IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

Modül 1

lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden

Yönetmeliyiz

Sayfa 1/16
IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.1 İyi Sağlık ve Güvenlik Standartları Neden

Sürdürülmeli?
lşyeriyle bağlantılı riskler çeşitlidir, örn. yarı zamanlı bir sağlık ve güvenlik danışmanı
gerektiren düşük riskli küçük bir işyeri'nden çok disiplinli bir sağlık ve güvenlik ekibi
gerektiren yüksek riskli bir nükleer tesise kadar tüm işletmeleri etkiler.
Sağlık ve güvenlik standartlarının geliştirilmesinde talepler dahili veya harici olabilir ve
yalnızca sağlık ve güvenlikle ilgili de olmayabilir. Örneğin;
Dahili talepler:
• Diğer iş öncelikleri ve hedefler
• Liderlerin ve çalışanların güvenli ve riskli davranışları
• Aynı düzeydekilerin baskısı
• işbirliği yapmayan, ayrı bütçele i olan rekabet içindeki iş birimleri.
Harici olarak:
• Toplumun beklentileri
• Yasal gereklilikler
• Bir projenin hızla tamamlanması için müşteri gereksinimler.i
Sağlık ve güvenlik kaygıları tek kişilik veya çok uluslu büyük bir şirket olmasına
bakılmaksızın tüm organizasyonlar için geçerlidir. Aynı zamanda bir organizasyon
bünyesindeki her departman ve organizasyonlar içindeki her' disiplin için geçerlidir.
Sağlık ve güvenliğin etkili yönetimi liderlik, yönlendirme ve kaynak gerektirir.
Dolayısıyla, sağlık ve güvenliğin yönetilmesine yönelik argümanların organizasyon
genelinde net ve anlaşılmış olması esastır.

Sağlık ve güvenliğin yönetilmesi için akla yatkın ticari sebepler vardır, bunlar:
• Hasar ve yaralanma nedeniyle kaybın azaltılması ;
• işe devamsızlığın azaltılması;
• Azalan sigorta primleri;
• Moralin yükselmesi;
• Şirket itibarının artması;
• Azalan dava/ hukuki masraflar, para cezaları, tazminat ödemeleri; ve
• Gelecekteki iş bağlantılarının artması olasılığı.

Sağlık ve güvenliğin yönetilmesi için başlıca argümanlar :

1. Ahlaki (insani sebepler)
2. Yasal (Yasal uygulamalardan kaçınmak)
3. Finansal (Kaza ve sağlık sorunu maliyetleri)

Sayfa 2/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.1.1 Ahlaki
Organizasyonlar personellerini başlıca değerleri olarak görür ve gereksiz acı çekme
ve hayat kaybını önlemek için ahlaki yükümlülük altındadırlar. Çoğu şirket zarara
sebep olmak için harekete geçmez, ancak problemi yönetmek için etkin önlemler
alamaz ve sonuçlar yıkıcı olur.
Kazalar ve sağlık sorunları moral ve verimliliği önemli ölçüde etkiler. Ahlaki nedenlerin
risk yönetimi için temel motivasyon kaynağı olması yaygın olarak kabul edilmektedir.
Onsuz, işverenler işgücünün sağlığını ve güvenliğini finansal kardan daha az öneme
sahip olarak değerlendirebilirler.
Ahlaki nedenler, çalışanlarına makul bakım yükümlülüğü ile işveren kavramına
dayanır. Bir kişi, bir istihdamı gerçekleştirirken
, yaşam ve uzuv veya fiziksel sağlığını
riske atmayı istemek ve beklemez.
Toplum ise, her işverenin işgücüne sağlık ve güvenliğe doğru bir tutum sergilemesini
bekler. Çalışanların sağlık ve güvenliklerinin risk altında olduğu durumlarda
yerleştirilmesi kabul edilemez.

1.1.2 Yasal
Kanun Koyucular Nasıl Çalışır ve Kanunlara Uymazsanız Ne Olur?
Kanun basitçe şöyle tanımlanabilir:
'Bir devletin mensuplarına empoze edilen ve onların arasında uygulanan bir insan
davranışı kuralıdır'.
Başka bir deyişle, toplumun davranışını düzenlemeyi hedefleyen bir kurallar
bütünüdür.
Kanunlar, diğer bireyler, gruplar veya organizasyonları istismar eden bireyler, gruplar
veya organizasyonları durdurmak, kontrol etmek veya hesap verebilirliklerinisağlamak
için uygulamaya konulur.
Farklı ülkelerde farklı organlar kanunları yapar; kraliyet fermanı ile, seçilmiş organlarca
(siyasiler), ordu tarafından, dini liderler tarafından ve hatta kabile meclisleri tarafından
kanun yapılabilir.
Burada tek tek ülkelerin mevzuatına değinmek mümkün değildir. Bununla birlikte,
temel bir anlayış seviyesi sağlamak için bir dizi genel hukuki prensibin ele alınması
konuyla ilgilidir.
Genelde, sağlık ve güvenlik hukukunun iki yönü (dalı) vardır:
• Medeni ve
• Ceza.

Sayfa 3/16
IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.1.2.1 Medeni Hukuk

Medeni hukuk yasalarının amacı bir kaza, sağlık sorunu veya ölüm sonrasında
mağdur tarafın kaybının karşılanmasıdır. Bu nedenle medeni hukuk davaları, bir
bireye / kuruma karşı bir eylem ile ilgilenmektedir.
Hukuk davaları dünya genelinde farklı mahkemelerde görülür ve sıklıkla medyanın
büyük ilgisini çeker, sonuçlar diğer ülkelerde benzer davalar görüldüğü zaman sıklıkla
dikkate alınır.
Sıklıkla devlet organizasyonları veya sigortacılar Çalışan Tazminatı veya işveren Mali
Sorumluluk Sigortası poliçesi kapsamında işverenler aleyhine çalışanlar lehine verilen
tazminatları öder. Bu gibi hak taleplerinde başvurulmas ına çalışanların sendikaları
yardımcı olabilir.
Batı dünyasında gittikçe artan bir tazminat kültürü görülüyor, bu durum ABD'de başladı
fakat diğer bazı ülkelerdehızla norm haline geliyor.
Diğer ülkeler kaza planı olmasına eğilimli, bu planlar mahkemede hukuk davası
açılmasına ihtiyaç olmaksızın yaralı çalışanlara normal gelirlerinin bir yüzdesini ödüyor.
Hukuki sorumluluk bir kez tesis edildikten sonra, tazminat tutarı, ziyan bedeli tespit
edilmelidir. Genel amaç durumu eski haline getirmektir, yani yaralı kişiyi kazadan önce
olan konumuna getirmek.

Hukuki Sorumluluk
Hukuk davalarında dava açan kişiden mahkemeyi tatmin edecek kanıt sunmak
suretiyle iddiasını kanıtlaması istenir, örn. ihmal, tazminat talebinde bulunan kişi
şunları göstermek zorundadır:
1. Yaralı kişiye özen borcu vardı
2. Borç ihlal edildi ve
3. İhlal kayba (yaralanma, sağlık sorunu, ölüm) sebep oldu.
1. Özen Borcu Vardı
İşverenlerin , faaliyetleri tarafından etkilenebilecek kişilere karşı özen borcu vardır.
Özen borcu, istihdamları doğrultusunda hareket etmesi gereken çalışanları içerir.
özen borcu diğer kişilerle daha karmaşık hale gelebilir; örn. alt-yükleniciler.
2. Borç ihlal edildi
İşveren ihmalkardı; öngörülebilir bir kazayı önlemek için 'makul' özen göstermedi.
İşverenler genellikle aşağıdakileri sağlamak için çalışanlarına karşı özen borcu
altındadır:
• Güvenli bir işyeri ve işyerine güvenli giriş ve işyerinden güvenli çıkış,
• Emniyetli çalışma sistemi,
• Emniyetli tesis ve ekipman,
• Uygun bilgi, talimat, eğitim ve gözetim, ve
• Emniyetli şekilde çalışan yetkin çalışanlar .
Çalışanlar yaptıkları iş nedeniyle zarar, kaza veya hastalığa uğramamama hakkına ve
beklentisine sahip tir.
Uygulamada, aslında neyin 'makul' olduğu hakkında çok münakaşa yapılır ve bu bir
tartışma konusu olabilir.

Sayfa 4/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

3. İhlal yaralanma veya kayba sebep oldu

ihlalin doğrudan kayba yol açtığının gösterilmesi gereklidir. Yaralanmanın iddia edilen
sebep ile bağlantısını kurmak için sıklıkla maddi kanıta gerek duyulur.

1.1.2.2 Ceza Hukuku

Ceza hukukunun amacı, toplumun kabul edilemez olarak gördüğü davranışlara sahip
bireyleri / organizasyonları cezalandırmak ve bu davranışlardan caydırmaktır. Bu
nedenle suç, toplumun haklarını ihlal etmektir. Sağlık ve güvenlik hukuku
organizasyonların karşılaması gereken minimum standartları belirler, bunlar:
• Kuralcı: karşılanması gereken detaylı, sıklıkla teknik gerekliliklerile veya
• Hedef belirleyen: spesifik teknik gerekliliklere uyulmasına güvenmek yerine
minimum standartlar belirleme eğilimindeki sağlık ve güvenlik kanunları ile.
Çalışanların sağlık ve güvenlik sorumlulukları net bir şekilde belirtilmiştir, bununla
birlikte bu sorumlulukların yerine getirilmesi için etkin yollar geliştirilmesi işverene
aittir.
Organizasyonların cezaları sıklıkla para cezası, mal varlıklarına el konulması
(alınması) veya ticari kısıtlamalardır çünkü bir organizasyonu hapsetmek mümkün
değildir.
Bununla birlikte, insanların ceza kanununa aykırı davranıştan suçlu bulunduğu
durumlarda pek çok ülkede geniş bir ceza yelpazesi vardır. Ölüm nihai cezadır. Aynı
zamanda sakatlamak, hapis, para cezası, mal varlıklarına el koymak, faaliyetlerin ve ·
işyerlerinin kısıtlanması ve topluma hizmet vermeye tahsis edilen zaman vardır.
Kovuşturulan kişiler organizasyontaki üst düzey yetkililer olabilir, örn. başkan, icra
kurulu başkanı, direktörler veya kıdemli yöneticiler veya denetçiler, ekip liderleri veya
bireysel çalışanlar olabilir. Sıkça kullanılan bir terim 'edim veya ihmal etme'dir. insanlar
yaptıkları veya yapmadıkları şeyler nedeniyle kovuşturulabilir.

1.1.3 Mali
1.1.3.1 Olayların Finansal Maliyetleri (Sigortalı ve Sigo rtasız Maliyetler)
Sağlık ve güvenlik kontrol programlarının maliyeti (ihtiyati ve önleyici tedbirler)
genellikle kolayca kar-zarar hanesi masrafı olarak muhasebeleştirilir ve hesaplanır.
Aksama maliyetinin hesaplanması daha zordur çünkü kayıplar işletme maliyetlerinde
erime eğilimindedir ve doğrudan ve dolaylı, sigortalı ve sigortasız maliyetleri içerir.

Şekil 01: Sigortalı ve Sigortasız Maliyetler

SİGORTALI

Örn. İşveren Sorumluluğu

ve umumi sorumluluk hak Örn. İş Aksamaması
talepleri Binalar, tesis ve ürün sorumluğu
araçlada hasar

DOĞRUDAN
Örn. Hastalık maaşı onarımlar,
kaybedilen veya hasarlı ürün
DOLAYLI
Örn. Araştırma maliyetleri,
itibar kaybı, kurumsal imaj kaybı,
yeni personel işe alımı ve
eğiltilmesi

SİGORTASIZ

Sayfa 5/16
I Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

işveren Mali Sorumluluk Sigortası işletmeler için mecburi olabilir. Bu, işverenlerin işle
bağlantılı kazalar ve sağlık sorunları için tazminat talepleri maliyetini teminat altına alır.
Binalar ve süreçler üzerindeki yangın hasarı, iş aksaması, umumi mali sorumluluk ve
diğerlerine karşı başka poliçeler yaptırılabilir, fakat bunlar mecburi değildir.

Aşağıdaki maliyetler muhtemelen sigorta teminatı altında değildir:

Doğrudan Maliyetler
• Kaybedilen zaman
• Hastalık maaşı
• Ürün ve hammadde hasarı veya kaybı
• Tesis ve ekipman onarımı
• lşyerinin boşaltılması
• Para cezası
• Hukuki masraflar
• Aşırı hak talepleri
• Artan sigorta primleri.

Dolaylı Maliyetler
• Fazladan ücret, fazla mesai, geçici çalışanlar
• Araştırma zamanı
• Üretim gecikmesi
• Sözleşme kaybı
• itibar kaybı.

Sigortasız maliyetler işletmelerle olay tipleri arasında değişiklik gösterir. Bununla

birlikte sigortasız maliyet sigortalı maliyetin bir kaç katıdır. Buzdağına benzetilebilir.
Sigorta aracılığıyla geri alınabilen maliyetler görülür. Ancak, yüzeyin altında gizli ve
hemen görülemeyen sigortasız maliyetler vardır.

Şekil 02: Sigortalı ve Sigortasız Maliyetler (Buzdağı Teoremi)

Sigortalı Maliyet 1£

Sigortasız Maliyet
8-36 £

Sayfa 6/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.1.3.2 Artan Sigorta Primleri

Pek çok batı ülkesinde var olan Amerikan kaynaklı tazminat kültürü sigorta şirketleri
üzerine büyük baskı getirmiştir. Sigorta şirketleri de primleri büyük ölçüde
arttırmaktadır.
Ortalama olarak son on yılda Çalışan Tazminatı {İşveren Mali Sorumluluk) primlerinde
(reel anlamda) üçte iki artış gerçekleşmiş ve son beş yıl içinde hak talepleri ikiye
katlanmıştır. Buna karşın, sigortacılar birkaç yıldır işveren mali sorumluluğundan kar
etmemiştir.
Sebepler esas olarak mesleki sağırlık ve solunum hastalıkları gibi uzun dönemli sağlık
hasarları nedeniyle yapılan tazminat talepleriyle ilgilidir.
Bu gibi iş göremezlikler için gizli kalma süresi otuz yıl gibi uzun süreler olabilmektedir.
Sigorta primleri geleneksel olarak hak talebi deneyimlerine dayanmaktaydı. Otuz yıl
önce belirlenen primler şunları öngöremedi :
• Hastalıkları iş faaliyetlerine bağlayan gelişmiş tıbbi teşhis
• Artan toplumsal farkındalık ve kayıp için tazminat talep etmeye isteklilik
• Uğranılan gerçek kayıpları yansıtan artan uzlaşmalar.
Dolayısıyla, sigortacılar şimdi risk yönetimi ve özellikle uzun vadeli sağlık tehlikelerinin
kontrolüyle çok daha fazla ilgilenmektedir. Sigortacılar için büyük risk teşkil eden
organizasyonların primlerinde büyük artışlar olması ve kusursuz bir sağlık ve güvenlik
yönetim sistemi uygulamak için büyük baskı altında olmaları muhtemeldir.

1.1.4 Sağlık ve Güvenliğin Düzenlenmesi İçin

Çerçeveler

Sağlık ve güvenlik mevzuatına yönelik başlıca üç yaklaşım vardır:

• Avrupa Modeli (hedef belirleme)
• Amerikan Modeli (kuralcı)
• Uluslararası Çalışma Örgütü (yaygın)

1.1.4.1 Avrupa Modeli

Avrupa Birliği (AB) dahilinde, her bir Üye Devletin sağlık ve güvenlik
veya diğer herhangi bir konu hakkında kanun çıkarma egemenliği ve
hakkı üyelik tarafından etkilenmez.
Anlaşma gereği, Üye Devletler Avrupa toplantılarında düzenleyici
eylemler teklif etmek ve tartışmak suretiyle kendi düzenleyici
eylemlerini uyumlu hale getirirler (denkleşitrirler), bunlar her bir Üye
Devletin ulusal mevzuatının erişeceği esaslar ve hedefleri içeren
Direktifler ile sonuçlanır. ·
Aynı zamanda mevzuatın uygulanması için bir süre vardır, süre her bir Direktifte
belirtilen minimum standartlara uyumu sağlamak için yeterli olmalıdır. Ulusal ihtiyaçlar
Üye Devletteki dahili mevzuatın Direktifleri aşacağı, genişleteceği veya değiştireceği
kapsamda değişiklik yapar.

Sayfa 7/16
I Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

İlgili Avrupa Sağlık ve Güvenlik Direktiflerinin örnekleri şöyledir:

• EC Çerçeve Direktifi (89/39I/EEC)
• Kimyasal Maddeler Direktifi 98/24/EC
• Patlayıcı Ortamlar Direktifi 99/92/EC

Britanya
Britanya sisteminin temel bir ilkesi sağlık ve güvenlik sorumluluğunun
endüstriyel ve ticari işletmelere sahip olan, onları yöneten ve oralarda
çalışan kişilere ait olmasıdır.
Britanya'daki iş faaliyetlerinden doğan neredeyse tüm sağlık ve güvenlik
riskleri tek bir esnek yasal çerçeve dahilinde düzenlenir, Britanya
Parlamentosu sağlık ve güvenlik mevzuatını aşağıdaki şekillerde çıkarır:
Kanunlar , örn. İşyerinde Sağlık v_e Güvenlik vs. Kanun 1974 (HASAWA)
Yönetmelikler , örn. İşte Sağlık ve Güvenlik Yönetimi Kuralları 1999 (MHSWR)
HASAWA'nın hazırlanmasından beri, yasal sistemde kademeli bir reform yapılmış,
kuralcı, endüstriye özgü mevzuattan uzaklaşılarak hedef koyucu mevzuata, hedeflerin
ve genel ilkelerin ifade edilmesine yaklaşılmıştır, örn. risk değerlendirmesi için yasal
çerçeveyi oluşturan MHSWR.
Sağlık ve Güvenlik Yöneticisi (HSE) sağlık ve güvenlik alanında spesifik kanuni (yasal)
fonksiyonları olan bir devlet organıdır.

1.1.4.2 Amerikan Modeli

Kongre , İş Sağlığı ve Güvenliği Kanunu ile bir iş Güvenliği ve Sağlık
idaresi (OSHA) kurmuştur. Uygulanan kural koyucu standartları
yayınlayan bir Federal Organdır.
Bu kural koyucu standartların örnekleri arasında OSHA Süreç Güvenliği
Yönetimi (PSM) standardının on dört ögesi de vardır (29 CFR 1910.119):
• Çalışan katılımı
• Proses güvenliği bilgileri
• Proses tehlike analizi
• Faaliyet prosedürleri
• Eğitim
• Yükleniciler
• işletmeye alma öncesi güvenlik incelemesi
• Mekanik bütünlük
• Sıcak iş izni
• Değişiklik yönetim i
• Olay araştırma ·
• Acil durum planlama ve müdahale
• Uyum denetimleri ve
• Ticari sırlar.

Sayfa 8/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

ABD dahilinde çalışan her iş güvenliği uzmanı, ilgili kural koyucu Federal ve Eyalet
OSHA Kanunlarını bilmelidir.

1.1.4.3 Uluslararası Çalışma Örgütü (ILO)

Birleşmiş Milletler'e (BM) bağlı olan ILO, 1919 yılında sosyal adaleti desteklemek ve
dolayısıyla evrensel ve kalıcı barışa katkıda bulunması için kurulmuştur.
ILO'nun Yönetim Kurulu devletlerin, işveren örgütlerinin ve çalışan örgütlerinin
temsilcilerinden oluşur. Yıllar geçtikçe, ILO üye devletlerce kabul edilmesi için diğer
şeylerin yanında örgütlenme, istihdam özgürlüğü, sosyal politika, çalışma koşulları,
sosyal güvenlik, endüstriyel ilişkiler ve işgücü idaresi hakkında yaygın biçimde uyulan
bir uluslararası çalışma standartları yayınlamıştır.
iş sağlığı ve güvenliği hakkındaki standartlar dahil olmak üzere bu uluslararası çalışma
standartları aşağıdaki şekillerde yayınlanır:
• Sözleşmeler, örn. C155: iş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi, 1981 ve
• Tavsiyeler, örn. R164 : iş Güvenliği ve Sağlığı Sözleşmesi Tavsiyesi, 1981.
Sözleşmeler ve Tavsiyeler sıklıkla yeni mevzuat çıkarılması veya mevcut mevzuatın
tadil edilmesi için model olarak kullanılır.
Sözleşmeler BM Üye Devletlerince onaylanmaya (kabul edilmeye) açıktır ve
onaylandıklarında uygunluk göstermeye yönelik bağlayıcı yükümlülükler ile uygunluk
gösterme şekli kabul edilir. Muhtelif Sözleşmeleri onaylayan Üye Devletler ilerleyiş
hakkında düzenli olarak rapor vermekle yükümlü dür. Uyulmadığına dair iddialar
olması halinde çalışanları ve işverenleri temsil eden örgütler ile diğer onaylayan Üye.
Devletlerin hükümetleri ILO'ya şikayette bulunabilir.
Onaylanmamış olan sözleşmeler Tavsiye statüsündedir, bunlar için üye Devletlerin
onların varlığını yasama organlarına bildirmek ve sonuçta neler olduğu hakkında rapor
vermek dışında belirli herhangi bir yükümlülükleri yoktur.
ILO aynı zamanda 40'tan fazla ülkedeki ofisler ve multi disipliner ekipler ağı
aracılığıyla üye Devletlere bilirkişi tavsiyesi ve teknik yardım da sağlar. Bu yardım
çalışan hakları ve endüstriyel ilişkiler danışmanlığı , istihdam teşviki, küçük işletmelerin
geliştirilmesinde eğitim, proje yönetimi , sosyal güvenlik, işyeri güvenliği ve çalışma
koşulları hakkında tavsiye, çalışma istatistiklerinin derlenmesi ve dağıtımı ve
çalışanların eğitimi şeklini alır.

1.1.4.4 Yasaların Uygulanması

Sağlık ve güvenlik mevzuatının çıkarılması, uygunluğu veya kazaların ve sağlık
sorunlarının engellenmesinde etkinliği garanti etmez, dolayısıyla yasal uygulamalar
gerekli olabilir.
Uygulama Mercilerinin ekseriyetle mevzuat ihlalleriyle ve güvensiz kabul ettikleri
herhangi bir durumla başa çıkmak için bir dizi yetkisi vardır. Bu yetkiler uygunsuzluğun
ciddiyetine bağlı olarak sıklıkla bir uygulama tedbiriyle sonuçlanır, örneğin:
• Gayri-resmi, örn. sağlık ve güvenlik tavsiyesi ve rehberliği sağlamak, sözlü
ve/veya yazılı.
• Resmi, aşağıdakilerden bir veya birkaç tanesini içerebilir:
o Cezalandırma niyetiyle kovuşturma, örn. şirket veya bireyler için para cezası
ve/veya bireylerin hapsedilmesi veya yasal uygunluğun sağlanmas·ı, örn. bir
durumun düzeltilmesi için karar çıkarılması,

Sayfa 9/16
IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

o Tehlikeli faaliyetlerin durdurulması için yasa l talimat (yetki belgesi)

düzenlemek, örn. yasaklama tebligat,ı
o Kanuna uyum için yasal talimat düzenlenmes,iörn. iyileştirme tebligat,ı
o Genellikle küçük, tekrarlayan ihlaller için daha sonraki bir tarihte kanıt olarak
kullanılabilecek olan ikaz (uyarı) düzenlenmesi.
Britanya Örnekleri
İhmalleri, rızaları (izin) veya suç ortaklıklarının (ismin karışması) kanun ihlaliyle
sonuçlandığı durumlarda kıdemli yöneticiler ve direktörler başta olmak üzere bireylerin
daha fazla kovuşturulmasına yönelik bir eğilim vardır. Yakın geçmişteki bazı davalar
direktörlerin kasıtsız adam öldürmekten mahkum olmalarıyla ve hapsedilmeleriyle
sonuçlanmıştır. İhmalin dikkatsiz hareket anlamına geldiği ve ölümcül kazalarla
sonuçlandığı durumlarda bu mümkündür. Yasaklama tebligatlarının ihlali ve ruhsatsız
çalışma (örn. asbest uzaklaştırma) gibi ihlaller hapis ile cezalandırılabilir.
İyileştirme tebligatlarında:
• Kanuna aykırılıklar belirtilir,
• İhlalin belirlenmiş bir zaman içinde düzeltilmesi istenir,
• 21 gün içinde itiraza imkan verilir,
• İtiraz esnasında askıya alınır.
İyileş tirme tebligatlarına riayet edilmemesinin cezası başlangıç para cezası artı şirket
için ilave günlük para cezası ve yönetici / direktör için para cezası veya hapistir.
Yasaklama tebligatlarında:
• Ciddi bir yaralanma riski belirtilir,
• İlgili durumlarda, kanuna aykırılıklar belirtilir,
• Faaliyetin gerçekleşmesi engellenir,
• 21 gün içinde itiraza imkan verilir, ve
• Tebligat itiraz esnasında yürürlükte kalır.
Yasaklama tebligatlarına riayet edilmemesinin cezası para cezası artı organizasyon
için ilave günlük para cezası ve yönetici için para cezası veya hapistir.
Sürecin derhal durdurulması mümkün değilse veya emniyetli bir şekilde durdurulması
mümkün değilse Ertelenmiş Yasaklama Tebligatı düzenlenebilir örn, kontrollü koşullar
altında kapatılması gereken egzotermik reaksiyon içeren bir kimyasal süreç. Daha
sonra kusurlar düzeltilinceye kadar yeniden başlatılamaz
.

1.1.4.5 Uygulamalardaki Farklılıklar

Zorunlu uygulama ve standartlarda farklılıklar vardır. Zorunlulukların ülkeler arasında
farklılık göstermesinin sebepleri şunlar olabilir:
• Farklı hukuk sistemleri, örn. kuralcı veya hedef belirleyen,
• Mevzuat ve uygulamada farklı standartlar,
• İhlaller için farklı cezalar,
• Dini inançlar ve kültürel hususlar, örn. toplumun suçlara bakışı,
• . Kanun uygulama makamlarının ve personellerinin yetenek ve bilgileri,·

Sayfa 10/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

• Uygulama personelin finansmanı, sayısı ve iş yükü,

• Uygulama makamlarının izleme derecesi,
• Uygulama makamlarına raporlama derecesi, ve
• 'Siyasi' baskı, örn. Kanun uygulama girişimleri.
Bu gibi alanlarda tutarlılık her çok uluslu şirket için önemli bir hedeftir. ö rn. Exxon veya
siyasi ittifak, Avrupa Birliği.

1.1.4.6 Uluslararası Standartlar

'iş güvenliği ve sağlığı standartları' terimi iki farklı standart tipine atıf yapar:
• Çalışma standartları, çalışanları korumak için işyerinde iş güvenliği ve sağlığı
genel koşullarına odaklanır,
• Ürün standartları, hem ürün ve .madde tedarikçilerinin iş güvenliği ve sağlığı
görevlerine hem de rekabet avantajından kaçınılmasına odaklanır, örn. bir
organizasyonun , siperleri olan makineleri daha yüksek fiyata satan başka bir
organizasyon ile rekabet edebilmek için sipersiz makineler satarak fiyatları
düşürmesinin engellenmesi.
Sağlık ve güvenlik mevzuatında tanımlanan standartlar, herhangi bir ülkede minimum
kabul edilebilir standartlar olma eğilimindedir.
Organizasyonlar kanunen istenilen standartlardan daha yüksek standartlarda
çalışmalıdır, yani 'en iyi uygulama' standartlarının kabul edilmesi.
'En iyi uygulama' standartlarının kabul edilmesiyle organizasyonlar çalışanları ıçın
daha iyi koruma seviyeleri sağlarlar, sorumlu ve şefkatli işverenler olarak görülürler,
bu durum sıklıkla rekabetçi avantaja yol açar.
'En iyi uygulama' standartları genelde endüstri grupları, meslek birlikleri veya
uluslararası örgütler tarafından geliştirilmektedir . Herhangi bir organizasyonda
denetim sürecinin bir parçası söz konusu uygulamaların tespit edilmesi ve
organizasyon geneline yayılmasıdır.
ILO Sözleşmeleri ve Tavsiyelerinin yanı sıra, ILO Çalışma ve Sosyal Rehberlik
materyalleri de uygulama esasları içinde mevcuttur, örn. ILO-OSH: İş Güvenliği ve
Sağlık Yönetim Sistemleri Yönergesi 2001, ve referans el kitapla rı.
Kabul edildikten sonra Uluslararası Standartlar Örgütü (ISO) uluslararası standartlar
yayınlar, örn.:
• ISO 45001 İş Sağlığı ve Güvenliği Yönetim Sistemler i - Kullanım Kılavuzlu
Şartlar,2018
• ISO 12100-1: Makine güvenliği, temel konseptler, genel tasarım ilkeleri, temel
terminoloji ve metodoloji, 2003
• ISO 12100-2: Makine güvenliği, temel konseptler, genel tasarım ilkeleri, teknik
esaslar, 2003.

Sayfa 11/16
IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.2 İşveren ve Çalışan Sorumlulukları

1.2.1 İşveren Sorumlulukları
155 No'lu iş Sağliği ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin Sözleşme ve R164 - iş
Sağlığı ve Güvenliği Tavsiyes'ine göre işverenlerin başlıca sağlık ve güvenlik
sorumlulukları şöyledir:
• Emniyetli tesis ve ekipman ile birlikte emniyetli giriş-çıkış dahil olmak üzere
emniyetli bir işyeri sağlamak ve devam ettirmek,
• Risk değerlendirmesi yapmak ve emniyetli çalışma sistemlerini uygulamaya
koymak,
• Eşyaların ve maddelerin emniyetli şekilde kullanımını, depolanmasını ve
taşınmasını sağlamak,
• ilk yardım dahil olmak üzere yeterli tesisleri olan emniyetli bir çalışma ortamı
sağlamak,
• Çalışanlar işlevlerini ve kapasitelerini dikkate alarak yeterli bilgi, talimat, eğitim ve
gözetim sağlamak,
• Gerektiğinde sağlık ve güvenlik sistemini revize etmek,
• Çalışanlarla işbirliği yapmak, onlara danışmak,
• Yetkin sağlık ve güvenlik tavsiyelerini güvenceye almak,
• Çalışma organizasyonunun, özellikle çalışma saatleri ve dinlenme araları ile ilgili
olarak, iş sağlığı ve güvenliğini olumsuz etkilememesnii sağlamak,
• İşyerinde diğer işverenlerle işbirliği yapmak.
'Bilgilendirme' çalışana bilgi vermenin tek yönlü bir sürecini akla getirir, buna karşın
'istişare' çalışanın bilgi aldığı ve geribildirim yaptığı iki yönlü bir süreçtir. İşveren
çalışanların görüşlerini ve konularını dikkate alır.
Bir tesisi veya binayı birden fazla işverenin paylaştığı durumlarda, örn. ortak kullanım,
birbirleriyle işbirliği yapmalı ve sağlık ve güvenlik önlemlerinin etkin olmasını
sağlamalıdırlar.

1.2.2 Çalışan Sorumlulukları

155 No'lu İş Sağliği ve Güvenliği ve Çalışma Ortamına ilişkin Sözleşme ve R164 - İş
Sağlığı ve Güvenliği Tavsiyesi'ne göre çalışanların başlıca sağlık ve güvenlik
sorumlulukları şöyledir:
• Çalışanlar işlerini yaparken işverenleriyle işbirliği yapmak ,
• İşletmedeki işçi temsilcileri, iş sağlığı ve güvenliği alanında işverenle işbirliği
yapmak,
• Hem kendi hem de takım arkadaşlarının güvenliği için makul özeni göstermek,
• Bir tehlikeye yol açabileceğine ve kendilerinin düzeltemeyeceklerine inandıkları
her durumu v_e her türlü kazayı derhal amirlerine rapor etmek,
• İşyerindeki kazaları ve herhangi tehlikeli durumları rapor etmek,
• Kendilerine verilen ekipmanı amacı dışında kullanmamak,
• Çalışma organizasyonunda belirlenen iş sağlığı ve güvenliği kurallarına uyum
göstermek,

Sayfa 12/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz '

• Çalışma saatlerinde alkol ve uyuşturucu kullanmamak,

Bir işçi, hayatı ve sağlığı için ciddi bir tehlike oluşturduğuna ve yakında vaki bulacağına
haklı gerekçelerle inandığı herhangi bir durumu, derhal bir üstüne rapor eder; ve
işveren bu durumun giderilmesi için gerekli önlemi alıncaya kadar yaşam ve sağlık için
ciddi tehlike oluşturmaya devam eden çalışma alanına işçilerin dönmesini isteyemez.

1.3 Organizasyonlarda Kim Ne Yapar

1.3.1 Üst Yönetim Taahhüdü Nasıl Gösterilir?
Etkin kuruluş sağlık ve güvenliği yönetiminin elzem çekirdek esasları yukarıdan gelen
güçlü ve aktif liderlik etrafında toplanır, aşağıdakiler dahildir:
• Üst yönetimin görünür aktif bağlılığı,
• Etkin 'aşağı doğru' iletişim sistemleri ve yönetim yapılarını n tesis edilmesi,
• Kuruluşa özgü sağlık ve güvenlik yönetim sisteminin tasarlanması, entegre
edilmesi ve gerekli kaynağın sağlanması,
• Sağlık ve güvenlik ile ilgilenen üst düzey yöneticilerin atanması,
• Organizasyonda sağlık ve güvenlik ile ilgili rol ve sorumlulukların net tanımlanması,
• İşgücünün aşağıdaki yollarla dahil edilmesi:
o lşgücünün güvenli ve sağlıklı koşulların desteklenmesi ve başarılmasında
angaje edilmesi,
o Etkin 'yuka rı doğru' iletişim,
o Kaliteli eğitim sağlanması
• Aşağıdaki yollarla risklerin değerlendirilmesi ve performansın gözden geçirilmesi:
o Sağlık ve güvenlik risklerinin tespit edilmesi ve yönet ilmesi,
o Sağlık ve güvenlik ile ilgili iç ve dış uzman tavsiyesine kolay erişim,
o Performansın izlenmesi, rapor edilmesi ve gözden geçirilmesi.

Tablo 01: Kuruluş Dışındaki İlişkiler

Yürütme Makamı; Ekipman üreticileri ve

Yangın ve Kurtarma Hizmetleri; tedarikçileri; Müşteriler;

Sigorta şir1cetıeri; Polis;

Yükleniciler; · iş sağlığı çalı nlan (uzman);

Harici danışmanlar; Toplumun üyeleri; ve

Mimar ve mühendisler; Medya.

Sayfa 13/16
IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

1.3.2 Direktörler/ Yöneticiler/ Süpervizörlerin Rolleri

Etkin sağlık ve güvenlik performansı yukarıdan gelir, yöneticiler ve direktörlerin sağlık
ve güvenlik konusunda müşterek ve bireysel sorumlulukları vardır, bu durum şirket
sahiplerinin sorumlulukları üstlendiği küçük ve orta büyüklükte kuruluşlar için de
geçerlidir.
Çalışanların veya toplumun üyelerinin sağlık ve güvenliğinin korunması risk
yönetiminin elzem bir parçasıdır ve üst düzey yönetim buna öncülük etmelidir. Sağlık
ve güvenliğin yönetim kurulu kararlarına anahtar bir ticari risk olarak dahil
edilmemesinin yıkıcı sonuçları olabilir. Yıllardır pek çok yüksek profilli güvenlik davası,
liderliğin başarısız olmasından kaynaklanmıştır.
Kamu ve özel sektörde sağlık ve güvenlik liderleri bunun önemini şöyle diyerek
açıklamıştır :
'Sağlık ve güvenlik başarının ayrılmaz parçasıdı.r Bu alanda liderlik gösteremeyen
yönetim kurulu üyeleri direktörlük görevlerinde ve ahlaki görevlerinde başarısız
olmaktadır ve kendi kuruluşlarına z rar vermektedir;' ve
'Yönetim kurulu seviyesinde dahil olmak, 21. yüzyıl ticari ahlakının ayrılmaz bir
parçasıdır. Sağlık ve güvenliğe yönelik tutum kuruluşun büyüklüğü tarafından değil
patronlar tarafından belirlenir.'

1.3.3 Aynı İşyerini Paylaşan Organizasyonları Sorumlulukları

İki veya daha fazla işletmenin aynı işyerinde aynı anda faaliyette bulunduğu hallerde,
söz konusu işletmeler, bu Sözleşmenin gereklerini yerine getirmek için işbirliği
yapacaklardır.

1.3.4 İşveren ve Yüklenici Nasıl Çalışmalı

Müteahhitlerin nasıl yönetileceği ve güvenliğinin nasıl sağlanacağı konusunda
izlenmesi gereken beş adımlı bir yaklaşım bulunmaktadır.
1. Planla
2. Yükleniciyi seç
3. Yükleniciyi sahaya hazır hale getir
4. Yükleniciyi izle
5. Yapılan işi değerlendir

Adım 1: Planla
İşi Tanımla
Yapılacak iş ile ilgili yüklenicinin yapması gereken ve işin yapılması sırasında ortaya
çıkabilecek tehlikelerin tanımlanması gerekir.

Risklerin Yönetimi
İşi veren ve yüklenici risklerin tanımlanması ve belirlenmesi için birlikte çalışmalıdır.
İşi veren tarafın mevcut işler ile ilgili bir risk değerlendirmesi hali hazırda mevcuttur.
Müteahhidin de yapacağı işler dikkate alınarak bu risk değerlendirilmesiyeni girdiler
ile revize edilir.

Sayfa 14/16
 IG Modül 1: lşyerinde Sağlık ve Güvenliği Neden Yönetmeliyiz

Koşulları Belirt
Yükleniciler ondan beklenen iş güvenliği performansı hakkında haberdar olmalıdır.
işveren, sağlık ve güvenlik politikası, iş sağlığı ve güvenliği düzenlemeler,i
prosedürleri ve iş izin sistemi hakkında yükleniciyi bilgilendirmeli ve beklentilerini
anlatmalı ve anladığını da teyit etmelidir. ·

Adım 2: Müteahhidi seç

Yüklenici işverenin belirlediği bazı ön değerlendirme kriterlerine göre seçilmelidir.
ö rneğin; yapılacak işe uygunluk, maliyet, teknik yeterlilik, güvenilirlik ve iş sağlığı ve
güvenliği kriterleri.
istenen yetkinlik gereklilikleri yapılacak işe uygun seçilmelidir. Yüklenicinin
yetkinliğinden emin olmak için en iyi yol ilk elden alınan deneyimleri kontrol etmektir.
Aktif bir deneyime sahipse yerinde kontrol edilebilir ve özellikle işveren için önemli
kriterleri nasıl ve ne kadar yerine getirdiği gözlemlenir. Örneğin; risk yönetimi, izleme
ve revizyon.
Yapılacak ihale öncesi anket formu (Pre-tender questionnalre- PTQ) yüklenic ileri
değerlendirmek için işe özel tasarlanmalıdır.
• Söz konusu iş bazında sahip olduğu deneyimleri
• Sağlık ve güvenlik politikaları ve uygulamaları
• Sağlık ve güvenlik kayıtları (kaza sayıları ve sağlık kayıtları vb.)
• Sözleşme ile ilgili nitelik ve becerileri
• Yapılacak iş ile ilgili emniyetli çalışma sistemleri
• Düzenlemeler;
o Sağlık ve güvenlik eğitimleri
o Aktif ve reaktif izleme, örneğin denetimler
o lşgücüne danışmanlık
• Bağımsız yetkinlik değerlendirmesi
• ilgili ticaret veya meslek kuruluşlarına üyelik
Yüklenicinin sunduğu referanslar için sorgulama ve yetkinlik izlemesi gerekebili.r Etkili
yönetim düzenlemeleri oluşturmak ve sorumlulukları net tanımlamak adına yüklenici
ile çalışmaya başlamadan önce ön taahhüt toplantısı yapıla bilir.

Adım 3: Yükleniciyi Sahaya Hazır Hale Getir

Özel düzenlemeler aşağıdakiler için geçerli olacaktır:
• Saha içinde yüklenicinin gerçekleştireceği adımları yönetmek için iş izin sistemini
kullan
• Çalışma izinlerini vermeden önce tüm teknik ve yönetim kontrollerinin yerinde ve
yeterli olduğundan emin olunmalı. (Örneğin; doğru iş ekipmanı, kişisel koruyucu
donanımlar, emniyetli çalışma sistemleri ve iş izinleri)
Bilgi, Talimat ve Eğitim
Tüm taraflar hangi iş sağlık ve güvenlik bilgilerinin birbirlerine iletilmesi gerek iğini
belirlemeli ve bu iletişim için net bir yol tanımlanmalıd.ırVerilen talimat ve eğitimler
tarafların birbirlerinden kaynaklı riskler dikkate alınarak tasarlanmalıdır.

Sayfa 15/16
İş birliği ve Koordinasyon
İşveren, iş birliği içinde bulunan tüm tarafları kapsayacak bir biçimde etkin bir iletişim
sağlamak için düzenli toplantılar ve brifingler düzenlemelidir.
Konsültasyon
lşgücü çalışmanın en başından itibaren oluşturulan bu iletişim ağına dahil olmalıdır.
Yönetim ve Denetim
Yüklenicinin çalışmasının gerektirdiği risk arttıkça müşterinin yönetim ve denetleyici
sorumlulukları artmaktadır.
İşveren, yüklenicinin yönetimi ve denetimi için yeterli bilgi ve deneyime sahip olmalıdır.

Adım 4: Yükleniciyi İzle

Taraflar yapılan risk değerlendirmeleri ve karar verilen kontrol önlemlerinin etkili
uygulandığını kontrol etmek için. tüm taraflar kendilerinin sağlık ve güvenlik
performanslarını izlemelidir. İzleme seviyesi risk seviyesi ile orantılı olmalıdır. Daha
büyük şiddete sahip risk, daha fazla izleme gerektirir.
Yüklenici ve alt yükleniciler yapılması gerekenleri kontrol etmek adına günlük
denetimleri sürdürmelidir. İşveren ise yüklenicinin işi kararlaştırıldığı gibi
sürdürdüğünü kontrol etmek için periyodik izlemeler yapmalıdır.
Aktif ve reaktif izleme sonuçlarından alınan bilgiler ile öğrenilmiş dersler ile gelecek
performansları geliştirmek için kullanılmalıdır.
Yüklenicinin gereksinimleri karşılamadığı durumlarda gerekli önlemler alınmalıdır. işin
gerekli standartlara göre yapılıp yapılmadığından emin olun. ·

Adım 5: Yapılan İşi Değerlendir

işveren ve yüklenici işi tamamladıktan sonra yapılan işi gözden geçirerek gelecekte
söz konusu performansın nasıl geliştirileceğini görmelidir. işveren hem işi hem de
yükleniciyi değerlendirmelidir. Dikkate alınması gereken veriler; planlamanın etkinliği,
yüklenicinin performansı ve işin nasıl sorunsuzca gittiğini. Alınan dersler kaydedilmeli
ve gelecekteki kararları etkilemek için kullanılmalıdır.

1.2.4 Ulusal Standartlar ile İlgili Bilgi Kaynakları

Ulusal standartlar ile ilgili bilgi aşağıdaki kaynaklardan elde edilebilir:
• Kanun ve rehberlik kaynakları için devlet kurumları
• Ulusal güvenlik kurumları / Mesleki enstitüler:
o Dergiler, videolar, kitaplar,
o Tedarikçiler ve üreticiler örn. madde tedarikçileri, tesis, ekipman, vs. veri
sayfa ları , el kitapları,
o Danışmanlar ve uzmanlar, örn. Dönüşen Adam vb.
o Çalışan sigorta şirketleri ve sendikalar,
o lnternet.
• ABD Çalışma Bakanlığı OSHA internet sitesi (USA) www.osha.gov.
• HSE internet sitesi (Britanya) www.hse.gov.uk.

Sayfa 16/16