiająca ponownego przyjęcia do pracy, o której
Czynność sprawcza
przywróceniu orzekł właściwy organ
osoba określona wyżej, która będąc zobowiązana orzeczeniem sądu do
Czynność sprawcza wypłaty wynagrodzenia za pracę lub innego świadczenia ze stosunku pracy,
obowiązku tego nie wykonuje
Powierzanie wykonywania pracy w handlu wbrew zakazowi (art. 218a)
kto, złośliwie lub uporczywie:

• wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z
handlem w niedziele i święta, powierza wykonywanie pracy w handlu
lub wykonywanie czynności związanych z handlem pracownikowi
Czynność sprawcza lub zatrudnionemu
• wbrew zakazowi handlu oraz wykonywania czynności związanych z
handlem po godzinie 14:00 w dniu 24 grudnia lub w sobotę
bezpośrednio poprzedzającą pierwszy dzień Wielkiej Nocy,
powierza wykonywanie pracy w handlu lub wykonywanie czynności
związanych z handlem pracownikowi lub zatrudnionemu
Niezgłoszenie danych (art. 219)
kto narusza przepisy prawa o ubezpieczeniach społecznych, nie zgłaszając,

Czynność sprawcza nawet za zgodą zainteresowanego, wymaganych danych albo zgłaszając
nieprawdziwe dane mające wpływ na prawo do świadczeń albo ich wysokość
81 | S t r o n a

8
Narażenie na niebezpieczeństwo (art. 220)
kto, będąc odpowiedzialny za bezpieczeństwo i higienę pracy, nie dopełnia

Czynność sprawcza wynikającego stąd obowiązku i przez to naraża pracownika na bezpośrednie
niebezpieczeństwo utraty życia albo ciężkiego uszczerbku na zdrowiu
nie podlega karze sprawca, który dobrowolnie uchylił grożące
Wyłączenie
niebezpieczeństwo
Niezawiadomienie o wypadku (art. 221)
kto wbrew obowiązkowi nie zawiadamia w terminie właściwego organu o

Czynność sprawcza wypadku przy pracy lub chorobie zawodowej albo nie sporządza lub nie
przedstawia wymaganej dokumentacji
Zagrożenie Grzywna do 180 stawek dziennych albo OW
82 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko działalności instytucji państwowych oraz samorządu
terytorialnego
Naruszenie nietykalność funkcjonariusza (art. 222)
kto narusza nietykalność cielesną funkcjonariusza publicznego lub osoby do

Czynność sprawcza pomocy mu przybranej podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków
służbowych
jeżeli czyn wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby
Modyfikacja kary do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
Czynna napaść (art. 223)
kto, działając wspólnie i w porozumieniu z inną osobą lub używając broni

palnej, noża lub innego podobnie niebezpiecznego przedmiotu albo środka
Czynność sprawcza obezwładniającego, dopuszcza się czynnej napaści na funkcjonariusza
publicznego lub osobę do pomocy mu przybraną podczas lub w związku z
pełnieniem obowiązków służbowych
w wyniku czynnej napaści nastąpił skutek w postaci ciężkiego uszczerbku na
Typ kwalifikowany
zdrowiu funkcjonariusza publicznego lub osoby do pomocy mu przybranej

Czynność sprawcza organu administracji rządowej, innego organu państwowego lub samorządu
terytorialnego
kto stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu zmuszenia
Czynność sprawcza funkcjonariusza publicznego albo osoby do pomocy mu przybranej do
przedsięwzięcia lub zaniechania prawnej czynności służbowej
następstwem drugiego z powyższych czynów jest skutek określony w art.
Typ kwalifikowany
156 § 1 lub w art. 157 § 1 KK
83 | S t r o n a

8
Wprowadzenie w błąd (art. 224a)
kto wiedząc, że zagrożenie nie istnieje, zawiadamia o zdarzeniu, które

zagraża życiu lub zdrowiu wielu osób lub mieniu w znacznych rozmiarach
lub stwarza sytuację, mającą wywołać przekonanie o istnieniu takiego
Czynność sprawcza
zagrożenia, czym wywołuje czynność instytucji użyteczności publicznej lub
organu ochrony bezpieczeństwa, porządku publicznego lub zdrowia mającą
na celu uchylenie zagrożenia
w razie skazania sąd orzeka:
• nawiązkę na rzecz Skarbu Państwa w wysokości co najmniej 10 000
Środki zł oraz
• świadczenie pieniężne wymienione w art. 39 pkt 7 w wysokości co
najmniej 10 000 zł
Zakłócenie kontroli (art. 225)
kto osobie uprawnionej do przeprowadzania kontroli w zakresie ochrony

Czynność sprawcza środowiska lub osobie przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia
wykonanie czynności służbowej
kto osobie uprawnionej do kontroli w zakresie inspekcji pracy lub osobie
Czynność sprawcza przybranej jej do pomocy udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności
służbowej
kto osobie upoważnionej do przeprowadzania czynności w zakresie nadzoru
i kontroli w jednostkach organizacyjnych pomocy społecznej lub w
Czynność sprawcza placówkach zapewniających całodobową opiekę osobom
niepełnosprawnym, przewlekle chorym lub osobom w podeszłym wieku
udaremnia lub utrudnia wykonanie czynności służbowych
Znieważenie funkcjonariusza (art. 226)
kto znieważa funkcjonariusza publicznego lub osobę do pomocy mu

Czynność sprawcza
przybraną, podczas i w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
jeżeli czyn wywołało niewłaściwe zachowanie się funkcjonariusza lub osoby
Modyfikacja kary do pomocy mu przybranej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
Czynność sprawcza kto publicznie znieważa lub poniża konstytucyjny organ RP
84 | S t r o n a

8
Przywłaszczenie funkcji (art. 227)
kto, podając się za funkcjonariusza publicznego albo wyzyskując błędne

Czynność sprawcza przeświadczenie o tym innej osoby, wykonuje czynność związaną z jego
funkcją
Sprzedajność (art. 228)
kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, przyjmuje korzyść

Czynność sprawcza
majątkową lub osobistą albo jej obietnicę
Czynność sprawcza majątkową lub osobistą albo jej obietnicę za zachowanie stanowiące
naruszenie przepisów prawa
kto, w związku z pełnieniem funkcji publicznej, uzależnia wykonanie
Czynność sprawcza czynności służbowej od otrzymania korzyści majątkowej lub osobistej albo
jej obietnicy lub takiej korzyści żąda
Czynność sprawcza
majątkową znacznej wartości albo jej obietnicę
karom określonym w wyżej podlega odpowiednio także ten, kto, w związku
z pełnieniem funkcji publicznej w państwie obcym lub w organizacji
Rozwinięcie międzynarodowej, przyjmuje korzyść majątkową lub osobistą albo jej
obietnicę lub takiej korzyści żąda, albo uzależnia wykonanie czynności
służbowej od jej otrzymania
Przekupstwo (art. 229)
kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie
Czynność sprawcza
pełniącej funkcję publiczną w związku z pełnieniem tej funkcji
Typ kwalifikowany sprawca czynu w typie podstawowym działa, aby skłonić osobę pełniącą
funkcję publiczną do naruszenia przepisów prawa lub udziela albo obiecuje
85 | S t r o n a

8
udzielić takiej osobie korzyści majątkowej lub osobistej za naruszenie
przepisów prawa
kto osobie pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej funkcji,
Czynność sprawcza
udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej znacznej wartości
karom określonym w wyżej podlega odpowiednio także ten, kto udziela albo
obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej osobie pełniącej funkcję
Rozwinięcie
publiczną w państwie obcym lub w organizacji międzynarodowej, w związku
z pełnieniem tej funkcji
nie podlega karze sprawca przestępstw określonych wyżej, jeżeli korzyść
majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte przez osobę
Wyłączenie pełniącą funkcję publiczną, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ
powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności
przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział
Płatna protekcja (art. 230)
kto, powołując się na wpływy w instytucji państwowej, samorządowej,

organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w zagranicznej jednostce
organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi albo wywołując
Czynność sprawcza
przekonanie innej osoby lub utwierdzając ją w przekonaniu o istnieniu takich
wpływów, podejmuje się pośrednictwa w załatwieniu sprawy w zamian za
korzyść majątkową lub osobistą albo jej obietnicę
Płatna protekcja (art. 230a)
kto udziela albo obiecuje udzielić korzyści majątkowej lub osobistej w

zamian za pośrednictwo w załatwieniu sprawy w instytucji państwowej,
samorządowej, organizacji międzynarodowej albo krajowej lub w
Czynność sprawcza zagranicznej jednostce organizacyjnej dysponującej środkami publicznymi,
polegające na bezprawnym wywarciu wpływu na decyzję, działanie lub
zaniechanie osoby pełniącej funkcję publiczną, w związku z pełnieniem tej
funkcji
nie podlega karze sprawca przestępstw określonych wyżej, jeżeli korzyść
majątkowa lub osobista albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca
Wyłączenie zawiadomił o tym fakcie organ powołany do ścigania przestępstw i ujawnił
wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, zanim organ ten o nim się
dowiedział
86 | S t r o n a

8
Nadużycie funkcji (art. 231)
funkcjonariusz publiczny, który, przekraczając swoje uprawnienia lub nie

Czynność sprawcza dopełniając obowiązków, działa na szkodę interesu publicznego lub
prywatnego
Nieumyślność sprawca działa nieumyślnie i wyrządza istotną szkodę
sprawca dopuszcza się czynu w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub
Typ kwalifikowany osobistej (nie stosuje się, jeżeli czyn wyczerpuje znamiona czynu
zabronionego określonego w art. 228)
Ochrona funkcjonariuszy:
1. rozszerzenie zakresu ochrony:
1. z ochrony prawnej przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
2. podczas lub w związku z pełnieniem obowiązków służbowych
3. funkcjonariusz publiczny korzysta również wtedy, jeżeli bezprawny zamach na jego osobę
został podjęty z powodu wykonywanego przez niego zawodu lub zajmowanego stanowiska
2. obrona konieczna:
1. osoba, która w obronie koniecznej odpiera zamach na jakiekolwiek cudze dobro chronione
prawem, chroniąc bezpieczeństwo lub porządek publiczny, korzysta z ochrony prawnej
przewidzianej dla funkcjonariuszy publicznych
2. przepisu nie stosuje się, jeżeli czyn sprawcy zamachu skierowany przeciwko osobie
odpierającej zamach godzi wyłącznie w cześć lub godność tej osoby
87 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wymiarowi sprawiedliwości
Przemoc i groźba bezprawna (art. 232)

Czynność sprawcza
sądu
międzynarodowego trybunału karnego lub jego organu działającego na
Czynność sprawcza podstawie umowy międzynarodowej, której RP jest stroną, albo powołanego
przez organizację międzynarodową ukonstytuowaną umową ratyfikowaną
przez RP
Fałszywe zeznania (art. 233)
kto, składając zeznanie mające służyć za dowód w postępowaniu sądowym

lub w innym postępowaniu prowadzonym na podstawie ustawy, zeznaje
nieprawdę lub zataja prawdę. Warunkiem odpowiedzialności jest, aby
Czynność sprawcza
przyjmujący zeznanie, działając w zakresie swoich uprawnień, uprzedził
zeznającego o odpowiedzialności karnej za fałszywe zeznanie lub odebrał od
niego przyrzeczenie
sprawca czynu określonego wyżej zeznaje nieprawdę lub zataja prawdę z
Typ uprzywilejowany obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego
najbliższym
nie podlega karze za czyn w typie uprzywilejowanym, kto składa fałszywe
Wyłączenie
zeznanie, nie wiedząc o prawie odmowy zeznania lub odpowiedzi na pytania.
kto, jako biegły, rzeczoznawca lub tłumacz, przedstawia fałszywą opinię,
Czynność sprawcza ekspertyzę lub tłumaczenie mające służyć za dowód w postępowaniu
określonym wyżej
sprawca czynu opisanego wyżej (biegły) działa nieumyślnie, narażając na
Nieumyślność
istotną szkodę interes publiczny
sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od
jej wymierzenia, jeżeli: fałszywe zeznanie, opinia, ekspertyza lub tłumaczenie
dotyczy okoliczności niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy
Modyfikacja kary
lub sprawca dobrowolnie sprostuje fałszywe zeznanie, opinię, ekspertyzę lub
tłumaczenie, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie
sprawy
powyższe przepisy (oprócz biegłego) stosuje się odpowiednio do osoby,
Stosowanie która składa fałszywe oświadczenie, jeżeli przepis ustawy przewiduje
możliwość odebrania oświadczenia pod rygorem odpowiedzialności karnej
88 | S t r o n a

8
Fałszywe oskarżenie (art. 234)
kto, przed organem powołanym do ścigania lub orzekania w sprawach o

przestępstwo, w tym i przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie
Czynność sprawcza
skarbowe lub przewinienie dyscyplinarne, fałszywie oskarża inną osobę o
popełnienie tych czynów zabronionych lub przewinienia dyscyplinarnego
jej wymierzenia, jeżeli fałszywe oskarżenie dotyczy okoliczności
Modyfikacja kary niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy lub sprawca
dobrowolnie sprostuje fałszywe oskarżenie, zanim nastąpi, chociażby
nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy
Fałszywe dowody (art. 235)
kto, przez tworzenie fałszywych dowodów lub inne podstępne zabiegi,

kieruje przeciwko określonej osobie ściganie o przestępstwo, w tym i
Czynność sprawcza przestępstwo skarbowe, wykroczenie, wykroczenie skarbowe lub
przewinienie dyscyplinarne albo w toku postępowania zabiegi takie
przedsiębierze
jej wymierzenia, jeżeli fałszywe dowody dotyczą okoliczności niemogących
Modyfikacja kary mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy lub sprawca dobrowolnie sprostuje
fałszywe dowody, zanim nastąpi, chociażby nieprawomocne, rozstrzygnięcie
sprawy
Zatajenie niewinności (art. 236)
kto zataja dowody niewinności osoby podejrzanej o popełnienie

Czynność sprawcza przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego, wykroczenia, wykroczenia
skarbowego lub przewinienia dyscyplinarnego
nie podlega karze, kto zataja dowody niewinności z obawy przed
Wyłączenie
odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym
jej wymierzenia, jeżeli zatajenie niewinności dotyczy okoliczności
Modyfikacja kary niemogących mieć wpływu na rozstrzygnięcie sprawy lub sprawca
dobrowolnie ujawni dowody na niewinność, zanim nastąpi, chociażby
nieprawomocne, rozstrzygnięcie sprawy
Zawiadomienie o niepopełnionym przestępstwie (art. 238)
kto zawiadamia o przestępstwie, lub o przestępstwie skarbowym organ

Czynność sprawcza
powołany do ścigania wiedząc, że przestępstwa nie popełniono
89 | S t r o n a

8
Poplecznictwo (art. 239)
kto utrudnia lub udaremnia postępowanie karne, pomagając sprawcy

przestępstwa, w tym i przestępstwa skarbowego uniknąć odpowiedzialności
Czynność sprawcza
karnej, w szczególności kto sprawcę ukrywa, zaciera ślady przestępstwa, w
tym i przestępstwa skarbowego albo odbywa za skazanego karę
Wyłączenie nie podlega karze sprawca, który ukrywa osobę najbliższą
jej wymierzenia, jeżeli sprawca udzielił pomocy osobie najbliższej albo
Modyfikacja kary
działał z obawy przed odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub
jego najbliższym
Niezawiadomienie o przestępstwie (art. 240)
kto, mając wiarygodną wiadomość o karalnym przygotowaniu albo

usiłowaniu lub dokonaniu czynu zabronionego określonego w art. 118, art.
118a, art. 120-124, art. 127, art. 128, art. 130, art. 134, art. 140, art. 148, art.
Czynność sprawcza
156, art. 163, art. 166, art. 189, art. 197 § 3 lub 4, art. 198, art. 200, art. 252
KK lub przestępstwa o charakterze terrorystycznym, nie zawiadamia
niezwłocznie organu powołanego do ścigania przestępstw
nie popełnia przestępstwa kto zaniechał zawiadomienia, mając dostateczną
podstawę do przypuszczenia, że wymieniony wyżej organ wie o
Wyłączenie przygotowywanym, usiłowanym lub dokonanym czynie zabronionym; nie
popełnia przestępstwa również ten, kto zapobiegł popełnieniu
przygotowywanego lub usiłowanego czynu zabronionego określonego wyżej
nie podlega karze pokrzywdzony czynem wymienionym wyżej, który
Wyłączenie
zaniechał zawiadomienia o tym czynie
nie podlega karze, kto zaniechał zawiadomienia z obawy przed
Wyłączenie
odpowiedzialnością karną grożącą jemu samemu lub jego najbliższym
Rozpowszechnianie wiadomości (art. 241)
kto bez zezwolenia rozpowszechnia publicznie wiadomości z postępowania

Czynność sprawcza
przygotowawczego, zanim zostały ujawnione w postępowaniu sądowym
kto rozpowszechnia publicznie wiadomości z rozprawy sądowej
Czynność sprawcza
prowadzonej z wyłączeniem jawności
90 | S t r o n a

8
Samouwolnienie (art. 242)
kto uwalnia się sam, będąc pozbawionym wolności na podstawie orzeczenia

Czynność sprawcza
sądu lub prawnego nakazu wydanego przez inny organ państwowy
sprawca czynu określonego wyżej działa w porozumieniu z innymi osobami,
Typ kwalifikowany
używa przemocy lub grozi jej użyciem albo uszkadza miejsce zamknięcia
kto, korzystając z zezwolenia na czasowe opuszczenie zakładu karnego lub
aresztu śledczego bez dozoru albo zakładu psychiatrycznego dysponującego
Czynność sprawcza
warunkami podstawowego zabezpieczenia, bez usprawiedliwionej przyczyny
nie powróci najpóźniej w ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu
kto, korzystając z przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolności, bez
Czynność sprawcza usprawiedliwionej przyczyny nie powróci do zakładu karnego najpóźniej w
ciągu 3 dni po upływie wyznaczonego terminu
Uwolnienie (art. 243)
kto osobę pozbawioną wolności na podstawie orzeczenia sądu lub prawnego

Czynność sprawcza nakazu wydanego przez inny organ państwowy uwalnia lub ułatwia jej
ucieczkę
Naruszenie zakazu sądowego (art. 244)
kto nie stosuje się do orzeczonego przez sąd zakazu zajmowania stanowiska,
wykonywania zawodu, prowadzenia działalności, wykonywania czynności
wymagających zezwolenia, które są związane z wykorzystywaniem zwierząt
lub oddziaływaniem na nie, prowadzenia pojazdów, wstępu do ośrodków
gier i uczestnictwa w grach hazardowych, wstępu na imprezę masową,
przebywania w określonych środowiskach lub miejscach, nakazu
Czynność sprawcza
okresowego opuszczenia lokalu zajmowanego wspólnie z pokrzywdzonym,
zakazu kontaktowania się z określonymi osobami, zakazu zbliżania się do
określonych osób lub zakazu opuszczania określonego miejsca pobytu bez
zgody sądu, zakazu posiadania wszelkich zwierząt albo określonej kategorii
zwierząt albo nie wykonuje zarządzenia sądu o ogłoszeniu orzeczenia w
sposób w nim przewidziany
91 | S t r o n a

8
Zakaz wstępu na imprezę masową (art. 244a)
kto nie stosuje się do orzeczonego w związku z zakazem wstępu na imprezę

masową obowiązku przebywania w miejscu stałego pobytu lub obowiązku
stawiennictwa w jednostce organizacyjnej Policji lub w miejscu określonym
Czynność sprawcza
przez właściwego, ze względu na miejsce zamieszkania osoby skazanej albo
ukaranej, komendanta powiatowego, rejonowego lub miejskiego Policji, w
czasie trwania imprezy masowej
kto udaremnia lub utrudnia kontrolowanie, w systemie dozoru
Czynność sprawcza elektronicznego, orzeczonego wobec niego obowiązku, o którym mowa
wyżej
Środek zabezpieczający (art. 244b)
kto nie stosuje się do określonych w ustawie obowiązków związanych z

Czynność sprawcza
orzeczonym wobec niego środkiem zabezpieczającym
kto bezprawnie udaremnia wykonywanie orzeczonego wobec innej osoby
Czynność sprawcza
środka zabezpieczającego w postaci elektronicznej kontroli miejsca pobytu
Zmuszanie świadka (art. 245)
kto używa przemocy lub groźby bezprawnej w celu wywarcia wpływu na

Czynność sprawcza świadka, biegłego, tłumacza, oskarżyciela albo oskarżonego lub w związku z
tym narusza jego nietykalność cielesną
Znęcanie się w celu uzyskania zeznań (art. 246)
funkcjonariusz publiczny lub ten, który działając na jego polecenie w celu

uzyskania określonych zeznań, wyjaśnień, informacji lub oświadczenia
Czynność sprawcza
stosuje przemoc, groźbę bezprawną lub w inny sposób znęca się fizycznie
lub psychicznie nad inną osobą
92 | S t r o n a

8
Znęcanie się nad osobą pozbawioną wolności (art. 247)
kto znęca się fizycznie lub psychicznie nad osobą prawnie pozbawioną
Czynność sprawcza
wolności
Typ kwalifikowany sprawca działa ze szczególnym okrucieństwem
funkcjonariusz publiczny, który wbrew obowiązkowi dopuszcza do
Rozwinięcie popełnienia czynów określonych wyżej, podlega karze określonej w tych
przepisach
Odpowiednie stosowanie przepisów:
1. przepisy art. 233-237 oraz art. 239, 245 i 246 KK
2. stosuje się odpowiednio do czynu popełnionego w związku z postępowaniem przed
międzynarodowym trybunałem karnym lub jego organem działającym na podstawie umowy
międzynarodowej, której RP jest stroną, albo powołanym przez organizację międzynarodową
ukonstytuowaną umową ratyfikowaną przez RP
93 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wyborom i referendum
Nadużycia (art. 248)
kto w związku z wyborami do Sejmu, do Senatu, wyborem Prezydenta RP,

wyborami do Parlamentu Europejskiego, wyborami organów samorządu
terytorialnego lub referendum:
1. sporządza listę kandydujących lub głosujących, z pominięciem
uprawnionych lub wpisaniem nieuprawnionych
2. używa podstępu celem nieprawidłowego sporządzenia listy
kandydujących lub głosujących, protokołów lub innych dokumentów
wyborczych albo referendalnych
Czynność sprawcza 3. niszczy, uszkadza, ukrywa, przerabia lub podrabia protokoły lub inne
dokumenty wyborcze albo referendalne
4. dopuszcza się nadużycia lub dopuszcza do nadużycia przy
przyjmowaniu lub obliczaniu głosów
5. odstępuje innej osobie przed zakończeniem głosowania
niewykorzystaną kartę do głosowania lub pozyskuje od innej osoby w
celu wykorzystania w głosowaniu niewykorzystaną kartę do
głosowania
6. dopuszcza się nadużycia w sporządzaniu list z podpisami obywateli
zgłaszających kandydatów w wyborach lub inicjujących referendum
Przeszkadzanie (art. 249)
kto przemocą, groźbą bezprawną lub podstępem przeszkadza:

1. odbyciu zgromadzenia poprzedzającego głosowanie
Czynność sprawcza 2. swobodnemu wykonywaniu prawa do kandydowania lub głosowania
3. głosowaniu lub obliczaniu głosów
4. sporządzaniu protokołów lub innych dokumentów wyborczych albo
referendalnych
Naruszenie swobody głosowania (art. 250)
kto, przemocą, groźbą bezprawną lub przez nadużycie stosunku zależności,

Czynność sprawcza wywiera wpływ na sposób głosowania osoby uprawnionej albo zmusza ją do
głosowania lub powstrzymuje od głosowania
94 | S t r o n a

8
Nakłanianie do głosowania (art. 250a)
kto, będąc uprawniony do głosowania, przyjmuje korzyść majątkową lub

Czynność sprawcza
osobistą albo takiej korzyści żąda za głosowanie w określony sposób
kto udziela korzyści majątkowej lub osobistej osobie uprawnionej do
Czynność sprawcza głosowania, aby skłonić ją do głosowania w określony sposób lub za
głosowanie w określony sposób
Typ uprzywilejowany wypadek mniejszej wagi dla obu czynów
jeśli sprawca przestępstwa określonego w § 1 (przyjęcie korzyści) albo w § 3
w związku z § 1 zawiadomił organ powołany do ścigania o fakcie
Modyfikacja kary przestępstwa i okolicznościach jego popełnienia, zanim organ ten o nich się
dowiedział, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet może
Naruszenie tajności głosowania (art. 251)
kto, naruszając przepisy o tajności głosowania, wbrew woli głosującego

Czynność sprawcza
zapoznaje się z treścią jego głosu
95 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko porządkowi publicznemu
Wzięcie zakładnika (art. 252)
kto bierze lub przetrzymuje zakładnika w celu zmuszenia organu

Czynność sprawcza państwowego lub samorządowego, instytucji, organizacji, osoby fizycznej
lub prawnej albo grupy osób do określonego zachowania się
Przygotowanie kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego wyżej
Typ kwalifikowany czyn określony wyżej łączył się ze szczególnym udręczeniem zakładnika
nie podlega karze za przestępstwo określone w typie podstawowym, kto
Wyłączenie
odstąpił od zamiaru wymuszenia i zwolnił zakładnika
sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy czynu
określonego w typie kwalifikowanym, który odstąpił od zamiaru wymuszenia
Modyfikacja kary i zwolnił zakładnika, a stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, jeżeli
odstąpienie od zamiaru wymuszenia i zwolnienie zakładnika nastąpiło
dobrowolnie
Zbiegowisko publiczne (art. 254)
kto bierze czynny udział w zbiegowisku wiedząc, że jego uczestnicy

Czynność sprawcza wspólnymi siłami dopuszczają się gwałtownego zamachu na osobę lub
mienie
następstwem gwałtownego zamachu jest śmierć człowieka lub ciężki
Typ kwalifikowany
uszczerbek na zdrowiu
Zakłócenie działania sieci (art. 254a)
kto zabiera, niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku element

wchodzący w skład sieci wodociągowej, kanalizacyjnej, ciepłowniczej,
Czynność sprawcza elektroenergetycznej, gazowej, telekomunikacyjnej albo linii kolejowej,
tramwajowej, trolejbusowej lub linii metra, powodując przez to zakłócenie
działania całości lub części sieci albo linii
96 | S t r o n a

8
Nawoływanie i pochwalanie przestępstwa (art. 255)
kto publicznie nawołuje do popełnienia występku lub przestępstwa

Czynność sprawcza
skarbowego
Czynność sprawcza kto publicznie nawołuje do popełnienia zbrodni
Czynność sprawcza kto publicznie pochwala popełnienie przestępstwa
Zagrożenie Grzywna do 180 stawek dziennych, OW albo PW do 1 roku
Rozpowszechnianie treści (art. 255a)
kto rozpowszechnia lub publicznie prezentuje treści mogące ułatwić

Czynność sprawcza popełnienie przestępstwa o charakterze terrorystycznym w zamiarze, aby
przestępstwo takie zostało popełnione
kto w celu popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym
uczestniczy w szkoleniu mogącym umożliwić popełnienie takiego
Czynność sprawcza
przestępstwa lub samodzielnie zapoznaje się z treściami, o których mowa
wyżej
Propagowanie faszyzmu (art. 256)
kto publicznie propaguje faszystowski lub inny totalitarny ustrój państwa lub
Czynność sprawcza nawołuje do nienawiści na tle różnic narodowościowych, etnicznych,
rasowych, wyznaniowych albo ze względu na bezwyznaniowość
kto w celu rozpowszechniania produkuje, utrwala lub sprowadza, nabywa,
przechowuje, posiada, prezentuje, przewozi lub przesyła druk, nagranie lub
Czynność sprawcza
inny przedmiot, zawierające treść określoną wyżej albo będące nośnikiem
symboliki faszystowskiej, komunistycznej lub innej totalitarnej
nie popełnia przestępstwa sprawca czynu zabronionego określonego w § 2
Wyłączenie (rozpowszechnianie), jeżeli dopuścił się tego czynu w ramach działalności
artystycznej, edukacyjnej, kolekcjonerskiej lub naukowej
w razie skazania za przestępstwo określone w § 2 sąd orzeka przepadek
Przepadek przedmiotów, o których mowa w § 2, chociażby nie stanowiły własności
sprawcy
97 | S t r o n a

8
Znieważenie grupy lub osoby (art. 257)
kto publicznie znieważa grupę ludności albo poszczególną osobę z powodu

jej przynależności narodowej, etnicznej, rasowej, wyznaniowej albo z
Czynność sprawcza
powodu jej bezwyznaniowości lub z takich powodów narusza nietykalność
cielesną innej osoby
Zorganizowana grupy lub związek (art. 258)
kto bierze udział w zorganizowanej grupie albo związku mających na celu

Czynność sprawcza
popełnienie przestępstwa lub przestępstwa skarbowego
grupa albo związek mają charakter zbrojny albo mają na celu popełnienie
Typ kwalifikowany
przestępstwa o charakterze terrorystycznym
kto grupę albo związek określone w § 1 w tym mające charakter zbrojny
Czynność sprawcza
zakłada lub taką grupą albo związkiem kieruje
kto grupę albo związek mające na celu popełnienie przestępstwa o
Typ kwalifikowany
charakterze terrorystycznym zakłada lub taką grupą lub związkiem kieruje
nie podlega karze za przestępstwa określone wyżej, kto dobrowolnie
odstąpił od udziału w grupie albo związku i ujawnił przed organem
Wyłączenie powołanym do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności
popełnionego czynu lub zapobiegł popełnieniu zamierzonego przestępstwa,
w tym i przestępstwa skarbowego
Przekroczenie granic (art. 259a)
kto przekracza granicę RP w celu popełnienia przestępstwa o charakterze

Czynność sprawcza terrorystycznym lub przestępstwa określonego w art. 255a lub art. 258 § 2
lub 4 KK
na wniosek prokuratora sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet
może warunkowo zawiesić jej wykonanie w stosunku do sprawcy
przestępstwa określonego w art. 259a KK, który dobrowolnie odstąpił od:
Modyfikacja kary • popełnienia przestępstwa o charakterze terrorystycznym lub
przestępstwa określonego w art. 255a lub art. 258 § 2 lub 4 KK i
ujawnił przed organem powołanym do ścigania przestępstw
wszystkie istotne okoliczności popełnienia czynu lub zapobiegł
popełnieniu zamierzonego przestępstwa;
98 | S t r o n a

8
• pomocnictwa innym osobom w popełnieniu przestępstwa
określonego w art. 259a KK i ujawnił przed organem powołanym
do ścigania przestępstw wszystkie istotne okoliczności popełnienia
czynu, w szczególności informacje o osobach, które popełniły
przestępstwa określone w art. 259a KK
Udaremnienie zebrania (art. 260)
kto przemocą lub groźbą bezprawną udaremnia przeprowadzenie

Czynność sprawcza odbywanego zgodnie z prawem zebrania, zgromadzenia lub pochodu albo
takie zebranie, zgromadzenie lub pochód rozprasza
Znieważenie pomnika (art. 261)
kto znieważa pomnik lub inne miejsce publiczne urządzone w celu

Czynność sprawcza
upamiętnienia zdarzenia historycznego lub uczczenia osoby
Znieważenie zwłok (art. 262)
Czynność sprawcza kto znieważa zwłoki, prochy ludzkie lub miejsce spoczynku zmarłego
Czynność sprawcza kto ograbia zwłoki, grób lub inne miejsce spoczynku zmarłego
Broń palna (art. 263)
kto bez wymaganego zezwolenia wyrabia broń palną albo amunicję lub nią
Czynność sprawcza
handluje
Czynność sprawcza kto bez wymaganego zezwolenia posiada broń palną lub amunicję
kto, mając zezwolenie na posiadanie broni palnej lub amunicji, udostępnia
Czynność sprawcza
lub przekazuje ją osobie nieuprawnionej
kto nieumyślnie powoduje utratę broni palnej lub amunicji, która zgodnie z
Czynność sprawcza
prawem pozostaje w jego dyspozycji
99 | S t r o n a

8
Przekroczenie granicy (art. 264)
kto wbrew przepisom przekracza granicę RP, używając przemocy, groźby,

Czynność sprawcza
podstępu lub we współdziałaniu z innymi osobami
Czynność sprawcza kto organizuje innym osobom przekraczanie wbrew przepisom granicy RP
Umożliwienie pobytu w RP (art. 264a)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub osobistej, umożliwia lub

Czynność sprawcza
ułatwia innej osobie pobyt na terytorium RP wbrew przepisom
w wyjątkowych wypadkach, gdy sprawca nie osiągnął korzyści majątkowej,
Modyfikacja kary sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet odstąpić od
jej wymierzenia
100 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko ochronie informacji
Tajemnica państwowa (art. 265)
kto ujawnia lub wbrew przepisom ustawy wykorzystuje informacje niejawne

Czynność sprawcza
o klauzuli "tajne" lub "ściśle tajne"
jeżeli informację określoną wyżej ujawniono osobie działającej w imieniu lub
Typ kwalifikowany
na rzecz podmiotu zagranicznego
kto nieumyślnie ujawnia informację określoną na początku, z którą zapoznał
Czynność sprawcza się w związku z pełnieniem funkcji publicznej lub otrzymanym
upoważnieniem
Tajemnica służbowa (art. 266)
kto, wbrew przepisom ustawy lub przyjętemu na siebie zobowiązaniu,

ujawnia lub wykorzystuje informację, z którą zapoznał się w związku z
Czynność sprawcza
pełnioną funkcją, wykonywaną pracą, działalnością publiczną, społeczną,
gospodarczą lub naukową
Tryb ścigania na wniosek pokrzywdzonego
funkcjonariusz publiczny, który ujawnia osobie nieuprawnionej informację
niejawną o klauzuli "zastrzeżone" lub "poufne" lub informację, którą uzyskał
Czynność sprawcza
w związku z wykonywaniem czynności służbowych, a której ujawnienie
może narazić na szkodę prawnie chroniony interes
Niezgodne z prawem uzyskanie informacji (art. 267)
• kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do informacji dla niego

nieprzeznaczonej, otwierając zamknięte pismo, podłączając się do
sieci telekomunikacyjnej lub przełamując albo omijając
elektroniczne, magnetyczne, informatyczne lub inne szczególne jej
zabezpieczenie
• kto bez uprawnienia uzyskuje dostęp do całości lub części systemu
Czynność sprawcza
informatycznego
• kto w celu uzyskania informacji, do której nie jest uprawniony,
zakłada lub posługuje się urządzeniem podsłuchowym, wizualnym
albo innym urządzeniem lub oprogramowaniem
• kto informację uzyskaną w sposób określony wyżej ujawnia innej
osobie
101 | S t r o n a

8
Niszczenie informacji (art. 268)
kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia
Czynność sprawcza zapis istotnej informacji albo w inny sposób udaremnia lub znacznie
utrudnia osobie uprawnionej zapoznanie się z nią
Typ kwalifikowany czyn określony wyżej dotyczy zapisu na informatycznym nośniku danych
kto, dopuszczając się czynów opisanych wyżej, wyrządza znaczną szkodę
Typ kwalifikowany
majątkową
Bazy danych (art. 268a)
kto, nie będąc do tego uprawnionym, niszczy, uszkadza, usuwa, zmienia lub
utrudnia dostęp do danych informatycznych albo w istotnym stopniu
Czynność sprawcza
zakłóca lub uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub
przekazywanie takich danych
kto, dopuszczając się czynu określonego wyżej, wyrządza znaczną szkodę
Typ kwalifikowany
majątkową
Sabotaż komputerowy (art. 269)
kto niszczy, uszkadza, usuwa lub zmienia dane informatyczne o szczególnym

znaczeniu dla obronności kraju, bezpieczeństwa w komunikacji,
funkcjonowania administracji rządowej, innego organu państwowego lub
Czynność sprawcza
instytucji państwowej albo samorządu terytorialnego albo zakłóca lub
uniemożliwia automatyczne przetwarzanie, gromadzenie lub przekazywanie
takich danych
kto dopuszcza się czynu określonego wyżej, niszcząc albo wymieniając
informatyczny nośnik danych lub niszcząc albo uszkadzając urządzenie
Typ kwalifikowany
służące do automatycznego przetwarzania, gromadzenia lub przekazywania
danych informatycznych
102 | S t r o n a

8
Zakłócenie pracy sieci (art. 269a)
kto, nie będąc do tego uprawnionym, przez transmisję, zniszczenie,

usunięcie, uszkodzenie, utrudnienie dostępu lub zmianę danych
Czynność sprawcza
informatycznych, w istotnym stopniu zakłóca pracę systemu
informatycznego, systemu teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej
Bezprawne wykorzystanie danych (art. 269b)
kto wytwarza, pozyskuje, zbywa lub udostępnia innym osobom urządzenia

lub programy komputerowe przystosowane do popełnienia przestępstwa
określonego w art. 165 § 1 pkt 4, art. 267 § 3, art. 268a § 1 albo § 2 w związku
Czynność sprawcza z § 1, art. 269 § 1 lub 2 albo art. 269a KK, a także hasła komputerowe, kody
dostępu lub inne dane umożliwiające nieuprawniony dostęp do informacji
przechowywanych w systemie informatycznym, systemie
teleinformatycznym lub sieci teleinformatycznej
nie popełnia przestępstwa określonego wyżej, kto działa wyłącznie w celu
zabezpieczenia systemu informatycznego, systemu teleinformatycznego lub
Wyłączenie
sieci teleinformatycznej przed popełnieniem przestępstwa wymienionego w
tym przepisie albo opracowania metody takiego zabezpieczenia
w razie skazania za przestępstwo określone wyżej, sąd orzeka przepadek
Przepadek określonych w nim przedmiotów, a może orzec ich przepadek, jeżeli nie
stanowiły własności sprawcy
Wyłączenie karalności:
1. nie podlega karze za przestępstwo określone w art. 267 § 2 (uzyskanie dostępu do systemu
informatycznego) lub art. 269a KK (zakłócenie pracy sieci)
2. kto działa wyłącznie w celu zabezpieczenia systemu informatycznego, systemu
teleinformatycznego lub sieci teleinformatycznej albo opracowania metody takiego zabezpieczenia
i niezwłocznie powiadomił dysponenta tego systemu lub sieci o ujawnionych zagrożeniach, a jego
działanie nie naruszyło interesu publicznego lub prywatnego i nie wyrządziło szkody
103 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów
Fałsz materialny (art. 270)
kto, w celu użycia za autentyczny, podrabia lub przerabia dokument lub

Czynność sprawcza
takiego dokumentu jako autentycznego używa
Zagrożenie Grzywna, OW albo PW od 3 miesięcy do 5 lat
kto wypełnia blankiet, opatrzony cudzym podpisem, niezgodnie z wolą
Czynność sprawcza
podpisanego i na jego szkodę albo takiego dokumentu używa
Zagrożenie Grzywna, OW albo PW od 3 miesięcy do 5 lat
Przygotowanie kto czyni przygotowania do przestępstwa określonego na początku
Fałsz materialny faktury (art. 270a)
kto, w celu użycia za autentyczną, podrabia lub przerabia fakturę w zakresie

okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia wysokości
Czynność sprawcza
należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej należności o
charakterze podatkowym lub takiej faktury jako autentycznej używa
sprawca dopuszcza się czynu określonego wyżej wobec faktury lub faktur,
zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość
Typ kwalifikowany
jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości,
albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu
Fałsz intelektualny (art. 271)
funkcjonariusz publiczny lub inna osoba uprawniona do wystawienia

Czynność sprawcza dokumentu, która poświadcza w nim nieprawdę co do okoliczności mającej
znaczenie prawne
sprawca dopuszcza się czynu określonego wyżej w celu osiągnięcia korzyści
Typ kwalifikowany
majątkowej lub osobistej
104 | S t r o n a

8
Fałsz intelektualny faktury (art. 271a)
kto wystawia fakturę lub faktury, zawierające kwotę należności ogółem,

której wartość lub łączna wartość jest znaczna, poświadczając nieprawdę co
Czynność sprawcza do okoliczności faktycznych mogących mieć znaczenie dla określenia
wysokości należności publicznoprawnej lub jej zwrotu albo zwrotu innej
należności o charakterze podatkowym lub takiej faktury lub faktur używa
sprawca dopuszcza się czynu określonego wyżej wobec faktury lub faktur,
zawierających kwotę należności ogółem, której wartość lub łączna wartość
Typ kwalifikowany
jest większa niż pięciokrotność kwoty określającej mienie wielkiej wartości,
albo z popełnienia przestępstwa uczynił sobie stałe źródło dochodu
Wyłudzenie poświadczenia nieprawdy (art. 272)
kto wyłudza poświadczenie nieprawdy przez podstępne wprowadzenie w

Czynność sprawcza błąd funkcjonariusza publicznego lub innej osoby upoważnionej do
wystawienia dokumentu
Użycie poświadczenia nieprawdy (art. 273)
Czynność sprawcza kto używa dokumentu określonego w art. 271 lub 272 KK
Zbycie dowodu tożsamości (art. 274)
Czynność sprawcza kto zbywa własny lub cudzy dokument stwierdzający tożsamość
Przestępstwa przeciwko dowodom tożsamości (art. 275)
kto posługuje się dokumentem stwierdzającym tożsamość innej osoby albo

Czynność sprawcza
jej prawa majątkowe lub dokument taki kradnie lub go przywłaszcza
kto bezprawnie przewozi, przenosi lub przesyła za granicę dokument
Czynność sprawcza
stwierdzający tożsamość innej osoby albo jej prawa majątkowe
105 | S t r o n a

8
Niszczenie lub ukrywanie dokumentu (art. 276)
kto niszczy, uszkadza, czyni bezużytecznym, ukrywa lub usuwa dokument,

Czynność sprawcza
którym nie ma prawa wyłącznie rozporządzać
Niszczenie znaków granicznych (art. 277)
kto znaki graniczne niszczy, uszkadza, usuwa, przesuwa lub czyni

Czynność sprawcza
niewidocznymi albo fałszywie wystawia
Typy kwalifikowane co do faktur (art. 277a)
kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 270a § 1 albo art. 271a §
1 KK wobec faktury lub faktur, zawierających kwotę należności ogółem,
Typ kwalifikowany
której wartość lub łączna wartość jest większa niż dziesięciokrotność kwoty
określającej mienie wielkiej wartości
Wysokość grzywny:
1. w razie skazania za przestępstwo określone w art. 270a § 1 lub 2, art. 271a § 1 lub 2 albo art. 277a
§ 1 KK
2. grzywnę orzeczoną obok kary pozbawienia wolności można wymierzyć w wysokości do 3000
stawek dziennych
Modyfikacja kar:
1. sąd na wniosek prokuratora stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy przestępstwa
określonego w art. 270a § 1 lub 2 lub art. 271a § 1 lub 2 KK, który zawiadomił o nim organ
powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności przestępstwa, a
także wskazał czyny pozostające w związku z popełnionym przez niego przestępstwem i ich
sprawców, zanim organ ten o nich się dowiedział
2. sąd na wniosek prokuratora może odstąpić od wymierzenia kary wobec sprawcy przestępstwa
określonego w art. 270a § 1, 2 lub 3, art. 271a § 1, 2 lub 3 lub art. 277a § 2 KK, który, oprócz
spełnienia warunków określonych wyżej, zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z
popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej części
3. sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary wobec sprawcy przestępstwa określonego w
art. 277a § 1 KK, który, oprócz spełnienia warunków określonych w punkcie pierwszym,
zwrócił korzyść majątkową osiągniętą z popełnienia tego przestępstwa w całości albo w istotnej
części
4. punkty 1 i 3 stosuje się odpowiednio do sprawcy, który po wszczęciu postępowania ujawnił
wobec organu powołanego do ścigania przestępstw wszystkie jemu znane, a nieznane dotychczas
temu organowi istotne okoliczności przestępstwa, a także wskazał czyny pozostające w związku z
popełnionym przez niego przestępstwem i ich sprawców
106 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko mieniu
Kradzież (art. 278)
Czynność sprawcza kto zabiera w celu przywłaszczenia cudzą rzecz ruchomą

kto bez zgody osoby uprawnionej uzyskuje cudzy program komputerowy w
Czynność sprawcza
celu osiągnięcia korzyści majątkowej
jeżeli kradzież popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje
Tryb ścigania
na wniosek pokrzywdzonego
przepisy (poza programem komputerowym) stosuje się odpowiednio do
Stosowanie kradzieży energii lub karty uprawniającej do podjęcia pieniędzy z automatu
bankowego
Kradzież szczególnie zuchwała (art. 278a)
Czynność sprawcza kto dopuszcza się kradzieży szczególnie zuchwałej

jeżeli kradzież szczególnie zuchwałą popełniono na szkodę osoby
Tryb ścigania
najbliższej, ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego
Kradzież z włamaniem (art. 279)
Czynność sprawcza kto kradnie z włamaniem

jeżeli kradzież z włamaniem popełniono na szkodę osoby najbliższej,
Tryb ścigania
ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego
Rozbój (art. 280)
kto kradnie, używając przemocy wobec osoby lub grożąc natychmiastowym

Czynność sprawcza jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu nieprzytomności lub
bezbronności
sprawca rozboju posługuje się bronią palną, nożem lub innym podobnie
niebezpiecznym przedmiotem lub środkiem obezwładniającym albo działa
Typ kwalifikowany
w inny sposób bezpośrednio zagrażający życiu lub wspólnie z inną osobą,
która posługuje się taką bronią, przedmiotem, środkiem lub sposobem
107 | S t r o n a

8
Kradzież rozbójnicza (art. 281)
kto, w celu utrzymania się w posiadaniu zabranej rzeczy, bezpośrednio po

dokonaniu kradzieży, używa przemocy wobec osoby lub grozi
Czynność sprawcza
natychmiastowym jej użyciem albo doprowadza człowieka do stanu
nieprzytomności lub bezbronności
Wymuszenie rozbójnicze (art. 282)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, przemocą, groźbą zamachu na

życie lub zdrowie albo gwałtownego zamachu na mienie, doprowadza inną
Czynność sprawcza
osobę do rozporządzenia mieniem własnym lub cudzym albo do
zaprzestania działalności gospodarczej
Złagodzenie odpowiedzialności (art. 283)
wypadek mniejszej wagi dla czynu określonego w art. 279 § 1, art. 280 § 1
Typ uprzywilejowany
lub w art. 281 lub 282 KK
Przywłaszczenie (art. 284)
Czynność sprawcza kto przywłaszcza sobie cudzą rzecz ruchomą lub prawo majątkowe
Typ kwalifikowany kto przywłaszcza sobie powierzoną mu rzecz ruchomą
Typ uprzywilejowany w wypadku mniejszej wagi lub przywłaszczenia rzeczy znalezionej
jeżeli przywłaszczenie nastąpiło na szkodę osoby najbliższej, ściganie
Tryb ścigania
następuje na wniosek pokrzywdzonego
Kradzież impulsów telefonicznych (art. 285)
kto, włączając się do urządzenia telekomunikacyjnego, uruchamia na cudzy

Czynność sprawcza
rachunek impulsy telefoniczne
jeżeli czyn popełniono na szkodę osoby najbliższej, ściganie następuje na
Tryb ścigania
wniosek pokrzywdzonego
108 | S t r o n a

8
Oszustwo (art. 286)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, doprowadza inną osobę do

niekorzystnego rozporządzenia własnym lub cudzym mieniem za pomocą
Czynność sprawcza
wprowadzenia jej w błąd albo wyzyskania błędu lub niezdolności do
należytego pojmowania przedsiębranego działania
Czynność sprawcza to żąda korzyści majątkowej w zamian za zwrot bezprawnie zabranej rzeczy
Tryb ścigania
Oszustwo komputerowe (art. 287)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej lub wyrządzenia innej osobie

szkody, bez upoważnienia, wpływa na automatyczne przetwarzanie,
Czynność sprawcza
gromadzenie lub przekazywanie danych informatycznych lub zmienia,
usuwa albo wprowadza nowy zapis danych informatycznych
Tryb ścigania
Niszczenie rzeczy (art. 288)
Czynność sprawcza kto cudzą rzecz niszczy, uszkadza lub czyni niezdatną do użytku
kto przerywa lub uszkadza kabel podmorski albo narusza przepisy
Czynność sprawcza
obowiązujące przy zakładaniu lub naprawie takiego kabla
109 | S t r o n a

8
Zabór pojazdu (art. 289)
Czynność sprawcza kto zabiera w celu krótkotrwałego użycia cudzy pojazd mechaniczny
sprawca pokonuje zabezpieczenie pojazdu przed jego użyciem przez osobę
nieupoważnioną, pojazd stanowi mienie znacznej wartości albo sprawca
Typ kwalifikowany następnie porzuca pojazd w stanie uszkodzonym lub w takich
okolicznościach, że zachodzi niebezpieczeństwo utraty lub uszkodzenia
pojazdu albo jego części lub zawartości
czyn określony na początku popełniono używając przemocy lub grożąc
Typ kwalifikowany natychmiastowym jej użyciem albo doprowadzając człowieka do stanu
nieprzytomności lub bezbronności
Zagrożenie PW 1 roku do 10 lat
Modyfikacja kary sąd może wymierzyć grzywnę obok kary pozbawienia wolności
Tryb ścigania
Wyrąb drewna (art. 290)
Czynność sprawcza kto w celu przywłaszczenia dopuszcza się wyrębu drzewa w lesie
Zagrożenie jak za kradzież
w razie skazania za wyrąb drzewa albo za kradzież drzewa wyrąbanego lub
Środki powalonego, sąd orzeka na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości
podwójnej wartości drzewa
Paserstwo (art. 291)
kto rzecz uzyskaną za pomocą czynu zabronionego nabywa lub pomaga do

Czynność sprawcza
jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej ukrycia
110 | S t r o n a

8
Paserstwo nieumyślne (art. 292)
kto rzecz, o której na podstawie towarzyszących okoliczności powinien i

może przypuszczać, że została uzyskana za pomocą czynu zabronionego,
Czynność sprawcza
nabywa lub pomaga do jej zbycia albo tę rzecz przyjmuje lub pomaga do jej
ukrycia
Typ kwalifikowany znaczna wartość rzeczy
Paserstwo komputerowe (art. 293)
przepisy art. 291 i 292 KK stosuje się odpowiednio do programu

Stosowanie
komputerowego
sąd może orzec przepadek rzeczy określonej w § 1 oraz w art. 291 i 292 KK,
Przepadek
chociażby nie stanowiła ona własności sprawcy
Typy kwalifikowane (art. 294)
kto dopuszcza się przestępstwa określonego w art. 278 § 1, 2 lub 5, art. 278a
§ 1, art. 284 § 1 lub 2, art. 285 § 1, art. 286 § 1 lub 2, art. 287 § 1, art. 288 § 1
Typ kwalifikowany
lub 3, art. 290 § 1 lub w art. 291 § 1 KK, w stosunku do mienia znacznej
wartości
sprawca, który dopuszcza się przestępstwa wymienionego wyżej w stosunku
Typ kwalifikowany
do dobra o szczególnym znaczeniu dla kultury
Czynny żal:
1. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 278, 284-289, 291, 292 lub 294 KK, który
dobrowolnie naprawił szkodę w całości albo zwrócił pojazd lub rzecz mającą szczególne
znaczenie dla kultury w stanie nieuszkodzonym, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
2. wobec sprawcy przestępstwa wymienionego wyżej, który dobrowolnie naprawił szkodę w
znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary
111 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu i interesom majątkowym
Nadużycie zaufania (art. 296)
kto, będąc obowiązany na podstawie przepisu ustawy, decyzji właściwego

organu lub umowy do zajmowania się sprawami majątkowymi lub
działalnością gospodarczą osoby fizycznej, prawnej albo jednostki
Czynność sprawcza
organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nadużycie udzielonych
mu uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku, wyrządza jej
znaczną szkodę majątkową
sprawca przez nadużycie udzielonych mu uprawnień lub niedopełnienie
Typ uprzywilejowany ciążącego na nim obowiązku, sprowadza bezpośrednie niebezpieczeństwo
wyrządzenia znacznej szkody majątkowej
sprawca przestępstw określonych wyżej działa w celu osiągnięcia korzyści
Typ kwalifikowany
majątkowej
sprawca przestępstw określonych wyżej działa w celu osiągnięcia korzyści
Typ kwalifikowany
majątkowej
sprawca przestępstwa określonego w typie podstawowym lub pierwszym
Typ kwalifikowany
kwalifikowanym wyrządza szkodę majątkową w wielkich rozmiarach
sprawca przestępstwa określonego w typie podstawowym lub ostatnim
Nieumyślność
kwalifikowanym działa nieumyślnie
jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa
Tryb ścigania określonego w § 1a (niebezpieczeństwo szkody) następuje na wniosek
pokrzywdzonego
nie podlega karze, kto przed wszczęciem postępowania karnego
Wyłączenie
dobrowolnie naprawił w całości wyrządzoną szkodę
112 | S t r o n a

8
Łapownictwo menedżerskie (art. 296a)
kto, pełniąc funkcję kierowniczą w jednostce organizacyjnej wykonującej

działalność gospodarczą lub pozostając z nią w stosunku pracy, umowy
zlecenia lub umowy o dzieło, żąda lub przyjmuje korzyść majątkową lub
osobistą albo jej obietnicę, w zamian za nadużycie udzielonych mu
Czynność sprawcza
uprawnień lub niedopełnienie ciążącego na nim obowiązku mogące
wyrządzić tej jednostce szkodę majątkową albo stanowiące czyn nieuczciwej
konkurencji lub niedopuszczalną czynność preferencyjną na rzecz nabywcy
lub odbiorcy towaru, usługi lub świadczenia
kto w wypadkach określonych wyżej udziela albo obiecuje udzielić korzyści
Czynność sprawcza
majątkowej lub osobistej
Typ kwalifikowany sprawca pierwszego czynu wyrządza znaczną szkodę majątkową
nie podlega karze sprawca przestępstwa określonego w § 2 (udzielanie
korzyści) albo w § 3 w związku z § 2, jeżeli korzyść majątkowa lub osobista
Wyłączenie albo ich obietnica zostały przyjęte, a sprawca zawiadomił o tym fakcie organ
powołany do ścigania przestępstw i ujawnił wszystkie istotne okoliczności
przestępstwa, zanim organ ten o nim się dowiedział
Oszustwo finansowe (art. 297)
kto, w celu uzyskania dla siebie lub kogo innego, od banku lub jednostki
organizacyjnej prowadzącej podobną działalność gospodarczą na podstawie
ustawy albo od organu lub instytucji dysponujących środkami publicznymi -
kredytu, pożyczki pieniężnej, poręczenia, gwarancji, akredytywy, dotacji,
subwencji, potwierdzenia przez bank zobowiązania wynikającego z
poręczenia lub z gwarancji lub podobnego świadczenia pieniężnego na
Czynność sprawcza
określony cel gospodarczy, instrumentu płatniczego lub zamówienia
publicznego, przedkłada podrobiony, przerobiony, poświadczający
nieprawdę albo nierzetelny dokument albo nierzetelne, pisemne
oświadczenie dotyczące okoliczności o istotnym znaczeniu dla uzyskania
wymienionego wsparcia finansowego, instrumentu płatniczego lub
zamówienia
kto wbrew ciążącemu obowiązkowi, nie powiadamia właściwego podmiotu
o powstaniu sytuacji mogącej mieć wpływ na wstrzymanie albo ograniczenie
Czynność sprawcza wysokości udzielonego wsparcia finansowego, określonego wyżej, lub
zamówienia publicznego albo na możliwość dalszego korzystania z
instrumentu płatniczego
113 | S t r o n a

8
dobrowolnie zapobiegł wykorzystaniu wsparcia finansowego lub
Wyłączenie instrumentu płatniczego, określonych w pierwszym czynie, zrezygnował z
dotacji lub zamówienia publicznego albo zaspokoił roszczenia
pokrzywdzonego
Oszustwo ubezpieczeniowe (art. 298)
kto, w celu uzyskania odszkodowania z tytułu umowy ubezpieczenia,

Czynność sprawcza
powoduje zdarzenie będące podstawą do wypłaty takiego odszkodowania
Wyłączenie
dobrowolnie zapobiegł wypłacie odszkodowania
Pranie brudnych pieniędzy (art. 299)
kto środki płatnicze, instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości

dewizowe, prawa majątkowe lub inne mienie ruchome lub nieruchomości,
pochodzące z korzyści związanych z popełnieniem czynu zabronionego,
przyjmuje, posiada, używa, przekazuje lub wywozi za granicę, ukrywa,
Czynność sprawcza
dokonuje ich transferu lub konwersji, pomaga do przenoszenia ich własności
lub posiadania albo podejmuje inne czynności, które mogą udaremnić lub
znacznie utrudnić stwierdzenie ich przestępnego pochodzenia lub miejsca
umieszczenia, ich wykrycie, zajęcie albo orzeczenie przepadku
kto będąc pracownikiem lub działając w imieniu lub na rzecz banku,
instytucji finansowej lub kredytowej lub innego podmiotu, na którym na
podstawie przepisów prawa ciąży obowiązek rejestracji transakcji i osób
dokonujących transakcji, przyjmuje, wbrew przepisom, środki płatnicze,
Czynność sprawcza instrumenty finansowe, papiery wartościowe, wartości dewizowe, dokonuje
ich transferu lub konwersji, lub przyjmuje je w innych okolicznościach
wzbudzających uzasadnione podejrzenie, że stanowią one przedmiot czynu
określonego wyżej, lub świadczy inne usługi mające ukryć ich przestępne
pochodzenie lub usługi w zabezpieczeniu przed zajęciem
sprawca dopuszcza się jednego z powyższych czynów działając w
Typ kwalifikowany
porozumieniu z innymi osobami albo osiąga znaczną korzyść majątkową
Przygotowanie kto czyni przygotowania do przestępstw opisanych wyżej
w razie skazania za przestępstwo określone w § 1 lub 2 (typy podstawowe),
Przepadek sąd orzeka przepadek przedmiotów pochodzących bezpośrednio albo
pośrednio z przestępstwa, a także korzyści z tego przestępstwa lub ich
równowartość, chociażby nie stanowiły one własności sprawcy. Przepadku
114 | S t r o n a

8
nie orzeka się w całości lub w części, jeżeli przedmiot, korzyść lub jej
równowartość podlega zwrotowi pokrzywdzonemu lub innemu podmiotowi
nie podlega karze za przestępstwo określone w § 1 lub 2 (typy podstawowe),
kto dobrowolnie ujawnił wobec organu powołanego do ścigania przestępstw
informacje dotyczące osób uczestniczących w popełnieniu przestępstwa
Wyłączenie
oraz okoliczności jego popełnienia, jeżeli zapobiegło to popełnieniu innego
przestępstwa; jeżeli sprawca czynił starania zmierzające do ujawnienia tych
informacji i okoliczności, sąd stosuje nadzwyczajne złagodzenie kary
Niezaspokojenie wierzyciela (art. 300)
kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, udaremnia lub

uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela przez to, że usuwa, ukrywa,
Czynność sprawcza
zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub pozornie obciąża albo uszkadza
składniki swojego majątku
Typ kwalifikowany czyn wyrządził szkodę wielu wierzycielom
jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstwa
Tryb ścigania
określonego wyżej następuje na wniosek pokrzywdzonego
kto, w celu udaremnienia wykonania orzeczenia sądu lub innego organu
państwowego, udaremnia lub uszczupla zaspokojenie swojego wierzyciela
Czynność sprawcza przez to, że usuwa, ukrywa, zbywa, darowuje, niszczy, rzeczywiście lub
pozornie obciąża albo uszkadza składniki swojego majątku zajęte lub
zagrożone zajęciem, bądź usuwa znaki zajęcia
Pozorne bankructwo (art. 301)
kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli udaremnia lub ogranicza

Czynność sprawcza zaspokojenie ich należności przez to, że tworzy w oparciu o przepisy prawa
nową jednostkę gospodarczą i przenosi na nią składniki swojego majątku
kto będąc dłużnikiem kilku wierzycieli doprowadza do swojej upadłości lub
Czynność sprawcza
niewypłacalności
to będąc dłużnikiem kilku wierzycieli w sposób lekkomyślny doprowadza do
swojej upadłości lub niewypłacalności, w szczególności przez trwonienie
Czynność sprawcza
części składowych majątku, zaciąganie zobowiązań lub zawieranie transakcji
oczywiście sprzecznych z zasadami gospodarowania
115 | S t r o n a

8
Faworyzowanie wierzycieli (art. 302)
kto, w razie grożącej mu niewypłacalności lub upadłości, nie mogąc

Czynność sprawcza zaspokoić wszystkich wierzycieli, spłaca lub zabezpiecza tylko niektórych,
czym działa na szkodę pozostałych
kto wierzycielowi udziela lub obiecuje udzielić korzyści majątkowej za
Czynność sprawcza działanie na szkodę innych wierzycieli w związku z postępowaniem
upadłościowym lub zmierzającym do zapobiegnięcia upadłości
wierzyciel, który w związku z określonym wyżej postępowaniem przyjmuje
Czynność sprawcza
korzyść za działanie na szkodę innych wierzycieli albo takiej korzyści żąda
Nierzetelna dokumentacja (art. 303)
kto wyrządza szkodę majątkową osobie fizycznej, prawnej albo jednostce

organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, przez nieprowadzenie
dokumentacji działalności gospodarczej albo prowadzenie jej w sposób
Czynność sprawcza
nierzetelny lub niezgodny z prawdą, w szczególności niszcząc, usuwając,
ukrywając, przerabiając lub podrabiając dokumenty dotyczące tej
działalności
Typ kwalifikowany znaczna szkoda majątkowa
jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstw
Tryb ścigania
określonych wyżej następuje na wniosek pokrzywdzonego
Wyzysk (art. 304)
kto, wyzyskując przymusowe położenie innej osoby fizycznej, prawnej albo

jednostki organizacyjnej niemającej osobowości prawnej, zawiera z nią
Czynność sprawcza
umowę, nakładając na nią obowiązek świadczenia niewspółmiernego ze
świadczeniem wzajemnym
kto, w zamian za udzielone osobie fizycznej świadczenie pieniężne
wynikające z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której
Czynność sprawcza przedmiotem jest udzielenie takiego świadczenia z obowiązkiem jego
zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub
zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty kosztów innych niż odsetki w
116 | S t r o n a

8
kwocie co najmniej dwukrotnie przekraczającej maksymalną wysokość tych
kosztów określoną w ustawie
kto, w związku z udzieleniem osobie fizycznej świadczenia pieniężnego
wynikającego z umowy pożyczki, kredytu lub innej umowy, której
przedmiotem jest udzielenie świadczenia pieniężnego z obowiązkiem jego
Czynność sprawcza zwrotu, niezwiązanej bezpośrednio z działalnością gospodarczą lub
zawodową tej osoby, żąda od niej zapłaty odsetek w wysokości co najmniej
dwukrotnie przekraczającej stopę odsetek maksymalnych lub odsetek
maksymalnych za opóźnienie, określonych w ustawie
Przetarg publiczny (art. 305)
kto, w celu osiągnięcia korzyści majątkowej, udaremnia lub utrudnia przetarg

publiczny albo wchodzi w porozumienie z inną osobą działając na szkodę
Czynność sprawcza
właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz której przetarg jest
dokonywany
kto w związku z publicznym przetargiem rozpowszechnia informacje lub
przemilcza istotne okoliczności mające znaczenie dla zawarcia umowy
Czynność sprawcza będącej przedmiotem przetargu albo wchodzi w porozumienie z inną osobą,
działając na szkodę właściciela mienia albo osoby lub instytucji, na rzecz
której przetarg jest dokonywany
jeżeli pokrzywdzonym nie jest Skarb Państwa, ściganie przestępstw
Tryb ścigania
określonych wyżej następuje na wniosek pokrzywdzonego
Fałszowanie oznaczeń (art. 306)
kto usuwa, podrabia lub przerabia znaki identyfikacyjne, datę produkcji lub
Czynność sprawcza
datę przydatności towaru lub urządzenia
Zmiana wskazań drogomierza (art. 306a)
kto zmienia wskazanie drogomierza pojazdu mechanicznego lub ingeruje w

Czynność sprawcza
prawidłowość jego pomiaru
Czynność sprawcza kto zleca innej osobie wykonanie czynu, o którym mowa wyżej
117 | S t r o n a

8
Czynny żal:
1. wobec sprawcy przestępstwa określonego w art. 296 lub 299-305 KK, który dobrowolnie
naprawił szkodę w całości, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary, a nawet
2. wobec sprawcy przestępstwa wymienionego wyżej, który dobrowolnie naprawił szkodę w
znacznej części, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary
Odpowiedzialność zarządców:
1. za przestępstwa określone w tym rozdziale odpowiada jak dłużnik lub wierzyciel
2. kto, na podstawie przepisu prawnego, decyzji właściwego organu, umowy lub faktycznego
wykonywania, zajmuje się sprawami majątkowymi innej osoby prawnej, fizycznej, grupy osób lub
podmiotu niemającego osobowości prawnej
Modyfikacja grzywny:
1. skazanie za przestępstwo określone w art. 296 § 3, art. 297 § 1 lub art. 299 KK
2. grzywnę orzeczoną obok PW można wymierzyć w wysokości do 3000 stawek dziennych
118 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi
Fałszowanie pieniędzy (art. 310)
kto podrabia albo przerabia polski albo obcy pieniądz, polski albo obcy znak
pieniężny, który został ustalony jako prawny środek płatniczy, jednak nie
został jeszcze wprowadzony do obiegu, inny środek płatniczy albo
Czynność sprawcza dokument uprawniający do otrzymania sumy pieniężnej albo zawierający
obowiązek wypłaty kapitału, odsetek, udziału w zyskach albo stwierdzenie
uczestnictwa w spółce lub z pieniędzy, innego środka płatniczego albo z
takiego dokumentu usuwa oznakę umorzenia
kto pieniądz, inny środek płatniczy lub znak pieniężny albo dokument
określone wyżej puszcza w obieg albo go w takim celu przyjmuje,
Czynność sprawcza
przechowuje, przewozi, przenosi, przesyła albo pomaga do jego zbycia lub
ukrycia
Typ uprzywilejowany wypadem mniejszej wagi
Zagrożenie sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary
kto czyni przygotowania do popełnienia przestępstw w typach
Przygotowanie
podstawowych
Oszustwo kapitałowe (art. 311)
kto, w dokumentacji związanej z obrotem papierami wartościowymi,

rozpowszechnia nieprawdziwe informacje lub przemilcza informacje o
Czynność sprawcza
stanie majątkowym oferenta, mające istotne znaczenie dla nabycia, zbycia
papierów wartościowych, podwyższenia albo obniżenia wkładu
Puszczenie w obieg (art. 312)
kto puszcza w obieg podrobiony albo przerobiony pieniądz, inny środek

Czynność sprawcza płatniczy albo dokument określony w art. 310 § 1 KK, który sam otrzymał
jako prawdziwy
Fałszowanie urzędowego znaku wartościowego (art. 313)
• kto, w celu użycia lub puszczenia w obieg, podrabia albo przerabia

urzędowy znak wartościowy albo ze znaku takiego usuwa oznakę
umorzenia
Czynność sprawcza
• kto urzędowy znak wartościowy podrobiony, przerobiony albo z
usuniętą oznaką umorzenia puszcza w obieg, nabywa lub go używa
albo przechowuje w celu puszczenia w obieg
119 | S t r o n a

8
Fałszowanie znaku urzędowego (art. 314)
kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia albo przerabia znak

urzędowy, mający stwierdzić upoważnienie lub wynik badania albo w
Czynność sprawcza
obrocie publicznym używa przedmiotów opatrzonych takimi podrobionymi
albo przerobionymi znakami
Fałszowanie narzędzi pomiarowych (art. 315)
kto, w celu użycia w obrocie gospodarczym, podrabia lub przerabia

Czynność sprawcza
zalegalizowane narzędzie pomiarowe lub probiercze
kto podrobionego albo przerobionego narzędzia pomiarowego lub
Czynność sprawcza probierczego w obrocie gospodarczym używa albo takie narzędzie w celu
użycia w obrocie gospodarczym przechowuje
Przepadek:
1. pieniądze, dokumenty i znaki wartościowe podrobione, przerobione albo z usuniętą oznaką
umorzenia oraz podrobione lub przerobione narzędzia pomiarowe, jak również przedmioty
służące do popełnienia przestępstw określonych w tym rozdziale ulegają przepadkowi, chociażby
nie stanowiły własności sprawcy
2. podrobione albo przerobione znaki urzędowe określone w art. 314 KK należy usunąć, chociażby
to miało być połączone ze zniszczeniem przedmiotu
120 | S t r o n a

8
Część wojskowa
Przepisy ogólne dotyczące żołnierzy
Właściwe przepisy:
1. część ogólną i szczególną KK stosuje się do żołnierzy, jeśli część wojskowa nie zawiera
odmiennych regulacji
2. do pracowników wojska stosuje się odpowiednio:
1. art. 359-363 KK
2. w wypadku popełnienia określonego w nich przestępstwa - przepisy ogólne dotyczące
żołnierzy
3. przepisy części wojskowej stosuje się odpowiednio do innych osób, jeśli ustawa tak stanowi
Wyłączenie odpowiedzialności:
1. rozkaz - nie popełnia przestępstwa żołnierz, który dopuszcza się czynu zabronionego będącego
wykonaniem rozkazu, chyba że wykonując rozkaz umyślnie popełnia przestępstwo
2. ostateczna potrzeba:
1. nie popełnia przestępstwa żołnierz, gdy w wypadku nieposłuszeństwa lub oporu stosuje środki
niezbędne w celu wymuszenia posłuchu dla rozkazu, do którego wydania był uprawniony,
jeżeli okoliczności wymagają natychmiastowego przeciwdziałania, a posłuchu dla rozkazu nie
można osiągnąć w inny sposób
2. w razie przekroczenia granic ostatecznej potrzeby sąd może zastosować nadzwyczajne
złagodzenie kary
Modyfikacja kar:
1. w stosunku do sprawcy przestępstwa określonego w części wojskowej, który w chwili czynu był
niezdolny do pełnienia służby wojskowej, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie
2. w wypadku przewidzianym w art. 10 § 4 (sprawca ukończył 17, ale nie 18 lat) sąd może zamiast
orzekania środków wychowawczych lub poprawczych, o których mowa w tym przepisie,
przekazać sprawcę właściwemu dowódcy w celu wymierzenia kary przewidzianej w wojskowych
przepisach dyscyplinarnych
3. odstępując od wymierzenia kary, sąd może zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie
kary dyscyplinarnej przewidzianej w wojskowych przepisach dyscyplinarnych
Areszt wojskowy:
1. karą stosowaną wobec żołnierzy jest także areszt wojskowy
2. do AW stosuje się odpowiednio przepisy o PW
3. wymiar - trwa najkrócej miesiąc, najdłużej 2 lata; wymierza się w miesiącach i latach.
4. AW odbywa się w przeznaczonym do tego zakładzie karnym
5. w czasie odbywania kary skazany podlega także szkoleniu wojskowemu
6. jeżeli przestępstwo zagrożone jest PW nie przekraczającą 5 lat, a wymierzona kara nie byłaby
surowsza niż 2 lata PW, sąd może w stosunku do żołnierza orzec AW
121 | S t r o n a

8
Ograniczenie wolności:
1. do żołnierza nie stosuje się obowiązku wykonywania pracy na cele społeczne
2. w czasie odbywania kary skazany:
1. nie może być mianowany na wyższy stopień wojskowy ani wyznaczony na wyższe stanowisko
służbowe
2. nie może brać udziału w uroczystościach i paradach organizowanych w jednostce wojskowej
lub z udziałem jednostki
3. żołnierze zasadniczej służby wojskowej - odbywają OW w wydzielonej jednostce wojskowej
według zasad określonych w Kodeksie karnym wykonawczym
4. żołnierze innej służby niż zasadnicza:
1. odbywają OW, pozostając w określonym miejscu w dyspozycji przełożonego w czasie od
zakończenia zajęć służbowych przez 4 godziny 2 dni w tygodniu
2. sąd może również orzec potrącenie od 5 do 15% miesięcznego zasadniczego uposażenia na
wskazany cel społeczny
5. skazany na OW w chwili przystąpienia do jej wykonania w całości lub w części, przestał być
żołnierzem lub, w wypadku przewidzianym w art. 317 § 2 KK, pracownikiem wojska - sąd
zamienia tę karę na karę OW orzekaną według zasad ogólnych
6. jeżeli wymierzona za przestępstwo AW nie byłaby surowsza od roku, sąd może w stosunku do
żołnierza orzec OW
Środki karne:
1. wydalenie z zawodowej służby wojskowej:
1. obejmuje bezzwłoczne usunięcie ze służby oraz utratę odznak i zaszczytnych wyróżnień
nadanych przez właściwego dowódcę
2. sąd może orzec wydalenie z zawodowej służby wojskowej, jeżeli sprawca przy popełnieniu
przestępstwa umyślnego rażąco nadużył swoich uprawnień albo okazał, że dalsze pełnienie tej
służby zagraża istotnym dobrom chronionym prawem
2. degradacja:
1. obejmuje utratę posiadanego stopnia wojskowego i powrót do stopnia szeregowego
2. sąd może orzec degradację w razie skazania za przestępstwo umyślne, jeżeli rodzaj czynu,
sposób i okoliczności jego popełnienia pozwalają przyjąć, że sprawca utracił właściwości
wymagane do posiadania stopnia wojskowego, a zwłaszcza w wypadku działania w celu
osiągnięcia korzyści majątkowej
3. sąd może orzec degradację tylko wobec osoby, która w chwili popełnienia czynu
zabronionego była żołnierzem, chociażby przestała nim być w chwili orzekania
3. środki karne z części ogólnej, ale wobec żołnierzy służby zasadniczej nie orzeka się
świadczenia pieniężnego
Kara łączna:
1. w razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa pozbawienia praw publicznych i degradacji
lub wydalenia z zawodowej służby wojskowej sąd orzeka tylko pozbawienie praw publicznych
2. w razie orzeczenia za zbiegające się przestępstwa degradacji oraz wydalenia z zawodowej służby
wojskowej sąd orzeka tylko degradację
122 | S t r o n a

8
Środki probacyjne i inne:
1. stosując warunkowe umorzenie postępowania karnego wobec żołnierza, sąd może także
zwrócić się do właściwego dowódcy o wymierzenie kary przewidzianej w wojskowych przepisach
dyscyplinarnych
2. sąd może podjąć postępowanie karne także wtedy, gdy sprawca rażąco narusza zasady
dyscypliny wojskowej
3. nakładając na żołnierza obowiązki lub stosując środki przewidziane w art. 67 lub 72 KK,
uwzględnia się warunki służby wojskowej
4. orzekając dozór wobec żołnierza, sąd może powierzyć wykonywanie czynności dozoru
kuratorowi wojskowemu, przełożonemu lub żołnierzowi wskazanemu przez przełożonego
Zawieszenie kary - zawieszając wykonanie kary wobec żołnierza, sąd może orzec także środki
przewidziane w art. 323 § 2 KK (środki przy OW).
Odroczenie wykonania kary:
1. sąd może odroczyć żołnierzowi służby zasadniczej wykonanie kary pozbawienia wolności nie
przekraczającej 6 miesięcy do czasu ukończenia służby
2. sąd może zarządzić wykonanie odroczonej kary, jeżeli skazany w okresie odroczenia rażąco
narusza porządek prawny lub zasady dyscypliny wojskowej
3. sąd po zapoznaniu się z opinią dowódcy jednostki może zwolnić od kary pozbawienia
wolności nie przekraczającej 6 miesięcy, jeżeli okres odroczenia trwał co najmniej 6 miesięcy,
a żołnierz w tym okresie wyróżnił się w wykonywaniu obowiązków służbowych albo wykazał się
odwagą
4. sąd może zwolnić od kary określonej w punkcie poprzednim, nawet gdy okres odroczenia
trwał krócej, jeżeli przemawiają za tym szczególnie ważne powody
5. zwolnienie od kary w myśl powyższych zapisów pociąga za sobą zatarcie skazania z mocy prawa
- jeżeli wobec skazanego orzeczono grzywnę lub środek karny, zatarcie skazania nie może nastąpić
przed wykonaniem tej kary lub środka karnego
6. powyższe zasady stosuje się odpowiednio do osoby powołanej do służby wojskowej
Zatarcie skazania:
1. wobec żołnierza służby zasadniczej, który został skazany, za przestępstwo określone w części
wojskowej popełnione w czasie tej służby, na grzywnę, OW albo PW nie przekraczającą roku
2. sąd może zarządzić zatarcie skazania po przeniesieniu go do rezerwy, jeżeli kara lub orzeczony
środek karny zostały wykonane
123 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko obowiązkowi pełnienia służby wojskowej
Samowolne oddalenie (art. 338)
żołnierz, który co najmniej dwukrotnie w okresie nie dłuższym niż 3

miesiące samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce
Czynność sprawcza
przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje w wymiarze
nieprzekraczającym jednorazowo 48 godzin
Zagrożenie OW
żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone
Czynność sprawcza miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje przez okres
powyżej 48 godzin, nie dłużej jednak niż przez okres 7 dni
Zagrożenie OW, AW do 1 roku albo PW do 1 roku
ściganie powyższych przestępstw następuje na wniosek dowódcy jednostki
Tryb ścigania
wojskowej
żołnierz, który samowolnie opuszcza swoją jednostkę lub wyznaczone
Czynność sprawcza miejsce przebywania albo samowolnie poza nimi pozostaje przez okres
powyżej 7 dni
Zagrożenie AW albo PW do 3 lat
Dezercja (art. 339)
żołnierz, który w celu trwałego uchylenia się od służby wojskowej opuszcza

Czynność sprawcza swoją jednostkę lub wyznaczone miejsce przebywania lub w takim celu poza
nimi pozostaje
sprawca dopuszcza się dezercji wspólnie z innymi żołnierzami lub zabierając
Typ kwalifikowany
broń
żołnierz, który w czasie dezercji ucieka za granicę albo przebywając za
Czynność sprawcza
granicą uchyla się od powrotu do kraju
Przygotowanie żołnierz, który czyni przygotowania do przestępstw opisanych wyżej
jeżeli sprawca dobrowolnie powrócił, a nieobecność jego trwała nie dłużej
Modyfikacja kary
niż 14 dni, sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary
124 | S t r o n a

8
Odmowa pełnienia służby (art. 341)
żołnierz, który odmawia pełnienia służby wojskowej albo wykonywania

Czynność sprawcza
obowiązku wynikającego z tej służby
żołnierz innej służby niż zasadnicza, który uporczywie nie wykonuje
Czynność sprawcza
obowiązku z niej wynikającego
ściganie przestępstwa popełnionego przez żołnierza innej służby niż
Tryb ścigania
zasadnicza następuje na wniosek dowódcy jednostki
Samouszkodzenie (art. 342)
żołnierz, który w celu zupełnego albo częściowego uchylenia się od służby

wojskowej albo od wykonania obowiązku wynikającego z tej służby:
Czynność sprawcza • powoduje u siebie lub dopuszcza, by kto inny spowodował u niego
skutek określony w art. 156 § 1 lub art. 157 § 1
• używa podstępu dla wprowadzenia w błąd organu wojskowego
Zagrożenie OW, AW do 1 roku albo PW do 1 roku
125 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko zasadom dyscypliny wojskowej
Niewykonanie rozkazu (art. 343)
żołnierz, który nie wykonuje lub odmawia wykonania rozkazu albo

Czynność sprawcza
wykonuje rozkaz niezgodnie z jego treścią
sprawca działa wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych
Typ kwalifikowany żołnierzy albo następstwem czynu jest znaczna szkoda majątkowa lub inna
poważna szkoda
żołnierz, który wchodzi w porozumienie z innymi żołnierzami w celu
Czynność sprawcza
popełnienia czynów opisanych wyżej
Zagrożenie OW, AW albo PW do 2 lat
ściganie przestępstw w typie podstawowym następuje na wniosek dowódcy
Tryb ścigania
jednostki
nie popełnia przestępstwa żołnierz, który odmawia wykonania rozkazu
Wyłączenie
polecającego popełnienie przestępstwa albo nie wykonuje go
w razie wykonania rozkazu polecającego popełnienie przestępstwa
niezgodnie z jego treścią w celu istotnego zmniejszenia szkodliwości czynu,
Modyfikacja kary
sąd może zastosować nadzwyczajne złagodzenie kary lub odstąpić od jej
wymierzenia
Czynność sprawcza żołnierz, który dopuszcza się czynnej napaści na przełożonego

sprawca dopuszcza się czynnej napaści w związku z pełnieniem przez
Typ kwalifikowany przełożonego obowiązków służbowych albo wspólnie z innymi żołnierzami
lub w obecności zebranych żołnierzy
sprawca powyższych czynów używa broni, noża lub innego podobnie
Typ kwalifikowany
niebezpiecznego przedmiotu
Typ kwalifikowany następstwem czynu jest skutek określony w art. 156 lub 157 § 1 KK
126 | S t r o n a

8
Zmuszenie przełożonego (art. 346)
żołnierz, który stosuje przemoc lub groźbę bezprawną w celu

przeszkodzenia przełożonemu w czynności służbowej albo w celu
Czynność sprawcza
zmuszenia przełożonego do przedsięwzięcia albo zaniechania czynności
służbowej
sprawca działa wspólnie z innymi żołnierzami lub w obecności zebranych
Typ kwalifikowany
żołnierzy
Znieważenie przełożonego (art. 347)
Czynność sprawcza żołnierz, który znieważa przełożonego

Tryb ścigania ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki
Pozostałe kwestie:
1. art. 345-347 stosuje się odpowiednio do żołnierza, który dopuszcza się czynu określonego w tych
przepisach względem żołnierza nie będącego jego przełożonym w związku z pełnieniem
przez niego obowiązków służbowych
2. przepisy tego rozdziału stosuje się odpowiednio, jeżeli czyn zabroniony popełniono względem
żołnierza państwa sprzymierzonego, a państwo to zapewnia wzajemność
127 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko zasadom postępowania z podwładnymi
Poniżenie i znieważenie (art. 350)
Czynność sprawcza żołnierz, który poniża lub znieważa podwładnego

Tryb ścigania ściganie następuje na wniosek pokrzywdzonego lub dowódcy jednostki
Naruszenie nietykalności cielesnej (art. 351)
żołnierz, który uderza podwładnego lub w inny sposób narusza jego

Czynność sprawcza
nietykalność cielesną
Znęcanie się (art. 352)
Czynność sprawcza żołnierz, który znęca się fizycznie lub psychicznie nad podwładnym
Typ kwalifikowany czyn połączony jest ze stosowaniem szczególnego okrucieństwa
następstwem czynu określonego jest targnięcie się pokrzywdzonego na
Typ kwalifikowany
własne życie
Odpowiednie stosowanie - przepisy tego rozdziału stosuje się odpowiednio do żołnierza, który
dopuszcza się czynu określonego w tych przepisach względem żołnierza młodszego stopniem albo
równego stopniem o krótszym okresie pełnienia służby wojskowej.
128 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko zasadom obchodzenia się z uzbrojeniem
Nieostrożność z bronią (art. 354)
żołnierz, który nieostrożnie obchodzi się z bronią wojskową, amunicją,

materiałem wybuchowym lub innym środkiem walki albo ich nieostrożnie
Czynność sprawcza
używa i przez to nieumyślnie powoduje naruszenie czynności narządu ciała
lub rozstrój zdrowia innej osoby
następstwem czynu jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej
Typ kwalifikowany
zdrowiu
Wypadek (art. 355)
żołnierz, który prowadząc uzbrojony pojazd mechaniczny, narusza

chociażby nieumyślnie zasady bezpieczeństwa w ruchu lądowym, wodnym
Czynność sprawcza lub powietrznym i powoduje nieumyślnie wypadek, w którym inna osoba
odniosła obrażenia ciała określone w art. 157 § 1 KK lub wyrządzona została
znaczna szkoda w mieniu
następstwem czynu jest śmierć innej osoby lub ciężki uszczerbek na jej
Typ kwalifikowany
zdrowiu
Środki odpowiednie stosowanie art. 42 KK
Modyfikacja kary odpowiednie stosowanie art. 178 KK
129 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko zasadom pełnienia służby
Naruszenie obowiązku (art. 356)
żołnierz, który, po wyznaczeniu go do służby lub będąc w służbie, narusza

obowiązek wynikający z przepisu lub zarządzenia regulującego tok tej
Czynność sprawcza
służby, przez co stwarza bezpośrednie niebezpieczeństwo powstania
szkody, której wyznaczona służba miała zapobiec
Typ kwalifikowany następstwem czynu jest szkoda, o której mowa wyżej
ściganie przestępstwa określonego w typie podstawowym następuje na
Tryb ścigania
wniosek dowódcy jednostki
Nietrzeźwość (art. 357)
żołnierz, który, po wyznaczeniu do służby lub będąc w służbie, wprawia się

Czynność sprawcza
w stan nietrzeźwości lub odurzenia innym środkiem
Tryb ścigania ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki
130 | S t r o n a

8
Przestępstwa przeciwko mieniu wojskowemu
Dysponowanie uzbrojeniem (art. 358)
żołnierz, który samowolnie dysponuje bronią, amunicją, materiałem

Czynność sprawcza
wybuchowym lub innym środkiem walki
żołnierz, który samowolnie zabiera broń, amunicję, materiał wybuchowy lub
Czynność sprawcza
inny środek walki
Utrata uzbrojenia (art. 359)
żołnierz, który, nie dopełniając obowiązku lub przekraczając uprawnienia w

zakresie ochrony lub nadzoru nad bronią, amunicją, materiałem
Czynność sprawcza
wybuchowym lub innym środkiem walki, powoduje choćby nieumyślnie ich
utratę
Zagrożenie AW albo PW od 3 miesięcy do 5 lat
Niszczenie uzbrojenia (art. 360)
żołnierz, który broń, amunicję, materiał wybuchowy lub inny środek walki
Czynność sprawcza
niszczy, uszkadza lub czyni niezdatnym do użytku
Zagrożenie Grzywna, OW, AW albo PW do 2 lat
Typ kwalifikowany sprawca czynu powoduje przez to znaczną szkodę w mieniu
Użycie statku (art. 361)
żołnierz, który samowolnie używa wojskowego statku powietrznego lub

Czynność sprawcza
wodnego dla celu niemającego związku ze służbą
Zagrożenie Grzywna, OW, AW albo PW do 1 roku
131 | S t r o n a

8
Użycie pojazdu (art. 362)
żołnierz, który samowolnie używa wojskowego pojazdu mechanicznego z

Czynność sprawcza uszczerbkiem dla interesów służby lub w celu osiągnięcia korzyści
majątkowej
Zagrożenie Grzywna, OW, AW albo PW do 1 roku
Rozporządzanie wyposażeniem (art. 363)
żołnierz, który samowolnie rozporządza przedmiotem swojego

Czynność sprawcza wyposażenia, w szczególności przedmiot taki zbywa, zastawia lub go użycza
innej osobie
Zagrożenie Grzywna, OW albo PW do w lat
Tryb ścigania ściganie następuje na wniosek dowódcy jednostki
132 | S t r o n a

8

Kodeks Karny Skrypt Z Tekstu Ustawy Michal Wysocki Ebookpoint

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Kodeks Karny Skrypt Z Tekstu Ustawy Michal Wysocki Ebookpoint

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

Niniejsza publikacja ma charakter informacyjny i edukacyjny - nie stanowi wiążącej porady

© Wydawnictwo Lex Manual

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

Wojna napastnicza (art. 117)

Czynność sprawcza kto wszczyna lub prowadzi wojnę napastniczą

Eksterminacja (art. 118)

kto, w celu wyniszczenia w całości albo w części grupy narodowej, etnicznej,

Zamach przeciwko ludzkości (art. 118a)

kto, biorąc udział w masowym zamachu lub choćby w jednym z

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

Przemoc i groźba bezprawna (art. 119)

Stosowanie środków masowej zagłady (art. 120)

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

kto, wbrew zakazom prawa międzynarodowego lub przepisom ustawy,

Niedopuszczalne ataki i sposoby walki (art. 122)

kto w czasie działań zbrojnych atakuje miejscowość lub obiekt niebroniony,

Zamach (art. 123)

kto, naruszając prawo międzynarodowe, dopuszcza się zabójstwa wobec:

ebookpoint kopia dla: Julia Cekiera julia.cekiera@gmail.com G10132177928

kto, naruszając prawo międzynarodowe, zmusza osoby wymienione w art.

Zamach na dobra kultury (art. 125)

kto, na obszarze okupowanym, zajętym lub na którym toczą się działania

Użycie znaków (art. 126)