‫خالصه زبان و ادبیات دری‬
‫سجع متوازن آنست که در وزن یکی باشد نه در حرف آخر‬ ‫‪‬‬
‫مانند مواج و نقاد ‪.‬‬
‫جناس آنست که در آن دو کلمه از نظر شکل نگارش و حرکت‬ ‫‪‬‬
‫یکسان بوده ولی در معنی مختلف باشند و چهار نوع است‬
‫(تام ‪ ،‬ناقص ‪ ،‬زاید و خطی)‬
‫جناس ناقص انست که کلمه های همجنس در حرکت فرق‬ ‫‪‬‬
‫کند مانند مُلک و مَلک‪.‬‬
‫جناس زاید آنست که یکی از متجانسین را حرفی زیاده باشد‬ ‫‪‬‬
‫در اول آخر و یا وسط مانند روی و موی ‪.‬‬
‫جناس خطی آنست دو کلمه در صورت یکی ولی فرق آنها در‬ ‫‪‬‬
‫نقطه باشد مانند بیمار و تیمار‪.‬‬
‫صنایع معنوی آنست که زیبایی سخن مربوط به معنی باشد و‬ ‫‪‬‬
‫شامل تناسب ‪ ،‬تضاد ‪ ،‬ایهام ‪ ،‬ارسال المثل و تلمیح است‪.‬‬
‫تناسب عبارت از آوردن چندین کلمه که باهم مناسبت‬ ‫‪‬‬
‫داشته باشند‪ .‬مانند مزرعه ‪ ،‬سبز‪ ،‬داس ‪ ،‬کشت ‪ ،‬درو ‪.‬‬
‫تضاد آوردن کلمات که باهم ضدیت داشته باشد مانند پیر و‬ ‫‪‬‬
‫جوان ‪ ،‬غمخوار و طرب ‪ ،‬غنی و فقیر‪.‬‬
‫ایهام بکار بردن کلمات به دو معنی می باشد که دیگران به‬ ‫‪‬‬
‫معنی نزدیک التفات میکند ولی منظور شاعر معنی دور است‬
‫مانند زال که نام پدر رستم و پیرزن معنی میدهد و دستان‬
‫که لقب پدر رستم و حیله و نیریگ معنی میدهد‪.‬‬
‫ارسال المثل عبارت از بکار بردن ضرب المثل در شعر‬ ‫‪‬‬
‫میباشد‪.‬‬
‫تلمیح عبارت ازبکاربردن داستان و حکایات قدیمی می باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫رشیدالدین وطواط از شاعران و دانشمندان معروف قرن‬ ‫‪‬‬
‫ششم در بلخ تولد شده و تحصیالتش در مدرسه نظامیه بلخ‬
‫به پایان رسید ‪ .‬به زبان های دری و عربی مهارت داشت و در‬
‫دربار خوارزم شاهیان خدمت می نمود‪ .‬اثر منثور وی سخنان‬
‫حضرت علی اند و در عصر سامیانیان زنده گی میکرد‪.‬‬
‫شمس قیس رازی ازدانشمندان قرن هفتم هجری اهل ری بود‬ ‫‪‬‬
‫ابو منصور محمد بن احمد دقیقی بلخی از بزرگترین شاعران‬ ‫‪‬‬
‫قرن چهارم هجری به شمار میرود و اولین سرآینده شهنامه و‬
‫هزار بیت شهنامه را دقیقی به نظم در آورد‪ .‬دقیقی توسط‬
‫هجری کشته شد و کار ناتمامش را‬ ‫غالمش در سال‬
‫فردوسی به پایان رساند‪ .‬وی در عصر سامانیان میزیست‪.‬‬
‫مؤرخان ظهور سامانیان را در نیمۀ دوم قرن سوم هجری‬ ‫‪‬‬
‫هـ‪.‬ق)‬ ‫‪-‬‬ ‫تعیین میکنند‪( .‬‬
‫حکیم ابوالمجد مجدود بن آدم سنایی از شاعران بزرگ قرن‬ ‫‪‬‬
‫ششم که ابتداء به دربار غزنویان راه یافت‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ش» وفات یافت‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ق‪/‬‬ ‫سنایی در سال«‬
‫‪1‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬
‫ادبیات دری صنف دهم‬
‫هـ‪.‬ق‬ ‫شیخ فرید الدین محمد عطار در نیشاپور در سال‬ ‫‪‬‬
‫تولد یافت وی دارو فروش بود ‪.‬‬
‫اشعار عطار را در حدود صد هزار بیت دانسته اند و اشعار‬ ‫‪‬‬
‫عرفانی و تصوفی میسرود‪.‬‬
‫آثار عطار دیوان قصاید و غزلیات ‪ ،‬مصیبت نامه الهی نامه‬ ‫‪‬‬
‫خسرو نامه ‪ ،‬پند نامه اسرار نامه جواهر نامه و اثر منثور‬
‫تذکره االولیا می باشد‪.‬‬
‫حکیم جمال الدین بن یوسف نظامی گنجوی از نام آوران‬ ‫‪‬‬
‫ادبیات و شعر زبان دری در قرن ششم هـ‪ .‬ق به شمار میرود‬
‫در شهر گنجه آذربایجان تولد شد‪.‬‬
‫بزرگترین اثر نظامی خمسه(مخزن االسرار ‪ ،‬لیلی و مجنون ‪،‬‬ ‫‪‬‬
‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬ ‫خسرو و شیرین هفت پیکر یا بهرام نامه و اسکندر نامه)‬
‫حاوی بیست و هشت هزار بیت میباشد‪.‬‬
‫نظامی در شیوه داستان سرایی استاد و پیشرو دیگران بود و‬ ‫‪‬‬
‫هنر های معماری‪ ،‬موسیقی و رسامی را فرا گرفت‪.‬‬
‫آموزش از دو طریق صورت میگیرد رسمی( در موسسات‬ ‫‪‬‬
‫تحصیلی ) و غیر رسمی( در خانه ‪ ،‬مجله ‪ ،‬روزنامه و غیره)‪.‬‬
‫مطالعه دو نوع است (جدی و تفریحی)‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بدیع در لغت به معنای نو آورده شده ‪ ،‬تازه زیبا و اراسته می‬ ‫‪‬‬
‫باشد و در اصطالح عبارت از آرایش سخن فصیح و بلیغ خواه‬
‫که نثر باشد و یا نظم‪.‬‬
‫نخستین کسی که به زیبایی صنایع لفظی و معنوی توجه کرد‬ ‫‪‬‬
‫هـ‪ .‬ق‬ ‫عبداهلل بن المعتر است ‪ .‬عبداهلل بن المعتز درسال‬
‫کتاب البدیع را نوشت‪.‬‬
‫کتاب های که در زمینه علم بدیع نوشته شده است عبارت از‪:‬‬ ‫‪‬‬
‫«ترجمان البالغه» محمد بن عمر رادویانی «حدایق السحر فی‬
‫دقایق الشعر»رشید الدین محمد وطواط «المعجم فی المعاییر‬
‫االشعار العجم»شمس قیس رازی‪.‬‬
‫صنایع بدیعی بدو نوع (لفظی و معنوی) اند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫صنایع لفظی آنست که زینت و زیبایی سخن وابسته به الفاظ‬ ‫‪‬‬
‫باشد شامل سجع و جناس میباشد‪.‬‬
‫سجع در لغت آواز فاخته وکبوتر را میگویند و در اصطالح‬ ‫‪‬‬
‫علم بدیع آوردن دوکلمۀ هماهنگ است در پایان فقره ها‪ ،‬که‬
‫با هم متوافق باشند‪.‬‬
‫سجع بر سه قسم است ‪ :‬متوازی ‪ ،‬مطرف و متوازن‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫سجع متوازی آنست که از نظر وزن و حرف اخر«روی»‬ ‫‪‬‬
‫یکسان باشد مانند جمال و کمال قربت و نعمت ‪.‬‬
‫سجع مطرف آنست که در آن الفاظ روی هم متفق باشند ولی‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫حرف آخرمختلف باشد مانند خال و خیال ‪.‬‬
 ‫خالصه زبان و ادبیات دری‬

‫موالنا نورالدین عبدالرحمن جامی فرزند نظام الدین احمد بن‬ ‫‪‬‬ ‫آثار سنایی حدیقه الحقیقه ‪ ،‬سیرالعباد الی المعاد ‪ ،‬کارنامه‬ ‫‪‬‬
‫هـ‪ .‬ق در شهر جام هرات‬ ‫شمس الدین محمد در سال‬ ‫بلخ ‪ ،‬مثنوی ‪ ،‬عقل نامه ‪ ،‬عشق نامه ‪.‬‬
‫باستان چشم به جهان گشود‪.‬‬ ‫زوجه شاهرخ میرزا ملکه گوهر شادبیگم دختر غیاث الدین‬ ‫‪‬‬
‫بهارستان اثریست که به پیروی از گلستان سعدی در سال‬ ‫‪‬‬ ‫ترخان بود‪.‬‬
‫م نگاشته شده است‪.‬‬ ‫امیر تیمور گورکان سه بار بر خراسان و فارس هجوم آورد‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫بهارستان درهشت روضه ‪ ،‬مقدمه و خاتمه ترتیب گردیده است‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫شاهزاده بایسنقر خود خطاط چیره دست بود‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫آثار منظوم جامی هفت اورنگ (سلسلۀ الذهب ‪ ،‬سالمان و‬ ‫‪‬‬ ‫به دستور گوهر شاد بیگم چهار عمارت آباد گردید که عبارت‬ ‫‪‬‬
‫ابسال ‪ ،‬تحفۀ الحرار ‪ ،‬سبحۀ االمرار‪ ،‬یوسف زلیخا ‪ ،‬لیلی و‬ ‫از ‪ :‬مسجد جامع هرات ‪ ,‬خانقاه هرات ‪ ,‬مدرسۀ هرات ومسجد‬
‫مجنون و خرد نامۀ سکندری) میباشد‪.‬‬ ‫جامع مشهد آباد است‪.‬‬
‫آثار منثور نقدالنصوص ‪ ،‬نفحات االنس ‪ ،‬لوایح و لوامح ‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫حسین بایقراء و نوایی به دو زبان دری و ترکی مسلط بودند‪.‬‬ ‫‪‬‬
‫شواهدالنبوه ‪ ،‬اشعه المعات و بهارستان ‪ ،‬رساله دراخالق‬ ‫سید علی بن هارون بن ابوالقاسم معروف به قاسم انوار‬ ‫‪‬‬
‫صوفیان ‪ ،‬رساله موسیقی ‪ ،‬مناسک حج ‪ ،‬رساله تهلیلیه در‬ ‫هـ‪ .‬ق در هرات وفات کرد‬ ‫(شاعر قرن نهم هجری) درسال‬
‫علم دین ‪ ،‬فوایدالضیاییه معروف به شرح جامی است‪.‬‬ ‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬ ‫‪ ،‬آثارش انیس العارفین و مقامات العارفین میباشد‪.‬‬
‫هشتم مارچ روز جهانی زن است‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫در این عصر بابا فغانی که در شیرازشغل چاقوسازی داشت به‬ ‫‪‬‬
‫دسامبر‬ ‫کنوانسیون رفع کلیه تبعیضات علیه زنان در‬ ‫‪‬‬ ‫سکاکی تخلص مینمود زنده گی میکرد‪.‬‬
‫م الزم‬ ‫میالدی به تصویب رسیده و در سوم سپتامبر‬ ‫هـ‪ .‬ق برسریرسلطنت هرات تکیه زد‪.‬‬ ‫حسین بایقراء درسال‬ ‫‪‬‬
‫األجرا شد‪.‬‬ ‫سلطان حسین بایقراء بعد از سی و نه سال سلطنت در سال‬ ‫‪‬‬
‫دولت به کنوانسیون رفع تبعیض‬ ‫م در حدود‬ ‫تا سال‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ق چشم از جهان پوشید‪.‬‬
‫علیه زنان پیوستند‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ق چشم ازجهان پوشید‪.‬‬ ‫سلطان حسین بایقراء درسال‬ ‫‪‬‬
‫هفت کشور کنوانسیون رفع تبعیض علیه زنان را امضاء نموده اند‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ق‪.‬‬ ‫عرفی شیرازی (شاعر قرن دهم هجری) در سال‬ ‫‪‬‬
‫موالنا جالل الدین محمد بلخی فرزند سلطان العلما بهاوالدین‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ق‪ .‬در الهور وفات کرد‪.‬‬ ‫در شیراز بدنیا آمد ودر سال‬
‫هجری در‬ ‫محمد بن حسین خطیبی بکری بوده و در سال‬ ‫عرفی مثنوی های مخزن االسرار و خسرو و شیرین نظامی را‬ ‫‪‬‬
‫بلخ تولد یافت‪.‬‬ ‫استقبال کرده است‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ق با خانواده اش از بلخ مهاجر شد و‬ ‫موالنا در سال‬ ‫‪‬‬ ‫شعرای این دوره در غزل از حافظ ‪ ،‬سعدی و موالنا ‪ ،‬در‬ ‫‪‬‬
‫وی نخست به هرات سپس به نیشاپور و از آنجا به مکه رفت و‬ ‫قصیده از رودکی ‪ ،‬فرخی ‪ ،‬ظهیرالدین فارابی و انوری و در‬
‫باالخره از طرف سلطان عالوالدین کیقباد دوازدهمین پادشاه‬ ‫مثنوی به شیوه فردوسی ‪ ،‬نظامی ‪ ،‬امیرخسرو دهلوی و‬
‫سلجوقی به قونیه دعوت شد‪.‬‬ ‫مووالنا جالل الدین محمد بلخی طبع آزمایی میکردند‪.‬‬
‫مثنوی معنوی متضمن بیست و هفت هزار بیت و دارای شش‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ش) در شهر سبز سمرقند‬ ‫م(‬ ‫تیمور در سال‬ ‫‪‬‬
‫دفتر بوده و کاملترین دیوان تصوف است‪.‬‬ ‫هـ ش) خوارزم ‪،‬‬ ‫م(‬ ‫چشم به جهان کشود‪ .‬در سال‬
‫وی آموزش را نزد پدر و بعد از وفات پدر نزد سید برهان‬ ‫‪‬‬ ‫دشت قپچاق ‪ ،‬ماوراءالنهر‪ ،‬و کاشغر را بدست آورد‪.‬‬
‫الدین محقق ترمذی نه سال ارشاد گرفت‪.‬‬ ‫هـ ش) توسط تیمورگورکانی آل کرت به‬ ‫م(‬ ‫در سال‬ ‫‪‬‬
‫هـ‪ .‬ق به سراغ موالنا آمد و او را‬ ‫شمس تبریزی در حدود‬ ‫‪‬‬ ‫سقوط مواجه شد‪.‬‬
‫شیفتۀ خود ساخت‪.‬‬ ‫امیر علی شیر نوایی در هرات بدنیا آمده است نام پدرش‬ ‫‪‬‬
‫هـ‪ .‬ق در قونیه وفات نمود‪.‬‬ ‫موالنا در سال‬ ‫‪‬‬ ‫نظام الدین کچکینه بهادر در دستگاه سلطنت تیموریان مقام‬
‫هجری‬ ‫والدت ابوالفضل محمد بن حسین بیهقی در سال‬ ‫‪‬‬ ‫خوبی داشت و وی بیشتر از سی اثر منثور و منظوم به زبان‬
‫در حارث آباد بیهقی اتفاق افتاد‪.‬‬ ‫های دری‪ ،‬ترکی و ازبکی دارد‪.‬‬
‫وی بعد از کسب تحصیل به دیوان رسایل سلطان محمود‬ ‫‪‬‬ ‫شعرای معروف قرن نهم ‪ :‬نوایی ‪ ،‬جامی ‪ ،‬عارفی هروی ‪،‬‬
‫غزنوی راه جست و زیر دست ابو مشکان به کار پرداخت‪ .‬آثار‬ ‫هاللی چغتایی و مالحسین واعظ کاشفی ‪.‬‬
‫ابوالفضل بیهقی عبارت ازتاریخ بیهقی و زینه الکتاب ‪.‬‬ ‫شعرای معروف قرن دهم ‪ :‬فیضی دکنی ‪ ،‬عرفی شیرازی ‪،‬‬
‫هجری در غزنین وفات یافت ‪.‬‬ ‫بیهقی در سال‬ ‫‪‬‬ ‫کلیم کاشانی و ناصر علی سرهندی‪.‬‬
‫‪2‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬
 ‫خالصه زبان و ادبیات دری‬

‫ناصر خسرو یکی از شاعران و نویسنده گان قرن پنجم‬ ‫‪‬‬ ‫دوران پادشاهی سومین پادشاهی سامانی نصر بن احمد‬ ‫‪‬‬
‫هجری به شمار میرود‪.‬‬ ‫) هجری است ‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫سامانی (‬
‫عراقی از غزلسرایان و عارفان قرن هفتم بود و مجموع اشعار‬ ‫‪‬‬ ‫نصر بن احمد سامانی سومین پادشاه سامانی بود و هشت‬ ‫‪‬‬
‫بیت میرسد‪.‬‬ ‫عراقی به‬ ‫ساله بودکه از پدر بازماند‪.‬‬
‫بعضی مورخین لقمان حکیم را پسر کاکای حضرت ابراهیم‬ ‫‪‬‬ ‫هجری‬ ‫موزیم ملی افغانستان برای اولین بار در سال‬ ‫‪‬‬
‫میدانند ودر قرآنکریم بارها تکرار شده است‪.‬‬ ‫خورشیدی در منطقۀ باغ باالی کابل برای نگهداری آثار‬
‫در افغانستان ده قرن قبل از میالد تمدن با شکوه با روشهای‬ ‫‪‬‬ ‫تاریخی تأسیس شد ودرآن زمان بنام عجایب خانه یاد میشد‪.‬‬
‫اجتماعی و اقتصادی وجود داشت‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫در تاریخ مطبوعات افغانستان سه دورۀ میان سالهای‬ ‫‪‬‬

‫نام های بلخ باستان ‪ :‬ام البالد(مادر شهرها) ‪ ،‬قبه االسالم ‪،‬‬ ‫(دورۀ امانیه) ازدوره های درخشان انتشار نشریه های آزاد بود‪.‬‬
‫بلخ بامی و شهر اساطیر و پیشدادیان است ‪.‬‬ ‫هجری خورشیدی موزیم ملی از باغ‬ ‫عقرب سال‬ ‫در‬ ‫‪‬‬

‫بلخ برای بیش از هزار سال محلی برای تبادالت بازرگانی و‬ ‫‪‬‬ ‫باال به ارگ کابل منتقل شد و به شکل رسمی توسط امان اهلل‬
‫هنری بود‪.‬‬ ‫خان افتتاح گردید و شعبه حفریات زیر نظر وزارت معارف‬

‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬

‫اساس گذار بلخ یما و یا جمشید بوده و زردشت در بلخ متولد‬ ‫‪‬‬ ‫فعالیت میکرد‪.‬‬
‫شده است‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش قرآنکریم به خط کوفی در شهر غلغله‬ ‫در سالهای‬ ‫‪‬‬

‫آریانای کهن در محور شهر باستانی بلخ مدنیت درخشان‬ ‫‪‬‬ ‫کشف شد که فعالً در موزیم ملی موجود است‪.‬‬
‫ساله را داشت‪.‬‬ ‫آثار تاریخی را موزیم هرات در خود جای داده‬ ‫بیش از‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪ .‬ق به‬ ‫م یا‬ ‫اولین حملۀ مسلمانان به بلخ در سال‬ ‫‪‬‬ ‫بود‪( .‬بیشترین آثار)‬
‫سرگرده گی احنف بن قیس صورت گرفت‪.‬‬ ‫آثار تاریخی را در‬ ‫عمراخان مسعودی توانست بیشتر از‬ ‫‪‬‬

‫بلخ در سال ( هـ‪ .‬ق) دوباره به تصرف مسلمانان در آمد‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫دوران جنگ های تاریخی به جاهای امن منتقل کند‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ق‪ .‬است‪.‬‬ ‫قتیبه بن مسلم متوفای‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ش جایزۀ شهزاده‬ ‫عمراخان مسعودی در سال‬ ‫‪‬‬

‫در دورۀ اعراب بلخ با هرات ‪ ،‬نیشاپور و مرو یکی از رکن‬ ‫‪‬‬ ‫کالوس هالند را دریافت کرد‪.‬‬
‫خراسان بود‪.‬‬ ‫خورشیدی نزدیک به‬ ‫موزیم ملی افغانستان تا سال‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪ .‬ق اسد بن عبداهلل قسری پایتخت خراسان را‬ ‫در سال‬ ‫‪‬‬ ‫هزار اثر تاریخی را در خود جای داده بود‪.‬‬
‫از مرو به بلخ انتقال داد‪.‬‬ ‫موزیم ملی در زمان ظاهر شاه عضویت یونسکو و در زمان‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪ .‬ق سلجوقیان تصرف کردند‪.‬‬ ‫بلخ را در سال‬ ‫‪‬‬ ‫داوود خان به یک گنجینه مبدل شده بود‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ق تا اندازه یی شکوه گذشته را‬ ‫بلخ در دورۀ تیموریان‬ ‫‪‬‬ ‫هزاراثرقرار دارد‪.‬‬ ‫درساختمان موزیم ملی نزدیک به‬ ‫‪‬‬

‫باز یافت‪.‬‬ ‫هزار دالر در سال‬ ‫کار بازسازی موزیم ملی با هزینۀ‬ ‫‪‬‬

‫کیلومتری شمال آن رو به‬ ‫بلخ پس از بنای مزارشریف در‬ ‫‪‬‬ ‫آغاز شد‪.‬‬
‫انحطاط گذاشت‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش در خانواده یی که اهل‬ ‫پروین اعتصامی در سال‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪ .‬ش مطابق‬ ‫پروژۀ بازسازی شهر کوچک بلخ در سال‬ ‫‪‬‬ ‫علم و ادب بودند در ایران متولد شد پدرش یوسف اعتصام‬
‫م شروع شد‪.‬‬ ‫الملک و جدش میرزا ابراهیم خان مستوفی است‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ق توسط حاکم بلخ میر‬ ‫مسجد خواجه پارسا در سال‬ ‫‪‬‬ ‫پروین در سن سیزده سالگی به سرودن شعر پرداخت‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫فرید ارغون ساخته شد‪.‬‬ ‫پروین عالوه بر زبان مادریش به سه زبان ترکی ‪ ،‬عربی و‬ ‫‪‬‬

‫م ساخته شد‪.‬‬ ‫مدرسۀ سبحانقلی خان حاکم بلخ در قرن‬ ‫‪‬‬ ‫فرانسوی نیز تسلط کامل داشت‪.‬‬
‫اتاق داشت‪.‬‬ ‫مدرسۀ سبحانقلی خان مانند مدارس بخارا‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ش با پسر کاکایش ازدواج کرد‪.‬‬ ‫پروین در سال‬ ‫‪‬‬

‫شاه عبداهلل یمگی بدخشی فرزند محمد سید خان در سال‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ش به‬ ‫نخستین دفتر شعر پروین اعتصامی در سال‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪ .‬ش در جرم بدخشان چشم به جهان کشود‪.‬‬ ‫همت برادرش انتشار یافت‪.‬‬
‫یمگی بدخشی تعلیمات نخست را تا صنف چهارم در مکتب‬ ‫‪‬‬ ‫هـ‪ .‬ش به بیماری حصبه (محرقه) مبتال‬ ‫پروین در سال‬ ‫‪‬‬

‫رشدیۀ زادگاهش فرا گرفت‪.‬‬ ‫سالگی وفات یافت و در شهر قم به خاک‬ ‫شده در سن‬
‫هـ‪ .‬ش به حیث خزانه‬ ‫یمگی بدخشی بار نخست در سال‬ ‫‪‬‬ ‫سپرده شد‪.‬‬
‫‪3‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬
 ‫خالصه زبان و ادبیات دری‬

‫از فارس باستان سنگنوشته هایی از سده های ششم و پنجم‬ ‫‪‬‬ ‫دار جرم ‪ ،‬کارمند گمرک در زیباک و تالقان بکار گماشته شد‪.‬‬
‫میالدی در دست است‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش در ریاست تنظیمیۀ‬ ‫یمگی بدخشی در سال‬ ‫‪‬‬
‫سال‬ ‫تاریخ حماسه های هومر‪ ،‬الیاد و ادیسه شاید تا‬ ‫‪‬‬ ‫والیت قطغن و بدخشان به کتابت گماشته شد‪.‬‬
‫قبل از میالد برسد‪.‬‬ ‫خورشیدی‬ ‫صدراعظم کشور یمگی بدخشی را در سال‬ ‫‪‬‬
‫شاخۀ آلمانی هند و اروپایی به سه بخش خاوری‪ ،‬شمالی و‬ ‫‪‬‬ ‫به کابل فرا خواند‪.‬‬
‫باختری تقسیم میشود و شامل زبان های آلمانی‪ ،‬دنمارکی‪،‬‬ ‫هـ‪ .‬ش در صدارت عظمی وظیفۀ‬ ‫یمگی بدخشی تا سال‬ ‫‪‬‬
‫نارویژی‪ ،‬سویدنی وآیسلندی است‪.‬‬ ‫مدیریت را به عهده داشت‪.‬‬
‫سه شاخۀ زبانهای هند و اروپایی‪ :‬ارمنی یونانی البانی‬ ‫سالگی وفات یافت‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش درسن‬ ‫یمگی بدخشی درسال‬ ‫‪‬‬

‫دستۀ زبانهای بالت و سالوی بدو دستۀ فرعی جدا میشود‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫یمگی بدخشی نخستین اثر خود (ارمغان بدخشان) را در‬ ‫‪‬‬

‫(بالتی و سالوی) که زبان های لیتوایی و لتوی اساس بالتی و‬ ‫هـ‪ .‬ش نگاشته است‪.‬‬ ‫سال‬
‫زبان های روسی ‪ ،‬اوکراینی چک ‪ ،‬سلواک ‪ ،‬کروتی و بلغاری‬ ‫ارمغان بدخشان (اثر یمگی بدخشی) در سه جلد به نشر رسید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫اساس سالوی را تشکیل میدهد‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش به تیراژ‬ ‫اولین اثر یمگی ارمغان بدخشان در سال‬ ‫‪‬‬

‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬

‫خانوادۀ زبانهای سامی و حامی به دو دسته تقسیم می شود ‪:‬‬ ‫‪‬‬ ‫نسخه در مطبعۀ کابل به چاپ رسید‪.‬‬
‫سامی (زبان های اکدی ‪ ،‬کنعانی ‪ ،‬فنیقی ‪ ،‬آرامی ‪ ،‬سریانی‪,‬‬ ‫فرهنگ علما و فقهای افغانستان (اثر یمگی بدخشی)‬ ‫‪‬‬

‫عربی ‪ ,‬عبری و حبشی) و حامی(زبان های قبطی ‪ ,‬مصری ‪,‬‬ ‫تن از رجال نامور و دانشمند است‪( .‬از امام ابو‬ ‫شناسنامۀ‬
‫نوشته های هیروگلیفی ‪ ,‬لیبیایی و بربری) میباشد‪.‬‬ ‫حنیفه تا سدۀ هفتم هجری) ‪.‬‬
‫خانواده اورالی و فینواوگریک شامل زبان های فنالندی‪ ,‬الپنی‬ ‫‪‬‬ ‫قامو س زبانهای آریایی افغانستان (اثر شاه عبداهلل) از طرف‬ ‫‪‬‬

‫‪ ,‬مجاری ‪ ,‬استونی و زبان های شوروی سابق است‪.‬‬ ‫هـ‪ .‬ش با افزایش واژه های پشتو در‬ ‫پشتو تولنه در سال‬
‫خانواده آلتایی یا تورانی شامل سه شاخه است شاخه‬ ‫‪‬‬ ‫کابل به چاپ رسیده است‪.‬‬
‫ترکی(زبان های ترکی ‪ ,‬اوزبیکی ‪ ,‬قزاقی و قرغزی)‪ ,‬شاخه‬ ‫جلد دوم قاموس زبانهای آریایی افغانستان در شرح واژه گان‬ ‫‪‬‬

‫تونگوز( زبان های مانچوع ‪ ،‬ایقینکی و گولدی)‪ ,‬شاخه‬ ‫شغنی ‪ ،‬پراچی و پشه یی میباشد‪.‬‬
‫منگولیایی(زبان های چینی و شوروی سابق)‪.‬‬ ‫فاصلۀ درۀ یمگان (از سرچشمۀ دریای کوکچه الی شهرک‬ ‫‪‬‬

‫خانواده چینی و تبتی شامل زبان های چینی ‪ ,‬تبتی ‪ ,‬برمایی‬ ‫‪‬‬ ‫کیلومتر است‪.‬‬ ‫جرم بدخشان)‬
‫و سیامی می باشد‪.‬‬ ‫عوامل اعتیاد به مواد مخدر در عموم بدو نوع میباشد‪:‬‬ ‫‪‬‬

‫خانواده زبان های افریقایی شامل زبان های سومالیایی ‪ ,‬گینه‬ ‫‪‬‬ ‫اجتماعی ( عامل) و فردی ( عامل)‬
‫یی و بانتو میباشد‪.‬‬ ‫فشار های روانی ‪ ،‬عقده ها ‪ ،‬احساس خود کم بینی و‬ ‫‪‬‬

‫خانواده زبانهای اقیانوسیه شامل زبان های اندونیزی ‪ ,‬پلنزی‬ ‫‪‬‬ ‫فیصد عامل اساسی روی آوردن به‬ ‫محرومیت ها در حدود‬
‫و ماله میباشد‪.‬‬ ‫مواد مخدر میباشد‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ش‬ ‫تا‬ ‫دوران زمامداری عبدالرحمان خان ازسال‬ ‫‪‬‬ ‫م توسط دانشمند انگلیسی کشف شد‪.‬‬ ‫هیرویین در سال‬ ‫‪‬‬

‫بود‪.‬‬ ‫تخمین کرده اند‪.‬‬ ‫شمار زبان های جهان را به بیش از‬ ‫‪‬‬

‫هـ‪.‬‬ ‫غالم محی الدین انیس فرزند غالم نقشبنددر سال‬ ‫‪‬‬ ‫خانوادۀ بزرگ زبانها در جهان موجود است(هند و اروپایی‪,‬‬ ‫‪‬‬

‫ش به هرات برگشت‪.‬‬ ‫سامی و حامی‪ ,‬اورالی و فینواوگریک‪ ,‬آلتایی یا تورانی‪ ,‬چینی‬

‫اولین قانون مطبوعات آزاد در دورۀ امان اهلل خان در سال‬ ‫‪‬‬ ‫و تبتی ‪ ,‬افریقایی و اقیانوسیه)‪.‬‬
‫هـ‪ .‬ش نافذ گردید‪.‬‬ ‫زبان یونانی در نسخه هایی از سدۀ هفتم چهره نما می شود‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫ثور‬ ‫جریدۀ انیس برای نخستین بار به تاریخ‬ ‫‪‬‬ ‫تشابه دستوری زبانهای هند و اروپایی را نخستین بار در سال‬ ‫‪‬‬

‫صفحه به نشرات آغاز کرد‪.‬‬ ‫خورشیدی در شهر کابل در‬ ‫م گرامر مقایسوی به اثبات رسانید‪.‬‬
‫خورشیدی دوباره به فعالیت آغاز نمود‪.‬‬ ‫نشریۀ انیس در سال‬ ‫‪‬‬ ‫ق‪ .‬م‬ ‫اوستا کتاب مقدس زردشتی در حدود سالهای‬ ‫‪‬‬

‫غالم محی الدین انیس در زمان نادر شاه فوت کرد و بعد از او‬ ‫‪‬‬ ‫نوشته شده است‪.‬‬
‫سرور جویا ‪ ,‬عبدالرشید لطیفی ‪ ,‬محمد عثمان صدیقی ‪,‬‬ ‫بنگالی ‪ ،‬مراتی و هندی از جمله زبان پساینده گان سانسکریت به‬ ‫‪‬‬

‫محمد هاشم میوندوال مسوولیت روزنامه را به عهده گرفتند‪.‬‬ ‫شمار میرود‪.‬‬

‫‪4‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬

 ‫خالصه زبان و ادبیات دری‬

‫م عصر فلم صدا دار آغاز شد‪.‬‬ ‫از اواخر دهۀ‬ ‫‪‬‬ ‫آثار وی ندای طلبه( یک رمان اجتماعی بوده به تشویق‬ ‫‪‬‬
‫م با اختراع فلم رنگه سینمای رنگه به‬ ‫از اواخر سال‬ ‫‪‬‬ ‫شجاع الوله در هرات چاپ شد) و بحران و نجات ( در مورد‬
‫میان آمد‪.‬‬ ‫وقایع اخیر دوره امانیه و حبیب اهلل کلکانی بحث کرده است)‪.‬‬
‫حکیم ابوالفتح عمر بن ابراهیم خیام نیشاپوری از دانشمندان‬ ‫‪‬‬ ‫) سه دوره مطبوعات رونق نموده بود‪.‬‬ ‫‪-‬‬ ‫دوره امانیه (‬ ‫‪‬‬
‫و ریاضی دانان و شاعران بزرگ اواخر قرن پنجم و اوایل قرن‬ ‫کیلومتری قراردارد‪.‬‬ ‫ولسوالی اندردرجنوب غزنی به فاصلۀ‬ ‫‪‬‬
‫ششم میباشد و ششصدوشش هزار رباعی را به عمر خیام‬ ‫معزی (امیر الشعراء ابو عبداهلل محمد بن عبدالملک) از‬ ‫‪‬‬
‫نسبت میدهند‪.‬‬ ‫شاعران بزرگ قرن پنجم در دورۀ سلجوقی بود و لقب امیر را‬
‫رباعی عبارت از قالب شعری است که دارای چهار مصرع بوده‬ ‫‪‬‬ ‫ملک شاه برای وی داده است و اشعار وی شامل قصاید و‬
‫مصراع اول ‪ ,‬دوم و چهارم آن دارا ی قافیه واحد باشد‪.‬‬ ‫غزلیات است‪.‬‬
‫ابوسعید ابوالخیر از نخستین سخنگویان متصوف قرن چهارم‬ ‫‪‬‬ ‫متر میرسد‪.‬‬ ‫بلندی درخت کافور به‬ ‫‪‬‬
‫هجری خراسان بود که رباعیاتش را وسیلۀ بیان مطالب‬ ‫وکتور هوگو فرزند سوم جوزف لیوپولدریگزبرت هوگو بوده و‬ ‫‪‬‬
‫فلسفی و عرفانی کرد‪.‬‬ ‫م در فرانسه چشم به جهان گشود‪ .‬ویکتور‬ ‫در سال‬
‫بابر نامه به زبان ترکی جغتانی نوشته شده و بنام توزوک و‬ ‫‪‬‬
‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬ ‫ساله گی به سرودن شعر آغاز نمود‪.‬‬ ‫هوگو در‬
‫واقعه نامه هم یاد میشود و توسط عبدالرحیم خانخانان فرزند‬ ‫م به بعد دنبال قانون را رها کرد‪.‬‬ ‫هوگو از‬ ‫‪‬‬
‫بیرام خان به زبان دری ترجمه گردید و به زبان های مختلف‬ ‫م مادر ویکتور هوگو مٌرد و با یکی از دوستان‬ ‫در سال‬ ‫‪‬‬
‫در کشور های ترکیه ‪ ,‬انگلستان ‪ ,‬آلمان ‪ ,‬فرانسه ‪ ,‬هندوستان‬ ‫دوران کودکی خود ارزدواج نمود‪.‬‬
‫و جاپان چاپ شده است ‪.‬‬ ‫م اولین ناول خود هانس آیلندرا نوشت‪.‬‬ ‫ویکتور هوگودرسال‬ ‫‪‬‬

‫هجری در سن‬ ‫ظهیرالدین محمد بابرشاه در سال‬ ‫‪‬‬ ‫م چاپ شد‪.‬‬ ‫اولین ناول ویکتور هوگو (هانس آیلند) در سال‬ ‫‪‬‬

‫سالگی در فرغانه به جای پدر به تخت نشست‪.‬‬ ‫م چهار مجموعۀ مهم انتشار داد‪.‬‬ ‫ویکتورهوگو در سال‬ ‫‪‬‬

‫قمری را در بر دارد‪.‬‬ ‫تا‬ ‫بابرنامه حوادث بین سالهای‬ ‫‪‬‬ ‫سه مجموعۀ ویکتور هوگو مخفیانه به چاپ رسید‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫میالدی دربدخشان حکومت نمود‪.‬‬ ‫تا‬ ‫بابردرسالهای‬ ‫‪‬‬ ‫م به نشر رسید‪.‬‬ ‫قسمت عمدۀ شعر های هوگو بعد از‬ ‫‪‬‬

‫م آگره ‪ ،‬دهلی و شمال هندوستان را از رود‬ ‫بابر در سال‬ ‫‪‬‬ ‫می‬ ‫ویکتور هوگو شاعر و نویسندۀ بزرگ فرانسوی در‬ ‫‪‬‬

‫سند تا بنگال تصرف کرد‪.‬‬ ‫م چشم از جهان فروبست‪.‬‬

‫هجری کابل و نواحی آنرا تصرف کرد‪.‬‬ ‫بابر در سال‬ ‫‪‬‬ ‫آثار ویکتور هوگو‪ :‬کلیسای نوتردام ‪ ,‬کارگران دریا ‪ ,‬تاریخ‬ ‫‪‬‬

‫م در آگرۀ هند وفات یافت‬ ‫بابر در سال‬ ‫‪‬‬ ‫یک جنایت ‪ ,‬مردی که میخندد و بینوایان است‪.‬‬
‫بابرنامه از کتب جامع تاریخی در سدۀ شانزدهم میالدی است‪.‬‬ ‫‪‬‬ ‫وارد فرانسه شد و ادبیات ایتالیا و‬ ‫اولین بار در اواخر قرن‬ ‫‪‬‬

‫نگارش‬ ‫هم بر تمام اروپا‬ ‫اسپانیا را در پسش گرفت تا نیمه قرن‬

‫آیین یعنی اسلوب ‪ ،‬روش و شیوه ‪ ،‬انشا به معنای آغاز کردن‪،‬‬ ‫‪‬‬ ‫حاکم شد و مخالف مکتب کالسیزم بود و نویسنده در بیان‬
‫آفریدن ‪ ،‬پدید آوردن و نگارش به معنای تحریر‪ ،‬نوشتن و‬ ‫تخیل ‪ ,‬تجسم و شیوه خود آزادی کامل داشت‪.‬‬
‫شیوه انشا است‪ .‬انشا و نگارش عامل اصلی خالقیت هاست و‬ ‫هنر های هفتگانه شامل موسیقی ‪ ،‬نقاشی ‪ ،‬ادبیات ‪ ،‬مجسمه‬ ‫‪‬‬

‫زیربنای خالقیت اعتماد به نفس است‪.‬‬ ‫سازی ‪ ،‬معماری ‪ ،‬تیاتر و سینما می گردد‪.‬‬
‫در نگارش دانستن علوم صرف ‪ ،‬نحو ‪ ،‬فصاحت وبالغت مهم‬ ‫‪‬‬ ‫سال پیش دانسته اند‪.‬‬ ‫کهن ترین مجسمه را متعلق به‬ ‫‪‬‬

‫بوده ودرانتخاب کلمه بیشتر به علم صرف توجه صورت میگیرد‪.‬‬ ‫ساله دارد‪.‬‬ ‫معماری در کشور ما تاریخ‬ ‫‪‬‬

‫انسانها همه دارای استعداد اند که استعداد دو نوع است که‬ ‫‪‬‬ ‫قدامت نقاشی در بین انسانها شش برابر قدامت استفاده از‬ ‫‪‬‬

‫عبارت از استعداد ذاتی و کسبی است ‪.‬‬ ‫زبان نوشتاری است‪.‬‬

‫بهترین وقت برای نوشتن بعد از استراحت و محل مناسب‬ ‫‪‬‬ ‫ق‪ .‬م است‪.‬‬ ‫کهن ترین نقاشی های شناخته شده مربوط به‬ ‫‪‬‬

‫جایی که اصوات اذیت کننده به گوش نرسد‪.‬‬ ‫تیاتر از نظر ظاهر و شیوه های اجرایی تغییرات فراوانی در‬ ‫‪‬‬

‫نگارش هر مطلب از اول الی پایان دارای سه مراحل متمایز و‬ ‫‪‬‬ ‫سالۀ خود داشته است‪.‬‬ ‫طول تاریخ‬
‫باهم مرتبط دارد که عبارت از‪:‬‬ ‫م سینما از ابتدای پیدایش یک هنر نبود‪.‬‬ ‫در سال‬ ‫‪‬‬

‫مرحله ایجاد فکر ‪ :‬چیزی که میخواهیم بنویسیم در ذهن‬ ‫در سالهای جنگ جهانی اول سینما را هنر هفتم نامیدند‪.‬‬ ‫‪‬‬

‫‪5‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬


‫در انتخاب تعبیرمناسب ‪ ،‬چند شرط را باید رعایت کرد‪:‬‬
‫نوع نوشته ‪ ،‬مخاطب ‪ ،‬مقصودی که در نظر است‬
‫درنوشته های علمی ‪ ،‬واژ ه ها و تعبیرات به معنای حقیقی‬
‫خود به کار می روند ؛ اما در نوشته های خیال انگیز ‪ ،‬از جمله‬
‫شعر و داستان ‪ ،‬گاهی به حکم ضرورت ‪ ،‬تعبیرهای غیر‬
‫مستقیم ؛ مانند مجاز‪ ،‬کنایه وتمثیل را باید برتر شمرد‪.‬‬
‫باید مترادفات ‪ ،‬متضا دها ‪ ،‬نما دها ‪ ،‬ردالتعبیرها را شناخت و‬
‫هر عنصر جمله را در جای مناسب آن به کار برد‪.‬‬
‫کار برد دقیق کلمات عبارت از‪ :‬پیشوند ها و پسوندها و ریشه‬
‫های معروف را باید آموخت ‪ ،‬وقتی معنای کلمه یی در کتاب‬
‫لغت یا فرهنگ دیده میشود ‪ ،‬کلمات مترادف‪ ،‬متضاد ومشابه‬
‫آن نیز مطالعه گردد ‪ ،‬لغت هایی را که تازه در هنگام مطالعه با‬
‫آن برمی خوریم باید در کتابچه یادداشت بگیریم‪ ،‬تبدیل‬
‫نمودن نظم به نثر و بر عکس آن این روش ذخیرۀ لغت را زیاد‬
‫میسازد‪.‬‬
‫در هر زبانی ‪ ،‬الفاظی هست که داللت به نمادی(سمبول) دارد‬
‫؛ مانند ‪ :‬کبوتر (صلح) ‪ ،‬باز(جنگ)‪ ،‬نرگس(خود شیفته گی‪،‬‬
‫شوخ چشمی) ‪ ،‬مورچه(سخت کوشی)‪ ،‬یخ (سردی و سکوت)‬
‫خارا(سختی)‪.‬‬
‫گاهی به جای نام بردن از چیزی‪ ،‬عنوانی به کار میبرند که‬
‫صفت شاخص آن چیز است و ردالتعبیرخوانده می شود؛ مثل‪:‬‬
‫(شاه ستار هگان)خورشید ‪ ( ،‬عروس آسمان)ماه ‪(،‬دبیر فلک)‬
‫عطارد ‪( ،‬مهتر عالم )حضرت رسول اکرم (ص)‪.‬‬
‫فعل هایی که با ا شروع میشوند؛ هرگاه با جزء پیشین «ب»‬
‫و «ن» همراه شود حرف الف به «ی» تبدیل میشود‪.‬‬
‫فعل هایی که با آ) شروع میشوند ؛ هرگاه با جزء پیشین «ب»‬
‫و «ن» همراه شود عالمت مد به «ی» تبدیل میشود‪.‬‬
‫رعایت نشانه گذاری در نگارش ‪ :‬برای اینکه هر نوشته‪ ،‬منظور‬
‫نویسندۀ آن را کامل و دقیق نشان دهد‪ ،‬عالمت های خاص را‬
‫در آن بکار میبریم‪.‬‬
‫فواید نشانه گذاری ‪ :‬مطالب و هدفهای نویسنده را به خوبی‬
‫روشن میسازد ‪ ،‬لحن سخن و بسیاری ازعواطف تند و مالیم‬
‫نویسنده را به خواننده منتقل میسازد ‪ ،‬به خواننده کمک‬
‫میکند تا نوشته را درست تر وآسانتر بخواند و در نتیجه‬
‫منظور نویسنده را بهتر درک کند‪.‬‬
‫نقطه ‪ :‬در پایان جمله های امری و خبری به کار میرود و هر‬
‫گاه که حرف اول کلمه یا اسمی به صورت اختصاری بیاید‪.‬‬
‫سؤالیه (؟)‪ :‬این عالمت در آخر جمله های پرسشی می آید‪.‬‬
‫عالمت تعجب(!)‪ :‬در آخر جملۀ تعجبی می آید و بعد از‬
‫اصوات و گاهی بعد از منادا قرار میگیرد‪.‬‬
‫‪6‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬
‫خالصه زبان و ادبیات دری‬
‫‪‬‬ ‫خود آن را ایجاد میکنیم ‪.‬‬
‫افکار از دو منبع سرچشمه میگیرد عبارت از‪ :‬مشاهدات و‬ ‫‪‬‬
‫تجربه های شخصی انسان و مشاهدات تجربه های دیگران‪.‬‬
‫مرحله تنظیم فکر‪ :‬نگارش زیبا و رسا آن است که موضوع آن‬
‫قبالً با درستی و مهارت در ذهن پرورش و تنظیم شده ‪،‬‬
‫صورت دلپسند ‪ ،‬منطقی و یکدست به خود گرفته باشد؛ آنگاه‬
‫‪‬‬ ‫اقدام به بیان آن گردد‬
‫مرحله تنظیم فکر به چهار فصل تقسیم میشود که عبارت از‬ ‫‪‬‬
‫‪‬‬ ‫مقدمه ‪ ،‬شروع مطلب ‪ ،‬شرح و بسط و نتیجه میباشد‪.‬‬
‫مرحله بیان فکر‪ :‬در مرحلۀ بیان فکر دو راه وجود دارد ‪ ،‬یکی‬
‫گفتار و دیگر نگارش وگفتار میان تفکر و نگارش به منزلۀ‬
‫حلقه یی است‪.‬‬
‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬ ‫ارکان نگارش ‪ :‬فن نگارش بر ارکانی استوار است ‪ ،‬که اگر یکی‬
‫از آن از نظر انداخته شود ‪ ،‬باعث نا به سامانی در نگارش‬
‫میگردد‬
‫‪‬‬ ‫فصل های که ارکان نگارش را تشکیل میدهند چهار است که‬ ‫‪‬‬
‫عبارت از‪ :‬مقدمه ‪ ،‬آغاز مطلب ‪ ،‬شرح و بسط موضوع و نتیجه‬
‫است‪.‬‬
‫مقدمه مقدمه باید مختصر و مربوط به موضوع مورد نظر بوده‬
‫‪‬‬ ‫‪ ،‬با سایر مطالب نگارش پیوند داشته باشد‪.‬‬
‫آغاز مطلب ‪ :‬برای آغاز مطلب نکات ذیل ضروری است‪:‬‬
‫عنوان جالب به موضوع بدهید ؛ مثالً ‪ :‬جنایت بشر‪ ،‬دروغ‬
‫شاخدار‪ ،‬بزرگترین راه‪...‬‬
‫‪‬‬ ‫جمله را با یک سؤال آغاز کنید ؛ مثالً ‪ :‬آیا میخواهید از عهدۀ‬
‫نگارش مطالب برآ یید؟‬
‫‪‬‬ ‫در جملۀ اول ادعای عجیب را بیاورید ؛ مثالً ‪ :‬بشر به آسمانها‬
‫پرواز میکند‪.‬‬
‫‪‬‬ ‫یک فکاهی یا حکایتی کوچک جالب و خنده آور را بیاورید‪.‬‬
‫به یک ضرب المثل یا گفتار بزرگان یا سخن معروفی اشاره کنید‪.‬‬
‫با یک بیت موضوع را آغازکنید‪.‬‬
‫شرح و بسط ‪ :‬مهمترین و اساسی ترین قسمت نگارش به‬
‫حساب میآید نکات و مفاهیم اساسی مطلب که به شرح و‬
‫بسط کافی ضرورت دارد ‪ ،‬باید توسط نویسنده ‪ ،‬موضوعات‬
‫اصلی و فرعی دسته بندی گردیده موضوعاتی که قابل شرح‬
‫اند ‪ ،‬توضیح شود ‪ .‬نویسنده بعد از توضیح مطلب با مهارت‬
‫خاص موضوعی را که گسترده است با یک ارتباط دقیق‪،‬‬
‫موضوعات را جمع بندی نموده به یک نتیجه گیری کلی از‬
‫بحث برسد‬
‫نتیجه ‪ :‬خالصۀ نگارش را باید در بر داشته باشد‪.‬‬
‫در نگارش ‪ ،‬صورت جمله ها و فقره ها باید از هر نظر متنوع باشد‪.‬‬ ‫‪‬‬
 ‫خالصه زبان و ادبیات دری‬

‫یا مطالعه با دقت هر چه بیشتر و استفاده از منابع ممکن‬ ‫ویر گول یا کامه(‪ : )،‬در پایان جمله های ناقص می آید‪ ،‬هر گاه‬
‫موضوعاتی را فراهم میکند و به نوشته آن میپردازد‪ .‬خالصه‬ ‫چند کلمه در جمله ‪ ،‬دارای نقش مشترک باشند دو تای آخر‬
‫آن که نگارش تحقیقی باید پیام یا بیان تازه داشته باشد‪،‬‬ ‫آن رابا حرف(و )هم می پیوندیم ؛ اما بقیه را باعالمت ویرگول‪.‬‬
‫مستند‪ ،‬منظم و بهره مند از ساخت منطقی بوده با زبان‬ ‫سیمیکولن(؛) ‪ :‬برای جدا کردن جمله هایی که از جهت‬
‫روشن و عاری از شاخ و برگ زاید نوشته شود‪.‬‬ ‫ساختمان و مفهوم ‪ ،‬مستقل به نظر میرسند ؛ ولی در یک‬
‫نگارش مطبوعاتی‪ :‬انواع نوشته هایی اند که در روزنامه ها‪،‬‬ ‫عبارت طوالنی ‪ ،‬از جهت بیان کلی یک مطلب ‪ ،‬به یکدیگر‬
‫مجالت و دیگر نشریات درج و عامۀ مردم از قشرها و سطوح‬ ‫پیوسته باشند و یا از یک حکم کلی پیروی کنند‪.‬‬
‫فرهنگی گوناگون‪ ،‬مخاطبان آ نها به شمارمیروند‪ .‬این نوشته‬ ‫خط فاصله(‪ : )-‬هرگاه بخشی از یک نوشته به صورت سؤال و‬
‫ها عنوا نهای متعددی دارند‪ ،‬ازجمله سر مقاله‪ ،‬خبر‪ ،‬گزارش‬ ‫جواب یا بحث و مکالمه باشد ‪ ،‬گوینده گان آن مشخص‬
‫خبری‪ ،‬تفسیر‪ ،‬مصاحبه عنوا نهای دیگر نیز ممکن است به‬ ‫نباشند ‪ ،‬برای بار نخست نام ها را مینویسند ؛ ولی پس از آن‬
‫ورزش‪ ،‬جوانان‪ ،‬زنان‪ ،‬صحت‪ ،‬خانواده و امورفرهنگی اختصاص یابد‪.‬‬ ‫‪ ،‬سخن هر کدام را بعد از خط فاصله در اول سطر مینویسند‪.‬‬
‫سر مقاله‪ :‬موضوع اصلی سرمقاله مهمترین حادثه و مسألۀ‬ ‫گیومه («») ‪ :‬هنگامی که سخنی را عیناً از کسی یا جایی نقل‬

‫انتــــــــشـارات آمــــــوزشـــــــگاه عــالــــــــی وطــن‬

‫روز است‪ .‬درسر مقاله باید یک موضوع عمده شگافته شرح و‬ ‫قول کنند و هرگاه بخواهند عنوان آثار هنری ‪ ،‬مقاله ‪ ،‬شعر یا‬
‫بسط داده شود و نباید حد اکثر بیش ازیک ستون روزنامه را‬ ‫کتاب را در جمله یی بیاورند‪.‬‬
‫اشغال کند‪.‬‬ ‫شارحه یا دو نقطۀ بیانی(‪ : ):‬هرگاه در جمله به سخن کسی یا‬
‫خبر ‪ :‬خبر باید کوتاه‪ ،‬مؤثر و حاوی همه اطالعاتی باشد که‬ ‫مطلبی از جایی اشاره شود و سپس عین آن مطلب نقل شود‪.‬‬
‫خوانند ه گان کنجکاو و جویای آن اند‪.‬‬ ‫نگارش تشریحی ‪ :‬نوشته هایی را گویند ‪ ،‬که درآن موضوعی‬
‫گزارش خبری (رپورتاژ) ‪ :‬میتواند چند ستون روزنامه را‬ ‫با موشگافی و دقت هر چه بیشتر شرح داده شده باشد این‬
‫اشغال کند زبان آن باید شیرین و دلچسپ باشد‪ .‬در آن برای‬ ‫نوع نوشته ها را به دو دستۀ عینی و ذهنی تقسیم میکنیم‪:‬‬
‫توصیف زنده ‪ ،‬فنون بالغی در حد اعتدال به کار رود‪.‬‬ ‫‪ .‬نگار شهای تشریحی عینی ‪ :‬عبارت است از نوشته هایی‬
‫مصاحبه ‪ :‬به پرسشهای مصاحبه کننده بسته گی دارد که‬ ‫که نویسنده صحنه یا موضوعی را به چشم خود دیده و سپس‬
‫پرسشهایش باید مغز دار و پر مایه باشد‪.‬‬ ‫جزء جزء آن را به روی کاغذ آورده باشد‪.‬‬
‫تقلید چیست ‪ :‬از روی کار کسی کاری را انجام دادن تقلید‬ ‫‪ .‬نگار شهای تشریحی ذهنی ‪ :‬در این نگارش ها نویسنده‬
‫است و تقلید دو نوع است یکی تقلید آگاهانه (مثبت) و دیگر‬ ‫صحنه یا موضوعی را در ذهن خویش مجسم کرده و شرح‬
‫تقلید کورکورانه(منفی)‪.‬‬ ‫جزئیات آن را داده باشد‪.‬‬
‫سبک در نگارش ‪ :‬کسی که در نگارش دارای جها نبینی است‬ ‫نگارش توصیفی یا وصفی ‪ :‬در این گونه نگارش نویسنده منظره‬
‫کوشش می نماید که با ذوق و سلیقۀ شخصی خود‪ ،‬موضوع را‬ ‫یی را که به چشم دیده است نه تنها تشریح میکند؛ بلکه‬
‫انتخاب و با کلمات و الفاظ زیبا و پسندیده با تسلسل منطقی‬ ‫زیبایی ها و یا زشتی های آن را به صورت دلپسند جلوه میدهد‪.‬‬
‫آ نرا بنویسد‪ .‬سبک طریقه و روش خاص بیان یک فرد را‬ ‫در ادبیات کالسیک زبان فارسی دری‪ ،‬نثر توصیفی بسیار‬ ‫‪‬‬
‫گویند‪ .‬سبک در نگارش انعکاس شخصیت است‪.‬‬ ‫اندک است ؛ زیرا اول اینکه نثر نسبت به شعرکمتر است ؛‬
‫چگونه دارای سبک شویم ‪ :‬آیین انشا و نگارش برای اینکه‬ ‫دوم اینکه رهایی هم هست که بیشتر جنبه تاریخی دارد‪.‬‬
‫دارای سبک شویم ‪ ،‬نخست تقلید نکنیم و نوشتۀ ما جواب‬ ‫نگارش تخیلی ‪:‬گاهی نوشته ها نه تشریحی و نه وصفی است؛‬
‫گوی احتیاجات زنده گی متغیرومتحول افراد باشد‪ ،‬افکار‬ ‫اما حالت شادی یا غم را در روح خواننده ایجاد میکند و او را‬
‫عمومی را ارتقا دهد‪ ،‬دید اجتماعی مردم را باال ببرد و افراد‬ ‫با فکر نویسنده شریک میسازد‪ .‬این نوع نوشته ها راتخیلی‬
‫جامعه را با حوادث تازۀ زمان آشنا سازد‪ .‬خود نویسنده باید‬ ‫مینامند‪ .‬از کلمه (تخیلی) نباید تصور کردکه آ نچه زادۀ خیال‬
‫وسعت اندیشه‪ ،‬قدرت تخیل‪ ،‬ابتکار و نوآوری و آشنایی با‬ ‫و اندیشه است ‪ ،‬نوشته تخیلی نامیده میشود‪ .‬مقصود ایجاد‬
‫زبان مادری داشته باشد‪ .‬واقع بین و حقیقت گرا باشد‪ .‬تنوع و‬ ‫ارتباطی است میان حوادث مختلف وصحنه های متفاوت تا‬
‫تناسب در بیان موضوعات و انتخاب کلمه ها و عبارات داشته باشد‪.‬‬ ‫حالتی راکه نویسنده انتظار دارد‪ ،‬در خواننده ایجاد کند‪.‬‬
‫نگارش تحقیقی ‪ :‬در این نگارش نویسنده در بارۀ موضوع‬
‫علمی‪ ،‬اجتماعی‪ ،‬ادبی‪ ،‬تاریخی و مانند اینها یا از راه مشاهده‬
‫‪7‬‬ ‫برای آمـاده گی کانکـور‬