INLEIDING

Informatievaardigheden
Definitie = de competentie v.e. persoon om te oordelen wanneer informatiewinning vereist is,
en de competenties die het mogelijk maken om;
1. in de zee van informatie snel & efficiënt de benodigde informatie te vinden
2. om die info dan vervolgens te beoordelen op haar waarde & waarachtigheid
3. de informatie correct te verwerken en op een ethisch manier te gebruiken
De vijf standaarden van Stark om informatievaardigheid te bestuderen:
Een informatievaardige student…
– bepaalt de aard & omvang v.d. informatie
– bekomt info op een snelle en effectieve manier
– evalueert informatie en bronnen op kritische wijze en neemt
info op als eigen kennis
– gebruikt informatie om een bepaalde doel te bereiken
– begrijpt de economische, juridische en sociale achtergronden van
informatie en gebruikt die op een ethische verantwoorde manier
Zes centrale principes die bepalend zijn voor informatiewinning, verwerking & verspreiding
1. infocreatie = proces die bestaat uit 3 fases
a. HEURISTIEK (informatie zoeken)
b. ANALYSE (informatie lezen & evalueren)
c. SYNTHESE (tot eigen interpretaties komen)
2. proces is niet lineair/rechtlijnig
3. proces kent geen einde
4. wetenschappelijk onderzoek is een conversatie tussen verschillende
interpretaties, ontdekkingen, resultaten, perspectieven etc…
5. autoriteit is een constructie, want bronnen reflecteren de betrouwbaarheid v.d.
auteur, het moet dus geëvalueerd worden o.b.v. de context waarin de
gevonden informatie geproduceerd werd
6. informatie heeft waarde & de context kan juridische en soco-economische
belangen beïnvloeden
Vier lagen v.d. DIKW-piramide:
DATA: basisgegevens, basisfeiten
INFORMATIE: data kan betekenisvol of nuttig zijn, verwerkte data die betekenis
hebben
KENNIS: data die een context krijgt, die geïnternaliseerd is door de observator
WIJSHEID: men weet wat men kan aanvangen met deze kennis en deze toepast
DEEL I: Documenttypes & tekstgenres
Inleiding
3 CATEGORIEËN VOOR DOCUMENTEN
Academische documenten gericht aan mede-experten om info uit
elkaar te wisselen

Populairwetenschappelijke & niet-vakgenoten inlichten over recente

journalistieke documenten ontwikkeling

Digitale documenten documenten die in diverse contexten

voorkomen en digitaal zijn

PRIMAIRE, SECUNDAIRE EN TERTIAIRE BRONNEN

*”Staan op de schouders van reuzen.” – een wetenschapper kan alleen zelf iets nieuws
bijdragen door zich te baseren op het onderzoek van degene die voor hem kwamen.
Gezegd door Benardus van Chartres.

Checklist betrouwbaarheid van secundaire bronnen;

Controleerbaar Objectief
Traceerbaar Neutraal
Peer-reviewed Geldig
Geschreven door een expert/iemand met autoriteit
Academische documenten
Robert Kaplan = beweerde dat het opstellen van teksten cultureel bepaald is.

Richard Hayes; “Our culture provides the words, images, and forms from which we fashion
text. Cultural differences matter.”

Academische documenten

Onderzoekspaper Een of meerdere onderzoeken komen aan

bod, het is objectief, neutraal en helder en
is bedoeld voor mede-experts, vakjargon,
en is geschreven rond 1 probleemstelling.
Het gaat van breed naar specifiek, en in het
slot van specifiek naar breed

Academisch artikel Één of meerdere auteurs schrijven over één

of meerdere onderzoeksvragen, met de
intentie om het te publiceren. Vaak is er
voor de inleiding een abstract die het artikel
kort samenvat.

Abstract Eerder korte tekst die voor verschillende

doeleinden wordt geschreven en die je in
verschillende contexten kan terugvinden.

Academisch essay Grondlegger: Michel de Montaigne

Wetenschappelijke tekst die toch literaire
ambities heeft, de auteur probeert zijn
beargumenteerde mening te geven over
een onderzoek, om de lezer in te lichten of
te overtuigen

Academisch recensie Een opiniërende tekst waarin regelmatig

beredeneerde mening staat over een
academisch uitgave

Recensieartikel Een artikel waarin een gezaghebbende

auteur een aantal werken over een
bepaalde thematiek groepeert en
bespreekt, samenvatting van bestaande
onderzoeken

Verslag Gebruikt voor uiteenlopende doelen,

algemeen geeft de auteur er bepaalde
feiten of ervaringen weer
 Monografie Wetenschappelijk boek dat over 1 thema
gaat, of een beperkt aantal
samenhangende thema’s

Encyclopedie Algemeen en afgerond geheel van kennis,

een naslagwerk dat een totaaloverzicht
geeft van algemene of gespecialiseerde
kennis a.d.h.v. trefwoorden

Woordenboek Naslagwerk waarin bepaalde aspecten van

een reeks woorden worden beschreven

Publicatiekanalen voor academische tekstgenres

1. academisch tijdschrift
= origineel onderzoek beschreven, samengevat of bekritiseerd
= periodiek verschenen, door en voor wetenschappers
2. verzamelbundel
= uitgebracht door een wetenschappelijke uitgeverij
= verschillende wetenschappelijke artikels over eenzelfde onderwerp of
onderzoeksgebied bijeengebracht
3. congresbundel
= staan de artikels of abstracts waarin onderzoek beschreven staat dat op een
wetenschappelijke congres is gepresenteerd
Joy de Jong ⇒ beschrijft academisch schrijven als volgt; “Schrijfopdrachten die gaan over
wetenschappelijk onderzoek en die bedoeld zijn voor een publiek van wetenschappers. Doel
is dan ook om andere wetenschappers overtuigend te informeren.”

Populairewetenschappelijke en journalistieke documenten

Populairewetenschappelijke en
journalistieke documenten

Populairwetenschappelijk artikel Niet-experten op een heldere manier

inlichten over wetenschappelijk onderzoek
uit diverse onderzoeksgebieden

Persbericht Bericht dat uitgestuurd wordt naar de pers

om de journalisten overzichtelijk en tijdig te
inlichten over belangrijke feiten, vormt de
basis van een nieuwsbericht

Nieuwsbericht & nieuwsartikel BERICHT: kort en bondig

ARTIKEL: meer uitgebreid dan een bericht
⇒ beide hebben als doel lezers informeren
over een feit/gebeurtenis op een feitelijk en
neutraal manier

Journalistiek essay Persoonlijke beschrijving van ervaringen

ideeën of herinneringen, meerdere
onderwerpen (<--> column)
Journalistieke recensie Een onafhankelijke en kritische auteur die
vertrouwd is met het onderwerp geeft een
beargumenteerde mening over, v.b. een
boek, film, cd,...

Column Korte, persoonlijke en vaak kritisch tekst,

verschijnt volgens een vaste regelmaat op
steeds dezelfde plek

Opiniestuk Een opiniërend tekst, als auteur ben je

ervaringsdeskundige over het onderwerp of
heb je het zelf meegemaakt, de auteur
geeft zijn mening & reageert op een
publieke debat

Reportage Doel is om specifiek nieuws op een

uitgebreide manier dichter bij de lezer te
brengen

Digitale documenten

Digitale documenten

Website Verzameling van webpagina’s die je online

raadpleegt en waarop je informatie in
verschillende vormen kan terugvinden

Portaalsite Specifieke soort website over een bepaald

thema dat dient als toegangspoort naar
andere informatiebronnen, efficiënt want
informatie is al eerder door de beheerder
gecontroleerd

Massive Open Online Course (MOOC) Georganiseerde online cursus die voor een
groot aantal gebruikers toegankelijk is

Wiki Webpagina die meerdere gebruikers

rechtstreeks vanuit een webbrowser
kunnen bewerken, door Ward Cunningham

Blog Verzamelnaam voor teksten of blogposts

die periodisch op dezelfde website
verschijnen in een omgekeerde
chronologisch volgorde

Vlog Blog waarvan de inhoud grotendeels uit

video’s bestaat

Sociaalnetwerksites Bieden gebruikers een platform om hun

stem te laten horen en te wegen op het
publieke debat of de politiek
 Screencast Digitale opname van computerscherm met
een voice-over die informatie geeft over wat
je op de scherm ziet

Kennisclip Korte video waarin een expert uitleg geeft

over een bepaald onderwerp, begrip of
principe

Podcast Geluidsbestand dat online ter beschikking

wordt gesteld

DEEL II : Zoeken en vinden van informatie

Ordening van informatie
Documenten worden geordend in een boomstructuur die opgezet kan worden volgens
semantische of syntactische relatie.
Semantisch
= direct verband tussen overkoepelende en onderliggende termen
Syntactisch
= onderverdeling bepaald door kenmerken die zich op geen betekenisvolle
relatie hebben met de overkoepelende term
Boomstructuren → opgezet via kenmerken, beschreven in metadata (data over data)
Beschrijvende metadata
= beschrijven het object waarvan sprake is, v.b. auteur, publicatiedatum, etc..
Administratieve metadata
= informatie over de oorsprong v.h. object, hoe we het kunnen beheren &
technische gegevens
Navigatie-instrumenten maken gebruik van metadata om een particulier document te
identificeren. Bijvoorbeeld een bibliografie, is een lijst met gegevens van publicaties die
volgens een bepaald principe uitgekozen en samengebracht zijn.
Een bibliografie in elektronische vorm is een bibliografische databank.
Soorten databanken;
● Bibliografische databanken; enkel bibliografische referentie
● Citatiedatabanken; bibliografische referentie + link naar citaties
● Full-text databanken; bibliografische referentie + digitale versie v.d. tekst
Bibliotheekcatalogus is ook een navigatie-instrument. Het bevat een beschrijving van
boeken, tijdschriften en andere materialen die in de bib bewaard worden, inclusief hun
bewaarplaats.

Bibliotheektypes

Bibliotheken

Handbibliotheek persoonlijke verzamelingen van boeken,

beperkt in omvang en die door één of een
beperkt aantal gebruikers gebruikt wordt

Openbare bibliotheek voor iedereen toegankelijk, bevordert het

 vrije verkeer van informatie en speelt een
maatschappelijk rol

Nationale bibliotheek alle publicaties die in het betrokken land

verschijnen verzamelen en eventueel ook
alle publicaties over dat land

Wetenschappelijk bibliotheek collectie op te bouwen en te beheren die in

dienst staat van wetenschappelijk
onderzoek & onderwijs

Erfgoedbibliotheek belangrijk documentair patrimonium van

publicaties “voor de eeuwigheid” bewaart,
beheert, bibliografisch ontsluit en
beschikbaar stelt

Digitale/virtuele bibliotheek verstrekker en beheerder van divers digitaal

materiaal, zoals elektronische tijdschriften,
e-books en databanken

Archief ruimte waarin men documenten, registers,

geluidsdragers, bestanden, enz.. uit het
verleden bewaart
Zoeken naar informatie
Je moet weten wat je wilt zoeken en hoe je dat best doet → stel eerst een probleemstelling
● hoeveel tijd heb ik?
● hoe uitgebreid moet het onderwerp zijn?
● hoe luidt de precieze opdracht?
Als je op zoek gaat naar …
– basisinformatie over een onderwerp; ga eerst naar naslagwerken zoals
encyclopedieën of biografische woordenboeken
– publicaties v.e. bepaalde auteur; maak gebruik van catalogi (vb.: LIMO) om een
editie te vinden v.d. gezochte bron
– publicaties over een bepaalde onderwerp; maak gebruik van wetenschappelijke
zoekmachines/bibliografische databanken (niet Google!!)

Sleutelwoorden en zoektermen
Sleutelwoorden => kernbegrippen v.e. probleemstelling
Deze sleutelwoorden leiden vervolgens tot zoektermen.
Een zoekterm kan op verschillende manieren gerelateerd zijn aan een sleutelwoord:
Morfologische variant vervoegingen v.h. woord

Synoniem een andere woord met ongeveer dezelfde betekenis

Vertaling

Narrower term (engere zoekterm) is een term die in relatie staat tot het
sleutelwoord, maar een beperktere betekenis heeft

Broader term (ruimere zoekterm) is een term die in relatie staat tot het
sleutelwoord, maar een ruimere betekenis heeft

Related term (gerelateerde term) is een term die in nauwe relatie staat tot
het sleutelwoord binnen de context van je onderwerp

Zoektermen combineren
4 technieken om zoektermen te combineren;
1. Booleaanse operatoren
2. Truncatietekens
3. Exacte woordcombinatie
4. “Advanced Search”

1. Booleaanse operatoren (AND,OR,NOT)

Ontleent hun naam aan de engelse wiskundige George Boole (1815-1864)
AND (+): je zoekt naar informatie die enkel beide zoektermen bevat, je vermindert dus het
aantal zoekresultaten
OR: je zoekt naar informatie die tenminste één van beide zoektermen bevat, je breidt een
zoekterm uit met alternatieven
NOT: je zoekt naar informatie die de eerste maar niet de tweede zoekterm bevat, je sluit een
zoekterm uit je zoekopdracht

Er gelden voorrangsregels bij het

gebruiken van Booleaanse operatoren.
NOT heeft voorrang op AND;
AND heeft voorrang op OR.

2. Truncatietekens
a.d.h.v. truncatietekens kan je op een
eenvoudige manier op elkaar gelijkende zoektermen met elkaar combineren.
– als je een stamwoord gebruikt (b.v.: zon, zonnen, zonnemelk, zonneschijn)
– als je één zoekterm wilt gebruiken voor meerdere die alleen verschillen op vlak van
spelling (v.b: women/woman)
– als er verschillende spellingen mogelijk zijn voor een zoekterm (v.b.: color/colour)

gebruik je ter vervanging van geen, één of meerdere karakters, meestal enkel
achteraan de woordstam
→ voorbeeld: appel* = appel, appels, appelboom, etc…

gebruik je ter vervanging van geen of één karakter, je kan het gebruiken
achteraan het woord of in het midden
→ voorbeeld: wom?n = women, woman | appel? = appel, appels

3. Exacte woordcombinatie
Als je enkel resultaten wilt terugvinden die de ingegeven zoektermen in exact dezelfde
volgorde bevatten, plaats je die tussen dubbele aanhalingstekens (“ “).
→ “Martin Luther King” = 20ste eeuw Amerikaan
→ Martin Luther King = 20ste eeuw Amerikaan, 16de eeuwse hervormer, één/ander koning

4. Advanced Search
Veel zoekmachines staan ook toe om in een advanced search op allerlei metadata velden
tegelijk te zoeken of te filteren.

Meer of minder zoekresultaten

⇒ gebruik een combinatie van de eerder besproken technieken om je zoekopdracht te
verfijnen
DEEL III : Beheer en gebruik van informatie
Wetenschappelijk integriteit
The European Code of Conduct for Research Integrity, onderscheidt 3 soorten
wetenschapsfraude.
A. Fabricatie = verzinnen v. resultaten en doen alsof deze ook echt waargenomen zijn
B. Falsificatie = vervalsen v. onderzoeksresultaten
C. Plagiaat = andermans werk gebruiken zonder vermelding naar de oorsprong, dus
doen alsof het om je eigen werk/idee gaat
“THE BIGGEST CON MAN IN ACADEMIC SCIENCE” = Diederik Stapel

Bronvermelding
Plagiaat
wordt aan KU Leuven als volgt gedefinieerd:
“De overname zonder adequate bronvermelding van het werk (ideeën, teksten, structuren,
ontwerpen, beelden, plannen, codes, …) van anderen of van eerder werk van zichzelf, op
identieke wijze of onder licht gewijzigde vorm.”
Dus zijn er verschillende vormen van plagiaat volgens deze definitie;
● woordelijk of bijna woordelijk overnemen van tekst, zonder adequate bronvermelding
● woordelijk/bijna woordelijk overnemen van een mondelinge bron zonder adequate
bronvermelding
● kopiëren van afbeeldingen/grafieken zonder adequate bronvermelding
● parafraseren van andermans argumentatie zonder adequate bronvermelding
● het vertalen van teksten zonder adequate bronvermelding
● het verwerven v.e. werkstuk dat door iemand anders is geschreven en het
voorstellen als eigen werk
● het hergebruiken van eigen werk zonder adequate bronvermelding

Je pleegt geen plagiaat als je je bronnen correct vermeldt:

Een citaat is een woordelijke weergave van zinnen of zinsneden uit de bestudeerde teksten,
je kan dus een stuk tekst letterlijk overnemen. Wanneer je citeert, gebruik je
aanhalingstekens en verwijs je naar de gebruikte bron.
Een parafrase is een weergave van iemands woorden of ideeën met eigen woorden; dus
geen letterlijke weergave. Wanneer je parafraseert voldoet een correcte bronvermelding.

Generatieve artificiële intelligentie en examenfraude

⇒ Niet goed omdat je onbewust plagiaat pleegt, AI wordt getraind op een groot aantal
teksten die niet vermeld worden. Niet toegestaan hulpmiddelen mogen ook niet gebruikt
worden.

Verwijzen naar informatiebronnen

Algemeen bekende informatie hoef je niet te vermelden, zoals bijvoorbeeld de begin- en
einddatum van de Tweede Wereldoorlog.
 Citatiestijl
Een auteur verwijst naar het gebruikte bronnenmateriaal, a.d.h.v. een bibliografie of
verwijzingen. Een verwijzing is een bibliografische referentie die bedoeld is om de lezer bij
het precieze fragment v.d. gebruikte informatiebron te brengen.
– Verwijzing in voetnoot (voetnootnummer in de tekst & referentie onderaan)
– Verwijzing in eindnoot (voetnootnummer in de tekst & referentie achteraan)
– Verwijzing in de tekst (tussen ronde haakjes)
Er zijn verschillende citatiestijlen, welke je gebruikt hangt af van je onderwerp en andere
context. Enkele stijlen zijn:
– APA / American Psychological Association
– The Chicago Manual of Style
– MHRA / Modern Humanities Research Association Style Guide
– MLA / Modern Language Association style

Juridische en maatschappelijke aspecten van

informatieverspreiding
Auteursrecht
Auteursrecht = de recht v.d. maker of een eventuele rechtverkrijgende van een werk van
literatuur, wetenschap of kunst om te bepalen hoe, waar en wanneer dat werk wordt
openbaar gemaakt of verveelvoudigd.
<--> werken in het publiek domein (mogen vrij worden verspreid & gereproduceerd)
In België wordt een werk beschermd op voorwaarde dat het werk …
● een resultaat is van een creatieve activiteit
● uitgedrukt is in een concrete vorm (dus geen idee)
● origineel is
Belgisch auteursrecht omvat twee begrippen;
1. Vermogensrechten bieden a.d. houders v.h. auteursrecht de mogelijkheid om
inkomsten te verwerven uit hun literaire/wetenschappelijke/artistieke creaties, dit kan
afgestaan worden aan derden
2. Moreel recht bevestigt en beschermt de band die bestaat tussen de auteur en zijn
creatie, kan niet afgestaan worden aan derden. Morele rechten omvatten:
a. Divulgatierecht: recht v.d. auteur om het werk bekend te maken aan het
publiek
b. Vaderschapsrecht: recht om als auteur v.d. creatie te worden erkend, of om
anoniem zijn werk te verspreiden
c. Recht op eerbied voor het werk: recht v.d. auteur om zich tegen elke wijziging
of vervorming van zijn werk te verzetten
 Creatieve commons

Het werkt bevindt zich in het publieke domein en kan dus zonder restricties
gebruikt worden

Het werk wordt door de maker vrijgegeven alsof het zich in publiek domein
bevindt, ze stelt dit werk ter beschikking zonder restricties
Deze symbolen kunnen vervolgens gecombineerd worden met elkaar om een preciezer
licentie aan te tonen.
AARON SWARTZ : op 6 januari 2011 werd Aaron opgepakt door de campuspolitie omdat hij
via de universiteitsnetwerk op geautomatiseerde manier vele duizenden artikels uit de
digitale bibliotheek JSTOR had gedownload en verspreid.

Open Access
Twee vormen;
● Open Archiveren = Een versie v.d. publicatie wordt door de onderzoeker zelf
gearchiveerd en vrij ter beschikking gesteld via een repository
● Open publiceren = Betrokken werk wordt onmiddellijk toegankelijk gesteld, een lezer
heeft gratis toegang tot de finale versie. De auteur, instelling of derde partij moet wel
betalen voor de kosten die verbonden zijn aan de lay-out, copy-editing, etc… Dit kan
for-profit of non-profit berekend worden.
OPEN LIBRARY OF HUMANITIES: opgericht in 2013 door Marilyn Paul Eve en Caroline
Edwards, het is een non-profit platform waar wetenschappelijke tijdschriften in Open Access
gepubliceerd worden zonder auteurskosten.

DEEL IV: GESCHIEDENIS VAN HET INFORMATIELANDSCHAP

Preambule: informatielandschap VOOR 1450
● Oorsprong v.h. schrift => gebruik van conventionele tekens om begrippen & woorden
vast te leggen die in een gesproken taal gehanteerd worden
○ Mesopotamië, 4de eeuw v.C.
● Systeem die gecontroleerd wordt door de machthebbers
○ werd eerst gebruikt voor administratieve zaken in dienst van de heersende
klasse
● Pictografisch → syllabisch → alfabetisch
● 1ste eeuw v.C.: papyrus → perkament, wordt samengeplooid ⇒ codex
○ meer duurzaam en handig
● Verzameling van documenten in de handen van machthebbers
○ tempels
○ koningen beschikten over grote bibliotheken, beperkte toegang
■ Bibliotheek van Ashurbanipal
■ Bibliotheek van Alexandrië
⇒ opengesteld voor geleerden en literatoren
VROEGMIDDELEEUWS EUROPA
● Kloosterbibliotheken
○ streng gereguleerd, toezicht op inhoud en toegang beperkt
● Chained libraries
○ boeken zijn vastgeketend aan het meubel
● 12de eeuw: stedelijke bibliotheken gelinkt aan scholen en universiteiten
● 13de & 14de eeuw: productie manuscripten
○ boekenwinkels in NL, FR, IT
■ Om studenten te voorzien van tekstmateriaal las de professor een
voorbereide tekst voor op dicteersnelheid en de studenten schreven
dit tijdens de college op
■ Pecia-systeem → studenten konden een katern van boeken huren om
thuis over te schrijven
1450-1950
● 8ste eeuw v.C.: experimenten met gemechaniseerde vormen van tekstproductie in
het Oosten
○ druktechnieken i.p.v. geschreven teksten
■ blokdruk/xylografie ⇒ houten blok waarbij het hout rond de letters
wordt weggesneden, drukinkt wordt aangebracht en afgedrukt wordt
■ algemeen gebruik in China
■ 15de eeuw pas populair in Europa
● process gradueel vervangen door boekdrukkunst met losse letters in metaal
(Johannes GUTENBURG)
● groot hoeveelheid boeken → het werd onmogelijk om toegang tot kennis te
controleren
○ iedereen die kon lezen had toegang tot kennis
● evolutie kende tegenstanders
○ “Polemiek tegen de boekdrukkunst" van Filippo de STRATA
■ volgens Strata werd de markt overspoeld “met alles dat riekt naar
zinnelijkheid”
■ zo van… het is goedkoop om boeken te maken dus er wordt shit
gemaakt
○ “Spreekwoorden” Desiderius ERASMUS
■ klaagt over “een zwerm van almaar nieuwe publicaties” die “een grote
hinderpaal zijn voor ernstige studie”
● Bibliotheek van Hernando COLON (zoon van Christopher Colombus)
○ persoonlijke bib van meer dan 15.000 boeken
○ doel: universele bib creëren, alle mogelijke boeken in alle mogelijke talen
over alle mogelijke onderwerpen
● Vernieuwingen op vlak van navigatie-instrumenten
○ Conrad GESSNER, vader van bibliografie
■ auteur v.d. eerste gedrukte bibliografie “Bibliotheca Universalis”
■ extensieve catalogus van alle beschikbare boeken in het latijn, grieks
en het hebreeuws met oplijsting van auteur, titel en een korte
beschrijving
■ Vervolg: Pandectae met een thematische index
● Boekdrukkunst zorgde voor een revolutie in wetenschappelijke communicatie
○ VOOR bdk: toegang tot documentaire info zeer elitair, beperkt tot religieuze
instellingen, universiteiten & bibs
○ NA bdk: wetenschappelijke tijdschriften
■ voordien 2 kanalen; onderzoeksresultaten gedeeld in boekvorm of via
brieven tussen geleerden
■ uitgebreid door oprichting van wetenschappelijke academieën (Royal
Society)
● Henry GOLDENBURG → eerste wetenschappelijk tijdschrift
● idee; samenvatting van onderzoeksprojecten en beknopte
presentaties van onderzoeksresultaten in druk te verspreiden
● “Philosophical Transactions”
● Aantal bibliotheken steeg
○ Bibliothecaris als beroep → profesionaliseerde
 ● Gabriel NAUDE, “Advis pour dresser une bibliothèque”
○ efficiënte manier om een privé-zameling boeken & manuscripten aan te
leggen + ontwikkelde classificatiesysteem
○ beargumenteerde dat bibliotheken opengesteld moesten worden voor het
brede publiek
● Charles Ammi CUTTER
○ Expansive Classification System
● Melvin DEWEY
○ Dewey Decimal Classification
● elk individueel boek een classificatienummer te geven + boeken thematisch op
rekken
● Paul OTLET
○ Universal Decimal Classification
○ bouwde verder op DDC
○ vader van de informatiewetenschap
○ overtuigd dat boeken niet meest efficiënt dragers van informatie zijn
■ plan; alle mogelijke kennis te vergaren op steekkaarten waartussen op
een ingenieuze wijze allerlei inhoudelijk linken werden gelegd
■ gebruikers konder per post een vraag stellen, medewerkers van het
palais mondial deden a.d.h.v.h. Répertoire Bibliographique Universel
het opzoekingswerk en bezorgden de vraagsteller het antwoord
● Boeken ≠ meest aangewezen dragers van informatie
○ Fremont RIDER , “The Scholar and the Future of the Research Library”
■ microcards, voorzijde catalooginformatie + achterzijde microtekst
(fotografisch reproductie v.h. boek)
○ Vannevar BUSH , “Inscrutable Past”
■ door een paar knopjes in te drukken krijg je je boek
○ informatiebeheer en verspreiding dringend aangepakt worden om onderzoek
beter te kunnen dienen!

Na 1950
● grote evolutie: computers
○ concept van computer: gemechaniseerde manier om berekeningen te maken
die voordien door mensen moest gebeuren
○ Charles BABBAGE + Ada LOVELACE ⇒ grondleggers
■ Babbage; uitvinding = Analytical Engine
■ Lovelace; zag als eerst de opportuniteit om de AE te gebruiken voor
andere zaken dan pure mathematische
● 2DE WO ⇒ versnelde vooruitgang in ontwikkeling
○ complexe en krachtige rekenmachines nodig voor militaire doeleinden
○ Automatic Sequence Controlled Calculator
○ Electronic Numerical Integrator and Computer
● Edmund BERKLEY → popularisering van wetenschap
● Ted NELSON → HYPERTEXT + Project Xanadu
○ wou een soort archief van alle kennis in de wereld aanleggen
○ informatie eerder associatief ipv hiërarchisch geordend
○ elektronische tekst die gelinkt zijn op niveau van woorden & begrippen
● Tim BERNERS-LEE → uitvinder van World Wide Web
○ gratis aan iedereen beschikbaar gesteld
● John George KENNEDY → grondlegger van de BASIC-programmeertaal
○ automatisering en mechanisering verwelkomen (volgens hem)
● Don R. SWANSON , “Dialogues with a catalog”
○ toekomstvisie op bibliotheken
○ bezoeker zou materiaal kunnen vinden ahdv een console
○ obv publicatiegegevens, onderwerp of publicatietype zoeken
● Frederick Wilfred LANCASTER
○ mening; technologische ontwikkeling in bibwereld tegenhouden is nutteloos
○ maximaal gebruik maken ervan !
● Michael S. HART → uitvinder e-books
○ Project Gutenburg ⇒ allereerste digitale bib
○ inspiratie voor andere digitale bibs zoals Internet Archive of Google Books
● Vercommercialisering van wetenschappelijk publiceren
○ eerder: prijs kostendekkend bepaald, dus niet om winst te maken
○ Robert MAXWELL → zag opportuniteit om uitzonderlijk winst te boeken
■ richtte wetenschappelijk uitgeverij op
■ drijfde kostprijs artificieel op
● Artificial Intelligence
○ het gebruik van technologie gebaseerd op een computermodel dat getraind is
op bijzonder grote datasets, om beelden, teksten, geluiden te creëren die
door mensen gemaakt lijken te zijn
■ problemen, bijvoorbeeld met plagiaat
■ een computere redenert niet en er kan geen nuance zijn bij
vertalingen
■ men ziet de trainingsdata niet waardoor de resultaat moeilijk te
interpreteren is
■ algoritmische bias; vooroordelen die in de trainingsdata aanwezig zijn
worden meegenomen in wat de technologie produceert
● seksistische of racistische ideeën worden nagebootst
■ ecologische afdruk
● hoe complexer het model, des te hoger de ecologische kost
om dat model te trainen