Professional Documents
Culture Documents
Arapca Tercume Teknikleri
Arapca Tercume Teknikleri
* Haber mübtedadan sonra gelir. Ancak bazı durumlarda haber mübtedadan önce gelir.
1- Mübteda nekre olup haberi şibh cümle olursa;
“ في السيارة سائقArabada bir şoför vardır.” “ أمام البيت شجرةEvin önünde ağaç vardır.”
2- Haberden sonra şahıs ismi olursa: “ من أنت؟Sen kimsin?” “ كيف أنت؟Sen nasılsın?”
3-Mübteda habere dönen bir zamir olursa; “ في المدرسة ساكنهاŞehirde oturanlar vardır.”
4- Mübteda hasr kastedilince; “ ما عادل إل اللهAncak Allah adildir.”
Haber: Haber müfret olarak geldiği gibi cümle olarak ta gelebilir.
* Haber müfred isim olur. Müfred isimden maksat; sıfat, izafet, ve (cümle olmayan
terkiplerden) şibh-i izafetten ve şibh-i fiillerden oluşur.
“ الدنيا كرويةDünya yuvarlaktır. “ أحمد ولد صغيرAhmet küçük bir çocuktur.” هذا أبو علي
“Bu Ali’nin babasıdır.”
* Haber cümle olarak gelir.
1- İsim cümlesi olur. “ خالد أبوه فاضلHalid’in babası faziletlidir.”
2- Fiil cümlesi olur. “ المسلم يصدق دائماMüslüman daima doğru söyler.”
3- Şart cümlesi olur. ك َ م ْ ُ مه ي
ْ كر ْ “ الكريم إن تكرCömert kimseye ikram edersen o da sana
ikram eder.”
4- Şibh cümle olur. “ أحمد عندكAhmet yanındadır.” “ المؤمنون في الجنععةMü’minler
cennettedir.”
I-İsim cümlesinin Arapça’dan Türkçe’ye tercüme teknikleri
* Türkçe cümle yapısında Arapça isim cümlesi ile benzerlik arzeden cümle genellikle isim
kökenli, yüklemle gelen cümledir.
“ السيارة جديدةAraba yenidir.”
Özne Yüklem
2 1 1 2
Bu cümlede السيارةmübteda, onun yeni olduğunu niteleyen جديععدةise haberidir. Bu
cümleyi Türkçe’ye tercüme ederken önce mübtedayı السيارةalır, özne olarak yazarız.
Hemen peşinden gelen جديععدةkelimesini de yüklem olarak yazarız. Bu tür cümleleri
Türkçe’ye tercüme ederken cümlenin sonuna (dır, dir, tır) gibi isim kökenli, yüklemlere ek
yapma zorunluluğu vardır.
a- Mürekkep isim cümlelerinde tercüme
* Bu tür cümleleri Türkçe’ye tercüme ederken takip edilecek metod kısaca şöyle olmalıdır.
1-Önce Arapça cümlenin mübtedası alınır. 2-Sonra Arapça cümlenin en sonundaki kelimeden
mübtedaya kadar sağa doğru teker teker her öğe tercüme edilerek bitirilir.
Haberi fiil olan kompleks isim cümlelerine örnekler:
بعد ظهر اليوم إلى المدرسة جاء المدير
2 3 4 5 1
1-Müdür, 2-Bugün öğleden sonra, 3-Okul, 4- …a, 5-geldi
Bu cümlede المديرmübtedadır. Haberi de جاءile ifade edilen fiil cümlesidir.
Türkçe’ye tercüme edilirken önce mübteda alınır. Sonra cümlenin son öğesine gidilir ve
oradan جاءhaber öğesine kadar olan kelimeler ki bunlar ; بعد ظهر اليوم إلى المدرسة
dır. Bunlar sırayla alınır ve cümlenin tercümesi جاءile bitirilir. Bu durumda tercüme şöyle
olur: “Müdür bugün öğleden sonra okula geldi.”
Mürekkep (Kompleks) isim cümleleri tercüme örnekleri
ً مؤتمرا ً محفيا عقد رئيس الوزراء Başbakan bir basın toplantısı düzenledi.
2 3 1 1 2 3
علعععى المسععاعدات أعععرب عععن شعععكره الععوزير Bakan yardımlarından dolayı
şükranlarını belirtti.
2 3 1 1 2 3
- Bu cümlede dikkatimizi çeken birkaç husus bulunmaktadır.
3
A-FİİL
* Arapça’da fiiller mazi, muzari ve emir olmak üzere üç kısma ayrılırlar. Her biri de faillerine
bağlı olarak 14 kip üzerine çekilirler.
a) Mazi fiil: Malum ve meçhul diye ikiye ayrılır. Mazi fiil Türkçe’deki geçmiş zamanın
karşılığıdır. Bilindiği gibi Türkçe’de, 1- Di’li geçmiş zaman ve 2- Miş’li geçmiş zaman
bulunur.
* Arapça’da mazi fiil, Türkçe’deki di’li geçmiş zamanın karşılığıdır.
* Miş’li geçmiş zamanın ise Arapça’da tam karşılığı olmamakla birlikte mazi fiilin başına ,قد
قد كان, كانgetirilerek Miş’li geçmiş zaman manası verilebilir.
* Mazi fiiller Arapça’da bazen dua kipi olarak ta gelebilir:
“ رحم الله امرًءاAllah o kişiye rahmet etsin”. “ قاتلهم اللهAllah onların canını alsın” gibi…
* Mazi fiilin olumsuz şekli, fiilin başına gelen ماolumsuzluk edatı ile gerçekleştirilir.
“ ما جاءgelmedi” “ ما أكلyemedi” “ ما ذهبgitmedi” “ ما كتبyazmadı” gibi…
* Dua kipi olarak gelmiş mazi fiillerde ise لolumsuzluk (nefiy) edatı ile yapılır.
“ ل رحمه اللهAllah rahmet etmesin” “ ل قاتلهم اللهAllah onların canını almasın” gibi…
b) Muzari fiil: Muzari fiil, Türkçe’deki geniş zaman, şimdiki zaman, bazen de gelecek
zamanın karşılığıdır. Sözün gelişinde siyak- sibak ilişkisi ile cümledeki bazı kelimelerden
yararlanılarak ait oldukları zaman anlaşılabilir.
“ أخرج من البيت عادة في الصباح الباكرGenelde sabah erken evden çıkarım.” Bu cümlede
عادةkelimesi muzari fiilin manasını geniş zamana çevirmiştir.
نغسل وجوهنا في الصباح- “Sabah yüzümüzü yıkarız.” Bu cümleden alışılagelmiş günlük
işlerimizin yapıldığı anlaşılmaktadır.
- “ تشترق الشمس فععي كععل يععومGüneş her gün doğar.” Bu cümlede yukarıdaki cümle
çeşidinden alışılagelmiş olayları ifade etmektedir.
5
* أنedatı genellikle gerçek belirtici ifadelere ihtiyaç göstermeyen arzu, kin, sevgi, korku,
ümit, kudret, zaruret, mecburiyet gibi kalb fiillerinden sonra gelir. Bu fiillerden bazıları:
- تمكن مععن- كره- قدر على- استطاع- أمل- حشي- خاف- أحب- رغب- طالب ب- طلب-أراد
يجب- أمر ب- تمنى-رجا
قسم- ظن- توقع- اتظر- اضط-يجدر
* “ أتمنى أن تذهب وترجع بالسلمةSelametle gidip gelmeni dilerim.”
* أنedatı لedatının eklenmesi ile olumsuz yapılır.
* Meful çeşitleri ve tercümeleri
( المفعول بهMefulün bih): Failin yaptığı işten etkilenen lafza mefulün bih denir.
Örnekler: “ طععوت البنععت الثععوبKız elbiseyi dürdü/katladı.” قععال المتهععم إننععي بععرئ
“Zanlı/sanık ben suçsuzum dedi.”
* Fiil mefulünü doğrudan doğruya alıyorsa bu tür mefullere mefulün bih sarih denir.
Örnekler: “ أكل علي الطعامAli yemeğini yedi.” “ كتب محمد رسالةMuhammed bir mektup
yazdı.”
* Harfi cerli mefullere de mefulün bih gayri sarih denir. “ توكلت عل اللهAllah’a tevekkül
ettim.”
* Doğrudan mefulün bih alan fiillere biz müteaddi المتعديfiil diyoruz.
* Müteaddi fiiller, bir mefulün sarih, iki mefulün bih sarih, üç mefulün bih sarih alan fiiller
diye üç kısımda incelenebilir.
* Beş duyu fiilleri mefulün bihlerini genellikle harfi cersiz alır.
a) Bir mefulün bih sarih alan fiiller ve mefulün bihin tercümesi
* Bir mefulün bih alan fiiller çoktur. Bunları lüğat kitapları söyler.
* Bir meful alan fiillerin mefulün bih sarihleri Türkçe’ye genellikle “….i”, “…e” bazen de
yalın halde, nadir de olsa “de, da, den, dan, ye, ya, ,ile, beraber, hususunda, hakkında” gibi
eklerle tercüme edebiliriz.
مد ِّية
ُ ُ “ رأيت الطائرات العHelikopterleri gördüm.”, “ أيدت القتراحÖneriyi destekledim.”
“ سألت الستاذÖğretmene sordum.” “ لعب الولد القطÇocuklar kediyle oynadı.”
b) İki mefulün bih sarih alanlar: İkiye ayrılırlar.
1- Doğrudan iki mefulün bih sarih alanlar: أعطى – كسى – سقىvb. çoktur. Bunlarda
sözlüklerden öğrenilir.
* Normal iki mefulün bih sarih alan fiillerin mefulün bih sarihleri Türkçe’ye : Birinci meful
“e” haliyle, İkinci meful “i” haliyle çevrilir.
ً “ كسى العلم مصاحبه وقراİlim ehline şahsiyet elbisesi giydirir.”
* Bu tür fiiller bazen iki değil de tek meful ile yetinirler. ً “ كسععوت قميص عاGömlek
giydirdim.”
2- Mübteda ile haberin başına gelerek onları iki meful yapan fiiller
a) Efalü gulûb أفعال القلوب: Bunlar da üçe ayrılır.
I-Bilmek يقينifade edenler: وجد – رأى – علم – درى – تعلم
II-Sanmak الوجدانifade edenler: ظن – حسب – خال – زعم – عد – حجا – هب
III-Değişiklik اللتحويلifade edenler: جعل – صّير – اتخذ – رد – ترك
* Bilgi ve zan ifade eden fiillerin mefullerini Türkçe’ye genellikle Birinci meful “i” haliyle,
İkinci mefulü yalın hali ile tercüme ederiz.
- ً “ ظن علي بكرا ً فاضلAli, Bekir’i faziletli zannetti.”
- “ وجد الطبيب الدواء نافعاDoktor ilacı faydalı buldu.”
* Bu mefullerin ikinci bir tercüme şekli daha vardır. Aslı isim cümlesi olduğu halde başında
أنvarmış gibi. Bu durumda; Birinci mefule “nın”, İkinci mefule “olduğu” ekleri ilave
edilerek tercüme etmekte mümkündür.
- “ ظن الطلب الدرس سهلةÖğrenciler dersin kolay olduğunu zannettiler.
* Bilgi ve zan fiillerinden sonra daha çok أنgelir أنve cümlesi iki meful yerine geçer.
10
b) Tahvil (değiştirme) أفعال التحويل: Etti, kıldı, bir halden bir hale çevirdi, değişik bir
hale getirdi gibi manalara gelirler. Bilgi ve zann fiilleri gibi iki mefulün bih sarih alırlar.
- “ جعل السلم المؤمنين إخواناİslam mü’minleri kardeş yaptı.”
- “ من علمني حرفا فقد صيرني عبداBana bir harf öğreten kimse beni köle yapar.”
c) Üç mefulün bih sarih alanlar.
* Bu fiiller şunlardır: حدث – خّبر – أخبر – نّبأ – أنبأ – أعلم – أرى
*Bunlar Türkçe’ye tercüme edilirken; Birinci meful “e” haliyle, İkinci meful “i” bazen “nın”,
Üçüncü meful yalın halde, bazen “olduğu, -eceği, -cağı” ekleriyle tercüme edilirler.
* Üç meful bih sarih alan fiillerin ikinci ve üçüncü mefulleri isim cümlesidir.
- طغات الظلم وخيم ُ “ أعلمت الZalimlere zulmün tehlikeli olduğunu bildirdim.”
- “ أخبر الموظععف المسععافرين القطععار متععأخراMemur yolculara trenin gecikeceğini haber
verdi.”
* Mefulün bihin harfi cerleri ب – من – إلى – عن – على – ل – في
* Mefulün bih olan cümle ن ْ أve أنile başlarsa genellikle önlerine gelen harfi cer hazfedilir.
- عبس وتولى أن جائه العمىYani “ لن جاءه العمىÂma geldi diye yüzünü ekşitti ve
arkasını çevirdi.”
( المفعول المطلقMefulü mutlak): Mefulü mutlak, fiilin manasını kuvvetlendirmek,
nevini ve adedini bildirmek için fiille aynı kökten gelen mastardır.
* Tekid için gelen mefulü mutlak, fiilin manasını kuvvetlendirir ve Türkçe’ye: “Muhakkak,
şüphesiz, gerçekten, çok, çok iyice, öyle, öyleki” şeklinde tercüme edilir.
- “ نام الولد نوماÇocuk gerçekten uyudu.” Bu cümle قد نام الولدdemektir.
* Tekid için gelen mefulü mutlak, mastar olur, daima müfret gelir ve fiilden sonra gelir.
* Fiilin nevini belirtmek için geldiği zaman fiilin nasıl meydana geldiğini ve çeşidini bildirir.
Türkçe’ye “gibi, şeklinde, şekilde, aynen, tıpkı, tam vb.” diye tercüme edilir.
- “ يثبت النمر وثوب السدKaplan, aslan gibi sıçrar.”
* Nevini bildiren mefulü mutlak, sıfat ve izafet terkibi halinde gelir. Tesniye ve cemi de
olabilir ve fiilin önüne de geçebilir.
* Mefulü mutlak fiilin adedini bildirmek için gelir. O zaman failin yaptığı işin sayısını belirtir.
Türkçe’ye “Kere, defa” diye çevrilir.
* Çeşit ve sayı bildiren isimlerden de mefulü mutlak yapılır. “ قلت لك ألفاSana bin defa
söyledim.” “ أصغ إلى صوت العقل مرةBir defacık aklının sesine kulak ver.
* Bazen mefulü mutlak hazfedilir, sıfatı onun yerine geçer. "قلت لك كثيرا "أى قول كثيرا
“Sana çok söyledim.”
* Semaî mefulü mutlaklar da vardır: شكرا – رويدا – سبحان لله – لبيك – جدا-مثل ً – أيضا
* كيفsoru ismi bazen mefulü mutlak olarak gelir. “ كيف نمت؟Nasıl uyudun?”
* أيsoru ismi masdara muzaaf olduğunda mefulü mutlak olur. “ أيّ تكّلم تتكلم؟Nasıl
konuşuyorsun?”
* Bazen mefulü mutlaktır. “ كم مرة أكلت؟Kaç defa yedin?”
* Mefulü mutlak harfi cer almaz, cümle olmaz. Mefulü mutlakın fiili bazen hazfedilebilir.