PECUTAN SAINS SPM TAHUN 2023

KERTAS 2 [BAHAGIAN A] - Kemahiran Proses Sains

Disediakan Oleh: Ms. Norziah Binti Sakim
SMK Entabuan, Tenom
T4B9
1 Rajah 1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji kekerasan antara aloi dan logam tulen.

Rajah 1

Keputusan ekperimen ditunjukkan dalam Jadual 1.

Jenis bongkah Diameter lekuk (cm)
Kuprum 1.5
Gangsa ……………..
Jadual 1

1
 a) Ukur diameter lekuk blok gangsa dan tuliskan jawapan dalam Jadual 1.
[1 markah]
b) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

................................................................................................................................................
[1 markah]
c) Apakah faktor yang diubah bagi eksperimen ini?

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]
d) Jika eksperimen diatas diulang dengan menggunakan pemberat 2kg, ramalkan diameter lekuk bagi
bongkah kuprum. Pada pendapat anda, mengapakah terdapat perbezaan saiz diameter lekuk yang
terhasil?

................................................................................................................................................

............................................................................................................................ ....................
[2 markah]

**Soalan Tambahan
e) Apakah satu langkah berjaga-jaga yang perlu dilakukan semasa menjalankan eksperimen ini.

................................................................................................................................................
[1 markah]
f) Nyatakan definisi secara operasi bagi logam tulen.

............................................................................................................................ ....................

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

2 Rajah 2 menunjukkan susunan radas yang digunakan untuk mengkaji satu sifat bagi dua jenis getah
yang berbeza.

Rajah 2

Jadual 2 menunjukkan keputusan eksperimen tersebut.

Getah asli Getah tervulkan
Panjang asal jalur getah (cm) 10 10
Panjang jalur getah selepas 2
13 11
jam digantung pemberat (cm)
Panjang jalur getah selepas
11 10
pemberat ditanggalkan (cm)

2
 a) Nyatakan pembolehubah dalam eksperimen ini.

i) Pembolehubah dimanipulasikan

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
ii) Pembolehubah yang dimalarkan

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
b) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini berdasarkan Jadual 2.

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]
c) Berdasarkan Jadual 2, berikan definisi secara operasi bagi getah tervulkan.

............................................................................................................................ ....................

................................................................................................................................................
[1 markah]
d) Berdasarkan Rajah 2, nyatakan cara mengawal pembolehubah yang ditetapkan.

................................................................................................................................................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) i) Tuliskan pemerhatian anda berdasarkan keputusan eksperimen dalam Jadual 2.

.........................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Nyatakan satu inferens berdasarkan jawapan anda di (e)(i).

.........................................................................................................................................
[1 markah]

3 Rajah 3.1 menunjukkan susunan radas yang digunakan dalam eksperimen untuk mengkaji satu sifat
lateks.

Rajah 3.1
a) Nyatakan pembolehubah dalam eksperimen ini.
i) Pembolehubah dimanipulasikan

............................................................................................................................ .............

3
 [1 markah]
ii) Pembolehubah yang dimalarkan

.........................................................................................................................................
[1 markah]
b) Rajah 3.2 menunjukkan keputusan eksperimen tersebut.

Rajah 3.2

Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen dalam Rajah 3.2.

................................................................................................................................................
[1 markah]
c) Berdasarkan Rajah 3.3, nyatakan definisi secara operasi bagi lateks.

................................................................................................................................................

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]
d) Apakah yang akan berlaku kepada lateks jika ditambah jus limau nipis?

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) Apakah faktor yang diperhatikan dalam eksperimen ini?

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]
f) Nyatakan tujuan eksperimen ini dijalankan.

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]

4
 T4B6
4 Rajah 4 menunjukkan satu eksperimen yang dijalankan oleh sekumpulan murid dengan meletakkan satu
persatu buku teks di atas penutup kotak bagi model meja P dan model meja Q sehingga silinder menjadi
bengkok.

Rajah 4
a) Nyatakan tujuan bagi eksperimen ini.

................................................................................................................................................
[1 markah]
b) Berdasarkan Rajah 4, nyatakan:
i) Faktor yang diubah

.........................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Faktor yang diperhatikan

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
iii) Cara mengawal faktor yang diperhatikan

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
c) Berikut adalah satu kesimpulan yang diperolehi oleh seorang murid setelah menjalankan
eksperimen ini.
Tulang berongga lebih kuat berbanding tulang padat
Berdasarkan Rajah 4, berikan alasan anda untuk menyokong kesimpulan di atas.

................................................................................................................................................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
d) Nyatakan definisi secara operasi bagi tulang padat.

5
 .................................................................................................................................................

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]
e) Warga emas lebih mudah mengalami osteoporosis. Nyatakan satu cara bagaimana mereka
menguatkan tulang.

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]

T4B10
5 Rajah 5 menunjukkan satu eksperimen yang dijalankan oleh sekumpulan murid untuk mengkaji kesan
jenis larutan yang berbeza terhadap pengoksidaan buah epal.

Rajah 5
a) Nyatakan hipotesis bagi eksperimen ini.

................................................................................................................................................
[1 markah]
b) Keputusan bagi eksperimen ini direkodkan dalam Jadual 5.
Jenis larutan Perubahan warna hirisan epal
Larutan gula Menjadi keperangan
Jus limau Tiada perubahan
Larutan natrium bikarbonat
Jadual 5
Berdasarkan Jadual 5,
i) Mengapakah epal yang direndam di dalam jus limau tidak mengalami perubahan warna?

.........................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Nyatakan satu cara untuk mengawal faktor yang diperhatikan.

.........................................................................................................................................
[1 markah]
c) Ramalkan perubahan warna yang berlaku pada hirisan epal yang direndam didalam larutan
natrium bikarbonat.

................................................................................................................................................
[1 markah]
d) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang boleh diambil untuk mendapatkan data yang lebih jitu.

................................................................................................................................................

6
 [1 markah]

**Soalan Tambahan
e) Nyatakan definisi secara operasi bagi pengoksidaan

.................................................................................................................................................

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]
f) Berdasarkan maklumat dalam Jadual 5, nyatakan satu kesimpulan bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]

T4B11
6 Rajah 6.1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji hubungan di antara jisim dan inersia.

Rajah 5
Jadual 5 menunjukkan keputusan bagi eksperimen ini.
Jisim plastisin (g) Masa untuk 10 ayunan, t (s) Tempoh, T (s)
30 30.0
40 40.0
50 47.0
60 51.0
70 54.0
Jadual 5
a) Berdasarkan Jadual 5, lukis graf yang menunjukkan tempoh ayunan, T (s) melawan jisim plastisin.

7
 Jisim platisin (g)

[2 markah]
b) Nyatakan hubungan antara jisim platisin dengan tempoh ayunan.

................................................................................................................................................
[1 markah]
c) Ramalkan tempoh ayunan apabila jisim yang digunakan ialah 80 g.

................................................................................................................................................
[1 markah]
d) Rajah 6.2 menunjukkan sebuah kapal terbang yang sedang mendarat pada landasan.

Rajah 6.2

Semasa mendarat, kapal terbang yang berjisim besar tidak dapat berhenti dalam jarak yang
pendek disebabkan inersia. Bagaimanakah masalah ini dapat diatasi?

............................................................................................................................ ....................

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

8
**Soalan Tambahan
e) Apakah faktor yang ingin diperhatikan dalam eksperimen ini.

.................................................................................................................................................

.................................................................................................................................................
[1 markah]
f) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang boleh diambil untuk mendapatkan data yang lebih jitu.

................................................................................................................................................
[1 markah]

T5B1
7 Rajah 7 menunjukkan hasil satu eksperimen untuk mengkaji kesan antibiotik yang mempunyai kepekatan
berbeza ke atas pertumbuhan bakteria selepas tiga hari.

Rajah 7
a) Berdasarkan Rajah 7,
i) Nyatakan satu faktor yang perlu dikawal

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
ii) Nyatakan satu faktor yang diperhatikan.

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
b) Nyatakan definisi secara operasi bagi antibiotik berdasarkan eksperimen ini.

................................................................................................................................................

................................................................................................................................................
[1 markah]
c) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

9
 d) Seorang surirumah telah terluka jarinya ketika sedang menyediakan makan malam di dapur. Pilih
teknik aseptik yang sesuai digunakan untuk mencuci lukanya itu agar dapat mencegah jangkitan
patogen.

................................................................................................................................................

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) i) Tuliskan pemerhatian anda berdasarkan keputusan eksperimen dalam Rajah 7.

............................................................................................................................ .............
[1 markah]
ii) Nyatakan satu inferens berdasarkan jawapan anda di (e)(i).

............................................................................................................................ .............
[1 markah]

8 Jadual 8 menunjukkan keputusan eksperimen untuk mengkaji kesan suhu keatas pertumbuhan bakteria
selepas 72 jam.
Suhu (°C) Bilangan koloni bakteria
0 2
10 4
30 10
50 16
70 3
Jadual 8
a) Berdasarkan Jadual 8, lukis graf untuk menunjukkan hubungan antara bilangan koloni bakteria
melawan suhu.

[2 markah]

10
 b) Berdasarkan graf di 8(a), nyatakan hubungan antara bilangan koloni bakteria dengan suhu
sehingga 50°C.

................................................................................................................................................
[1 markah]
c) Paramecium sp., Chlamydomonas sp., Amoeba sp., dan Spirogyra sp. merupakan contoh bagi
mkiikroorganisma. Kelaskan Amoeba sp. dan Spirogyra sp. mengikut kategori yang betul dalam
Rajah 8.

[1 markah]
d) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga yang boleh diambil untuk mendapatkan data yang lebih jitu.

................................................................................................................................................
[1 markah]

9 Rajah 9 menunjukkan keputusan satu eksperimen untuk mengkaji kesan cahaya ke atas pertumbuhan
mikroorganisma. Roti A didedahkan kepada cahaya terang manakala roti B disimpan di tempat gelap.

Rajah 9
a) Nyatakan satu pemerhatian pada roti B selepas tiga hari.

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]
b) Nyatakan satu inferens berdasarkan pemerhatian pada 9(a).

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

11
 c) Berdasarkan Rajah 9, apakah mikroorganisma X? Tandakan (/) pada jawapan anda.
Mukor Spirogira Bacillus subtilis

[1 markah]
d) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]
e) Selain daripada menggunakan roti, agar-agar nutrien juga digunakan di makmal sains bagi
menjalankan eksperimen ini. Apakah persamaan antara penggunaan roti dengan agar-agar nutrien?

................................................................................................................................................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
f) Apakah faktor yang dikawal dalam eksperimen ini.

.................................................................................................................................................
[1 markah]
g) Nyatakan definisi secara operasi bagi pertumbuhan mikroorganisma berdasarkan eksperimen ini.

................................................................................................................................................

............................................................................................................................ ....................
[1 markah]

T5B2
10 Rajah 10.1 menunjukkan satu eksperimen untuk mengkaji nilai kalori bagi beberapa sampel makanan
yang berlainan.

Rajah 10.1

Jadual 10 menunjukkan maklumat yang digunakan dan suhu akhir bagi setiap jenis makanan direkod
selepas sampel makanan habis terbakar dengan lengkap.
Sampel makanan Kacang tanah Ikan kering Biskut
Jisim sampel makanan (g) 3 3 3
Jisim air (g) 12 12 12

12
 Suhu awal (°C) 30 30 30
Suhu akhir (°C) ……………. 65 70
Jadual 10

a) Rajah 10.2 menunjukkan bacaan suhu akhir bagi sampel kacang tanah.

Rajah 10.2

Nyatakan bacaan termometer dalam Rajah 10.2. Tuliskan jawapan anda di dalam Jadual 10.
[1 markah]
b) Nyatakan satu faktor yang perlu ditetapkan dalam eksperimen ini?

.............................................................................................................................................
[1 markah]
c) i) Nyatakan pemerhatian bagi sampel ikan kering

.......................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Berdasarkan pemerhatian di 10(a)(i), nyatakan satu inferens.

.......................................................................................................................................
[1 markah]
d) Ramalkan suhu akhir sekiranya eksperimen ini diulang dengan menggunakan badam.

.............................................................................................................................................

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

13
11 Rajah 11.1 menunjukkan satu eksperimen yang dijalankan oleh seorang murid bagi mengkaji kesan
kekurangan makronutrien terhadap pertumbuhan anak benih jagung yang direkodkan selepas dua
minggu. Jadual 11.1 menunjukkan keputusan eksperimen tersebut.

Rajah 11.1

Jenis larutan Keadaan daun

Larutan kultur lengkap Berwarna hijau
Larutan kultur tanpa fosforus Hijau kebiruan
Jadual 11.1
a) Pada akhir eksperimen ini, dapat disimpulkan bahawa dengan kehadiran semua nutrien, daun
berwarna hijau. Berdasarkan Jadual 11.1, jelaskan mengapa pernyataan ini boleh diterima.

.............................................................................................................................................

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
b) Nyatakan satu inferens berdasarkan Jadual 11.1.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
c) Senarai berikut ialah contoh-contoh nutrien yang diperlukan oleh tumbuhan.
Molibdenum Magnesium
Kalsium Mangan
Kelaskan nutrien-nutrien tersebut kepada kuantiti yang banyak dan kuantiti yang sedikit
diperlukan oleh tumbuhan dalam Jadual 11.2.
Kuantiti yang banyak Kuantiti yang sedikit

Jadual 11.2
[2 markah]
d) Rajah 11.2 menunjukkan perbualan antara dua orang murid di sebuah taman herba.

Rajah 11.2

14
 Berdasarkan perbualan dalam Rajah 11.2, apakah tindakan yang perlu mereka lakukan untuk
memastikan tanaman itu hidup subur?

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

.................................................................................................................................................
[1 markah]
f) Bagaimanakah cara mengawal faktor yang dimalarkan?

.................................................................................................................................................
[1 markah]
g) Nyatakan definisi secara operasi bagi larutan kultur lengkap.

.................................................................................................................................................

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]

T5B4
12 Rajah 12 menunjukkan susunan radas bagi eksperimen untuk mengkaji kesan kepekatan bahan
tindakbalas keatas kadar tindakbalas.

Rajah 12

Masa untuk tanda ‘X’ tidak kelihatan direkodkan pada Jadual 12.
Kepekatan larutan natrium Masa untuk tanda ‘X’ tidak Kadar tindakbalas 1/masa (s-1)
tiosulfat (mol dm )
-3
kelihatan (s)
0.20 20 0.05
0.16 25 0.04
0.12 30 0.03
0.08 35 0.02
0.04 40 0.01
Jadual 12
a) Berdasarkan Jadual 2, lukis graf kepekatan natrium tiosulfat melawan kadar tindak balas.

15
 [2 markah]
b) Nyatakan hubungan bagi kepekatan bahan tindakbalas dengan kadar tindakbalas.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
c) Berdasarkan eksperimen di atas, nyatakan cara mengawal faktor yang ditetapkan.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
d) Jika kepekatan bahan tindakbalas natrium tiosulfat ditingkatkan kepada 0.3 mol dm didapati -3

masa untuk tanda ‘X’ tidak kelihatan dicatatkan sebanyak 12 saat. Kirakan kadar tindak balas.

[1 markah]

16
13 Rajah 13.1 dan Rajah 13.2 menunjukkan susunan radas bagi eksperimen untuk mengkaji faktor yang
mempengaruhi kadar tindakbalas.

Rajah 13.1

Rajah 13.2

Jadual 13 menunjukkan isipadu gas yang terkumpul.

Campuran dalam kelalang kon Masa yang diambil untuk mengumpul
30.00 cm3 gas (minit)
Ketulan zink dan asid hidroklorik cair 24
Ketulan zink, asid hidroklorik cair dan larutan
kuprum(II) sulfat
Jadual 13
a) Berdasarkan Rajah 13.2, nyatakan masa yang diambil untuk mengumpul 30.00 cm 3 gas dan tulis
jawapan anda dalam Jadual 13.
[1 markah]
b) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ .................

.............................................................................................................................................
[1 markah]
c) Berdasarkan Rajah 13.1 dan Rajah 13.2,
i) Nyatakan satu faktor yang diubah.

.......................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Cara mengawal faktor yang diubah

............................................................................................................................ ...........
[1 markah]

17
 d) Pada akhir eksperimen ini, dapat disimpulkan bahawa kehadiran mangkin akan mempercepatkan
kadar tindakbalas. Dengan menggunakan maklumat dalam Jadual 13, bagaimanakah anda dapat
membuktikan bahawa kesimpulan tersebut adalah tepat.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
e) Nyatakan definisi secara operasi bagi mangkin.

.................................................................................................................................................

............................................................................................................................ .....................
[1 markah]

T5B3
14 Rajah 14.1 menunjukkan suatu eksperimen untuk mengkaji tahap pencemaran air dalam sampel air
yang berlainan.

Rajah 14.1

Jadual 14 menunjukkan keputusan eksperimen.

Jenis sampel air Masa metilena biru meluntur (minit)
Air perigi 35
Air sungai 5
Air kolam 20
Jadual 14
a) Berdasarkan keputusan dalam Jadual 14, nyatakan satu pemerhatian.

............................................................................................................................ .................

.............................................................................................................................................
[1 markah]
b) Nyatakan satu inferens bagi eksperimen ini.

............................................................................................................................ .................

.............................................................................................................................................
[1 markah]
c) Jika suling diuji dengan larutan metilena biru, apakah jangkaan perubahan warna larutan
selepas 1 jam?

............................................................................................................................ .................

18
 [1 markah]
d) Berdasarkan Jadual 14, nyatakan definisi secara operasi bagi air perigi.

............................................................................................................................ .................

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
e) Rajah 14.2 menunjukkan lokasi air sungai yang diambil untuk eksperimen ini.

Rajah 14.2

Berdasarkan Jadual 14, apakah kesimpulan yang menunjukkan bahawa air sungai ini adalah
yang paling tercemar.

............................................................................................................................ .................

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
f) Apakah faktor yang dikawal dalam eksperimen ini?

.................................................................................................................................................
[1 markah]

T5B6
15 Rajah 15.1 dan Rajah 15.2 proses elektrolisis dengan menggunakan kuprum(II) sulfat dalam keadaan
yang berbeza.

Rajah 15.1

19
 Rajah 15.2

a) Apakah bacaan ammeter dalam Rajah 15.2.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
b) Nyatakan tujuan bagi eksperimen ini.

.............................................................................................................................................
[1 markah]
c) Nyatakan satu hipotesis bagi eksperimen ini.

.............................................................................................................................................
[1 markah]
d) Ramalkan bacaan ammeter dalam Rajah 15.1.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga dalam eksperimen ini.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

**Soalan Tambahan
f) Apakah faktor yang diubah-ubah dalam eksperimen ini?

.................................................................................................................................................
[1 markah]
g) Nyatakan satu pemerhatian pada Rajah 15.2.

.................................................................................................................................................
[1 markah]

20
16 Rajah 16 menunjukkan satu susunan radas bagi suatu eksperimen untuk mengkaji faktor yang
mempengaruhi pemilihan jenis ion untuk dinyahcas pada anod.

Rajah 16

Asid hidroklorik, HCl 0.0001 mol dm-3 dalam eksperimen tersebut digantikan dengan asid hidroklorik,
HCl 1.0 mol dm-3. Jadual 16 menunjukkan hasil di anod selepas beberapa minit suis dihidupkan.
Elektrolit Hasil di anod
Asid hidroklorik, HCl 0.0001 mol dm -3
Gas tidak berwarna
Asid hidroklorik, HCl 1.0 mol dm -3
Gas kuning kehijauan
Jadual 16
a) Berdasarkan Jadual 16,
i) Nyatakan satu pemerhatian bagi eksperimen ini.

.......................................................................................................................................
[1 markah]
ii) Berikan sebab kepada jawapan anda di (a)(i).

.......................................................................................................................................
[1 markah]
b) Ramalkan kesan keatas kertas litmus biru lembap apabila dimasukkan ke dalam tabung uji yang
mengandungi gas halogen.

.............................................................................................................................................
[1 markah]
c) Nyatakan satu hubungan antara kepekatan elektrolit dengan hasil di anod berdasarkan Jadual
16.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]
d) Gas klorin merupakan gas beracun

Cadangkan satu cara bagaimana untuk memastikan eksperimen di atas dijalankan dengan
selamat dalam makmal.

............................................................................................................................ .................
[1 markah]

21
**Soalan Tambahan
e) Nyatakan satu langkah berjaga-jaga semasa menjalankan eksperimen ini.

.................................................................................................................................................
[1 markah]

KERTAS 2 [BAHAGIAN C SOALAN 11] - Merancang Eksperimen

1.

22
2.

23
3.

24
4.

25
26
5.

27
6 Baca pernyataan di bawah.

Seorang murid Tingkatan 4 mendapati tayar basikalnya bocor semasa hendak balik
dari sekolah. Dia kemudian pergi ke bengkel untuk membaiki tayarnya. Semasa
mekanik sedang membaiki tayar itu, dia mendapati bahawa getah tiub tayar yang
dipegangnya mempunyai kekenyalan yang berbeza berbanding lateks yang
digumpalkan di dalam makmal sekolahnya.

Rajah 11
a) Cadangkan satu pernyataan masalah daripada maklumat diatas.
[1 markah]
b) Cadangkan satu hipotesis untuk menyiasat pernyataan di atas.
[1 markah]

b) Berdasar pernyataan yang diberi, reka bentuk satu eksperimen makmal untuk menguji
hipotesis anda dengan menggunakan potongan epal segar, air suling, jus limau, piring petri,
pisau, forseps dan bikar.
Huraian anda harus mengandungi aspek berikut:

i) Tujuan eksperimen
[1 markah]
ii) Mengenalpasti pembolehubah
[2 markah]
iii) Prosedur atau kaedah
[4 markah]
iv) Penjadualan data
[1 markah]

28