Υπόθεση Ledra Advertising

Δημήτριος Αναστασιάδης 12170080

Περιεχόμενα
1. Εισαγωγή
2. Νομικό πλαίσιο
3. Πραγματικά περιστατικά
4. Η εκδίκαση της υπόθεσης
5. Βιβλιογραφία
Εισαγωγή

Στην παρούσα απόφαση το ΔΕΕ αποφάνθηκε σχετικά με την εφαρμοσιμότητα

του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων της ΕΕ1 σε πράξεις θεσμικών οργάνων της
ΕΕ στο πλαίσιο του ESM (European Stability Mechanism). Παρά το γεγονός ότι τα
κράτη μέλη δεν εφαρμόζουν το Ενωσιακό δίκαιο στο πλαίσιο αυτό, τα θεσμικά
όργανα της ΕΕ, δηλαδή η Επιτροπή και η ΕΚΤ, εξακολουθούν να δεσμεύονται να
τηρούν τις αρχές και τις προστασίες που περιλαμβάνονται σε αυτές. Στην
συγκεκριμένη υπόθεση θα ασχοληθούμε ειδικότερα με το δικαίωμα της
ιδιοκτησίας (αρ.172 παρ.1 του Χάρτη) και τα μέτρα ανακεφαλαιοποίησης
τραπεζών που χρησιμοποιήθηκαν μετά την οικονομική κρίση του 2009.
Θα αναφερθούμε στο νομικό πλαίσιο, στα πραγματικά περιστατικά της
υπόθεσης και θα κάνουμε μία σύντομη καταγραφή της ίδιας της εκδίκασης της.

1
https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf

2
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex%3A12016P%2FTXT
Νομικό πλαίσιο

Το νομικό πλαίσιο της υπόθεσης περιλαμβάνει την συνθήκη του Ευρωπαϊκού

Μηχανισμού Σταθερότητας (ESM), το Μνημόνιο Συνεργασίας του 2013 και το
εθνικό δίκαιο της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Ο πρόλογος της συνθήκης του ΕΜΣ γράφει: Το Ευρωπαϊκό Συμβούλιο
συμφώνησε στις 17 Δεκεμβρίου 2010 σχετικά με την ανάγκη δημιουργίας
μόνιμου μηχανισμού σταθερότητας από τα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ.
Αυτός ο Ευρωπαϊκός Μηχανισμός Σταθερότητας («ESM») θα αναλάβει τα
καθήκοντα που εκπληρώνονται επί του παρόντος από τον Ευρωπαϊκό
Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας («EFSF») και τον Ευρωπαϊκό
Μηχανισμό Χρηματοπιστωτικής Σταθεροποίησης («EFSM») για την παροχή, όπου
απαιτείται, οικονομικής βοήθειας στα κράτη μέλη της ζώνης του ευρώ ".
Πραγματικά περιστατικά

Λόγω των οικονομικών δυσκολιών που αντιμετώπιζαν οι τράπεζες «Κυπριακή

Λαϊκή Τράπεζα» και «Τράπεζα της Κύπρου», η κυβέρνηση της Κύπρου
αποφάσισε την ανακεφαλαιοποίηση τους και υπέβαλε αίτημα στον πρόεδρο του
Eurogroup για οικονομική ενίσχυση από τον ESM και τον EFSF (European
Financial Stability Facility). Το Eurogroup συμφώνησε στην παροχή οικονομικής
βοήθειας με την μορφή ενός μνημονίου, τις λεπτομέρειες του οποίου θα
διαπραγματεύονταν η κυβέρνηση της Κύπρου με την Επιτροπή, την Ευρωπαϊκή
Κεντρική Τράπεζα και το ΔΝΤ. Τα μέρη στην διαπραγμάτευση κατέληξαν σε
συμφωνία τον Μάρτιο του 2013 και μέρος των μέτρων ήταν και το «κούρεμα»
καταθέσεων ή «πάγωμα» τραπεζικών λογαριασμών. Προφανώς μία τέτοια
απόφαση προκάλεσε χάος και για να αποφευχθεί ο πανικός οι κυπριακές αρχές
κήρυξαν αργία στις 19 Μαρτίου την οποία παρατείναν μέχρι και τις 28 Μαρτίου.
Το αποτέλεσμα ήταν η σημαντική μείωση της αξίας των καταθέσεων,
συμπεριλαμβανομένων και των καταθέσεων των αναιρεσειόντων.
Αρχικά, οι αναιρεσείοντες ζήτησαν από το Γενικό Δικαστήριο της ΕΕ:
1. να διατάξει την Επιτροπή και την ΕΚΤ να τους καταβάλουν αποζημίωση
ισοδύναμη με τη μείωση της αξίας των αντίστοιχων καταθέσεων τους.
2. Περαιτέρω/εναλλακτικά» να ακυρώσει τις αμφισβητούμενες
παραγράφους.
3. Να θεωρήσουν οι κινήσεις αυτές ως επείγοντες και κατά την θεώρηση του
δικαστηρίου να ληφθούν προσωρινά μέτρα απαραίτητα κατά το άρ.2793
ΣΛΕΕ χωρίς να επηρεαστεί η διαδικασία σταθεροποίησης που παρέχεται
στην Κυπριακή Δημοκρατία.
Το Δικαστήριο απέρριψε την προσφυγή στο σύνολό της ως εν μέρει απαράδεκτη
και εν μέρει στερούμενη νομικής βάσης.

3
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012E/TXT
Πραγματικά περιστατικά

Οι ασκούντες την έφεση στην συνέχεια ζήτησαν από το Δικαστήριο να αναιρέσει

τις διατάξεις προς έφεση σχετικά με τα δύο πρώτα αιτήματα, συγκεκριμένα της
αξίωση ακύρωσης των αμφισβητούμενων παραγράφων και την αξίωση
καταβολής αποζημίωσης και να παραπέμψει τις υποθέσεις ξανά στο Γενικό
Δικαστήριο. Αντίθετα η Επιτροπή και η ΕΚΤ ζητούν να απορριφθούν οι
προσφυγές και να καταδικάσει τους ασκώντας την έφεση να πληρώσουν τα
δικαστικά έξοδα.
Θα απαντηθούν τα εξής σημαντικά ερωτήματα:
1. Συνεπάγεται το μνημόνιο την άσκηση εξουσίας της Επιτροπής και της ΕΚΤ?

2. Είναι το μνημόνιο σύμφωνο με το Ευρωπαϊκό δίκαιο και ειδικότερα με το

άρθρο 174 παρ.1 του Χάρτη?

Το άρθρο 17 του Χάρτη Θεμελιωδών Δικαιωμάτων αναφέρεται στο δικαίωμα της

ιδιοκτησίας και συγκεκριμένα γράφει:
1. «Κάθε πρόσωπο δικαιούται να είναι κύριος των νομίμως κτηθέντων αγαθών
του, να τα χρησιμοποιεί, να τα διαθέτει και να τα κληροδοτεί. Κανείς δεν μπορεί
να στερείται την ιδιοκτησία του, παρά μόνον για λόγους δημόσιας ωφέλειας,
στις περιπτώσεις και υπό τις προϋποθέσεις που προβλέπονται στο νόμο και
έναντι δίκαιης και έγκαιρης αποζημίωσης για την απώλειά της. Η χρήση των
αγαθών μπορεί να υπόκειται σε περιορισμούς από το νόμο, εφόσον αυτό είναι
αναγκαίο προς το γενικό συμφέρον.»

2. «Η διανοητική ιδιοκτησία προστατεύεται.»

4
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=celex%3A12016P%2FTXT
Η εκδίκαση της υπόθεσης
Αρχικά, σχετικά με το παραδεκτό της υπόθεσης, το Δικαστήριο έκανε την εξής
παρατήρηση: ενώ τα κράτη μέλη δεν εφαρμόζουν ευρωπαϊκό δίκαιο στο πλαίσιο
της συνθήκης για τον Ευρωπαϊκό Μηχανισμό Σταθερότητας, ο Χάρτης
Θεμελιωδών Δικαιωμάτων απευθύνεται στα θεσμικά όργανα της Ε.Ε ακόμα και
όταν δεν ενεργούν στο νομικό πλαίσιο της Ε.Ε. Παράλληλα, η Επιτροπή βάσει του
άρθρο 17 παρ.1 ΣΕΕ5 το οποίο αναθέτει στην τελευταία το καθήκον της
εποπτείας της εφαρμογής του δικαίου της ΕΕ, και του άρθρου 13 παρ.3,4 της
Συνθήκης για τον ΕΜΣ6 σύμφωνα με το οποίο η Επιτροπή πρέπει να διασφαλίσει
ότι τα μνημόνια που συνάπτονται από τον ΕΜΣ είναι σύμφωνα με το δίκαιο της
ΕΕ και τα θεμελιώδη δικαιώματα του Χάρτη.
Επί της ουσίας, οι αναιρεσείοντες προσάπτουν στο Δικαστήριο τα εξής:
1. Υπέπεσε σε πλάνη κρίνοντας ότι στα καθήκοντα της ΕΚΤ και της Επιτροπής
δεν περιλαμβάνεται η άσκηση ιδίας εξουσίας λήψεως αποφάσεων. Μη
λαμβάνοντας, υπόψιν, δηλαδή, ότι η Επιτροπή υπέγραψε το μνημόνιο του
2013 «μολονότι αυτό περιείχε παράνομη προϋπόθεση7».
2. Η Κυπριακή Δημοκρατία υποχρεώθηκε από την ΕΚΤ και την Επιτροπή στο
λεγόμενο «κούρεμα καταθέσεων».
3. Ότι δεν απάντησε στα επιχειρήματα σχετικά με τον ρόλο της Επιτροπής και
της ΕΚΤ στην υπογραφή του μνημονίου και συνακόλουθα, στην οικονομική
καταστροφή που προκλήθηκε.
4. Ότι δεν μερίμνησε εάν το μνημόνιο συμφωνίας του 2013 ήταν συμβατό με
το δίκαιο της Ένωσης.
5. Ότι ενώ το Δικαστήριο έχει αποφανθεί ότι κάθε προϋπόθεση για παροχή
διευκολύνσεως χρηματοπιστωτικής συνδρομής οφείλει να είναι συμβατή
με το Ενωσιακό δίκαιο, δεν έλαβε υπόψιν την αδράνεια της Επιτροπής στο
θέμα αυτό μολονότι κατά το άρθρο 13 παρ.3 και 4 της Συνθήκης για τον

5
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012E/TXT

6
https://www.esm.europa.eu/sites/default/files/20150203_-_esm_treaty_-_el.pdf

7
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:62015CJ0008&from=EN
 ΕΜΣ είναι καθήκον της. Δεν ήλεγξε η Επιτροπή δηλαδή εάν οι ρήτρες του
μνημονίου είναι συμβατές με το δίκαιο της Ε.Ε.
Προσβάλλεται επομένως το θεμελιώδες δικαίωμα της ιδιοκτησίας.

Από την εκτίμηση του Δικαστηρίου για τα παραπάνω προκύπτουν τα εξής.

Αρχικά, το γεγονός ότι η Επιτροπή και η ΕΚΤ παίζουν σημαντικό ρόλο στις
υποθέσεις του ΕΜΣ, δεν αλλάζει το γεγονός ότι ο τελευταίος παραμένει εκτός της
Ευρωπαϊκής έννομης τάξης. Σε δεύτερη βάση, βλέπουμε την ίδια την Επιτροπή
να παραδέχεται πώς διατηρεί ,και στην Συνθήκη ΕΜΣ, τον ρόλο του
θεσμοφύλακα των Συνθηκών και κατ’ επέκταση, ότι θα έπρεπε να απέχει από
υπογραφές μνημονίων των οποίων η συμβατότητα με το δίκαιο της Ε.Ε είναι
αμφίβολη. Καταλήγει, τελικά, στο συμπέρασμα ότι το Γενικό Δικαστήριο υπέπεσε
σε πλάνη ως προς την εφαρμογή της ΣΛΕΕ και κρίνει, τελικά , ότι πρέπει να
γίνουν δεκτές οι αιτήσεις αναιρέσεως ώστε να αναιρεθούν οι
αναιρεσιβαλλόμενες διατάξεις.
Τέλος, σχετικά με τις προσφυγές στο Γενικό Δικαστήριο, το Δικαστήριο
αναγνώρισε ότι μπορεί το ίδιο να αποφανθεί επί της διαφοράς. Πρώτο πράγμα
που πρέπει να ελέγξει το Δικαστήριο είναι εάν η Επιτροπή, μέσω της συμβολής
και υπογραφής του μνημονίου του 2013 βρέθηκε σε παραβίαση του άρθρου 17 8
του Χάρτη , σχετικά με το δικαίωμα της ιδιοκτησίας. Αρχικά λοιπόν αξίζει να
αναφέρουμε ότι το δικαίωμα της ιδιοκτησίας δεν αποτελεί απόλυτο ανθρώπινο
δικαίωμα αλλά είναι δυνατές οι παρεκκλίσεις και οι περιορισμοί αυτού σε
στιγμές δημοσίου-γενικού συμφέροντος, σύμφωνα πάντα με την αρχή τη
αναλογικότητας9. Η υπογραφή του μνημονίου κατανόησης υπάγεται στην
παραπάνω κατηγορία «γενικού συμφέροντος» στην οποία επιδέχονται
περιορισμοί για την διασφάλιση της σταθερότητας του χρηματοπιστωτικού
συστήματος σε ολόκληρη την Ένωση. Σύμφωνα, επομένως, με την κρίση του
Δικαστηρίου, η Επιτροπή ΔΕΝ βρέθηκε σε παραβίαση του άρθρο 17 του Χάρτη

8
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/?uri=LEGISSUM%3Al33501

9
https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:62015CJ0008&from=EN (παρ.70)
Η εκδίκαση της υπόθεσης
κατά την συμμετοχή της στο μνημόνιο κατανόησης του 2013 και απέρριψε τα
αιτήματα αποζημιώσεως ως νομικώς αβάσιμα.
Βιβλιογραφία
https://charter.humanrights.at/caselaw/detail/67

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EN/TXT/?uri=CELEX%3A62015CJ0008

https://officialblogofunio.com/tag/ledra-advertising/

https://eur-lex.europa.eu/legal-content/EL/TXT/HTML/?uri=CELEX:12012E/TXT

https://www.europarl.europa.eu/charter/pdf/text_en.pdf

https://www.esm.europa.eu/sites/default/files/20150203_-_esm_treaty_-_el.pdf