Professional Documents
Culture Documents
5.1 Gaia Nahasmendu Depresiboak
5.1 Gaia Nahasmendu Depresiboak
1 NAHASMEDU
DEPRESIBOAK
(Gogo-aldartearen
nahasmendua)
Nahasmendu Depresiboak -
Depresioa
“Zer da depresioa? Ni oso triste egon nintzen, eta, beraz,
depresioa izan nuen? "
TRISTEZIA & DEPRESIOA
• TRISTEZIA:
• Gertaera mingarri bati lotuta dago eta denborarekin arintzen da.
• DEPRESIOA:
• Ageriko arrazoirik gabe jarduten du batzuetan, eta hilabeteak edo
urteak iraun ditzake.
1 Definizioak
• Oinarrizko umorea:
o Baldintza normaletan subjektuak berak onar eta kontrola ditzakeen
muga batzuen barruan dabilen gogo-aldartea.
• Afektibitatea:
o Subjektiboa
o Sentimendua
o Desorekatzen bada eta objektiboa eta agerikoa bihurtzen bada
Nahasmendu psikikoa
1 Definizioak
• Afektua:
Denbora
Depresioa
Intentsitatea
Denbora
Interferentzia
2 Gogo aldarte nahasmenduen
etiologia Faktore anitzekoa
Bio: Endogenoa
Soziala: Psiko:
exogenoa exogenoa
2 Gogo aldarte nahasmenduen
etiologia Faktore biologikoak
• Aurrejarrera genetikoa x 2
•Aurretiazko depresioa
•Burmuineko asaldura biokimikoak
•Gaixotasunak (neoplasiak, infekzioak …)
•Mina edo gaixotasun kronikoa
•Farmakoak
•B12 defizita, azido folikoa
•Gabezia sentsoriala (bigarren mailako gorreria)
2 Gogo aldarte nahasmenduen
etiologia
• Faktore biologikoak:
o Genetikoak:
o Somatikoak:
Biokimikoak
Metabolikoak
Neurotransmisoreak bbbbbbbbb
Serotonina, dopamina, noradrenalina
Odol-mailak edo eraginkortasuna gutxitzea
Sintomatologia afektiboa eragin dezakete
2 Gogo aldarte nahasmenduen
etiologia Faktore psikologikoak
• Gertaera estresagarriak
•Galerak
•Bakardadea
•Erretiroa
•Langabezia
•Erosteko ahalmenaren murrizketa
2 Animoaren nahasmenduen
etiologia
• Faktore psikosozialak:
o Nortasunaren mendekoak:
Bizi-gertaera abiarazleak
Estres psikofisikoa
Gizartearen, familiaren laguntzarik eza …
Lan-porrota
Marjinaltasuna
Frustrazio kronikoa
Nekea
3 Epidemiologia
• Gogo-aldartearen nahasmendu psikiatrikoak
Prebalente eta ezgaitzaile gehiago
• Poblazioaren %15
Nahasmendu depresiboa bizitzako uneren batean
• Poblazioaren %3:
Nahasmendu depresibo iraunkorra
• Poblazioaren %10:
Nahasmendu bipolarrak, ziklotimikoak
3 Epidemiologia
• Nahasmendu bipolarra:
Emakumezkoak:Gizonezkoak 1:1
3 Epidemiologia
Depresioa: "Buruko nahasmenduen katarroa"
Poblazioaren %5-20
5. Desgaitasun-arrazoia
Suizidioaren 1. arrazoia
(% 70ek depresioa zuen)
4 Depresioaren sintomak
Oinarrizkoak Somatikoak
Jokabidezkoak Pentsamendua
4 Depresioaren sintomak
Oinarrizkoak Somatikoak
Tristura
Iraszibilitatea
Anhedonia
Jokabidezkoak Pentsamendua
4 Depresioaren sintomak
Oinarrizkoak Somatikoak
Jokabidezkoak Pentsamendua
4 Depresioaren sintomak
Oinarrizkoak Somatikoak
Loaren alterazioak
Tristura Sexu-asaldurak
Iraszibilitatea Elikagaien alterazioak
Anhedonia Astenia/Nekea
Memoria
Kontzentrazioa
Inhibizioa/Nerbiosismoa
Abandonu pertsonala
Jokabidezkoak Pentsamendua
4 Depresioaren sintomak
Oinarrizkoak Somatikoak
Loaren alterazioak
Tristura
Sexu-asaldurak
Iraszibilitatea
Elikagaien alterazioak
Anhedonia
Astenia/Nekea
Memoria Erruduntasuna
Kontzentrazioa Negatibismoa
Inhibizioa/Nerbiosismoa Ideazio suizida
Abandonu pertsonala Hutsaren sentsazioa
Jokabidezkoak Pentsamendua
5 Depresio motak:
Eratorria kontutan izanda
• Endogenoa:
– Herentzian oinarritzen da eta kanpo eragileekin
harreman gutxi ditu.
– Bereizgarriak:
• Udaberri/udazkenean agertzea
• Goizean agertzea eta arratsaldean desagertu
• Barneko tristura iraunkorra eta sakona.
• REM fasearen latentziaren laburpena
• Harreman afektiboen desagertzea eragiten du.
• Ttº biologikoak:
– TEK
– Loaren gabezia terapeutikoa “privación del sueño”
– Fototerapia
5 Depresio motak:
Eratorria kontutan izanda
• Exogenoa:
– Kanpo eragile edo faktore psikosozialen ondorioz
sortzen da.
– Bereizgarriak:
• Sintomak arratsaldetan txarrera egiten dute.
• Egun batetik bestera aldaketak ematen dira, ez urtaroen
arabera.
• Lo hartzeko zailtasunak eta ametsgaiztoak eragiten ditu.
• Psikoterapia hobeto erantzuten dio TTº biologikoari baino.
5 Depresio motak:
sintomen iraupena eta intentsitatearen
arabera
Intentsitatea
2 aste 2 urte
Sintomen iraupena
5 Depresio motak:
sintomen iraupena eta intentsitatearen
arabera
Intentsitatea
Arina
(Desilusioa)
2 aste 2 urte
Sintomen iraupena
DESILUSIOA/DEPRESIOA
• Desilusioa: sentimendu etsigarri bat.
– Unean uneko bizpen mingarri eta mugatu batek sortu: honek
pertsonak gauza asko birformulatzera eramaten du.
– Agertzen diren emozioak:
• Tristura
• Haserrea
• Etzipena
• Ezinegona
• Hala ere adimena aktibo mantentzen du eta kasu askotan
gertatutakoa prozesatzen saiatzen dira: ikasteko, berregokitzeko
eta aurrera egin ahal izateko.
Neurrizkoa
(Dolua)
Arina
(Desilusioa)
2 aste 2 urte
Sintomen iraupena
DOLUA/DEPRESIOA
• Bi egoera hauek bereizteko gakoa:
AUTOESTIMA
DOLUA DEPRESIOA
ITXAROPEN ETA BAI EZ
BAIKORTASUN
UNEAK
ZORIONTASUNA BAI EZ
ADIERAZI EDO
PLAZERRA
SENTITU
DENBORA TXIKITZEN EDO EZ
DESAGERTZEN
DOA
NOIZ BIHURTZEN DA DOLUA DOLU
PATOLOGIKOAN?
• Sintoma hauek urte bat baino gehigo irauten dutenean:
– Maite izan dugun pertsonarekin egin edo egingabe utzi
ditugun gauzengaitik erru-sentimendu luzeak edo
errepikakorrak izatea.
– Behin eta berriz pentsaztea: Nik hilda egon beharko nuke, eta
ez berak.
– Bizitza berregiteko gai ez izateko kezka obsesiboa,
ezertarako balio ez duen sentimenduarekin batera.
– Moteltze psikomotor nabarmena.
– Bizitzako eguneroko jarduerak egiteko zailtasunak izatea.
– Esperientzia haluzinatzaileak: hildakoaren ahotas entzutea
edo persona ikustea.
– Defentsa mekanismoak agertzea: hildako pertsonaren
heriotza ukatzea…
5 Depresio motak:
sintomen iraupena eta intentsitatearen
arabera
Intentsitatea
Neurrizkoa
Depresio nagusia
(Dolua)
Arina
(Desilusioa)
2 semanas 2 años
Sintomen iraupena
5 Depresio motak:
sintomen iraupena eta intentsitatearen
arabera
Intentsitatea
Neurrizkoa
Depresio nagusia
(Dolua)
Arina Distimia
(Desilusioa) (Aldarte deprimitu kronikoa)
2 aste 2 urte
Sintomen iraupena
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
• Errazen bereizten den aldarte nahastea da.
• Depresio mota arruntena eta larriena.
• Nahaste hau duenak:
– Umore depresibo larria eta jarduera
atseginetarako interesaren galera nabaria
jasaten ditu ia egunero, egunaren zati
haundienean eta gutxienez 2 astez jarraian.
– Ez da mania ez hipomania nahasterik agertzen
depresioaren aurretik edo ondoren.
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
• Depresio nagusiko pasarte bat baino
gehiago bizi izan baditu, eta pasarte horien
artean gutxienez bi hilabate iragan badira
depresiorik gabe: Etengabeko depresio
nagusia
• Depresio nagusiak: 5 hilabete inguru irauten
duten +4 pasarte izaten ditzute batez beste.
• Depresio mota honek dituen sintomak
honako hauek dira:
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Sintomak:
o Tristura patologikoa:
Abiarazlearen Iraupena eta
intentsitatea arrazoiarekiko neurrigabeak
Errendimenduaren eta jokabidearen
eragina
Alterazio somatikoak
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Sintomak:
o Antsietatea:
Ezinegona
Aire faltaren sentsazioa
"Korapiloa eztarrian edo urdailean"
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Sintomak:
o Anhedonia:
Emozio atseginak izateko
ezintasuna
Sufrimendua
Isolamendu soziala
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Sintomak:
o Disforia – Suminkortasuna:
Neurriz kanpokoa
Tentsio familiarrak, sozialak …
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Sintomak:
• Pentsamenduaren alterazioak:
• Jokabidearen alterazioak:
• Alterazio somatikoak:
o Nekea
o Gosea galtzea edo handitzea
o Takikardia, izerdia,
o Idorreria, ahoko lehortasuna …
o Zefalea
o Sexu-asaldurak
o Lo zikloaren alterazioak (Insomnioa edo hipersomnia)
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
• Depresioaren irizpide diagnostikoak DSM 5 azken edizioaren arabera:
A. Hurrengo sintometatik bost (edo gehiago) bi asteko aldi berean egon
dira eta aldez aurreko funtzionamenduaren aldaketa adierazten dute;
sintometako bat (1) deprimitutako gogo-aldartea da, edo (2) interesa edo
plazera galtzea.
1.-Gogo-aldartea deprimituta dago egunaren zatirik handienean, ia
egunero, informazio subjektibotik ondorioztatzen denaren arabera
(adibidez, triste sentitzen da, hutsik, itxaropenik gabe) edo beste
pertsona batzuen behaketatik ondorioztatzen denaren arabera
(adibidez, negarrez ikusten da). (Oharra: haur eta nerabeengan, gogo-
aldartea suminkorra izan daiteke.)
2.- Jarduera guztiekiko edo ia guztiekiko interesa edo plazera
nabarmen gutxitzea egunaren zatirik handienean, ia egunero
(informazio subjektibotik edo behaketatik ondorioztatzen den bezala).
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
• Depresioaren irizpide diagnostikoak DSM 5 azken edizioaren arabera:
3.- Pisua nabarmen galtzea dietarik egin gabe edo pisua handitzea (adibidez,
gorputzaren pisuaren % 5 baino gehiago aldatzea hilabetean) edo jateko
gogoa gutxitzea edo handitzea ia egunero. (Oharra: haurrengan, porrota
kontuan hartzea espero den pisua handitzeko.)
4.- Insomnioa edo hipersomnia ia egunero.
5.- Asaldura edo atzerapen psikomotorra ia egunero (beste batzuek ikus
dezakete; ez soilik kezka- edo moteltze-sentsazio subjektiboa).
6.- Nekea edo energia-galera ia egunero.
7.- Alferkeria edo erruduntasun gehiegizko edo desegokiaren sentimendua
(eldarniozkoa izan daitekeena) ia egunero (ez bakarrik autorreprotxea edo
errua gaixo egoteagatik).
8.- Pentsatzeko, kontzentratzeko edo erabakiak hartzeko gaitasuna gutxitzea,
ia egunero (informazio subjektibotik edo beste pertsona batzuen behaketatik
abiatuta) .Heriotza-pentsamendu errepikariak (ez hiltzeko beldurra bakarrik),
plan jakinik gabeko ideia suizida errepikariak, suizidio-saiakera edo hura
gauzatzeko plan espezifiko bat.
6 Depresio nagusiko
nahasmendua
Pronostikoa:
• Gogo-aldarte deprimitua
• Ia egun osoan
• Egun gehienetan
• Gutxienez bi urte
• Pisua galtzea – Handitzea
• Insomnioa – Hipersomnia
• Apatia
• Autoestimu baxua
• Kontzentratzeko zailtasuna
• Etsipena
7 Distimia
Sintomak:
Pronostikoa:
• Bilakaera kronikoa
• Eguneroko bizitzari oszilazioekin egiten diote aurre
Askok ez dute diagnostikorik
• Gaztaroan hasi
• Pertsona hauek:
Depresio handiko gertakariak
Alkoholaren abusua
Psikoestimulatzaileen abusua
DISTIMIA & DEPRESIO NAGUSIA
DISTIMIA DEPRESIO NAGUSIA
EGUNEROKOTASUNA Egun gehienetan aldarte Egoera depresiboan dago
apala, gutxienez bi urtez, persona egunaren
batzuetan 20-30 urtez. denbora gehienean, ia
Urte horietan zehar bi egunero, gutxienez bi
hilabete baino gehiagoz astez.
Ez da egongo depresio-
sintomarik Gabe.
PASARTEAK Urteak irauten dituzte Depresioko pasarte bat
sintomak. edo gehiago,
elkarrengandik
bananduta.
DEPRESIO MAILA BAXUA ALTUA
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
Senarrak dioenez, ondo hartua dago OINARRIZKO
eta oso maitatua da bere lanean "oso
SINTOMA
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
Etxean berdin gertatzen zaio, dena eginda geratu behar da... oso txukuna da,
eta haserretu egiten da haurrak eta biok hortik gauzak uztea, batez ere
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoak tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultetara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
Senarrak dioenez, ondo hartua dago eta oso maitatua da bere lanean "oso
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
Etxean berdin gertatzen zaio, denaOINARRIZKO
eginda geratu behar da... oso txukuna da,
eta haserretu egiten da haurrak eta SINTOMAK
biok hortik gauzak uztea, batez ere
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoa tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultetara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
Senarrak dioenez, ondo hartua dago eta oso maitatua da bere lanean "oso
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
Etxean berdin gertatzen zaio, dena eginda geratu behar da... oso txukuna da,
OINARRIZKO
eta haserretu egiten da haurrak eta biok hortik gauzak uztea, batez ere
SINTOMA
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoa tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultetara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
Senarrak dioenez, ondo hartua dago eta oso maitatua da bere lanean "oso
PENTSAMENDUETAKO
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
SINTOMAK
Etxean berdin gertatzen zaio, dena eginda geratu behar da... oso txukuna da,
eta haserretu egiten da haurrak eta biok hortik gauzak uztea, batez ere
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoa tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultetara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
ERATORRIA
Senarrak dioenez, ondo hartua dago eta oso maitatua da bere lanean "oso
KONTUTAN
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
IZANDA:DEPRESIO
Etxean berdin gertatzen zaio, dena eginda geratu behar da... oso txukuna da,
ENDOGENOA
eta haserretu egiten da haurrak eta biok hortik gauzak uztea, batez ere
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoa tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
8 Kasua: oso triste nago …
45 urteko pazientea kontsultetara joaten da arreta eske, azken 4 hilabeteetan
nabaritu baitu larrituta dagoela, ez duela ondo lo egiten, lana utzi nahi duela,
gainezka dagoela sentitzen baitu, nahiz eta aldez aurretik gustuko izan.
INTENTSITATEA ETA
Senarrak dioenez, ondo hartua dago eta oso maitatua da bere lanean "oso
SINTOMEN
langilea da, oso arduratsua, dena primeran dagoen arte ez dago gustura.
IRAUPENA:DEPRESIO
Etxean berdin gertatzen zaio, dena eginda geratu behar da... oso txukuna da,
ENDOGENOA
eta haserretu egiten da haurrak eta biok hortik gauzak uztea, batez ere
orain... oihu egiten digu, arrazoirik gabe negar egiten du ". Gaixoa tristeago
sentitzen dela aitortzen du, eta ia ezer egiteko gogorik gabe. Goizean
okerrago egoten da, esnatzean, baina arratsaldeetan zertxobait hobetzen du.
7 bat kilo galdu ditu denbora honetan, eta ez du ondo lo egiten "gauez hainbat
aldiz esnatzen naiz eta lo egitea kosta egiten zait, egin behar ditudan gauza
guztietan pentsatzen dut, errudun sentitzen naiz nire seme-alabak zaindu
ezin ditudalako... uste dut senarrak utziko nauela, haserre nago... hilko
banintz hobe izango nukeela pentsatu dut. Ez dut ezer egiteko gogorik, nire
lana uztea pentsatzen dut. Ezin naiz gelditu gauzak okertuko direla
pentsatzetik, tristura handia da, desberdina... hutsune bat bezala daukat ".
9 Nahasmendu depresiboek ez dute
uste bezain pronostiko ona
Terapia egokitua
TEK, autolaguntza…
Suizidioa saihestea
Autozainketa erraztea
(Higienea, elikadura, loa, mugikortasuna)
Autoestimua berreskuratzea
10 Erizaintzako zainketak
nahasmendu depresiboetan
Pazientea errealitatera birbideratzea
Monitorizatu tratamendua