KATOLICKI UNIWERSY TEP LU Giovuani Reale MISTORIA FILOZOFU STAROZYTNEJ (08 pocatk do Soratesa TV: Slownik, indeksy, biblografia GIOVANNI REALE HISTORIA . FILOZOFH STAROZYINEJ Il, PLATON I ARYSTOTELES Preetoiyt Edward Iwo Zietitiski REDAKCIA WYDAWNICTW RMOLICRIEGO UNINMLRSYTETU LUBFISKIEGO LUBLIN 2001Giexsoni Reale, STORIA DELLA FILOSOFIA ANTICA.JL PLATONE E ARISTOTELE Nona elon. Vitae Penier. Putiiacini della Universita Calica. Milano 1992 Opracomanic redaksyne Ba Papin ary erchie przetodyt Marin Podbilsi © 1995 Vite ¢ Pensero ~ Largo Gens, 1-20123 Mino ISBN 88-63-2551 (do wy. wloshiepn) © Copyright forthe Polish eon by KUL ISBN 85-228404849 (do wyd. polsiegn} REDAKCIA WYDAWNICTW RATOLICKIECO UNIWERSYTETU LUBELSKIEGO iL Konan 12-718 tat {EL SHR SDM Genul+81 527156 Rlpora) WyinieT “ard » Zam ID ad Mae Poiats KUL UWAGH WSTEPNE PLATON 1 ARYSTOTELES CTESE PERSIA: PLATON I ODKRYCIE PRZYCZYNY PONADZMYSLOWES, SDRUGIE ZEGLOWANIE® WIELKIE ZDERZENIE KULTURY ORAZ ROZNE SPOSOBY KOMUNIKOWANIA PRZEKAZU FILOZOFICZNFGO U PLATONA, . | MLATONSEA ROMA BYFOSRODKOWANIA MIEDZY «PIs ZINZER oPISMAy 7-TYM CO sNIEPISANE 4 Viacege co zrozumiema msi Platona Konceme jest preenwyeierenie kryterum tradyeynezo } mypracowaric Wego G9) 2 Platatska ocena wart pa w Feira Gr 3, Swindoensa Pltona zaware Lucie VIF (9), 4: Istotne elementy snauk miepsaaych= Platoaa prckarane prer tadveje poitedag ($3) 5. Jak naleéy revue termin Sczolenczys zastosowany do obreslenia ricysane mst Platona (46): 6. Zaaczenic, doniasasé 1 cele pik plato: shih 9) 7. (102), 4 Phtonsk ‘alizm jako wyae tremscendencr 108: 5. Wieht problem: elagt migdzy watem adel a Switen 2eczy empslomych Go») -SILPSANE MAUAI- ueASZ¥CH 1 NAIWY2SZvEH, 1. Pierasre rsady stovsamione Jednym | Dindy to 6 wiolbe-rmale (1132 Bye jako ssteza (nieszanina) aby wu 7atad (118) 3. Kategoraley podria! necrywistse! (11) E Licaky idelne § cshoma strukture seeerymstoes (12) S$ Byay matmitgerns 4125) nn {Osc Ihab spasme peace: Pilon w Parone spacony lay (131) 2. Purmenudes 1 jogo znacenie (140) F Oniolesia majuvisevsh rode Soliele + metafora ojeohsitua Patmesidosa (148). 4. Wicbie motaiye2ne fezy Fidel: dvubeguiows struktura execzywistde,extry ajar rodrae oraz najwyesra Miara jako Absa! (31) 1 Micjsce svita fizyanego w kxggu reeceywistosel weds Patona (157% 2. Denuerg i jego rola metafzyce (163) {3 Materia zasaa Swat amo, ego TO Melliyez ni ewigaeh 2 Dial (167%. 4 Jeno jako eethi chara ‘yzujaca deitanie Demiuga (17 5, Stéreze dei lo lonshiege Demivrgs pale © wymiaree hellemkire (79% (-Demiu (aie Mes Dobra) st Bop Phtena (186) 1 Amimners jako ely 4 warunck pasmania Memon (ih), 2 Polwicdrcnicwauhi anamnctie w aastepagch dia logach (193) 3. Stopnic pornania rarysowane w Tufse (Oe) 4. Diaickiyka (201). Protalogicne esadzonse dale Ky a dao wiles (208) 1. Sata jako odojtsia od byt i prawdy (208) 2. Retorka jako zafalazowasic puatdy (212) ETYCZNO RELIGUNO.ASCETYCZNY SKLADNIK MYSLL PLATONSKIEJ ORAZ JEGO ZIIAZKI Z PROTOLOGHS NAUK NIEPISANYCHS SKEADAIKA PLATONIZAL 1 SIFSAMFRTELNOSC DUSZY, ITS POZA7IFMSKIT 208 PRINKARNACIAa srw rarsc 1, Dowouy siimiertlaosc duszy (221): 2 Eschatologicene losy duwy (2A), 3. Metempsyeioa (233) IIL NOWA ASCETYCZ\A MORALNOSE a 1. Daalizm antopologiceny i macacic zmigzanyeh 2 rim pi doksény 242). 2. Uporegdhowanic 1 osazenie nome) sal srarosei C46},3, Pats anighedonizm (248) 4. Ocryver ‘ie dy, enol | poznanie (255) I MISTY PRAYIA2NI EaM.OSCI 28 1. Praia (pia) § «Picrway Prayjacels (288) 2. «Milo Platonic (259) \ PLATON PROKOKIEM 200 LVL ETYCZNORELIGUNY SKP ADNIK MYSLLJLATONSKIES HiGo POWAZASA 2 PROTOLOGIA NAUK NIEMSANveae 28 POLITYCZNY SKLADNIK PLATONIZMUT TEGO ZWIAZKI ZPROTOLOGIA, «NAUK NIEPISANYCH: 2 LL WAGA | ZNACZENIF POLITYCZNEGO SR?.ADSIKA PLAIostzat| me 1, Sewordzem Lis VIF 281): 2. RGdnica migdzy plats i wspolertoa koncepea ply (288) IDEALNEGD, 27 1. Penpektyey odcayrywanin Pasar (27) 2 Pass do- skonale 1 olpowiadsjgey mu typ clowieka 291); 3. System ‘wepanoly 79e wojoAKOH | wyetowanie koblety w pat sine idealayn (300) 4. Flot a pusteo weane (30) 5; Wyshowane oaatow a feainym paste i sajwighsrs Weds» (88); 6. Pafstwa adeprawowane i edpowiadalace im ‘apy da (313): 7. Patsewo, sez emake 1 pozazirmkie (G22; 8 Paasovo we wagteey catowicks 323), 1M POLITYK, PRAWO PISANE 1 USTROFE a7 1, Problent w Poltyk (327) 2. Formy mainyeh wsroj G20): (on): 6. Dokorale weretce (49). 7. Previa 0 sreeice (GOS): §. Pragomnosé a Gergsic (SN) 0. Prchalopa kta rmoralacge ($03) 1 PouTyRA, sin 1 Koncopea patna (i): 2 Zareqdranie rodsing (S11) 5. Obywatel ($11); 4 Moline formy paiva (S16) 5. Pas sino denne (19) POLOZENIE PODWALIN POD LOGIKE; RETORYKA TPOETYKA 7 sss eset 1" | POLO7ENIF PODWALIN POD LOGIKE 29 1. Poe log, yt vanaiyhie (509): 2. Onna charakte ‘osha piem legcanich 4 geneza loiki Arenotelesowskej (G3: 3. Kategori, teaminys densa (33) 4 Zdania (Her ‘meneuiyka) (337), 3. SMlogiom (S39), 6. Sslogizm nauk al dowadzanie (S42). 7 Pomanic berpextednic (44): 8 Zasady dow zen (586) 9 Sslogiom dalktyerm. sowie ny erajcane | parley (S17) 10. Lagi 3 racerysntane (30) 1, Phiufska genera Arytotlesovski) retort (353): 2. De Fina retort ej relacje do dialektvk. etki i politvki SS4); 5S Rene sedli prskonywona (886) 4 Earymemst. przylad i praclanki sploginm retorceaego (S58) 5. Tey rodzaje retary (361): Toposy retary (562) 7. Ogélne maski tuise do Rew (45) IL pOTYKA. 08 1, Koncepeia nauk wytnorceh (S68) 2 Peyeka mimesis 569703. Fake (S74: 4 Katha (575) sencaa rig POPSUMOWANIE FILOZOFIT ARYSTOTELESOWSKIED 579 J. LOSY FILOZOFIARYSTOTELESOWSKIFI aa 1-GROWNE OSIAGATRCIA 1 APORIF-FILOZOTH ASHYSTOTELESOWSKIE? se OBIASNIENIA smMoje onie PatUWAGI WSTEPNE Drugi tom «Hsin flocofis star donezace flocopi Plan 3 Arytorelsa. a Wes rigé ms grec ym dim aatorom posiigclism snych sta mgs Paina dscns dopierow luc ostemesiesigveh. Znalelo fnwyraz zwlusceca w dice «Per una aura nerprtacione di Pla tone. Riera deta metafsic dei grand daloght "Dortine non serue"s (Ku now inerprtac Paxona. Nowe od Ezyunte metas wtetkach digi w Siete, nak repsunych”) Ltoregedefinitsnng redakye opublikowalsmy w 12 wid ww dewnicrwie Vitae Pensiero (wydanieczecione wkazalo sg 19847 wane catkonisie proepracowane ¢ powighscone — wy 19N6 © flac 1980-1001 haa sig osiem Kolejnsch tonyel baa, a zo ele. Krtmera ine 1 fondament dalla mi podsiaey metic), tire autor iol na naseg pr, a Kir preetoestany na jezyk wloski | opublikowalsny w 1982 (2 wy. 1987) w wvdanmic tne Vie Pensicre. Dla nzupetnionia tego tot muslim preety i woski mazyokieplowne svtadecne donezace pla toisich -nauk nigpsanych= preekazane przez iradveje pasrednig niekre po raz pers). Soni 10 ad afsica> (Pl nilemaskasystematyezne] ovens wane ie} adve tonvoh Pad analvernyeh. Pr: H. Kramer powrbeil pcre) do te) seman w dziee: «ta nuova {i Platone> (Nowy obras Plarona), Napoli 1988, Bibl down poms, 2016 oan ware pols. H. Kramer barn doktadnie zanaticowed naszedsielo 0 Pla: tonie # opine Szkoly Iybiiskij na jego temat worazl w artykule ‘Musamenta di paradigma nelle rierche se Platne. Riflession’ tn forno al nuvo libro se Platone di Giovann: Real (Zana para ‘dygmanu w badaniach nad Platonem. Reflekse woR6l nowe)ksigtki Giovanniego Reale o Platonie), epublikomansin w «Rivioa di Flom sofia Necscoloticas, 78 (1986) 331-382, Ars ten zosid a Opublikowany jako Douek do naszego dzivta 0 Plante. Nate w 1985 Th Sslecik opublikowal dziele «Paton und die Sehrifchkeider Philosophie» (erin, De Graster Plato a oddanie {loci m pus), huire odwraca tadyexjny model oderstywania Placona. Wchodziw nim wprowisiezinnego punkiu ale dochodzi do wnioskow herineneuyeznye,calkowicie shie2nych 2 podstawo- ‘yn wnlskans Stkoly Teilekie, cm + wysikanni hadat H. Kr ‘mera K. Gasera. Setezak wychodzi od wspanialch rkstow zamy ajeyeh «Fodrosas,w ktorych Plaon preeprowadcaeytemaryezng -rvtske wszelie|formy plsma (a zatem takse diaogiczne) fommy Iwlasnych plsm) | pokazuje, 2e zawieraig ove podstawowe regu wedleg xiruch nalesy odezvzywae to wseystho, co Platon pozoste wil na pismie, Katdy dialog Platona potrebiye »pomocy>, Kia praychadei £ wytseego pociomu, 26 smut stzeezy najiazri seyche {nie wiko kas zest jedncyo ditogn poirzebuje pomocy. inne caefettegot dialog, kidra odwole sie wlsnie do =rzeezy ajetnicscychet exesto jndon dialog polccbufe pumucy rey -napwaznijseych o ktOrsch Byte mowa w nvm dialog @ wszystkie io, js chad osateczne podsiany,odsyljg do ditehtyczne- 0 mauczania wsinege, Plat mgt w fen opos6b zaprojekiowat, rganizownd i skompanowaé swoje dialog, mel tke w stosunki do nich zajuétakie stmowisko,jokie zagh niasnie na podstavie ‘rawd osatecanych, do kxérych doszed! w ramach nauczania use go, W ym Kontekscie taj sie doskonale zracumiate 1, co Plat iméoei wlasnue w «Fajdroses, ze flozofe jest tylko ten, Kto 0 spr ‘wach rajwyscyeh (majwazmisszyeh mie md w siwoick pismath Duelo Stiezaka preedumaczyismy juz na yzyk wloski i opubliko- wwaliimy (19S8, 2 wyd. 1089) w wsdawnictsie Vita e Pensiero pr mace erades Seceegtonetanatiezne ck pogebiene 7 dri son ok pad Rome ln pigtdcesgych Albin Leky avepe ra lee ifn nary peta (Soya aee rsa ren) pl wpro, te cctat Plan pte dks, snore cok Iiccrbwnanegomteratrce grec nak — yok ao pare Pelee cede eed eee Tania ete, ki sie weep sete Vile yee Dowiedsah Zev neysseyn cele wine) Howat mezego gd Iie nape. Dlg” ainda Leaky” srehe nat ca pene, vowscn wsrerse » {ete dialog, pee glebokiej powagi moralne}tautentscznege erasu badacza, 2 wmege punkas widsena oplataja Ising cops flocoft placoisie jak 2wykla obudowar (s.663 wdania wtoskiego). I pre- yeuje Plato imterdad [.], 2 ego pusma rie zanieraty cal) jego hhauki. To, co napisal po pienwszym powrocie 2 Sve, trzeba wo vad nate pracy Akademi: (s. 86. Jest to lez, tra — jak zoba my (por nig, 8 36 nm) ~ dobre dostraeg! jut Nietesche, kina Jednak dopuero w naszych czavach nar sip poss ssematse: ‘ny {kira sass n’ pokatems na konkretach W tym wydanix, podobnie jak w poprcednick, punkiem, ktdry rceba posehie aby Zrozunieé Patona, pozustaie dla nas centralny ‘moment mevafzyesnego adkrscia tego co ponadzmystowe, Bo tem wlasne punkt Platon przedsiawt jako omoe swego vdrugivgs Zegl- wanuas. Jednak dzighs mower modelond inerpretacynema, Kory preedsawiany, odkrycie to rozjasia sie jeszcze bard: sposdb, lxors steric wythomaceymy. Naszym zdamiem okrycie tego co ponadzmysiowe snow nie iyhkoisomry exap rosieoju mylitarotvine|(zobaczym, 22 my i Charabierszowae Dede w wlasie, fe naipins prsyinie, poten rb. a w Kericu zrowu odnajdzie sens tego co ponadzmsstowe), lec ogétnie] jeszcze is powodéw, na kadre szezegdtowo wakate inp we trakcie rozwuzan, stanowi kamieri milowy razwoju flozoft Zachods. To 2 ego wiainie powodu w wykladzie onologtplat- hoes pein ely ave raat problem, kash notmanie v pracach a charakierze symetycznymn sie nie wrzglednta, Proedsta- wsilsmy’Bowiem Pltona nijako w trzech wymuaraeh. Wydawalo sie ram howiem, te ty podstwowe interpreiacje zaproponowane Ww cggu wiekGw ukacuja trey itome oblicza naszegy fiozofa, 2y lscomie sadn ego my: teoretyezny mistycznonrelginy 1 pol ‘scemy, a katdy 2 nich nabiera znaczenia specyficzmie # w3lacznie Plawrskiego wiasnie dik femy 2e jest oparty na edo Zesfowa- ius. Pokazallimy jak, 2 dopiero w diel enauk nicpisanych Dreekazanych praca rade posredng, te ray skladnis (ascezegot tie samo «drug felomarie»)nabieraja pelnego znaczenta te t1ko ten spond uzyskaémotra ik bardzo poszukiwany jednoliy obras msl Plato.20 Loner ws Propanossana interpreacia Arytotlesa w 2nacsne} mierze zal ty od interprets. Platona, Naszom sdaniem iszouny rdzon myst Arystoteean, je sip iq odezyta bez uprzezer. jovi se nie jako ‘antsteca, lez jako swniste porwtendzenie myst Flatona, Antrttycz ne ute mys! th Plozofs tak dobree ukatane proez Rajacla Wy jogo “Sckole Atenshiej» (jf fragment reprodubwany fst mt Dried) odpowiadajgcy mu “havior na Blne sronie oktadk, isdzie Pazon prcedstawiony jst 2 rea wskasungc ha niebo (2x Imetafiyeonaranscendencje), Arystoteles nates = eka skierown- Ing Ku cient (ceylt hu zjiskom Gwita danego we dasaadezenu) Jest w reeesytsiosc udbiciem spasobu,w aks tc dich flozofive Interpretoscalsrenesanso humanity, ron. adbiciem Konllka mie- ddey spirytualicmen: «humana literaes (20 bisrego goto uznany ostal Paton) a mavuraligmem nauk (ktérexo symbolem sual sie Arytoeles). Zohaezemy jednok, te Anstnels byt jedymym spo- Grid myslctele Slshach Platonowi, Kxéry prevnohmnie) creéiowo roswingl eso ruse & { nawel posunal fe meco nn prebd. Nattralns, nwa emerpretaca Plana nince postulowaé dal- fe rozwinieci i pogteientewigé reli mcdey systemem arystote- lesowskim 1 placiisim. Nie moti jenak 2030 uezynic w pracy fo charahtercesyattvcenyn, jako Ze rufetaloby ponownie roswaive polemiki Arystoteteva ¢ Planer wa proyirene i,k nahi Ary Seles sq cakorzenione w «micpianseh nakaoks Plawna 2 dre fe) sony, iterprnnsa Arssoelesa fuk? HOEY pine se In. 24 tug tn nvrpretarg zamesze sie cpowiadaismy, w spond Duradygmatyezhy zhega se © novsg inerpretacig Plana joo t86r- 6% fednoitegn essen Z tego pond uznatsmy za zbgdne wpro- vwndzanie dalseych zran }dodurk ‘Oiczytanie exorerycznsch diet Arpmowtesa Gedsnych, jake do nas dour), jako diel zawieraesch jednotiy seer, kwestiono- thano wprawdeie poecawrcy od 1923 r, ale obeeme tnoww narzuca tig ono mie tho joke dopuscezaine, lee nawer ~ 2 powoddw, fo kiorych mbréice poniemy ~ jaky fedvnle motive. Odezyiywae Ente bedsiems na now Aystoelesa jako swireejednotege ste ‘a. Provanaicuiomy tate niektore szezegélowe element jeg do- karymy, ktore swskle roswate ig w opracomaniach monografce lowaur serene a sch, ponies tho to spa muse ie wkasne die coky ‘harcore eons tsp fo prob on pr Gebe wpa sdlnptoplarli, a rownocteate wprowad Dee beer ge ery ere eae isp locfecnt soc) pracy odnosie do Aree deca vole Odea sca pra conce d flsoha pre Cunt dela Me Tea Antes hese hbeieene a Tiekoe choy i Aryanelese) Milano 1961, in ¢ Pero: Ja 1984; proekad girl Cte, Albans 1980. State Universi of New Yor Pres) he prc nad pesado fkomentrsem da «Merafisbi Art tesa noms, Napol 1968 2 wy 197%. Left), Iidarenteny else Coretta ote meres eal omar Pee ees ae gt cease eecetny ene We wydamme pre Lateran seri +1 Flos opobthowalimy cinraducond 4 Arawowie (Wpromadiene do Apstoetss). Bar or ven 191 prektt hcp V.Bacerscs, Bareona Wns, Fara Herr Chocit tsgtha ar preenuje tna opt ee eee eee owns coy sone uruneies one da foiach Artec, Fee ae eee eee eee ee te browne. W wrdawaed preez Loyfedo sent Epp wy mati evn py «168 pra Ce, py an oho eda Doan eh si maine ch porn pt! ai (tana 38 ee Ym Ayn) Paka pes Pon Ml Seen as Utena ace eraser ‘onsen 2 wpa aac! ltrs et Ky i waar Cre {Sune apne uta ese pe dry a So) W Sra ‘chard nes Maton pop w stares aren ue wre daepa Se Dos aigywyeonee Gora) val nat le Wr Py Drea Krom tana Paton stall na Pcl ak : ognisal ins Pinta 2 karl go sped jako ewok amanda Spr {Te ate make po prone snamony masons a Egat, hrs poms els Alen Plata ol meromyosin Nunes rt ‘atsiony pce Amit 2 yen By aja sy 6 ele (Denes Theron I, 3 a Popov do Aten slay Akan ajo pasty w a pe ‘sem ere Atom sara Ab he Manne Phat wane’ yin cng rhe midi ate mh i Ma W367 Pinon poe dug ul seta Sp. Za! Hwee Danes ery 2s oop, Pm yoga Doe ‘eral i ee mal sey her Paton. Dra Ika fk ‘Slolien tg sero pot non cy face Staats vypmnie Ds oka swan resvtg sts. « Patna prt il jk wie 2 pone Pusgacoazi © wij Dhow boc rom a _ Phan pwr lca ™ merase sists HUAIONA 3 siwierdzimy fakt,2etlozeiaplatodiska stanowi wer nabardrich ‘numienng of nosng geeckiego sposcbu mySlenia. Pokszemy, 22 sim Anstoteles srukturalnie zalezy od Platona, a pe epoce hell “Siyeane|~ jak zobuceymy w tomie czwariym ~ to Wszystko, co na} bardriej enaczacego swurzyli Grecy pracz aietal seese wick, ‘iledy wprost lub postednio od preemystenia na nowo i rozwiniecia ‘ysl Platona. Pominmy ju2 wptyw. aki w pene staruzytnesei Pl ‘on wywart na Ojedw Koseiol, Ktrzy wlasnie od niego zacerparli najwafmiejize Kategorie metalizvezne aby opracowae | racjoaliic 1 digs Dione pore te fem wrt Sra Jada wsierreme ‘psemne nani Crone carn wii: iden ats» pow ‘any Haren (W367, Di ial romped Ssavacale ema das at bi 3530, 'W 3001 Paton pow do Aum i Seiwa! Akademie dosnt kra souyptse Sr peed he ‘utr dons may piss lato. Uperaakowano je rca tc doko nie owierza pum, ec: wylacente preekazuje je usinie. Woraanie wy- friskulowane rozumomanie Platona praebicba mistepuiau" 4) Pismo nie powigksea maidvote Wud, Ieee races} powighsra tylko pozory wiedzy (czy mniemanie) Nie wzmacmia te pamige, leer dostareza jedynie sradkoe do rscey ju ass +) Pismo nie ma w sobie aya nie jest w stanle mdwig w spossb akiywny. Nadto jest mecdodne pomdc sobie | same siebie obronic raed krsyka,lece avsze potrzebuje aktywne} nterwene) Swojes0 sept fom Mena acon Men on Meee Pate (OA ey Seco a carl gt ye pent oa trees pallies monn panes eons "Fans 2740 2764 Tes ge pea Rene mm se rime Pato 8 SA Je chaos anny Lome Kemet Plame son: Siri Pao» a Rl: lw, B06 po eee% PLAION FODRRYCIE (ha co PoNADANSLONE ©) O wiee lepsey 5 dbo poteanijsy od wrwodu powierzonego pismu eat 2ywy f gorgey dyskurs promadrony usnie zs postedaic tem nauezanin xconity’ w dry tego kt sg uczy. Wyw6d zapir sany jes jakby sobtazem>, 7m. kopia dsskursu prowadzanezo usin 1d) Pamo maw sobie duzo 7 [oz] ub jakies tema podobne bane} by mau xipowidal # jest ari} alee. TFajdros: Aw kazayy satin wbrew sayeaiow Sokraes A wigs. yrrecivnic. tog. kia nic me nie godniscego (usta do powiedcnia pa om co pha ab naps obese go na wari stony, rae endriclajac jodi odie, sun Fajdros No, preeces"™ 4. Swindectw Platoma sawarte Lice VIE Czym dokladnie sq one orrecry najwatnicjsres (rt quireod), tGrych flozol ie powierza pismom. © tym moina sie wyrafmie * Fastos 80. Reger, ° pando Ze: Reger“0 FLATON | OKRYCKE Ea ca RONARPNVSLONE \dowiedrieéz wilu cbieinyeh wskazowek znaujgeych ie w Fajdro sie, Chodei wlasni ote raeezy. Mére weenie 54 W slanie -prvisé 2 pomocg» (Bone) pismom w spoxsh ostateceny tod Kirych jedymie zalezy sttose, jasnosé i Kompeinos? rozumowania. a sta {eczmie, w naywyaszym maczenia, pokeywaig sg? peewsZyini na} vwytsrymi zasadami W Fajdrosie Platon m6 0 tym za posrednictwem rézneg0 r0- daaju alu), ntomiast w ekskursie zawartym w Liscie VI stwier dza to upelnie wyramnie Swiadectwa samogo Plato zawartew ym ‘excurcuss4 naprawily W7orcowe 1 7osaly prredstawione W sposd bardzo praemyslany. W wypowiedri mata wydzielie nastpujace punky: 4) Najpierw Platon wyjasnia, na crym polegata «proba, kore} poxidawal podjmujaeychstudiven loaf, aby se upewnie, cay byl 1 stanie uprawiac jaw sposoh poprawny cry te nie +) Zaraz potem pokazaje jak najgoray wynikuprdby» 7astos0 wane} do tyrana Dionizjosa 7 Syrakur, Kwiry nalegal na to, aby Platon powtécit na jego dwér wiatnie po to, aby Dionizjos mégh sie od niogo nauczyé filozofi. Tak wige Dionzjos, wysuchanszy jednego tylko praekaranego ustnie wykfadu Platona, wal 2e moze Spisué to wiainie, co dotyery «spraw najwaznajcyehs, cry yeh rrecry, co do htorych Paton ‘ecydowanie nega stosownose { possick vimowiania ich na pismic, Czynil tak dlateg, ponicwaz teaprawy wymuznig wie dyatusyiprowadzonyeh wytrwate lw #1 se) wspolnocie migdzy nauczajgeym i tym, kto sig uczy. To wlainie popracz owo wytrwalepraykladanie sig do hada 1 wspdlnatg2yeia ‘dochoua sie do prawdy, kira jak skrazapala sie w duszy ipotem juz ‘sama 2 sabe plomie. Nie ma potraeby pisania ch rscrach, Etre i nhinie snajuainiejver, poniewa? ci nilicon, Ktdrzy mosliby ‘mice 2 tego potvick, sami sq w stan znale2¢ prawde, gdy we wipe nocie yea ada ud sig im ktka krotkich wskazwek.Pisanie © Lae Vit Sah MS Tea grec wiped Resp tn lel ve Rr, Plate, ¢ Me 387908 homenaer Kent Paine + oO Soler P5664 Rese, Powe = S21, “P5910 PRIREAZ USN UPLATE a ‘o1ych sprawach okarajo sig bardzo sckodliwe ze wzpled na reakce jake pismo takie morloby wywolaé u bardzo wiely lude, ktérey Spraw tych by nie pojeii dlateg albo by je oimieszl nimi popar Arai, albo tet staliby sie zarazumiali sadzac. 2 pojeli to, c2ego w aden spossh pojac nie 9 w stanic. ) By race te uexynit hada] ?rocumiatymi,Platon odwohuje sig 4o klku podstawowych argumentow gnozeologicanych, chege poks- 76, jak bardzo skomplikowana jest droga wiodaca do prawdy i jak Ww Konsekwencji wighsoxé Indra tej dodze w riany spostis sig guhi. Tylko tyeh niewielu,ktdrzy maja dobeq nature, move procbye veaystkie ety te} drogl 1 esiganae pomanie «lego, co ma dobr nature». Jednakze da Ludi, ktorzy maja ow aalure poktewng po ‘vukivanym rzeczom, pismo nie jest koniceane, Natomiast dla in- yeh ludzi, Ktdr7y mie maja sobre] natury>, plane a resezach, lore prrekraccaj ich modlivosei, jest upelnic bezueyteczne, g0y2 rawet Linkeus nie potafilby tego (ypu ludziom otwores€ oezt na Sato. 1) Potsumowu)ge: ko odwadyl sig pido yeh nawenioslejzych rzeczach, ano «pietwsaych i najeyzsych zasadach reeeywistoscin, Jak probowal to robié Dioizjos (inn jemu podabri),zrbil to nie 2e sdlchetnych pobudck, ale dla alych vel, ‘Oto kia najhardziejznamienaych fragmentow ekskursv Liste Vi. ki6re naprawdenarzucajazupelnie osabliwy model ponownego dceytania Plato -O wurysthich, kisry pis nyt psa hyd ocxymé ze) stdin i twienea, 2 dig tem, co ustyzeli ede mic ball od nny nb tet ose do tego simcdzielne.obeznani sq 7 Iym, costo poe nit njpowadnisyeh meach rezwazad le yke mam Jo pomiedae- nia, 2e mes, daniem moim, moalie, abs revue ia ym choca ‘Woche. Nie ma fe zadne} moj) rocpramy omawiaince f zagadnionia 1: pewnoiig mids re bedsie (Fao ful peep in ota our a orore yoga, ‘ie te bowie reczy dace sp ja w lows ak jak wiadomoset 2 akresuinnych mau, le zhugouraleyo obeowania 7 przediotem mocy yea sie 2 nim, rage. jakby pod wplywem przcbieasiaee| ky, apa sie edu Swit | ploic jut add Samo sicbiepodsyeac2 FLATON 1 ODAKYEIFTFG0 CO ponaDeRESLOMF Zéajg soe © Kandy rare spramy 2 tego 26 jezeby chor 0 pismienne ory use przedawicmie Iych 12822500 Jn bym whole sya je mgt ellie, a thze 7 topo powody, ze, lesa paczaie ele jakimt pide, to mnie to 7 pewnoscis zmuce najerezi) Gaybym iat to pracswiadcvenc, 20 Spray te acy sic © nal2yty spond proedkawit we pic werokiemu ogolowt abo ted w ustoych ovkch, c7y? byaby dla mnie pickniejsezadanie w ‘civ od tego. fichy pina och tak zbnweryeh prawdach dla lads wdeby wseysthim ‘swe song nalury racers? Ale kes dla fd ni eg aby proba ajgca jak circa do tego ba czy dobrim. was chybe onza meene jednows. kibrym drobna wysiarey wskazowka, a) J dae samodtenyc dokaywal dtr. Co do iensch wy oka by ta m jednsch, cation mentaicnte niezoshtony magic dla yeh spruns dragih wel fh nape pring seth mye feo sobie te oto zdobsl ju s2czyy wledey “Diatego ted mat prwarny © eczch taki) wag 7 cla pews is nie Byte newpaper! dake). Nu Phsadie tego malty wie jednym slower stwcrlsic. g3¥ mary prod Sib xyes psa prawnaey a prayklayYahres paw spnane wa iB ey fez cokolieh aki nae} dedrny, 20 rie Dy 0 eee na tigksce) wae (xowhasiara) dla piszaceg, 9 le oa Sam jest ezowic sm powaznym, nkiwe spaczyw)i pics njpigkmljse slr ja my jezli zai mapranly powirzy sigkom to, do czego mjwighara perp wag oto zuste moe ~ ie ogre ~ he Smirlo Tak wige ofym. co obeimuje «wszysthos (x ov) tn.ocalose. co -raccech tajuighsvet (1 wegere)0 ofa pra alego bytus ( yeddos ue wat dO0es ous), 0 erzeczach ajpowaznisjyet (wd ssigvbaorar). to aaezy © onawyzerych dintdach rvecrywistoin (vis EQ pros dupu vas 29ERA)"* Pl ton sam nic chia pisaé i pragma aby nie pul nich Zaden jego tees. Wigks20e eg zaniem - pismo nate tematy przyniosohy ° tov V3 cM. Mayon, im VIIa ID BE Be SMO: LSPRZEEAZ USINY: U FLATONA 2 sckode 2 powodew, Kote wyjasilsmy: Natomiast da tych niewilu Liéray bsliby w stanie je pojag, byloby zbedne: opréer pomodow, ‘tne juz wyjasilsmy,takre cj ral, 2 prawdy naws'sce da sie ing kilkte adaniach (4 floarorarec). zapalaia one gleboko 6 dus tego, kt je zorumal, tak 2e nig jul ich nie 2apomina Zatem Tunksja bipomnematyczna, e7yli funksja preywotywania a pamige, tora weatuyg Platona jest prowdeiva Lunkcia psma, w tym swypadku okazuje sig calkowicie hezusytecens: {+1 le ma bowiem obass, aby moplo to Kom lec x pig ‘koro raz agaral to dase, bo w naproszych, jak ko mozne, cama sip somch (ev Goayenceos) 4. Istomne clementy -nauk niepisanych Platoma prackwane proey tradscje posrednig Katy 2 larwoscia dostrecte jak naprandg wietkiogo maczenia nabiera tradycjapostednia, skoro pocwala parnac wiasnie Ktotne ‘lamenty nauk, kr6re Paton zasrzeg do vurtnego> perckarywania \wewnatrz Akademi Sam Arytoteles napisal 2¢ nauk, Aire Platon prockarywat Jedynie ausinie>, nazywano snaukami niepisanymi- (Gyo Sgjqeu)". Syaplhion sa, powuyae si it Aeksanra 2 Alay ni prockuzuje Aleksander més: -Wodg Platona zasadeini s2yskich rscry "samyeh ide Jenn Dinda nicokresions tre naz on wisi femalym jak ori wipes takre Argoteies w kei gaach O Dare Ae mana by sie 0 iy dowiodzie akze od Speuryp # Ksenokratow, innyeh, kidery sh obceni na wykdadse Platona O Dota: Wrcsees howiem capac cuchowal opine Batons {mds fe Plone Imai do tch cma” ape Hs 2,209 1117 (Gast Te, la $4 A~ Kr. Spline Ar Pn. 18. 69D Caer ft Ma, Kemer 2“4 Lari 1 ODKRYIE TEGO CO PONABIMYSLONE ‘Tente Symplikios wspomina takde Herablidesa, «Hestiajosar & sinmych ucrniow, ktérzy spisali nie pisana~ myst Platona Jest jednak jszereco$ wie), Choc? bowiem Platon vdmawial splsania swoich nauk prackazywanych ustne, to jednak zgodai sig pracdstawié je publicenie pora Akademi przvnajmnis) se jodaym ‘rykladziealbo w eyklu wykladdw: Ich wy jedmak byt dokladnic ahi, dojakiego musialyby doprowadric,wedtugPlaton.jego ewen- tualne pima na te temas, Nie 7esta bowiem zruzumiany, wobec eee wzbudel pogards i spotkat sig zostra kryiykaInformuje tym rusigpuigce nicemiermie Warne Swiadaetwo: _Angictles zt ty ergs opowiaas 2 takiego wrazcaia deena ta wigkenae rye, kir2y wyslucall wad Platona O Dobra, Kasey howiem prayzed!,aby mes dowiedret 0 jae) zy rez, Moe uwatane #9 za dobre dla fod, jak bopactwe.2deowie | sls, w ope swepaniale sxe Kiedy jnak sig okazal, 20 wywody doiyezyly Spraw matemareznyeh, lez, geome ( astenom. @ na koview Sie briendeit, te temieje Dobro, Jedno, te sade, a to wydalo sig ez) ‘upelnc paradoksalnymn, W konvekweneh sickicry wykladem waa fant go skryskowal™ Tak wige manvy niepadvazalng pownosé co do istenia okresto- ayeh «nak niepisanyel> Platona, Jak jednak metna usprawiedliwie ‘obronicpisma jego ucanicw o tych aaukach,skoro Platoa Katsgo- rycamle wypowieazit sig przactw wszysikims dawn | przez yismom na te tematy? Odpowied? na ten problem jest latwijsza, “nize mogloby signa pierwszy reutcka wana, Paton sie moi howiem, 2ejego «nauk niepisane» same prac sig mie dala sie za Pisa (mami nawet wprasnic, £e to on wlasnie méglby je 2apinae ‘ajlepic), ler mw, 2e byl sbedne, a nawel szkadlve wylovenie ich ogsiowi niepraygotowanemu i niezdolnemu do ict 2rozamienia. ruede werytkim 733 odrruca te wszystkie pisma nu temat swoich nauk prackazywanych tstnie, ktorych autorams byl acy Ibe jak Spl Ari Pye, «ASR, 2230 Dic (Cr Test Pt 25 = 2 anakanas, Ham la.,3°40D aR Cs Fe Pa Kramer srs ana UST FEATON 4 Iyran Dionizjos: ber odpawiednich kowalifkaci, preygotowania ied (0x69 do grona tych, Ktrzy nie pojli owych nauk, nie moéna Lbymajmmi}zaliczyé ajlepszveh cen Platona, aod nich wlasnie pochodzspisma i swiadeetwa te materi. Sam Paton otych swoich luceniach wydaje zupelniejasno | wyradnie opinie pozytywng, mo wige,2e nauk o krérych mowa, zumieli dobere 1 prescivstawia ich tema typow' ludzt co Dionizjos. Wynika to 7jego precyzyiayeh siwierdzen Co do te, akoty niowile ware miahy bye nave nahi to ton posiad jeno [Dioniosi sprcceny Oty 26 iactuern wile late, réeystwendaaaercr pola peeciwn, story tdaniew tego ro spravach 0 wile maredarigz fet minis od cana Doni Jasne jest zatem, Ze ueznowie, kt6r7y piso eniukach niepia yeh mistra, nie usilowali eyaiée7ep05, co Platon tw krywnie struktaralie niemoiwe, leer po pros zk uwazal 2a nieslateeone, nieponcedne, & nadie micbespiecone 2e wrgledu na (0, Ze wiekscos tego nie 7rozumie. Jednym slowem, Platoiskie zakazy pisania o pewaych naukach nic mvaly charaklern rysto teoretycznone, lecz byly zakorzenione w prackonaniach 9 charakterze gliwnie etyceno-wychowawezym i pedagor.cenym, LtSre Platon prejat od Sokratese,Opicraty wige'naprzckousu wy2eosel sprackazu ustnepo» nad spismem»Lcomiawie Platons {cinak byl jud na yle daleko od Sobratesa, by nie us sig radykal- hie skrgpowanymi fyi prekonaniami | uwazae.2e wolna im spisaé ala filorofig bee wprowadzania rstrykcj cry ogranicres, Tym bar Acie} e kultura opartamapismiczaczsnals wyrafnie proewatadiklo nie byl bezpoérednim uccniem Sokratesa, nie mog! odezuwae sku: ‘how 2derzenia sig dwéch Kultur. ak jak je oderawal jeszcze Plata. W kardym razie wighsoxénajlepszych ucemiw Platona nic spisala ‘nauk nepisanyche po to, by je fozpomszechnig wiréd ludeinieod. Shoe Lae VSD Mice, SH © ban VI SB: M, Mason6 PLATON LODARYCIE 1:0 C0 FONADENYSLONE, powicdnich | niepreygotowanych, jak to 2eobll cl wszyse, tdrych Platon gan, lece prewdopodabnie po to, by kigisly jedynie we ‘wnat arupy calonkow Akademi “est dak js7e7e c0$ wigee Ueeniowie Placona, Kies w we) wyjasniomym sense prackro- czy wielkzskaz pisamia o enaukach nipisanyeh», preekacal klu ze pozmalaygce nm onworayé te draw laSre po klk pokoleniach pocostalyby na taws2e dla WSz)SAkich zaomkniele, oddali catem ‘wielea preyslupe potomnym i histori. Diateyo tradvcie posrednig mak robaceymy ~ naleZy traktowac jako pousiawowy dokument ‘oper dialog i razem 2 aim 5. Jak male2y razumied termin , einige tym samym Platona “ezoterycanegor od Platoma sogroterycanegn, Za vegavlerycena> tava sg tg jl ida Paton poprze” sway psa kierowal takze {do ych, kideey byl epor» Sekola (termin ri oe a bie nr hacnpphaarorinleiye sir eiea sc ree eon atin cnt ee selinrere cca clock mids cpio dacs pore bse SC Tete coor nanan ye be ede Poneeeeacoy Toast eteeany,strowany do , zarysowurg sig odmieane roxwiazanis, bardzie)zrarw ‘ial, bardziejofone, a take bardzie} Lonstruktywne™ Praede uszystkim winnismy pamigt, fe forma dislogu,w ktGre} zostaly zredagowane nicmal stzystkic pizma. Platona, ma sw) Plerwowz6r w sokrateskiej forme flozofowania. Dla Sokratesa ofowa znae7yla bacué, wyprObowywae,lczye | aceysre7H6 dh se Tego zdaniem, mote sig to dokonat jedynie w 2ywym dislopu {eryli w wymiarze oprackasa ustnegos), ktéry berpostednio kone sont dusee 2 dra i pozwala woe w Ayciemitodeironiczn. :maieutyema, Platon jedaak uwaral, 2 modline jest poisce droga poiredinig migdey calkowitym odauceniem pisma proer Sokratesa i Konsekwentaym opawiedzeniem sg 72 dilekiyeznym pezckazem ‘usiny jako jee wartosciowym (7 jedan strony) a sym ttaktatem systematyezaym floz0tow prayrody retoryeenym pt smem sofstw (2 drugie), 1 znaczy uwara, 2e moze dokonat me agi, kta mialaby wartos,acekolwiek Tho czgcion iw cakre sic, kidry wyjaallifny Rzeczywiscie,zupetnie dobrze mofna sobie \wyobraric pismo proza (atyyoata)™. Rt6re rezygnuae 7e sty nego, dogmatyeznego WyKIadU oraz 7 poka7owe} many solstow | retoroe, probowaloby addae ducha sokratejskiego i nie wyrzekae sig go ealkowici. ‘Chodzto wigs 0 10, aby na pismie oddae wy ssokratycznye, nadladujc jego specyficrne cechy, tan odtwarzajge nicustannie 2 Dlanis, ze wszystkimi cora7 to pojawiacymi sig watpliwoscia, > hiespodriewansmi wjawnieniami rybka ezcpos, co maicutycenic Popycha do szukania prawdy, ale nigdy nie kacue je calhowicie \ sposibsjstematycanya tylko zachgca dusz¢ do ej posvukiwania © Nascent emi en hss d ag Poa* PLalUN LOUKRVCE Teno co ENADZNNSLONE 7 dramatyconyeni preerwaai, kiGre w sposs strukruralny otwieraia Galsee perspektyey bad, jexnym stowem, posluglac sie wlasnie ‘ila subtelng dymamikg sokeatjska. W ten spas Zo sie dao Sokratyesry ETGFY sal sig po postu feajem)Ierackim siosowa ‘nym prece werniow Sokeates, a potem take przez innych file few, Platon mol bye jezo wynalazea, a w kasd rari z pewnocg byl jeeo prredsuwiciclom adecydowanie praewy2scajucym wszys ikich innyeh. Byt nawet jodyaym prawdzwym jego teprezentan tem, jako 76 tylko u nlego moena rozpornaé autentyezna nature sokratejhiego (ilacofowsnia, podezas yu inch piarzyprzera daa sig manieryzm. Jednak | ma tak poygtym dislogu ciazy rex- wadany wy7e) os wydany pracz samege Platona v Fojdrosie. To is zaacry, 42 wedlog Platona aajwy2saych prayed fozoticzaye, ‘ayh reoety najwusniisych, nie moana powierzaé opisms W 2 {in} formic nase w forme dalogu eez ‘ko | wvacznie dalek cznema prcekazowi axinemu, Tak wigs dialog osigga nlektare ole ale nie weysthie ( wlaénie nie 1 osatecane), do ktérych migra Paton jako float ‘Syntetyczne movemy wja w mastgpujaco: 4) We wezesnych daloguch, Liste 9 najbiéwve duchow soknue tejskiemu, Plston stawia sobie cele provepsyezne, wyehowaweae ‘moraine, pudobne do tych, akie saw sobie sam Sok ates, uprs ‘wiggefilovafig moralna, Ocoyszenie dusy zfalsayeyeh mniemas, Imnteutyeme praseotowanie do praway 1 Kszaleyca dyskusia 5 1 pewnescia stlymielomentami, ktére odnajdujemy we wazystkich pismach Platons, ale w dialogach mlodreiezych zamuja na pewnn pierwsze migjco i tanowig shinny cel. Piie|elementy te Wyse ‘usw mnijszym nasil, ale 9 stale ohecne 'b) Celeat ialogsw platonskich mie est nigdy edrworzenie fr iyeznie preeprowatconych rozmow: one przedstawiala modele ldewinych rozmin, 0 2267s model praek370 filezoliczne8o UWies ‘zonggo sukesem albo 2akorcaonego porarka. To wyidealizomanic oumovy implikuje presyeyjniejsze upracowanie metouy, kta wy rain przybiera funkejg fglujac. 2 to prasdopadobmie wigre Sasle 2 dyskusjami prowadzonymi w Akademii. W szczep6lno&t isle! preedstawiaig po mistrowsku zorganizowane dyskusje dia sun PR7FEAG Lats: PLATINA s1 lektycane. w kadinieh metoda elenclios, to macry metas scukania randy popreer 2hijanie arguments prescient, aickiedy doch {i wrecr do perfekj ©) Relacjonujge nauki samego Platona zawarte w Faidrose | Liie VIL. widielsmy juz, ze Paton wyznaczs pis doktadnie ‘okreslong funkeje przypominania (-hipomnematyceng), Pismo Z3- tem mialo utewalaé 5 dawaé do dysporye} autora innych materat pojeciowy zdobyry 1mng droga, to anacry we wezesnic) preeprosae ‘dzonych dyskusjach, a wiee ve wecesmefzym wymiarce preckaca tusmego. Funkeia «prespominanias wypiywa na pierwszy plan od {ego moment w ktOrym platodskie dialogs nabicraig znacene 2 stosei doktrynaine) a wige W tych dilogach,kiGre powstaly migdy Pasowem (a cesciowo tak?e w dialogach bezposteino poprecdes Jteych Patsnso) a Prawani. Preypommijmy nadto, 4 ~ jak to por azalsmy ~ pisma sq witecre do mes he realtowean ta tenych poziomach. a na ddatek » sposdb trrdeo sero, Na powmgm ponomie pumoc> te niny Koln {xd tog sep pa: naam posters spore sa ames, Pate «186 Gi, Pte come seritore x8 dane nauki, deo 2najdujg sig w inaych dialogach; ale kisra prowadri a7 do ostateeznyeh podstaw, w dialogach nie ma | akurat tego Platon nie cheiat zapisac, przekavala ta natomiast tradyeja posredinia. 7. «Pomoc», jaka pismom platoiskim nisietradyaja postednia “To, 2 tralyeja postecnia mode dostarezyé szeregu -pomocy> jest orpanleznym powixzaniom popes ‘2s wzslela na jedno poygieklvezowe (Tub kilka pojeé Kluezowyeh), Naturale, tak pojety sytem nie me nie wspalnego esystemalyer _aym usetywnieriem i logmatyezaym zamkrigeiem, ale jawi sie jako pyojekt plone) ost nosse) Bada os| nosnych x nit powiazanych ‘raz topo, co Impieuly Sturzne wy sig wicisenia, ktSre wprowadeit u Kramer: «f.] projekt by traktomany clastycenic i pgtho oraz byl zzusayotwarty ‘na poseerzenia zat ako cal, jak iw s7czegolach, Moana wice rmomié nie 0 proporyei dogmatycenc}, a heurystvezne).w iektSrych secregSlich porosisone} wigcz na poriomie s2kiet, 3 zatem 0 5° Stemi olwartym. Na pewno jednak nie mozns mowie o antysyst ‘mic, klGry skladalbs sg 7 fragmento i teor nie majacych ze sob ddokiadaie okreslonych powigean. Nale2y natomiast na pewno u- wrgledni lendencjg do ujgca caloscioweg i do sworzenia ogsine ® by wp ote psi, 8 a8 ene tm eens, om EN Tiger, eprint pas 977 {0 projektu,spsinego i zwartego~’. W analogiceny sposd potwier Gra to takte Gaiset: «Gay teorg ty okredam misnem systema: yer, to cheg powiedziet. de x je) pomocg zamierzano dokonac peinego uporzadkowaria, uniwersain} symtey, spekulatywnege ze- Stawieniasymopiscenego poseccegdlnych niadomosci uryskanych we uszystkich mozliwyeh zakresach recezywistogc. Okreslenie to jed- nak nie 2nacz, 22 chodailoo zestaw twierdzed sztywno zamkmig schematyezny, raz na zawsze ustalony. Takze dzisia) spotykamy ww poszereséloych nuukach, a odnos sig to tate do ale) ontolog, ‘ypsystema zywego i dynamicnego, ktoryo ye jet warty", ole Ustlje proedstawie rzeceywistose zawsze | tylko w spossh hipote- ‘yezny | dialekiyezny. Diatepo system plats, jes pojmie sie 20 poprawnic. nie tylko nie wykiucza, lecz wrecz Zaklada stalydalszy o7}, Jesh nawet podstawowa koncepeje pozestla hugo nie ie ions, rk jak zarodek krystalizai.cawaze bylo mode wigczenic cas meg Rua aeEREN prGNTnTIeN wan ‘Tak wige tradvsja posredni, ukazajae isttne elementy «nauk riepisinyche, dostaczajae zatem owego plus. kt6rego brakuje ww dialogach, pozwala nim poznaé whisnie ow glowng oS nos, (owo najwy2sze pojicic czy majwyésee poesia) ktora organizyje ‘iw wyratay sposbb unifikuje rézne pojgsia praedstawione ich Doktadni) zobaczymy to w dalszveh wyweulach, 2 Problem iron i jj funkcji w dialogach platodskich (Co Leibniz powiedsial na tematproblemu rekonstrukeji systema Platoriskiego, 10 slusunie i poobnymi slowami wyrici! Goethe ‘eodniesieniu do problem ironie «Kio potraify wos, 0 acy Jude jak Platon powiedzeli na serio, 2artem lub poBartem, a 60 powiedzielz praekonania lub po prostudlatego, ie tak sig msi ten rit, Pe 17720 * Gee Ls wor 518 nn La mein ale i512 2se PLATOS 1 OORRYCE 110 09 PONAREANSLOME ‘a peso ddatby nalewy7a) wilka preysige i wnidlby ogromny wwhlad do nase) kultury> uktycznie Platon Tazem 2 dialogiem sokratseznym musial ko nivcanieprrjastakze «ironies i wprewadeié jy do swoich pis jako {story ich stadnik, 22 we7ytkimi irudnosciamijproblemami, jake tw 2a soba pocigea, U Sokratesa ironia poiegala na zrecrne) gree prowadzone rwhisera po prying maska niewiedzy we wszys- {Kich je eotnorodayeh | wslobarwnsch odmianach,w celu ems Kowania faktyeane}ignorane) zarovumialego rozméves. Jak dobre ‘windomo, 6 ozmaicone) gre symolowania Sokrates wdaws! ns Wet, 2 prayjmuje 2a SWoje idee 1 metody antagonist. nytowat £0 1 tym cel, ay mec Htc} wydabye slabe punkty i 7hija je. po ‘Siuguje si niekiedy Tog wlasci jogo metodo!” O%67u Patona ‘a obsene obyeiwa le spekty iron Perwszy jedaak, Ktry jest dose rmocno wyakcentowany we wezesosch dialogach, stopniowo traci sg astro mnaczeie, w miare jak dalogi webogscaa sig w tresei doktrynalne i moment konsiukeyjny bierze w nich gre nad mo- Imentem aporetyeanym. Drug natomisst nasila sig coraz bardze) Kompliaje, esiggajgc sw} najwyiszy szcyt w dialogech bardzo swarnych, na praykted w Parmenideie. Waaie ten aspekt iron Platocskie} sprawrs. 28 nickiore dialogi trie do ziterpretowa fia, poniewa2 Hlozol ake wjawnia wyrainic ionicenego udawania Jako takiog, a ylko zmienin mask, nigdy je) nie 7dejmujac. Ionia platadska ma pleboka wariose metodotogtezr ao} Korzente hia WW maieulyce sokrateekich cxvtelnik ciulogow zostaje weiapnigty tv fortele gre udawanin w (ym celu, by wzyskajego petne zaang- rowan, aby 7 jeg0 Rgtraa wstrysnglaiskierk pawl “Tak wage Ironia platoasks, Jak stusenie podkresil to Jaspers 1 swojej rekonstrukcji msl platonskie) nie ms nic wsplnewo ze spojrzeniem nilistyeenym, klGre die diova este) negacj i utor- ‘Simin sip 2 ranigeym i niseceqcym ofmieszaniem, Ironia platoska, 1... Pao at Magen inert Orang : Gow ‘Werke SG etc Nl Laetitia Ashes 188d) 18 FLAY PROALFWY INTERPRE INCH rLarONA 9 ‘drotnic, zaklada pociadonieczegos possiywnege, co nie zoxaje \wprost wyratone po to, aby uiknaéniezrovumicnia 2 stony hopes Ko nie jest w staie ieg0 zrozumies. «ronia floatieena ~ pice Jaspers — jest wyrazem pewnosc co do pierwotne) tres. Zaklopo- {ana wobec jednoznacenoseizapotrzebowania ro70mU wishes 2n8- ‘re jakie posal eiwiska, chotalaby uchwycic prande nie dogg iméwienia, ale pobudzania. Chcialaby dae zak © pravdzic ukryte, nalomias ironia nilstyeen jest pusta, Poprze7 autentycane odkr: sie chcialaby doprowadzic do niewypowiedziane) obecnossi prawdy w wirze zjawisk, podezns gy iconia pusia popreez zumirowanic prowaddi nas do nivzepe, Ironia Glozoficana jest sata wstyu wel ij dostgpme} wprost prowl. Chroni preelwazelkim hezposrednim i calkowitym aiezcortmieniems, Preee swoja ironig ~ mim dale} Jaspers ~ «Platoneheisl chyba powiedsice i, ktsrzy ne moga 7r0- ‘umieé, museq zrocumiee ie”. ‘Otéz ady preyimie sie nowy model interpretacyin. nijeden dials prestaje byé zagadka | moina zrozuieé, 0 Platon powie- {rial na serio iz preckonania, Zobaceymy, ze doklane informacje, ‘toryeh dostareza tradyja posredni.rzucsjg duzo Swiatta na wicle Aialogow, a zwlasoeza na ich enjgmatyczne exes (ktbreaekiedy $y biekiywnie nema) nie do odezytania) Jostarczaja Kucza do zxo- Zumienia tronicene gry 1 tdaria mask, a zatem do reeceywistepo ~dentyfikowania platodskiego preckana filozoficzaego, W kazdym favie © swictle preyarroceni scm ray pore) med iy juz proponowae panironiczne)interpretach dialogow platofskich, Whtoee} Ww konicu ironia misery wszystko, take sama siebie,Ironicz. nz gra odsania wrevcie wa Mozoficzn powage 1 konstrukiywne le 3. Rozsterygujgea kwestia , nadalo inny seas calowickowi i jego praernacre ‘iu, nny sens temu co boskic, kosmosowi i prawdzi. Z wysokotct hhoryzomt6y: osagnigtyeh digi odkryciu tep0 0 ponadzmystowe Platon most posoualc preeciwiersiwo zachodzqce miydey Horakls {em Parmenidesem, uzassdni¢ teleolopczng itu Anaksagora- sa, romwigzaé wile apori eleatyzmu, nadaé nowy sens pitagorez mow. Wokresie dojrztym wymog) eleackie nabraly nawet tak Vwielkiego anaceenia, 2 nie tylko stay si natzhnieniem dla calyh dislogow, np. Parmenidesa, ale doprowadzly weecd — ak 10 Jw. pomiedzielsay - do zasapienia Sokratesa jako elownego bohate- i w Sofiiie bowiem iw Poltyku prawdzivyr bobaterem jest Ceudzozuemice 2 Eli. Na koniee, W fae stares, wysunely sig na ‘ezolo motyey pitagoreskic (poczynaige od Gorgasza zamsze zr ‘7 obecne i wykorssstywane) do tego stopoia, 3c w wielkiej ko come} sylezie kosmio-ontolopiene},w Tamayo, na glowna postae ‘tego dhalogu Platen wybral wasn pitagorcjezyka Timajsa, Wres’ ce, zlaniem wighseosei badaery, nauk aepisane> (takze 2daniem ‘ych badaery. Kidrey jako picrwsi Joconil ich wartos) miay 2amy ae krzywa ewolugPlatona, ‘Ta krotko carysowana typowa krzywa rorwojowa ma, eer jas ‘na, wile odmlan ¢muwet bari znaczyeh) uw rO2nyeh nierpreat rim. Seceegsinie naleay awrdcic uwage na to, 72 wiels badacry sadzilo, if w dalogach powstalyeh po napisani Porstwa moda sie doszukac preejawow kryzys,r6dneeo roxesju precewyeigPeh «sax rmokrytyki». sautopoprowek» wprowadzanych do pierwotne} myst platotski), zwlasdczs jes chodzi © nauky ventrang, czy nauke © ideach, Warto takze podkresic, 2e rozmsicie rozwigzywano te2 problem relacji migdey ewolueg a stsiemem: rajczoscic}preewzale fendencjadajqca pierwszenstwo ewolu laste joke kanonu her meneutveznego, 7¢ sakoda dla systemu, to znaczy ze szkod dla Jednosei myst platoskiel Otc owanw porei ee py Herman dyn me \NELAIE PROMLLMY INTERPRETA LATE 6 (0102 jedi sig preyimie nowy mode! interpretayiny, generyerna rekonstrukcja mydi platoskie}razem ze werystkims wysuwaymt rece nig Zadaniami costae drastyeznie sprowadzana do wiasciwych ‘wymiarOw, ponicwaz powazniezostajgnarusrone same zlezenia, na [érych ona sie opicra. Warto w wielkim skrScie proypomniee slow re punkty te) Ewes, 4) Na pierwszy micjseu nalery podkresli, ze studium plato hich dialogow wed Kluca genetveznogo moze osiagnge wiaro sodne wiki, esi cod Platona-pisara, ale peer to mie daciera jeszcze Uo Platona-mlivicla. Plato pisare bynaimnnie) ae utoésa ‘mia sig dokladnie i calkowieie 2 Patonem-mysicielem; eymika t0 ‘exo, co powiedziclisms wy2e,a jeszcze bardsej poksza to uwaei. roze mstapia 2p lnterpretaca gemetycznastosue zag, weal je} nie waasad niajge. wedug Ktore) Paton mialby esiyemaé fedynie ten pediom doktryny i éwiadomaseiteoretyezne},KtGry wyraza sukcesywnie pisanych dialogach ©) Odmienne cele i odmienne zalozenia inspiryjace ene dialogs rae) trukturalnych nuraacala odmicnae posiomty rozpstrywania ‘doktryny. cz wigcef lab manejo do ioc jakoked nauk, a to ppowoduje znaezne pornylki w grze wyprow=adaia wniosk6w, drych opiera sig metoda genetycana. Powne eialog na prayktad ‘awierajg mri tes doktzynalne} po prosiu dlateyo, 2 sawing sve wee bare) ograniezone a2 Inne. 8 nadto dostosoay a do imiary wystepulaeyeh W nich sc 1 Naltow Fojdrosie Platon méwi rapetnic wyradnie —jak to ju pte] wideelismy — Je napierw malo mesos tame apracomenie nauk. dopiero panic) nuuki wypracowane w (rakcie usnych dy sug (albo przynajmnicj mire 2 sich) zostaly utrwalone na pi Simic dla celow hipompematycanyeh. Tata atwo zrest maPna pO- Aza, 2egranica mid’ pismem | tym co nigpisane jakos sie prac ‘ene miay pace L Campbells eels actin wale dis W, Luo Sheen The Orin and Gt of Pl Lope, Lowann 6 (0 wx 17 ‘ojnoncy pace ate teal js TL That, Sa in Me Chrono)6 PATON 1 O0KRVCIE TEGO CO RONADANNSLONE suwala. Wsmiareborsiem uplyw lat Platon decydowat sie powierzaé pisma coraz wigce), a zatrzymal sig jedynie wobce owych =rzeezy ‘ajwazniejryche, cli iych nauk, kiGte 2 wy2e) wyjastionyeh po ‘modo mialy ponostac ene spisane> w sposob delinityway. ‘¢) Naito do tych snauk niepisanych Platon ceyai ealy szerey ‘odestan, kiore w wielu dalogach dla c2ytelnikGw i nieuprzedzonyeh interpretatorow sq zupenie niedwuznaczne. ‘) Wovoski si ratem aczywiste. Kiedy Paton Komponowat dia logi, porucat si w bance) rozleglym horyzoncie myslowym od tego, Kiby stopniowo uirwalal na pismie. Prawidlowe doceniona tradyeja postednis pozwala w znacene} mierae arckostruowac ten hharyzont myslowy. A kiedy az sig upevmnime 2 istotny zed «nauk riepisanyeh» sigsa fazy © wiele We7sinicse), anizelt uwazano 1 proesoic, tue sig oceywise, 26 kuwstigewolugy mysh plato ski treba postawiéw cupelnie nowy sposdb, a doktadnie oprze< a ina fundamencie relagji zachodzaeyeh migdzy driclem napisanym 4 eauezaniem ustaym, tn. na rlasji migdzy dwiema tradycjami kore do nas dotaly uzeledniajae przy tym wazystkie mye wska- zane okolicenoss 1) Trzeba becie w katy rari ronrsinié rane poriomy ewo- tucyine parabol: poziom Plaiona miele: paviom Platona psa raw agole. poacm suuktury rela migdzy piomem & funy: wszystkie one w pewne) mierze topniawa sig do siebie sie 4. Mite § logos» u Platona {nay opromaie wadny problem, oprécz jus rorpatreonych,bierze sig stad, Ze Platon docenia «ai» obok slogosu» i poczynajae od Gorgiasca a4 do pétnych dialog6w prayanaje mu bardo wielkie Jak ten fakt wythumaczy¢? Dlsczego Glozofia zmowe weaca do situ, od Krorego usilowata sg ma Fodne sposoby uwolnic? Czy nie jest to przypadkiem inwolucja ceSciowa tezyenacja loz? wla- siwyoh J) prerogate,rezygnacja 2 koheenc|i. aw kazdym ravie bjaw aicunosci do sicbie sume}? Krdtko méwige, aki sens ma mit 1 Platona? Na to pytanie odpowiadano w bardo 12norodny spo 6b, Rorwigzania skrajne Waly ad Hegla 22 scholy Heideagers, Hegel psal na ten temat tak: «Mit jest forma proscstawianis tora jako najsassa - zawsze wywoluje obrazy zmystowe, Kite 4 odpowiednie dla wsubragn, nie dla msi Swiadeey ao jedak 0 slabosei mys, hada mie une jeszcze wireyma vi sin atom rie jest jeszcze myslq wolna. Mit odgrywa roe w wchowaniu fod7a jw lndckiego, poniewsz pobadza | pocigga do 7ajecia si Wes oniewai jednak mys jest w nim skazona foram zamslow ym. fie mate wyrai topo, cu chee Wyre my. Keds pojee dojrea. Io, nie porzehuje mitdn". Tak wige mit platoniki mis nalezec ‘do formy zewngttra]iwyobrazeniae), Od mit 7asze nalzaloby ‘odrenigé pojgce Mozolieme,ktdre micsea sig z mitem tyke date 10,20 jst jeszeze nie calkiem dojrate.Diatega mit Platons (pod wreledem filaoficensen) mialoy mie wartose nezatywn, Do diametralne previwnych waiosk6w dose matomiest schol Hidepecra, kicra w mieiedostzeglanajbardze) auteniscany wyraz metafzyki plaioriske). Logos dominuje wprawdziew teon ide, ale ‘any jest tylko wae Dt, nie potrafi natominet wii éycir it preychodsz pomoca wisnie dla wydumaczenia Zycia, w pewnym Sensiepracwy2sci logos sta si mitologig, W mivologitnale2a- Joby doszukiwaé siynajbardzicj autentyemego seas platonizmut” "Naturale, pore tym chwoma ujgetsrszninyamt mies sig dose werokt Wachlarz rorwigza postednich™. ‘Nayym zdaniem, problem da sig romwiaraé tylko wtedy,kiedy kaze sp eile okrestone race, Mére sklonity Platons do pow rot omit. Rac yeh mo?na sg dopalzywae w tym, 2s Paton dentereg! \wartoséniektorych podstawowyeh ez offizm je tendenst mie siycane), a opéliie w tym, 2 poceymajge od Giorgasca, u Platona Sceydowanie wy/ija sie religijy skladnik jogo myst, Fednym sto sa HA ire er nde Pp pl "Pr Wik Paar Wig sm Moson, Brin 75 ‘ATO LOKRHR TEL Wo PONADANNSLOWE ‘wom, mit u Pons odradza sig nie tye jako ekspresj fatale acre) jako wyrae tego, co MOghDNSON nuzwad wiarg (Platon wea se Fede slaw nadstea, C2) Platorshi dsskureflacoicany dotvezaey niekWveh tematow ceschalolosicenyeh w wighsaosct dialogw, pocrynajge 0d Gortia- Sra, slaje si faktyernie swosta forma rezunine) wisry: mit szukt yjaiienia m fogorie. a loRos dopeinienia w mict. Sile “Dopuszeznm = powiads — Wobee tego, ni tamten, jut nie rorumiom i le umm poiaé ‘naych pezyezya.iych mgdrych bardeo. Tyo, jesiby mi Kos moni race co tooo jest pphne,wige na psi pret. e barwe ma jak fadny Kia, albo kava, albo cos inezo w tym roiza, ja Zeola nie ddbam o take recry, bu ja sg gubie w tym wscyski a ylko tego Jecdncgo po postu hieueenie, mote naive se cic teymam, 26 Fen. 993 MO. We Weick ie co nego czyni cot pk, jk ko Owego pekne obecnase czy tczennictea, cc fokkotek sie ono am w nim tarnacta Bo escze Oto lene Bede speral yo tak. ml, Set pres lgkne wseyadie lee saya se ppk, ‘yas mr sie. 2c nbezpecrnie jest tk exjpowiada i sobiesame- si drug; tego se trjmam mys, nig 2 tym nie upadog, Ik 2 to berpiecanie tak ewipowiadat 1 bie, | Komololwick nein, 2 Drees pickno sae sg pick wsevio, co pine, Cay tbe si tak ie wyae? eWwytie —Wigei prot wets, co mie igkree ro, co miehice,apreet alo jest ruse 1,0 mete? Tak = Mike iy by sig nie rg guyby Ko mow 22 Kos tam pre ‘uyrsadrugiegs gtowa a inns mnie jes ted pred fo Samo mney, ‘ako bys sg pier! pry tym, 2e me inne nile mwss jako to, Ze . A widriclismy jud w Faidrosie 9 flozafem jest ten, kto zeezy najwatniejsrych, 10 2nacry nauk pierwszych i naywyzseych zasadach (bo je ma na myst) mie powierza pismis, lcz nko prce keane je use 5. Try wielkic contra Gozo Platona: ‘teotia idl, 2a8ad | Demiurga CCentralny tekst Fedoma, Kiéry stretiliimy i zinterpretowal rzedstawia naprawde projekt obemjacy cast metaliykiplaton Ske) Sezepélnie dobre uwydainia trzycentrlne puakty metafzy {6,4 wige ical) mystiPltona. Te try centrale punkty to wlaénie 4) tora ide, b) tora penwszych saved, c}nauka 0 Demiurgi Teor rind! jst wyradnie apart ma wrorcowym wnieskowani melaer= piryeenym. Teoma zased jst preywolywana « wielualujach. Nauka ‘© Demiurpu jest obsernie eyridona pr omdvienis Ewestt ums ony read i ieruje Kosmosem: ukazany jest le? sposc je wad nicnia (W odrdérieniu od tego, co 2obi Anakssgorss), (0 znacey y pomiqzani z dobrem, kare jest piereszg i ncisea tad, Jednak zrozumienie tych tzzch centralaych punktow, a zatem ‘calosciowego sensu mys platofskii, jest moder tradne i Paton jak ajbardviewyrazaic astral tem swoich egtelithon, 4) O teort ei napisa,7e wighsoas Ind natafia na trade \w)e) ztozumienu i dlatego waa oni, ze idee nie itniejaalbo Jest stnieja~ sq niemozline do zrazumienia dia celowicks, Calo ‘wick, Rid jest zdolny je pojge i preekarac innym, mus) micé rave wyjatkow nature. Oto stows, ktdre Plato wiozyt w wsta Parmenidesow.gléwne) osobie dilogw ztytulowanego jee imic~ Sides, Sokeatesc - powedsiat Parmenies—takie recy. dopran- she jeszcze inne, opr tbo, Dado ime konieetie posi post he, ede nia wie preedmlonow Tht echoe wyrdemug w Kazim pad posta sama, Jak etowiek i sysy fone mi, 0 pose, De ‘i? myslami,2e ani Tego aie ma, abo tes, pdshy to nawet ita, to% LAOS | OOKEYCE Tenn Co FONABMNSRONE _ ici) toniecents musialoby hye da natury dake niepomnawale. Keto tak mowi ten cds ig, wid reer) | akesty to prad chil, ‘movil, dasa tre, jak ew tradao 2ié jew sranowisk ree de iprands bo nie be hrm, ieby me zrozumic, 2 see peer roy feedego preednios onus jeg tom sama w sub. fsece wie podsina godcion byl Ss, ke by 101 ahaleze poral & uid kore Lugiog © tm nautzyé premydaerey to xzistko a2 do Koc er aateam sic 7 ah, Purmenideve ~powiedzial Soktaes.~ Bardzo Gp my, co mai by) Wiemy jut. co mysal Platon na tem teat x388d' ko icwicla jg rocumie, « tych niewicla rozumie ja proede wszystkim te eyniku dialektycenego prackazu ustnego. Dis tych niewielu, kis- thy ja rocumicja. pismo Dslohy zhyteczne, dla wighszose 7a luda bykaty nicbezprecane ze wagledu na brak zrozumieni | yma 7 tego konsekwencie, Dsteyo Platon pisze: Nie mate} ace} mei) rozprawy omawiajgee) te zapsdniena ir pownodcia mille bee ‘¢) Na temat koocepeji Demivrgs Platon werudl prockonania| nape podolone do yeh, kire wyracl na temat teri i -PasledTwonce i Oj tego caego Wszecata jest wielkim [rad nym preedsewziecion Lees py sg Gu dry, jet nlemetine objanie Go waeystior= [ie morma méuiéo tym do wszysthich nie z rc enoterycenye! ‘aire majq zaxtosowanie do Teortzasa. a ktSne Jobrze juz znamy, fale 2 lege porous, Ze podejjge problem Demure, whrscza sig ha tcren wiry lub niewiary w Stienie Boga kira to kwesti ére- ‘Ciyla celowicka od zaraniajepoisiienia. Zawsze byt ( prawdopo- obnie zaws7e sie ansdri) jaki straseny»dyaumny (dyzurny vero- fy), Ktry zaneguie boski umysl porzadkugcy wszechSwiat. Dlatego T Pamenie, 1346-15 W. Wik "Pima, es Sch DkLone aac mas a tereba, aby ten, bro wierzs: mie ogranieza ig de powtarzania prec- Konan poprrednik6w opowiadsigcych sig za isnieniem boskiego lumysu, Jeez razem 2 nimi stasilczolanichorpicezcdstwa spree ‘w6w i Krytyk. Oto co Platon msi w fier: Sokrates: Od topo, Prtarchu 2s powicmy,2e wry W ope ugm tk samy wazechsuatem rag ita ber oeumneipeeypadhiws [ina ehybi tral, ery ter mprost preciwnic, jak to dawg od nae sh un! Toa 8 pees 0 Poem ere? Prowrchos To nie jest jen ito samo, pracy Sokratese, To plerusze. cos tera? psi, wydaje mi sig nawot RevhaPne, Ato, 22 orum wsrstko porzalkye. 16 2dahie wie ms sig gsi widoky sssechswanta tad, | ksgeven, #ewiand, cele gn ch ots a By Siem pseafitinaczj om warptkim rani an nace) mse Sofrates: Wige cat ches, Pebysny ty prevakil ylko sey popreediikon. 2e tak jst? Czy noua te area arm wvko eudze ania powarcaé bes mihexpersorisne, cy ‘yz¥ko I naasic sina maga, Sey atowiek mocny pre, Seto Me tak (sti porcadka w Sviace nie ma? Prowrchox:Oneszem, roms by ne miei?" Nase wyklad preeprowadzimy zatem wedlug oastgpujgcezo por radu: najpierw powiemy o ideach, nastepnie 0 zasadach, ana ‘conige o Deminypu, ged nauka © nim zaklada nauks 0 ‘eich "0 zasadach, Prosin Casteniks, by uwadaie Sledl 1, co powiemy Ww tvch sprawach, poaiewaz od arveumieniatych zagadnien ale ‘rozumienie nic tvlko metaliykt Platona, lecr take podstaw inaych ‘eymiarow jogo nauki" “ poypemnany Csiro ant cep Shuma ‘sz. ym wim pune ceva aS ee: Pane asin