ΤΑ ΦΥΣΙΚΑ ΜΕΓΕΘΗ ΚΑΙ ΟΙ ΜΟΝΑΔΕΣ ΤΟΥΣ

Μέγεθος ονομάζεται κάθε ποσότητα που μπορεί να μετρηθεί.

Μέτρηση ενός φυσικού μεγέθους είναι η σύγκρισή του με ένα ομοειδές

μέγεθος που το ονομάζουμε μονάδα μέτρησης.

Π.χ. για να μετρήσουμε το μήκος ενός αντικειμένου το συγκρίνουμε με το

μέτρο, τη μονάδα μέτρησής του.

Θεμελιώδη ονομάζονται τα φυσικά μεγέθη που δεν ορίζονται με τη βοήθεια

άλλων φυσικών μεγεθών, αλλά άμεσα από τη διαίσθησή μας.Παράγωγα
μεγέθη είναι τα φυσικά μεγέθη που ορίζονται με απλές μαθηματικές σχέσεις
από τα θεμελιώδη.
Το διεθνές σύστημα μονάδων S.I. (Système International d’unités) είναι το
σύνολο των μονάδων των θεμελιωδών και των παράγωγων μεγεθών.

Θεμελιώδη μεγέθη

Τα θεμελιώδη φυσικά μεγέθη στο S.I. συνολικά είναι 7:

ΜΕΓΕΘΟΣ ΜΟΝΑΔΕΣ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

ΣΥΜΒΟΛ
ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΥΜΒΟΛΟ
Ο
Μήκος ℓ Μέτρο m
Μάζα m Χιλιόγραμμο Kg
Χρόνος t Δευτερόλεπτο s
Ένταση
Ηλεκτρικού I Αμπέρ A
Ρεύματος
Θερμοκρασία T Βαθμός Kelvin K
Ποσότητα ύλης n mol mol
Κηρίο
Φωτεινή ένταση Ι ν cd
(candela)
Μήκος
Μονάδα μέτρησης του μήκους στο SI είναι το μέτρο m.
Κάποια πολλαπλάσια και υποδιαιρέσεις του μέτρου είναι :
χιλιόμετρο : 1 km = 1.000 m

εκατοστόμετρο : 1 cm = 0,01 m

χιλιοστόμετρο : 1mm = 0,001m

Μάζα
Μονάδα μέτρησης της μάζας στο SI είναι το χιλιόγραμμο kg. Κάποια
πολλαπλάσια και υποδιαιρέσεις του κιλού είναι

τόνος : 1 tn = 1000 kg

γραμμάριο : 1 g = 0,001 kg
Χρόνος
Μονάδα μέτρησης του χρόνου στο SI είναι το δευτερόλεπτο s.Κάποια
πολλαπλάσια του δευτερολέπτου είναι
λεπτό : 1 min = 60s

ώρα: 1h=3600s

Α) Μήκος:
1 m = ____________ cm
1 cm = ____________ m
1 cm = ____________ mm
1 mm = ____________ cm
1 m = _____________ mm
1 mm = ____________ m
1 km = ____________ m
1 m = ____________ km
B) Μάζα:
1 kg = _____________ g
1 g = ______________ kg
1 g = ______________ mg
1 mg = ____________ g
1 tn = _____________ kg
1 kg = ____________ tn

Γ) Χρόνος:
1 h = __________ min
1 min = ____________ h
1 min = _____________ s
1 s = _____________ min
1 h = ____________ s
1 s = _____________ h
Παράγωγα μεγέθη
Στα παράγωγα φυσικά μεγέθη, οι μονάδες τους προκύπτουν από τις μονάδες
των θεμελιωδών, μέσω των μαθηματικών σχέσεων που τα συνδέουν με αυτά.
Έτσι

ΜΕΓΕΘΟΣ ΣΧΕΣΗ ΜΟΝΑΔΑ ΜΕΤΡΗΣΗΣ

ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΥΜΒΟΛΟ ΟΝΟΜΑΣΙΑ ΣΥΜΒΟΛΟ
Τετραγωνικό
Εμβαδόν Α (μήκος)2 m2
μέτρο
Όγκος V (μήκος)3 Κυβικό μέτρο m3
μάζα/ Κιλό ανά
Πυκνότητα ρ kg/m3
όγκος κυβικό μέτρο

Εμβαδόν
Η μονάδα μέτρησης του εμβαδού στο SI είναι το τετραγωνικό μέτρο m2. Το
τετραγωνικό μέτρο είναι το εμβαδόν ενός τετραγώνου με πλευρά 1 m.
Κάποια πολλαπλάσια και υποδιαιρέσεις του τετραγωνικού μέτρου είναι

-Τετραγωνικό χιλιόμετρο : 1 km2= 1.000.000 m2

-Τετραγωνικό εκατοστόμετρο : 1 cm2= 0,0001 m2
Όγκος
Τι εκφράζει ό όγκος ενός σώματος;
Ο όγκος ενός σώματος εκφράζει το μέρος του χώρου που καταλαμβάνει αυτό
το σώμα.
Ο όγκος συμβολίζεται με το γράμμα V.
Τα στερεά και τα υγρά σώματα έχουν σταθερό όγκο. Όμως, ενώ τα στερεά
έχουν και σταθερό σχήμα, τα υγρά
παίρνουν πάντοτε το σχήμα του δοχείου που τα περιέχει.
Τα αέρια δεν έχουν σταθερό όγκο, επειδή καταλαμβάνουν όλο το χώρο του
δοχείου που τα περιέχει. (Δεν
έχουν βέβαια ούτε και σταθερό σχήμα).

Η μονάδα μέτρησης του όγκου στο SI είναι το κυβικό

μέτρο m3. Το κυβικό μέτρο είναι ο όγκος ενός κύβου
με ακμή 1m.
Κάποια υποπολλαπλάσια του κυβικού μέτρου είναι

-Κυβικό δεκατόμετρο ή λίτρο: 1L= 1dm3=0,001m3

-Κυβικό εκατοστόμετρο ή μιλιλίτρο: 1mL= 1 cm3=0,000001 m3

Μέτρηση του όγκου ενός σώματος

Μέτρηση του όγκου υγρού σώματος
Για να μετρήσουμε τον όγκο υγρών σωμάτων, τα ρίχνουμε μέσα σε δοχεία
που έχουν
γνωστό όγκο (π.χ. σε μπουκάλια νερού ή αναψυκτικού) ή σε δοχεία που
έχουν
υποδιαιρέσεις κατάλληλες για τη μέτρηση του όγκου.
Τέτοια ογκομετρικά δοχεία είναι ο ογκομετρικός κύλινδρος που υπάρχει στο
σχολικό
εργαστήριο, το μπιμπερό κ.ά.
Μέτρηση του όγκου στερεού σώματος
Στερεά σώματα με κανονικό σχήμα
Σε αυτή την περίπτωση πρέπει να μετρήσουμε τις πλευρές του σώματος και
να εφαρμόσουμε τύπους της Γεωμετρίας.

Στερεά σώματα με ακανόνιστο σχήμα

Τα ογκομετρικά δοχεία που αναφέραμε πιο
πάνω μπορούν να χρησιμοποιηθούν επίσης
και για τη
μέτρηση του όγκου στερεών σωμάτων, όταν
αυτά έχουν ακανόνιστο σχήμα και επομένως
δεν είναι
δυνατόν να χρησιμοποιήσουμε τύπους από
την Γεωμετρία.
Μπορούμε δηλαδή να μετρήσουμε τον όγκο
ενός στερεού μετρώντας τον όγκο του υγρού
που
εκτοπίζεται, για παράδειγμα στο διπλανό
σχήμα βλέπουμε ότι ο όγκος του υγρού είναι
50 mL και
όταν βάλουμε μέσα στο ογκομετρικό δοχείο το στερεό σώμα τότε η ένδειξη για
τον όγκο είναι 70
mL. Επομένως ο όγκος του στερεού σώματος βρίσκεται με αφαίρεση των δυο
τιμών:
V = Vτελικός – Vαρχικός = 70 mL – 50 mL = 20 mL.
Παρατήρηση: Για να δείτε την ένδειξη στο ογκομετρικό δοχείο δείτε
προσεκτικά την
παρακάτω εικόνα:

Δ) Όγκος:
1 L = _____________ mL 1 mL = ____________ L
1 mL = ___________ cm3 1 cm3 = ___________ mL
Πυκνότητα
Πυκνότητα(ρ) ενός υλικού ορίζεται ως το πηλίκο της μάζας ενός σώματος
από το υλικό αυτό προς τον όγκο του.

Η πυκνότητα εξαρτάται μόνο από το υλικό κάθε σώματος.

Έτσι δεν εξαρτάται από το σχήμα, το μέγεθος ή την ποσότητά του. Π.χ. Είτε
πάρουμε μία σιδηροδοκό είτε ένα ρίνισμα σιδήρου, η πυκνότητα θα είναι η
ίδια και χαρακτηριστική του σιδήρου.

1. Αφού μονάδα μέτρησης της μάζας είναι το κιλό και του όγκου το κυβικό
μέτρο, η μονάδα μέτρησης της πυκνότητας στο SI θα είναι το κιλό ανά
κυβικό μέτρο Kg/m3 .
Όταν θέλουμε τις μονάδες μέτρησης παράγωγων μεγεθών στο S.I.
μετατρέπουμε τις επιμέρους θεμελιώδεις μονάδες στο S.I.. Δηλαδή αν μας
δίνεται πυκνότητα σε g/cm3, πρέπει να τη μετατρέψουμε τα g σε Kg και τα cm3
σε m3. Έτσι, το 1 g/cm3 στο S.I. θα είναι:

Να κάνατε τις πιο κάτω μετατροπές μονάδων:

i) 75 cm = ___________m
iii) 7000 g = _________ kg
v) 2 km = ___________ m
3
vii) 350ml=__________cm
ix) 7cm = ___________ mm
ii) 420 s = ____________ min
iv) 1.5 m = ___________ cm
vi) 5 h = _____________min
viii) 5200 ml=____________L
x) 2h =________________s